te nl Problemler

Yeryznde henz cevabn kimsenin bilmedii sorular var!

. . .

Goldbach Kestirimi Asal Saylardan Kark Mkemmel Say Sorusu

Goldbach Kestirimi
7 Haziran 1742 tarihinde, Alman Matematiki Christian Goldbach, Leonhard Eulere yazd bir mektupta, saylar kuramnn zme varlamam konularndan birine iaret etmitir. Goldbach, ki asal saynn toplam eklinde yazlabilen her tam say, ayn zamanda artlar uygunsa ikiden daha ok asal say tarafndan da yazlabilir. demitir. Daha sonra bu varsaymn yeterli bulmam, dzeltmeye gitmitir. 2den byk her tamsay 3 asal saynn toplamndan bulunabilir. Burada Goldbach, 1 saysn da asal saylara dahil ederek byle bir karmda bulunmutur. Eulerin cevab, 30 Haziran 1742de gelmitir. Demektedir ki; 2den byk her ift tam say, iki asal saynn toplamndan bulunabilir.

Christian Goldbach

Saylar teorisi konusunda almalaryla nl Alman matematiki.Goldbach, 18 Mart 1690da Prusyann Knigsberg (imdiki Rusya, Kaliningrad) ehrinde domutur. Babas bir pastrd. Knigsberg Albertus niversitesi'nde matematik ve hukuk okudu. 1725 ylnda St. Petersburgda tarih ve matematik profesr olmutur. 1728 ylnda ar II. Petroya zel dersler vermek amacyla Moskovaya yerlemi, burada bir sre kaldktan sonra Avrupaya gitmitir. Avrupada, dnemin nemli matematikileriyle grmek zere dolam, Leibniz, Euler, Bernoulli, De Moivre, Bilfinger ve Hermann gibi matematikilerle tanmtr.

(1)

Leonhard Euler

(d. 15 Nisan 1707, Basel, svire - . 18 Eyll 1783, St. Petersburg, Rusya) svireli matematiki ve fiziki. 18. yzyl'n n en nemli ve tm zamanlarn nde gelen matematikilerinden biri kabul edilmektedir. En retken matematikilerden biri olarak almalarnn btn 70 cildi amaktadr. Euler pek ok yeni kavram gelitirmi, basit aritmetikten saylar teorisi ve topolojiye kadar farkl alanlarda uzun sre kabul gren birok teorem ispatlamtr. Bu almalar esnasnda, gnmzde kullanlan modern matematik terminolojisinin yaratcs olmu fonksiyon kavram ve onun yazmn tanmlamtr (yapt bu alma iin verilebilecek rneklerden bazlar trigonometrik fonksiyonlar iin yapt sin, cos ve tan tanmlamalardr).

Hipotezin Yllar erisindeki Geliimi

1923 ylnda, Hardy ve Littlewood isimli matematikiler, bu varsaym byk tek saylar kullanarak ksmen ispatlamlardr. Bu ksmi ispata gz atacak olursak; Bir N0 alnr ve tm tek n saylar bu N0dan byktrler. Bunun yannda bu nler 3 asal saynn toplamna eittir. Goldbachn hipotezi sadece tek bir kii tarafndan kabaca ifadelerle kantlanabilmitir. Bu ispata dair; 130 CPU saati kullanlarak, IBM 3083 Sinisaloda 4*10^11. sayya kadar gelinebilmitir. Bunu kullanmasna ramen Sinisalo, Q Basic program deneme birimlerini ileterek ayn stratejiyi ele almtr. Bu izlek tek numaralarn alnmasn ierir. Kk asal saylar bulmak iin (3ten n/2ye kadar olan saylar) tek saylar olarak almtr. Eer p asal sayysa, bunlarn fark n-pdir ve bu da asallk iin test edilmitir. Eer bu fark asal ise ilem tamamlanr ve bir ift bulunur. lk bulunan ift de minimum Goldbach ksmi deeridir. Eer Goldbachn hipotezi doruysa, herhangi ift bir n iin; q=n-p asal say denklemini dorulayan herhangi bir n ift says ve p asal says vardr. Goldbach blnmesi n=p+q olarak da gsterilebilir. P ve q asal saylardr. Goldbach ayrmnda en kk asal say ayrlm fonksiyon g(n) ile gsterilebilir. Grafikteki notlardan emin olmak iin, burada ok fazla sayda dikey bir abart vardr. Grafikteki her koyu bant asal saylar gstermektedir: 3,5,7,11, . Bu noktada biraz kafa kartrcdr. yleyse tabloda n in srekli artan minimum deer serilerine baklr. Tablo n in 1.000.000.000dan kk olan deerlerini gstermektedir. Son kolon ise g(n)/n orann gstermektedir. Bu oran ksmen ilgi ekicidir nk bize g(n)in maksimum deerlerini gstermektedir ve grlyor ki g(n) her koulda kendinden nce gelen saydan azdr. g(n) minimum Goldbach ksmlarnn zerinden snr koyar. (2)

Minimum Goldbach ksmlarnn deerlerinin n < 1.000.000.000 iin gsterimi

n 6 12 30 98 220 308 556 992 2642 5372 7426 43532 54244 63274 113672 128168 194428 194470 413572 503222 1077422 3526958 3807404 10759922 24106882 27789878 37998938 60119912 113632822 187852862 335070838 419911924 721013438

g(n) 3 5 7 19 23 31 47 73 103 139 173 211 233 293 313 331 359 383 389 523 601 727 751 829 929 997 1039 1093 1163 1321 1427 1583 1789

n - g(n) 3 7 23 79 197 277 509 919 2539 5233 7253 43321 54011 62981 113359 127837 194069 194087 413183 502699 1076821 3526231 3806653 10759093 24105953 27788881 37997899 60118819 113631659 187851541 335069411 419910341 721011649

g(n) / n 0.500000000 0.416666667 0.233333333 0.193877551 0.104545455 0.100649351 0.084532374 0.073588710 0.038985617 0.025874907 0.023296526 0.004847009 0.004295406 0.004630654 0.002753536 0.002582548 0.001846442 0.001969455 0.000940586 0.001039303 0.000557813 0.000206127 0.000197247 0.000077045 0.000038537 0.000035876 0.000027343 0.000018180 0.000010235 0.000007032 0.000004259 0.000003770 0.000002481

Minimum Goldbach blmlerine grafik olarak baktmzda grrz ki; n, 1.000.000.000dan kktr ve burada ilgin bir iliki gzlemlenir. Uygunluk ve eviriye yardm iin y dorultusu g(n) iken, x dorultusu da log 10(n) eklinde gsterilir.

(3) Asal Saylardan Kark * n2 ve (n + 1)2 arasnda daima bir asal var mdr? * kiz Asallar: kiz asallar yani aralarndaki fark 2 olan asallar sonsuz tane midir?

(3, 5), (5, 7), (11, 13), (17, 19), (29, 31), (41, 43). ..??? * Bugn hala sonsuz tane eleman olduu kesin olarak ispatlanmayan (ama yle olduu tahmin edilen) bir dier kme de fark 2n olan asal iftlerinin oluturduu kmelerin hepsinin sonsuz tane eleman ierdii sans.Bu kestirimi ortaya atarak problemi genel bir boyuta tayansa da Alphonse de Polignac (1849). rnein Kuzen asallar olarak bilinen aralarndaki fark 4 olan asal saylarn oluturduu kme sonsuz eleman ierir mi?

Alphonse de Polignac * (n2 +1) formunda yazlabilen sonsuz tane asal var mdr? *Fermat Asallar: 17. yzylda amatr matematiki nvan ile bilinen Fermat asal saylar konusuna olduka nemli katklarda bulundu. Bu katklar arasnda doru olduunu iddia edip ispatlayamad kestirimler de vard. rnein + 1 biimindeki saylarn her n doal says iin bir asal verdiini iddia etti. Bu biimdeki saylara Fermat saylar asal olanlara da Fermat asallar denir. Gerekten de 5e kadar tm doal saylar iin asal deer veren ifadenin yanl olduu ancak 100 yldan fazla zaman sonra anlalabildi. n=5 iin 232 + 1 = 4294967297 saysnn 641 ile blndnn farkna varansa Euler oldu. Bugn ispat yaplmas beklenen nermelerden bir dieriyse Fermat asallar sonlu tanedir kestirimi. Bu ifadenin en gl gerekesiyse imdiye kadar sadece 5 tane Fermat asalnn bulunmasdr

Pierre de Fermat

Bask kkenli Fransz hukuku ve matematiki. lk renimini doduu ehirde yapmtr. Yarg olmak iin almalarna Toulousede devam etmitir. Fermat, memurluunun youn ilerinden geriye kalan zamanlarnda matematikle uramtr. Arimet'in eildii diferansiyel hesaba geometrik grnmle yaklamtr. Saylar teorisinde nemli sonular bulmu, olaslk ve analitik geometriye de katklarda bulunmutur. (4) Mersenne Asallar: Fermatn ska fikir alveriinde bulunduu ada Mersenne 2n 1 eklindeki saylar zerinde alyordu. Mersenne saylar (Mn) ad verilen bu saylarn balangta n asal olduunda asal deer verdii dnld. Gerekten de n=11e kadar doru alan fikir 11de asal olmayan bir deer alnca bu dncenin de yanl olduu anlalabildi ama 2n 1in asal olmas iin nnin asal olmas gerektii art dorudur. Yine de matematikiler bu saylarn peini brakmad. Sonsuz tane olup olmadklar hala merak edilen Mersenne saylarndan Aralk 2005 itibariyle 43.s bulundu.

Mersenne

Mkemmel Say Sorusu

Euclid ilk drt mkemmel say stnde yapt aratrmalarda yle bir forml ile tanmlanabildiklerini kefetmitir: 2p1(2p1). p says ise asal bir saydr. Buna gre ilk drt mkemmel say u ekilde hesaplanabilir: p = 2: p = 3: p = 5: p = 7: 21(221) = 6 22(231) = 28 24(251) = 496 26(271) = 8128.

2p1(2p1) formlne gre, ilk 40 ift mkemmel sayy hesaplamak iin p deikeninin deeri unlardan biri olabilir: p = 2, 3, 5, 7, 13, 17, 19, 31, 61, 89, 107, 127, 521, 607, 1279, 2203, 2281, 3217, 4253, 4423, 9689, 9941, 11213, 19937, 21701, 23209, 44497, 86243, 110503, 132049, 216091, 756839, 859433, 1257787, 1398269, 2976221, 3021377, 6972593, 13466917, 20996011, 24036583, 25964951, 30402457, 32582657, 37156667, 42643801, 43112609. Bu saylar arasnda baka mkemmel saylar (ift ve ya tek) olup olunmad bilinmemektedir.

Tek mkemmel saylar

Tek mkemmel saylarn varl veya yokluu tam olarak kantlanamamlardr. Ama ya olabildiince az olduklar veya olmadklar dnlmektedir.

Dier zellikler
Bu saylar ve 1 hari dier arpanlar 1/a eklinde yazlarak toplanrsa sonu 1 olur. 1/a + 1/b + 1/c =1 denkleminde a=2,b=3 ve c=6 olmaldr. 1/a + 1/b + 1/c + 1/d + 1/e =1 denkleminde de a=2,b=4,c=7,d=14 ve e=28 olmaldr. (6)