1

Hip nh nng nghip Hip nh nng nghip trong WTO

Hip nh nng nghip

MC LC

Sn phm nng nghip bao gm nhng loi no Ti sao WTO li c mt hip nh ring v hng nng sn ? Hip nh Nng nghip a ra cc nguyn tc no m ca th trng nng sn? Bin php Thu quan ho trong nng nghip l g? Cc bin php t v c bit i vi hng nng sn l g? Cc bin php bo h i vi hng nng sn cn da trn cn c no? Tr cp trong nng nghip c quy nh nh th no? Hip nh nng nghip c quy nh u tin cho cc nc ang pht trin khng?

3 6

1 Sn phm nng nghip bao

gm nhng loi no?
Trong WTO, hng ho c chia lm hai (02) nhm chnh: nng sn v phi nng sn. Nng sn c xc nh trong Hip nh Nng nghip l tt c cc sn phm lit k t Chng I n XXIV (tr c v sn phm c) v mt s sn phm thuc cc chng khc trong H thng thu m HS (H thng hi ho ho m s thu). Vi cch hiu ny, nng sn bao gm mt phm vi kh rng cc loi hng ho c ngun gc t hot ng nng nghip nh: Cc sn phm nng nghip c bn nh la go, la m, bt m, sa, ng vt sng, c ph, h tiu, ht iu, ch, rau qu ti; Cc sn phm phi sinh nh bnh m, b, du n, tht; Cc sn phm c ch bin t sn phm nng nghip nh bnh ko, sn phm t sa, xc xch, nc ngt, ru, bia, thuc l, bng x, da ng vt th Tt c cc sn phm cn li trong H thng thu m HS c xem l sn phm phi nng nghip (cn c gi l sn phm cng nghip).

10 12

14 16 18

Hip nh nng nghip

Hp 1: Khc bit trong khi nim v hng nng sn gia WTO v Vit Nam Theo s phn chia c tnh cht tng i ca Vit Nam, nng nghip thng c hiu theo ngha rng l bao gm nng nghip (trng trt, chn nui), thu sn, lm nghip v dim nghip. Cc ngnh cng nghip ch bin nng lm thu sn li c gp vo lnh vc cng nghip. Theo WTO th nng sn li bao gm ton b sn phm thuc Chng 1 n 24 (tr c v sn phm t c) v mt s sn phm thuc cc chng khc trong H thng thu m HS ca Vit Nam v khng bao gm cc sn phm thuc lnh vc thu sn, lm nghip v dim nghip. Xem thm ti Ph lc 1 - Hip nh Nng nghip 4

Trong thc tin thng mi th gii, nng sn thng c chia thnh 2 nhm, gm (i) nhm nng sn nhit i v (ii) nhm cn li. Cho n nay, cha c nh ngha thng nht th no l nng sn nhit i nhng nhng loi ung (nh ch, c ph, ca cao), bng v nhm c si khc (nh ay, lanh), nhng loi qu (nh chui, xoi, i v mt s nng sn khc) c xp vo nhm nng sn nhit i. Trn thc t, nhm nng sn nhit i c sn xut ch yu bi cc nc ang pht trin. i vi doanh nghip kinh doanh v xut khu, cn xc nh r sn phm ca mnh c thuc nhm nng sn theo quy nh ca WTO hay khng. Vic xc nh ny l rt quan trng bi nhm nng sn s c/ phi p dng nhng quy ch php l c th, khng ging vi quy ch p dng chung cho cc loi hng ho phi nng nghip. 5

Hip nh nng nghip

2 Ti sao WTO phi c mt Hip

nh ring v hng nng sn?

Hng nng sn vn l nhm mt hng nhy cm trong thng mi quc t. V vy, khng d t c tho thun v m ca th trng v ct gim cc hnh thc tr cp cho loi hng ho ny. Sau nhiu Vng m phn kh khn, cc nc thng nht mt c ch thng mi ring cho hng nng sn, th hin ti Hip nh Nng nghip. Tuy nhin, Hip nh ny cng ch gii hn vn m ca th trng lin quan n 02 cng c ch yu: Cc bin php ti ca khu kim sot nhp khu nng sn; Tr cp nng nghip (tr cp xut khu v cc loi tr cp trong nc i vi nng nghip nhm n nh thu nhp v i sng ca ngi lm nng nghip). T gc ca doanh nghip, mc m ca th trng nng sn c tc ng hai mt: i vi vic xut khu nng sn, m phn m ca cng thnh cng th doanh nghip cng d tip cn th trng nng sn nc ngoi (do mc thu gim, t cc bin php phi thu) v sc cnh tranh ca hng nng sn xut khu th trng xut khu cng v th tng ln. i vi th trng trong nc, m ca ng ngha vi vic nng sn nc ngoi s vo d dng hn, cnh tranh mnh m hn v do c th lm nh hng n th phn hng nng sn ni a trn chnh sn nh. 6

Hp 2: Ti sao nng sn li l loi hng ho nhy cm trong thng mi? C rt nhiu l do v kinh t, chnh tr, vn ho, x hi khin chnh sch i vi thng mi hng nng sn tr nn c bit bo th so vi i vi cc loi hng ho cng nghip, trong l do ch yu c nu ra l: Thng mi hng nng sn ng chm n li ch ca mt b phn dn c vn c thu nhp thp c cc nc pht trin v cc nc ang pht trin; Mi nc u c nhu cu m bo ngun cung lng thc n nh trong hon cnh th gii thng xuyn c bin ng v thu hoch v cc nguy c nn i rnh rp.

Hip nh nng nghip

Hp 3: Cc nguyn tc m ca th trng trong Hip nh nng nghip: Thu quan ho cc bin php phi thu; Bi b cc hng ro phi thu (tr mt s trng hp nht nh);

3
Hip nh Nng nghip a ra cc nguyn tc no m ca th trng nng sn?
M ca th trng c hiu l vic gim bt cc ro cn v vt cht v th tc hng ho nc ngoi c th tip cn th trng nc nhp khu mt cch thun li. Trong WTO, m ca ng ngha vi vic: Gim thu nhp khu (v khng c tng tr li), Gim v loi b cc hng ro phi thu quan i vi hng ho nhp khu (nh hn ngch, quy nh gi nhp khu ti thiu, cc loi thu-ph lin quan n vic nhp khu, giy php nhp khu, cc bin php mang tnh hn ch khc). i vi Hip nh Nng nghip, nguyn tc m ca th trng cng bao gm cc cng c nu trn. Tuy nhin, do m phn m ca th trng v nhm hng ho c bit ny mi ch dng nhng kt qu ban u, v cha trit , nn cc nguyn tc m ca th trng trong Hip nh ny cng mang c trng ring vi nhiu hn ch so vi nguyn tc m ca th trng ni chung. 8

Tng thu quan c iu kin (ch p dng i vi cc nc ang pht trin v chm pht trin); Gim dn thu quan theo l trnh (tnh ring mc gim v l trnh gim cho tng nhm nc ang pht trin, pht trin, chuyn i); m bo vic tip cn th trng ti thiu (quy nh mc hn ngch nhp khu ti thiu m nc nhp khu phi cho php i vi nhng loi nng sn m trc hu nh ng ca vi hng ho nc ngoi); Cc bin php t v c bit. Nhng yu cu m ca th trng nng sn v nguyn tc l cc ngha v ca Chnh ph cc nc thnh vin WTO, khng phi l ngha v ca doanh nghip. Tuy nhin, doanh nghip nng sn li l nhng i tng chu tc ng trc tip t vic cc Chnh ph thc hin nhng ngha v ny (c li v th trng m ca hoc b nh hng do khng cn c bo h nh trc). V vy, doanh nghip cn bit v cc nguyn tc chung v m ca th trng nng sn ny c k hoch kinh doanh ph hp, ng thi cng c cn c khiu ni, khiu kin bo v li ch ca mnh khi cn thit. 9

Hip nh nng nghip

4 Bin php Thu quan ho

trong nng nghip l g?
Thu quan ho l vic chuyn cc bin php hn ch nhp khu phi thu quan (v d hn ngch nhp khu, giy php nhp khu) thnh thu quan. y l nguyn tc quan trng trong WTO bi thu quan l bin php minh bch, n nh v d d on hn nhiu so vi cc bin php phi thu quan. Theo quy nh ca WTO, hu ht cc bin php phi thu quan i vi hng phi nng nghip b buc phi chm dt. Tuy nhin, i vi hng nng sn, cc bin php phi thu m cc nc thnh vin WTO trc ang p dng vn c tha nhn nhng b buc phi quy i thnh mt gi tr c th (tin) v chuyn ho thnh thu sut b sung vo mc thu quan ang p dng; sau mi nc thnh vin phi m phn v cam kt thu mt mc nht nh v m bo rng trong tng lai khng c tng thu cao hn mc cam kt . Trng hp mun tng thu cao hn mc cam kt th nc phi m phn li v thng thng phi n b cho cc nc lin quan do vic tng thu ny. 10

i vi doanh nghip, thu quan ho mc d c th lm tng thu nhp khu nhng s thun li v minh bch hn rt nhiu v th tc so vi trc. Hn na, doanh nghip c th tit kim c nhng khon ph b sung hoc chi ph khng chnh thc (vn rt ph bin khi cc bin php phi thu c p dng). Hin ti, ch cn rt t cc bin php phi thu c php p dng cc nc thnh vin WTO vi nhng iu kin c th; do nu b p dng bin php phi thu, doanh nghip cn tm hiu k quy nh c th khiu ni, khiu kin ti nc nhp khu hoc thng qua Chnh ph khiu kin ti WTO bo v li ch chnh ng ca mnh. 11

Hip nh nng nghip

5 Cc bin php t v c bit

i vi hng nng sn l g?
Trong WTO, cc nc thnh vin c php s dng cc bin php t v (tng thu, p dng li ch hn ngch, duy tr c ch giy php nhp khu) i ph li vi tnh trng nhp khu t gy thit hi nghim trng cho ngnh sn xut trong nc. Cc iu kin v cch thc tin hnh t v c quy nh trong Hip nh v T v. Tuy nhin, i vi mt s loi nng sn sau khi thu ho cc bin php phi thu, hnh ng t v s ch phi tun th mt s iu kin trong Hip nh nng nghip (gi l bin php t v c bit Special safeguard measures - SSG) m v c bn l d dng hn iu kin ti Hip nh v T v. Nhng loi nng sn l i tng ca cc bin php t v c bit ny l nhng loi c nh du bng ch SSG trong Biu cam kt ca tng nc v l kt qu ca s m phn, tho thun ca cc thnh vin WTO. Nh vy, bin php t v p dng cho a phn nng sn vn thc hin theo Hip nh v T v nhng c mt s sn phm (nng sn c nh du SSG) thc hin theo quy nh v t v c bit ti Hip nh Nng nghip. Cc doanh nghip khi xut hng nng sn cn ch quy nh v thc tin v SSG ca tng th trng. Nu hng ca doanh nghip thuc nhm c th p dng SSG th cn rt thn trng khi tng lng xut khu bi kh nng b p dng bin php t v, tc l b p thu b sung ngoi thu quan n nh trc, s cao hn nhiu so vi cc hng ho khc. 12 Hp 4 - Bin php t v c bit (SSG) i vi nng sn nhp khu i tng p dng SSG SSG ch p dng vi cc hng nng sn m cc bin php phi thu c thu quan ho v c ghi ch SSG trong Biu cam kt WTO v thu vi nng sn ca tng nc. iu kin p dng SSG SSG ch c p dng khi c mt trong hai iu kin: Khi khi lng nhp khu tng nhanh vt qu mt mc quy nh (gi l SSG khi pht do khi lng); hoc Khi gi nhp khu (theo tng chuyn giao hng) thp hn mc gi tham kho quy nh (gi l SSG khi pht do gi). Cch thc p dng SSG Hnh thc p dng: p thm mt mc thu b sung vo thu quan thng thng i vi nng sn lin quan; Thi hn p dng: SSG khi pht do khi lng ch p dng trong nm lin quan; SSG khi pht theo gi ch p dng vi chuyn giao hng lin quan. 13

Hip nh nng nghip

6 Cc bin php bo h i vi
hng nng sn cn da trn cn c no?

Mi nc u c nhng nhu cu c th lin quan n vic bo h nng sn, nhm mt hng c xem l nhy cm. Tuy nhin, vic a ra cc bin php khc nhau i vi thng mi hng nng sn khng c php tu tin. C th, theo Hip nh Nng nghip th ngoi cc vn thng mi, cc quc gia ch c th a ra cc bin php bo h nng sn da trn cc l do sau: Nhng vn khng lin quan n thng mi (v d nh vn an ninh lng thc quc gia); Bo v mi trng; Cc hnh thc i x c bit v khc bit i vi cc nc ang pht trin; Nhng tc ng c th xy ra khi thc hin chng trnh ci cch m ca th trng nng sn theo quy nh ti Hip nh (i vi cc nc chm pht trin v nc thun tu nhp khu lng thc). 14 Trn thc t, cc cn c ny l rt rng v nh vy nc nhp khu nng sn c tng i nhiu c hi ban hnh nhng quy nh khng i theo cc nguyn tc m ca th trng ni chung. H qu l chnh sch v nng sn ca cc nc c th c cc ngoi l nht nh (thng l bt li cho hng nhp khu) m doanh nghip Vit Nam khi xut khu cn d tnh trc x l kp thi nu gp phi. Ngc li, ng t gc sn xut trong nc, doanh nghip nng sn cn quan tm n ni dung ny c th yu cu Chnh ph c bin php bo h hp l trc hng nng sn nc ngoi nhp khu vo Vit Nam m vn tun th WTO. 15

Hip nh nng nghip

7 Tr cp trong nng nghip

c quy nh nh th no?

Cc bin php tr cp thng l nguyn nhn dn ti s bp mo thng mi, khin cnh tranh khng bnh ng v khng lnh mnh (c bit gia hng nhp khu v hng ni a). V vy, WTO c mt Hip nh ring v Tr cp v cc bin php i khng. Tuy nhin, Hip nh ny ch p dng cho hng phi nng nghip. i vi nng sn, do m phn m ca th trng trong lnh vc ny kh hn ch, cc hnh thc tr cp c php cn rt a dng (v phm vi) v ln (v mc ) so vi tr cp i vi hng phi nng nghip. Hip nh Nng nghip c quy nh chi tit v cc loi tr cp v iu kin tr cp trong nng nghip. Cc quy nh v tr cp nng nghip kh phc tp, vi nhng iu kin chi tit m mi nc cn tnh ton tn dng h tr cho nng dn v doanh nghip nng nghip ca mnh m khng vi phm WTO. Doanh nghip cn c bit ch n cc bin php h tr c php ch ng xut vi Chnh ph nu c iu kin v yu cu Chnh ph can thip nu pht hin i th nc ngoi cnh tranh khng lnh mnh do c tr cp tri php. (Xem chi tit ti S tay v Tr cp Nng nghip) 16

Hp 5 - Cc nhm tr cp nng nghip theo quy nh ca Hip nh Nng nghip Nhm tr cp trong nc: Tr cp Hp mu xanh l cy (tr cp c php); Tr cp Hp mu xanh da tri (tr cp khng phi ct gim, nu ang p dng); Tr cp Hp mu h phch (tr cp gy bin dng thng mi, ch c php nu di cc mc c th). Tr cp xut khu V nguyn tc, WTO nghim cm cc hnh thc tr cp xut khu. i vi cc thnh vin p dng tr cp xut khu phi k khai v cam kt ct gim c v gi tr tr cp v khi lng nng sn c nhn tr cp. 17

Hip nh nng nghip

MC LC BNG - HP

8 Hip nh nng nghip quy

Hp 1

nh u tin cho cc nc ang pht trin khng?

Khc bit trong khi nim v hng nng sn gia WTO v Vit Nam Ti sao nng sn li l loi hng ho nhy cm trong thng mi? Hp 3: Cc nguyn tc m ca th trng trong Hip nh nng nghip: Hp 4 - Bin php t v c bit (SSG) i vi nng sn nhp khu Hp 5 - Cc nhm tr cp nng nghip theo quy nh ca Hip nh Nng nghip

04

Hp 2

07

Cc nc ang pht trin thnh vin WTO (bao gm cc nc ang pht trin v chm pht trin) hu ht l nhng nc ph thuc kh nhiu vo sn xut nng nghip. y c xem l nhm ch th d b tn thng khi cc nguyn tc m ca th trng trong nng nghip c thc thi. V vy, Hip nh Nng nghip ghi nhn nhng quy nh v bin php i x c bit, mang tnh u tin cho cc nhm cc nc thnh vin ny. C th, Hip nh Nng nghip cho php cc thnh vin l nc ang pht trin c hng nhng u tin sau i vi hng nng sn: Mc buc phi gim thu nhp khu v gim cc bin php tr cp t hn (ch bng khong 2/3 mc gim p dng cho nc thnh vin pht trin - thm ch nhm nc km pht trin nht cn c min ngha v gim thu v gim tr cp ny); Thi hn (l trnh) thc hin cc ngha v gimthu v tr cp di hn. L nc ang pht trin, Vit Nam cng c hng cc u tin ny. iu ny ng ngha vi th trng nng sn trong nc s c m ca theo cam kt trong WTO nhng l m dn dn. Doanh nghip Vit Nam hot ng trong lnh vc ny s c thi gian iu chnh dn kh nng cnh tranh ca mnh. 18

Hp 3 Hp 4 Hp 5

09 13

17

19

Hip nh nng nghip

20