2. KUVVET SSTEMLER 2.

1 Giri

Kuvvet: iddet (P), dorultu () ve uygulama noktas (A) ile karakterize edilen ve bir cismin dierine uygulad itme veya ekme olarak tanmlanabilir. Bu parametrelerden birinin deiimi B notasndaki mesnet tepkilerini deitirecektir.

Tanabilirlik Prensibi: Bir kuvvet etki izgisi zerindeki herhangi bir noktaya tanabilir (kayan vektr). Bundan d reaksiyonlar (mesnet tepkileri)etkilenmez, ancak i etkiler deiir (mukavemet dersinde incelenecek).

Paralelkenar kural v e gen kural:

2.2 ki Boyutlu (2-D) Kuvvet Sistemleri 2.2.1 Dik Bileenler:

i, j: birim vektrler

Burada; Fx ve Fy kuvvetin vektr bileenlerini, Fx ve Fy ise bileenlerin iddetini (skaler bileen)temsil etmektedir.

Skaler bileenler:

Vektr toplamnda skaler bileenlerin toplanmas:

rnek Problem: ekilde verilen iki vektr a) Paralelkenar yntemi b) Dik bileenler yntemini Kullanarak toplaynz.

a)Paralelkenar yntemi ile: Kosins Teoremi

Sins Teoremi:

b) Dik bileenleri toplayarak:

2.2.2 Moment:
Bir kuvvetin bir cismi herhangi bir eksen etrafnda dndrme etkisine (eilimine) moment denir. Bu etki Fin iddetine ve dnme eksenine olan dik mesafeye (moment kolu) d baldr. Fin A noktas etrafndaki momenti (MA moment vektr);

Moment yn sa el kural ile bulunur.

2D grnm

Burada r A noktasndan balayp Fin etki izgisi zerindeki herhangi bir noktada biten bir konum vektrdr.

MA momentinin iddeti (MA),

eklinde bulunur. Varignon Teoremi:

Yani bir vektrn bir noktaya gre momenti, bileenlerin bu noktaya gre momentlerinin toplamna eittir.

rnek Problem: ekildeki 600 Nluk kuvvetin O noktasna gre momentini 5 farkl yolla bulalm. zm: Bu problemi be farkl yol ile zebiliriz.

I. Yol

II. Yol

III. Yol

IV. Yol : Kuvveti zemindeki bir noktaya tayarak

V. Yol : Kuvveti Onun zerinde bir noktaya tayarak:

2.2.3 Kuvvet ifti (Couple)

Bir kuvvet ifti iddetleri eit fakat ynleri zt iki paralel kuvvetten meydana gelir.

Yani, kuvvet iftinin momenti moment merkezinden (referans O noktas) bamszdr. Bu nedenle kuvvet iftinin momenti bir Serbest Vektr dr.

Vektrel olarak:

Kuvvetin bir noktadan bir noktaya tanmas:

rnek Problem: ekilde verilen 400 Nluk iki kuvvetin; a) O noktasna, b) A noktasna gre momentini bulunuz. zm: Kuvvet iftinin momenti;

ki ktaki sonular ayn kmtr. Sonu olarak kuvvet ifti ile ilgili olan moment deerinin moment alnan noktadan bamsz olduunu syleyebiliriz. Momenti, ile de bulabilirdik.

rnek Problem: ekilde verilen 400 Nluk yatay kolu O noktasna (edeer bir kuvvet ve moment ifti olarak) indirgeyiniz. zm:

2.2.4 Kuvvetler Sisteminin ndirgenmesi

F1, F2 ve F3 n Oya tanmas

Edeer bir kuvvet ve momente indirgeme

Kuvvet ve Momenti tek kuvvete indirgeme

rnek Problem: ekildeki plakaya etkiyen kuvvet ifti ve kuvvetleri edeer bir kuvvete indirgeyiniz.

zm:

Tek kuvvete indirgeme: Bunun iin drt metot kullanlabilir: 1.

2.

3.

4.Daha genel bir yaklam iin vektrel analiz kullanlabilir: burada r, Odan balayp Rnin ekti izgisi zerindeki herhangi bir noktada biten bir konum vektrdr.

x=0 iin y=3.54 m bulunur. y=0 iin x=-1.792 m bulunur. Skaler zmle ayn sonular elde edilir.

2.3 Boyutlu (3-D) Kuvvet Sistemleri

2.3.1 Dik Bileenler:

en

burada dorultusunu vektrdr.

F kuvvetinin gsteren birim

eni

bulmak iin konum vektrlerinden de yararlanlr. r; herhangi iki A ve B noktas arasndaki konum vektrn ve birim vektr u ekilde bulunabilir.

ki a deeri ile vektrn bileenlerini bulma:

Herhangi bir F kuvvetinin n birim vektr zerinde izdm

rnek Problem: Tdeki sistem ile OA kablosu 8 kN kuvvete kadar gerildiine gre; O noktasna etki eden kuvveti vektr olarak ifade ediniz. Bu kuvvetin y-ekseni ve OB izgisi zerindeki izdmn bulunuz.

rnek Problem: ekildeki kablo ile A noktasna 3 kNluk bir kuvvet uygulanmtr. T kuvvetini vektr olarak ifade ediniz. Bu kuvvetin OB dorultusundaki skaler izdmn bulunuz.

1.2.1. Moment:

Bir eksene ( )gre moment

Moment alnacak eksen zerinde bir nokta seilir, O noktas. Seilen noktaya gre moment alnr:

Momentin sz konusu eksen zerindeki izdm bulunur: Bulunan izdm vektrel olarak da ifade edilebilir:

Burada Ma pozitif veya negatif olabilen skaler bir byklktr. Pozitif iaret uA birim vektr ile Ma vektrnn ayn ynl olduunu gsterir. Negatif iaret uA birim vektr ile Ma vektrnn zt ynl olduunu gsterir.

Varignon Teoremi;

rnek

Problem: ekildeki kablo ile A noktasna 3 kNluk bir kuvvet uygulanmtr. Bu kuvvetin O noktasna ve x-eksenine gre momentini bulunuz.

Kuvvet ifti ve Kuvvetler Sisteminin ndirgenmesi konular 2-Boyutlu ksmlarla tamamen pareleldir. O nedenle burada tekrar verilmemitir.

1.2.2. Vida: Vida birbirlerine paralel bir kuvvet ve momentten oluur.

Pozitif vidaya bir tornavidann almas rnek verilebilir.

Bir kuvvetler sisteminin vidaya indirgenmesi; a) Bir kuvvetler sistemi genel olarak birbirlerine paralel olmayan bir kuvvet ve bir momente indirgenebilir. b) Bileke moment bileke kuvvete paralel ve ona dik bileenlerine ayrlr. c) M2 nin yerine edeer bir kuvvet ifti (R ve -R ) belirlenir. d) O noktasndaki R ve R dengelendii iin kuvvetler sistemi vidaya indirgenir.

rnek Problem: ekildeki dirsee etki eden kuvvetleri P noktasndan geen bir vidaya indirgenebilmesi iin (x,y) koordinatlar ne olmaldr. Viday oluturan moment deeri nedir?

Pye gre toplam moment: Viday oluturan kuvvet ve momentin dorultusu ayn olacandan; R ve Mnin dorultu kosinslerinin eitliinden:

Min iaretinin (-) kmas negatif vida olduunu gsterir.

Uygulamalar
P 2.1: Kancaya uygulanan iki kuvvetin bilekesi +y ynnde 800 N ise F2 vektrnn dorultman kosinslerinin bulunuz. ZM:

P 2.2: ekildeki ocuk ipi 70 N luk bir kuvvetle ekiyor. A noktasna etkiyen kuvveti kartezyen koordinatlarda ifade ediniz. Vektrn dorultusunu bulunuz. ZM: Konum vektr:

Birim vektr:

Kuvvet vektr:

Dorultman kosinsleri ve alar:

P 2.3: ekilde grlen tavan B ve C noktalarna balanm ipler yardm ile duvarda bulunan A noktasndaki kancaya balanmtr. FAB=100 N ve FAC=120 N olduuna gre A nokrasna etkiyen bileke kuvveti bulunuz. ZM: Konum vektrleri:

Birim vektrler:

Kuvvet Vektrleri:

Bileke kuvvet:

P 2.4: A noktasna gre momenti bulunuz. ZM:

P 2.5: ekilde etkiyen kuvvetler neticesinde O noktasnda meydana gelen bileke momenti ve bu bileke momentin dorultman kosinslerini bulunuz. ZM:

P 2.6: ekilde verilen kuvvetin A noktasna gre momentini bulunuz. ZM:

P 2.7:: ekilde verilen kuvvetin O noktasna gre momentini bulunuz. ZM

P 2.8: ekildeki kuvvetin x eksenine ve OB eksenine gre momentlerini bulunuz. ZM:

P 2.9:

F=-600i+200j-300k kuvvetinin AB eksenine gre momentini bulunuz.

ZM:

P 2.10:

Kupl momenti skaler ve vektrel olarak bulunuz.

ZM: Skaler zm:

Vektrel zm: 1.

2.