li ni u

Trong iu kin ton cu ha v khu vc ha ca i sng kinh t th gii ca th k 21, khng mt quc gia no c th pht trin nn kinh t ca mnh m khng tham gia vo qu trnh hi nhp quc t v khu vc. iu khng ngoi tr i vi Vit Nam, thc hin nhim v trng tm l xy dng nn kinh t, i hi ng Cng Sn Vit Nam ln th VIII tip tc khng nh ng li i mi v m ca nn kinh t, thc hin chin lc CNH-HH hng mnh vo xut khu. tng xut khu trong thi gian ti, Vit nam ch trng kt hp xut khu nhng mt hng m t nc c li th tng i (nhng mt hng xut khu truyn thng: hng nng lm thy sn, khong sn, hng giy dp v dt may) v mt s mt hng c hm lng k thut cng ngh cao bao gm: t, xe my, hng in t v dch v phn mm ... Hng thy sn l mt hng xut khu truyn thng ca Vit Nam trong thi gian qua gt hi c s thnh cng rc r. T mc kim ngch xut khu l 550,6 triu USD vo nm 1995, tng ln mc 971,12 USD vo nm 1999, trung bnh mi nm tng gn 100 triu USD, chim khong 10% tng kim ngch xut khu ca Vit Nam v l mt hng c kim ngch xut khu ln trong cc mt hng xut khu ch lc ca nc ta trong nhiu nm va qua. Th trng xut khu thy sn v ang c m rng ng k, thy sn ca Vit Nam chim c v tr quan trng trong th trng nhp khu thu sn ca th gii. Lin minh Chu u (EU), mt th trng nhp khu thy sn y tim nng trong thi gian qua c nhng tc ng rt tch cc n vic xut khu thy sn ca Vit Nam. Bn cnh nhng thnh tu to ln ca xut khu thy sn sang EU, vn cn nhiu hn ch, tn ti i hi Vit Nam phi n lc, c gng trong thi gian ti y mnh xut khu vo th trng ny, nhm tng nhanh kim ngch xut khu, tng ngun thu ngoi t v cho t nc.

Xut pht t nhn thc trn y, cng nh vai tr to ln ca xut khu thy sn trong c cu xut khu ca nc ta, ti chn ti Nhng gii php y mnh xut khu mt hng thy sn ca Vit Nam sang th trng EU trong nhng nm ti vit n mn hc. Vic nghin cu ti ny c ngha rt ln i vi bn thn ti, nhm cng c v nng cao l lun, vn dng mt cch linh hot, sng to nhng kin thc hc vo thc tin. ng thi qua phn tch thc trng hot ng xut khu thy sn sang EU ca nc ta nhng nm gn y, c th mnh dn xut mt s gii php nhm y mnh xut khu thy sn trong tng lai. Phng php nghin cu m ti s dng trong qu trnh xy dng n ny l: kt hp nhng kin thc tch ly trong qu trnh hc tp vi nhng quan st thu thp trong thc t, kt hp tng hp ti liu, sch bo vi vic i su phn tch tnh hnh thc t nhm tm ra hng i hp l nht gii quyt nhng vn t ra trong n. n kt cu gm c 3 chng: Chng 1: C s l lun v hot ng kinh doanh xut khu. Chng 2: Thc trng xut khu thy sn ca Vit Nam sang EU trong nhng nm qua. Chng 3: Nhng gii php nhm y mnh xut khu thy sn ca Vit Nam sang EU trong nhng nm ti. Do trnh c hn, thi gian nghin cu b hn ch, nn n kh trnh khi nhng thiu st. Ti rt mong c c s ng gp ca cc thy c gio cng bn c n c hon thin hn. Ti xin by t s cm n su sc ti PGS-TS:Nguyn Duy Bt- Trng Khoa Thng mI gip tI hon thnh n ny.

H ni, ngy 26 thng 1 nm 2002

chng i
c s l lun v hot ng kinh doanh xut khu

I. Quy trnh hot ng kinh doanh xut khu

Xut khu l hot ng trao i hng ha v dch v cho (ra) nc ngoi di hnh thc mua bn thng qua quan h hng ha - tin t, quan h th trng nhm mc ch li nhun. Vai tr ca xut khu i vi nn kinh t th hin nhng im sau: -Xut khu to ngun vn ch yu cho nhp khu, phc v qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. -Xut khu gp phn chuyn dch c cu kinh t sang nn kinh t hng ngoi . -Xut khu to thm cng n vic lm v ci thin i sng dn c. -Xut khu l c s m rng v thc y cc quan h kinh t i ngoi ca nc ta. Hot ng kinh doanh xut khu c t chc, thc hin vi nhiu nghip v, nhiu khu, nhng quy t li hot ng ny gm cc bc sau. 1. Hot ng Marketing Ni dung ch yu ca giai on ny l: iu tra xem nn bun bn g, bng phng php no, quyt nh phng chm bun bn (iu tra th trng, chn bn hng). Vn nghin cu th trng l mt vic lm cn thit u tin i vi bt c doanh nghip no mun tham gia kinh doanh xut khu hng ha. Nghin cu th trng i vi doanh nghip kinh doanh xut khu, phi tr li c cc cu hi quan trng sau y:

-Nc no l th trng c trin vng nht i vi sn phm xut khu ca doanh nghip? -Kh nng s lng xut khu c bao nhiu? -Sn phm cn c nhng thch ng g trc i hi ca th trng ? -Nn chn phng php bn no cho ph hp? Thng nhn trong giao dch l ai? Phng thc giao dch xut khu? Ni dung ca nghin cu th trng xut khu bao gm cc vn sau: hng thng c chp nhn l bao nhiu, hu qu ca cnh tranh nh th no; n din bin ra sao... v kh nng phn ng ca n trc mt i th mi. 1.1.3 Phn tch cc iu kin ca th trng xut khu Trong kinh doanh xut khu hng ha, doanh nghip phi xc nh v phn tch cn thn cc iu kin sau: -iu kin v quy ch v php l: +Quy ch v gi c; +Quy ch v nhng hot ng thng mi; +Ha n Hi quan hoc ha n lnh s; +Kim sot hi oi; +Chuyn tin v nc; +Hn ngch; +Giy php xut khu; +Giy chng nhn y t, chng nhn phm cht v.v... nhng iu ghi ch ring trn sn phm v.v... -iu kin v ti chnh +Thu quan; +Chi ph vn chuyn;

+Bo him vn chuyn; +Bo him tn dng; +Chi ph c th v th tn dng; +Cp vn cho xut khu; +Thay i t l hi oi; +Gi thnh xut khu; +Hoa hng cho cc trung gian... -iu kin v k thut +Vn chuyn: kch thc, trng lng cc kin hng; +Lu kho: vn kh hu v cc vn khc; +Tiu chun sn phm; +Kh nng sn xut ca doanh nghip. -iu kin v con ngi, v tm l +Kh nng trnh v o to nhn vin; +Trnh ngoi ng; +Nhng cch s dng v thi quen tiu dng; +Nhng iu cm k v x hi v vn ha; +Vn an ninh; +Lin kt khng tt gia cc b phn trong ni b. 1.2 gii Nghin cu v gi c hng ha trn th trng th

Gi c hng ha trn th trng phn nh quan h cungcu hng ha trn th trng th gii. V n c nh hng i vi hiu qu kinh doanh xut khu ca doanh nghip. 1.2.1 Gi quc t

Gi quc t c tnh cht i din i vi mt loi hng ha nht nh trn th trng th gii. Gi c dng trong giao dch thng mi thng thng, khng km theo mt iu kin c bit no v c thanh ton bng ngoi t t do chuyn i. Trong kinh doanh xut khu hng ha, c th coi nhng gi sau y l gi quc t. -i vi nhng hng ha khng c trung tm giao dch truyn thng trn th gii, th c th ly gi ca nhng nc xut khu hoc nhng nc nhp khu ch yu biu th bng ngoi t t do chuyn i c. -i vi nhng hng ha thuc i tng bun bn cc s giao dch (cao su thin nhin, kim loi mu) hoc cc trung tm bn u gi (ch, thuc l...), th c th tham kho gi cc trung tm giao dch . -i vi my mc thit b rt a dng, vic xc nh gi c quc t tng i kh. V vy, trong thc t ch yu cn c vo gi c cc hng sn xut v mc cung trn th trng. 1.2.2. D on xu hng bin ng gi c c th d on c xu hng bin ng ca gi c ca loi hng ha m doanh nghip kinh doanh xut khu trn th trng th gii, phi da vo kt qu nghin cu v d on tnh hnh th trng hng ha , ng thi nh gi chnh xc cc nhn t tc ng ti xu hng bin i gi c. C nhiu nhn t tc ng n gi c hng ha trn th gii v c th phn loi theo nhiu cch khc nhau. C th nu ra mt s nhn t ch yu l: -Nhn t chu k: l s vn ng c tnh cht quy lut ca nn kinh t. -Nhn t lng on v gi c: c nh hng rt ln i vi vic hnh thnh v bin ng gi c. -Nhn t cnh tranh: c th lm cho gi c bin ng theo cc xu hng khc nhau.

1.3. La chn th trng v mt hng kinh doanh xut khu 1.3.1. La chn th trng Trc ht, cn xc nh nhng tiu chun m cc th trng phi p ng c i vi vic xut khu hng ha ca doanh nghip. Tiu chun chung -V chnh tr -V a l -V kinh t -V k thut -Bin php bo h mu dch -Tnh hnh tin t Tiu chun v thng mi -Phn ca sn xut ni a; -S hin din ca hng ha Vit Nam trn cc th trng; -S cnh tranh quc t trn cc th trng la chn. Nhng tiu chun trn phi c cn nhc, iu chnh ty theo mc quan trng ca chng i vi doanh nghip. 2. La chn i tng giao dch, phng thc giao dch trong hot ng kinh doanh xut khu hng ha 2.1. La chn i tng giao dch Trong kinh doanh xut khu, bn hng hay khch hng ni chung l nhng ngi hay t chc c quan h giao dch vi doanh nghip nhm thc hin cc hp ng mua bn hng ha hay hp tc k thut lin quan ti vic xut khu hng ha ca doanh nghip. Xt v tnh cht v mc ch hot ng, khch hng trong kinh doanh xut khu c th c chia lm ba loi:

-Cc hng hay cng ty. -Cc tp on kinh doanh. -Cc c quan nh nc. Vic la chn thng nhn giao dch phi da trn c s nghin cu cc vn sau: -Tnh hnh kinh doanh ca hng, lnh vc v phm vi kinh doanh, kh nng mua hng thng xuyn ca hng. -Kh nng v vn, c s vt cht k thut. -Thi v quan im kinh doanh l chim lnh th trng hay c gng ginh ly c quyn v hng ha. -Uy tn ca bn hng. Trong vic la chn thng nhn giao dch, tt nht l nn la chn i tc trc tip, trnh nhng i tc trung gian, tr trng hp doanh nghip mun thm nhp vo cc th trng mi m mnh cha c kinh nghim. 2.2. Cc phng thc giao dch trong kinh doanh xut khu hng ha Trn th trng th gii, ang tn ti nhiu phng thc giao dch trong hot ng kinh doanh xut nhp khu, mi phng thc giao dch c c im v k thut tin hnh ring. Cn c vo mt hng d nh xut khu, i tng, thi gian giao dch v nng lc ca ngi tin hnh giao dch m doanh nghip chn phng thc giao dch ph hp, ch yu l cc phng thc sau y: -Giao dch trc tip. -Giao dch qua trung gian. -Phng thc bun bn i lu. -u gi quc t. -u thu quc t. -Giao dch ti s giao dch hng ha.

-Giao dch ti hi ch v trin lm. -Phng thc kinh doanh ti xut khu. 3. K kt hp ng xut nhp khu 3.1. Cc iu kin c bn ca hp ng kinh doanh xut nhp khu Giao dch bun bn quc t thng xy ra nhng tranh chp, do cc bn khng thng v hiu lm ni dung ca hp ng bun bn. T , mt s iu kin c bn ca hp ng ra i nhm thng nht quyn li, ngha v v trch nhim ca cc bn tham gia k kt hp ng. Xc nh cc iu kin giao dch cng bng, hp l l rt quan trng, n m bo quyn li cho cc bn v khng nh tnh kh thi ca hp ng bng s rng buc ngha v, trch nhim ca cc bn mt cch hp l. 3.2 Chun b k kt hp ng v phng thc k kt hp ng 3.2.1 Chun b k kt hp ng Trc khi k kt hp ng, phi chun b mt s ni dung sau y: -Nghin cu tnh hnh th trng cc nc v khu vc cng nh th trng ca mt hng d nh xut nhp khu. Nu l th trng mi, mt hng ln u tin tin hnh kinh doanh xut nhp khu phi chun b t u v phi nm chc th trng mi n phn. -Tm hnh thc v bin php ph hp chun b m phn giao dch. -Xc nh hng nhm mc ch thu c hiu qu ti a. -m phn giao dch k hp ng. -Khi thc hin hp ng, tranh th iu kin hp l t hiu qu cao nht.

-Chp hnh y ngha v, kim tra v lm cc th tc khi cn phi khiu ni. Nu b khiu ni phi bnh tnh gii quyt t chi ph ti thiu. 3.2.2. Phng thc k kt hp ng Vic k kt hp ng c th c thc hin bng mt s cch sau y: -Hai bn k kt vo mt hp ng mua- bn (mt vn bn). -Ngi mua xc nh nhn th cho hng c nh ca ngi bn (bng vn bn). -Ngi bn xc nhn (bng vn bn) l ngi mua ng vi cc iu khon ca th cho hng t do, nu ngi mua vit ng th tc cn thit v gi trong thi hn quy nh cho ngi bn. -Ngi bn xc nhn (bng vn bn) n t hng ca ngi mua. Trng hp ny hp ng th hin bng hai vn bn, n t hng ca ngi mua v vn bn xc nhn ca ngi bn. -Trao i bng th xc nhn t c tha thun trc y gia cc bn (nu r cc iu khon tha thun). Hp ng c th coi nh k kt ch trong trng hp c cc bn k vo hp ng. Cc bn phi c a ch php l ghi r trong hp ng. Hp ng c coi nh k kt ch khi nhng ngi tham gia k c thm quyn k vo cc vn bn , nu khng hp ng khng c cng nhn l mt vn bn c c s php l. 4. Thc hin hp ng trong kinh doanh xut khu Sau khi k kt hp ng cn xc nh r trch nhim, ni dung v trnh t cng vic phi lm, c gng khng xy ra sai st, trnh gy nn thit hi. Tt c cc sai st l c s pht sinh khiu ni. Phi yu cu i phng thc hin cc nhim v theo hp ng.

Trnh t thc hin hp ng xut khu bao gm cc bc theo s sau: S 1: Trnh t thc hin hp ng xut khu K kt hp ng xut khu Th tc hi quan Xin giy php (nu c) Kim tra L/C Chun b hng xut khu Thu tu (nu c)

Kim tra hng ha xut khu

Mua bo him (nu c) X l tranh chp (nu c)

Giao hng cho tu

Th tc thanh ton

Khi nghin cu trnh t thc hin hp ng xut khu cn lu : -Ty thuc vo tng hp ng m cn b xut nhp khu phi thc hin cc nghip v khc nhau. Trnh t thc hin cc nghip v cng khng c nh. Trn c s nm chc cc khu nghip v m tm hiu yu cu nghip v ca tng giai on c th trong qu trnh thc hin hp ng. -Trong khu nghip v c th c th l nghip v ca ngi bn hay ngi mua ph thuc vo cch quy nh iu kin c s giao hng ghi trong hp ng mua bn hng ha k kt. Qu trnh thc hin hp ng trong kinh doanh xut khu gm: - Xin giy php xut khu hng ha - Chun b hng xut khu - Kim nghim v kim dch hng ho xut khu - Thu tu lu cc

- Mua bo him - Lm th tc hi quan - Giao hng xut khu - Th tc thanh ton

II. Vai tr ca xut khu thy sn

1. Li th ca ngnh thy sn nc ta Vit Nam c b bin di 3260 km, 112 ca sng lch, vng c quyn kinh t rng khong 1triu km2 vi 4000 hn o ln nh to nn, nhiu eo, vnh, vng, m, ph v nhiu ng trng, tr lng hi sn gn 3 triu tn. Thm lc a nc ta rng hn 1 triu km2 (gp 3 ln din tch t lin), din tch mt nc 1triu km2, trong din tch khai thc t 553.000 km, nhng hin ti mi ch khai thc c khong 65% ngun lc hi sn cho php. Tim nng pht trin nui trng thy sn nc ta rt ln vi 1,4 triu ha mt nc ni a, 300.000 ha bi triu, 400.000 ha h cha, sng sui, 600.000 ha ao h nh rung trng, c th a vo s dng nui trng thy sn. Nng sut nui trng thy sn mi ch bng 10%- 25% nng sut ca cc nc trong khu vc. Theo B Thy sn, Vit Nam c trn 2000 loi c, trong c khong 100 loi c gi tr kinh t cao. Bc u nh gi tr lng c bin trong vng thm lc a khong trn 4 triu tn. Kh nng khai thc hng nm khong 1,67 triu/nm. Tnh hnh c th ca cc loi c: -C tng y: 856.000 tn, chim 51,3%. -C ni nh: 694.000 tn, chim 41,5%. -C ni i dng (ch yu l c ng): 120.000 tn, chim 7,2%. Trong , phn b tr lng v kh nng khai thc gia cc vng nh sau:

-Vnh Bc B: tr lng: 681.166 tn, kh nng khai thc: 271.467 tn (chim 16,3%). -Bin Trung B: tr lng: 606.399 tn, kh nng khai thc 242.560 tn(chim 14,3%). -Bin ng Nam B: tr lng: 2.075.889 tn, kh nng khai thc: 830.456 tn (chim 49,3%). -Bin Ty Nam B: tr lng: 506.679 tn, kh nng khai thc: 202.272 tn (chim 12,1%). Vit Nam tuy c vng bin tri di khp c nc nhng sn lng khai thc khng ng u cc vng. Theo c tnh, vng bin c quyn kinh t ca Vit Nam c tng tr lng trn 3 triu tn c, 50.000- 60.000 tn tm, 30.000- 40.000 tn mc. Mc d vy, vi ngun ti nguyn thin nhin phong ph v a dng nh nu trn, trong thi gian hn mt thp k qua, ngnh thy sn Vit Nam, ng trc nhu cu mnh m ca th trng th gii cng nh nhu cu v thc phm ca t nc c nhng bc pht trin ngon mc v tr thnh mt trong nhng ngnh kinh t then cht ca t nc. 2. Vai tr ca ngnh thy sn trong nn kinh t quc dn Thy sn l mt ngnh kinh t- k thut c trng gm c cc lnh vc: khai thc, nui trng, ch bin, c kh hu cn, dch v thng mi, l mt trong nhng ngnh kinh t bin quan trng ca t nc. Sn xut kinh doanh thy sn da trn khai thc c hiu qu, lu bn ngun li thy sinh, tim nng cc vng nc, do vy c mi lin ngnh rt cht ch vi sn xut nng nghip, vn ti, du kh, hi quan... Xut pht t tim nng thin nhin to ln, vai tr quan trng ca ngnh thy sn trong s pht trin kinh t- x hi, nht l trong 20 nm qua, vi tc pht trin kinh t nhanh chng v sn lng v gi tr xut khu. Ngnh kinh t thy sn ngy cng c xc nh l ngnh kinh t mi nhn v l mt trong nhng hng u tin ca s nghip cng nghip ha, hin i ha hin nay.

Ngnh thy sn c xc nh l gi vai tr quan trng trong s pht trin kinh t- x hi ca t nc, bi v n khai thc v pht trin mt trong nhng ngun ti nguyn c th ti sinh ca t nc. 2.1. ng gp ca ngnh thy sn trong tng sn phm quc dn Theo s liu thng k, GDP ca Vit Nam nm 1998 c tnh khong 368.692 t ng. iu ny tng ng vi mc GDP tnh theo u ngi vo khong 270 la M. -Ngh nui trng thy sn t t cung t cp p ng c nhu cu cho tiu dng trong v ngoi nc, ng k l sn lng tm nui phc v xut khu ca nc ta ng vo khong th 5 trn th gii; thy sn xut khu cng c xc nh l i tng ch yu pht trin nui trng. -Cng nghip ch bin thy sn xut khu m ch yu l cng nghip ng lnh thy sn, vi 164 c s vi tng cng sut l 760 tn/ngy ng vai tr to ln hng u v cng nghip ch bin thc phm trong c nc v thu ht nguyn liu sn xut hng ha xut khu. -S ng gp ng k ca khoa hc cng ngh, trc ht phi k n k thut sinh sn nhn to to ngun tm ging vo cui nhng nm 80, cung cp hn 1 t tm ging cc c. Trong cng nghip nh c, dn dn to ra cc cng ngh chuyn dch c cu ngh khai thc theo hng hiu qu cao, du nhp ngh mi t nc ngoi c th vn ra khai thc xa b. -Hot ng hp tc quc t trn c ba mt: th trng xut khu, ngun vn nc ngoi v chuyn giao cng ngh u t nhng kt qu khch l. T c ch ly pht trin xut khu t cn i, t trang tri, to vn u t cho khai thc v nui trng , qua cc thi k, Nh nc thc hin chnh sch m ca n nay, sn phm thy sn nc ta c mt ti hn 50 nc v vng lnh th vi mt s sn phm bt u c uy tn trn cc th trng quan trng. Trao i quc t trn lnh vc cng ngh gp phn c kt qu va nu. L thnh vin

ca NACA t nm 1988, ca SEAFDEC t nm 1994, tham gia vo hot ng ca ICLARM, quan st vin ca INFOFISH, cng nh s hin din ca ngh c th gii. l nhng nhn t to tin cho s pht trin ca chng ta. D tnh ton b s ng gp ca ngnh thy sn i vi nn kinh t quc dn s tng t mc hin nay nm 1998 t 18.434,6 t ng ln 40.000 t ng vo nm 2010. T trng tng ng ca ngnh thy sn trong GDP s gim do c s tng trng mnh trong cc ngnh khc ca nn kinh t. Song s ng gp ca ngnh thy sn i vi n nh x hi v an ton quc gia l quan trng v tim nng phn phi thu nhp ca ngnh thy sn cc vng nng thn. Mt b phn dn c nng thn, thng l cc vng ngho vn tip tc sng da vo ngh c v nui trng thy sn, bao gm c thiu s vng cao. 2.2. Vai tr ca ngnh thy sn i vi hot ng xut khu Nu trong GDP, ngnh thy sn ng gp tng i yu th ngnh c s b p li bi s ng gp mnh m vo kim ngch xut khu c nc. Kim ngch xut khu thy sn nc ta qua cc nm khng ngng tng ln, iu th hin r nt qua bng s liu sau: Bng 2: Kim ngch xut khu thy sn ca Vit Nam qua mt s nm

Nm

1995

1996
7255, 9 670

1997
8900 776,4 6 8,27

1998
9356 858,6 8 9,18

1999
10930 971,12

Gi tr xut khu 5448,9 c nc (triu USD) Gi tr xut khu 550,6 thy sn (triu USD) T trng xut khu 10,1 thy sn so vi c nc (%)

9,23

8,9

Ngun: - B Thy sn. -S liu thng k nng, lm nghip v thy sn thi k 19901998 v d bo nm 2000. Qua bng s liu trn y ta thy rng: kim ngch xut khu thy sn nc ta tng rt ng k qua cc nm, trung bnh mi nm tng gn 100 triu USD. T nm 1995 n 1999, gi tr xut khu thy sn tng 420,52 triu USD, hay tng 76,37%, ng vai tr l mt trong nhng mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam trong mt s nm qua v trong nhiu nm tip theo. Gi tr xut khu thy sn cc nm qua ng gp mt phn khng nh vo tng kim ngch xut khu c nc. T nm 1995 n 1999, nm no kim ngch xut khu thy sn cng chim t trng trn di 10% so vi tng gi tr xut khu, c bit nm 1995, t trng ny l 10,1%. Xut khu thy sn ch yu l tm v mt s lng ln mc nang v mc ng. Nm 1998, tng sn lng thy sn xut khu t 193.000 tn (tng 25% so vi nm 1995), kim ngch xut khu t 858,68 triu USD. D kin xut khu thy sn ca Vit Nam s tng t 971,12 triu USD nm 1999 ln 1,1 t USD nm 2000, 2t USD nm 2005 v 2- 2,2 t USD vo nm 2010. 2.3 Vai tr ca ngnh thy sn trong vic to cng n vic lm Cng nghip nh bt v nui trng thy sn m bo vic lm thng xuyn cho khong 3 triu lao ng, c bit l t nm 1995, s lao ng thy sn l 3,03 triu ngi. Khong 3,8 triu ngi sng trong cc h gia nh lm ngh nh bt v nui trng thy sn. Nh vy, khong 6,8 triu ngi chim 8,7% dn s sng ph thuc vo ngnh thy sn nh mt ngun sinh sng. Tng s lao ng c thu nhp t nh bt v nui trng thy sn cng nh t cc ngnh v cc hot ng h tr thy sn c tnh ln ti 8 triu ngi. Ngoi ra, nh bt v nui trng

thy sn cn m bo vic lm khng thng xuyn v thu nhp ph cho hn 20 triu ngi. Theo d tnh, s lao ng trong ngnh thy sn nm 2000 s l 3,4 triu ngi (trong : khai thc hi sn khong 420.000 ngi, nui trng thy sn khong 559.364 ngi, ch bin thy sn: 58.768 ngi, lao ng dch v ngh c khong 1.991.868 ngi). Do vy s n s da vo ngh c s tng ln khong 8,1 triu ngi vo nm 2000 v 10 triu ngi vo nm 2010. Hn na, thu nhp trc tip ca nhng ngi lao ng thng xuyn trong ngh c v nui trng thy sn d tnh s tng trung bnh 16%/nm trong thi gian nu trn. Trn 1,2 triu ngi trong cc h gia nh ph thuc vo ngh c v nui trng thy sn s c thm thu nhp vo nm 2000. iu c ngha l s dn c ngnh thy sn h tr s tng 3 triu ngi.
III. Nhng yu cu v lut php v tiu chun cht lng sn phm ca Eu i vi hng thu sn ca vit nam:

EU l th trng kh tnh, chn lc, vi nhng yu cu nghim ngt vi tiu chun cht lng, an ton, v sinh thc phm cao. Ch th 91/493/EEC ban hnh thng 6 nm 1993 quy nh cc doanh nghip ti nc xut khu phi c iu kin sn xut tng ng nh cc doanh nghip ca nc nhp khu v phi c c quan kim tra cht lng ca EU cng nhn. i vi hng thc phm ng gi phi ghi r tn sn phm, thnh phn, trng lng, thi gian v cch s dng sn phm ni sn xut, cc iu kin bo qun v s dng, m s v m vch nhn dng l hng. c bit cm nhp nhng sn phm thy sn b nhim c do tc ng ca mi trng hoc do cc cht ph gia khng c php s dng. Do c nhng kh khn t c im ca th trng EU: nh lng hng cung cp phi n nh quanh nm, trong thanh ton

quc t phi m L/C tr chm 6 thng hoc 1 nm, s khc bit v lut l v thi quen mua bn, chi ph vn chuyn v bo him cao... Nhng cn tr ln nht hin nay ca cc doanh nghip Vit Nam khi xut khu hng thy sn sang EU vn l cht lng sn phm. Yu cu cht lng hng thy sn chia lm hai hng: hoc l gi nguyn trng thi ban u (thy sn ti sng) hoc l ch bin theo nhng cng ngh nhm duy tr tt cht lng nguyn thy v to ra sn phm tin li cho ngi tiu dng. Hin nay EU nh gi cht lng sn phm thu sn theo 3 ch tiu: - Ch tiu cm quan: Trng thi t nhin, mi v, mu sc ca sn phm. - Ch tiu ho hc: Quy nh hm lng Nit di dng Amonic, pH trong 1 gam sn phm. - Ch tiu vi sinh: Quy nh loi, lng, khun c trong sn phm nh: khun ho kh, khun him kh, khun Coliforimen... Hin ti hng thy sn ca Vit Nam vn cha p ng c yu cu v tiu chun cht lng, tiu chun an ton v v sinh thc phm ca EU.

Chng II.
thc trng xut khu thy sn ca vit nam sang eu trong nhng nm qua

i. khi qut c im th trng eu

1. V kinh t - chnh tr T nm 1968, EU l mt th trng thng nht hi quan, c nh mc thu hi quan chung cho tt c cc nc thnh vin. Ngy 07/02/1992, Hip c Maastricht c k kt ti H Lan m u cho s thng nht chnh tr, kinh t, tin t gia cc nc thnh vin EU. Cho n nay, EU l mt th trng rng ln, bao gm 15 quc gia vi gn 400 triu ngi tiu dng. Th trng EU thng nht cho php t do lu thng ngi, hng ha, dch v v vn gia cc nc thuc Hip hi trao i t do Chu u (AELE), to thnh mt th trng gm 380 triu ngi tiu dng. Hin nay, hng ro bun bn gia 15 nc thnh vin ca EU b xa b, do vy th trng chung Chu u l th trng ln nht th gii. Th trng chung Chu u khng ch l th trng xut khu ln nht th gii m cn l th trng nhp khu hng u th gii, ngc ngha vi bc tng thnh Chu u . Hn na, bun bn ca EU vi cc nc ang pht trin cng nng ng nh vi cc nc cng nghip trn th gii. Trong thc t, ngNam l vng hin ang c nhp tng trng bun bn cao nht vi EU, c xut ln nhp khu. V chnh tr, Lin minh Chu u (EU) khng phi l mt t chc quc vi h t tng chnh tr cng nhc, sp sn. EU hin nay gm 15 chnh ph nhng nhng chnh ph ny khng bao gi c bu cng mt lc v cng khng bao gi chu nh hng ca cc h t tng chnh tr cnh t hoc hu. Tt c 15 chnh ph u tun theo mt ng li chung v n ch.c im ni bt ca cc nc EU trong thi gian va qua l kinh t ca cc nc u tng trng, tuy c cao thp khc

nhau, nhng n nh. iu th hin c th qua bng s liu sau:

Bng 3: D bo ca Bundesbank v tng trng GDP ti cc nc EU nm 1999 - 2000 (%)

Tn nc o B Anh c Hy Lp an Mch Ai-r-len Ty Ban Nha Italia H Lan B o Nha Phn Lan Php Thy in

1998
3,3 2,9 2,3 2,8 3,5 2,7 9,5 3,8 1,4 3,7 4,2 5,0 3,2 2,9

1999
2,5 2,0 1,0 2,0 3,0 1,5 7,5 3,4 1,6 2,6 3,2 3,0 2,5 2,2

2000
3,0 2,3 1,5 2,5 2,8 2,3 7,5 3,3 2,6 3,0 2,5 3,2 2,8 2,6

Ngun: Tp ch Thng mi s 26/ 1999 2.V mc sng dn c Lin minh Chu u l khu vc c mc GDP bnh qun u ngi rt cao, trong nhng nm gn y mc bnh qun l khong 20.000 la M. Tng sn phm quc ni (GDP) trong mt s nm qua l trn 8000 t USD, chim gn 30% GDP ca th gii. Dn s khu vc EU khong 375 triu ngi, chim 6,5% dn s ton th gii. Nu nh nm 1997, mc GDP bnh qun u ngi l 21.893 la M th nm 1999 l 21.764 la M, nm 2000

c d bo l 22.872 la M v s tng ln 29.531 la M vo nm 2003. EU l th trng m ngi dn c mc sng cao vi s dn t so vi cc khu vc khc, nn nhu cu EU l rt ln (lun t mc 2% tng trng). Hng nm mt ngi dn EU chi hn mt na mc GDP cho tiu dng c nhn.

3. V thi quen tiu dng EU thng qua nhng quy nh bo v quyn ca ngi tiu dng v an ton chung ca cc sn phm c bn ra. Tt c cc sn phm c th bn c th trng ny phi c m bo trn tiu chun chung ca EU. i vi mt hng thy sn, hng nm EU chim ti 40% nhp khu ton th gii. Mc tiu th bnh qun u ngi l 17 kg/ nm v tng dn hng nm khong 3%. Trong th trng chnh l Anh, Php, c, Ty Ban Nha, Italia, H Lan. Do vy nhu cu nhp khu thy sn ca EU hng nm l rt ln. y l th trng kh tnh v c chn lc, vi nhng yu cu nghim ngt v tiu chun cht lng v an ton v sinh thc phm. Ch th 91/493/EEC ban hnh thng 6 nm 1993 quy nh cc doanh nghip ti nc xut khu phi c iu kin sn xut tng ng nh cc doanh nghip ca nc nhp khu v phi c c quan kim tra cht lng ca EU cng nhn. i vi hng thc phm ng gi phi ghi r tn sn phm, thnh phn, trng lng, thi gian v cch s dng sn phm, ni sn xut, cc iu kin bo qun v s dng, m s, m vch nhn dng l hng. c bit cm nhp nhng sn phm thy sn b nhim c do tc dng ca mi trng hoc do cc cht ph gia khng c php s dng. 3.1. Cc c tnh ca th trng thy sn EU Mc d c s khc bit trong tiu th gia cc nc khc nhau, cc nh hng v dch v n ung lun l mng th trng ln nht. nhiu nc, mng th trng ny chim ti 3/4 mc tiu th. D thy sn c tiu th ti nh hng hay gia nh th

u phi qua vi dng s ch trc khi ti tay ngi mua. Gia cc nc, thi quen n ung rt khc nhau. Mc tiu th thy sn theo u ngi dao ng t 15- 17 kg. Vic thay i li sng dn n thay i cch n ung v thi quen mua bn. Nhiu ph n ngy nay i lm ch khng nh nn h nh gi cao s tin li ca cc thc phm n lin, thng l dng ng gi ng lnh. Cng nh vy, mc tiu th sn phm ng lnh ti nh hng v dch v n ung cng tng. Ngi Bc u khng c truyn thng n thy sn th nay ang quen dn vi n. Chnh nhng chuyn ngh cui tun ti cc nc khc gp phn cho cc thay i trn. Nhng khuynh hng trn hy vng s em n nhng thay i tch cc trong vic bn thy sn. 3.2. Cc yu cu ca ngi nhp khu Thy sn c nhp khu ch yu di dng ng lnh. Hng nhp thng l khi ng lnh, do phn ln cc m li c lm lnh ngay trn tu. Cc hi sn nh bt c lm lnh trn b c khi hoc lm ng lnh nhanh ring r (IQF). Nhn chung sn phm ng lnh trn tu c a chung hn v l do cht lng. Cc nh nhp khu hi sn c lm ng lnh, ni chung, thch loi sn phm c lm lnh theo phng php IQF hn. Gn y, nhu cu nhp khu thy sn ng gi bn l ang tng ln, k c cc th trng truyn thng nh c. Tuy nhin, phn ln thy sn ng gi bn l trong bun bn quc t c thc hin Ty u cho d xut x ca hng th l t cc nc Chu . Thy sn ng hp cng c cht t th trng nh Hy Lp hoc c. Th trng c th m rng cho loi rau cu, c l nn ng l thy tinh hn l hp thic hp dn ngi mua. 3.4. Tip cn th trng Biu thu nhp khu chung ca EU p dng cho tt c cc nc EU. Tt c vic nhp khu c v cc sn phm c t cc nc ngoi EU u phi c giy php. trnh s mt n nh trong th trng ni b do nhp khu, EU a ra biu gi tham kho cho mt s mt hng nht nh nh mc ng v mc th. Quy nh v sinh thc

phm trong ch bin, kinh doanh c v sn phm t c v l mt phn ca Lut quc gia v thc phm ca cc nc thnh vin EU th ch cc cng ty c giy php mi c nhp hng ny. Tt c cc thc phm u l i tng ca B Lut quc gia v thc phm v c th khc nhau gia cc nc. Vn ci thin cht lng v ng gi l rt quan trng i vi phn ln cc nc ang pht trin nhm thm nhp cc th trng mi v tng xut khu cc sn phm c gi tr, pht trin sn xut ph hp ha sn phm. Mun thm nhp vo th trng EU, cn phi tnh n s thng nht ca th trng ny vi ng Euro t nm 1999, EU cng c quy ch u i ring i vi nhp khu t cc nc ACP vi vic min hoc gim thu nhp khu thy sn theo h thng thu u i ph cp GSP.
ii. thc trng hot ng xut khu thy sn ca nc ta sang Eu trong thi gian qua

1.

Cu trc mu dch th trng thy sn EU

Phn ln thy sn EU l hng nhp khu v hu nh khng c nc EU no c th t cung, t cp mt hng ny. Th trng c EU c hnh thnh bi nhiu nh cung cp. ch bin v phn phi. Tuy nhin, cng t ngi tham gia th trng ny th thng mi cng hiu qu v tp trung ha cao hn. Nhng ngi tham gia th trng thy sn EU thng c nhng mc ch v hot ng tng t nh nhau. Chnh v th m thy sn c th qua nhiu knh mu dch khc nhau trc khi ti a ch cui cng. S la chn ca cc knh mu dch v cc bn hng thng mi ph thuc vo sn phm v dch v c th c thc hin bi cc bn hng thng mi y tim nng. Khi chn mt knh v bn hng thng mi c bit, cc nh xut khu c th la chn nhiu knh khc nhau trong th trng. Mt s nh xut khu s giao dch trc tip vi ngi s dng cui cng, cn mt s khc li bn cho cc nh kinh doanh c lp (cc nh nhp khu) hoc qua cc i l bn hng. Cc nh xut khu tim nng cn lin lc vi cc nh nhp khu Chu u. Nhng nh trung gian ny thng thit lp

nhng quan h lm n lu di vi ngi tiu th ca h v c v tr tt hn (so vi cc nh ch bin nc ngoi) bit c nhng nhu cu ca th trng a phng v ca ngi s dng cui cng. H cung cp trc tip ti cc siu th, ngnh ch bin hoc cc nh sn xut thnh phm. H c kh nng h tr ti chnh, m cc chin dch qung co v phc v nhng nhu cu c bit. Hu ht cc mt hng thy sn dng cho mc ch cng nghip. Cc nh sn xut thnh phm c th mua c trc tip t cc nh xut khu, t i l, nh nhp khu hoc t ngnh ch bin. C rt nhiu cng ty hot ng trong lnh vc ny. Mt s cng ty ch chuyn ch bin, ng lnh c. Cc cng ty khc, c bit H Lan v B, chuyn hot ng ti xut khu thy sn. H nhp khu cc nc ang pht trin v xut khu sang cc nc lng ging Chu u. Trong trng hp mun xut khu thy sn theo phng thc phc v ti ngi tiu dng hoc bn bun th phi c i l hoc nh nhp khu trong th trng EU. Cc nh bn l hoc bn s rt kh khn trong vic nhp khu trc tip t nc ngoi, tr mt vi siu th ln. Cc quy bn hng trong siu th khc hn so vi cc sp nh truyn thng. Cc sp nh thng bn thy sn ti nng hay hun khi. 2. C cu th trng EU nhp khu thy sn ca Vit Nam Th trng EU lun l mt th trng hp dn khng ch ca cc nc Chu , trong c Vit Nam m cn l mc tiu ca nhiu nc chu lc khc, k c Bc M. Bi khng ch s dn ng trn 350 triu dn vi mc sng cao, m thc a dng, vi gi c hp dn, m cn l th trng uy tn, xut khu c hng thy sn vo EU cng c ngha nh c trong tay chng ch v trnh , cht lng sn phm cao. Tuy vy, EU vn ang s dng v kh quan thu v phi thu quan trng pht, chia nhm ra hn ch, khng ch cc nc xut khu theo nhng iu kin c li nht cho h. i vi Vit Nam, th trng

ny c mt mt s ci thin ng k trong vic nhp khu tm, bch tuc, c ng, mc. Trong mt s nm, c cu th trng EU nhp khu thy sn ca nc ta khng ngng gia tng vi gi tr ngy mt cao. Bng 4: Cc nc EU nhp khu thy sn ca Vit Nam nm 1998-1999

Nc nhp khu Anh o B B o Nha an Mch c H Lan Italia Phn Lan Php Ty Ban Nha Thy in Tng

Nm 1998 Nm1999 (USD) (USD)

14.086.28 3 293.684 19.076.00 0 92.873 1.625.599 10.034.28 0 27.675.54 7 7.388.718 8.218.718 2.483.196 563.134
91.537.77 6

Chnh lch USD

-4559.113 -164.299 +6.390.772 +33.316 -946.270 +805.936 -4.487.748 +2.534.808 -2.650.054 +415.636 +150.431
-2.424.317

9.527.170 129.385 25.466.77 2 126.189 679.329 10.840.21 6 23.187.79 9 9.923.270 52.268 5.568.664 2.898.832 713.565
89.113.45 9

Ngun : B Thy sn Qua bng s liu trn y, ta thy rng khng phi tt c 15 nc thnh vin EU u nhp khu thy sn ca Vit Nam m ch tp trung vo 12 nc, ngoi tr Lc-xm-bua, Hy Lp v Ai-r-len. Trong s cc nc Eu nhp khu thy sn ca nc ta th Anh, B, c, H Lan, Php, Italia lun l nhng nc c gi

tr nhp khu thy sn rt ln, c th ni y l th trng chnh yu ca thy sn Vit Nam khi xut sang EU. Nm 1997, Vit Nam xut sang EU vi gi tr t c l 75.169.809 USD (22.629 tn thy sn xut khu). Nhng n nm 1998, con s ny tng ln rt ln vi gi tr l 91.537.776 USD (23.081 tn thy sn xut khu). So vi nm 1997, gi tr kim ngch xut khu thy sn nm 1998 sang th trng EU tng 16.367.967 USD hay tng 21,8%. iu ny chng t rng hng thy sn Vit Nam ngy cng c c th ng vng chc, c ngi tiu dng kh tnh ca EU chp nhn. Nm 1998, cc nc Anh, B, c, H Lan nhp khu thy sn ca Vit Nam vi gi tr rt ln (trn 10 triu USD), c bit l Anh, B v H Lan (Anh: 14.086.283 USD , B: 19.076.000 USD, H Lan: 27.675.547 USD). Ngoi ra, Php v Italia cng l nhng nc c gi tr nhp khu thy sn kh ln ca EU. Ni chung, trong 2 nm 1997-1998, EU l th trng c tc tng trng n nh, sc mua cao nn xut khu thy sn ca nc ta c nhiu thun li. n nm 1999, gi tr xut khu thy sn ca Vit Nam vo EU ch t 89.113.459 USD, gim 2.424.317 USD hay gim 2,65% so vi nm 1998. Cc nc EU c gi tr nhp khu Vit Nam rt ln trong nm 1998, th nm 1999 gim mnh, trong : Anh gim 32,4%9 (gim 4.559.113 USD), H Lan: 4.487.748 USD (gim 16,2%), Php: 2.650.054 USD (gim 32,2%), o gim 55,9%, an Mch gim 58,2% (gim 946.270USD). Vi gi tr nhp khu ca tng nc gim mnh nh vy, tt yu dn n s suy gim trong tng gi tr mhp khu thy sn ca c EU. Nhng nm 1999 cng nh du mc gia tng gi tr nhp khu thy sn t Vit Nam ca B, B o Nha, c, Italia, Ty Ban Nha, Thy in v Phn Lan. c bit l B, gi tr nhp khu thy sn nm 1999 so vi nm 1998 tng 6.390.772 USD (tng 25,1%). B o Nha nm 1998, tr gi nhp khu thy sn Vit Nam l 92.873 USD, tng ln 126.189 USD vo nm 1999 (tng 26,4%); c tng 7,4% (tng 805.936 USD). Italia c mc tng rt ln l 2.534.808 USD (tng

26%); Ty Ban Nha tng 14,3% (tng 415.636 USD); Thy in t mc gi tr nhp khu l 563.134 USD nm 1998, tng ln 713.565 USD nm 1999 (tng 21%). Vi 5 nc trong tng s 12 nc nhp khu thy sn ca Vit Nam c mc gi tr nhp khu gim rt mnh so vi nm 1998, tc ng rt ln n tng gi tr xut khu thy sn ca nc ta sang EU trong nm 1999. Mt khc, nhng nc cn li c tng mc gia tng khng ng k so vi tng mc suy gim ca 5 nc trn. nm kinh thy xut S suy gim trong tng gi tr nhp khu thy sn ca EU 1999 chu s tc ng mnh m ca tc tng trng t cc nc EU. Mt khc, tiu chun cht lng cho hng sn m EU p dng vn l bi ton nan gii cho thy sn khu Vit Nam.

3. C cu mt hng thy sn Vit Nam xut khu vo EU Nm 1997, Vit Nam c chnh thc xut khu thy sn sang th trng EU. Hin nay EU l th trng ln th hai v nhp khu thy sn ca Vit Nam. Nhp khu ch yu l tm ng, c ng, c hp, mc, tht tm hn hp v cc sn phm thy sn khc. Cho n nay, phn ln hng thy sn Vit Nam xut i EU u thng qua cc cng ty ca ASEAN nh Singapore, Thi Lan v Hng Kng. Nm 1997, Vit Nam xut sang EU 22.629 tn thy sn cc loi, trong : tm ng l 11.528 tn, c ng: 2708 tn, mc ng: 1.650 tn, thy sn khc l 6743 tn. Cng trong thi gian ny, EU thng qua quyt nh bt u t nm 1997 cm nhp khu nhuyn th hai mnh v (s, hn...) t nhiu nc trong c Vit Nam, v EU cha kim tra c iu kin nui, nh bt v ch bin cc nc xut khu. iu ny nh hng rt ln n khi lng thy sn ca Vit Nam sang EU, do tc ng n kim ngch xut khu sang th trng ny.

 xem xt c th hn v c cu sn phm thy sn Vit Nam xut sang EU, ta c bng sau y: Bng 5: C cu sn phm thy sn Vit Nam xut sang EU nm 1997-1998

Nm 1997 1998

Tm ng (tn)
11.528 11.849,5

Mc ng (tn)
1.650 1.685,64

C ng (tn)
2.708 3.432,5

Thy sn khc (tn)

6.743 6.113,36

Tng (tn)
22.62 9 23.08 1

Ngun: B Thy sn Qua bng s liu trn y, ta thy rng khi lng sn phm thy sn xut khu sang EU nm 1998 so vi nm 1997 c tng nhng tng khng ng k, ch tng 452 tn hay tng 1,96%, trong khi gi tr kim ngch xut khu tng 21,8% (tng 16.367.967 USD). iu l do c cu tng loi sn phm gia tng v khi lng v gi tr. Nm 1997, Vit Nam xut sang EU c 11.528 tn tm, nhng nm 1998, khi lng ny tng ln l 11.849,5 tn vi kim ngch tr gi l 68.585.541 USD. V khi lng tm, th nm 1998 so vi nm 1997 ch tng 321,5 tn hay tng 2,79%, nhng v gi tr kim ngch th tng 28% hay tng 15.003.088 USD. iu ny chng t, sn phm thy sn xut khu mnh nht ca Vit Nam sang tt c cc th trng trn th gii vn l con tm. Nm 1998, xut khu tm ng lnh t gi tr 450 triu USD, chim 55% tng gi tr xut khu thy sn ca Vit Nam. V tm l mt mt hng c gi tr cao v nhu cu tng trng mnh trn th gii, do c rt nhiu doanh nghip Vit Nam tp trung kinh doanh duy nht mt hng ny. Nm 1998, Vit Nam xut sang Nht Bn 30.842 tn tm, M: 6.125 tn, EU c 11.849 tn (nu khai thng hon ton th trng ny hn gi tr cn tng hn na, v vo thi im ny vn cn qu nhiu doanh nghip Vit Nam cha c CODE xm nhp vo EU), Hng Kng: 7.132 tn, Trung Quc: 313 tn v cc th trng khc l 8.712 tn.

V sn phm mc ng, nm 1998 tng so nm 1997 l 35,64 tn hay tng 2,16%, nhng v gi tr kim ngch xut khu ch bng 80% so vi nm 1997 hay ch t 4.067.693 USD. iu ny l do cng ngh ch bin mc hin nay ca ta c nhiu ci tin, song vic to ra nhng sn phm c gi tr cao vn cn hn ch, ch yu l xut nguyn liu. V sn phm c ng lnh, nm 1998 sn lng xut khu l 3432,5 tn, tng 724,5 tn so vi nm 1997 trong khi gi tr kim ngch l 15.176.655 USD, tng 81,27% so vi nm 1997 v bng 230% cc ch tiu tng ng ca 5 nm trc. C c s gia tng ny l do mt hng c ng lnh ca Vit Nam ngy cng p ng c nhu cu cao ca th trng EU (nht l c bn, c ba sa Vit Nam), cho nn tc ng tt ti gi c xut khu, ti tng gi tr kim ngch xut khu. Nm 1998 l nm m sn phm c ng lnh Vit Nam c s tng trng cao th trng EU v th trng M. Cc sn phm thy sn khc nh: mc kh, bch tuc, c hp, c hun khi... nm 1998 gim 629,64 tn so vi nm 1997 l bi v cc sn phm ny c gi tr khng cao, t doanh nghip Vit Nam tham gia kinh doanh. Cc doanh nghip ch tp vo cc sn phm c gi tr cao nh tm ng, c ng nn tc ng rt ln n tng gi tr kim ngch xut khu thy sn sang EU nm 1998. Nm 1999, gi tr kim ngch xut khu thy sn sang EU ca Vit Nam gim 2,65% hay gim 2.424.317 USD so vi nm 1998. iu ny l do cc sn phm thy sn nc ta xut i EU phn ln l thng qua cc cng ty ca ASEAN. y l vn bc xc i vi ngnh thy sn nc ta trong vic giao dch xut khu, phi lm sao hn ch cc trung gian, tng cng xut khu trc tip vi cc nc EU.
III nh hng ca h thng chnh sch n hot ng xut khu thy sn sang eu

1.

Chnh sch thu, l ph

Thu l cng c iu tit nn kinh t, ng thi l ngun thu ngn sch cho Nh nc. i vi ngh c, tnh t khu u l sn xut to ra nguyn liu n sn phm cui cng phc v cho tiu dng hoc xut khu, thng thng chu cc

loi thu: mn bi, ti nguyn, thu s dng t cho nui trng thy sn v nhiu loi ph nh: ph trc b, ng kim tu nh bt, giy di chuyn ng trng, bn bi. Ngoi ra, ng dn cn phi np nhiu khon khc nh tham gia bo him thn tu, bo him nhn mng... ph hp vi thc tin v khuyn khch sn xut pht trin, thu v l ph i vi ngh c c sa i tch cc. V Lut thu ti nguyn, khung thu sut 2-7%, theo Ngh nh ca Chnh ph, Thng t s 30 BTC ca B Ti chnh hng dn thng nht thu sut l 4% vi khai thc hi sn v 3% vi khai thc c sng. i vi khai thc hi sn xa b, nm 1993 ti Quyt nh s 400 Ttg ca Chnh ph cho min thu ti nguyn, thu li tc 3 nm u.V trong nm 1997, ngy 29/5/1997, Chnh ph ban hnh Quyt nh s 358/ Ttg cho tu thuyn khai thc hi sn xa b c gim 50% thu ti nguyn v thu doanh thu phi np trong 3 nm u, thu li tc cng c gim trong 3 nm u k t khi c li tc chu thu. V l ph trc b, ch phi np 1% trn gi tr ti sn. Ngy 3/9/1998, Chnh ph quy nh ti Ngh nh 68/N-CP v thu sut phi np v chnh sch min gim thu ti nguyn thy sn. Nu khai thc vng bin xa b bng phng tin c cng sut ln c min thu ti nguyn 5 nm u k t khi c cp giy php khai thc v gim 50% trong 5nm tip theo. i vi sn phm qy khai thc l ngc trai, bo ng, hi sm l 10% cn tm, c, mc v cc loi thy sn khc l 2%. Hin nay cnh tranh vi cc nh sn xut xut khu thy sn ca cc nc trn th gii v c bit i vi cc nc khu vc ASEAN, ngy 2/6/1998, B Ti chnh k Quyt nh s 103 Q/BTC v vic nh thu 0% i vi hng thy sn xut khu. Vic nh thu 0% ny lm tng sc cnh tranh v gi c hng thy sn ca Vit Nam trn th trng th gii, ng thi vi mc thu ny l s ph hp ca n vi cng ngh sn xut v cht lng hng thy sn xut khu hin nay ca nc ta so vi cc nc xut khu thy sn khc. 2. Chnh sch u t v qun l vn Trong thi gian hn 10 nm va qua, ngnh thy sn c mc tng trng bnh qun hng nm v tng sn lng khong 4% v gi tr kim ngch xut khu tng t 10-15%. Nhng, nu so vi tim nng ln ca vng bin c quyn kinh t rng trn

1 triu km2 th con s ny mi ch l biu hin bc u, cha ng k. Mun thy sn c v tr xng ng trong nn kinh t t nc, cn phi tng cng c s vt cht k thut trc tip phc v sn xut kinh doanh ca ngnh, ng thi Nh nc cn ban hnh nhng chnh sch mi khuyn khch, ku gi u t vo lnh vc thy sn, nht l trong khu vc nui trng v nh bt xa b. Bng 6: C cu vn u t vo ngnh thy sn giai on 1986-1998(triu ng)

Ch tiu 1.Tng mc u t -Trong nc +Ngn sch +Tn dng +Huy ng -Ngoi nc +ODA +FDI +Doanh nghip t vay 2. Theo lnh vc -Nui trng -Khai thc -Ch bin

19861990 853.20 0 614.310 41.420 572.890 238.890 30.650 98.685 109.555 853.20 0 226.098 237.364 255.960

19911995 2.829.34 0 2.352.35 0 275.620 236.730 1.840.00 0 476.990 111.200 320.290 45.500 2.829.34 0 850.490 891.896 735.350

19961998 4.112.70 0 3.546.85 7 656.857 2.130.00 0 760.000 560.843 183.700 368.765 13.387 4.112.70 0 899.299 1.327.10 3 1.075.38

Tng s

l(% )

7.795.2 00
6.513.31 7 973.897 2.666.73 0 3.172.89 0 1.281.72 3 325.550 787.740 168.443

100

83, 6 12, 5 30, 4 40, 7 16, 4 4,1 7 10, 1 2,1 7 10 0 25, 4 31, 5 26,

7.795.2 00
1.975.88 7 2.456.36 3 2.066.69

2 1.211.43 0 16.212 60.390

5 15, 5 0,2 1 0,7 7 0,1 1

-H tng, hu cn dch v -Gio dc, o to -Nghin cu -Lnh vc khc (quy hoch, iu tra ngun li v phc li)

115.320 3.532 12.660

311.110 5.020 32.650

785.000 7.760 15.080

2.266

2.824

3.176

8.266

Ngun: B Thy sn Theo bng s liu trn y cho thy, mc u t vo ngnh thy sn tng ng k trong 3 giai on t nm 1986 n 1998: giai on 1(1986-1990), mc u t bnh qun nm l 170.640 triu ng, giai on 2 (1991-1995) t 565.868 triu ng v giai on 3 ln ti 1.370.900 triu ng, tng gp hn 8 ln so vi giai on u. Xem xt c giai on 1986-1998, th vn trong nc vn gi vai tr ch o, chim n 83,56% trong tng vn u t (tng vn u t c 3 giai on l 7.795.200 triu ng). T trng vn ngn sch u t cho thy sn c 3 giai on ch c 12,49%, khong 974.000 triu ng. Vn tn dng u i cng ch t trn 30%, trong vn trung v di hn t, cn phn ln l vn ngn hn vi li sut cao nn khng khuyn khch ngi vay. Rt t doanh nghip vay vn u t i mi cng ngh; sn phm c gi tr gia tng mi ch chim 67% kim ngch xut khu. Bn cnh ngun vn trong nc, chng ta khai thc kh mnh cc ngun lc bn ngoi. Vi nhng chnh sch thch hp, t nm 1991 n nay ngun lc bn ngoi u t cho ngnh tng nhanh. Thi k 1991-1995, ngun vn ny t bnh qun 95.398 triu ng/nm, sang thi k 1996-1998 tng ln 188.614,3 triu ng/nm, tng 97,7%/nm so vi bnh qun thi k 1991-1995.

Vi ngun ti tr v u t trn, ch yu l ngun ODA, cc nc v cc t chc quc t tp trung gip Vit Nam xy dng quy hoch pht trin ngnh; nghin cu ngun li bin; pht trin c s h tng ngh c; tng cng nng lc ch bin thy sn v nng cao cht lng sn phm; pht trin ngun nhn lc v tng cng th ch cho ngnh thy sn. Tuy nhin, do cha c quy hoch pht trin ngnh c th, thiu s liu iu tra kho st v thiu cc d n kh thi, nn ngun vay t ODA v FDI mi ch t khong 6,2% v 8%, mc d c khng t cc nh u t nc ngoi quan tm n tim nng thy sn ca Vit Nam. Cho n nay, ch cn khong 42 d n FDI vi s vn hn 144 triu USD v 10 d n ODA (150 triu USD) c cp php cn tip tc hot ng. V u t lnh vc, trong c 3 thi k c s u t ng k vo lnh vc nui trng, ch bin v khai thc thy sn. Tuy nhin, s u t ny cn rt nh bi ngun vn u t cn hn hp, phi c s huy ng vn nhiu hn na th s u t ny mi c hiu qu cao. D kin trong thi k 1999-2010, tng mc u t cho php pht trin ngnh thy sn s l 35.590.000 triu ng: -Trong : + Vn huy ng: 15.610.000 triu ng (chim 44%). + Vn tn dng: 11.710.000 triu ng (chim 33%). + Vn ngn sch: 4.610.000 triu ng (chim 13%). + Vn lin doanh vi nc ngoi: 3.660.000 triu ng (chim 10%). C cu u t giai on 1999-2010 c chia theo lnh vc nh sau: - Nui trng thy sn: 9.580 t ng, chim 27%. -Khai thc hi sn: 10.200 t ng, chim 28,75%. -Ch bin thy sn: 9.580 t ng, chim 27%. -H tng dch v: 5680 t ng, chim 16%.

-Nghin cu khoa hc: 300 t ng, chim 0,85%. -o to, gio dc: 88 t ng, chim 0,25%. -Cc lnh vc khc: 62 t ng, chim 0,15%. Qua xem xt, phn tch ngun vn u t ca ngnh thy sn ca cc giai on, ta nhn thy rng: mun t c cc mc tiu t ra v hi nhp vi ngh c th gii, s huy ng ngun lc trong nc l c bn, nhng s gip ca quc t l khng th thiu v rt quan trng. Trong ngun lc quc t, v ch o chng ta cn khi thng ngun FDI, sao cho t trng ny ngy cng cao, gi tr ngy cng ln v to s phi hp cht ch gia 2 ngun FDI v ODA b sung, h tr ln nhau. 3. Chnh sch v khai thc thy sn Ti nay, tng sn lng thy sn ca c nc vt qua mc 1 triu tn/ nm, song cng li mt vng bin cn kit ngun li, nng sut nh bt gim 1/2, gi thng sn phm tng gp i. Tuy pht trin ngh c xa b bo v ngun li ven bin v tng cht lng sn phm nhng li cha trin khai ng b, hiu qu cn thp. Hn 10 nm qua, ngnh khai thc hi sn Vit Nam tng trng vi nhp kh cao v tng sn lng, t hn 1 triu tn/ nm (ring nm 1998, sn lng khai thc hi sn t 1,13 triu tn , bng 170% nm 1988). T khi c Ngh nh s 13/CP ca Chnh ph (k ngy 02/3/1993), tip n l Thng t lin b s 02 LB/TT hng dn thi hnh Ngh nh s 13/CP cho thy cng tc khuyn ng tc ng rt hiu qu n phong tro nui trng, khai thc v s ch bo qun thy sn. V trc ht, khuyn ng l ch trng ng n, hp vi iu kin hin nay ca cc ng dn v rt c ng o ng dn ng h, hng ng. So vi lnh vc khai thc v s ch bo qun thy sn th hiu qu ca khuyn ng trong nui trng a dng v phong ph hn, nh c hot ng khuyn ng m din tch v nng sut tng ln ng k. T cc loi c thng thng n cc loi c sn c gi tr kinh t cao ngy cng c pht trin mnh. C th ni Ngh nh

13/CP ca Chnh ph khi dy tim nng ca c min bin, ng bng v min ni. Trong nhng nm qua, Ngh nh 13/CP i su vo thc tin v c tc dng i vi vic pht trin sn xut thy sn ca t nc. Tuy nhin, qua thc hin Ngh nh ny cn bc l nhng hn ch c v l lun ln thc tin. Chnh v vy m cn c s hon thin v iu chnh Ngh nh ny theo tinh thn tp trung kinh ph cho nhng vng khai thc, sn xut thy sn c gi tr kinh t cao. i vi vic nh bt xa b, Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh s 400/ Ttg ngy 7/8/1993 cho min thu ti nguyn, thu doanh thu, thu li tc v hon thu xut khu trong 3 nm u i vi tu thuyn nh bt hi sn xut khu Bin ng Trng Sa. Chnh sch u i trn c tc dng tch cc thc y s pht trin ngh c khai thc xa b, gp phn bo v ch quyn lnh th ca T quc. ng thi, cng hn ch vic nh bt hi sn gn b khi m ngun hi sn gn b ang b cn kit. u nm 1997, Chnh ph ch o ngnh thy sn thc hin chng trnh nh c xa b. n ht nm 1998, c nc c trn 300 tu cng sut ln (90-350 CV) a vo s dng, nng lc khai thc xa b c bc chuyn bin ng k. Nhng theo li ni ln nhiu vn v ng trng v d bo khai thc vng khi, trnh s dng tu ln ca thuyn trng, ch bin v tiu th sn phm khai thc c, nht l khu tiu th sn phm. iu ng lo ngi l ch c khong 20% sn lng khai thc xa b c th dng xut khu. Cn li 80% dng tiu th ni a hay lm bt c, phi kh v lm nc mm. C nh c nhiu m bn gi li r v kh bn th hiu qu thp. Li cha c c quan d bo ng trng v khai thc ngn hn hng dn cc tu i nh bt c xa b i n ng ni c c m nh. Trnh cc thuyn trng non yu, s dng tu ln v my mc kh hin i s gy ra nhng s c hng hc. Nht l vo thi v chnh, c v nhiu li khng c kho lnh d tr hi sn, iu kin trn tu bo qun km, bn bi thiu... cng lm cho sn lng b tht thot nhiu v gi h hn.

R rng l c nhiu vn ang t ra bo m cho vic u t ng tu khai thc hi sn xa b c hiu qu. khng phi l vic mt sm, mt chiu c th gii quyt c . Tm li, chng trnh nh bt hi sn xa b khng ch l vic ng tu i khi, m n l dy chuyn ng b t khai thc, bo qun, ch bin v tiu th sn phm tht tt. 4. Vn m bo cht lng thy sn ch bin cho xut khu m bo an ton v sinh v cht lng hng thy sn xut khu, thng 6/1995, B Thy sn ban hnh Ch th s 13/CT/KHCN. Tuy nhin, trong thi gian qua nhng hin tng tp cht vo hng thy sn xut khu vn c chiu hng gia tng do mt s doanh nghip thiu ngun hng v ch ngh n li nhun vn mua hng c cho thm tp cht v ch bin, lm thit hi cho ngi tiu dng trong nc, lm gim uy tn ca sn phm thy sn Vit Nam trn th trng th gii. V chnh v mt trong nhng nguyn nhn nh vy, m hng thy sn Vit Nam c nguy c b mt dn, c bit l th trng tm nguyn liu, trc tnh hnh cnh tranh gay gt vi cc nc trong khu vc. Theo d bo ca cc chuyn gia, nhu cu trn th gii i vi nhiu loi sn phm thy sn m Vit Nam c kh nng sn xut ang v s tng ln mnh ch yu theo cc hng: sn phm gi tr cao; sn phm n lin ng gi nh v cc loi thy sn ti sng. Tuy nhin, th trng xut khu cng t ra nhng thch thc mi, nht l cc qui nh v an ton v sinh thc phm; yu cu cht lng tiu dng ngy cng cao hn v nhng yu cu, qui nh ny cng khc nhau tng th trng. Thc tin i hi ta phi ch ng nm bt v p ng nhng qui nh ny mt cch linh hot, nu mun m rng th trng xut khu. Theo Trung tm kim tra cht lng v v sinh thy sn (NAFIQACEN) th: EU v M l nhng th trng i hi tiu chun cht lng, an ton v sinh thc phm thy sn rt cao.

i vi EU, vic kim sot phi c thc hin di s gim st ca chnh h mi c gi tr v c cng nhn. xut khu thy sn vo th trng EU, cc nc phi c ba iu kin sau: Xy dng h thng php lut hu hiu v kim sot cht lng, an ton v sinh thy sn tng ng vi EU. C c quan kim sot an ton v sinh cp quc gia tng ng EU v t chc, trang thit b kim sot ( Vit Nam, c quan ny l NAFIQACEN). Cc doanh nghip nc xut khu phi tng ng v iu kin sn xut, qun l cht lng vi cc doanh nghip sn xut nhng sn phm cng loi ca EU. S doanh nghip Vit Nam hi t ba iu kin trn ch c 33/186 doanh nghip c EU cng nhn tiu chun hng thy sn vo th trng ca h. Cc doanh nghip ny phi nng cp iu kin sn xut bao gm: nh xng, dy chuyn cng ngh, cc trang thit b i km; p dng h thng qun l cht lng theo tiu chun GMP (Giy chng nhn v tp qun sn xut tt p dng t thng 7/1997) v HACCP (H thng qun l an ton thc phm, tp trung vo vic phng nga cc mi nguy hi bit v nguy c xy ra chng mt s im c bit trn dy chuyn sn xut thc phm). Hin nay, khng ch th trng M m EU cng ch chp nhn mua sn phm t nhng c s ch bin c p dng HACCP. p dng GMP v HACCP c ngha l thc hin an ton v sinh thy sn t nui trng-nh bt-ch bin, cho ra sn phm t cc ch tiu c trng cho cht lng v an ton v sinh thc phm. Hin nay, EU nh gi cht lng sn phm thy sn theo 3 ch tiu sau: -Ch tiu cm quan: trng thi t nhin, mi v, mu sc ca sn phm. -Ch tiu ha hc: qui nh hm lng Nit di dng Amnic, pH trong mt gam sn phm.

-Ch tiu vi sinh: qui nh loi, lng khun c trong sn phm nh khun ha kh, khun him kh, khun Ecli, Coliforime... Trong thi gian va qua, B Thy sn xy dng v ban hnh hng lot tiu chun trong qun l cht lng, l tiu chun v C s ch bin thy sn, v Chng trnh qun l cht lng v an ton thc phm theo HACCP v cc tiu chun m bo v sinh an ton thc phm trong cc c s sn xut kinh doanh. Vi s c gng v n lc khng ngng ca ngnh thy sn trong vic v sinh an ton thy sn cho xut khu, ngy 20/10/1999, y ban Th y thng trc ca EU b phiu nht tr a Vit Nam vo danh sch 1 c php xut khu vo EU cp lin minh v ngy 16/11/1999, Cng ng Chu u (EC) ph chun 18/33 doanh nghip ni trn c xut khu cp lin minh vo EU. Tnh n nay c nc c 60 c s p dng HACCP v 33 c s tiu chun xut khu vo EU. Tuy nhin, s doanh nghip ny vn cn qu t, nu mun y mnh xut khu thy sn i hi cc doanh nghip phi u t, i mi theo tiu chun cht lng GMP v HACCP, m bo v sinh an ton thy sn xut khu. Bn cnh nhng vic lm c, cng tc qun l cht lng v an ton v sinh thc phm thy sn cn nhiu tn ti: H thng vn bn php qui ca Nh nc, ca B cha y , ng b v cn chng cho; t chc qun l Nh nc v cht lng cha hon chnh, c bit cc a phng; vic qun l iu kin m bo an ton v sinh thc phm thy sn cha c thc hin cc cng on: nui trng, nh bt, thu hoch, vn chuyn v cc khu khc ca dy chuyn sn xut thy sn...
IV. nh gi kt qu hot ng xut khu thy sn sang EU trong nhng nm qua

1. Nhng thnh tu t c

Vit Nam hin l nc th 29 trn th gii, ng th 4 trong khi ASEAN v xut khu thy sn v mt hng thy sn ca Vit Nam hin xut khu c sang hn 50 nc v khu vc. Xut khu thy sn ca Vit Nam sang th trng EU trong nhng nm qua t c nhng thnh tu rt quan trng, c th l : Kim ngch xut khu thy sn khng ngng tng ln qua cc nm, t mc ch chim t trng di 10% trong tng gi tr xut khu thy sn (nm 1997) th nay t trng ny tng ln rt ng k (11,3% vo nm 1998). Thy sn ca Vit Nam v ang c a chung khp cc th trng, trong c EU. Thy sn Vit Nam khng nh c v tr ca mnh trn th trng ny ngy mt mnh m, tr nn quen thuc i vi ngi tiu dng EU. Th phn xut khu thy sn Vit Nam vo EU tng ln rt ng k, t mc 11% nm 1997 ln 18% nm 1998 trong tng kim ngch xut khu. EU lun l mt trong 3 th trng hng u ca thy sn Vit Nam, lun ng v tr th 2 sau Nht Bn trong vic nhp khu thy sn Vit Nam trong nhng nm qua. Cc sn phm thy sn ca Vit Nam nh: tm, nhuyn th chn u, c y, c nc ngt tht trng t xng; cc sn phm truyn thng nh: nc mm, bnh phng tm, cua, gh, tm v c bit l tm s ang v s c sc cnh tranh rt cao trong EU trong thi gian ti. Xut khu thy sn sang EU ni ring hay ra cc th trng trn th gii trong nhng nm qua ng gp khng nh trong vic tng thu ngoi t cho t nc, phc v cng cuc cng nghip ha, hin i ha. ng thi xut khu thy sn ni chung gp phn gii quyt cng n vic lm cho hng triu lao ng, gp phn xa i gim ngho, n nh i sng cho nhiu vng nng thn ven bin.

 t c s u i v thu ca EU: theo qui ch mi ca EU bt u t thng 7/1999 n thng 12/2000 th hng thy sn ng lnh ca Vit Nam thuc nhm hng khuyn khch nhp khu nn s c hng mc thu bng 35% mc thu Ti hu quc. y ban Th y thng trc ca EU b phiu nht tr a Vit Nam vo danh sch 1(ngy 20/10/1999) c php xut khu thy sn vo EU cp lin minh v ngy 16/11/1999 EU chp thun 18/33 doanh nghip kim tra iu kin. Cng theo quyt nh ny, t chc ca Vit Nam c thm quyn trong vic chng nhn cht lng, iu kin v sinh an ton thc phm ca cc doanh nghip xut khu thy sn l Trung tm kim tra cht lng v v sinh thy sn (NAFIQACEN). iu ny khng nh uy tn ca cc doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam, uy tn v cht lng ca cc mt hng thy sn v uy tn ca NAFIQACEN trn trng quc t. n nay, Vit Nam ang c 29 doanh nghip c php xut khu thy sn vo EU. Cc doanh nghip cn li mun xut khu sang EU, khng cn con ng no khc ngoi vic phi thc hin nghim ngt cc yu cu v an ton v sinh theo tiu chun ca EU. Ngy 10/5/2000, y ban Chu u ra quyt nh cho php Vit Nam xut khu nhuyn th hai mnh v, loi da gai, loi c v v chn bng bin t Vit Nam. Vic c vo nhm 1 cc nc xut khu nhuyn th sang EU s to iu kin thun li cho cc doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam. c s h tr ca d n SEAQIP nhm gip cc nh my thy sn ng lnh t tiu chun HACCP l giy thng hnh vo EU. Vit Nam m gian hng thy sn u tin ti Hi ch thy sn quc t Bruc-xen vi s tham gia ca 11 doanh nghip. Hip hi Ch bin v xut khu thy sn Vit Nam mc d mi thnh lp nhng c ng gp tch cc

trong vic m rng th trng, tng kh nng cnh tranh ca hng thy sn Vit Nam trn th trng th gii. Nhiu nh my ch bin thy sn u t theo chiu su, nng cp iu kin sn xut, thc hin qun l cht lng theo HACCP, nn hin nay c 60 c s p dng HACCP v 33 c s ch bin tiu chun xut khu vo EU. 2. Nhng kh khn, tn ti cn khc phc Bn cnh nhng thnh tu to ln m xut khu thy sn sang EU t c trong nhng nm qua, khng phi l tt c u thun li, vn cn nhng kh khn, nhng vng mc ang tn ti i hi c khc phc cng sm cng tt, c th l: Hng thy sn Vit Nam xut khu sang EU phn ln l thng qua cc cng ty ca ASEAN nh Singapore, Thi lan v Hng Kng. Chng loi sn phm thy sn xut khu ch yu l tm, mc ng lnh s ch, t l sn phm c gi tr cao gia tng thp ch yu l xut nguyn liu. C cu sn phm thy sn xut khu vo EU cng nh vo cc th trng khc c s mt cn i (hn 90% l dng sn phm ti, p ng, ng lnh). iu ny lm mt li th cnh tranh ca thy sn nc ta, cng nh s yu km ca cng ngh ch bin thy sn. Gi c sn phm xut khu nhn chung l thp (ch bng khong 70% mc gi sn phm cng loi ca Thi Lan v Innxia) nhng vn khng cnh tranh ni vi hng ca cc nc xut khu khc. S lng doanh nghip c xut khu thy sn sang EU v s doanh nghip thc hin theo tiu chun GMP v HACCP cn qu t.Vn cn hng trm doanh nghip cha i mi c cng ngh, ci thin iu kin sn xut v nng cao cht lng sn phm, cha c cc on thanh tra ca Chu u chp nhn. Nhiu doanh

nghip xut khu thy sn vn cn bit rt t thng tin v th trng EU. Nhiu doanh nghip ch bin khng c kh nng ti chnh thay i cng ngh v cc iu kin tiu chun theo GMP v HACCP, c th ch bin sn phm thy sn xut khu sang EU. Gia cc doanh nghip xut khu khng c c s cnh tranh lnh mnh, lm suy yu sc cnh tranh ca hng thy sn Vit Nam khi sang th trng EU ni ring, cng nh sang tt c cc th trng khc. Ngun nguyn liu cho ch bin xut khu cn b thiu trm trng, cc nh my ch bin mi ch s dng ht 60-70% cng sut, ngun nguyn liu ph thuc hon ton vo t nhin, do nh hng n sn phm ch bin cho xut khu. Hng thy sn ca Vit Nam vo EU, bn cnh nhng yu cu v tiu chun cht lng, v sinh thc phm, m s nhp khu (Code)..., thu nhp khu hng thy sn ca Vit Nam vo EU cn cao hn mt s nc. Thu sut EU ang p dng cho Vit Nam l 6%, trong khi Bnglat l 0% v n ch khong 3%. iu ny lm gim sc cnh tranh ca hng thy sn Vit Nam trong th trng EU. Trnh khoa hc cng ngh v c s h tng yu km, thiu kinh nghim trong qun l khin cho li th so snh trong xut khu thy sn khng t c hiu qu mong mun v qu thp. C s h tng ngh c cn yu km nn khng p ng c nhu cu t chc bo qun sau thu hoch, s lng tu thuyn nh di 90 CV cn chim t trng cao t 65-70%. Mi quan h hu c gia khai thc, nui trng, ch bin v tiu th cha c lin kt cht ch to mt chin lc sn phm xuyn sut qua tt cc khu. Cc

doanh nghip ch bin cha coi vic gp phn thc y sn xut nguyn liu l trch nhim ca mnh. Cha c c mt k hoch v chng trnh tng th xc tin hng thy sn Vit Nam nc ngoi, c bit l EU.

Chng iii
nhng gii php nhm y mnh xut khu thy sn ca vit nam sang eu trong nhng nm ti

I. Ch trng, ng li ca nh nc v hot ng xut khu thy sn trong nhng nm ti 1.Nhng quan im v nh hng pht trin xut khu

thy sn 1.1. Quan im Thc hin ng li cng nghip ha, hin i ha trong ngh c vi mi trng kinh t m, tch cc v ch ng trong xu th ha nhp quc t, ly xut khu thy sn l mi nhn, tip tc chuyn i c cu nghing v xut khu, va khai thc tim nng ngun li c hiu qu, va qun l bo v mi trng, pht trin ti to ngun li duy tr tc tng trng cao ca kinh t thy sn, to kh nng tch ly nhanh chng trong ni b ngnh, ng thi ng gp ngy cng nhiu hn cho nn kinh t quc dn. Pht trin kinh t thy sn theo tuyn, theo vng sinh thi nhm pht huy li th c th, to thnh h thng lin hon

gia cc khu khai thc-nui trng-ch bin-tiu th- c kh hu cn dch v, vi s phi hp lin ngnh, gia kinh t Trung ng vi kinh t a phng theo mt quy hoch thng nht, bo m pht trin n nh, bn vng. Huy ng mi ngun lc trong v ngoi nc, mi thnh phn kinh t, trong kinh t Nh nc cng kinh t tp th gi vai tr nn tng. Khuyn khch cc ch va, ch thuyn, ch trang tri, ch h mnh dn b vn u t sn xut kinh doanh ngh c, a ngh c nhn dn pht trin trn c s mt nn cng ngh tin tin, hin i. Pht trin kinh t thy sn gn lin vi xy dng c s vt cht k thut h tng v gii quyt cc vn x hi nng thn ven bin, hi o, to nhiu vic lm, tng thu nhp, nng cao i sng nhn dn, nng cao dn tr, bi dng o to ngun nhn lc, gi vng trt t x hi, xy dng cc lng c vn minh, giu p. Pht trin kinh t- x hi thy sn gn kt vi yu cu an ninh v quc phng kt hp vi cc chng trnh pht trin kinh t bin v hi o; to ra nhng c s hu cn dch v thun li cho nhn dn sn xut an ton, phng trnh thin tai. Khng ngng tng phn ng gp ca ngnh thy sn vo cng cuc pht trin kinh t x hi t nc. Tng cng kh nng thu ngoi t cho t nc, p ng ngy cng nhiu mt hng thy sn phong ph cho nhu cu thy sn ni a gp phn m bo an ton thc phm. 1.2. Cc nh hng cho tng lnh vc Hp l ha khai thc thy sn, bao gm pht trin c hiu qu khai thc hi sn xa b v iu chnh hp l ngh c ven b; va khai thc, va bo v, pht trin v ti to ngun li, m bo pht trin ngh c n nh, bn vng. M rng hp tc vi nc ngoi du nhp cng ngh mi, thc y khai thc hi sn xa b v tin ti ngh c vin dng. Xy dng ng b ngnh cng nghip khai thc hi sn (i tu, bn, cng c, c kh ng, sa cha tu thuyn, dt li, dch v hu cn an

ton trn bin...), trong mi quan h thng nht vi cc lnh vc khc, cc ngnh ngh khc. y mnh nui trng thy sn l mt hng pht trin chin lc; to ra bc ngot ln trong lnh vc nui trng, c bit l nui bin. Xy dng cc vng nui cng nghip tp trung nhng vng iu kin sinh thi cho php; ng thi m rng din tch mt nc nui trng thy sn cc vng eo, vng, vnh ven bin, cc vng cn hoang ha, vng su, vng xa, rung trng... Tp trung mi lc lng nghin cu v du nhp cng ngh mi to c b ging nui thy sn c cht lng cao. Pht trin cng nghip ch bin theo hng chin lc sn phm v nh hng th trng, gia tng gi tr thng mi. Khai thc v s dng ti u ngun nguyn liu (k c nguyn liu nhp khu), ht sc coi trng cng ngh bo qun sau thu hoch. Quy hoch li v nng cp h thng cc nh my ch bin thy sn. u t nghin cu v pht trin mt hng mi. Tng cng v hon thin h thng kim tra cht lng v v sinh thy sn. y mnh ch bin, kinh doanh v ch trng nng cao cht lng, a dng ha cc mt hng thy sn tiu th ni a phc v nhn dn, nht l cc vng su, vng xa. Pht trin lnh vc c kh hu cn dch v ngh c theo hng va u t cng c nng cp, kt hp cht ch vi vic chuyn i qun l cc c s hin c, va xy dng cc c s mi hin i, bo m nng lc phc v hiu qu cho nh bt, nui trng, ch bin, thng mi thy sn... trong thi k cng nghip ha, hin i ha. Cng c h thng ng sa tu c v cc dch v c kh hng hi, li c cho tu c. Xy dng c s h tng cu cng, bn c, ch c gn lin vi pht trin nng thn, lng c. Bng 7: Cc ch tiu quy hoch c bn n 2010

Ch tiu 1995 6.664 GDP (100 t VND) 1.414,5 Tng sn lng 90 thy sn (1000 tn) (459,95)

2000
12,6 1.600 (600)

2005
28,8 1.900 (800)

2010
57,6 2400 (1.200)

Bnh qun thy sn tiu th ni a (kg/ngi/nm) Kim ngch xut khu (triu USD)

13,5

14

14,5

16

550

1.100

1.800

2700-3000

Ngun: B Thy sn Ghi ch: S liu trong ngoc ch sn lng nui trng thy sn 2. Mc tiu v nhim v pht trin xut khu thy sn 2.1. Mc tiu -y nhanh qu trnh cng nghip ha, hin i ha ngnh thy sn, a kim ngch xut khu thy sn tng nhanh, t 1,1 t USD vo nm 2000, 2 t USD vo nm 2005 v 3 t USD vo nm 2010; a kinh t thy sn pht trin thnh ngnh mi nhn trong nn kinh t t nc, to thm nhiu vic lm, gp phn nng cao i sng nhn dn, ci thin b mt nng thn v vng ven bin, ng thi gp phn gii quyt cc vn v mi trng sinh thi. -Gn ch bin, xut khu thy sn vi nui trng, khai thc, bo qun nguyn liu v tiu th sn phm, to c s vng chc cho sn xut v khai thc c hiu qu tim nng thy sn, nng cao cht lng, gim gi thnh, tng tch ly ti sn xut m rng, nng cao kh nng cnh tranh, gi vng v pht trin th trng tiu th hng thy sn Vit Nam.

2.2. Nhim v i vi tng lnh vc 2.2.1. Khai thc hi sn V c cu sn lng khai thc Trong giai on 1995-2000, gim sn lng khai thc hi sn gn b 5% so vi nm 1995, trung bnh gim 1%/ nm. Sau n nh sn lng khai thc hi sn gn b n nm 2010 (700.000 tn/ nm).

Tng sn lng khai thc hi sn xa b 9%/ nm cho c giai on 1995-2010, tc tng gp hn 2 ln so vi giai on 1985-1995 (4,1%/ nm). Giai on 1995-2000 tc tng 15,3%/ nm (sn lng t 186.000 tn/ nm ln 300.000 tn/ nm); giai on 2000-2005 tng 6,7%/ nm (t 300.000 tn/ nm ln 400.000 tn/ nm); giai on 2005-2010 tng 5%/ nm (t 400.000 tn/ nm ln 500.000 tn/ nm), nh vy sn lng hi sn xa b chim 42% trong tng sn lng khai thc hi sn vo nm 2010. Bng 8: Ch tiu quy hoch cc lnh vc khai thc hi sn n nm 2010 Ch tiu

S liu 1995

Nm 2000
NL NK

Nm 2005
NK

Nm 2010
NL NK

Tn NL g
66,2

Tn g
60,8

Tn g
55,4

S lng 68(64,4 tu c tu nh 62 4,2 (1000 v 3,4 chic) tu ln) Cng sut 100 nh bt 1500 455 0 (1000 tn) Sn lng 943,4 nh bt 700 300 35 (1000 tn) Lao ng 446,615 434 50,4 (ngi)

56

4,8

50

5,4

1455

100 600 0 700 400

392

1600

1000 750

1750

1000

1100

700
350

500
64,8

1200

484,4

57,6 449,6

414,8

Ngun: B Thy sn Ghi ch: NL: ngh lng, NK: ngh khi V c cu ngh i vi vng nc gn b: Sp xp li c cu ngh nghip theo hng ph hp vi ngun li. i vi vng nc xa b: Pht huy ngh truyn thng kt hp vn dng cc ngh khi ph hp ca nc ngoi khai thc ngun li vng khi. Loi b cc ngh mang tnh hy dit mi trng ngun li nh: nh mn, dng ha cht c, xung in.

V t chc sn xut Tin hnh c phn ha cc quc doanh khai thc hi sn nng cao hiu qu kinh t. Pht trin nhanh cc loi hnh cng ty t nhn, cc hp tc x, tp on nh c theo cc n v thuyn ngh, trn c s t nguyn. M rng s hp tc quc t trong khai thc vin dng. Cc dch v h tr Hon thin cc cng trnh xy dng bn, cng c nht l tuyn o, to ra h thng ng b cc c s h tng hu cn dch v t ven b n cc o ln, cc o tin tiu phc v cho khai thc khi, phng trnh bo, bo v an ninh quc phng. Xy dng cc trc giao thng ni lin cng, bn c vi cc th x, thnh ph. Xy dng cc ch c ngay ti bn cng. Pht trin cc hnh thc tn dng, h tr ngun vn cho ng dn khi thc xa b. 2.2.2. Nui trng thy sn Nui thy sn nc ngt Nui c ao h nh: Theo m hnh VAC vi hnh thc nui bn thm canh, thm canh, nui xen ghp. i tng nui l cc loi: m, trm, tri, r phi v cc loi c sn: baba, ln, ch... Nng sut bnh qun tng vng khc nhau, ng bng sng Hng: 3 tn/ ha; ng bng sng Cu Long: 10 tn/ ha; trung du min ni: 2 tn/ ha. Nui c rung trng: Pht trin nui c rung trng kt hp vi nng nghip theo hng nng cao gi tr trn 1 ha canh tc. Tip tc gia tng s dng din tch mt nc tim nng nui n nm 2010, d kin din tch nui l 310.000 ha v sn lng l 465.000 tn, chim 38% tng sn lng nui trng thy sn. Nng sut bnh qun t 1,5 tn/ ha. i tng nui: ngoi cc i tng nui truyn thng tng vng, ch nui cc i tng c gi tr cao nh: chp lai, tm cng xanh, r phi... Nui mt nc ln:

Din tch mt nc ln a vo nui thy sn s c tng nhanh. n nm 2010, d kin din tch t 190.000 ha; sn lng tng ng l 180.000 tn, nng sut bnh qun: 0,09 tn/ ha. iu quan trng i vi ngh c h cha l gn nui c vi pht trin kinh t-x hi ca cng ng dn c ven h, to ra c cu sn xut mi trn vng trung du, min ni, gp phn vo chng trnh xa i gim ngho vng su, vng xa. Nui thy sn lng b trn vng nc ngt: Tip tc pht trin ngh nui c lng b trn cc sng, h cha nc. D kin tng s lng b nm 2010 s l 39.000 lng, t sn lng 77.000 tn. La chn cc i tng nui c gi tr cao nh: bng tng, lc bng, basa, trm c... v ch n khu phng tr bnh v th trng tiu th. Nui trng thy sn nc l Din tch nui trng s tng khng ng k, tuy c mt s vng c kh nng tng thm, nhng nhiu vng phi iu chnh li din tch nui cho ph hp vi iu kin cn bng sinh thi nht l vng rng ngp mn C Mau, Bc Liu c th gim bt 30.000-40.000 ha. D bo n nm 2010, din tch nui nc l s l 280.000 ha, t sn lng 189.000-259.000 tn, nng sut bnh qun l 0,65-0,93 tn/ ha. i tng nui ch yu l tm, cua, rong cu, mt s loi c th trng c nhu cu. -i vi cc vng khoanh nui: Theo cc d n 327 v 773 cn tng kt nh gi c v k thut ln hiu qu kinh t-x hi iu chnh hp l, u t nng cp c chn lc, a nng sut bnh qun nui tm ln 1-2 tn/ ha/ nm. -i vi cc vng m, ph: Cn hn ch khoanh nui xung quanh ven b, c th tng thm nui lng, phn chia mt nc hp l cho cng ng ng dn sng ven m, ph bo v v ti to ngun li. -Vng rng ngp mn:

iu chnh li din tch nui hp l kt hp hi ha gia trng, bo v rng ngp mn-nui tm-vi quyn li ca cng ng ng dn ti . -Vng cao triu: p dng hnh thc nui cng nghip t nng sut 45 tn/ ha/ nm vi i tng nui ch yu l tm s. Nui nc mn (nui bin) Nui bin s l hng pht trin t ph trong nui trng thy sn ni ring v pht trin kinh t thy sn ni chung. T chc rng ri vic nui c bin c gi tr xut khu cao nh: song, hng, vc, bng, gi... bng phng thc nui lng b v nui cao triu c sn lng c bin nui t 4000-5000 tn vo nm 2000 v 8000-10000 tn vo nm 2005; a nhanh vic nui cc loi thy c sn c gi tr xut khu cao, ch yu l nhuyn th hai mnh v nh: nghu, ngao, s lng, ip, bo ng, trai... cc vng ven bin, c sn lng nhuyn th hai mnh v nui t 100.000 tn vo nm 2000 v 150.000 tn vo nm 2005. V sn xut ging Tp trung u t cc c s sn xut tm ging ti Nam Trung B m bo cung ng 80% nhu cu tm s bt P15 cho c nc. Nng cp h thng ging quc gia c th cho nhn to c mt s ging thy sn mi v thun ha ging nhp ni. Gii quyt ng b cc khu: to n b m thun thcsinh sn tm bt-m nui thnh ging nht l b ging cho nui bin v nui nc l; vi mt quy trnh hon chnh t k thut, thc n, kim sot dch bnh, cht lng v cung ng ging n m nui. V sn xut thc n Xy dng c s sn xut thc n nui thy sn n nm 2010 t sn lng l 275.000-383.000 tn/ nm.

V phng v cha bnh -Quy hoch li cc vng nui thy sn ph hp vi mi trng sinh thi. -Tin hnh kim tra cht ch ging nhp ni, ging trc khi th xung ao m nui. -Xy dng h thng quan trc kim sot d bo mi trng v nguy c gy bnh cho tm, c cc vng nui trng thy sn. Cc gii php h tr Nh nc h tr cho nui trng thy sn thng qua cc hot ng nh: xy dng c s h tng, cc cng trnh thy li, dch v khuyn ng, p dng tin b khoa hc k thut, thng tin hng dn tip th, vn tn dng ... Bng 9: Cc ch tiu quy hoch cho lnh vc nui trng thy sn n nm 2010

Dng mt nc
Din tch (1000 ha) (1)

Ti m nn g

199 2000 2005 2010 5 110 2,85 313 144 110 3 330 167 225 1,2 270 260 285 0,39 110 3,69 406 193 310 1,5 465 390 290 0,65

127

Nui c ao h nh

Nng sut (tn/ha) (2) Sn lng (1000 tn) (3) Lao ng (1000 ngi)(4)

Nui c rung trng Nui nc

(1) (2) (3) (4) (1) (2)

580

85

619 275 0,2 6

148 1,1 163 180 280 0,3

(3)

71 16

l Nui lng b Nui mt nc ln Nui eo vng, vnh

(4) S lng ( 1000 chic ) Nng sut( kg/m3 lng) (3) (4) (1) (2) (3) (4) (1) (2) (3) (4) (1) (3)
576 460 560

84 330 25 95 47 10 130 0,04 5 4,3 30

112 373 31 97 60 11 160 0,06 10 5,2 38

189 400 39 99 77 12 190 0,09 18 6,5 49

314 100

350

23, 4

698 612

818 782

949 1.155
1.001,5

Tng

(4)

688, 3 Ngun: B Thy sn

816, 2

2.2.3. Ch bin v thng mi thy sn Nghin cu i mi cng ngh v thit b, nng cp cc c s ch bin thy sn theo hng hin i ha, i mi c cu mt hng theo nhu cu ca tng th trng. Tng bc gim t l ch bin bn thnh phm, tp trung tinh ch cc mt hng thy sn c hm lng gi tr cao, to hiu qu ti u cho ton b chu trnh sn xut kinh doanh ngh c. i vi ch bin tiu th ni a, ch trng nng cao cht lng sn phm thy sn, ngoi cc sn phm truyn thng, ch bin cc sn phm mi, phc v nhu cu a dng ca th trng trong nc.

M rng chng loi v khi lng c mt hng thy sn ch bin c gi tr gia tng, a t trng cc mt hng c gi tr tng t 17,5% hin nay ln 25% n 30% vo nm 2000 v 40-50% vo nm 2005. Nng t trng xut khu cc mt hng thy sn ti sng t 4-5% trong tng sn phm xut khu hin nay ln 10% vo nm 2000 v 14-16% vo nm 2005. Bng 10: Cc ch tiu quy hoch lnh vc ch bin thy sn giai on 1996-2010

STT 1 2

3 4 5

Ch tiu Tng sn lng thy sn (1000 tn) Lng nguyn liu s dng cho ch bin (1000 tn) Cng sut cp ng (tn/ ngy) Kho lnh (tn) Lao ng (ngi)

1995
1.414, 59 500

2000
1.600 850

2005
1.900 1.000

2010
2.400 1.250

830 23.000 58.768

830

1.000

1.450

25.00 32.000 45.000 0 77.00 128.00 93.000 0 0

Ngun: B Thy sn Khai thc v s dng ngun nguyn liu Nguyn liu cung ng cho ch bin xut khu, ch bin v tiu th ni a, d tnh s t 3 ngun: nui trng thy sn: 42-45%; khai thc thy sn: 43-46% v nhp khu nguyn liu: 9-12%. Nhp khu nguyn liu thy sn khng ch b p cho s thiu ht ngun nguyn liu thy sn trong nc m cn gp phn cn i nguyn liu khi tri v, nh vy s tng hiu qu ca cc c s ch bin thy sn. Nguyn liu c th nhp t cc nc c gi nguyn liu thp hoc t cc nc c chi ph nhn cng ch bin cao. Gii php cng ngh ch bin

Trong giai on t nay n nm 2010, cng ngh ch bin thy sn s c nhng bc bin chuyn ng k. Cn ch trng u t cho nghin cu cng ngh ch bin cc sn phm mi v a dng ha cc sn phm bao gm c ci tin bao b, quy cch sao cho tin s dng. Dy chuyn ch bin s c p dng ph hp vi tng loi nguyn liu v sn phm. Vic la chn k thut v quy trnh cng ngh phi trn c s nghin cu th trng. Cng tc qun l cht lng cng cn c tng cng c i vi sn phm xut khu v sn phm tiu th ni a. Cc tiu chun cht lng v v sinh an ton thc phm cn c a vo p dng bt buc tt c cc c s ch bin thy sn. Phn u n nm 2001, cc c s ch bin thy sn u c p dng h thng qun l cht lng tin tin theo cc tiu chun HACCP v GMP nhm m bo an ton v sinh thc phm v cht lng sn phm xut khu. Pht trin cc nh my ch bin Ti nm 2010, d tnh sn lng ch bin thy sn ng lnh l trn 340.000 tn/ nm, trong khi cng sut cp ng hin nay l 800 tn/ ngy, tng ng khong 250.000 tn/ nm. V vy, phi u t thm cng sut cp ng khong trn 100.000 tn/ nm, nng tng cng sut cp ng ln khong 1.500 tn/ ngy. Bn cnh cc c s ng lnh c u t i mi th trong cc nm ti, nhng c s ch bin ng lnh c thi gian hot ng lu (trn 15 nm) cng cn c nng cp, thay th p ng cc yu cu cng ngh hin i. Khng nhp mi cc thit b s dng cc tc nhn gy lnh c th gy ph hy tng zn nh: R22, R502... Qu trnh nng cp, thay th thit b trong cc c s ch bin c cng phi gn lin vi vic thay th tc nhn lnh. Bn cnh cc dy chuyn ch bin hin i, cc thit b cp ng tin tin, cc thit b ph tr nh: h thng thng gi, chiu sng, lc nc, thit b ng gi... cng cn c u t ng mc p ng cc tiu chun v an ton mi trng, cng ngh theo yu cu ca th trng.

Cc c s ch bin ng lnh s quy hoch li mt cch hp l ti cc t im ngh c ln nh: Hi Phng, Nng, Khnh Ha, Bnh Thun, Kin Giang, C Mau... trong giai on t nm 2000 n 2010. Th trng xut khu Mc gi xut khu sn phm thy sn Vit Nam hin ti thp hn nhiu so vi mc gi nhp khu ca cc th trng chnh trn th gii. Do vy, cc sn phm thy sn Vit Nam c th c c sc cnh tranh cao nu p ng c cc tiu chun quc t v hot ng tip th c hiu qu. gim bt tnh trng qu ph thuc vo th trng Nht Bn, hot ng tip th s phi c ci t v hon thin nhm mc ch a dng ha th trng v thm nhp vo cc th trng tim nng i vi cc sn phm c u th ca Vit Nam. n nm 2010, d kin t trng gi tr xut khu sang cc th trng chnh s thay i ng k so vi hin nay: Nht Bn: 35-40%, ng Nam (k c Trung Quc): 20-22%, EU: 12-20%, Bc M: 15-20%, th trng khc: 5-10%.
ii. nhng gii php nhm y mnh xut khu thy sn sang eu trong nhng nm ti

1. Nhng gii php ch yu y mnh xut khu thy sn sang EU 1.1. Tng cng u t v qun l tt vic nh bt hi sn xa b v nui trng thy sn m bo ngun nguyn liu cho ch bin xut khu t c nhng phng hng ln v nhim v trong xut khu thy sn sang EU cng nh sang tt c cc th trng, th iu trc tin l phi gii quyt c vn nguyn liu cho ch bin thy sn xut khu. Trong khi ngun ti nguyn ven b ca nc ta b cn kit do khai thc qu cng sut trong thi gian qua, ch cn tim nng tng sn lng nh bt xa b v nui trng thy sn. Theo B Thy sn, ngun ti nguyn thy sn xa b ca nc ta c tr lng 1.932.382 tn, kh nng khai thc l 771.775 tn. n nm 1997, ta mi khai thc c khong 200.000 tn

chim trn 10% tr lng v khong 25-26% kh nng khai thc cho php. y thc s l tim nng nguyn liu ln m Vit Nam c th khai thc phc v cho nhu cu xut khu v tiu th ni a. Tuy nhin, vn khai thc c tim nng ny n mc no li ph thuc rt ln vo kh nng qun l cng nh nng lc, trnh cng ngh ca ngh c Vit Nam. Bn cnh vic nh bt xa b, mt li th so snh khc ca Vit Nam tham gia thng mi quc t trong thi gian ti l pht trin nui trng thy sn. c bit, pht trin nui tm s v tm cng xanh c gi tr xut khu cao xut khu sang EU cng nh sang cc th trng khc. Tuy nhin, din tch mt nc nui trng khng phi l v hn, hn na cc vn k thut nui trng nh: ging, thc n chn nui v nhng rng buc v mi trng sinh thi... rt cn ti s qun l v tr gip ti chnh, k thut ca Nh nc v Cng ng quc t. V vy, khai thc c tim nng nguyn liu cn rt ln cho ch bin thy sn xut khu, Nh nc phi gi vai tr quyt nh bng vic to ra mi trng php l thng thong, khuyn khch mi thnh phn kinh t tham gia v bn thn Nh nc thc thi cc chnh sch qun l, u t tha ng m bo khai thc tt ngun li hi sn xa b cng nh ci tin k thut nui trng thy sn m bo cung cp nguyn liu cht lng cao cho ch bin thy sn xut khu. 1.2. Tng cng nng lc cng ngh ch bin, ci tin cht lng v an ton v sinh hng thy sn xut khu theo tiu chun HACCP Tng cng nng lc cng ngh ch bin, m rng v xy mi cc c s ch bin nng cng sut ch bin ln 1000 tn/ ngy vo nm 2000 v 1500 tn/ ngy vo nm 2005. Cn nh hng, u t thch hp cho i mi cng ngh, nng cp cc iu kin sn xut nhm nng cao cht lng sn phm v gim bt lao ng chn tay tng kh nng cnh tranh ca thy sn nc ta ti EU cng nh cc th trng khc. Cc doanh nghip cn khng ngng i mi cng ngh, trang thit b sn xut nhng sn phm thy sn c gi tr xut khu

cao, gi cnh tranh, p ng nhu cu ngi tiu dng kh tnh EU. Nh nc cng cc c quan hu quan cn trin khai mnh m vic xy dng quy ch cng nhn cc doanh nghip p dng tiu chun cht lng tin tin l HACCP v GMP, thc hin vic o to v cc h thng qun l cht lng cho cn b qun l doanh nghip, p dng cc bin php khuyn khch cho cc doanh nghip p dng h thng qun l cht lng ny. Hng xut khu thy sn trong thi gian ti ca nc ta l phi tng c th phn cc nc EU v Bc M, ni m mi vn lin quan ti cht lng u c quy t trong vic thc hin cc tiu chun HACCP. V vy, khng c cch no khc l s vn ln ca cc doanh nghip Vit Nam cng vi s tr gip v k thut, ti chnh ca Nh nc v quc t ci tin cht lng hng thy sn Vit Nam. Mc d t c kt qu l 33 doanh nghip tiu chun xut khu thy sn vo EU, 29 doanh nghip c xut khu thy sn cp lin minh vo EU nhng iu thch thc l bt k lc no EU cng c th tuyn b cm vn nu c vi phm. V vy, Nh nc cn tng cng thm quyn ca Trung tm Kim tra cht lng v v sinh an ton thy sn (NAFIQACEN), m bo cc iu kin tng ng ca EU v c quan qun l cht lng. Cn c chnh sch h tr v ti chnh v k thut cc doanh nghip Vit Nam c iu kin nng cao cht lng sn phm thy sn p ng yu cu cht lng v v sinh an ton hng thy sn ca EU. Cc doanh nghip Vit Nam l ngi trc tip thc hin cht lng sn phm phi qun trit quan im cht lng cng vi gi c hp l l iu kin sng cn ca doanh nghip, t nng cao thc i vi vic cung cp nhng sn phm t cht lng theo yu cu ca EU cng nh ca cc th trng khc. 1.3. Pht trin thm nhiu mt hng thy sn cho xut khu, tng gi thy sn xut khu trong iu kin m bo cnh tranh C cu xut khu thy sn ca Vit Nam sang EU cng nh sang cc th trng khc trong thi gian qua khong hn 90%

l dng sn phm ti, p ng, ng lnh (ring gip xc v nhuyn th l 80-85%). S mt cn i v c cu sn phm thy sn xut khu lm hn ch kim ngch xut khu. V vy, cn phi tng hn na t trng hng ng lnh s ch. Nu nh lm c iu ny, c cu sn phm xut khu thay i s c kh nng tng kim ngch xut khu. Gi thy sn xut khu ca nc ta so vi gi c trung bnh th gii l tng i thp. V th, vic tng gi sn phm phi m bo hng thy sn Vit Nam c sc cnh tranh chim lnh th trng quc t nhm tng kim ngch xut khu. Vic thay i c cu sn phm thy sn xut khu s l yu t quyt nh nng cao mc gi thy sn xut khu ca Vit Nam trong thi gian ti, khng ch EU m cn nhiu th trng khc. Vic nng t trng hng ch bin su nh hp hay thy sn n lin trong tng xut khu hng thy sn, cng nh vic p dng thnh tu khoa hc k thut mi c kh nng xut khu cc loi thy sn sng gi tr cao l mt cng vic kh khn, i hi phi c s u t thch ng v hiu qu.

1.4. y mnh hot ng xc tin hng thy sn Vit Nam trn th trng EU y mnh cng tc thng tin th trng v cc hot ng xc tin thng mi, p ng thng tin cn thit cho cc doanh nghip. Ngoi nhng n lc ca bn thn doanh nghip trong vic duy tr, m rng th trng, Nh nc cn c chnh sch c th h tr cc doanh nghip trong vic tm kim cc th trng mi. Nh nc nn cho php Hip hi Ch bin v Xut khu thy sn Vit Nam c m Vn phng i din ti EU, c th l t ti Brucxen (B) tng cng cng tc tip th cho sn phm thy sn nc ta. Hip hi Ch bin v Xut khu thy sn Vit Nam vi t cch l ngi i din cho cc doanh nghip xut khu thy sn cn cung cp y , kp thi thng tin v th trng EU cho cc doanh nghip v gip gii quyt nhng vn pht sinh trong cc doanh nghip trong hot ng xut khu thy sn sang EU. Ngoi ra, Hip hi cn tin hnh nghin cu th trng thy sn EU, nghin cu v xut vic tham gia cc hi ch, t chc cc chin dch qung co hng thy sn Vit Nam cc nc EU, phi hp vi cc nh nhp khu v phn phi th trng tim nng qung co khuch trng hng thy sn Vit Nam EU hay tr gip v o to k thut cho cn b th trng ca cc doanh nghip sn xut, ch bin hng thy sn xut khu. 1.5. Tng cng hp tc kinh t - k thut vi cc nc, c bit l cc nc EU trong sn xut, ch bin hng thy sn xut khu v y nhanh tin hi nhp khu vc v th gii Vit nam gia nhp Hip hi ngh c cc nc ng Nam , APEC v chun b gia nhp WTO, hi nhp vi khu vc v th gii, m ra nhiu kh nng to ln cho Vit Nam hc tp kinh nghim ca cc nc c ngnh thy sn pht trin (nht l cc nc thuc EU), hn ch c nhng tranh chp c th xy ra gia cc nc trong vng v tn dng tt hn ngun ti nguyn bin v m bo mt th trng tiu th rng ln.

Vic Vit Nam tham gia vo AFTA, APEC... chc chn s m ra nhng c hi v cng to ln Vit Nam tranh th ngun vn u t, i mi cng ngh nh bt v nui trng thy sn, o to i ng cn b qun l v cn b khoa hc k thut pht huy tt nht ni lc ca t nc, m ra th trng rng ln hn cho hng thy sn nc ta, do vy m nng cao c kim ngch xut khu(c bit l EU) cng nh hiu qu xut khu thy sn ca Vit Nam. 2. Mt s gii php ti chnh tn dng khuyn khch xut khu thy sn sang EU 2.1. Min gim cc loi thu i vi sn xut v xut khu hng thy sn Li th cnh tranh ca hng thy sn Vit Nam nay gim i rt nhiu v chi ph tu thuyn ngy cng cao, gi lao ng cng tng ln nhiu trong khi my mc thit b cho nh bt v ch bin trong tnh trng qu lc hu so vi trnh chung. V vy, tng cng sc cnh tranh ca cc doanh nghip sn xut, ch bin hng thy sn xut khu, Nh nc cn ban hnh chnh sch thu tha ng. Vic Nh nc khng nh thu xut khu hng thy sn t ngy 15/02/1998 c ngha rt tch cc gip cc doanh nghip xut khu thy sn c th tng cng nng lc cnh tranh v gi c xut khu. i vi nguyn liu, vt t nhp khu phc v cho ch bin xut khu, Nh nc nn p dng chnh sch hon tr 100% thu nhp khu. Ch min gim thu ti nguyn, thu gi tr gia tng, thu xut khu, ph giao thng ng b trong gi xng du... i vi cc doanh nghip khai thc thy- hi sn cng cn c thay i theo hng c li hn cho cc doanh nghip. Nh nc nn khuyn khch vic u t i mi trang thit b cho ch bin hng thy sn xut khu thng qua quy nh v thu nhp khu hay phng php tnh khu hao hp l khuyn khch cc doanh nghip u t i mi thit b ... 2.2. Cn tng cng hot ng ti tr xut khu v thnh lp qy h tr sn xut, xut khu hng thy sn Vn ti tr xut khu

Ti tr xut khu bao trm ton b cc bin php ti chnh, to iu kin thun li cho xut khu thy sn, y l mt trong nhng yu t quyt nh thnh cng ca hot ng xut khu thy sn. Nhu cu ti tr xut khu bao gm: Ti tr trc khi giao hng: m bo u vo cho sn xut ch bin hng xut khu (vn mua nguyn vt liu v my mc, thit b ph tng cn thit, nhu cu v vn ny l rt quan trng do c im hng thy sn l sn xut nguyn liu c tnh thi v cao v nhiu loi nguyn liu cn thit cho ch bin li phi nhp khu...). Ti tr trong khi giao hng: Hng thy sn c ch bin v phi c lu kho ch k c hp ng bn hng, mun thng li trong cho hng v ginh c hp ng th doanh nghip phi cho hng vi nhng iu kin hp dn v gi c (gim gi) hay tha thun mt thi hn thanh ton chm (tn dng thng mi), do pht sinh nhu cu tn dng trong khi giao hng. Tn dng sau giao hng: Khi nh xut khu no bn chu vi thi hn thanh ton l 3,6,9 thng, mt nm hay lu hn na, cn phi c tn dng xut khu cho nh xut khu tip tc hot ng sn xut kinh doanh... Ti tr xut khu, ngoi vic cung cp vn cho giao dch xut khu, cn l s hn ch cc ri ro pht sinh trong giao dch xut khu v do vy m khuyn khch c cc ngn hng cung cp cc khon tn dng xut khu mc li sut phi chng. V qy h tr sn xut, xut khu hng thy sn n lc Vit Nam cn thit phi thnh lp qy h tr xut khu nu mun y mnh xut khu thy sn sang th trng EU cng nh sang cc th trng khc. Bi v cc l do sau: - Do c th ca ngnh thy sn nc ta l mt hng thy sn thuc nhm hng m s cung cp ph thuc rt nhiu vo iu kin thin nhin, c tnh cht thi v, ri ro rt ln v gi c bin ng rt tht thng, nn thnh lp qy ny c tc dng

n nh gi c cho cc nh sn xut v xut khu hng thy sn. - Li th so snh ca xut khu thy sn gim rt ln khi m ngun thy sn ven b b cn kit, chi ph tu thuyn v nhin liu khai thc hi sn tng hn 100% so vi cch y khong 10 nm, c s hu cn ngh c v c s h tng qua yu km v lc hu... - Qy h tr xut khu thy sn khng ch c tc dng duy tr s n nh gi c trong sn xut, ch bin thy sn xut khu m cn l s tr gip cn thit khi mun i mi trang thit b nng cao mc ch bin, ci thin cht lng v an ton v sinh hng thc phm, h tr xm nhp mt th trng mi hay pht trin mt sn phm mi. - Ngun ti chnh ca qy ny s bao gm: ngun thu thu i vi hng thy sn, ngun ng gp ca cc doanh nghip trong ngnh thy sn v h tr pht trin quc t.

3. Cc gii php khc nhm y mnh xut khu thy sn sang EU 3.1. a dng ha cc doanh nghip hot ng xut khu, vn kt hp xut nhp khu v vn dng linh hot cc phng thc mua bn quc t Kt hp vic cng c v tr cho cc tp on xut khu ln vi vic gip h tr cc doanh nghip va v nh trong xut khu hng thy sn. Thc ra vic kt hp ny s pht huy c li th ca cc doanh nghip trong sn xut ch bin hng thy sn xut khu. Bi v, nu ch tp trung h tr cc tp on ln th iu kin u t, i mi trang thit b s tt hn v vic o to s tp trung hn... Do vy, cc tp on ln c th tr thnh u tu y mnh xut khu thy sn nhng cc tp on ln thng kh thch ng trc nhng bin i tht thng v nhng yu cu rt a dng, phong ph ca th trng c bit nn thng thng cc doanh nghip nh li c tnh linh hot v d thch ng hn.

Hn na, c im ca Vit Nam l kinh t h gia nh, cc x nghip va v nh cng tr nn cn thit t cc mc tiu pht trin kinh t-x hi. Ngoi ra, cn l s kt hp xut khu hng thy sn vi nhp khu my mc thit b phc v cho sn xut ch bin hng thy sn xut khu. Ngoi vic k kt cc hp ng xut khu trc tip hng thy sn ra nc ngoi, c th k gi bn hng thy sn ca Vit Nam nc ngoi hay s dng mng li phn phi hng thy sn nc ngoi lm i l, mi gii bn hng... Hay vic nghin cu trin khai c phng thc bn hng theo iu kin CIF thay cho vic bn FOB... Vic kt hp xut nhp v linh hot p dng cc phng thc mua bn hng quc t s m ra nhng c hi mi cho xut khu thy sn sang th trng EU cng nh sang tt cc th trng. 3.2. Pht trin ngun nhn lc cho ngnh thy sn Yu t quan trng nht trong sn xut, ch bin thy sn xut khu vn l yu t con ngi. Vic pht trin ngun nhn lc cho ngnh thy sn thng qua vic nng cao trnh vn ha v tay ngh cho ng dn, o to mi v o to li i ng cn b qun l, cn b k thut v cn b th trng c nng lc v thch ng vi yu cu ca nn kinh t th trng c iu tit l cha kha cho s thnh cng ca chin lc xut khu thy sn sang th trng EU trong thi gian ti, bi v: cc bin php khuyn khch ca Nh nc ngay c khi c xc nh mt cch khoa hc v ng n cng ch l iu kin cn cho xut khu, trch nhim cui cng cng nh kh nng tn dng mi u i cho bn cc sn phm c tnh cnh tranh cao m rng th trng xut khu li thuc v bn thn cc doanh nghip Vit Nam cng nh nhng n lc ch quan ca h, y mi l iu kin . o to ngun nhn lc l mi quan tm khng ch qui m doanh nghip m cn c qui m quc gia v quc t. V vy, phng chm Nh nc v nhn dn cng tham gia u t cho vic xy dng ngun nhn lc s mang li hiu qu cao. Ngoi ra, tr gip k thut v ti chnh ca cng ng quc t l rt quan trng trong vn pht trin ngun nhn lc cho vic pht trin sn xut

v xut khu thy sn ca Vit Nam sang EU trong nhng nm ti. 3.3. Ch o y nhanh qu trnh c phn ha ngnh ch bin thy sn xut khu. Sc ca cc doanh nghip quc doanh lm chm ng k bc tin ca ngnh thy sn xut khu khi m c n 80% doanh nghip ch bin thy sn l doanh nghip Nh nc. Cc doanh nghip ny phn ln do thiu vn nn tin i mi cng ngh v i mi phng thc qun l ngnh, nht l qun l cht lng din ra chm. Tnh trng th ng ngi ch khch hng, t u t cho cng tc tip th, qung co... l ph bin, ngc li hn vi khi doanh nghip t nhn ht sc nng ng v c kh nng cnh tranh cao trong xut khu thy sn. nng cao hiu qu u t v hiu qu sn xut-kinh doanh, pht huy tnh nng ng trong vic a dng ha sn phm v tm kim th trng tiu th, Nh nc cn xp ngnh ch bin thy sn vo din u tin c phn ha v y nhanh tin c phn ha trong ngnh ny.

kt lun
Thy sn l mt mt hng ng vai tr quan trng trong nhng mt hng xut khu ch lc ca nc ta. Trong thi gian qua, xut khu thy sn t c nhng thnh tu rt ng k trong c cu mt hng xut khu ch yu ca Vit Nam. t c nhng thnh tu , bn cnh s n lc c gng ca bn thn cc doanh nghip xut khu thy sn, phi k n s tc ng ca h thng chnh sch nhm y mnh xut khu thy sn ca Nh nc p dng trong thi gian qua v xut khu thy sn sang EU khng nm ngoi s tc ng . Bn cnh nhng thnh tu t c, vic xut khu thy sn sang th trng EU cng nh sang cc th trng khc vn cn nhiu tn ti, kh khn gy tr ngi khng nh cho vic gia tng kim ngch xut khu thy sn ca nc ta. c th y mnh xut khu thu sn sang th trng EU trong nhng nm ti, i hi s c gng vt bc, s n lc ca ng v Nh nc ta, iu ny l ht sc cn thit v cc k quan trng. i hi phi c s phi hp ng b, nht qun, hiu qu gia cc c quan hu quan v cc doanh nghip xut khu thy sn trong vic thc thi cc chnh sch v m ca Nh nc cng nh nhng qui ch, nhng yu cu ca th trng EU. * H Ni nm 2002. Sinh vin H-KTQD Nguyn Ngc Linh.

ti liu tham kho

1. Gio trnh Qun tr kinh doanh xut nhp khuHKTQD Ch bin: PGS.TS Trn Ch Thnh-NXB Thng k 2000. 2. Gio trnh Qun tr kinh doanh Thng mi quc tHKTQD Ch bin: PGS.PTS Trn Ch Thnh-NXB Gio dc 1996. 3. Gio trnh Thng mi quc t-HKTQD Ch bin: PGS.PTS Nguyn Duy Bt-NXB Thng k1997. 4. H s cc mt hng xut khu ch yu ca Vit Nam-Vin Nghin cu Thng mi - B Thng mi 3/1999. Qui hoch tng th pht trin kinh t-x hi ngnh thy sn thi k 1996-2010 - B Thy sn 7/1998. Chin lc khoa hc cng ngh thy sn thi k 19962010 - B Thy sn 12/1995. K hoch pht trin kinh t x hi v d ton ngn sch Nh nc nm 2000 ca ngnh Thy sn - B Thy sn 8/1999. Nin gim thng k 1996,1997,1998 - NXB Thng k. S liu thng k nng, lm, ng nghip v thy sn thi k 1990-1998 v d bo nm 2000 - NXB Thng k 1998. Ha Noi, Organised by The European Commission. 11. Europe-Regional Overview-3rd quarter 1999. 12. FAO-Yearbook-Fishery Statistics-Fishery Commodities 1985-1995. 13. Tp ch Thy sn cc s nm 1998,1999,2000. 14. Tp ch Nghin cu Chu u-s 3/1999. 15. Thi bo Kinh t Vit Nam cc s 1998-2000.

5. 6. 7.

8. 9.

10. The Single European Market-Seminar 11-12/1994

16. Thi bo u t cc s 1997-2000. 17. Tp ch Thng mi cc s 1998-2000. 18. Bo Thng mi cc s 1998-2000. 19. Cc Bo v Tp ch khc c lin quan.

Mc lc
Trang Li ni u Chng I. C s l lun v hot ng kinh doanh xut khu I. Quy trnh hot ng kinh doanh xut khu 1. Hot ng Marketing 2. La chn i tng giao dch, phng thc giao dch trong hot ng kinh doanh xut khu hng ho 3. K kt hp ng xut nhp khu 4. Thc hin hp ng trong kinh doanh xut khu II. Vai tr ca xut khu thy sn 1. Li th ca ngnh thy sn nc ta 2. Vai tr ca ngnh thy sn trong nn kinh t quc dn III. Nhng yu cu v lut php v tiu chun cht lng sn phm ca EU i vi hng thy sn ca Vit Nam Chng II. Thc trng xut khu thy sn ca Vit Nam sang EU trong nhng nm qua I. Khi qut c im th trng EU 1. V kinh t - chnh tr 2. V mc sng dn c 3. V thi quen tiu dng II. Thc trng hot ng xut khu thy sn ca nc ta sang EU trong thi gian qua 1. Cu trc mu dch th trng thy sn EU 2. C cu th trng EU nhp khu thy sn ca Vit Nam 3. C cu mt hng thy sn Vit Nam xut khu vo EU 1 3 3 3 7 8 9 11 11 12 15

17 17 17 18 19 20 20 21 24

III. nh hng ca h thng chnh sch n hot ng xut khu thy sn sang EU 1. Chnh sch thu, l ph 2. Chnh sch u t v qun l vn 3. Chnh sch v khai thc thy sn 4. Vn m bo cht lng thy sn ch bin cho xut khu IV. nh gi kt qu hot ng xut khu thy sn sang EU trong nhng nm qua 1. Nhng thnh tu t c 2. Nhng kh khn, tn ti cn khc phc Chng III. Nhng gii php nhm y mnh xut khu thy sn ca Vit Nam sang EU trong nhng nm ti I. Ch trng, ng li ca Nh nc v hot ng xut khu thy sn trong nhng nm ti 1. Nhng quan im v nh hng pht trin xut khu thy sn 2. Mc tiu v nhim v pht trin xut khu thy sn II. Nhng gii php y mnh xut khu thy sn sang EU trong nhng nm ti 1. Nhng gii php ch yu y mnh xut khu thy sn sang EU 2. Mt s gii php ti chnh tn dng khuyn khch xut khu thy sn sang EU 3. Cc gii php khc nhm y mnh xut khu thy sn sang EU Kt lun Ti liu tham kho

26 26 26 29 31 33 33 35 37

37 37 39 47 47 51 53 55 56