Li m u.

Cng vi s pht trin ca sn xut hng ho, h thng ngn hng thng mi (NHTM) cng ngy cng pht trin v tr thnh cc trung gian ti chnh a vn t ni tha sang ni thiu, p ng c nhu cu v vn ca cc doanh nghip. T khi nc ta chuyn sang nn kinh t th trng, sn xut hng ho pht trin nhu cu v vn ca cc doanh nghip phc v sn xut kinh doanh l rt ln, tch lu khng kp m rng sn xut, chnh v vy cc doanh nghip cn s dng vn tn dng thc hin mc ch ca mnh. nc ta hin nay th ch yu mi ch c hot ng tn dng ngn hng l thc hin nhim v ny, v cc NHTM ngy cng pht trin thc hin tt chc nng vai tr ca mnh trong s pht trin ca nn kinh t quc dn. c th hiu r hn v hot ng tn dng trong cc NHTM v vai tr to ln ca n trong nn kinh t th trng nhm khai thc c hiu qu hot ng tn dng ngn hng gp phn pht trin nn kinh t Vit Nam, em xin chn ti "Hot ng tn dng ca h thng NHTM Vit Nam trong giai on hin nay". Bi vit bao gm nhng ni dung sau: - Chng I: L lun chung v NHTM v tn dng ngn hng. - Chng II: Mt s vn c bn trong hot ng tn dng ca NHTM Vit Nam. - Chng III: Thc trng hot ng tn dng trong cc NHTM Vit Nam hin nay v mt s gii php nhm nng cao hiu qu ca hot ng tn dng ngn hng. Em hy vng bi vit c th lm r mt s l lun v NHTM, hot ng tn dng ngn hng, v thc trng ca hot 1

ng tn dng trong cc NHTM Vit Nam hin nay. Bi vit chc cn nhiu thiu st, em rt mong nhn c s gp ca thy c v cc bn bi vit c hon chnh hn. H Ni, ngy 20/9/2002

Chng I: l lun chung v Ngn hng thng mi v tn dng ngn hng. I/ Ngn hng thng mi.

1/ Khi nim Ngn hng thng mi. Ngn hng Thng mi (NHTM) l t chc ti chnh trung gian c v tr quan trng nht trong nn kinh t, n l mt loi hnh doanh nghip kinh doanh trong lnh vc tin t - tn dng. Theo php lnh ngn hng ngy 23-5-1990 ca Hi ng Nh nc xc nh:" Ngn hng thng mi l t chc kinh doanh tin t m hot ng ch yu v thng xuyn l nhn tin gi t khch hng vi trch nhim hon tr v s dng s tin cho vay, thc hin nghip v chit khu v lm phng tin thanh ton". Nh vy NHTM lm nhim v trung gian ti chnh i vay cho vay qua thu li t chnh lch li sut cho vay v li sut tin gi, n thc s l mt loi hnh doanh nghip dch v ti chnh, mc d gia NHTM v cc t chc ti chnh trung gian khc rt kh phn bit s khc nhau, nhng ngi ta vn phi tch NHTM ra thnh mt nhm ring v nhng l do rt c bit ca n nh tng ti sn c ca NHTM lun l khi lng ln nht trong ton b h thng Ngn hng, hn na khi lng sc hay ti khon gi khng k hn m n c th to ra cng l b phn quan trng trong tng cung tin t M1 ca c nn kinh t. Cho thy NHTM c v tr rt quan trng trong h thng ngn hng cng nh trong nn kinh t quc dn. 2/ Cc nghip v ca NHTM. Cc NHTM c 3 loi nghip v chnh, l nghip v n (huy ng to ngun vn), nghip v c (s dng vn) v nghip v trung gian (thanh ton h khch hng). 2.1/ Nghip v n.

y l nghip v huy ng to ngun vn dng cho cc hot ng ca ngn hng, bao gm cc ngun vn sau: 2.1.1. Ngun vn t c, coi nh t c v vn d tr. - Vn iu l: y l s vn ban u c hnh thnh khi NHTM c thnh lp, n c th do Nh nc cp i vi NHTM quc doanh, c th l vn ng gp ca cc c ng i vi NHTM c phn, c th l vn gp ca cc bn lin doanh i vi NHTM lin doanh, hoc vn do t nhn b ra ca NHTM t nhn. Mc vn iu l l bao nhiu tu theo quy m ca NHTM c php lnh quy nh c th. - Vn coi nh t c: bao gm li nhun cha chia, tin lng cha n k thanh ton, cc khon phi np nhng cha n hn np, cc khon phi tr nhng cha n hn tr. - Vn d tr: Vn ny c hnh thnh t li nhun rng ca ngn hng c trch thnh nhiu qu trong quan trng nht l qu d tr v qu phng ri ro, c trch theo quy nh ca ngn hng trung ng. 2.1.2/ Ngun vn qun l v huy ng. Ngun vn ny chim t trng ngy cng ln trong ngun vn ca ngn hng. y l ti sn ca cc ch s hu khc, ngn hng c quyn s dng c thi hn c vn ln li. N bao gm cc loi sau: - Tin gi khng k hn ca dn c, doanh nghip v cc t chc kinh t. N c mc ch ch yu l bo m an ton ti sn v giao dch, thanh ton khng dng tin mt, tit kim chi ph lu thng. - Tin gi c k hn ca dn c, doanh nghip v cc t chc khc. y l khon tin gi c thi gian xc nh, v nguyn tc ngi gi ch c rt tin khi n hn, nhng thc t ngn hng cho php ngi gi c th rt trc vi iu kin phi bo trc v c th b hng li sut thp hn. Mc ch ca ngi gi ch yu l ly li. 4

- Tin gi tit kim: y l khon tin dnh ca c nhn c gi vo ngn hng nhm mc ch hng li theo nh k. C 2 hnh thc: mt l, tin gi tit kim khng k hn l loi tin gi m ngi gi c th k thc nhiu ln v rt ra theo nhu cu s dng v khng cn bo trc; hai l, tin gi tit kim c k hn, l tin gi n k mi c rt. - Tin pht hnh tri phiu, k phiu theo mc cho php ca Ngn hng Nh nc. Tri phiu, k phiu c thi hn c th v ch n thi hn mi c thanh ton. Hnh thc k phiu thng c p dng theo 2 phng thc, mt l: pht hnh theo mnh gi (ngi mua k phiu tr tin mua theo mnh gi v c tr c gc ln li khi n hn); hai l:pht hnh di hnh thc chit khu (ngi mua k phiu s tr s tin mua bng mnh gi tr i s tin chit khu v s c hon tr theo ng mnh gi khi n hn). 2.1.3/ Vn vay. Bao gm vn vay ca ngn hng trung ng di hnh thc ti chit khu hoc cho vay ng trc, vay ngn hng nc ngoi, vay cc t chc tn dng khc v cc khon vay khc trn th trng nh: pht hnh chng ch tin gi, pht hnh hp ng mua li, pht hnh giy n ph, cc khon vay USD ngoi nc ... Vi ngun vn ny NHTM c trch nhim s dng c hiu qu v hon tr ng hn c vn ln li. 2.1.4/ Cc ngun vn khc. Bao gm cc ngun vn ti tr, vn u t pht trin, vn u thc u t. Vn ny cho vay theo cc chng trnh, d n xy dng c bn tp trung ca Nh nc hoc tr gip cho u t pht trin nhng chng trnh d n c mc tiu ring. 2.2/ Nghip v c. y l nhng nghip v s dng ngun vn ca mnh thc hin kinh doanh to ra li nhun cho ngn hng. 2.2.1/ Nghip v ngn qu. 5

- Tin kt: tin mt hin c ti qu nghip v. Nhu cu d tr tin kt cao hay thp ph thuc vo mi trng ni ngn hng hot ng v thi v. - Tin d tr: gm tin d tr bt buc l s tin bt buc phi gi li theo t l nht nh so vi s tin khch hng gi c quy nh bi ngn hng trung ng; tin d tr vt mc l s tin d tr ngoi tin d tr bt buc; v tin gi thanh ton ti ngn hng trung ng v cc ngn hng i l, tin gi loi ny c s dng thc hin cc khon thanh ton chuyn khon gia cc ngn hng khi khch hng tin hnh cc th thc thanh ton khng dng tin mt nh sc, u nhim chi, th thanh ton... 2.2.2/ Nghip v cho vay v u t. - Nghip v cho vay: hot ng cho vay rt a dng v phong ph, n l hot ng quan trng nht, mang li li nhun ch yu cho ngn hng v c t l sinh li cao nht ca cc NHTM, n gm cc loi hnh sau: + Tn dng ng trc: y l th thc cho vay c thc hin trn c s hp ng tn dng, trong khch hng c s dng mt mc cho vay trong mt thi hn nht nh. C 2 loi l: ng trc c bo m nh th chp, cm c, bo lnh; ng trc khng bo m l vic cho vay ch da trn uy tn ca khch hng. + Thu chi (tn dng hn mc): l hnh thc cp tn dng ng trc c bit c thc hin trn c s hp ng tn dng, trong khch hng c php s dng d n trong mt gii hn v thi hn nht nh trn ti khon vng lai. + Chit khu thng phiu: khch hng chuyn nhng quyn s hu thng phiu cha o hn cho ngn hng nhn mt s tin bng mnh gi ca thng phiu tr i li chit khu v hoa hng ph. 6

+ Bao thanh ton: l nghip v i mua li cc khon n ca doanh nghip no ri sau nhn cc khon chi tr ca yu cu . + Tn dng thu mua: l hnh thc tn dng trung v di hn c thc hin thng qua vic cho thu my mc thit b, ng sn v bt ng sn khc. Khi ht hn thu bn thu c chuyn quyn s hu, mua li hoc tip tc thu ti sn . + Tn dng bng ch k: gm tn dng chp nhn, tn dng chng t v tn dng bo lnh. + Tn dng tiu dng: l hnh thc tn dng nhm ti tr cho nhu cu tiu dng ca dn c, c 2 loi: mt l, tn dng tiu dng trc tip l vic ngn hng cho vay trc tip khch hng tiu dng. Hai l, tn dng tiu dng gin tip l vic ngn hng mua cc phiu mua bn hng t nhng ngi bn l hng ho, tc l hnh thc ti tr bn tr gp ca NHTM. - Nghip v u t: NHTM dng vn kinh doanh bt ng sn, gp vn lin doanh v kinh doanh chng khon. Trong u t vo chng khon l mt hnh thc kh ph bin, n mang li thu nhp cho ngn hng, nng cao kh nng thanh khon (v chng khon rt a dng, nhiu th loi v c tnh thanh khon cao). NHTM c th mua chng khon ngn hn ca Chnh ph, n va tng thu nhp cho ngn hng, va gp phn cn bng thu chi ngn sch thng xuyn. NHTM cn c php mua c phiu, tri phiu ca cc doanh nghip tham gia vo vic thnh lp v qun l cc doanh nghip. Tuy nhin NHTM ch c u t chng khon c gii hn khng c hot ng ny ln t hot ng cho vay. Nghip v u t gip cho ngn hng c th a dng ho cc hot ng kinh doanh ca ngn hng nhm phn tn ri ro v nng cao hiu qu hot ng kinh doanh ca ngn hng ng thi khai thc v s dng ti a ngun vn huy ng. 7

2.3/ Nghip v trung gian. y ngn hng thc hin nhim v phc v khch hng, thc hin cc nhim v theo s u thc ca khch bao gm: - Nghip v thanh ton: ngn hng l mt trung tm thanh ton khng bng tin mt, n thanh ton di cc hnh thc: sc, u nhim thu, u nhim chi, th tn dng, th thanh ton, ngn phiu thanh ton. - Nghip v thu h: ngn hng thay mt khch hng nhn tin theo cc chng khon khc nhau nh sc, k phiu, cc chng t hng ho v chng khon c gi. - Nghip v thng mi: ngn hng mua h hoc bn h khch hng, hng ho y ch yu l cc chng khon. - Nghip v pht hnh chng khon: y l mt nghip v quan trng v ngy cng pht trin. Cc cng ty c phn, cc doanh nghip mun pht hnh chng khon c gi tr nh c phiu, k phiu u t c mc ch... nhm thu ht vn tng ngun vn, hay khi Nh nc pht hnh cng tri th thng nh cc ngn hng, thng qua NHTM lm trung gian tiu th cc chng khon v c nhn s tin th lao theo t l quy nh t ngi pht hnh. - Nghip v u thc: lm theo cc u thc ca khch hng nh bo qun ti sn( qu, chng khon...), khch hng phi tr l ph cho vic bo qun; thc hin cc u nhim v chuyn quyn tha k ti sn: khch hng nh ngn hng thc hin cc di chc sau khi h qua i. 2.4/ Mi quan h gia 3 nghip v. Gia 3 nghip v ny c mt mi lin h khng kht, tng h ln nhau, thc y nhau cng pht trin. Gia nghip v n v nghip v c c tc ng qua li, cng gip cho nhau pht trin. Mun cho vay, kinh doanh thu li th phi c vn, vy trc tin ngn hng phi huy ng vn, bi vy nghip v n l tin 8

 pht trin nghip v c, nghip v n cng pht trin th cng to iu kin cho nghip v c c m rng. Ngc li, nu ngn hng cho vay, kinh doanh cng nhiu, cng thu c nhiu li th cng b sung thm cho ngun vn, to iu kin cho nghip v c c pht trin. Gia nghip v n - c vi nghip v trung gian cng c tc ng qua li ln nhau. Khch hng va l ngi gi tin va l ngi vay i vi ngn hng, h c quan h thanh ton vi nhau qua ngn hng bi vy nghip v n v c pht trin s tc ng lm tng nghip v trung gian. Mt khc nghip v trung gian cng c tc dng tch cc i vi nghip v n - c, khi thc hin cc nghip v trung gian nh thu h, u thc, thng mi ... s to iu kin cho ngn hng tp trung c nhng khon tin m nh b sung cho nghip v n v ng thi pht trin nghip v c tc l b sung tm thi vo ngun vn tin hnh cho vay. Mt vn quan trng na l v kh nng thanh ton ca mi ngn hng. Nu cho vay qu ln, tuy c th thu li nhiu song gp ri ro l khi nhng ngi gi tin ngn hng ng lot n rt tin s gy ra bin ng ln ngun vn kh nng thanh ton lm cho h s an ton v kh nng thanh ton ca ngn hng s gim xung. Ngc li nu cho vay t th kh nng thanh ton cao hn nhng thu li t khng b sung pht trin c nghip v n. Chnh v vy m mi lin h mt thit gia cc nghip v ca ngn hng l ht sc quan trng, do ngi lm ngn hng phi bit b tr mt cch khoa hc v ph hp gia cc nghip v m bo ngn hng hot ng c hiu qu.
II/ Hot ng tn dng ca NHTM.

Hot ng tn dng l mt trong nhng nghip v c bn ca ngn hng, n l hot ng sinh li ch yu v lun chim mt t trng ln trong tng ti sn c ca cc NHTM, do n 9

c v tr rt quan trng trong hot ng ca ngn hng. Chnh v vy vn v tn dng rt c cc ngn hng quan tm, trong khun kh ti ny em xin c i su vo hot ng tn dng ca NHTM. 1/ Khi nim tn dng ngn hng. 1.1/ nh ngha tn dng. Trong nn kinh t hng ho, trong cng mt thi gian lun c mt s ngi tm thi tha vn, c vn tm thi nhn ri v c nhu cu cho vay. Bn cnh lun c mt s ngi tm thi thiu vn, c nhu cu i vay. Hin tng ny lm ny sinh mi quan h kinh t m ni dung ca n l vn c dch chuyn t ni tm thi tha sang ni thiu vi iu kin hon tr vn v li tin vay l li nhun thu c do s dng vn vay. y chnh l quan h tn dng. Nh vy tn dng l quan h vay mn da trn nguyn tc hon tr km theo li tc, n tho mn nhu cu ca c 2 bn, do n l mt quan h bnh ng, c 2 bn cng c li v mang tnh tho thun ln. Quan h tn dng hnh thnh v ra i t rt lu, thm ch mi quan h tn dng th s nht c pht sinh ngay t sau khi ch cng sn nguyn thu tan r. Quan h tn dng pht trin qua nhiu hnh thc t thp n cao, t n gin n phc tp. Cng vi s pht trin ca nn kinh t th trng, qua tng thi k, tng giai on pht trin m dn hnh thnh nn cc hnh thc tn dng mi c trnh cao hn, c cc hnh thc tn dng sau: tn dng nng li, tn dng thng mi, tn dng ngn hng, tn dng nh nc v tn dng tiu dng. Mi mt hnh thc tn dng u c iu kin kinh t x hi c th. Tuy nhin trong s pht trin ca mnh, cc hnh thc quan h tn dng trc khng h mt i m vn cn tn ti v pht huy tc dng khi c s ra i mt hnh thc tn dng mi. Ngy nay, tt c cc hnh thc tn dng trn u 10

cn tn ti v b sung ln nhau, v n c vai tr quan trng trong s pht trin kinh t. 1.2/ Tn dng ngn hng. Trong cc hnh thc trn th tn dng ngn hng l mt hnh thc tn dng v cng quan trng, n l mt quan h tn dng ch yu, cung cp phn ln nhu cu tn dng cho cc doanh nghip, cc th nhn khc trong nn kinh t. Vi cng ngh ngn hng hin nay, tn dng ngn hng cng tr thnh mt hnh thc tn dng khng th thiu c trong nc v quc t. Tn dng ngn hng l quan h tn dng gia mt bn l ngn hng cn bn kia l cc tc nhn v th nhn khc trong nn kinh t. Tn dng ngn hng l mi quan h vay mn gia ngn hng vi tt c cc c nhn, t chc v cc doanh nghip khc trong x hi. N khng phi l quan h dch chuyn vn trc tip t ni tm thi tha sang ni tm thi thiu m l quan h dch chuyn vn gin tip thng qua mt t chc trung gian, l ngn hng. Tn dng ngn hng cng mang bn cht chung ca quan h tn dng, l quan h vay mn c hon tr c vn v li sau mt thi gian nht nh, l quan h chuyn nhng tm thi quyn s dng vn v l quan h bnh ng c 2 bn cng c li. 1.3/ c im ca tn dng ngn hng. - Tn dng ngn hng thc hin cho vay di hnh thc tin t: cho vay bng tin t l loi hnh tn dng ph bin, linh hot v p ng mi i tng trong nn kinh t quc dn. - Tn dng ngn hng cho vay ch yu bng vn i vay ca cc thnh phn trong x hi ch khng phi hon ton l vn thuc s hu ca chnh mnh nh tn dng nng li hay tn dng thng mi. 11

- Qu trnh vn ng v pht trin ca tn dng ngn hng c lp tng i vi s vn ng v pht trin ca qu trnh ti sn xut x hi. C nhng trng hp m nhu cu tn dng ngn hng gia tng nhng sn xut v lu thng hng ho khng tng, nht l trong thi k kinh t khng hong, sn xut v lu thng hng ho b co hp nhng nhu cu tn dng vn gia tng chng tnh trng ph sn. Ngc li trong thi k kinh t hng thnh, cc doanh nghip m mang sn xut, hng ho lu chuyn tng mnh nhng tn dng ngn hng li khng p ng kp. y l mt hin tng rt bnh thng ca nn kinh t. - Hn na tn dng ngn hng cn c mt s u im ni bt so vi cc hnh thc khc l: Tn dng ngn hng c th tho mn mt cch ti a nhu cu v vn ca cc tc nhn v th nhn khc trong nn kinh t v n c th huy ng ngun vn bng tin nhn ri trong x hi di nhiu hnh thc v khi lng ln. Tn dng ngn hng c thi hn cho vay phong ph, c th cho vay ngn hn, trung hn v di hn do ngn hng c th iu chnh gia cc ngun vn vi nhau p ng nhu cu v thi hn vay. Tn dng ngn hng c phm vi ln v ngun vn bng tin l thch hp vi mi i tng trong nn kinh t, do n c th cho nhiu i tng vay. 2/ Phn loi tn dng ngn hng. C rt nhiu cch phn loi tn dng ngn hng da vo cc cn c khc nhau tu theo mc ch nghin cu. Tuy nhin ngi ta thng phn loi theo mt s tiu thc sau: - Theo thi gian s dng vn vay, tn dng c phn thnh 3 loi sau: + Tn dng ngn hn: l loi tn dng c thi hn di mt nm, thng c s dng vo nghip v thanh ton, cho vay b 12

sung thiu ht tm thi v vn lu ng ca cc doanh nghip hay cho vay phc v nhu cu sinh hot tiu dng ca c nhn. + Tn dng trung hn: c thi hn t 1 n 5 nm, c dng cho vay vn phc v nhu cu mua sm ti sn c nh, ci tin i mi k thut, m rng v xy dng cc cng trnh nh c thi hn thu hi vn nhanh. + Tn dng di hn: l loi tn dng c thi hn trn 5 nm, c s dng cung cp vn cho xy dng c bn, ci tin v m rng sn xut c quy m ln. Thng th tn dng trung v di hn c u t hnh thnh vn c nh v mt phn vn ti thiu cho hot ng sn xut. - Cn c vo mc ch s dng vn vay, tn dng ngn hng chia thnh 2 loi: + Tn dng sn xut v lu thng hng ho: l loi tn dng c cung cp cho cc doanh nghip h tin hnh sn xut v kinh doanh. + Tn dng tiu dng: l loi tn dng c cp pht cho c nhn p ng nhu cu tiu dng. Loi tn dng ny thng c dng mua sm nh ca, xe c, cc thit b gia nh... Tn dng tiu dng ngy cng c xu hng tng ln. - Cn c vo tnh cht m bo ca cc khon cho vay, c cc loi tn dng sau: + Tn dng c bo m: l loi hnh tn dng m cc khon cho vay pht ra u c ti sn tng ng th chp, c cc hnh thc nh: cm c, th chp, chit khu v bo lnh. + Tn dng khng c bo m: l loi hnh tn dng m cc khon cho vay pht ra khng cn ti sn th chp m ch da vo tn chp. Loi hnh ny thng c p dng vi khch hng truyn thng, c quan h lu di v sng phng vi ngn hng, khch hng ny phi c tnh hnh ti chnh lnh mnh v c uy tn i vi ngn hng nh tr n y , ng 13

hn c gc ln li, c d n sn xut kinh doanh kh thi, c kh nng hon tr n... Trong nn kinh t th trng vic phn loi tn dng ngn hng theo cc tiu thc trn ch c ngha tng i. Khi cc hnh thc tn dng cng a dng th cch phn loi cng chi tit. Phn loi tn dng gip cho vic nghin cu s vn ng ca vn tn dng trong tng loi hnh cho vay v l c s so snh, nh gi hiu qu kinh t ca chng. 3/ Li sut tn dng ngn hng. 3.1/ Khi nim. Trc ht ta cn xem xt li tc tn dng. Li tc tn dng l thu nhp m ngi cho vay nhn c ngi i vay do vic s dng tin vay ca ngi ny. y ngi i vay s dng vn vay c sn xut kinh doanh. Li nhun c to ra trong qu trnh ny tt yu c phn chia theo mt t l tho ng gia ngi cho vay v ngi i vay tng ng vi ngun vn b vo sn xut kinh doanh. Phn li nhun dnh cho ngi cho vay ny c gi l li tc. Thc cht li tc l gi c ca lng hng ho (tc lng tin t ) cho vay. Gi c ny ln xung theo quan h cung cu ca vn, nhng khc vi cc hng ho thng thng kh l gi c ca chng phn nh v xoay quanh gi tr ca chng, cn gi c ca vn li hon ton khng phn nh c gi tr ca vn, n cn ph thuc vo nhu cu v s tho thun ca 2 bn. Chnh v vy, li tc cha phn nh c hiu qu ca s vn cho vay pht ra. Nh vy, xc nh kh nng sinh li ca vn cho vay ngi ta so snh li tc vi vn cho vay hnh thnh nn li sut tn dng. V vy ta c nh ngha khi qut v li sut tn dng nh sau: Li sut tn dng l t l so snh gia s li tc thu c vi s vn cho vay pht ra trong mt thi k nht nh. Li sut tn dng chnh l s c th ho ca li tc tn dng, n l 14

ci gi ca quyn c s dng vn trong mt thi gian nht nh, m ngi s dng phi tr cho ngi s hu n. 3.2/ Cc loi li sut tn dng ngn hng. Cng vi s pht trin ca nn kinh t v cc hnh thc tn dng m cc loi li sut tn dng cng c hnh thnh mt cch a dng, i b phn chng u do ngn hng trung ng kim sot v khng ch. Cc hnh thc li sut cng phong ph th cng to linh hot v hiu qu trong quan h tn dng v chnh li sut l cht xc tc hnh thnh nn quan h tn dng, do cn phi phn bit c cc loi li sut tn dng ngn hng thy c hiu qu ca chng trong pht trin tn dng ni ring v pht trin nn kinh t ni chung. Thng thng h thng li sut trn th trng c cc loi li sut sau: - Li sut c bn: l li sut do ngn hng trung ng cng b lm c s cho cc NHTM v cc t chc tn dng khc n nh li sut kinh doanh. - Li sut sn v li sut trn: l li sut thp nht v li sut cao nht trong mt khung li sut no m ngn hng trung ng n nh cho cc NHTM hoc do NHTM quy nh trong h thng ca n nhm thng nht cc hot ng tn dng trong ton b nn kinh t quc dn. - Li sut ti chit khu: l li sut cho vay ngn hn m ngn hng trung ng dnh cho cc NHTM, trong trng hp cp vn cho chng thng qua nghip v ti chit khu thng phiu v giy t c gi. Li sut ti chit khu l li sut gc ca cc NHTM, t chng n nh li sut chit khu v li sut cho vay khc trong khung li sut c php. - Li sut danh ngha v li sut thc: Li sut danh ngha l li sut m ngi cho vay c hng, khng tnh n s bin ng ca gi tr tin t, n c xc nh cho mt k hn gi hoc vay, th hin trn quy c giy t c tho thun trc. 15

Li sut thc l li sut sau khi loi tr s bin ng ca gi tr tin t, nh lm pht hoc ln gi tin t. Do ta c cng thc tnh li sut thc nh sau: Li sut thc= li sut danh ngha - t l lm pht d on. Do vy, li sut danh ngha lun ln hn 0 nhng li sut thc th khng phi lc no cng dng, khi xy ra lm pht m t l lm pht li ln hn li sut danh ngha th lc li sut thc s <0 iu ny s gy bt li cho ngi cho vay v ngi i vay li c li hn. Chnh li sut thc nh hng n u t, n vic ti phn phi thu nhp gia ngi cho vay v ngi i vay, v vy ngn hng ch thc s thc y tch lu khi a ra c chnh sch li sut thc dng. 4/ Vai tr ca tn dng ngn hng trong nn kinh t th trng. L mt mi quan h kinh t, tn dng ngn hng c nhng tc ng nht nh n hot ng kinh t. Nht l trong nn kinh t th trng, n c vai tr kh quan trng: 4.1/ Tn dng ngn hng gp phn thc y lc lng sn xut x hi pht trin. Nh c ngun vn tn dng ca ngn hng nn cc doanh nghip c iu kin b sung vn thiu ht tm thi hay m rng ngun vn m bo c qu trnh sn xut bnh thng v cn c th m rng sn xut, ci tin k thut, p dng k thut cng ngh mi tng tnh cnh tranh. Tn dng gip cc doanh nghip y nhanh qu trnh sn xut v tiu th, to iu kin duy tr mi lin h hu c gia sn xut, lu thng hng ho v tiu dng x hi. Ngy nay trong qu trnh ton cu ho, quan h quc t ngy cng tng cng, mi quc gia tr thnh mt b phn ca th trng th gii, do tn dng ngn hng trn lnh vc tn dng quc t cng tr nn quan trng gip cho vic lin kt chuyn giao cng ngh gia cc nc trn th gii c nhanh chng, rt ngn thi gian pht trin.

16

Nh vy hot ng tn dng ca cc NHTM gp phn thc y lc lng sn xut pht trin nhanh chng ngay c trong nc v quc t. 4.2/ Tn dng ngn hng l cng c tch t v tp trung vn rt quan trng, t gip cho vic tch t v tp trung sn xut. Tn dng ngn hng tp trung cc khon tn dng nh l thnh cc khon vn ln, to kh nng u t vo cc cng trnh ln hiu qu cao. ng thi cc doanh nghip cng nh cc khon tn dng m c vn m rng sn xut rt ngn thi gian tch lu vn. Tm li, tn dng ng vai tr tch cc thc y qu trnh tch t v tp trung vn cho sn xut. Thng qua tn dng ngn hng cc doanh nghip nhn c khi lng vn b sung rt ln t tng quy m sn xut, tng nng sut lao ng, i mi thit b, p dng tin b khoa hc k thut, tng kh nng cnh tranh lm cho doanh nghip ln ngy cng ln ln, doanh nghip nh b ph sn do khng cnh tranh ni, t cc doanh nghip nh phi lin kt vi nhau tng kh nng cnh tranh, nh vy tn dng gp phn thc y qu trnh tp trung sn xut. 4.3/ Tn dng ngn hng gip cho vic iu ho ngun vn gp phn n nh th trng tin t, pht trin cn i cc ngnh trong nn kinh t quc dn, v chuyn dch c cu kinh t. Thng qua tn dng m ngun vn dch chuyn t ni tha n ni thiu, lm cho x hi bt lng ph nhng ni tha vn, gim kh khn ni thiu vn, gip cho vic s dng vn c hiu qu, gp phn lm cho tc lun chuyn hng ho v tin vn tng ln, to s pht trin ng u trong cc ngnh. Vic iu ho ngun vn, ng thi thng qua khung li sut quy nh gip cho chnh sch tin t ca Chnh ph c thc hin, iu ho lu thng tin t gp phn n nh tin t, v s pht trin lnh mnh ca th trng ti chnh tin t. 17

Hn na, thng qua tn dng ngn hng, Chnh ph c nhng chnh sch u tin h tr pht trin cc vng, min hay cc ngnh then cht, trng im nh vo vic a ra cc u i tn dng... do vy kch thch thc y cc doanh nghip u t vo cc vng, ngnh trng im trong din u tin ca Chnh ph, gp phn chuyn dch c cu kinh t, to s pht trin cn i trong c nc.

18

Chng II: cc yu t c bn nh hng n hot ng tn dng ca NHTM v biu hin thc t Vit Nam. C rt nhiu yu t nh hng n hot ng tn dng ca NHTM, bao gm c yu t ch quan v yu t khch quan, nh: Mi trng kinh doanh, mi trng php lut, a bn hot ng... Tuy nhin trong chng ny s ch cp v mt s yu t ch quan, bn thn ngn hng kim sot c c nh hng trc tip n hiu qu v kh nng pht trin ca hot ng tn dng trong cc NHTM, v tnh trng ca chng trong thc tin Vit Nam.
I/ Quy trnh tn dng.

Hot ng cho vay l mt hot ng c bn ca ngn hng. N mang li doanh thu v li nhun cho ngn hng tn ti v pht trin. Tuy nhin vic cho vay l mt vn khng n gin, n mang li kh nhiu ri ro, bt trc, v vy m bo cho hot ng ny c hiu qu tch cc th cn phi m bo thc hin cho vay theo ng quy trnh th tc c quy nh. Quy trnh cho vay i vi cc i tng khc nhau cng khc nhau. V Vit Nam c quy nh c th v quy trnh cho vay i vi cc t chc tn dng nh sau: 1/ Hnh thnh khon vay. i vi c nhn th hu ht cc khon vay c bt u bng vic khch hng xin vay vn, h n gp nhn vin ngn hng v ghi nhng thng tin cn thit vo n xin vay. Trong trng hp cho vay kinh doanh, cc doanh nghip th thng bt u bng vic tip xc gia cn b tn dng v i din cc hng. y chnh l c hi u tin cn b ngn hng tm hiu thng tin v doanh nghip v thuyt phc h v mt khon vay. 2/ X l yu cu vay vn.

19

Sau khi nhn c mt yu cu vay vn th cn b ngn hng cn x l yu cu vay vn ny. Vi mt khch hng c nhn th anh ta cn tr li y cc cu hi ca cn b tn dng, qua cn b c th tm hiu v mc ch xin vay, tnh cch v iu kin, kh nng s dng vn v kh nng tr n ca khch hng qua c th chp nhn hay t chi khon vay. Cn i vi doanh nghip, cn b tn dng phi thu thp thng tin cn thit v doanh nghip gm cc thng tin v qun l, hnh chnh; thng tin v tnh hnh ti chnh, v c nhn; thng tin v khon vay ca doanh nghip. Vic thu thp thng tin khng ch thng qua phng vn, giy t bo co ca doanh nghip m cn b cn phi i xung tn c s sn xut kinh doanh quan st, nghin cu. Ngoi ra cn phi iu tra thm v cc thng tin khc c lin quan c bit l vic thc thi cc quan h tn dng trc ca doanh nghip thng qua tip xc vi cc ch n trc . Xc nh cc thng tin doanh nghip cung cp v khm ph cc thng tin mi cn thit v hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Sau khi xc nh r th ngn hng cn c th t vn cho khch hng vay vn v s hp l ca yu cu vay vn v c th gi s sa i. 3/ a ra quyt nh cho vay. Sau khi tp hp y thng tin ti liu th b phn phn tch tn dng s tin hnh phn tch cc bo co ti chnh nhm xc nh xem dng tin v cc ti sn d phng ca khch c hon tr mn vay hay khng, sau s chun b mt bn bo co tm tt c km theo kt qu phn tch gi cho ngi c thm quyn xem xt. T rt ra kt lun chnh xc v im mnh im yu trong yu cu xin vay ca khch hng. Sau khi xem xt khon vay, chnh sch tn dng v mc ch, mc tiu ca ngn hng, cn b phi a ra 20

mt quyt nh c nn cho vay hay khng v doanh nghip phi c thng bo ngay lp tc. Nu yu cu c chp thun cn b tn dng phi trao cho ngi vay danh mc cc chng t cn thit k kt khon vay v a ra ngy d tnh k kt. 4/ Cu trc khon vay, k kt khon vay. Mt khon vay c cu trc hon ho l khon vay p ng c nhu cu c th ca doanh nghip ng thi cng tho mn cc tiu thc tn dng ca ngn hng. Cu trc ca khon vay gm cc yu t: li sut; thi hn v lch hon tr; s m bo; ngi bo lnh; cc hn ch v kim sot. Cc yu t ny ph thuc vo s m phn tha thun gia ngn hng v doanh nghip xin vay. Sau khi t c tho thun vay vn th hai bn cn xy dng mt hp ng tn dng lm sao cho ph hp vi tnh hnh ring bit c th v p ng c cc yu cu ca ngn hng. V cui cng l vic k kt khon vay. Trc khi k kt cn phi chun b lp ra mt danh mc kim tra ton b cc chng t ti liu cn thit, v ngy k kt phi c y 2 bn, v m bo c 2 u phi hiu cn k giy t vay vn. Vic k kt khon vay c qun l tt s c tc dng rt ln trong vic thc y mi quan h lm n tt gia ngn hng v doanh nghip. 5/ Kim sot khon cho vay. K kt tn dng cha phi l kt thc mt qu trnh cho vay m ngn hng cn phi tip tc theo di khon cho vay ny m bo rng khch hng s thanh ton y c gc v li nh cam kt. Cn vi cc khon cho vay thng mi ln cn b tn dng phi n v kim tra cng vic kinh doanh ca khch hng nh k, ng thi phi t chc qu trnh kim sot cn thn v nghim tc m bo xem xt v nh gi c tt c nhng c tnh quan trng nht i vi 21

khon vay nh: nh gi qu trnh thanh ton, nh gi cht lng, tnh trng ca ti sn th chp, nh gi s thay i trong tnh hnh ti chnh ca ngi vay... Tin hnh theo di thng xuyn hn i vi nhng khon cho vay c vn . Kim sot tn dng l rt quan trng i vi hot ng cho vay ca ngn hng. N khng ch gip cc nh qun l ngn hng pht hin ra nhng khon cho vay c vn nhanh hn m cn gip xc nh c vn cc cn b tn dng c tun th ng chnh sch cho vay ca ngn hng hay khng. 6/ X l khon vay c vn . Mc d c nhng bin php qun l an ton p dng trong cc chng trnh cho vay song vic tn ti cc khon cho vay c vn l mt thc t khng th trnh khi, c ngha l ngi vay khng thc hin thanh ton ng k hoch hay gi tr ti sn th chp st gim ng k. Khi cn b tn dng nhn ra khon vay c vn thng th cn b tn dng cn phi lin lc vi doanh nghip gim st khon vay. Nu ngn hng v doanh nghip mun sa cha khon vay th phi xc nh c nguyn nhn ca vn v tm ra gii php, khi k hoch sa cha c thit lp th ngn hng phi gim st vic thc hin mt cch lin tc, doanh nghip phi bo co thng xuyn v c 2 bn cng phi quan tm tch cc v phi thng xuyn thn trng phn tch kt qu ca chng trnh sa cha. V thng th ngn hng ch tin hnh th tc php l thu hi khon n vay sau khi p dng cc bin php chnh sa m khng c hiu qu. 7/ Thu n. Khi doanh nghip mt kh nng thanh ton theo cc iu kin ca hp ng tn dng th cn b tn dng phi lp ngay mt k hoch thu n, sau thn trng cn nhc vch ra cc phng n khc nhau c th thc hin iu . Thng th 22

ngn hng thuyt phc khch hng t ng bn ti sn th chp ca mnh, nu khng c th ngn hng s tin hnh thu hi ti sn cm c th chp v bn hoc cho thu ti sn ny. Vic ngn hng x l v bn li ti sn lm m bo phi ch thc hin ng mi iu khon lut php c lin quan, v nu khng ngn hng s phi c ngha v bi thng thit hi xy ra i vi khch hng. * y l mt quy trnh rt c th, nu thc hin tt s m bo s an ton chc chn trong vic cho vay. Tuy nhin, Vit Nam hin nay vic p dng n cn nhiu tn ti nh: th tc, giy t cn rm r, nht l i vi vic cho h nng dn vay, l nhng mn vay nh l, a bn c tr ca ngi vay phn tn, trnh dn tr thp, nhu cu vay vn cao, vy m h s, quy trnh th tc vay vn ca h li rt phc tp, gy kh khn cho ngi dn. Hay nh, vic tun th theo ng quy trnh ca cn b tn dng hoc s hp tc ca khch hng vay vn trong vic cung cp thng tin, gim st... cng l mt vn bc xc, do trnh km hay o c ngh nghip khin cho cn b tn dng i khi khng thc hin ng quy trnh, hay khch hng khng hp tc khin cho vic cho vay gp nhiu kh khn v c th dn n ri ro ln. Nht l hin nay vn n qu hn, n kh i trong cc NHTM l rt ln, mt phn l do quy trnh th tc cho vay khng c m bo thc hin ng nh quy nh, ng thi bin php thu hi n sau khi cho vay trong cc ngn hng cng cha c xy dng t chc tt, v vy hiu qu ca cc khon tn dng l rt thp. Tnh hnh i hi cc cn b tn dng khi cho vay cn m bo thc hin y v m bo cc bc trong quy trnh cho vay m cc ngn hng u c th ha trong cc vn bn hng dn ca mnh.
II/ Cc phng thc tn dng.

23

Nhn chung cc phng thc cp tn dng ca NHTM c nh hng trc tip n hiu qu ca doanh nghip. Cc ngn hng mnh khng ch th hin ch cung ng mt khi lng tn dng to ln cho th trng m l ch phng thc cp tn dng nh th no. Vit Nam cc phng thc cho vay cn qu ngho nn, hu nh ch bn ra nhng g m ngn hng c ch khng tht quan tm n ci m khch hng cn, do km sc hp dn v kh m rng tn dng. Trong Quyt nh s 324/1998/Q-NHNN1 ngy 30/9/1998 ca Thng c Ngn hng Nh nc Vit Nam v vic "Ban hnh quy ch cho vay ca cc T chc tn dng i vi khch hng" c quy nh v mt s phng thc cho vay ca cc t chc tn dng. N quy nh t chc tn dng tho thun vi khch hng v phng thc cho vay ph hp vi nhu cu s dng vn vay v kh nng kim tra, gim st vic khch hng s dng vn vay theo mt trong cc phng thc cho vay sau: 1. Cho vay tng ln: Mi ln vay vn khch hng v t chc tn dng lm th tc vay vn cn thit v k kt hp ng tn dng. 2. Cho vay theo hn mc tn dng: T chc tn dng v khch hng xc nh v tho thun mt hn mc tn dng duy tr trong thi hn nht nh hoc theo chu k sn xut, kinh doanh. 3. Cho vay theo d n u t: T chc tn dng cho khch hng vay vn thc hin cc d n u t pht trin sn xut, kinh doanh, dch v v cc d n phc v i sng. 4. Cho vay hp vn: Mt nhm t chc tn dng cng cho vay i vi mt d n vay vn hoc phng n vay vn ca khch hng; trong , c mt t chc tn dng lm u mi dn xp, phi hp vi cc t chc tn dng khc. Vic cho vay hp vn thc hin theo quy nh ca quy ch ny v quy ch 24

ng ti tr ca cc t chc tn dng do Thng c Ngn hng Nh nc ban hnh. 5. Cho vay tr gp: Khi vay vn, t chc tn dng v khch hng xc nh v tho thun s li tin vay phi tr cng vi s n gc c chia ra tr n theo nhiu k hn trong thi hn cho vay, ti sn mua bng vn vay ch thuc s hu ca bn vay khi tr n gc v li. 6. Cho vay theo hn mc tn dng d phng: T chc tn dng cam kt m bo sn sng cho khch hng vay vn trong phm vi hn mc tn dng nht nh. T chc tn dng v khch hng tho thun thi hn hiu lc ca hn mc tn dng d phng, mc ph tr cho hn mc tn dng d phng. 7. Cho vay thng qua nghip v pht hnh v s dng th tn dng: T chc tn dng chp thun cho khch hng c s dng s vn vay trong phm vi hn mc tn dng thanh ton tin mua hng ho, dch v v rt tin mt ti my rt tin t ng hoc im ng tin mt l i l ca t chc tn dng. Khi cho vay pht hnh v s dng th tn dng, t chc tn dng v khch hng phi tun theo cc quy nh ca Chnh ph v Ngn hng Nh nc v pht hnh v s dng th tn dng. 8. Cc phng thc cho vay khc ph hp vi quy nh ca Quy ch ny v cc quy nh khc ca Ngn hng Nh nc. * Tuy nhin Quyt nh 324 cn quy nh kh chung chung, v i vi cc NHTM vic p dng c th nh th no li thuc quyn hng dn ca mi ngn hng, v tt nhin c bao nhiu ngn hng s c by nhiu vn bn php l khc nhau quy nh c th v cc phng thc cho vay. Nhng c nhng iu m cc NHTM li khng thch quy nh c th r rng trong vn bn v nu th s b mc trong qu trnh thc hin hoc s khng c ch "li" khi m quy nh ca ngn hng mnh li "cht" hn ngn hng bn do gim kh nng cnh tranh. 25

V vy qua thc tin hot ng th Ngn hng Nh nc nn sa i quy nh v phng thc cho vay theo hng c th ho thng nht phng thc cho vay trong cc t chc tn dng l mt vn cp thit, khng tnh trng t quy nh dn n s sai lch v phng thc cho vay v qun l vn vay nh hin nay.
III/ Li sut tn dng.

Nh ta bit li sut chnh l gi ca quyn c s dng vn m ngi s dng phi tr cho ngi s hu n trong mt thi gian nht nh. Ci gi s quyt nh vic khch hng c vay hay khng, do vy n nh hng n kh nng tn dng ngn hng. s dng c hiu qu cng c li sut trong pht trin tn dng ta cn xem xt vn sau: 1/Nguyn tc xc nh li sut tn dng ngn hng. 1.1/ Nhng nguyn tc xc nh li sut hnh thnh theo c ch th trng. - Li sut huy ng vn < li sut cho vay. iu ny l ng nhin n cho php m bo tnh c li nhun ca kinh doanh ngn hng, m bo cho cc NHTM kinh doanh c li, t mi c th tn ti v pht trin c. - Li sut tn dng bao gi cng dng (li sut thc >0) v ti a bng sut li nhun bnh qun. Li sut thc phi >0 th mi m bo c li cho ngn hng, v ti a bng sut li nhun bnh qun v ngn hng cng l mt ngnh trong nn kinh t. - Li sut phi kinh t l li sut ca tn dng nng li, n rt cao so vi mt bng li sut tn dng bnh thng v sut li nhun bnh qun, do khon vn vay ny khng th s dng vo mc ch sn xut kinh doanh m ch s dng vi mc ch phi sn xut. N hon ton ph thuc vo quan h cung cu ca ngun vn cho vay, kh nng chu ng ca ngi i vay v tnh cht x hi ho hot ng ca mng li ngn hng. 26

1.2/ Nhng nguyn tc xc nh li sut tn dng theo lut nh. Trong nn kinh t th trng, thng thng ngn hng trung ng n nh thng nht mt khung li sut trong tng thi k v cc t chc tn dng t xc nh li sut ring theo quan h cung cu trn th trng. Ngn hng trung ng xc nh li sut theo nguyn tc sau: - Vi li sut huy ng vn. + Li sut tin gi khng k hn < li sut tin gi c k hn. + Li sut tin gi ca cc t chc kinh t < li sut tin gi ca dn c. + Li sut tin gi tit kim ca dn c l cao nht. - Vi li sut cho vay. + Li sut cho vay ngn hn < li sut cho vay di hn. + Li sut cho vay cc ngnh sn xut < li sut cho vay cc ngnh thng mi, dch v. + Li sut cc khon cho vay n hn < li sut cc khon cho vay qu hn. + Li sut cc khon cho vay u i theo chnh sch ca Chnh ph l thp nht. 2.Phn loi li sut. y ta phn loi li sut da theo cch phn loi cc hot ng tn dng. - Theo thi hn tn dng th c li sut ngn hn, trung hn v di hn. y l cch phn loi li sut theo di thi gian m ngn hng cho cc tc nhn v th nhn khc trong nn kinh t vay. C s ca nguyn tc ny l ch thi gian cho vay vn cng di th li nhun lm ra cng nhiu ng thi tnh ri ro mt vn cng cao do thi hn cng di th gi ca quyn s dng vn cng cao. Do vy, li sut cho vay di hn 27

cao hn li sut cho vay trung hn, li sut cho vay trung hn cao hn li sut cho vay ngn hn. Tuy nhin trn thc t n cn ph thuc vo cc mc tiu kinh t, chnh tr, x hi trong tng thi k ca mi quc gia. Chnh ph dng cng c li sut iu chnh c cu sn xut x hi hay chng khng hong khi phc nn kinh t sau chin tranh chng hn, khi cn vn cho xy dng c s h tng, xy dng c bn, kin thit nn sn xut... do li sut trung, di hn c khi li thp hn so vi ngn hn. - Xt theo tnh cht ca cc ngnh ngh sn xut kinh doanh th c cc loi li sut sau: li sut cho vay kinh doanh, li sut cho vay nng nghip, li sut cho vay tiu dng, li sut cho vay bt ng sn. Li sut cho vay kinh doanh l li sut p dng cho cc loi hot ng kinh doanh, v mt l thuyt th li sut ny thng l thp nht trong s cc loi li sut cho vay ca NHTM v thi hn thu hi vn nhanh. Li sut cho vay nng nghip: thng th n cao hn li sut sn xut kinh doanh v n c ri ro khch quan ln (do bin ng ca kh hu, thi tit, iu kin t nhin, su b, bnh tt m con ngi khng kim sot c)v quy m sn xut li nh hn, v thi gian thu hi vn lu hn (do tnh thi v trong nng nghip). Li sut cho vay tiu dng: thng cao hn cc li sut cho khon vay khc v n c quy m nh, ri ro nhiu v kh nng tr n thp. Li sut cho vay bt ng sn: li sut tng i cao do b nh hng bi k hn vay, t l cho vay, nhu cu v thanh khon v tnh cht m bo hay bo him bi mt c quan khc.

28

- Ngoi ra cn cc hnh thc li sut ph thuc vo chnh sch tn dng ca nh nc nh: li sut thng thng, li sut u i, li sut qu hn, li sut co dn hoc li sut cng. 3/ Cc yu t nh hng n li sut. i vi cc NHTM th a ra mc li sut no cho tho ng vi mi khon vay th cn phi xem xt cc yu t s nh hng ti li sut sau: - iu kin th trng tin t: nu nh ngn hng ph thuc v khon vn huy ng di dng cc chng ch tin gi mnh gi ln hoc tin vay Chnh ph th gi vn huy ng n s b nh hng trc tip bi cc iu kin ca th trng tin t, hn na th trng tin t li quyt nh sc hp dn ca cc d n u t, do n nh hng n li sut cho vay. - Ri ro: cho vay l mt hot ng lun mang tnh ri ro, v li sut s thay i theo mc ri ro. Mn vay c kh nng ri ro cng cao, th yu cu li sut cng ln v ngc li. - Li sut c nh v li sut c th iu chnh: mt mn vay khng b iu chnh li sut trong mt thi gian cng di th ri ro do nhng bin ng trong tng lai ca iu kin th trng tin t cng ln nn li sut cho vay yu cu cng cao. Mc d h thng li sut th ni hay c th iu chnh l km hp dn theo quan im ca mt s doanh nghip, hay c th to ra mt s vn v qun l v tnh ton i vi ngn hng, nhng chc chn n th hin l cch tnh li sut tt nht cho c ngn hng v doanh nghip. - Cc chi ph hot ng v qun l: ngn hng tn ti v pht trin, ngn hng phi b ra cc chi ph tin lng, tin thu v cc phng tin... Do ngn hng phi t c mc li tc trang tri cc chi ph ny v cn phi c li nhun, tng tch lu... v vy n cng nh hng n vic xc nh li sut. 29

- Thi hn hon tr: do trong thi gian di s c rt nhiu bin ng trong tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, hay gi tr ca ti sn bo m s gim st, do ri ro cng ln yu cu li sut cng cao v ngc li, thi hn ngn hn th li sut s thp hn. - Cnh tranh: trong nn kinh t th trng th cnh tranh gia cc ngn hng ngy cng gay gt, c th cnh tranh mi ngn hng phi a ra mc li sut hp l va m bo thu ht khch hng va m bo li nhun ti u. - Ngoi ra cn mt s nhn t khc nh: cc chnh sch ca Nh nc (chnh sch tin t, chnh sch tn dng, chnh sch li sut...); s n nh ca nn kinh t, lm pht; t sut li nhun bnh qun... * Hin nay Vit Nam sau khi Nh nc chuyn sang iu hnh theo li sut c bn t 2/8/2000 th cc NHTM c th ch ng linh hot thay i li sut cho ph hp vi mi trng hp c th, v vy dn n hin tng cnh tranh li sut lm li sut h rt thp gy ra nhiu hin tng tiu cc nh "ph gi" li sut, gy p lc cho cc ngn hng nh, ng thi mi trng hot ng kh khn...V vy cc NHTM mun cnh tranh th cng cn phi quan tm n cc loi hnh cho vay v cc yu t nh hng n li sut c th a ra nhng khung li sut cc loi mt cch ng n sao cho m bo c hiu qu tn dng, m rng tn dng phi c li nhun, c bit quan tm n s pht trin chung ca nn kinh t.

IV/ Chnh sch tn dng.

Mt trong nhng phng php quan trng nht m mt ngn hng c th vn dng m bo rng cc khon cho vay ca n tho mn c nhng tiu chun do cc c quan qun l ngn hng t ra l thit lp mt chnh sch cho vay bng 30

vn bn. Mi mt NHTM u xy dng cho mnh mt chnh sch tn dng ring. Mt chnh sch tn dng s cung cp cho cn b tn dng v cc nh qun l ngn hng ng li ch o c th trong vic ra quyt nh cho vay v xy dng danh mc cho vay. Cu trc thc t ca danh mc cho vay s phn nh nhng g m chnh sch cho vay ca ngn hng t ra. Nu iu ny khng xy ra th l mt chnh sch cho vay khng hiu qu v nn xem xt li. Thng thng mt chnh sch cho vay tt gm mt s yu t quan trng sau: - Mt tuyn b v tiu chun i vi danh mc cho vay ca ngn hng (v d nh nu ln cc c im ca mt danh mc cho vay cht lng cao nh loi hnh, thi gian o hn, quy m v cht lng ca cc khon cho vay). - Mt bn tiu chun cht lng thch hp p dng cho ton b danh mc cho vay. Cng b mc gii hn ti a i vi tng d n. - Xc nh r quyn hn v trch nhim i vi cn b tn dng v ban thm nh tn dng. Gii hn v trch nhim trong vic thc hin cc nhim v c giao v trong vic thng bo thng tin trong phm vi phng tn dng. - Nhng th tc v hot ng cn thit cho vic cho mi, xem xt, nh gi v ra quyt nh i vi n xin vay ca khch hng. - Nhng ti liu c yu cu phi km theo n xin vay v phi c lu li trong h s tn dng ca ngn hng (bo co ti chnh, tho thun cam kt...). Nhng hng dn v vic tip nhn, nh gi v bo qun ti sn th chp cho cc mn vay. - Mt bn trnh by v chnh sch v th tc i vi vic xc nh li sut cho vay, cc khon ph v thi hn hon tr mn vay. - Miu t r rng th trng tn dng chnh ca ngn hng. 31

- Miu t cc bc cn c tin hnh pht hin v phn tch nhng khon cho vay c vn ... * Mt chnh sch cho vay r rng s mang li nhiu li th v thun li cho ngn hng. N hng dn cho i ng nhn vin tn dng cc th tc, cc bc phi tun th v ch r phm vi trch nhim ca h. N gip cho ngn hng hng ti mt danh mc cho vay hiu qu, c th t nhiu mc tiu nh tng cng kh nng sinh li, hn ch ri ro v p ng c nhng i hi ca c quan qun l. i vi Vit Nam phc v tt cho mc tiu pht trin kinh t, chnh sch tn dng v ang c i mi ng b v hu hiu p ng cc yu cu mi, to bc t ph trong vic khai thc v s dng c hiu qu cc ngun ni lc v ngun lc bn ngoi. nn kinh t c tng trng cao, chnh sch tn dng ca cc ngn hng nn tp trung vo vic m rng p ng cc nhu cu vay vn c hiu qu vi phng chm khng cc d n u t c hiu qu b thiu vn. C cu tn dng cn tip tc chuyn dch c li cho u t v pht trin, tng cng cho vay trung v di hn. Khng ngng nng cao cht lng tn dng, gim t l n qu hn v n kh i xung mc lnh mnh theo tiu chun quc t, tng vng quay v nng cao hiu qu s dng vn ca x hi. Tip tc m rng i tng cho vay n tt c cc thnh phn kinh t, ch thch ng vic cho vay i vi nng dn v cc i tng chnh sch gp phn khuyn khch pht trin kinh t ng u gia cc vng, a phng.
V/ Ri ro tn dng.

Vit Nam t khi chuyn sang nn c ch th trng, s ra i v pht trin cc loi hnh ngn hng v cc t chc tn dng, tnh a dng ca cc hot ng v hnh thc tn dng to nn mt th trng tn dng phong ph v si ng. Nhng iu cng cha ng nhiu yu t ri ro c th xy 32

ra vi cc ngn hng v nht l ri ro tn dng. Ri ro tn dng l tnh trng ngi i vay khng c kh nng hon tr c hoc li hoc gc hoc c li v gc mt cch y v ng hn. 1/ nh hng ca ri ro tn dng i vi cc NHTM. Nu mt khon vay no b tht thot, khng thu hi c, th ngn hng phi s dng ngun vn ca mnh tr cho ngi gi tin. V vy nu xy ra qu nhiu ri ro trong hot ng tn dng m ngn hng phi dng vn ca mnh trang tri cho cc khon tht thot ny th n mt chng mc no s khng th thc hin vic "xo s" nhng khon tht thot ny na v ngn hng c th b lm vo tnh trng mt kh nng thanh ton cho ngi gi tin thm ch dn n ph sn. 2/ Nguyn nhn ca ri ro tn dng. Ri ro tn dng xy ra rt phc tp v a dng, n c th do khch hng mt kh nng tr n hay do h c chy , tm cch la o chim ot vn ca ngn hng. Nguyn nhn ri ro tn dng th c nhiu nhng ngi ta thng chia lm 2 loi nguyn nhn ri ro xut pht t cc hnh ng c th kim sot v khng th kim sot. - Nhng nguyn nhn c th kim sot: + Quyt nh cho vay sai lm t ban u do khu phn tch thu thp thng tin khng hay sai lm, hoc vic xy dng k kt hp ng c s kh hiu thiu st. + Khng nhn ra cc du hiu cnh bo. + Khng c kh nng theo st kim sot cc khon vay. + Khng hnh ng kp thi khi pht hin khon n c vn . - Nhng nguyn nhn khng th kim sot c: + S ph sn ca cc doanh nghip vay n, hay hot ng sn xut kinh doanh km hiu qu do qun l khng tt, sn 33

phm cng ngh lc hu, thiu vn v kh nng cnh tranh yu... + Mt s nguyn nhn bt n khc t bn ngoi nh khch hng gp ri ro bt cht nn cha th tr n ngay, hay ti sn cm c th chp b mt gi tr ... khin ngn hng khng th thu hi c khon n... Vic phn loi theo cc nguyn nhn c th kim sot hay khng th gip cho ngn hng nh hng c vic ngn chn ri ro tp trung vo nhng ri ro m nguyn nhn c th kim sot. Trc ht l h thng cc th ch to hnh lang v mi trng hot ng an ton v hiu qu ca tn dng. Sau l cc quy nh iu kin c th i vi mi loi vay, mi i tng vay, xc nh cc iu kin v hnh thc v gi tr vt cht, gi tr uy tn lm m bo vn vay tu theo nng lc ti chnh, tnh cht v loi hnh sn xut kinh doanh, uy tn v mc ri ro ca ngi vay. i vi ri ro bt kh khng, cc ngn hng ch c cch chng bng vic thnh lp cc d phng ti chnh, kh nng chng cho mi ri ro c th xy ra bt k lc no. Kh nng d phng cng cao, tnh ch ng chng ri ro cng ln.

3/ Mt s nguyn tc m bo an ton tn dng. phng trnh ri ro trong hot ng tn dng, hin nay cc ngn hng v ang thc hin mt s nguyn tc m bo an ton tn dng sau: - M rng tn dng trn c s nng cao cht lng tn dng. Vic m rng khi lng tn dng l cn thit m rng kinh doanh, song vn cht lng tn dng mi c ngha quyt nh s tn ti v pht trin thc cht ca ngn hng. Cht lng tn dng chnh l kt qu ca cc khon tn dng c thc hin trn vn, ngi vay thc hin ng cc cam kt v ngn 34

hng thu c gc v li ng hn. V vy, khi phn tch mc ri ro m ngn hng c th gp phi khi cho vay cn phi suy xt k cng v kinh nghim qun l, tim nng, cc chnh sch, kh nng sinh li, lun chuyn vn v gi tr thc ca khch hng. Cn b tn dng phi xem xt v t a ra quyt nh cho rng nn cho khch hng vay bao nhiu, mc ch khon vay v thi gian thu hi n. - Hiu qu v cht lng tn dng da trn c s hiu qu ca sn xut kinh doanh ca ngi vay vn. Khi ngi vay vn hot ng sn xut kinh doanh khng c hiu qu dn n tnh trng thua l s l nguyn nhn trc tip lm cho cc khon tn dng khng c thc hin ng hn, do ngn hng c thu c gc v li hay khng l ph thuc ch yu vo vic ngi vay vn s dng vn c hiu qu hay khng. - Quyt nh cho vay trn c s phi xc nh v hiu r ngi vay. Vic tm hiu v nh gi ngi vay cn c xem xt trn nhiu mt. Trc ht l phm cht o c kinh doanh, tnh trung thc trong quan h kinh t, tnh nghim tc trong vic chp hnh lut l. Th hai l ngi vay vn phi c nng lc php l v nng lc ti chnh s dng tin vay v thc hin cc ngha v cam kt i vi khon vay. Th ba l m bo xy dng c cc phng n d phng tr n. - Cho vay phi do chnh ngn hng quyt nh v chu trch nhim v quyt nh . Vic c cho vay hay khng l mt quyt nh mang tnh c lp, khng h chu nh hng bi nhng ngi c lin quan v ngn hng phi cm thy thoi mi khi a ra quyt nh cho vay. Mi s can thip bn ngoi i vi mi khon cho vay u phi kinh t, thiu tnh nghip v ngn hng, thng a n nhng sai lm v gy ra nhng tn tht, do khi ngn hng chu trch nhim hon ton v nhng khon cho vay, th ngn hng cng phi hon ton ch ng vi quyt nh ca cc khon vay . 35

- Ch ng phn tn ri ro ngn nga v hn ch ri ro. Vic phn tn ri ro c thc hin thng qua phn tn d n v cng ng ti tr. C th l mi ngn hng khng nn tp trung qu nhiu vn cho mt ngi vay, nhng d n ln cn huy ng nhiu ngn hng tham gia ti tr v cng qun l vn cho vay, hn ch cho vay trong cc lnh vc c t l ri ro cao. Nh s phn tn ri ro, trnh tp trung ri ro ln vo mt ngn hng, lm cho ngn hng c nguy c v nh hng n mi trng kinh t chung. Phn tn ri ro l mt yu cu v xu th quan trng ca mi NHTM hin nay. - Cho vay phi c m bo tin vay vi tnh kh thi cao. Trong cc iu kin vay vn th iu kin v m bo tin vay c coi l quan trng nht. m bo c th bng cm c, th chp hay bo lnh phng khi khch hng khng c kh nng tr n th c th dng ti sn bo m tr n thay. V vy bn thn ti sn phi c gi tr, v bn thn n phi tr thnh hng ho c th chuyn thnh gi tr tr n ngn hng, ng thi ti sn phi c gi tr ln hn gi tr khon vay, v c th trng tiu th hng ho thc hin ngha v tr n. * Trn thc t, Vit Nam hin nay vic tun th cht ch cc nguyn tc bo m tn dng l mt vn rt quan trng trnh c ri ro tn dng. Theo s liu do NHNN cng b n u nm 2001 kt qu phn tch, nh gi ca NHNN i vi n xu ca cc NHTM trn ton quc l 15 nghn t ng, tng ng vi 1 t USD, tuy nhin ngun tin t cc t chc ti chnh quc t nh gi c th ln n 2-3 t USD. Nh vy ri ro tn dng Vit nam l rt ln, l do vic chp hnh cc nguyn tc m bo tn dng cn lng lo nh: cht lng tn dng ca cc NHTM cn thp, t l n qu hn cn cao; vic quyt nh cho vay cn chu nhiu can thip t bn ngoi, in hnh l vic cc c quan chnh quyn cc cp 36

ngh, thm ch yu cu ngn hng phi p ng nhu cu v vn no v quyn li ca ngi vay...; hay cc ti sn m bo n vay khi phi thc hin ngha v tr n th li khng th hon chuyn thnh gi tr c, tc l khng th bn thu hi n khi cc ngn hng pht mi ti sn . hot ng sn xut kinh doanh ca khch hng cn km hiu qu do nhiu l do v trnh , mi trng kinh doanh, php l...; ng thi mi trng kinh doanh ca nc ta cn km, doanh nghip lm n c li th t hn l cc doanh nghip sn xut cm chng, khng c li thm ch l, hay do php lut cn nhiu k h khin nhiu doanh nghip gian ln, la o. V vy xy ra nhng v ri ro tn dng ln nh trong v n TAMEXCO, Minh Phng - Epco... m chnh l mt bi hc t gi cho cc NHTM Vit Nam. Chnh v vy vic nhn bit v nghin cu k cc nguyn nhn gy ra ri ro tn dng, cc loi ri ro, cch pht hin, x l ri ro cng nh m bo thc hin mt cch nghim tc nguyn tc an ton tn dng l nhng vn ht sc quan trng i vi cc NHTM Vit Nam hin nay. Cc NHTM cn phi tng cng cc hot ng ny nhm nng cao hiu qu hot ng ca mnh cng nh hiu qu hot ng ca nn kinh t.

37

Chng III: Thc trng hot ng tn dng trong cc NHTM Vit Nam hin nay v mt s gii php nhm nng cao hiu qu ca hot ng tn dng ngn hng. I/ Nhng thun li v mt s thch thc trong hot ng tn dng ngn hng.

1/ Mt vi nt v c s php l ca hot ng tn dng Vit Nam hin nay. Hin nay mi trng php l cho hot ng tn dng c hon thin, y , r rng cht ch v ph hp vi thng l quc t hn. NHNN chnh sa, b sung, ban hnh mi mt lot quyt nh, thng t ph hp vi c ch hin nay; nhng vng mc, s h, chng cho ca c ch c c tho g, bi b lm cho hot ng tn dng c thun li hn, tng tnh t ch, t chu trch nhim cho cc t chc tn dng. Mt s vn bn php l quan trng c tp trung ban hnh trong thi gian qua bao gm: Cc vn bn quy phm php lut v bin php bo m tin vay ca cc t chc tn dng nh: Ngh nh 178/1999/NCP ngy 29/12/1999 ca Chnh ph "v m bo tin vay ca TCTD"; Quyt nh s 266/2000 ca NHNN, ngy 18/8/2000 v vic cho vay khng c bo m bng ti sn i vi NHTM c phn, cng ty ti chnh c phn v ngn hng lin doanh; Quyt nh s 283/2000 ngy 25/8/2000 Ca NHNN, ban hnh quy ch bo lnh ngn hng; Thng t s 06/2000 ngy 4/4/2000 v Thng t s 10/2000 ngy 31/8/2000 ca NHNN, hng dn thc hin bo m tin vay ca TCTD... V x l ti sn m bo ca ngn hng th c Thng t lin tch s 03/2001/ TTLT-NHNN-BTP-BCA-BTC-TCC c ban hnh ngy 23/04/2001 hng dn vic x l ti sn bo m thu hi n cho cc TCTD. V mt s hot ng khc ca tn dng th c Quyt nh s 67/1999/Q- TTg c Chnh ph ban hnh ngy 38

30/3/1999 v "Mt s chnh sch tn dng Ngn hng phc v pht trin nng nghip v nng thn"; NHNN ban hnh Quyt nh s 428/2000 ngy 22/9/2000 v chnh sch tn dng ngn hng i vi kinh t trang tri; Ngy 29/6/1999 Chnh ph ra Ngh nh 43/1999/N-CP "v tn dng u t pht trin ca Nh nc"; Quyt nh s 48/1999/Q-NHNN5 v vic phn loi ti sn C, trch lp v s dng d phng x l ri ro trong hot ng ngn hng c Thng c NHNN ban hnh ngy 8/2/1999; Quyt nh s 418/2000 ngy 21/9/2000 v i tng cho vay bng ngoi t... Mt s vn bn chung quan trng khc nh: Lut Ngn hng Nh nc Vit Nam do Quc hi ban hnh quy nh v Ngn hng Nh nc; Lut cc t chc tn dng ca Quc hi ban hnh c ch tch nc cng b ngy 26/12/1997, lut ny quy nh v t chc v hot ng ca cc t chc tn dng v hot ng ngn hng ca cc t chc khc; Quyt nh s 324/1998/Q-NHNN1 ca Thng c Ngn hng Nh nc ban hnh v Quy ch cho vay ca t chc tn dng i vi khch hng... T cc vn bn quy phm php lut chung, mi ngn hng li t ban hnh cho mnh nhng vn bn c th ring iu hnh, qun l hot ng ca mnh. V d nh NHNO&PTNT VN c mt s vn bn sau: Quyt nh s 180/Q/HQT v vic ban hnh quy nh cho vay i vi khch hng v c Quy nh cho vay i vi khch hng ban hnh km theo quyt nh ny; Hng dn thm nh, ti thm nh cc iu kin vay vn ca doanh nghip; Hng dn ni dung thm nh cho vay i vi h gia nh, c nhn, t hp tc... Vi cc vn bn v c ch, chnh sch ni trn, ngoi ra cn c thm nhiu vn bn php lut v cc vn lin quan cng c b sung v sa i khin cho hot ng tn dng c pht trin lnh mnh v an ton hn. To iu kin cho 39

cc NHTM mnh dn hn trong hot ng cho vay gp phn thc y s pht trin kinh t. 2/ Nhng thun li cho hot ng tn dng ngn hng trong giai on hin nay. Trong nhng nm qua, bi cnh kinh t nc ta xut hin nhiu yu t thun li cho vic pht trin hot ng tn dng. Nn kinh t nc ta tng trng kh, tiu biu l hot ng xut nhp khu, c nguyn nhn quan trng t cc gii php tin t tn dng; ng thi cng l tin cho tng trng tn dng an ton. c bit tng trng cao v kim ngch xut khu cc mt hng rau qu, thu sn, ht iu...y l thun li cho vn tn dng ca cc NHTM u t trong cc khu sn xut nh thu mua, ch bin, xut khu... Cc ngnh trc y hot ng thua l, n ng vn vi ngn hng ln nh xi mng, ma ng,...th nay gi bn ci thin, tnh hnh kh quan hn, tin vn vay v li treo thu hi c. S pht trin kinh t s to iu kin cho vic pht trin tn dng, m rng tn dng v nng cao cht lng tn dng. Mi trng v m cho hot ng tn dng ngn hng dn dn i vo n nh, r rng v an ton hn, th hin cc i tng khch hng sau: - Cc doanh nghip nh nc c sp xp li. Mt s doanh nghip c c phn ho v nhiu doanh nghip khng nh c hiu qu ca mnh. - Lut doanh nghip mi ban hnh c hiu lc thi hnh t 1/1/2000. Theo s liu ca B k hoch v u t, tnh n ht thng 11/2000 trong c nc c trn 12000 doanh nghip vi cc loi hnh c thnh lp mi vi tng s vn ng k trn 10000 t ng. Do t cch php l, s vn t c thc s... ca doanh nghip c khng nh. - Cc h gia nh nng thn ang nh hnh r nt: h lm ngnh ngh, h sn xut tiu th cng nghip, h kinh 40

doanh dch v, h c trang tri, h nui trng thu sn... Ngnh chc nng ban hnh tiu ch c th xp loi trang tri, t c cc quy ch c th v hot ng tn dng thc hin i vi h. 3/ Mt s thch thc mi trong hot ng tn dng ngn hng. Nhng nm gn y, im ni bt trong hot ng kinh doanh ca cc NHTM l thay i c cu thu nhp, nht l i vi cc NHTM c quy m ln. Nhn chung t trng doanh thu t hot ng tn dng gim xung hu ht cc ngn hng, thu t dch v v nghip v khc nh nghip v kinh doanh ngoi t, dch v thanh ton, u t vo giy t c gi...tng ln. Tuy nhin hot ng tn dng vn l hot ng chnh ca cc NHTM. Trong giai on hin nay xut hin mt s thch thc ng lu sau: Vi c ch iu hnh li sut c bn t u thng 8/2000 ca NHNN, thc y mnh m hot ng cnh tranh v li sut, p ng yu cu cnh tranh trong lnh vc tn dng gia cc NHTM, tuy nhin n li dn n nhng kh khn cho cc NHTM c phn quy m nh. Cnh tranh v cung cp vn u t, trong khi tng u t x hi st gim th u t ca Nh nc li tng nhanh, nhng trong tng ngun vn u t ch c khong 10% l vn huy ng trong nc cn li l ngun vn ODA, vn u t, ti tr nc ngoi. S hin din ca cc ngun vn u i quc t r rng s lm gim cc c hi cung cp tn dng ca cc NHTM. Tuy nn kinh t tng trng kh nhng li xut hin mt s kh khn mi nh cc ngnh trc y c kim ngch xut khu cao nh hng dt may, giy da... nhng nm 2000 li khng t k hoch, din bin khng n nh lm nh hng trc tip n kt qu thc hin cc hp ng tn dng. Trc y mt s lnh vc c kim ngch xut khu ln nh go, c ph...th gi li 41

gp kh khn lm cho vn tn dng cho vay cng phi gin n, iu chnh k hn n, khon cho vay c cha thu c li phi cho vay mi. Nht l ng bng sng Cu Long do l lt gy nh hng ln n kt qu sn xut kinh doanh lm cho s vn phi khoanh n, gin n ln ti gn 1000 t ng. ng thi th trng cng b nh hng bin ng, kh d on, gy p lc ln cht lng tn dng ngn hng. Tnh ri ro i vi hot ng tn dng c xu hng tng ln, c bit trong nn kinh t th trng ri ro o c l rt ln, do chnh cn b tn dng trong vic thc hin cc th l ch gy ra. D n tip tc tng nhanh trong khi s lng cn b tn dng hu nh khng tng, iu kin giao thng nng thn, min ni khng c ci thin lm tng ln p lc qu ti ca cn b tn dng. chnh l mt s thun li v thch thc i vi cc NHTM trong hot ng tn dng hin nay, h phi bit tn dng v pht huy nhng thun li v dm ng u vi nhng thch thc a hot ng tn dng tng trng c hiu qu v khng nh c vai tr ca mnh trong thi i mi.
II/ Thc trng tn dng cc NHTM Vit Nam.

1/ Mt s kt qu t c. -c tnh n ht thng 12/2000, d n tn dng ca h thng ngn hng i vi nn kinh t tng 21% so vi cui nm 1999, tng ng k so vi mc tng 19,1% ca nm 1999;16,4% ca nm 1998. ng thi c tnh t l n qu hn ch mc 11,7%, gim gn 1,28% so vi 13,5% ca nm 1999. V trong 6 thng u nm nay tc tng trng d n cho vay ca h thng ngn hng i vi nn kinh t khong 9,1% so vi 31/12/2000, so vi cng k tng 24,5%. Nh vy hot ng tn dng ca cc NHTM ngy cng c m rng. -T 2/8/2000 NHNN chuyn sang iu hnh theo li sut c bn, cc ngn hng ch ng linh hot quy nh li sut 42

cho vay theo quan h vi khch hng, li sut cho vay ca ngn hng i vi kinh t ngoi quc doanh gim xung ngang hng vi DNNN, li sut cho vay linh hot theo din bin cung cp vn, theo yu cu ca th trng v khch hng, lm cho tn dng c m rng, v p ng tt hn cho nhu cu vn ca cc doanh nghip. - Hin nay, cc NHTM quan tm n vic thit k cc loi sn phm tn dng bn ra, quan tm n sc mua ca khch hng. Nh ngn hng Chu v Ngn hng Si Gn thng tn l 2 ngn hng c nhiu sn phm c "thit k" kh cng phu v c khch hng tip nhn nh: cho vay theo d n BOT, cho vay mua hng tr gp, cho vay i vi CBCNVC tr dn t lng, cho vay h kinh doanh cc ch tr li v gp vn mi ngy, mi tun. Ngoi ra cn c th tn dng thu chi cho mt s khch hng, bn cnh cn c c d n cho vay mua nh tr gp vi thi hn cho vay ln n 10 nm. Tm li, c nhiu loi cho vay c th khch hng la chn sn phm ph hp vi yu cu v kh nng ca h. - Thc hin theo ng ng li chnh sch i mi ca ng v ni dung c bn ca CNH, HH trong nhng nm cn li ca thp nin 90 l: "c bit coi trng hin i ha nng nghip v nng thn; pht trin ton din nng, lm, ng nghip gn lin vi cng nghip ch bin nng, lm, thu sn", h thng ngn hng nht l NHNO& PTNT tng cng u t cho khu vc nng nghip nng thn. c tnh n ht thng 6/2001, d n cho vay khu vc ny t khong 48500 t ng, tng 12,7% so vi 31/12/2000, t l n qu hn chim 4,6%. C th: NHNO&PTNT cho vay 32300 t ng, Ngn hng Cng thng 3000 t ng, Ngn hng ngoi thng1900 t ng... So vi tc tng trng tn dng chung ca c nc th khu vc nng nghip v nng thn c tc tng trng kh hn. 43

- Thc t t khi ra i v i vo hot ng cho n nay, ngn hng ngi ngho (NHNg) thc hin cho ngi ngho vay vi li sut u i (li sut thp hn nhiu so vi li sut th trng, ch bng khong 60%-80% li sut ca NHN O&PTNT cng thi k). C th, hin nay NHNO&PTNT cho vay 1,0% th NHNg cho vay l 0,7%. Nh vy, n gip ngi ngho khc phc c nhng kh khn, gim chi ph sn xut kinh doanh, khuyn khch c cc h ngho mnh dn tnh ton vay vn pht trin sn xut kinh doanh. V t c mt s kt qu kh kh quan, tnh n 30/9/2000 c hn 5,3 triu lt h ngho nhn c vn tn dng vi tng s tin l 8396 t ng u t vo sn xut t hiu qu, v ngn hng cng thu c n t 4017 t ng. - Bn cnh ngn hng cn cho vay phc v cc i tng chnh sch v chng trnh pht trin kinh t ca Chnh ph mang li hiu qu r rt v mt x hi, thng qua cc chng trnh nh: Cho vay khc phc hu qu cn bo s 5; cho vay tn nn v lm sn nh trn cc, chng trnh mt triu tn ng, chng trnh nh bt c xa b... nh gip ng bo sng Cu Long khc phc hu qu l lt, hay vc dy v pht trin i tu thuyn nh bt c xa b, xy dng cc vng ma nguyn liu... 2/ Nhng vn cn tn ti. - Mc tng trng tn dng trong h thng ngn hng vn cn chm, mc tng trng tn dng thp hn tc tng trng vn huy ng, mt s nguyn nhn chnh l do: nhiu cng ty lm n thua l, ph sn, hng lot v n ln i vi doanh nghip vay vn b a ra xt x khin ngn hng e ngi khng dm m rng cho vay nh trc. Nhiu doanh nghip cha iu kin php l m bo an ton cho vay, khng c d n kh thi nn kh tip cn vi vn ngn hng. Ngoi ra cn mt s ngnh trc y tng trng kh th nay lm vo tnh trng kh khn 44

do bin ng ca th trng hay ri ro thin tai. V vy ngn hng gp kh khn trong pht trin tn dng. - T 2/8/2000 khi NHNN p dng iu hnh theo li sut c bn, dn n tnh trng cnh tranh li sut. Bn cnh mt s mt tch cc cng ang bc l mt s tn ti ng lo ngi nh: H li sut theo kiu "ph gi". Theo quy nh ca NHNN th li sut c bn hin nay l 0,75%/thng vi bin giao ng ti a ti 0,5%/thng. Tuy vy c NHTM h li sut cho vay xung cn 0,6%/thng, thm ch thp hn c li sut cho vay ngi ngho. Vi li sut u vo cn cao nh hin nay r rng vi li sut ch c tc dng li ko khch hng ch khng thu c li nhun, v n s gy kh khn cho cc ngn hng c mi trng km thun li hn nh NHNO&PTNT. V cnh tranh cc ngn hng s ni lng cc iu kin vay vn nh quy trnh thm nh cho vay, bo m tin vay nh vy s dn n nhng ri ro tn dng tim tng, hu qu kh lng. ng thi khch hng s li dng i h li sut, ni lng iu kin vay vn, vay ca ngn hng ny vi li sut thp hn tr cho ngn hng kia. - Trong nn kinh t th trng tnh ri ro i vi hot ng tn dng c xu hng tng ln. Th hin ch tng s vn b n qu hn tng ln, bn cnh xut hin mt lot khon n khoanh mi khng th hin trong t l n qu hn; xut hin cc khon d n c iu chnh k hn, c gin n...m cng cn nm ngoi t l n qu hn. Hin nay vn n tn ng, x l n xu l vn rt kh khn v cn phi tip tc gii quyt. T l n xu trn tng d n c chiu hng gim nhng gi tr tuyt i li tng ln. Tin x l cc khon n c lin quan ti v n v vic pht mi ti sn th chp thu hi n xu pht sinh t nhng nm trc, mc d c s quan tm ch o ca Chnh ph, nhng kt qu t c l chm so vi yu cu t ra. C s php l cho vic x l ti sn th chp lin quan 45

n n xu hin nay cn cha ng b, nhiu khch hng c tnh gy cn tr vic pht mi ti sn, khng giao np ti sn th chp cho ngn hng, hay trn chy khin cho vic x l, thu hi n xu gp nhiu kh khn, vng mc. - Mc d mt s ngn hng c quan tm n vic a ra nhng loi cho vay c th ph hp vi yu cu khch hng nhng trn thc t hin nay cc loi cho vay ca ta cn qu ngho nn, hu nh ch bn ra nhng g m ngn hng c m khng tht quan tm n ci m khch hng cn. Trong khi ngn hng thit k cng phu cc th l huy ng vn bao nhiu th cc sn phm u ra li n iu by nhiu, c nhng ngn hng m huy ng loi no th cho vay loi , v d nh vn huy ng 6 thng th cho vay 5 thng 25 ngy. Mt s NHTM thng t p dng phng thc cho vay lun chuyn m ch cho vay theo tng mn c lp v th vn tn dng thng khng tip cn kp thi vi i tng cho vay. Nh vy, thc t hin nay cc khch hng hu nh t c c hi la chn, nhiu khch hng cn vn di hn nhng bt buc phi vay vn ngn hn u t di hn dn n tnh trng lng tng v ti chnh. y cng l iu bt cp m ngay c ngn hng cng lng tng khi khch hng o hn phi dn xp cho khch hng gia hn hay o n m ng l cc ngn hng c th khc phc c bng vic a ra cc loi cho vay ph hp vi yu cu ca khch hng. -Tuy tn dng ngn hng phc v i tng chnh sch t c nhng kt qu ng khch l nhng n vn cn mt s tn ti vng mc, nht l kh nng thu hi vn rt thp, n qu hn ngy cng gia tng. Nhiu ngn hng ch thu c mt phn s li pht sinh, cn vn gc ch thu c mt t l khng ng k. Thc trng ny khng nhng lm suy yu nng lc ti chnh ca NHTM m nguy hi hn, hnh thnh t tng li trong mt b phn dn c, cho rng l ngun vn u i ca Chnh ph nn chm hon tr n ngn hng khi n hn. Hu qu l 46

vic cho vay chnh sch mang li gnh nng ti chnh cho chnh cc ngn hng thc thi chnh sch ny. - Ngoi ra cn mt s kh khn v cn b tn dng, tnh trng qu ti ca cn b tn dng hin nay l mt thc t ph bin, gy nhiu kh khn trong hot ng ngn hng. ng thi trnh cn b tn dng cn hn ch, nht l vng su, vng xa, nn vic thm nh cho vay c trng hp khng y , ng quy trnh... 3/ Mt s gii php khc phc nhng vn cn tn ti v nng cao hiu qu ca hot ng tn dng ngn hng hin nay. Trn y ta thy mt s mt c v cha c trong hot ng tn dng ca h thng NHTM, nng cao hiu qu hot ng ca ngn hng trong nn kinh t nc ta hin nay th cn tp trung gii quyt cc vn cn tn ti theo mt s gii php sau: - c th m rng tn dng, mi NHTM cn phi xy dng cho mnh mt chnh sch tn dng ring, xc nh r chin lc pht trin, xy dng chin lc kinh doanh trc mt v lu di. Tng cng cng tc qung co, tip th ph hp vi chin lc khch hng ca tng NHTM, nng cao cht lng phc v khch hng. Tng cng cho vay i vi tt c cc thnh phn kinh t, ng thi xy dng nhiu phng thc cho vay mi, a dng ph hp vi nhiu loi khch hng. Cc chi nhnh NHTM trn a bn cn kp thi pht hin, x l v tho g nhng kh khn, vng mc c th trn a bn mnh. ng thi cc cp lnh o, qun l cng cn c nhng sa i b sung c ch chnh sch c lin quan mt cch kp thi v ng n. V mt cn b ngn hng ni chung v cn b tn dng ni ring cn tng cng cng tc o to, bi dng trnh cn b theo nhiu phng thc, cng tc kim tra, kim sot ni 47

b... Do c im ca tn dng l c ch chnh sch thay i thng xuyn, nn mi khi c cc vn bn b sung sa i mi cn c t chc ph bin, o to ngn ngy cp nht thng tin cho cn b nghip v. - i vi vn li sut, nhm khc phc nhng hn ch trong cnh tranh li sut cn thc hin mt s bin php sau: NHNN cn ban hnh li sut sn trong cho vay m bo thc thc thi cng c li sut, em li mi trng kinh doanh bnh ng hn cho c ngn hng v doanh nghip. y mnh kch cu qua tn dng ngn hng, lm n by cho tng trng kinh t, nng cao t sut li nhun trong kinh doanh ni chung; t m rng u t cho tn dng ngn hng, khi thng dng chy tin t trong nn kinh t. Cc NHTM cn m rng cc hnh thc cnh tranh mang tnh ch ng thng qua cht lng v cng ngh, do cc NHTM cn ch ng ci tin cht lng, quy trnh tn dng v cc nghip v ngn hng quc t, ci tin cht lng phc v, ng thi phi nghin cu p dng cng ngh mi trong hot ng ngn hng, ci tin cc vn nhn s, chi ph qun l...gim ti a chi ph kinh doanh. Ngoi ra cn cn phi ch trng n cng tc tip th thng xuyn lng nghe, thu hiu khch hng. M rng tn dng n nhiu i tng khch hng, a dng ho cc loi hnh tn dng tng trng tn dng cn bng vi huy ng vn... ni chung c nhiu bin php nhm khc phc hn ch ca cnh tranh li sut, tuy nhin p dng linh hot bin php no v vo khi no, ni no c th th phi tu theo c im, tnh cht hot ng ca tng NHTM. - V vic x l n xu th cn c gii php ng b v hu hiu nhm x l tt n xu ca NHTM. Vic xo b n xu khng ch l nhim v ca ring h thng ngn hng m cn ca c nn kinh t, n khng ch tu thuc vo cc bin php ca ngn hng trung ng, NHTM, hay khch hng vay m cn 48

tu thuc vo c mt h thng php l ng b, hon chnh, mt mi trng kinh t thun li. Cn thnh lp mt t chc mua bn n- mt t chc ti chnh- tn dng c th c trch nhim x l n xu. (M hnh ny c ngnh ngn hng xem xt p dng, nhng n nay n thnh lp ca NHNN trnh Chnh ph khng kh thi, thay vo , di s ch o ca Chnh ph, B Ti chnh ang phi hp vi ngnh ngn hng xc tin hon chnh n thnh lp mt u ban chuyn trch c chc nng x l n xu). Cn tp trung tho g cc vng mc v c ch, th tc php l: hon chnh, b sung th tc giy t i vi nhng ti sn bo m tin vay c th bn, cho thu...ng thi cn thc hin phn loi ti sn "C" trch lp v s dng d phng ri ro trong hot ng ngn hng; nng cao cht lng tn dng ca cc khon cho vay ngay t nhng khu u tin ca quy trnh tn dng. - tng hiu qu ca tn dng chnh sch ca Nh nc cn nhanh chng tch bch vic cho vay thc hin chnh sch vi cho vay thng mi ca cc ngn hng. Nu cn, cc NHTM c th thc hin theo s u thc ca Chnh ph hng ph hoc hoa hng trn s vn thc hin. Nh vy, cc ngn hng s nng cao tnh ch ng v t chu trch nhim trong cng vic ca mnh. Hn na cn quan tm n kha cnh kinh t khi gii quyt cc vn x hi, nu khng s mang li hu qu ngc li. V mt vn quan trng na l cn xem li c ch ti chnh trong vic thc hin cc chng trnh kinh t mang tnh chnh sch nh trn, v nht thit phi c c ch h tr ti chnh cho cc ngn hng. Nn chng c th khon thu mc ti thiu no cc ngn hng c gng v c trch nhim trong vic thu hi n, s cn li c th cho php tr vo cc khon phi np ngn sch hoc ngn sch cp h tr trc tip. 49

Cc gii php trn tuy cha phi l y , ti u song cng c th tham kho nhm khc phc nhng vn cn hn ch v cng l nng cao hiu qu ca hot ng tn dng trong cc NHTM.

50

Phn kt lun. T khi ra i h thng NHTM Vit Nam cng vi hot ng tn dng ca n gp phn pht trin nn kinh t Vit Nam mt cch tch cc. N khng nhng cung ng vn cho cc doanh nghip tng cng m rng hot ng sn xut kinh doanh m cn c vai tr quan trng trong vic ti tr cc d n, chng trnh xy dng c bn, tng cng c s vt cht k thut ca t nc. Tn dng ngn hng t c mt s thnh tu nht nh, chng t r n l mt b phn ch yu trong h thng tn dng nc ta, ng vai tr tch cc trong vic thc y qu trnh tch t v tp trung sn xut, thc y lc lng sn xut pht trin gp phn vo qu trnh xy dng t nc a t nc i ln theo con ng ch ngha x hi. Tuy nhin, trong nn c ch th trng th hot ng tn dng trong cc NHTM vn cn bc l nhiu hn ch, cn tn ti nhiu vn cn gii quyt. Trong khun kh hn hp ca ti em trnh by mt s l lun c bn v NHTM v hot ng tn dng ca n, cng vi mt s vn ni cm trong thc t hot ng tn dng trong cc NHTM Vit Nam, v c a ra mt s xut v gii php nhm khc phc hn ch, nng cao hiu qu ca hot ng tn dng ngn hng Vit Nam trong giai on hin nay. Em xin chn thnh cm n c gio Nguyn Th Lc tn tnh hng dn em hon thnh n ny. Song do trnh v thi gian c hn nn bi vit chc chn khng trnh khi thiu st, em rt mong nhn c s gp v ch bo ca cc thy c v bn b ti c hon thin hn. Em xin chn thnh cm n! H Ni, ngy 20/9/2002 51

Ti liu tham kho.

1. Ngn hng trong nn kinh t th trng.- Nguyn c Tho. TpHCM. 2. Ngn hng thng mi. - Reed Edward, Gill Edwardk. TpHCM. 3. Nghip v ngn hng hin i. - DCox. Nxb Chnh tr quc gia. 4. Tin v hot ng ngn hng. - L Vinh Danh. Nxb Chnh tr quc gia. 5. Tin t, ngn hng v th trng ti chnh. - Frederic. S. Mishkin. 6. Qun tr ngn hng thng mi. - Peter S.Rose. Nxb Ti chnh. 7. Tp ch Ngn hng. 8. Thi bo Ngn hng. 9. Tp ch th trng ti chnh tin t.

52

Mc lc Li m u 1 Chng I: L lun chung v NHTM v hot ng tn dng ngn hng 2 I. Ngn hng thng mi 2 1. Khi nim ngn hng thng mi 2 2. Cc nghip v ca NHTM 2 II. Hot ng tn dng ca NHTM 7 1. Khi nim tn dng ngn hng 7 1.1. nh ngha tn dng 7 1.2. Tn dng ngn hng 8 1.3. c im ca tn dng ngn hng 8 2. Phn loi tn dng ngn hng 9 3. Li sut tn dng ngn hng 10 3.1. Khi nim 10 3.2. Cc loi li sut tn dng ngn hng 11 4. Vai tr ca tn dng ngn hng trong nn kinh t th trng 12 Chng II: Cc yu t c bn nh hng n hot ng tn dng ca NHTM v biu hin thc t Vit Nam 14 I. Quy trnh tn dng 14 II. Cc phng thc tn dng 17 III. Li sut tn dng 19 IV. Chnh sch tn dng 23 V. Ri ro tn dng 24

53

1. nh hng ca ri ro tn dng i vi cc NHTM 24 2. Nguyn nhn ca ri ro tn dng 25 3. Mt s nguyn tc m bo an ton tn dng 26 Chng III: Thc trng hot ng tn dng trong cc NHTM Vit Nam hin nay v mt s gii php nhm nng cao hiu qu ca hot ng tn dng ngn hng 29 I. Nhng thun li v mt s thch thc trong hot ng tn dng ngn hng 29 1. Mt vi nt v c s php l ca hot ng tn dng Vit Nam hin nay 29 2. Nhng thun li cho hot ng tn dng ngn hng trong giai on hin nay 30 3. Mt s thch thc mi trong hot ng tn dng ngn hng 31 II. Thc trng tn dng cc NHTM Vit Nam 32 1. Mt s kt qu t c 32 2. Nhng vn cn tn ti 34 3. Mt s gii php khc phc nhng vn cn tn ti v nng cao hiu qu ca hot ng tn dng ngn hng hin nay 36 Phn kt lun 39 Ti liu tham kho 40

54