chung7: ch ngha t bn c quynv ch ngha t bn c quyn nh nc

V.I.Lnin trnh by mt cch c h thng su sc l lun v CNTBQv CNTBQ nh nc

 Chng 7 gm 2 phn: 1.ch ngha t bn c quyn. 2.Ch ngha t bn c quyn nh nc

CNTB pht trin qua 2 giai on:

-CNTB t do cnh tranh(giai on thp) -CNTB c quyn( giai on cao) Hai giai on cng nm trong 1phng thc SX: + bn cht ging nhau +khc nhau v hnh thc biu hin

1. ch ngha t bn c quyn
1.1 nguyn nhn hnh thnh CNTBQ: theo lnin : cnh tranh t do-> tp trung SX-> c quyn qu trnh mang tnh quy lut ni trn din ra do nhng nguyn nhn ch yu sau: - S pht trin ca LLSX di tc ng ca tin b KH-KT xut hin nhiu ngnh sx mi

-cnh tranh t do:

+ Buc cc nh TB phi ci tin k thut ,tng quy m + cc nh TB nh b ph sn, hoc phi lin kt nhau ng vng trong cnh tranh + cc x nghip ln cnh tranh khc lit kh phn thng bi ny sinh xu hng tha hip

- Khng hong kinh t: 1873v1898

+ ph sn hng lot cc t bn va v nh +cc x nghip khc mun tn ti phi i mi k thut, thc y qu trnh tp trungTB +cc cng ty c phn tr thnh ph bin

1.2 c im kinh t c bn ca CNTBQ

1.2.1 tp trung sx v cc t chc c quyn - tp trung sx n 1trnh nht nh s dn n c quyn v + quy m ln lm cho cnh tranh gay gt hn -> khuynh hng tha hip ,lin minh vi nhau + trong mt nganh cn 1s t x nghip> d dng tha hip vi nhau

a)thc cht ca Q :
T chc Q l nhng x nghip ln hoc lin minh gia cc x nghip lnTBCN nm trong tay phn ln vic SX v tiu th mt s loi hng ha, nh ra gi c Q v thu li nhun Q cao

b)Cc hnh thc ca Q

cc ten(Cartel): l mt lin minh c quyn v: ->gi c -> phn chia th trng -> sn lng hng ha cc ten l mt lin minh c quyn khng vng chc Cc ten pht trin nht c

Xanhica(Cyndicate):
l t chc c quyn v lu thng; mi vic mua bn do 1 ban qun tr m nhim h vn c lp v SX mc ch ca h l thng nht u mi mua ,bn bn hng ha vi gi t v mua nguyn liu vi gi r pht trin nht php

Trt(Trust)
L mt hnh thc c quyn ,thng nht c vic SX v lu thng di s qun l ca hi ng qun tr Cc nh t bn tham gia trt tr thnh cc c ng thu li nhun theo c phn nh du bc ngot v hnh thc vn ng mi ca QHSX TBCN nc M l qu hng ca Trt

Cngxooc xiom
L hnh thc c quyn a ngnh,tn ti di dng mt hip ngh k kt gia ngn hng v cng nghip cng nhau tin hnh cc nghip v ti chnh ln nh: -> pht hnh chng khon c gi ->Phn phi cng tri -> u c chng khon c gi s giao dch -> hp tc thc hin cc d n ln Thng thng ng u mt cngxoocxiom l mt ngn hng c quyn ln. V d M cc ngn hng MOCGAN

c)Quan h giaQ v canh tranh

-khi hnh thnh cc t chc c quyn,cnh tranh gay gt hn phc tp hn. -thi k Q c cc loi cnh tranh sau: + canh tranh gia cc t chc c quyn vi cc x nghip ngoi c quyn + canh tranh gia cc t chc c quyn vi nhau + canh tranh ni b cc t chc c quyn

d)Li nhun c quyn v gi c Q

c quyn em li li nhun siu ngch,ngha l mt mn li nhun d ra ngoi s li nhun TBCN bnh thng v thng thng trn ton th gii. V.I. Lnin (Ton tp ,tp 30,tr221)

Gi c Q = chi phi SX +
li nhun Q
=

li nhunQ
li nhun siu ngch c quyn

Li nhun Bnh qun

cc ngun li nhun Q

=+

-Gi tr thng d do cng nhn trong cc x nghip c quyn - Gi tr thng d do nhng ngi SX nh cc nc quc -Phn gi tr do nhng ngi lao ng cc chm pht trin -Phn li nhun ca cc x nghip khng c quyn -..

S biu hin ca quy lut gi tr v gi tr thng d trong giai on c quyn:

-Quy lut gi tr biu hin thnh quy lut gi c Q gi c Q c 2 loi: +gi c Q cao:dng khi bn +gi c Q thp: dng khi mua - Quy lut gi tr thng d bi hin thnh quy lut li nhun Q

e) Biu hin mi ca Q
-V hnh thc: do s pht trin ca lc lng sn xut, khoa hc cng ngh din ra qu trnh hnh thnh nhng s lin kt gia cc c quyn theo chiu dc v ngang hnh thnh cc concern v conglomerate. +Concern: l t chc c quyn a ngnh c hng trm x nghip c quan h vi nhng ngnh khc nhau v c phn b nhiu nc

V d: Trong s 500 cng ty ln nht M c ti 94% l loi concern so vi 49% nm 1949.

+Conglomerate: l hnh thc c quyn kt hp vi ba chc hng va v nh khng c bt k s lin quan no v sn xut hoc dch v. Mc ch ch yu l thu li nhun bng kinh doanh chng khon. -V c cu: l s lin kt gia cc hng va v nh vi cc hng ln trong t chc c quyn.

1.2.2 t bn ti chnh v u s ti chnh

a)- ngun gc v bn cht t bn ti chnh T bn ti chnh l s thm nhp v dung hp vo nhau gia t bn c quyn trong ngn hng v t bn Q cng nghip

b)S hnh thnh cc t chc c quyn ngn hng:

Tch t ,tp trung trong cng nghip. Quy m cng nghip ln, i hi ngn hng ln Do cnh tranh dnn tch t tp trung t bn trong ngn hng

c) S xm nhp ca ngn hng vo cng nghip:

Khng ch hot ng ca cc khch hng CN a ngi vo cc c quan gim st ca cc t chc c quyn cng nghip mua c phiu ca cc cng ty lm n pht t v c ngi vo ban qun tr.

d)Qu trnh xm nhp ca cc t chc c quyn cng nghip vo ngn hng:

mua nhiu c phn ca cc ngn hng ln lp ngn hng ring cho h

-t bn ti chnh l kt qu ca s hp nht gia cc t chc c quyn ngn hng v cc t chc c quyn cng nghip

- t bn ti chnh ra i lm cho t bn s hu v t bn chc nng tch ri cao S tch ri ny l c s cho vic ra i mi loi chng khon v m rng th trng tin t n dn n hnh thnh k thc li, v nhng nc thc li. y l bc pht trin v chn mui hn na ca QHSX TBCN

e)hnh thc t chc v c ch thng tr ca t bn ti chnh

Hnh thc t chc:tp on t bn ti chnh bao gm hng lot cng ty cng,thng nghip c quyn hot ng da vo ngun ti chnh ch yu do mt s ngn hng ln cung cp C ch thng tr: +ch tham d + ch y thc + lp cng ty mi, pht hnh tri khon, u c chng khon.

-th lc t bn ti chnh
Kinh t: nm cc mch quan trng , cc ngnh then cht. Chnh tr: chi phi mi ng li i ni v i ngoi

1.2.3 xut khu t bn:

a)-bn cht ca xut khut bn: -xut khu t bn l xut khu gi tr ra nc ngoi(u t t bn ra nc ngai) nhm mc ch bc lt gi tr thng d cc nc nhp khu t bn

-Cui th k 19 u th k 20,xut khu tr thnh ph bin:

Trong 1s t nc phat trin a tch ly c 1lng TB ln cc nc lc hu thiu vn pht trin CNTB pht trin mu thun kinh t XH gay gt

b) Cc hnh thc xut khu t bn :

-Nu xt cch thc u t: + u t trc tip: xy dng x nghip mi,mua li cc x nghip ang hot ng +u t gin tip:cho vay thu li

Nm1997 khng c s liu ca nht bn

-G7cc nc c nn cng nghip ng u th gii,(thu nhp quc dn tnh theo u ngi cao nht th gii .>15.000USD,7 nc ny chim75% gi tr tng sn phm cng nghip ton th gii)

-Nu xt theo ch th s hu:

+ xut khu t bn nh nc:nh nc t sn

u t vo nc nhp khu t bn hoc vin tr hon li hay khng hon li nhm cc mc tiu: kinh t:hng vo cc ngnh kt cu h tng to mi trng thun li cho u t t nhn chnh tr: cu vn ch chnh tr thn cn ,hoc to ra mi quan h ph thuc lu di Qun s :li ko cc nc ph thuc vo cc khi qun s +Xut khu t bn t nhn:l hnh thc xut khu t bn do t nhn m nhn

-Nu xt v hnh thc hot ng:

Chi nhnh ca cc cng ty xuyn quc gia hot ng ti chnh tn dng ca cc ngn hng Cc trung tm tn dng v chuyn giao cng ngh

c)Nhng biu hin mi ca xut khu t bn trong giai on pht trin hin nay ca CNTB:

Mt l :Hng xut khu t bn hin nay c s thay i c bn -trc y lung XKTB ch yu t cc nc pht trin sang cc nc km pht trin(70%) - Nhng thp k gn y i b phn dng u t lai chy qua li gia cc nc t bn vi nhau, c bit 3 trung tm:M , ty u , nht bn

-hai l :ch th ca xut khu TB c s thay i ln

+ vai tr cc cng ty xuyn quc gia ngy cng to ln c bit trong FDI( nhng nm 90 cc cng ty xuyn quc gia chim90% ngun vn FDI) +xut hin nhiu ch th xut khu t bn t cc nc ang pht trin ni bt l cc NEs chu

-Ba l: hnh thc xut khu TB a dng:

s an quyn XKTB vi XK hng ha tng ln v d:+trong u t trc tip xut hin nhng hnh thc mi nh:BOT,BT +s kt hp gia XKTB vi cc hp ng bun bn hng ha ,dch v cht xm khng ngng tng ln

Bn l:s p t mang tnh cht thc dn trong xut khu TB c g b dn v nguyn tc cng c li c cao

1.2.4 S phn chia th gii v kinh t gia cc lin minh c quyn -Thc cht s phn chia th gii v kinh t l phn chia th trng tiu th hng ha ,ngun nguyn liu v u t -Biu hin mi ca s phn chia th trng trong giai on hin nay:

-Mt l:ch th phn chia th trng th gii khng ch c cc t chc c Quyn quc gia m bn cnh cn c cc nh nc t bn pht trin v ang pht trin

-Hai l:kt qu ca vic phn chia kinh t th gii hnh thnh cc lin minh v cc khi lin kt khu vc in hnh:+Cng ng kinh t chu u E EEC(1957)->EU(Lin minh chu u) t1992 v t1-1-1999ng tin chung chu u ra i
+Khi th trng chung Chu M( d dnh hon tt vo nm2010) bng cch tng bc m rngkhi mu dch t do Bc m(NAFTA) gm:Canaa,Mhic,v M.

L-:Kt qu ca s phn chia kinh t th gii hnh thnh cc lin minh v cc khilin kt khu vc

 +Victham gia lin minh ca mt lot nc ang pht trin nhm chng li sc p cacc cng quc t bn nh:->Hip hi cc nc ng nam (ASEAN) ->T chc cc nc xut khu du m(OPEC) ->Th trng chung vng chp nn Nam m(Mercosur) gm 4 nc:Braxin,Achentina,Urugoay,Paragoay.

d) Kt qu 2 mt ca XK t bn:
-mt mt: + lm cho QHSX TBCN pht trin v m rng ra trn a bn quc t + thc y nhanh qu trnh phn cng lao ng v quc t ha i sng kinh t ca nhiu nc +lm cho qu trnh CNH,HH cc nc nhp khu pht trin nhanh chng

-Mt khc :
li trong cc quc gia nhp khu TB nhng hu qu nng n nh: +nn kinh t pht trin mt cn i v l thuc + n nn chng cht do b bc lt nng n

2. Ch ngha t bn c quyn Nh nc:

2.1. Bn cht ca ch ngha t bn c quyn Nh nc -CNTB c quyn Nh nc l s kt hp hay dung hp sc mnh ca cc t chc c quyn t nhn vi sc mnh ca Nh nc t sn thnh mt c ch thng nht nhm lm giu chocc t chc c quyn v gip quan h SX TBCN thch ng vi s pht trin nhanh chng ca LLSX do cuc cch mng KH- cng ngh to ra.

-Thc cht y l qu trnh dung hp gia hai khi sc mnh: t chc

c quyn v b my Nh nc to nn mt c ch thng nht gn b c li ch kinh t v chnh tr.

-N bt ngun t tnh x hi ha ca lc lng sn xut pht trin ti mc khin cho s hu tp th t nhn kiu TBCN phi c thch ng bng cc hnh thc s hu hn hp gia t nhn v Nh nc. -CNTB c quyn Nh nc l mt quan h kinh t chnh tr x hi ch khng phi l mt chnh sch kinh t.

2.2. Nguyn nhn ra i CNTB c quyn Nh nc

-Tch t tp trung t bn pht trin ra nhng c cu kinh t quy m ln i hi mt s iu tit x hi i vi sn xut v phn phi t mt trung tm. -S pht trin cao ca lc lng sn xut xut hin mt s ngnh m cc t chc c quyn t nhn khng th hoc khng mun kinh doanh. -S m rng cc quan h kinh t i ngoi i hi Nh nc phi ng ra bo h, to mi trng quc t h tr t bn t nhn.

2.3. Nhng hnh thc ch yu ca CNTB c quyn Nh nc

-S kt hp v nhn s gia cc t chc c quyn v Nh nc t sn. +V kinh t: thng xut hin di hnh thc lin minh gii ch. +V chnh tr: thng xut hin di hnh thc cc ng phi chnh tr nh ng dn ch, ng cng ha.

-S hnh thnh v pht trin ca s hu t bn c quyn Nh nc.

+N biu hin ch s hu Nh nc tng m c s tng cng mi quan h gia s hu Nh nc v s hu c quyn t nhn. +S hu Nh nc hnh thnh di nhng hnh thc sau y: *Xy dng doanh nghip Nh nc bng vn ca ngn sch *Quc hu ha cc x nghip t nhn bng cch mua li *Nh nc mua c phiu ca cc doanh nghip t nhn * m rng doanh nghip nh nc bng vn tch ly ca cc doanh nghipt nhn.

-S iu tit kinh t ca nh nc t sn

-Cc cng ty xuyn quc gia hin i trong nn kinh t th gii.

cng ty xuyn quc gia: l nhng cng ty ca mt quc gia thc hin kinh doanh quc t bng vic thit lp cng ty chi nhnh Cng ty xuyn quc gia c 2 b phn c bn l cng ty m v cng ty chi nhnh cng ty m l cng ty mang quc tch ca nc m c tr s nc cng ty chi nhnh nc ngoi: bao gm ton b cc hng ,x nghip ,hoc cng ty do cng ty m cm nc ngoi,nc t chi nhnh gi l nc ch nh. Mt cng ty m c nhiu cng ty chi nhnh(5->10, thm ch >100) Gia cng ty m v cng ty chi nhnh c c mi lin h ph thuc nm trong mt h thng rt phc tp

-S 1 c th c nhiu nhnh v c s lin kt cc nhnh ca mt cng ty cng nh ca cc chi nhnh ca nhiu cng ty xuyn quc gia khc nhau to nn h thnh lin kt a bin

-S 2 cc cng ty chi nhnh nh cc v tinh ,cn cng ty m l cng ty ht nhn - c ch hot ng : cng ty chi nhnh l cng ty hch ton c lp,cn cng ty m c quyn chi phi cc cng ty chi nhnh thng qua c ch nh hng chin lc, cung cp v kim sot ti chnh,k thut, bt , cc v tr quan trng v nhn s