Telesne tenosti

Hidrolimfa
Hemolimfa, celomska tenost Krv Limfa

Funkcije TT:

kontrolisana unutranja sredina Transport O2, CO2, hranjivih mat. Sadri respiratorne pigmente

ekskreta, hormona ....

rastvorene ili u elijama

Fagocitoza, imunitet, koagulacija Puferski sistem (odranje PH

Phrynosoma refleksno krvare kad su ugroeni

predatorima: Krv moe da sadi toksine ili odvratne materije

homeostaze)

Krioprotekcija
Insekti: pritisak hemolimfe asistira Kod pauka: hidrostatiki pritisak

u odbacivanju kutikule hemolimfe obezbedjuje hidrauliki pritisak za ekstenziju ekstremiteta Kod annelida: celomska tenost = hidrostatiki skelet

Hidrolimfa
(Spongia, Coelenterata,Turbelaria)
Tenost spoljanje sredine u kojoj ivotinja ivi Ne poseduje sopstvene organske i neorganske sastojke (u
hemolimfi nekih dupljara se mogu nai proteinske materije pretea respiratornih pigmenata).

Kree se u kanalnom i gastrovaskularnom sistemu za

cirkulaciju telesnih tenosti.

Hemolimfa
Sloena telesna tenost (evolutivno vrlo udaljena od hidrolime) Kree se u otvorenom sistemu za cirkulaciju. Vii crvi Mekuci Bodljokoci Rakovi

Insekti
Platai

ta hemolimfu ini sloenom telesnom tenou?

Sadri sopstvene organske i
neorganske materije, tako da sastav

hemolimfe samo delimino zavisi od

spoljanje sredine;

Sadri respiratorne pigmente; Sadri elijske elemente;

Sastav hemolimfe:
Neorganski sastojci:
H2O (95-97%); Mineralne materije (0.6-2.5%) Na+, K+, Cl- (0.6-0.7%; vodeni beskicmenjaci < suvozemni
najvecu koncentraciju imaju neki larveni oblici npr. Tenebrionida oko 2.13%)

Puferski sistemi HCO3-, PO42-, SO42- (zajedno sa AK i proteinima) obezbedjuju pH 6.4 - 8.0.

Sastav hemolimfe:
Organski sastav:
Proteini:
albumini (koloidno osmotski pritisak)
globulini NEMAJU fibrinogen
Neke funkcije proteina hemolimfe> respiratorni pigmenti, rezervni proteini,
inhibitore proteaza, transportni proteini (lipoforini), enzimi, ovarijalni proteini, pigmenti, antibakterijski proteini, lektini, proteini toplotnog oka

Koncentracija proteina u evolutivnom nizu raste.

Amino kiseline (20-100 mmol/l) (ovek 2-3 mmol/l)

Astacus fluviatilis Tena hemolimfa

koagulacija hemolimfe Gel stanje

Rakovi i insekti (interakcija izmedju pojedinih klasa hemocita i proteina rastvorenih u hemolimfi) polimerizacija koagulacionih proteina katlisana Ca++ zavisnom transglutaminazom (iz hemocita ili miinih elija) lipoforini unakrsno povezuju Kaskadna reakcija serin proteaza (slino sistemu za koagulaciju kod sisara)

Ariki S et al. PNAS 2004;101:953-958

Effects of PAMP and proteases on hemolymph coagulation.

+LPS

Effects of PAMP and proteases on hemolymph coagulation. Hemolymph (1 ml) was collected into sterilized glass tubes and incubated with PAMP or proteases at 1 g/ml at 23C for 30 min. (A) LPS. (B) Activated factor C. (C) PPACK-factor C. (D) Curdlan. (E) Peptidoglycan. (F) Negative control (no stimulators).

The innate immune system is a sensitive non-self-recognizing cascade triggered by microbial cell wall constituents called pathogen-associated molecular patterns (PAMP), such as lipopolysaccharides (LPS) of Gram-negative bacteria, -1,3-glucans of fungi, and peptidoglycans of Gram-positive bacteria .These PAMP are recognized via a set of pattern-recognition receptors and proteins that are germ-line-encoded receptors of the innate immune system. Recent studies have revealed that insects and mammals conserve a signaling pathway of the innate immune system through cell-surface receptors called Tolls and through Toll-like receptors (TLRs).
2004 by National Academy of Sciences

Porast P u evolutivnom nizu

Onkotski P (mmHg) Aplizija
(Gastropoda)

Osmotski P (mmHg) 1.78

Ukupni P
(mmHg)

0.02

1.8

Omar
(Homarus vul.)

1.15
3.24 4.2

7.35
36.4 45.8

8.5
40.0 50.0

Octopus vulgaria Rana sp

Organski sastav:
Glukoza - koncentracija varira izmedju vrsta kao i u okviru vrste, u
zavisnosti od fizioloke aktivnosti. U hemolimfi velike fluktuacije u koncentraciji glukoze: Pu 10x Insekti 50x ovek mala kolebanja (80-120mg% - dijabetiari 300 mg%)

Glukoza (mg%)

Pu Insekti
Reni rak
Glikoliza i glikoneogeneza

3-30 10-50
6-36
elije jetre ili hepatopankreasa

U veoj koliini se moe nai i trehaloza (1-5%) koja predstavlja isto tako energetski izvor za mnoga tkiva

Organski sastav:
Lipidi - (1.5-5%) neke vrste nemaju lipide
u hemolimfi Lepidoptera naroito larvi masne kiseline lipoforini transportuju triacilglicerol i diacilglicerol

Organske kiseline
oksalacetat)

(citrat, sukcinat, fumarat, malat,

Polioli (glicerol, manitol, treitol) antifriz molekuli Produkti katabolizma proteina i NK

(urea, urska kiselina, NH3)

Respiratorni pigmenti
Intracelularni:

Hemoglobin Fe
Hemeritrin Fe

crvene celije
pink celije ili hemeritociti
Morske polihete Brachiopode

Respiratorni pigmenti
Ekstracelularni:
Nemertina Nematoda Annelida Pogonofora Mollusca Arthropoda

Hemoglobin Fe
Hlorokruorin Fe

Hemocijanin 2 Cu Ahroglobin Va

Mollusca Arthropoda Ascidia

Hlorokruorin - zeleno - zute boje.

Nalazi se u TT 4 familije policheta (Sabellidae, Serpulidae, Chlorhaemidae, Ampharetidae).
Sabella spallanzanii

Gigantski ekstracelularni RP; slican Hb; Fe u sastav hema; Vinil grupa (-CH=CH2) u pirolovom prstenu zamenjena formil grupom (-CHO); Kriva disocijacije oksi-hlorokruorina oblik S; P50 takve da omogucuju zasicenje RP na nivou respiratornih pov. i otpustanje O2 na nivou tkiva.

Proteinski deo izgradjen od 12 glavnih subjedinica. Dve vrste polipeptidnih lanaca grade ovaj protein. linker lanci (MW ~ 26 kDa) imaju glavnu ulogu u obrazovanju kvaternarne strukture; Globinski lanci (MW ~ 26 kDa) koji vezuju hem.

Elektronomikrograf chlorocruorin-a (Sabella spallanzannii).

Boneilia Viridis imaju hlorocruorin u celomskoj tenosti a ne u cirkulatornom sistemu ??? IVO Karaman rek`o (Echiurida)

Hemeritrin
Sadrzi Fe koje se ne nalazi u porfirinu; Nalazi se u celomskom fluidu,

intracelularno (hemeritociti) ili u tkivu miohemeritrin;

Kod morskih Policheta i Brachiopoda; Bezbojan -O2, ljubicast +O2, limun zut -

methemeritrin;

Kristali dobijeni 1833; Nehemsko Fe.

Dva atoma gvozdja su vezana za imidazolske grupe histidina kao i za karboksilne grupe glutaminske i asparaginske kiseline.

redukovani

oksidovani

Yet the state of aggregation can vary considerably, from monomeric in Thermiste zostericola (a), tetrameric in Phascolopsis gouldii (b), and trimeric in Siphonosoma (c,). Najcesce je oktamer

Hemocijanin

Rastvoren u TT; Aktivni centar za koji se vezuje O2 - Cu Reverzibilno vezuje O2

(1 O2 se veze za 2 atoma Cu); U oksi stanju je azurno plave boje a u deoksi bezbojan; Kriva disocijacije ima S oblik; Ispoljava Borov efekat (pH, smanjen afinitet za O2).
his his his Cu` his his Cu` his his his Cu`` L his his O-O his Cu`` his

kupri L = OH-

kupro
his

ili
his
O O his his

his
Cu`` his

deoksihemocijanin

Cu``

oksihemocijanin

Medjutim Hc nekoliko Gastropoda kao I Limulus-a (rak) pokazuje veci afinitet za O2 sa smanjenjem pH obrnuti Borov efekat. Vezano za uslove zivota ovih zivotinja (stimulise vezivanje O2 u toku perioda sa PO2 kada dolazi do duze redukcije pH vrednosti hemolimfe ovih zivotinja.

Krive disocijacije - Cancer magister -hemocijanin - ispoljava Borov efekat

Hc se moze podeliti u dve grupe:

Hc Arthropoda Hc Mollusca Imaju slican aktivni centar ali njihove kvaternarne strukture su drugacije.

Hc Arthropoda:
Heksameran i ima 3 heterogene subjedinice od kojih svaka ima 1 aktivni centar

Hc Mollusca:
Cilindricne oligomere 10-20 subjedinica, svaka poseduje 7-8 aktivnih centara (mesta za vezivanje O2).

hemocijanin

Ahroglobin
je bezbojni respiratorni pigment, koji sadri vanadijum i zastupljen je u hemolimfi Ascidija.

Hemoglobin (Hb)

Zastupljen kod beskicmenjaka i kicmenjaka Koncentracija varira: sisari i ptice 10-18 g% amfibi, reptili, ribe 5-10 g%
ledena riba (Chaenocephalus aceratus) - !!! NEMA ni Hb ni Mb - nedostatak funkcionalnog gena za b globin - adaptacija =>veoma brz protok krvi !!! (veliko srce=>snazna pumpa + siroki krvni sudovi u perifernoj mikrocirkulaciji=>mali otpor)

Hb beskicmenjaka i najprimitivnijih kicmenjaka (Ciklostoma) se sastoji samo iz jedne subjedinice - monomeran je. Kod nekih beskicmenjaka moze biti multimeran = vise subjedinica. Medjutim kod ostalih kicmenjaka se sastoji iz 4 subjedinice - tetrameran je (svaka sadrzi prosteticnu grupu -hem-aktivni centar za koji se veze O2 i proteinsku komponentu -globin: humani a lanac -141 AK i b lanac -146 AK. AK sastav - karakteristican za vrstu - karakteristicni kristali.

Hem = protoporfirin = 4 pirolova prstena sa atomom Fe u centru. Fe++ je vezano sa 2 koordinativne i 2 kovalentne veze sa N pirolovih prstena. I hem moze da kristalise tkz. Tajhmanovi kristali.

Petom vezom Fe++ je vezano za polipeptidni lanac preko N iz histidina (imidazolska veza). Na sestu vezu se vezuje O2 u oksiHb ili je nepopunjena deoksiHb.

Intracelularni beskicmenjacki Hb 1-4 subjedinice male molekulske mase

Ekstracelularni Hb veliki molekul (MW = 200 000 12 000 000 Da)
izgradjen od veceg broja subjedinica

Structure of an extracellular giant hemoglobin of the gutless beard worm Oligobrachia mashikoi

U zavisnosti od uslova sredine koncentracija ekstracelularnog Hb se menja dramaticno = promena boje tela. Daphnia u vodi koja je bogata sa O2 = svetlo obojena malo Hb; a u zagadjenoj vodi siromasnoj O2 = creveno obojena indukcija Hb.

Npr. insekti obicno nemaju respiratorne pigmente, ali . Neke vrste vodenih stenica (backswimmer bug) - Hb se nalazi u trahealnim organima gde funkcionise kao rezervoar O2, koji se oslobadja u traheje tokom ronjenja zivotinje.

Hemociti (2-6mm)
Rakovi Puz Crvi Bodljokozci Mekusci Insekti 8 - 14 000/mm3 25 - 80 000/mm3 20 - 80 000/mm3 6 - 11 000/mm3 10 - 80 000/mm3 20 - 170 000/mm3

Hemocitopoeza
Teorija subezofagealnog tela - embrionalni mezoderm
Lepidoptera, Diptera, Orthoptera, Blattaria, Coleoptera, Hymenoptera, Hemiptera i Collembola.

Prohemocita (PR) Sferulociti (SP)

Plazmatociti (PL)

Granulociti (GR) Insekti

Koagulociti (CO) ili trombocitoidi

Adipohemociti (AD)

Enociti (OE)
fagociti

Vermiciti (VE)
Podociti (PO)

???? Neke funkcije hemocita:

Nespecifican (prirodni) imunitet

Sprecavanje isticanja hemolimfe:

agregacija aglutinacija plazmodijalni cep Uloga u formiranju vezivnog tkiva, masnog tela

Astacus fluviatilis

koagulacija hemolimfe

Razmaz hemolimfe

http://www.jove.com/index/details.stp?id=1696 http://www.youtube.com/watch?v=Ysz4EgQa7aY http://www.youtube.com/watch?v=QAdx9BsfLlc http://www.youtube.com/watch?v=QAdx9BsfLlc&NR=1

Drosophila haemocytes (blood cells) originate from a specialized haematopoietic organthe lymph gland. Larval haematopoietic progenitors (prohaemocytes) give rise to three types of circulating haemocytes:

plasmatocytes, crystal cells and lamellocytes.

Lamellocytes, which are devoted to encapsulation of large foreign bodies, only differentiate in response to specific immune threats, such as parasitization by wasps.

A=Limfne zlezde

B = Cirkulirajuci hemociti C = Kristalne Celije D=Fagocitoza E. coli E-G = Enkapsulacija jaja/larve parazita H=plasmatocit I=kristalna celija

J=lamelocit

Poetak metamorfoze Limfna lezda produkuje veliki broj aktivnih fagocita pupal makrofaga remodelovanje tkiva stimulacija limfne lezde iI produkcija plazmatocita je pod kontrolom steroidnog hormona EKDIZONA

Strano telo plazmatociti detektuju (supervizori cirkulacije) zakace se na horion jaja I nekoliko sati kasnije intenzivna proliferacija u hematopoetskom organu povecanje broja kristalnih celija I masovna diferencijacija u lamelocite formiranje viseslojne kapsule oko jaja koja potamni = melanizacija

Oko 50 vrsta hymenoptera parazitira na Drosophila-i. enke osa legu jaja u hemocel larvi. Ova strana tela bivaju detektovana od plazmatocita (supervizori u cirkulaciji). Oni se zakae za jaja i nekoliko sati kasnije moe se zapaziti proliferacija i porast broja kristalnih elija i masivnu diferencijaciju u lamelocite. Oslobodjeni lamelociti zatim formiraju slojevitu kapsulu oko stranog tela. Kapsila postaje crne boje melanizacija. U kapsuli parazit ugine zbog guenja ili zbog lokalne produkcije citotoksinih slobodnih radikala ....

GFP-labeled blood cells (green) attack a parasitic wasp egg (black) Closeup of encapsulated wasp egg

Produkcija crnog pigmenta konverzija tirozina u melanin Melanizacija: Serin proteaze profenoloksidaze fenoloksidaze

Fenoloksidaze katalisu oksidaciju tirozin derivisanih fenola u kvinone polimerizuju neenzimatski i formiraju melanin.
Nekoliko medjuprodukata u sintezi melanina je citotoksicno. 3 gena koja kodiraju fenoloksidaze je prisutno u genomu Drozofile a dva se specifino ekspresuju u kristalnim elijamaK skladite u kristanoj formi velike koliine fenoloksidaze - kristalne elije su rezervoari koji lako isprazne svoj sadraj u hemolimfu gde se zimogeni (profenoloksidaze) aktiviraju. immunorecogniton receptors but they possess useful pattern-recognition molecules (PRRs) and these factors are able to interact specifically with a broad range of foreign antigenic surface compounds (commonly named, PAMPs and defined as pathogen-associated molecular patterns). PAMPs-PRRs interaction is a key process of the discriminatory steps of innate immunity that usually precede the effectors mechanisms responsible for the elimination of not self.

Peptidoglycan-recognition protein-LC (PGRP-LC),

Fig. 1. Prohemocyte (A), plasmatocyte (B), and granulocyte (C) of Ornithodoros moubata. Photographs from methanolxed, Giemsa-stained hemolymph smears (bar 5 5 mm; magnication 1,0003).

Protease activity in prohemocyte (A), plasmatocyte (B), and granulocyte (C) of Ornithodoros moubata observed by confocal laser scanning microscopy. Protease activity is indicated in green.

Humphries, J. E. et al. Integr. Comp. Biol. 2003 43:305-312; doi:10.1093/icb/43.2.305

Combined phase-contrast/epifluorescence photomicrographs of Biomphalaria glabrata hemocytes (A) and a cell of the B. glabrata embryonic (Bge) cell line (B) phagocytosing fluoresceinated Echerichia coli. Phagocytosed bacteria (green) are indicated by arrows

Copyright restrictions may apply.

Mollusks, like many other invertebrates, have an open circulatory system that does not confine hemolymph to traditional vessels like veins, arteries, and capillaries. Instead, an open circulatory system will circulate hemolymph through a number of cavities and sinuses in various parts of the organism. In an oyster, the hemolymph is circulated in this way and can be readily found in the pericardial cavity that contains the heart. Within the hemolymph of the oyster there are three basic types of hemocytes that perform a wide variety of functions from defense to nutrient transport. A readily found hemocyte known as a granulocyte can make a very impressive showing under oil immersion light microscopy. These hemocytes appear to be filled with small "grains" and have long pseudopodia that extend from the outer surface of the cell. The pseudopodia are used for mobility and the capture of foreign bodies and disease causing organisms like dermo, Perkinsus marinus

Oyster hemocyte (400x) with pseudopodia extended

Tecna komponenta (SERUM-PLAZMA) Uobliceni elementi (eritrociti, leukociti, trombociti)

KRV

Hemostaza proces zaustavljanja krvavljenja

Respiratorini pigmenti Hb, transport O2 i CO2

Who would have thought the old man to have had so much blood in him? Macbeth, V, I, 42, by William Shakespeare

KRV
najslozenija tt; stabilnost u pogledu organskog i neorganskog sastava = HOMEOSTAZIS

Ukupna kolicina krvi u odnosu na telesnu masu u toku evolucije.

Ribe Amfibi Reptili Ptice Sisari

2% 5% 6% 8% 7%

Svinja

4.6%

Covek
kg)

5% (3.5L/70

Ovca, govece

7.1-8.1%
Pas, mis 7.4-7.8% Konj 9.8%

Komponente krvi:

tecna - krvni serum/plazma uobliceni cel. elementi (Ery, Leu, Tro)

10-20 krvni SERUM 10/1500/40C NE sadrzi fibrinogen II, V, VIII faktor koag. Sadrzi aktivne materije

Puna krv

koagulacija

koagulum

krvna PLAZMA 10/1500/40C uobliceni elementi

sadrzi fibrinogen

Puna krv

sedimentacija

+ antikoagulans

HEMATOKRIT

- odnos tecne komponente

elementi

(plazme) i uoblicenih el. u volum%

plazma
65-46% 50-60% 85-60%

Ptice i sisari Covek Nizi kicmenjaci

35-54% 50-40% 15-40%

broja celijskih elemenata tokom evolucije

Sastav seruma/plazme
Neorganski sastojci:
H 2O Mineralne mat.

Organski sastojci:
Azotne org. mat.: proteini neproteinske mat. Bezazotne org. mat.: glukoza lipidi aktivne mat.

Neorganski sastojci:
H2O, 90-92%; intra- i ekstracelularna; slobodna i
vezana

Mineralne mat, 0.6-0.9%, pH 7.3-7.5 Na+ 320-360 mg% K+ 16-22 mg% Ca2+ 9-11 mg% Cl- 320-360 mg% HCO3- 60-85 mg% PO43- 14-15 mg%

Mg2+ 2-3 mg%

SO42- 0.5-2 mg%

U tragovima: Fe, Mn, Zn, Cu, Br, J

Organski sastojci:
Azotne organske mat: PROTEINI Prosti:
albumini globulini fibrinogen (nema ga u serumu)

Covek u 6 gr% ukupnih P: 3.22 gr% albumina 2.28 gr% globulina 0.84 gr% a 0.78 gr% b 0.66 gr% g 0.43 gr% fibrinogen

Slozeni:

lipoproteini glikoproteini

Ribe (Saran) Zaba Kornjaca Ptice

2.5 gr% 3.5 gr% 3.27 gr% 3.4 gr% 4-4.5 gr%

Pas Beli lab.pacov Covek Ovca, Govece Konj

5.4 gr% 5.9 gr% 5.93 gr% 7.2 gr% 7.6-8 gr%

 50% 0d ukupnih Pr., MW=69 000, 80% od ukupnog onkotskog P Amfibe 0.36-1gr% Ptice 1.5-3 gr% Sisari 3.4-5 gr% albumina tokom evolucije Globulini 35-40% 0d ukupnih Pr., MW=176 000-1 300 000, a1, a2, b1, b2, g globulini (2-7) i fibrinogen, ulaze u sastav slozenih proteina Nizi kicmenjaci 2-3 gr% nema pravila tokom evolucije Sisari 2.2-4.8 gr% pas 2.26 gr% covek 2.28-3.5 gr% svinja 2.98 gr% govece 4.77 gr% Fibrinogen MW=400 000, izmedju b i g frakcije nizi kicmenjaci 0.7-1 gr% (Raja) visi kicmenjaci 0.5 gr% (covek 0.3-0.5 gr%) Albumini

Osnovne fizioloske uloge proteina

GRADIVNA - snabdevanje svih celija AK, izgradnja biol. aktivnih mat. ODRZAVANJE ONKOTSKOG P. - vezivanje H2O; raspodela izmedju krvi I tkiva PUFERSKA - amfoterna jedinjenja (15% puf. kapaciteta krvi) TRANSPORTNA - joni, metali, masne kis., bilirubin, enzime, lekove U KOAGULACIJI KRVI - fibrinogen, protrombin,. antihemofilicni globulini I dr. ODBRAMBENA - specificne I nespecificne mat. (antitela, properdin, interferon).

Neproteinske azotne organske materije

Peptidi 3 mg% AK 2-4 mg% Urea 20-40 mg% Mokracna kiselina 2-4 mg% Kreatinin i kreatin 1.2-2.2 mg% Alantoin, NH3 - u tragu

Bezazotne org. materije: Glukoza

Osnovni izvor energije
Plasticna uloga u raznim tkivima

Ribe
Amfibi Reptili

20-80 mg%
20-60 mg% 20-60 mg%
Fluktuacija u koncentraciji glukoze Tolerantnosti na kocentracije glukoze tokom evolucije

Ptice
Sisari

140-220 mg%
70-120 mg%

Glukoza
Ovca i govece
Pacov Covek Zec Macka

44-70 mg%
80-120 mg% 80-120 mg% 100-130 mg% 110-120 mg%

Slabo pokretljive

Brze, suzena tolerantnost na koncentracije glukoze

Lipidi
Neutralne proste masti
Gliceridi 400-600 mg% Masne kiseline190-450 mg%

Lipoidi Holesterol 160-240 mg% Fosfatidi - lecitini, kefalini, sfingomijelin

Bioloski aktivne mat.:

Hormoni

Produkti metabolizma:
Mlecna kiselina

Vitamini
Enzimi Koenzimi

Pirogrozdjana kiselina
Limunska kiselina Ketonska tela

Transkapilarna razmena molekula i tenosti

1.pasivna difuzija 2.mikropinocitozom 3.filtracija i apsorpcija 3.filtracija i apsorpcija Arterijski deo kapilara
HPk=40mmHg Hpi= 2mmHg OP= 25 mmHg 40-2-25= 13 mmHg

Venski deo kapilara

HPk=18mmHg Hpi= 2mmHg OP= 25 mmHg 18-2-25= -9 mmHg