Headend yayn merkezi

HEADEND - Uydu Yayn Merkezi Nasl Kurulur? Bir kablo TV yayn merkezi tm ebekenin kalbi ve tm sinyallerin kaynadr.ebeke sahibi buraya nemli bir yatrm yapacandan uygulama srasnda hem mevcut proje gerekleri, ve hem de gelecekteki gereksinimler dikkate alnmaldr.. Akla ilk gelen konu hem u anda istenmekte olan, hem de gelecek bir iki yl iinde istenebilecek olan kanallarn belirlenmesidir. Kk bir yrede ilk olarak 12 kanal ve daha sonraki bir vadede de 24 veya en ok 36 kanala arttrlmas dnlebilir. Oysa metropolitan bir yredeki bir kablo ebekesi iin balangta dnlebilecek en az kanal says 36 ilerideki bir vadede arttrlma kapasitesi de 60 kabul edilebilir. Kanal saysna bir kere karar verildikten sonra sra uygun modlatrlerin seimine gelir. Kk ebekelerde en fazla 36 kanala kadar geerli olabilecek ucuz modlatrler seilebilir. Ancak geni apl ebeke projelerinde daha pahal olan stn teknoloji rnleri kullanlmaldr. SSTEM BANT GENL

300 MHz altndaki her kablo TV kanalnn 7 MHz kadar bir bandgenilii kullanaca varsaymyla (300 MHz stndekiler iin 8 MHz Kabul edilir), kanal says konusunda verilen karar, kanal datm sistemi altyapsnn maliyetini de dorudan etkileyen bir faktdr. Aadaki tabloda kanal saylar ve buna bal olarak gerek duyulacak bandgenilii verilmitir. Kanal - Bandgenilii says 26 - 230 MHz (sadece B I - III ) 36 - 300 MHz 55 - 450 MHz 68 - 550 MHz 107 - 860 MHz

Not: Burada tm atlama kanallarn ve ilgili bant aralndaki hiperbant kanallarnn kullanld, ancak FM radyo band 88 den 108 MHz.( yani Z+1, Z+2, & S-1 kanallarnn) kullanlmad farzedilmitir.

KANAL DONANIMI Sistemdeki her kanaln bir modlatr olmaldr. Uydudan alnarak yaynlanacak her kanal iin her modlatrle birlikte bir de uydu alcs bulunur. Uydu alcs alnacak kanaln zelliklerine gore analog, digital, ifreli yaynlara uygun tmleik dekoderli tiplerde olabilir. (tek kullancya mahsus cihazlarla yayncnn izni alnmadan datm yaplamaz) DE-MODULATR ou zaman bir ebekeye verilecek bir yayn bir baka ebekeden alnarak datlabilir. Bu durumda dier ebekeden gelmekte olan kanaln ce A / V sinyallerine ayrlmas (demodlasyon) ve daha sonra tekrar bir modlatre besleyerek dier kanallar gibi ebekeye dahil edilmesi uygun olur. Bunun iin de ou zaman standart bir STB kablo alcs kullanlabilir. BRLETRME Aadaki resimde bir Headend datm merkezinde elde edilen kanallar birletirmekte kullanlan standart yntem gsterilmitir. 2 yollu blc tersine kullanldnda birletirici olarak grev yapar. Acak sistem performansn optimize edeblmek iin baz hususlara dikkat edilmelidir. A/V TAIYICILAR imdi, metropolitan uygulamalar asndan komu kanall(ift yanbantl) modlatrlerin hibir zaman kullanlmad ve tmyle dmod olduu sylenebilir. Komu kanall bir modlatrde ses tay csnn video taycsnn seviyesinin 18 20 dB aasnda ayarlanmas gerekir..Analog bir sinyal seviyemetresi (FSM) ile ses sinyali seviyesinin hassas bir ekilde lmlenemeyeceini de belirtelim. Modlatrdeki ses ve video tayclarn seviyelerini doru bir ekilde lp ayarlayabilmek iin digital bir sinyalmetre veya daha iyisi bir spektrum analizrne gerek duyulur. Bu olmadnda fabrika ayarlarna elleilmemelidir Eer ses taycsnn seviyesi ok dk ayarlanmsa sesin sinyal grlt oran zayf olacak ve bu da kanalda iitilebilir bir fon grltsne yol aacaktr. Eer ok yksek ayarlanrsa da bu kez bir sonraki kanaln grntsn bozabilir. ( 7. kanaldaki yksek ses tayc seviyesi 8. kanaldaki resmi bozar) FREQUENCY AGILE MODULATRLER Frequency Agile denilen trdeki modlatrler kulancya k frekansn ayarlama olana tanr. Bu hemen her zaman istenen bireydir, ancak yansra iki dezavantaj birlikte getirir.

a) Bir Frequency Agile modlatrn tipik olarak C/Nsi (Carrier to Noise = Tayc /Grlt oran) benzer kalitedeki sabit kanall bir modlatre gre daha zayftr. . b) Bu tip modlatrler benzer zellikteki sabit frekansl modlatrlere gre daha pahaldrlar. Bunlar gz nnde bulundurarak ideal zm bir Headendde servis iin, ya da beklemede yedek olarak bir veya iki Frequency Agile kullanmak olabilir. Bunlar herhangi bir modlatrdeki arza srasnda hemen devreye sokulabilir. Normal modlatrlerin Frequency Agile trden seilmesi ise maliyeti arttrmasnn yansra Headendin C/N (tayc/grlt oran) performansn drecektir MODLATR IKI SEVYELER Sklkla sorulan bir soru da modlatr RF k seviyelerinin optimum ayarnn ne olmas gerektiidir. Bir modlatrn optimum k seviyesi genelde reticisi tarafndan belirlenen (rnein 105 dBU) gibi bir deerdir. Modlatr kn ayarlarken, retici tarafndan verilen maksimum k seviyesinin 2-3 dB aasna ayarlamak daima iyi bir uygulama olarak kabul edilir. Bu modlatr distorsiyonunu da biraz olsun azaltabilir. Ayrca bu, k eiminin ayarlanmasnda ve aada anlatacamz eylerde de yardmc olacaktr.. KANAL BRLETRME Her modlatrn R F klarnn Headend iin elde edilecek bir tek k iin birletirilmesi gerekmektedir. Bu kanal birletiricisi kullanlarak yaplr. Kanal birletiricisi tersine alan bir dizi splitter(blc)den oluan pasif bir devre elemandr. Bazen kanal filtreleri de kullanlr.. Baz reticiler bir "Active Combiner (aktif birletirici)" sunmaktadr. Bu rn yksek bir k seviyesini salayabilmek amacyla bir CATV ykselticisini de ierir. Kanal birletiricileri bazen girilerindeki bant d sinyalleri bastrarak szen kanal filtrelerine de sahiptirler, yani sadece belirli kanallar birletiren trde yaplrlar.. Eer Headendinizde daha nceden kullanlm bu trden bir birletirici var, ve siz de buna fazladan bir kanal eklemek zorunda iseniz bu tersine bir iki yollu splitter kullanlarak da (yukardaki resimdeki gibi) kolayca yaplabilir.

nk bir splitter (blc) nasl gelen sinyali iki veya daha ok ka ayrmakta kullanlyorsa frakl frekanslardan gelen iki veya daha fazla sinyalin birletirilmesinde birletirici (combiner) olarak da kullanlabilir. Bu prensip herhangi saydaki kanaln birletirilmesinde geerlidir. Yukardaki resimde iki adet drt yollu blc ile bir adet iki yollu blc 8 kanaln birletirilmesinde kullanlmtr. Ayn tarzda en yukardaki ekilde drt ve iki yollu blcler kullanlarak 14 kanall bir sistem birletirilmitir. Bunun simetrik olmayan bir kombinasyon olduu dikkatinizi ekebilir. Her ne kadar splitterlerin kullanmnda tam bir simetri salama zorunluluu yoksa da aada anlatacamz gibi sinyal seviyelerinin ayarlanmas srasnda dikkat edilmesi gereken baz konular bulunmaktadr. Arzulanan kanal saysna gre nasl bir splitter kombinasyonu kullanacanz size kalmtr. deal olarak birer atlayan, ya da birbirinden en uzakta bulunan kanallar ayn birletiriciye beslenir. rnek olarak kanal 5, 7, 9 ve 11 bir 4 yollu Splittera ve 6, 8, 10 ile 12 numaral kanallar da dier 4 yollu Splittera verilir. Byle yaplamazsa da performansta ok belirgin bir ktleme olmaz. Ancak burada nemli olan herhangi bir birletiricinin kullanlmayan ucunun (rnein bir 4 yollu splittere sadece sinyal girilmesi durumunda ) 75 ohmluk bir sonlandrc ykyle kapatlmasdr.

Bunun yaplmamas durumunda giriler arasndaki yaltm karakteristiklerinde nemli lde bozulmaya yol alabilir. Tipik olarak iyi bir splitter portlar arasnda 20dBden fazla yaltm salamaktadr. Sonlandrma yaplmaz ise bu yaltm 8 -10 dBye kadar debilir.. SEVYE AYARLAMASI Bir Headend in kuruluundaki en nemli husus her kanaln seviyelerinin doru ayarlanmasdr. En stteki resimde ok kanall rnek bir Headend sisteminin komple blok emas verilmitir. Buradaki tm modlatrlerin kanallarnn birletirilerek tek ka indirgendii grlmektedir. Resimdeki "X" noktasnda lm yapldnda tm kanallarn tam ayn, yada birbirine 1dB yakn seviyede bulunabilmesi nemlidir. Sinyal seviyesinin deerinin tam ne olduu nemli deildir. Bulunmas gereken sinyal seviyesinin sihirli veya tavsiye edilen bir deeri yoktur. X noktasnda elde edilen son sinyal seviyesi byk lde kullanlan modlatrlerin maksimum k gcne dayaldr. rnein, yine en yukardaki blok emaya bakacak olursak, herbir 4 yollu splitter, girii ile k arasnda 8dB kadar bir kayp demektir. lk kanaln yolunu izlediimizde iki 4 yollu splitterdan getiini ve yani toplam bir 8 + 8 = 16 dB kayb olduunu buluruz. Eer kullanlan modlatrlerin azami k seviyesi 95 dB olsa idi ve tavsiye edildii gibi 92 dB kadar bir k seviyesine ayarl olsalard, "X" noktasndaki sinyal seviyesi 92 - 16 = 76 dB olacakt. Ayn ekilde kullanlan modlatrler maksimum 105 dB ve ayarland seviye 100 dB, olmas durumunda "X" noktasndaki k seviyesi 100 - 16 = 84 dB bulunacaktr. . Bu tm modlatrlerin k seviyelerinin ayn olmas anlamna deildir. Her modlatrn k farkl Splitter/ Combinerlardan geerken farkl zayflamalarla karlar. Eer kullanlan birletirici/ayrclar simetrik deilse "X" noktasna ulancaya kadar farkl zayflamalara urayacandan vardndaki seviyesi farkl olacaktr. Burada nemli olan tm birletirici / ayrclardan getikten sonra ulat X" noktasndaki seviyenin tm kanallarda ayn olmasn salamaktr.

HEADEND YKSELTCS Eer sinyaller birletirilip, seviyeleri ayarlandkan sonra "X" noktasndaki seviye yetersiz kalyorsa bu noktada sisteme bir CATV ykselticisi konulabilir. Bu ekilde sinyal k seviyesi istendii dzeye ulatrlr..Hibrid bir ykseltici kullanlmas,

(sadece 12 ila 18 kanall Headendler dahil) tm Headendler iin iddetle tavsiye edilir. Burada kullanlacak ykselticinin hem yksek k seviyesi, hem de dk distorsiyon salamas gerei aikardr. O nedenle Hibrit

ykseltici ideal zm olmaktadr. Burada Headendde retilen tm distorsiyonun aboneye ulancaya kadar olan hat boyunca kullanlacak datm ykselticilerinde defalarca ykseltileceini de gz nnde bulundurmalyz. O nedenle kk aptaki headendlerde bile kullanlacak bir Hibrid ykselticinin daha yksek maliyeti noktann kritiklii gznnde bulundurulduunda geerlilik kazanmaktadr Ancak, kullanlacak herhangi hibrit ykselticinin k seviyesinin 100 dBU deerini amamas nemle tavsiye edilmektedir. Bu seviyenin zerindeki herhangi art, distorsiyonun hzla ykselmesi karsnda resim kalitesini nemli lde bozacaktr ( k seviyesindeki her 1dB arta karn distorsiyon 2 dB artar) OK IKILI DAITIM HATLARI (TRUNKLAR) Bir Headendin knda ou zaman 1 trunkdan fazlas gerekir. Her headendden rnein biri Kuzeye, br Gneye gidecek iki k elde etmek ykselticiden sonra koyulacak k splitterlaryla olduka basit ekilde salanabilir. Aada ematik olarak verilmitir. Bazen ebekeler gereken datm hatlarnn herbiri iin ayr ykselticiler kullanr. Bu durum aadaki ekilde verilmitir. Teknik olarak (hem yukardaki, hem de aagdaki) heriki seenek de geerlidir. Tabii yukardaki ekilde tek ykseltici kullanlmas sistem genel maliyetini drmektedir. Ancak, ekilden de anlalaca gibi kullanlan blcler seviyeyi drecektir. O yzden ana datm hatndaki seviye, yukardaki emada kullanlan blc eer iki yollu ise 98 dBU olur. Eer 4 yollu bir Splitter kullanlm ise, k seviyesi 92 dBU dir. . Yukarda da akland gibi Hybrid bir ykselticinin herhangi kanal iin k seviyesi 100 dB den fazla olmamaldr. Ancak bu ekilde hattn aalarnda abonelere dk distorsiyon seviyesinde optimum resim kalitesi salanabilir. SSTEM EM Sistem eiminin optimum koullarda ayarlanabilmesi iin neler yaplmas gerektii de olduka sk sorulan bir sorudur. Doal olarak Headend knda, yani "X" noktasnda ya da eer ykseltici varsa ykseltici knda sfr ya da dmdz bir eim nerilmektedir. Tani "X" noktasnda tm kanallar iin seviye birbirinin ayni, ya da en fazla 1dB farkl olmaldr. SONU Burada blok ema baznda herhangi kanal saysyla herhangi konfigrasyonda bir Headend kurulmasnda geerli ana prensipler verilmitir. ema kullancnn gereksinimlerine gre deitirilebilir ve leklendirilebilir. Kullanlan malzemenin zelliklerine gre dolap, havalandrma v.s. uygulama nitelikleri tanmlanr.

Kanal birletiricilerinin bulunmad durumlarda CATV splitterlarla ayni ilem sorunsuz gerekletirilebilir. Burada tek ana mlahaza birletirmeler sonucu elde edilecek kta tm kanallar iin ayn seviyelerin tutturulabilmesidir. Modlatrler iin olsun, headend k iin olsun belirli bir optimum k seviyesi dB deeri yoktur. Bu byk lde kullanlan malzemeye gre deiecektir. Yukarda verilen ana kurallarn izlenmesi, optimal zelliklerde alacak standart bir Headend 'in kurulmasn salayacaktr..