Besicilik

ST SIIRCILII ST SIIRLARININ BESLENMES BUZAILARIN BAKIMI VE BESLEMES GEBE NEKLERN BAKIM VE BESLEMES SAMAL NEKLERN BAKIM VE BESLEMES SIIR BESCL BARINAK SEM ST SIIRCILII Sayn reticimiz; hayvanclk konusunda yapacanz yatrmlarda Bakanlmzn sunduu hizmetlerden yeterince yararlanabilmek iin tarada Bakanlk l ve le Mdrlklerimize merkezde Tarmsal retim ve Gelitirme Genel Mdrlmzn ilgili birimlerine ba vurmanz yeterli olacaktr. Bakanlmzca hazrlanan Hayvancln Desteklenmesi Hakkndaki Bakanlar Kurulu Karar 10 Mays 2000 tarihli Resmi Gazetede yaynlanarak uygulanmaya balanmtr. Bu almayla, hayvan rknn slah ve hayvancln temel girdisi olan kaliteli kaba yem retiminin artrlarak yem ann ortadan kaldrlmas amalanmtr. Kararname erevesinde: 1-Yem bitkileri ekilii yapanlar, 2-Hayvan slahn daha etkili ve yaygn hale getirmek iin suni tohumlama yaptranlar ile suni tohumlama ekibi kuranlar ve 3-Yurt iinde yetitirilen pedigrili veya sertifikal damzlk gebe dve satn alanlar desteklenmektedir. A-Kuracanz iletmeye yurt iinden alacanz damzlk dveler iin verilen destekten yararlanabilmeniz iin: 1-Damzlklarn mutlaka ilk yavruya gebe ve pedigrili veya sertifikal olmas gerekmektedir. Aksi taktirde doum yapm inekler ve kaytsz dvelere destekleme pirimi denmemektedir. 2-Verilecek prim miktar her yl banda Bakanlmzca tespit edilerek tekilatmza tamimle duyurulmaktadr. Tespit edilen damzlk fiyatlar zerinden pedigrili dvelere % 30, sertifikal dvelere %15 prim denmektedir. Bu oranlara gre 2001 yl iin 240 ile 120 Milyon TL olarak deme ngrlmtr. B- Kuracanz iletmenin ihtiyac olan damzlk gebe dveleri yurt dndan temin etmeyi dndnz taktirde Bakanlmzca artl olarak izin verilmektedir. Bunun iin: 1-En az 100 ba kapasiteli olmak zere, barnak ve dier yatrmlarn tamamlam olmas, 2-Damzlk dveleri 5 yl sre ile satmayp iletmesinde tutacana dair taahhtname ve banka teminat mektubu, 3-letmenin kapasite ve son durum raporu birlikte Bakanlmza mracaat edilmesi halinde salk ve teknik artlarn uygun olduu lkelerden ithalat izni verilmektedir. Bakanlmzca iftiye dorudan verilen herhangi bir kredi bulunmamaktadr. Kredi talepleriniz iin T.C. Ziraat Bankasnn ilgili ubelerine bavurup grmeniz gerekmektedir.

Kredi talebinizin deerlendirilebilmesi iin talebiniz dorultusunda proje hazrlatp l Mdrlklerimize ba vurmanz gerekmektedir. l Mdrlmz teknik ynden projenin uygun olup olmadn inceledikten sonra uygun bulduu projeyi ilgili T.C. Ziraat Bankas ubesine intikal ettirecektir. Talep edilen kredi miktar l yetkisini at taktirde projeleriniz Bakanlmza ve T.C. Ziraat Bankas Genel Mdrlne intikal edecek ve gerekli deerlendirme yaplacaktr. Yeni olarak barnak yapmay dndnz taktirde hangi blgede ne tip ahr -al yapacanz hususunda tekilatmzdan bilgi almanz yatrm masraflarnz azaltacak ve zaman kaybnz nleyecektir. ST SIIRLARININ BESLENMES St ineklerinin yemlenmesinde en nemli nokta st verimi, canl arlk ve stteki ya oran gz nne alnarak hesaplanan gnlk besin maddeleri altnda yemleme yaplmamasdr. St veriminin normal seyretmesi verime gre yemlemeye baldr. htiyacn altnda yemleme verim dklne neden olaca gibi hayvann salnn bozulmasna da neden olacaktr.te yandan ihtiyacn zerinde yemleme boa harcanm para demektir.Yemlemede meydana gelecek aksaklklar verim kaybna neden olaca gibi daha sonra normal yemlemeye geilse dahi st verimi normale dnmeyebilir. Bu nedenle gelime, gebelik, st verimi ve kuruda kalma dnemlerinde doru besleme yaplmas reticinin daima lehine olacaktr. BUZAILARIN BAKIMI VE BESLEMES Buzann temiz ve hijyenik bir ortamda domas gerekir. Doumdan sonra anasnn yalayp kurutmas gerekmektedir. Eer bu gereklemezse temiz kuru bir bezle buzann temizlenip kurutulmas gerekmektedir. Gbek kordonu tentrdiyotla dezenfekte edildikten sonra buza blmne alnp az st iirilmelidir. ayet anasndan emzirilecekse memeler sabunlu su ile iyice ykandktan sonra emme yaptrlmaldr. Az stn doumdan sonraki 1-2 sat iinde buza mutlaka emmelidir. Az st ien buza salam yapl ve salkl geliir.Buza yemlemede temel prensip, temizlik ve zamanlamadr. -Buzalara verilen st buzann vcut arlnn onda birini gememelidir. -Buzaya verilen st 36 dereceye kadar stlp ondan sonra iirilmelidir. -St kaplar ve emzikler kullanldktan sonra iyice ykanp temizlenmelidir. -Ar st iirme hemen ishale sebep olabilir, ishal grldnde st verilmeyip sadece lk temiz su verilmelidir. Buza mamas, dier bir deyile ikame st kullanlmasnda, ilk iki hafta buza nce az stn daha sonra tam yal st imeli ikinci haftadan sonra ikame ste balamaldr. Bir aylk buzaya gnde 700-900 gram buza balang yemi verilmeli ilerleyen gnlerde yem tketimi arzulanan seviyeye gelince buza stten kesilmelidir. Buzaya, yeteri kadar buza balang yemi tketinceye kadar kaba yem verilmemelidir. Gerekirse 8-10 haftalk yaa kadar beklenmelidir. GEBE NEKLERN BAKIM VE BESLEMES Gebe inein ilk aylarnda zel bir bakm gerekmez. Ar besleme fazla yarar getirmez ancak yetersiz besleme durumunda hayvan zarar grr.Gebeliin son 2-3 aynda dier hayvanlardan ayrlmal ve yalanmaya meydan verilmeyecek ekilde vcut formunu koruyacak ve buzann normal gelimesini salayacak ekilde kaliteli kaba yem ve ilave konsantre yemle beslenmelidir. Bu dnemde yavru atma riskini azaltmak iin bozuk, kfl ve gaz yapc yemlerden ve ar souk su vermekten kanlmaldr.

Hava souksa doumdan sonra lk su verilmelidir. nein doumu mteakip hemen salmas bazen st hummasna neden olabilir bu nedenle 3-4 gn inein st tamamen bitecek ekilde salmamaldr. Eer inek yatt yerden kalkamyorsa Veteriner Hekime ba vurulmaldr. SAMAL NEKLERN BAKIM VE BESLEMES St ineklerinin gnlk olarak yaama pay iin canl arlklarnn 1/40 kadar kuru kaba yeme ihtiyalar bulunmaktadr. Yaklak olarak 500 Kg canl arlktaki bir inein yllk kuru kaba yem ihtiyac 4 ton kuru yonca e deerindeki eitli kaba yemlerden oluur. Bu kaba yemler kuru veya sulu ( slaj) gibi yemlerden oluabilir. Yaama payn yedii kaba yemlerden salayan inein st verimi iin ayrca kesif yeme ihtiyac bulunmaktadr. Verecei her 2,5 Kg st iin 1 Kg konsantre yeme ihtiya duyar. St ve yem fiyatlarna gre yedirilecek yem ve elde edilecek st ifti tarafndan ayarlanmaldr. Ekonomik olmad taktirde fazla yem yedirip st almak iftinin zararna neden olur. Karl st srclnda verime gre yeterli beslemenin yannda ucuza retilen yemlerle beslemekte nem arz etmektedir. St srclnda temel prensip kaba yem retiminin iletme arazilerinde retilmesidir. Kaba yemin dardan satn alnmas st maliyetlerini ykselteceinden iftinin zarar etmesine neden olacaktr. St maliyetini drmek iin sulu kaba yem olan slaj rasyonlarda mutlaka kullanmak gerekir. Samal ineklerde gdalardaki kokular kolayca ste getiinden, kokulu sulu yemler samdan sonra yedirilmelidir. SIIR BESCL Srlarn et verimini artrmak iin besi srcl yaplr. Besicilikte baarl olmak iin , hayvann rk, ya, cinsiyeti, sal ve grn nemlidir. Yerli rklarmzn besi kabiliyeti dktr. Yerli rk srlarmz kltr rklaryla melezlersek daha iyi sonu alrz. arole gibi eti rklar , Holstein ve Montofon gibi rklarn melezlenmesinden elde edilen yavrularn et tutma kabiliyetleri fazladr. Besiye alnan srlar kapal ahrlarda, ak sistem ahrlarda yada merada beslenebilir. Gen hayvanlar yallara gre daha iyi besi tutarlar. Kltr rklar; 1-1.5 yanda, yerli rklar 2 yanda besiye alnmaldr. Erkek hayvanlar, enenmi ve dii hayvanlara gre daha iyi beslenirler. Genellikle derin, geni, uzun gvdeli, ksa boyunlu, kk bal geni ve dz srtl ve uzun sarl hayvanlar besi iin uygundur. Buna karlk, hastalk dnda zayf kalm hayvanlarda besi iin tercih edilebilir. Besiye alacamz hayvanlarn rk, ya, cinsiyet ve arlk ynnden ayn zellikte olmas yapacamz beside bize kolaylklar salar. Ayrca besiye alnacak hayvanlar satn alndktan sonra 7-10 gn baka yerde tecrit edilmeli, i ve d parazit ynnden mcadelenin yan sra alama, koruyucu tedavilere de nem verilmeli ve bir veteriner hekimin yardmna bavurulmaldr. Ahra alnan hayvanlarn bireysel zelliklerini takip edebilmek iin her birine kulak numaras taklmas, her birine ait verim kayt defteri tutulmas uygun olur. Bu kayt defterinde hayvann salk durumu, iletmeye geldiinde arl, besi sresince gstermi olduu arlk art gibi bilgiler yer almaldr. Bylece hayvanlar daha iyi tanr gerekli ilemlerde daha baarl olabiliriz. Besiye alnan hayvanlar belli periyotlarda rnein ayda bir arlklarn lmeliyiz bylece besi tutmayanlar ayrt ederek bo yere besleme nlenmi olur. Beslenme; Hayvan beslemeye balarken yeme altrmak gerekir. Bu amala konsantre yemden azar azar arttrarak verilmelidir. Canl arln % 2-2,5 orannda kuru madde karl yem tketmesi (kaba yem+fabrika yemi) gerekmektedir. Yem miktar ve yemin ne kadar kaba ne kadar kesif olaca besi dnemine gre deiir. Pratik olarak besi banda % 70 kaba , % 30 kesif yem, daha sonralar % 30 kaba, % 70 kesif yem, semirtme dneminde % 10-15 kaba, %85-90 kesif yem verilmesi gerekir. Ya pancar posas kullanlyorsa canl arln % 5ini gememelidir. Besi hayvan 120 gnden daha az srede taze yem veya kesif yemle besleniyorsa, buna ksa sreli besi denir. Besleme sresi 120-220 gn arasnda olursa buna orta sreli besi denir. Besleme sresi 220 gn geerse buna da uzun sreli besi denir.

Besiye balarken ne kadar sre de besi yaplaca kararlatrlp ona gre besiye balanmaldr. Besi sonunda sreyi uzatp kar azaltlmamaldr. Hayvann her 100 kilo canl arl iin 1,5-2 kilo taze veya kesif yem verilir bu tr yemlemeye tam yemlemede denir. Bu tr yemlemeye balarken hayvanlar yeme yava yava altrlmaldr.10 gn sonra artk gnlk yiyebilecekleri kadar bu yemden verilir. Byle bir beside hayvann nnde devaml yem bulunur. Bu uygulamada ilk gnlerde yem ok tketiliyor gibi grnse de sonradan hayvan ihtiyac kadar yem tketir ve bylece hayvanlar abucak et tutar. Hayvanlar kesim ana geldikleri zaman et fiyatlar istenilen seviyede deil ise hayvanlarn besi durumlarn muhafaza etmek iin kstl besleme uygulamadr. Sr bana 1-3 kilo taze veya kesif yem verilir. Yemleme; Gnde 2-3 kez yemleme yaplr.lk yemleme sabah erken, son yemleme ise karanlk kmeden yaplmaldr. kinci yemleme yaplacaksa bu le zeri yaplmaldr. Besiye alnan hayvanlara verilecek rasyonda hayvanlarn gnlk protein, enerji ve dier temel gda ihtiyalarn karlayacak dzeyde, mmkn olduunca eitli yemler bulunmaldr. Bunlar buday, arpa, msr, kepek, pamuk tohumu kspesi veya ayiei kspesi, kire ta, tuz, vitamin ve mineral karmas olabilir. Bu besin maddelerinden hangisi elde bulunuyor ise bir Zooteknist Ziraat Mhendisi veya Veteriner Hekimin bilgisine mracaat edilerek bunlara gre hayvann ihtiyac olan yem rasyonu hazrlanr. Hayvan beslemede ok nemli yem silajdr. Silaj ve dier hasl bitkilerin silajlar da kullanlabilir. Geni arazisi bulunmayan yetitiriciler kesif yemin kaba yemden daha ucuz olduu durumlarda kesif yem besisi uygulayabilirler. Bu tip beslemede btn besi sresince yemlemede hayvanlara 1 kg. civarnda kuru ot yan sra sadece kesif yem verilebilir. Besiye alnan srlara kokumu, kflenmi yemler verilmemeli, iirilen su da taze ve temiz olmaldr. BARINAK SEM Sr yetitiriciliinde en nemli evre koullarnda birisi barnaklarn durumu ve uygun barnak tipi seimidir. Bir hayvanclk tesisi kurarken retim yapmay dnlen yrede retilen rnlerin (et-st) uygun fiyatlarla ve kesintisiz olarak her an satabilecekmiyiz ? sorusuna cevap verilmesi gerekir. Bu soruya olumlu cevap verebiliyorsak ikinci aamada yeterli kapasite miktar belirlemek gerekir. Bunun iinde iletmenin yararlanaca ayr mera varl ve kaba ve kesif yem retim olanaklar gz nnde bulundurulmal, kapasite buna gre belirlenmelidir. Bir iletmenin giderlerinin % 65-70i yem girdisi tutmaktadr. Bu durumda girdi maliyetlerini aaya ekmek iletmenin ekonomik retim yapmasn salamak iin yem retimini iletmenin kendisinin gerekletirmesi gerekmektedir. Barnak sistemi seiminde etkili ve nemli faktrlerden birisi iklimdir. Besi iin en uygun scaklk +4 C ila +24 C arasndadr. -20 Cnin alt ile +32 Cnin st ise arzu edilmeyen scaklklardr. St inekiliinde ise scaklk +10 C ile +24 C arasndadr. Bir dier gz nne alnmas gereken unsurda sermaye miktardr. Sermayenin tm barnak yapmna aktarlmamal, barnak yaptktan sonra iletme sermayesi iinde para gerekecektir. Onun iin en ekonomik artlar salayan barnak tipi seilmelidir. Barnak tiplerini e ayrabiliriz. 1- Kapal Sistem 2- Yar Ak Sistem 3- Ak Sistem

Akdeniz, Ege, Marmara, Karadeniz, Anadolu ve Gneydou Anadolu Blgelerinde yar ak sistem ve ak sistem seilebilir. Ancak bu blgelerin zellik arz eden sert iklim karakterli yrelerinde ve Dou Anadolu Blgesinde kapal sistem tercih edilebilir. Kapal sistem barnaklarn baz nemli sakncalar vardr; -Sabit balama ve hareketsizlik srn hastalklara kar direncini azaltr. -zellikle uzun sreli besilerde romatizmal eklem hastalklar ve kemik bozukluklar ekillenir. Bu durum srn yem yemesini etkiler ve canl arlk art hzn yavalatr. -Srlarn nnde otomatik suluk mevcut deilse su imeleri kstlanr. -Yaz aylarnda scak blgelerde besi yapma mmkn deildir. Kapal ve sabit durakl ahrlarn baz avantajlar da vardr. Bunlar; -Bu tip ahrlarda srlar balandndan, srlarn kontrol ve temizlik kolaydr. -Her srn canl arlna gre hesap edilen yem miktar kontroll bir ekilde verilebilir. -Sr tamamen hareketsiz olduundan karkaslar daha fazla yal olur. Buna bal olarak ta et randmanlar, serbest dolaml ahrlarda beslenen srlara oranla 2-3 puan daha yksek olur. Ak sistemli barnaklarn da ok nemli avantajlar vardr. Bu avantajlar yle sralanabilir; -Ahr yapm iin fazla yatrm gerektirmez. Kapal ahrlara oranla en az %70 daha ucuza yaplabilir. -ilik giderleri ok azdr. -Bu sistemde yln 12 ay besi yaplabilir. -Sr salna ok uygundur. Srlar hastalklara direnli olurlar. Srlarda trnak uzamalar ekillenmez. Ayak ve eklem hastalklar ok az grlr. -Bu sistemde srlar yemleri itahla yerler ve canl arlk art hzlar daha fazla olur. -Bu tip ahrlarda beslenmi srlarn karkaslar daha kaliteli olur. -Karkaslar ar yal deildir. Ak sistemde k souklarnda hayvann hastalanmasndan korkulur. Ancak uygun besleme koullar ile -17 C de bile yeterli canl arlk art salanabilir. Bu bilgiler nda ve illerde bulunan Bakanlk l Mdrlklerinde ve T.C.Ziraat Bankas ubelerinde grevli teknik personelin grlerine de mracaat ederek barnak tipini belirlemede en doru seimi yapma yoluna gidiniz.