Chng 1 TNG QUAN V QUN TR TI CHNH A QUC GIA

1.1 MC TIU CA MT CNG TY A QUC GIA Mc tiu ca cng ty a quc gia thng l ti a ho ti sn c ng. Nh vy, nu mc tiu l ti a ho thu nhp trong tng lai gn, cc chnh sch ca cng ty s khc vi cc chnh sch trong trng hp l ti a ho ti sn c ng. Bt c chnh sch no do cng ty ngh cng phi tnh n khng ch thu nhp tim nng, m c cc ri ro. Doanh nghip nn thc hin mt chnh sch m li ch pht sinh t chnh sch vt qu cc chi ph v ri ro ti mc chnh sch ny s gip ti a ho ti sn c ng. Cu trch dn sau y t CPC International chng minh kinh doanh quc t c th ti a ho ti sn c ng nh th no:Khi cng cuc kinh doanh quc t ca chng ta c tng cng v pht trin, chng ta s c li t s kin l trong di hn cc nn kinh t v gi tr cc ng tin hu ht cc nc ngoi s tng ln v nh vy s lm tng thm gi tr u t t cc c ng ca chng ta.
1

Mt cng ty a quc gia nn ra cc quyt nh cng mc tiu nh mt cng ty hon ton ni a. Tuy nhin, MNC c nhiu c hi hn, nn cc quyt nh cng phc tp hn. Cc mu thun vi mc tiu cng ty a quc gia. Ngi ta thng lp lun rng cc gim c ca mt cng ty c th ra cc quyt nh mu thun vi mc tiu ca cng ty l ti a ho ti sn c ng. Th d, quyt nh thnh lp mt cng ty con mt a phng no so vi mt a phng khc c th da trn s hp dn c nhn ca a phng i vi gim c hn l do li ch c th c ca a phng i vi cc c ng. Cc quyt nh m rng hot ng c th do mun ca cc gim c l cc b phn tng ng tng trng h nhn c nhiu trch nhim v lng bng cao hn. Nu mt cng ty ch gm mt s hu ch v ngi ny cng l gim c duy nht, mu thun mc tiu s khng xy ra. Tuy nhin, i vi cc cng ty c cc c ng khng phi l cc gim c, c th c mu thun v cc mc tiu. Mu thun ny thng gi l vn i l. Cc cng ty dng nhiu chin lc ngn cn cc gim c a ra cc quyt nh khng lm ti a ho gi tr c ng. Th d, cc gim c hnh ng theo cc mc tiu
2

khc s b cho thi vic hoc nhn lng bng thp hn (cc khi nim v vn qun tr ti chnh a quc gia c gii thch trong bi ny vi gi nh l cc gim c x l thay mt cho c ng ca cng ty). Tuy nhin, cn nhn mnh l tu theo quy m ca mt vi cng ty a quc gia, i khi rt kh xc nh tt c cc gim c ang a ra cc quyt nh c da trn mc tiu duy nht ny ca cng ty hay khng. Nh vy, chi ph i l ca vic bo m rng cc gim c n lc ti a ho ti sn c ng ca cc cng ty a quc gia s ln hn. Cc gim c ti chnh ca mt cng ty a quc gia c nhiu cng ty con c th c khuynh hng a ra cc quyt nh ti a ho gi tr ca cc cng ty con tng ng ca h. Mc tiu ny s khng nht thit trng hp vi mc tiu ti a ho gi tr ca ton th cng ty a quc gia. Trong khi mu thun ny s c trnh by chi tit trong phn sau, sau y l mt v d n gin minh ho ti sao c th c mt xung t nh vy. Hy xem trng hp gim c mt cng ty con nhn ti tr t cng ty m trin khai v bn mt sn phm. V gim c ny c tnh chi ph v li ch t quan im ca cng ty con v xc nh l d n kh thi. Tuy nhin, ng b st khng lu l thu nhp t d n ny chuyn v cho cng ty m s b chnh ph nc
3

ch nh nh thu rt nng. Chi ph ti tr d n vt cao hn li nhun sau thu c tnh m cng ty m nhn c. Trong khi gi tr ring ca cng ty con c tng cng, gi tr ton b ca cng ty a quc gia b st gim. Nu cc gim c ti chnh cn ti a ho ti sn ca c ng ca cng ty a quc gia, h phi thc hin cc chnh sch lm ti a ho gi tr ca ton b cng ty a quc gia, ch khng phi gi tr ca ring cng ty h. i vi nhiu cng ty a quc gia, cc quyt nh quan trng ca gim c cc cng ty con phi c cng ty m chp thun. Tuy nhin, rt kh cho cng ty m gim st tt c cc quyt nh ca cc gim c cng ty con. Cc hn ch cn tr mc tiu ca cng ty a quc gia. Khi cc gim c ti chnh ca cng ty MNC c gng ti a ho gi tr cng ty ca h, h phi i ph vi rt nhiu hn ch. Cc hn ch ny c th c phn loi theo tnh cht mi trng, quy ch, hay o c. Cc hn ch v mi trng. Mi quc gia thc hin cc bin php hn ch ring ca mnh v mi trng. Mt vi quc gia c th p dng nhiu hn ch hn i vi cc cng ty con t tr s mt quc gia khc. Cc quy tc v xy dng, x l cht thi sn xut, v kim sot nhim l th d v cc hn ch buc cc cng ty con phi gnh chu
4

thm chi ph. Nhiu nc Chu u mi y p dng cc lut l chng nhim cng rn hn do cc vn nhim mi trng nghim trng. Cc hn ch mang tnh quy ch. Mi nc cng thi hnh cc hn ch v quy ch lin quan n thu, chuyn i tin, chuyn thu nhp ra nc ngoi v cc quy nh khc c th nh hng n lu lng tin mt ca mt cng ty con thnh lp nc . Bi v cc quyt nh ny c th nh hng n lu lng tin mt, cc gim c ti chnh phi xem xt n cc quy nh ny khi nh gi cc chnh sch. V bt c thay i no trong cc quy nh ny cng c th i hi xem xt, sa i li cc chnh sch ti chnh hin hnh. V vy, cc gim c ti chnh khng nn ch hiu bit v cc hn ch c tnh quy ch hin hnh mt nc m cn phi theo di nhng thay i c th c i vi cc quy ch ny qua thi gian. Cc hn ch mang tnh o c. Khng c cc tiu chun v hnh vi kinh doanh thng nht cho tt c cc quc gia. Mt phng thc kinh doanh b xem l phi o c mt quc gia ny c th c xem l hon ton hp o c mt quc gia khc. Th d, cc cng ty a quc gia c tr s t ti M bit r l phng thc kinh doanh thng thng mt vi nc km pht trin s b coi l bt hp
5

php M. V d: Hi l cc chnh ph nhn cc min gim c bit v thu hay cc c quyn khc. Cc cng ty a quc gia gp phi mt tnh th kh x. Nu khng tun th phng thc , c th h s gp bt li v cnh tranh. Nhng, nu p dng, h s b mang ting xu nhng nc khng chp nhn cc thng l ny. Mt vi cng ty a quc gia c tr s t ti M thc hin mt s la chn tn km hn ch cc phng thc kinh doanh hp php mt s nc no nhng khng hp php M. Tc l, h theo ui mt chun mc o c chung cho ton th gii. iu ny c th cng c uy tn ca h khp th gii, v nh c th gia tng nhu cu ton cu i vi cc sn phm do h sn xut. 1.2 NG C THC Y KINH DOANH QUC T Cc gi thit thng c dng gii thch cho vic cc cng ty thc y m rng kinh doanh quc t l:(1) l thuyt li th cnh tranh,(2) l thuyt th trng khng hon ho v (3) l thuyt chu k sn xut. C ba l thuyt ny trng lp mt mc v c th b sung cho nhau trong vic trin khai mt l do cn bn cho s pht trin ca kinh t quc t .

L thuyt li th cnh tranh : Vic kinh doanh a quc gia c th c thc hin qua xut khu hay qua u t trc tip nc ngoi. C hai hnh thc ny thng gia tng theo thi gian. Mt phn ca s tng trng ny l do gia tng nhn thc rng s chuyn mn ho ca cc quc gia c th lm gia tng hiu nng sn xut. Mt vi quc gia nh Nht v M chng hn, c u th k thut trong khi Mexico, Hn Quc v cc nc ng Nam c u th v chi ph lao ng c bn. V chuyn mn ho trong mt vi sn phm c th a n vic khng sn xut cc sn phm khc.V th cc quc gia phi tng cng mua bn vi nhau. y l lp lun ca l thuyt li th cnh tranh c in. Do li th cnh tranh, ta c th hiu ti sao cc cng ty c kh nng thm nhp vo th trng nc ngoi. L thuyt th trng khng hon ho : Mi nc u c mt ngun nguyn liu khc nhau. Tuy nhin ngay c vi li th cnh tranh, khi lng kinh doanh quc t s bi gii hn nu tt c cc ngun nguyn liu c th chuyn dch d dng gia cc quc gia. cc th trng hon ho, cc yu t sn xut (tr t ai) s c tnh c ng v c th chuyn dch mt cch t do. Tnh c ng khng gii hn cc yu t ny to nn s bng nhau trong chi ph v thu nhp. N hu b tt c cc li th cnh tranh. Tuy nhin, th
7

gi li chu cc iu kin th trng khng hon ho, theo cc yu t sn xut c phn no bt ng .Trong th trng ny xy ra cc chi ph, v thng thng,cc hn ch lin quan n chuyn dch lao ng v cc ngun nguyn liu khc s dng cho sn xut .Bi v cc th trng ca nhiu ngun ti nguyn khc nhau dng trong sn xut khng hon ho,cc cng ty thng nhn ra cc li th c th c t cc ngun ti nguyn ca mt nc khc. y l mt khuyn khch cho cc cng ty tm kim cc c hi nc ngoi. L thuyt chu k sn phm : Mt trong nhng gii thch ph bin hn cho vic ti sao cc cng ty tin trin thnh cc cng ty a quc gia c gii thiu trong l thuyt chu k sn phm. Theo l thuyt ny cc cng ty tr nn n nh trn th trng ni a do mt li th no m h c so vi cc i th cnh tranh hin hu, th d th trng cn thm t nht mt nh cung cp sn phm na chng hn. Do sn c thng tin v cc thi trng v cnh tranh trong nc , mt cng ty s n nh kinh doanh th trng trong nc trc tin. Nhu cu ca nc ngoi i vi sn phm ca cng ty lc u s c cung cp qua xut khu. V qua thi gian, cng ty c th nhn thy cch duy nht duy tr li th cnh tranh nc ngoi l sn
8

xut sn phm ngay c th trng nc ngoi, nh gim c chi ph chuyn ch. Cnh tranh cc th trng nc ngoi c th gia tng theo thi gian khi cc nh sn xut khc tr nn quen thuc hn cc sn phm ca cng ty. Do , cng ty c th trin khai cc chin lc ko di nhu cu ca cc nc i vi sn phm ca mnh cc nh cnh tranh khc khng th cung ng sn phm ging ht, nhng giai on ny ca chu k c trnh by trong hnh 1.1 . Sau y l mt th d : Cng ty 3M dng mt sn phm mi thm nhp cc th trng nc ngoi. Sau khi vo c th trng, cng ty m rng mt hng ca mnh. Hin nay cng ty c doanh thu quc t hng nm hn 6 t la, bng khong 50% tng doanh thu . Cn c nhiu iu hn v l thuyt chu k sn phm, y chng ti ch tm lt khi qut cho thy rng khi mt cng ty trng thnh, cng ty c th nhn bit thm nhiu c hi bn ngoi nc mnh. Vic kinh doanh nc ngoi ca cng ty thu hp hay pht trin theo thi gian s tu thuc vo vic cng ty thnh cng nh th no trong vic duy tr u th cnh tranh ca mnh. u th c th tiu biu mt li th trong phng php sn xut hay ti tr lm gim c chi ph. Hoc u th cng c th phn nh mt li th trong phng php tip th lm gim pht sinh v
9

duy tr mt nhu cu mnh m i vi sn phm ca mnh.(hnh 1.1) . Hnh 1.1 : Vng i sn phm quc t .

10

Nhn bit nhu cu ca th trng ni a v mt sn phm no

Thnh lp doanh nghip to ra sn phm v cung cp cho th trng ni a

Cc th trng nc ngoi bit v sn phm ca doanh nghip v yu cu sn phm ny

Doanh nghip xut khu sn phm ra cc th trng nc ngoi

Cc doanh nghip th trng nc ngoi c gng sao chp sn phm v sm nhp cc th trng ny

Doanh nghip thnh lp cng ty con nc ngoi gim chi ph vn chuyn v tn dng cc c hi c th tit kim chi ph

Doanh nghip tip tc b cc i th cnh tranh thch thc v tm kim chin lc duy tr hoc gia tng kinh doanh cc th trng nc ngoi

Cng vic kinh doanh nc ngoi ca doanh nghip b thu hp do khng cn cc li th cnh tranh

Doanh nghip m rng a bn hot ng nc ngoi v / hoc thm cc sn phm khc

11

1.3 GIA TNG TON CU HO Theo thi gian, nhiu s pht trin thc y ton cu ha cc nn kinh t th gii qua mu dch v u t quc t. Nhng pht trin ny bao gm tiu chun ha sn phm v quy trnh sn xut, s gn gi hn na cc qucgia nh giao thng vn ti c ci tin, v cc n lc ny cng tng ca cc nc nhm ct gim thu quan v cc hng ro khc, do lm hng ha v dch v di chuyn d dng hn trn khp th gii. S hi nhp ton cu ca hng ha v dch v ci thin hiu nng ton b ca vic s dng ti nguyn. Hng ha thng c sn xut nhng nc c chi ph sn xut thp nht, v chi ph thp hn mang n thu nhp thc t cao hn. Hn na, s hi nhp ton cu c xu hng lm tng cnh tranh, buc cc cng ty, hot ng hiu qu hn. Nhiu chnh ph cc nc bn mt s cc hot ng ca h cho cc cng ty v cc nh u t khc, cho php t do kinh doanh nhiu hn. iu c gi l t nhn ha ny xy ra mt s nc Chu M la tinh nh Brazil v Mexico, cc nc ng u v ngay c Vit Nam. T nhn ha cho php kinh doanh quc t pht trin
12

rng ln hn do cc cng ty nc ngoi c th s hu cc hot ng do chnh ph cc nc bn ra. Cc l do ca vic khuyn khch t nhn ha thay i ty theo quc gia. T nhn ho c s dng Chil ngn nga mt vi nh u t nm quyn kim sot tt c cc c phiu, v Php trnh vic c th li tr li mt nn kinh t mang tnh quc hu ho hn. Anh, t nhn ho c khuyn khch phn b rng quyn s hu c phn cho cc nh u t, iu ny cho php c thm nhiu ngi c hng li trc tip trong s thnh cng ca nn cng nghip Anh. L do ch yu ca vic gi tr th trng ca mt cng ty c th gia tng khi c t nhn ho l cc ci tin c d on trong hiu nng qun l. Mc tiu ti a ha ti sn c ng c tp trung hn vic qun l mt cng ty nh nc, v nh nc phi xem xt cc chi tit phc tp v kinh t v x hi ca bt c mt quyt nh kinh doanh no. Cc gim c ca mt cng ty t nhn cng c ng c thc y m bo kh nng sinh li ca cng ty hn, v s nghip ca h c th tu thuc vo iu ny. V nhng l do ny, cc cng ty c t nhn ha s tm kim cc c hi a phng cng nh ton cu c th lm tng gi tr
13

ca mnh. Xu hng t nhn ho chc chn s to nn mt th trng ton cu mang tnh cnh tranh cao hn. Mt nguyn nhn khc ca vic ton cu ho kinh doanh l s gia tng tiu chun ho sn phm v dch v gia cc nc. iu ny cho php cc cng ty bn sn phm ca mnh ra khp cc nc, m khng cn phi chnh sa sn phm tn km. S chnh lch trong quy cch sn phm trc y tng trng cho mt hng ro mu dch tim n do cc chi ph ph thm i km theo vic lm cho sn phm c chp nhn cc nc c th no . Vic tiu chun ho lm gim rt ln s bt tin trong chuyn ch hng ho v a n gia tng ng k trong kinh doanh quc t. 1.4 CC C HI TI TR V U T QUC T Do cc li th chi ph c th ca vic sn xut nc ngoi hay cc c hi thu nhp c th c t nhu cu ca cc th trng nc ngoi, s tng trng tim nng s tr nn ln hn cho cc cng ty c kinh doanh nc ngoi. Hnh 1.2 cho thy mc tng trng ca mt cng ty c th b nh hng th no ca cc c hi ti tr v u t nc ngoi. Cc c hi u t gi nh cho c hai: mt cng ty thun tu ni a v mt cng ty a quc gia c hot ng mang cng cc tnh cht ang trnh by trong hnh. Mi bc ca trc
14

ngang biu th mt d n c th. Mi d n ngh c d on s pht sinh mt thu nhp bin cho cng ty. Chiu di cc bc ca trc ngang khc nhau v quy m ca cc d n khc nhau. Mt d n ln hn biu th mt s lng ti sn ln hn. Di chuyn t tri qua phi trong hnh 1.2, cc d n c sp xp th t u tin theo thu nhp bin. Gi d cc d n ny c lp i vi nhau v li nhun d kin cho thy trong hnh c iu chnh c tnh n ri ro. Vi cc gi nh ny, mt cng ty s chn d n c thu nhp bin cao nht lm d n kh thi nht v s thc hin d n ny. Sau , cng ty s thc hin mt d n ngh c thu nhp bin cao nht k . Thu nhp bin t cc d n ca cng ty a quc gia s cao hn thu nhp bin ca cng ty thun tu ni a, v cng ty a quc gia c th la chn t mt tp hp ln hn cc c hi cc d n c th c.

15

Hnh 1.2 nh gi chi ph - li nhun ca cc cng ty ni a so vi cc MNC

Doanh nghip ni a thun tu Cng ty a quc gia Thu thp bin t ca d n Cng ty a quc gia Chi ph s dng vnbin t Doanh nghip ni a thun tu

Quy m thch hp cho doanh nghip ni a thun tu

Quy m thch hp cho cng ty a quc gia

Mc ti sn ca doanh nghip

Hnh 1.2: cng th hin cc ng cong chi ph s dng vn ca cc cng ty a quc gia v cng ty thun tu ni a, ta thy chi ph s dng vn gia tng cng vi quy m ti sn ca c hai loi cng ty. iu ny cn c trn tin
16

l cc ch n hay c ng i hi mt t sut li nhun cao hn cng ty pht trin, tng trng quy m ti sn i hi tng n, iu ny buc cng ty phi tng vic tr li nh k cho cc ch n. V vy, cng ty c mt xc sut khng th p ng cc ngha v n cao hn .Khi cc ch n v cc c ng ca mt cng ty mc n nhiu hn i hi mt t sut li nhun cao hn ,chi ph s dng vn ca cng ty tng theo khi lng ti sn. Cng ty a quc gia c u th trong vic tm c ngun vn vi chi ph thp hn cc cng ty ni a thun tu . l do tp hp c hi ln hn v cc ngun vn trn khp th gii m h c th chn la. Mt khi chi ph s dng vn bin t ca vic ti tr d n vt qu thu nhp bin t d n, cng ty khng nn theo ui cc d n ny. Nh hnh 1.2 cho thy, mt cng ty ni a thun ty s tip tc chp nhn cc d n cho n im X. Sau im ny, chi ph s dng vn bin t ca cc d n thm vo s vt qu li nhun d kin. Khi xem xt cc ngun vn v cc d n tim nng, khi lng cc d n kh thi ca cng ty a quc gia s ln hn. Cc d n ca cng ty a quc gia tr nn khng th chp nhn c sau im Y. Mc ti sn ti u ny cao hn mc ti sn ca cng ty ni a thun tu. S chnh lch ny l do cc li th chi ph v c hi nc ngoi. S so snh
17

ny cho ta hiu ti sao cc cng ty c th mong mun c quc t ho. C rt nhiu hn ch i vi khi nim trnh by trong hnh 1.2. u tin, c th c vi trng hp khng c cc c hi nc ngoi kh thi cho mt cng ty. Ngoi ra, ngi ta c th lp lun rng cc d n nc ngoi c nhiu ri ro hn cc d n trong nc v v vy chi ph s dng vn s cao hn. Cui cng, mt vi nh ph bnh cho rng chi ph s dng vn bin t s khng gia tng khi c thm nhiu d n nu cng ty a dng ho cc d n ca mnh mt cch thch hp. D sao, hnh 1.2 cng gip ta hiu ti sao cc cng ty m rng hot ng ra khi bin gii nc mnh. Hn na, n cng minh ho ti sao quy m ti u ca mt cng ty thng s ln hn nu cng ty ny tnh ton ti cc c hi lm n nc ngoi. 1.5 RI RO TRONG KINH DOANH QUC T Trong khi cc li th ca kinh doanh quc t c trnh by trn y c th khuyn khch cc cng ty gia tng mc hot ng kinh doanh quc t, bn cnh cng c mt s bt li ng ch . Bt k tnh cht no ca kinh doanh quc t c th lm gia tng chi ph sn xut, gim nhu cu sn phm, hay tng ri ro cho cng ty u b coi l
18

mt bt li. Th d, cc t gi hi oi gia bt k hai ng tin no s thay i theo thi gian. Do , s n v ng ni t m mt cng ty cn mua nguyn liu nc ngoi c th thay i ngay c khi gi thc t ca nguyn liu do nh sn xut nc ngoi cung cp gi nguyn khng i. Ngoi ra, dao ng t gi hi oi c th nh hng n mc cu nc ngoi i vi sn phm ca cng ty hay chi ph ti tr bng cc ng ngoi t. i vi cc cng ty c cng ty con t nc ngoi, dao ng t gi hi oi s tc ng ln gi tr thu nhp do cng ty con chuyn v tr s chnh. Hn na, thu sut do cc chnh ph nc ngoi c th thay i, hay cc bin php hn ch tin t c th ngn cm vic chuyn thu nhp v cng ty m. Cui cng, chnh ph nc ch nh ni cng ty con hot ng c th quyt nh mua li cng ty con vi mt mc gi m h cho l tha ng. Cc ri ro va k trn s khng ngn cn mt cng ty tnh n vic m rng kinh doanh ra quc t. Tuy nhin, nu cc cng ty ch n thun nh gi cc li th c th c ca kinh doanh quc t m khng xem xt n cc ri ro thng rt d i n cc quyt nh sai lm. Mt vi loi ri ro mang tnh h thng v khng th loi tr bng cch a dng ho. Th d, mt cuc suy thoi
19

ton th gii c th lm gim nhu cu i vi sn phm ca mt cng ty tt c cc nc m sn phm ny c mt trn th trng. Cc loi ri ro khc khng c tnh h thng v c th loi tr c nh a dng ho. Th d, trong khi mt cuc suy thoi M c th lm gim nhu cu ca M i vi sn phm ca mt cng ty, mc cu ca cc nc khc c th khng b nh hng. V vy, a dng ho qua cc th trng quc t c th lm gim tc ng ca cc iu kin bt li ring ca nc ch nh. TM LC : Ti chnh quc t lin quan n nhng chiu hng vn ng manh tnh ton cu ca nhng th trng, nh ch, cng c, k thut ti chnh cho n vic ban hnh cc chnh sch cng xut pht t nhu cu ca th trng. Ti chnh quc t hnh thnh ngay t khi thng mi quc t ra i v cng nhm to s thun li cho hot ng kinh doanh ton cu. Hai im mc lch s quan trng trong qu trnh pht trin ca th trng ti chnh quc t l s hnh thnh - tht bi ca ch Bn v vng v s ra i ca ch Bn v la ti hi ngh Bretton Wood vo nm 1944. n nm 1971, ch Bn v la b sp , tip theo l hai thp k thc hin ch t gi hi oi th ni dn n cc vng chu chuyn khng l y cc ng
20

tin vt xa gi tr ban u ca n to nn nhng nguy c bt n v ti chnh. n u thp k 80, chnh ph cc nc th nghim nhiu h thng khc nhau m chng ta s c dp nghin cu cc chng sau. C th ni trong sut 30 nm qua ti chnh quc t pht trin mt cch mnh m v cho ra i th trng ti chnh ton cu bao gm : Th trng ngoi hi quc t, th trng ng tin Chu u, th trng tn dng Chu u, th trng tri phiu Chu u v th trng chng khon

21

quc t .Hnh 1.3 : Mi trng ti chnh quc t ca cc MNC . Ti chnh quc t rt cn thit cho cc cng ty a quc gia nhiu nm qua nhng n khng phi l mt khoa hc chnh xc. Hin nay, ngay c cc cng ty nh hn cng nhn bit nhu cu hiu bit v qun tr ti chnh quc t, v kinh doanh quc t khng nht thit ch dnh cho cc cng ty ln. Nu cc bin php hn ch ca cc chnh ph khng qu ng, kinh doanh quc t s tip tc ln mnh. V vy, tt c cc quyt nh qun tr ti chnh lin quan n vic kinh doanh ca mt cng ty a quc gia, nh ti tr, qun tr vn lu ng, lp ngn sch vn, v nh gi ri ro quc gia, s tr nn thit yu hn cho s sng cn v thnh qu ca cng ty. Bc u tin trong qun tr ti chnh a quc gia l nhn din mc tiu tng th ca mt cng ty a quc gia, v khng th a ra cc quyt nh qun tr khi cha xc lp c mc tiu ny. Mc tiu ca cng ty a quc gia, ging nh ca mt cng ty ni a thun tu, s l ti a ho ti sn c ng, khi tiu chun quyt nh ca mt cng ty a quc gia tng t nh ca mt cng ty ni a l tp hp
22

cc c hi c th c t c mc tiu ln hn nhiu. Cc c hi b sung ny c th i hi vic nh gi nhiu hnh thc ri ro m thng khng c tnh n khi nh gi cc d n ni a. Ni chung, cng ty a quc gia c mt nhim v phc tp hn do c mt tp hp ln hn cc chin lc c th c t c mc tiu v cc ri ro c th c ca cc chin lc ny. Tm li, ni dung ca chng ny l pht ho nhng nt c bn ca bc tranh ti chnh quc t, m trong ht nhn l cc MNC. V vy, hy xem hnh 1.3 c c mt ci nhn c th v ci nhn tng qut v mn ti chnh quc t.

23

Chng 2 CHU CHUYN VN QUC T V MI LIN H GIA LM PHT LI SUT - T GI HI OI

2.1 CHU CHUYN VN QUC T Kinh doanh quc t c lm cho d dng hn nh cc th trng cho php trao i ngoi t v chu chuyn vn gia cc quc gia. Cc giao dch pht sinh t kinh doanh quc t c th khin cho tin lun chuyn t quc gia ny sang quc gia khc. Trong chng ny, chng ta tho lun v cn cn thanh ton, mt thc o ca chu chuyn tin t quc t. Ngoi ra, chng ta cng xc nh cc yu t nh hng n cc ti khon ca cn cn thanh ton. Cui cng l phn gii thiu v cc t chc gim st giao dch quc t. 2.1.1 CN CN THANH TON Cn cn thanh ton l mt o lng tt c cc giao dch gia cc c dn trong nc v c dn nc ngoi qua mt thi k quy nh. Vic dng t tt c cc giao dch c th gy hiu lm, bi v mt vi giao dch c th c c tnh. Vic ghi nhn cc giao dch c th c thc hin qua bt ton kp. Tc l, mi giao dch c ghi vo s hai ln trn t cch l mt khon c v mt khon n. Nh vy, trn tng th tng cc khon c v tng cc khon n s bng nhau i vi mt cn cn thanh ton ca mt quc gia,
24

tuy nhin i vi mt phn no ca bo co cn cn thanh ton, c th c v th thm ht hay thng d. Mt bn bo co cn cn thanh ton c th tch ra nhiu phn nh khc nhau. Nhng phn c ch trng nhiu nht l ti khon vng lai v ti khon vn. 2.1.2 TI KHON VNG LAI Ti khon vng lai l mt thc o rng nht ca mu dch quc t v hng ho v dch v ca mt quc gia. Thnh phn ch yu ca ti khon ny l cn cn mu dch, thut ng ny ni ln chnh lch gia xut khu v nhp khu hng ho. Mt thm ht trong cn cn mu dch tiu biu mt gi tr hng nhp khu ln hn hng xut khu. Ngc li, mt thng d phn nh mt gi tr hng xut khu ln hn hng nhp khu. Ngoi ra, ti khon vng lai cn bao gm cn cn dch v, l s tin chi tr thun tin li v li tc c phn cho cc nh u t nc ngoi, cng nh s tin thu v chi t du lch quc t v cc giao dch khc. Cui cng ti khon vng lai cng phn nh cc chuyn giao n phng bao gm cc khon biu tng hay vin tr ca chnh ph v t nhn. c th v d v nh hng ca giao dch quc t i vi cn cn ti khon vng lai, hy xem xt vic cc du khch Vit Nam chi tiu Singapore. Nhng chi tiu ny phn nh mt lung tin chi ra t Vit Nam. Chng s lm gim cn cn
25

ti khon vng lai ca Vit Nam v lm tng cn cn ti khon vng lai ca Singapore. Ngc li, nu du khch ngi Singapore n n ti mt nh hng Vit Nam, chi tiu ca h tng trng cho mt lung tin thu vo cho Vit Nam. Nh vy, ti khon vng lai ca Vit Nam s tng trong khi ti khon vng lai ca Singapore gim xung.

Hnh 2.1: Cn cn mu dch ca Vit Nam

26

Hnh 2.1 cho thy cn cn mu dch ca Vit Nam t u thp nin 90 cho n nm 2007. Xu hng thm ht mu dch ca Vit Nam cho n 2007 l theo d bo ca Ngn hng pht trin Chu ADB. D bo n nm 2007, thm ht mu dch ca Vit Nam l khong 4,1 t la. Vic chu chuyn vn quc t cng xy ra chi tr cho nhp khu v c tnh vo khi tnh ton mt ti khon vng lai ca mt quc gia. Th d, mt nh hng t c s Vit Nam nhp khu ru vang ca Php s phi a tin ra khi Vit Nam chi tr, do lm gim ti khon vng lai ca Vit Nam . Ngc li, mt nh sn xut c ph ca Vit Nam xut khu hng sang Thy S s nhn c tin chi tr t nc ngoi v lm tng ti khon vng lai ca Vit Nam. Nhng thay i qu kh trong mu dch Chu u. T khi o lut Chu u Thng Nht c th hin bi b cc hng ro mu dch hin v n, xut khu v nhp khu gia cc quc gia Chu u c k vng s gia tng ng k. Cn cn mu dch ca bt c mt quc gia Chu u no so vi cc quc gia Chu u khc c th tu thuc vo mc nghim ngt ca cc hng ro c trc y. Th d, mt quc gia Chu u p t cc hng ro tng i ln trn nhp khu s c mt gia tng ln trn nhp khu. Ngc li, mt quc gia Chu u khc c hng ro nh hn s khng c thay i bi v cc c hi xut khu n quc gia c sn. S hi nhp gia cc quc gia
27

Chu u c th c tc ng quan trng n cn cn mu dch gia cc quc gia Chu u v cc quc gia ngoi Chu u. C th c hai trng hp xy ra nh sau: Trng hp 1: Chu u pho i khng tr a. Mt vi nh phn tch cho rng trong khi cc quc gia Chu u ct gim hng ro mu dch trong phm vi Chu u, h s kt hp li t cc hng ro cho hng nhp khu t cc quc gia khng phi Chu u. Kho hng ny c gi l Chu u pho i, theo cc cng ty Chu u c bo h chng li cc nh xut khu bn ngoi Chu u. Nu cc quc gia Chu u cho rng cc hng ro mu dch ca cc quc gia khc nh Nht v M l qu ng, h c th p t cc hng ro i vi hng ho xut khu t cc quc gia ny. Th d, vo nm 1999 2000, cc quc gia Chu u cm nhp tht b x l bng cc hc mn tng trng t M. Ngoi ra, vo nhng nm 90 h cng n nh gi sn cho cc chp b nh my tnh nhp t Nht, sau khi buc ti Nht bn ph gi (bn thp hn gi thnh) cc chp b nh my tnh Chu u. Nu cc quc gia u Chu gia tng cc hng ro, xut khu thun ca h s gia tng. i vi mt vi quc gia Chu u, hng ro mu dch i vi nhp khu t cc quc gia bn ngoi cng ng Chu u c th b ct gim. Chng hn, nhng quc gia c
28

hn ngch rt hn ch i vi nhp khu t ca Nht c th phi tun th mt hn ngch EC thng nht. Trc y duy tr mt hn ngch 3.500 xe Nht, t hn th trng ca mnh 1%. Hn ngch EC c th t 10 n 11%. Nu hu ht cc hng ro mu dch EC bn ngoi cng ng gia tng, cc cng ty va v nh xut khu sang Chu u c th b nh hng ngc li. Ngoi ra, vic bi b cc hng ro gia cc quc gia Chu u c th tng cng s cnh tranh gia cc quc gia ny. y l mt l do khc ti sao cc nh xut khu sang Chu u c th b bt li. Cc nh xut khu qu nh khng th tnh n vic u t nc ngoi trc tip c th b y ra khi th trng. Trng hp 2: Chu u pho i - tr a. Nu cc quc gia khng phi Chu u tr a i vi khu hng Chu u pho i, lc thay i trong xut khu thun ca cc quc gia Chu u kh d on hn. Trong khi nhp khu t cc quc gia khng phi Chu u gim, xut khu n nhng quc gia ny cng gim. Ni chung kho hng Chu u pho i c th c coi l khng thch hp v n c th a n st gim mu dch quc t. Tuy nhin, nu n ch c dng nh mt rn e i vi cc hng ro mu dch qu cao t cc quc gia khng phi Chu u, ch khng c thc thi lin
29

tc, th theo quan im ca cc nh kinh t Chu u, kho hng ny c th thc s khuyn khch mu dch t do. Ti khon vn: Ti khon vn phn nh cc thay i trong ti sn ngn hn v di hn m quc gia s hu. u t nc ngoi di hn bao gm tt c u t vn gia cc quc gia, k c u t nc ngoi trc tip v mua chng khon vi k hn trn mt nm. u t nc ngoi ngn hn gm cc lu lng vn u t vo chng khon c k hn di mt nm. Do k hn ngn, nh u t nhng chng khon ny thng duy tr vn ca h mt quc gia no ch trong mt thi gia ngn, to nn bin ng nhanh ca cc dng vn u t ngn hn theo thi gian. Nhng thay i qu kh trong chu chuyn vn Chu u. Vn chu chuyn p ng vi cc qui nh thay i theo thi gian. Khi hip nh Chu u hp nht nm 1987 c thc hin t c hi nhp ton Chu u, cc lung vn c chuyn hng v cc quc gia Chu u ti tr cc d n mi c th thc hin. Kt qu l vn chuyn dch n cc nc khc t hn, do ngun cung vn c sn tr nn thp hn nhu cu v vn. Hu qu l c mt p lc gia tng li sut cc nc ny. Lun chuyn vn gia cc quc gia cng chu nh hng do cuc ti thng nht nc c cui nm 1989. Vic khuyn khch kinh doanh sau khi thng nht nc c to nn mt gia
30

tng ng k nhu cu v vn y. Vo thng 08.1990, li sut Ty c t mc cao nht trong 7 nm trc . Cc dng vn chuyn hng v c ti tr cc d n mi. Kt qu l lng vn chuyn n M v cc nc khc t i, lm cho li sut cc nc ny tng (hnh 2.2). Nh vy, dao ng li sut gia cc quc gia c mi tng quan rt cao, cng nh s lng cc lung vn chy vo v chy ra t hu ht cc quc gia u chu nh hng ca cng cc yu t. Hnh 2.2: nh hng ca s ti thng nht nc c i vi li sut

31

 minh ha cho s quan trng ca cc dng vn u t quc t, hy xem vic cc nh u t Nht thng mua t 15% n 30% cc tri khon k hn 30 nm do B Ti chnh M pht hnh. Ngoi ra, cc nh u t Nht cn tham gia khong 25% khi lng chng khon giao dch trn th trng chng khon NewYork. Mt vi nh phn tch cho rng hnh ng ca cc nh u t gy ra hai ln st gim th trng chng khon ln nht trong thp nin 1980. Ln ph sn ngy 19/10/1987 bt u sau khi cc nh u t Nht bn mt lng rt ln d tr tri phiu kho bc M, y cc li sut tng nhanh mt cch t ngt. Ngy 13/10/1989, th trng chng khon st gim sau khi hai ngn hng Nht quyt nh khng h tr ti chnh cho cc gim c UAL mua cng ty UAL mc ngh 6.75 t. S kin ny c v nh lm cho cc nh u t tin rng khng th hon thnh cc vic hp nht hay sp nhp sp ti bi v khng c h tr y ca cc nh u t. 2.1.3 CC YU T NH HNG N CN CN TI KHON VNG LAI Khi phn tch cc yu t tc ng n ti khon vng lai, chng ta da trn nguyn tc cetaris paribus. Ngha l, khi nghin cu tc ng ca mt nhn t th ta c nh cc nhn
32

t khc. Do cn cn ti khon vng lai ca mt quc gia c th nh hng ng k n nn kinh t ca quc gia , vic xc nh v iu phi cc yu t nh hng n cn cn ti khon vng lai rt quan trng. Cc yu t nh hng nhiu nht l: Lm pht Thu nhp quc dn T gi hi oi Cc bin php hn ch ca chnh ph nh hng ca lm pht: Nu mt quc gia c t l lm pht tng so vi cc quc gia khc c quan h mu dch, th ti khon vng lai ca quc gia ny s gim nu cc yu t khc bng nhau. Bi v ngi tiu dng v cc doanh nghip trong nc hu nh s mua hng nhiu hn t nc ngoi (do lm pht trong nc cao), trong khi xut khu sang cc nc khc s st gim. nh hng ca thu nhp quc dn : Nu mc thu nhp ca mt quc gia (thu nhp quc dn) tng theo t l cao hn t l tng ca cc quc gia khc, ti khon vng lai ca quc gia s gim nu cc yu t khc bng nhau. Do mc thu nhp thc t ( iu chnh do lm pht ) tng, mc tiu th hng ho cng tng. Mt t l gia tng trong tiu th hu nh s phn nh mt mc cu gia tng i vi hng ho nc ngoi. minh ho nh hng tim n ca
33

thu nhp quc dn i vi cn cn ti khon vng lai, ta hy xem cuc hp thng 7/1989 gia cc cng quc, trong M yu cu cc quc gia khc thc y cc nn kinh t ca h. Loi chnh sch ny s gia tng nhu cu hng ho nc M, Tuy nhin cc nc nh Nht v c ang bn tm hn v vic ct gim lm pht. V vy, h lun mun thc hin chnh sch thc y kinh t, kt qu l M phi tm cc gii php khc gii quyt vn thm ht ln trong cn cn mu dch ca mnh. Vic bi b bc mn st thc y kinh t Chu u vo cui nm 1989 v trong nm 1990 a n nhu cu cao i vi hng ho M. Trn thc t, M c thng d cn cn mu dch i vi cc nc Chu u trong bn thng u nm 1990, mt tin b quan trng so vi thm ht 1,3 t trong nm 1989. nh hng ca t gi hi oi : Nu ng tin ca mt nc bt u tng gi so vi ng tin ca cc nc khc, ti khon vng lai ca nc s gim nu cc yu t khc bng nhau. Hng ho xut khu t nc ny s tr nn mc hn i vi cc nc nhp khu nu ng tin ca h mnh. Th d, mt nh nhp khu Thu S s phi tr 200 ng franc Thu S cho mt cy vt tennis vi gi bn 100 la M nu mt la tr gi bng 2 franc. Tuy nhin nu mt la tr gi 3 franc, s phi mt 300 franc mua cy vt, v do c th lm gim nhu cu ca ngi Thu
34

S i vi mn hng ny, s c mi lin quan ny gi t gi hi oi v cn cn ti khon vng lai khia hng ho mua bn c tnh co gin theo gi. Trong cui thp nin 1990, gi tr ng la tng ti mc cao k lc. y l l do chnh ti sao mu dch ca M vi cc nc khc thay i so vi trc . ng la mnh khuyn khch M nhp khu v lm gim nhu cu hng ho M nc ngoi.Thm ht ca M trong nm 2000 t n mc k lc trn 400 t la. Mi lin h gia xut khu thun thc t (xut khu iu chnh theo lm pht tr nhp khu iu chnh theo lm pht) v gi tr thc ( iu chnh theo lm pht) ca ng la c trnh by trong hnh 2.3. Nh d kin, mi lin quan nghch chiu gia xut khu thun thc t v gi tr thc ca ng la hin din trong hu ht thi k 1972- 1987. Tuy nhin t nm 1985 n u nm 1987, xut khu thun thc t gim ngay c khi ng la gim gi. Mi lin h mu thun ny gia t gi hi oi v cn cn mu dch c gii thch nh sau:

35

Hnh 2.3 : Mi lin h gia gi tr ng la v xut khu thc t ca M

Trong sut thi gian la yu, nhiu nh xut khu hng sang M c th b tr phn gi la cao hn s c tr cho hng ca h bng cch gim gi. Gi d rng bn vit s dng cho vn phng nhp t c c nh gi 500 mc c. Nu 1 mc tr gi 0,40 la, mt doanh nghip M s phi tr 200 la cho mt bn vit ny. Nu ng mc tng gi 25% ln 0,50 la, gi bn vit s tng ln n 250 la . Nh sn xut bn c th xem xt vc ct gim gi xung 400 mc c cho cc doanh nghip M, gi bn vn gi mc 200 la. Trong th d ny, cc nh sn xut chu tc ng ca vc gim gi la. Vic gim gi
36

khng ch lm gim mc li nhun ca nh sn xut, trong mt vi trng hp, c th a n thit hi.Tuy nhin, nu vic ng la yu c xem l ngn hn, phn thit hi ny c xem l ng duy tr th phn. Mt khi ng la mnh ln, nh sn xut c th iu chnh gi ln ly li mc li nhun trc y. Hnh 2.4 : Mi lin h gia gi tr ng la v gi nhp khu

Trn thc t, h c th tnh cho cc doanh nghip M gi cao hn 500 mc c trong sut thi gian ng la mnh b tr cho sc mua ngang gi tng ca cc doanh nghip M. Vic iu chnh gi thc s ca h phn no tu thuc vo cnh tranh. Nu c nhiu i th nc ngoi cnh tranh, vic iu chnh gi s tu thuc vo gi m cc i th nc
37

ngoi ca h tnh cho cc khch hng M. Nu cc i th cnh tranh chnh ti M, doanh nghip xut khu hng sang M c mc linh hot ln hn nng gi trong sut thi gian ng la mnh, v ng la mnh s khng c li trc tip cho cc i th ny ca h. c mt th d thc t, hy xem trng hp ca Cng ty Fujinon Optical, mt cng ty xut khu Nht, trong nm 1985 nh gi ng nhm hng hi l 93.600 Yn Nht. Vo lc ny, gi tr ng la l 240 Yn Nht, v vy cc cng ty nhp khu M c th mua ng nhm ny vi gi 390 la (93.600/240). Vo thng 7 nm 1986 ng la st gi ng k v ch cn bng 156 Yn Nht.Vi t gi 1 la bng 156 Yn Nht, gi ny s bng 430 la, cao hn gi cc nh nhp khu M mua nm 1985 l 10%. Tuy vy, gi ca Fujinon nu tnh bng ng Yn thp hn gi vo ma thu nm 1985 n 28%. Gi c ca nhiu hng ho ca Nht nh o s mi, o ngn , qun jean, ti xch, vit bi v a ht cng c ct gim, ti a khong 25%, p ng vi s rt gi ca ng la. B lao ng M c tnh t thng 03/1985 n thng 09/1987, ch c 46% ca s st gi bnh qun 29% ca ng la c phn nh trong gi c hng ho do cc

38

cng ty M nhp khu, cho thy cc cng ty xut khu nc ngoi hp th ht phn 54% cn li. Hnh 2.4 : cho thy gi hng nhp khu M p ng th no vi nhng dao ng trong t gi hi oi trung bnh ca cc ng tin chnh (so vi la) theo thi gian.Trong thp nin 70 v u thp nin 80, c mi lin h nghch chiu r rng gia hai bin s ny. Tuy nhin, khi ng la M bt u suy yu nm 1985, gi hng nhp khu M s tng nh - iu ny xc nhn rng cc cng ty xut khu khng phi l cng ty M b p phn ng la yu cho cc cng ty nhp khu M bng cch gim gi .

39

Bi c Thm o lng nh hng ca dao ng t gi hi oi i vi mu dch quc t Tnh p ng nhanh ca xut khu, nhp khu hay cn cn mu dch i vi t gi hi oi c th c o lng bng phn tch hi quy (xin xem chi tit v phn tch hi quy phn ph lc). Th d, mt cuc nghin cu mi y phn tch t gi hi oi nh hng th no n ngnh nhp khu hng dt ca M. Phng trnh hi quy sau y c p dng:
(% thay i trong nhp khu = thc ca la) t-1 hng dt M ) t thc ) t-1 + u t bo + b1 (% thay i trong t gi + b2 ( % thay i trong GNP

Trong bo,b1 v b2 tiu biu cho cc h s hi quy, t tiu biu cho qu (3 thng) v u tiu biu cho mt i lng sai s . T gi thc ca la l t gi bnh qun tnh theo trng lng mu dch c iu chnh theo lm pht. GNP thc cng iu chnh theo lm pht. Lu rng mi lin h din t trong phng trnh c thit k nm c tc ng tr ca cc bin s c lp i vi nhp khu. M hnh hi quy c p dng cho cc d kin tng qu t nm 1990 n 1999. Kt qu ca m hnh hi quy nh sau :
40

(% thay i trong nhp khu = - 29,41 + 1,33 (% thay i trong t gi thc ca la )t-1 hng dt M )t + 2,91 ( % thay i trong GNP thc )t-1

H s hi quy 1,33 cho thy mt thay i 1% trong t gi thc ca mt ng la a n thay i 1,33% trong nhp khu hng dt sau mt qu . Hn na, b 2 = 2,91, tc thay i 1% trong GNP ko theo thay i 2,91% trong nhp khu hng dt sau mt qu. C hai mi lin h ny rt ng k v mt thng k. Kt qu cho thy c th gia tng trong nhp khu hng dt bt ngun t mt gia tng c sn trong gi tr ng la c iu chnh theo lm pht v trong tng cng GNP. Khi cc cng ty xut khu khng b p cho cc cng ty nhp khu M cho ng la yu, hu nh chc chn l cc cng ty nhp khu s tm mt ngun hng khc thay th. Tuy nhin, h c th khng mun quay sang cc doanh nghip M. Do ng tin ca cc quc gia ln khc tng gi so vi ng la t nm 1986 n nm 1988, nhiu cng ty nhp khu M chuyn sang cc quc gia khc c ng tin khng tng gi. Th d, tin ca cc nc nh Singapore, i Loan, Hng Kng v Hn Quc tng i
41

n nh so vi ng la. Kt qu l thm ht mu dch ca M vi cc nc ny tng, vt qu phn b tr cho bt c nh hng thun li no i vi cn cn mu dch cc nc khc. Mt l do khc ti sao ng la yu s khng lun lun lm gim thm ht mu dch ca M l cc giao dch mu dch quc t thng c sp xp trc v khng th iu chnh tc khc. Nh th, cc cng ty nhp khu khng phi M c th b cc doanh nghip M hp dn do ng la yu, nhng h khng th ct t ngay quan h ca h vi cc nh cung cp t cc quc gia khc. Theo thi gian, h c th tn dng ng la yu bng cch mua hng nhp t M nu h tin rng ng la cn tip tc yu. Thi gian tr gia ng la yu v nhu cu tng i vi cc sn phm M ca cc doanh nghip khng phi M i khi c c tnh l 18 thng hay lu hn.

42

Hnh 2.5 Phn ng ca cn cn mu dch M i vi mt ng la yu

o
ng cong J

v s lng nhp khu ca M, vi cng l do. Cc cng ty nhp khu M s khng ngay tc khc chuyn sang mua hng sn xut ti M khi ng la yu. C th h thit lp mt mi lin h di hn vi cc nh cung cp khng phi M, hay h c th tin rng M khng c hng thay th phm cht nh cc hng ho ny. Vi mt s lng n nh hng nhp khu v mt ng la yu, gi tr nhp khu bng la tng. V vy cn cn mu dch ca
43

Cn cn mu dch ca M

Thi gian

Cng c mt mi lin h tr gia gi tr ng la

M c th thc s xu i trong ngn hn do ng la st gi. Cn cn ny ch c th c ci thin khi cc nh nhp khu M v khng phi M p ng vi thay i trong sc mua do ng la yu gy ra. iu ny tng trng cho ci gi l hiu ng ng cong J, nh trong hnh 2.5. ng i xung su hn trong cn cn mu dch trc khi i ln to nn mt ng cong trng ging ch J. nh hng ca cc bin php hn ch ca chnh ph: Nu chnh ph ca mt quc gia nh thu trn hng nhp khu, gi ca hng nc ngoi i vi ngi tiu dng tng trn thc t. Thu sut thu nhp khu do chnh ph M n nh trung bnh thp hn so vi cc chnh ph khc. Tuy nhin, mt vi ngnh cng nghip c bo h bng thu nhp khu cao hn cc ngnh khc. Cc sn phm ngnh may mc v nng phm M c bo h nhiu hn nhm chng li cnh tranh nc ngoi nh thu nhp khu cao nh vo hng nhp khu c lin quan. Vic gia tng p dng thu nhp khu nhm lm tng cn cn ti khon vng lai ca M, tr trng hp cc chnh ph khc tr a. C chnh lch ln trong thu nhp khu gia cc quc gia. Th d, nm 1990, M nh thu nhp khu 13.5 xu trn mt thng bia nc ngoi, trong khi thu nhp khu ca Canada l 24xu/thng, ca hu ht cc nc Chu u l 2,93 la/thng v ca Trung Quc l 14,60 la/thng.
44

Ngoi thu nhp khu, mt chnh ph c th ct gim nhp khu bng cch p dng mt hn ngch, hay gii hn ti a c th nhp khu. Hn ngch thng c M v cc nc khc p dng cho rt nhiu loi hng ho nhp khu. Hn ch mu dch c th bo v cng n vic lm, nhng phi tr gi. Mt cuc nghin cu mi y ca Vin Kinh t Quc t c tnh chi ph ca mi vic lm c bo v c ln n 705.000 la cho ngnh cng ngh xe hi M v mt triu la cho cng nghip thp chuyn ngnh. Ngoi ra, hn ch mu dch thng ch lm li cho mt vi ngnh cng nghip, trong khi gy bt li cho cc ngnh khc khi cc quc gia khc tr a bng cch p dng cc bin php hn ch mu dch ca h. Trong trng hp ny, nhp khu ca c hai quc gia c th st gim lm cho mc ti khon vng lai khng chnh lch g lm so vi mc trc khi p dng vng u cc bin php hn ch mu dch. Sau y l mt th d v hn ch mu dch. Vo thng 7/1983, theo yu cu ca ngnh cng nghip thp, chnh ph M quy nh hn ngch cho thp chuyn ngnh nhp vo M, gip ngnh chng li cnh tranh t cc nh sn xut nc ngoi. Hnh ng ny khng c xem l hp php, cn c trn cc iu khon ca Hip nh chung v thu quan v mu dch (GATT) thnh lp t nm 1947.
45

Cc quy nh ca GATT ch cho php hn ch mu dch tr a cc hnh ng mu dch bt hp php ca cc nc khc, chng hn nh vic mt chnh ph tr cp xut khu. Cc bin php hn ch mu dch do chnh ph M p dng c v bt hp php bi v chng ch nhm lm tng li th cnh tranh ca ngnh cng nghip thp trong th trng ni a. Kt qu l chnh ph M b buc phi chp nhn cc hn ch c cng gi tr i vi xut khu ca mnh. Ngay sau , mt nhm cc quc gia Chu u cng b rng h s tr a bng cch p dng thu nhp khu v hn ngch cho ho cht, nha v hng th thao ca M xut sang nc h. Chnh ph M cho rng cc hnh ng tr a ny qu ng v xem xt cc bin php tr a trn cc mt hng khc nhp vo M t cc quc gia ny. Trong th d ny, ngnh cng nghip thp M c li t cc bin php hn ch mu dch do chnh ph thc thi, nhng cc ngnh ho cht, nha v hng th thao chu nh hng ngc li do cc hnh ng tr a ca cc nc Chu u. Qua thi gian, c nhiu c gng gim bt cc hn ch mu dch. Mt trong nhng n lc mi y nht c tiu biu bi o lut mu dch v thu quan nm 1984 (cn c gi l o lut Omnibus, c hiu lc t thng 10/1984). o lut ny bao gm cc iu khon khuyn khch chung mu dch t do. Trong nm 1989, cc thnh vin GATT t tin b
46

xa hn trong vic t do ho mu dch th gii bng cch bi b tr cp nng nghip. H cng tho thun cng c quyn lc ca GATT trong iu phi mu dch. C mt vi phn i t cc nhm c quyn li c bit tiu biu cho nng nghip, ngnh dt v cc ngnh cng nghip khc mun c bo h nhiu hn. Nm 1990, M v Nht t c mt tho thun, theo Nht s ct gim cc hn ch mu dch ca mnh, trong khi M s p dng cc bin php ci thin kh nng cnh tranh ton cu. Trong nhng nm gn y, thm ht ln cn cn mu dch ca M thc y chnh ph M buc cc quc gia khc gim bt cc hn ch mu dch ca h. Th d, nm 1988 M lm p lc i Loan ct gim thu nhp khu. Chnh ph i Loan phi tun th cc yu cu ca Chnh ph M, bi v gn phn na xut khu ca i Loan l sang M. Nu i Loan khng ct gim thu nhp khu, M c th tr a i vi xut khu ca i Loan. Chnh ph M cng lm p lc vi Hn Quc lm nc ny ct gim thu nhp khu nm 1988. i vi mt vi ngnh cng nghip, chnh ph vn duy tr cc hn ch v ngoi thng. Th d, cc nh sn xut xe hi chnh ca M gy p lc vi chnh ph yu cu chnh ph Nht gii hn xut khu xe t Nht sang M.
47

Chnh ph Nht tun th yu cu ny, v hn ch xut khu xe sang M t nm 1985.

Bi c thm
Cc hng ro mu dch ca Nht c thi qu? i khi cc hng ro mu dch tim n ca mt chnh ph c th nh hng quan trng n mu dch quc t. Nht Bn ni ting vi cc hng ro n, nh tiu chun cht lng sn phm qu nghim ngt i vi hng ho nhp khu. Mt vi nh kinh t lp lun rng chnh cc hng ro ny lm ko di thm ht mu dch ca M vi Nht. Tuy nhin, mt s khc li quy trch nhim s thm ht ny do cht lng sn phm ho hng v hiu nng sn xut ca Nht. Nn kinh t Nht c hng li rt nhiu t tham gia mu dch quc t k t Th chin II. Nht c thng d cn cn mu dch t u thp nin 1980. Mt vi quc gia cng khai ch trch Nht v vic p dng cc chnh sch bo h ti a ho xut khu v gii hn nhp khu, v Nht phn ng li s ph bnh ny bng cch ct gim c mc cc hng ro mu dch ca mnh. Mt cuc nghin cu mi y dng phng php phn tch hi quy xc nh cc yu t nh hng n mc xut khu v nhp khu ca M t Nht. Phn tch ny
48

cho thy hu ht cc bin ng trong xut khu v nhp khu iu lin quan n cc bin s kinh t (nh gi c v thu nhp ca quc gia) v t gi hi oi, nhng khng lin quan n cc hng ro mu dch ca chnh ph. iu ny cho thy rng vic p t cc hng ro mu dch khng tc ng ln n cn cn mu dch . Ngoi vc p dng cc bin php hn ch, chnh ph cng c cc cch khc c th nh hng n ti khon vng lai. Cc chnh sch tin t v ti kho c th nh hng n cc bin s kinh t nh mc lm pht v thu nhp, v cc bin s ny li tc ng n cn cn ti khon vng lai. Ngoi ra, chnh ph c th tr cp cho mt s cc doanh nghip, nh c th tng cng tim nng xut khu ca cc doanh nghip ny. Th d, nm 1991 chnh ph Php cung cp nhng khon tr cp khng l cho hai trong s cc cng ty in t ln. Mt vi quc gia Chu u ch trch hnh ng ny v khng nht qun vi cc bi b trc v cc hn ch v tr cp c th cn tr mu dch t do. S tng tc ca cc yu t. n gin ha, tc ng ca mi yu t kinh t v hn ch ca chnh ph c nh gi ring r, khng tnh ti cc yu t khc. Cc yu t va c trnh by tc ng ln nhau, v vy nh hng ng thi ca chng i vi cn cn mu dnh rt
49

phc tp. Th d, khi mt t l lm pht ca M cao lm gim ti khon vng lai, n cng to p lc lm gi tr ng la st gim. Do ng la yu c th ci thin ti khon vng lai, n c th b tr mt phn nh hng ca lm pht i vi ti khon ny. Phn tch hi quy thng c s dng nh gi nh hng qua ca mt hay nhiu yu t i vi ti khon 2.2 MI QUAN H GIA LM PHT LI SUT V T GI HI OI 2.2.1 L THUYT NGANG GI SC MUA Xt v mt l thuyt, nu cc yu t khc nh nhau, khi t l lm pht ca mt nc tng tng i so vi mt nc khc, mc cu ca ng tin nc gim do xut khu gim do gi cao hn. Ngoi ra, ngi tiu dng v cc cng ty trong nc c lm pht cao c xu hng tng nhp khu. C hai lc ny to p lc gim gi ng tin ca nc c mc lm pht cao. T l lm pht thng khc nhau gia cc quc gia, to nn cc kiu mu mu dch quc t iu chnh thch hp v nh hng n t gi hi oi. Mt trong nhng l thuyt ni ting nht v gy nhiu tranh ci nht trong ti chnh quc t l thuyt ngang gi sc mua, tp trung vo mi lin h lm pht - t gi hi oi. C nhiu hnh thc khc nhau ca l thuyt ny. Theo hnh thc tuyt i, cn c gi l lut mt gi cho
50

rng gi c ca cc sn phm ging nhau ca hai nc khc nhau s bng nhau khi c tnh bng mt ng tin chung. Nu c mt chnh lch trong gi c khi c tnh bng mt ng tin chung hin hu, mc cu s dch chuyn cc gi c ny gp nhau. V d: Nu cng mt sn phm c M v Anh sn xut, v gi Anh thp hn khi c tnh bng mt ng tin chung, cu ca sn phm ny s tng Anh v gim i M. V vy, gi thc t tnh mi nc hoc t gi hi oi c th iu chnh li hoc 2 nhn t ny b tc ng ng thi. C hai lc ny s lm cho gi ca cc sn phm s ging nhau khi c tnh bng mt ng tin chung. Trn thc t, s hin hu ca chi ph vn chuyn, thu nhp khu v hn ngch c th ngn cn hnh thc ngang gi sc mua tuyt i. Nu chi ph vn chuyn trong th d ny cao, mc cu i vi sn phm c th khng chuyn dch theo cch nu trn. V vy, chnh lch trong gi c s tip tc. Hnh thc tng i ca l thuyt ny l mt hnh thc khc gii thch cho kh nng bt hon ho ca th trng nh chi ph vn chuyn, thu quan v hn ngch. Hnh thc ny cng nhn rng do cc bt hon ho ca th trng, gi c ca nhng sn phm ging nhau cc nc khc nhau s khng nht thit bng nhau khi c tnh bng mt ng tin chung. Tuy nhin, theo hnh thc ny, t l
51

thay i trong gi c sn phm s phn no ging nhau khi c tnh bng mt ng tin chung, min l chi ph vn chuyn v cc hng ro mu dch khng thay i. Gi d rng ch s gi c trong nc (Ph)v nc ngoi (Pf) bng nhau. By gi gi d rng theo thi gian, mc lm pht trong nc l Ih trong khi mc lm pht ca nc ngoi l If. Do lm pht, ch s hng ho tiu dng (Ph) trong nc tr thnh: Ph(1+Ih). Ch s gi c ca nc ngoi (Pf) cng s thay i do lm pht nc : Pf(1+If). Nu Ih>If v t gi gia hai ng tin ca hai nc khng thay i, sc mua hng nc ngoi s ln hn sc mua hng trong nc. Trong trng hp ny, khng c ngang gi sc mua. Nu Ih<If v t gi gia hai ng tin ca hai nc khng thay i, khi sc mua hng trong nc ln hn sc mua hng nc ngoi. Trong trng hp ny cng vy, khng c ngang gi sc mua. Theo l thut ngang gi sc mua, t gi hi oi s khng gi nguyn, m s iu chnh duy tr ngang gi trong sc mua. Nu lm pht v t gi ca ng tin nc ngoi thay i, ch s gi c nc ngoi t gc ca ngi tiu dng trong nc tr thnh Pf(1+If)(1+ef). Trong ef tiu biu cho phn trm thay i gi tr ca ng ngoi t .Theo l thuyt ngang gi sc mua, phn trm ca thay i trong ng ngoi t (e f) s thay i duy
52

tr ngang gi trong ch s gi c mi ca c hai nc. Chng ta c th tnh (ef) theo cc iu kin ca ngang gi sc mua bng cch t cng thc cho ch s gi c mi ca nc ngoi bng vi cng thc tnh ch s gi c mi trong nc nh sau: Pf(1+If)(1+ef) = (Ph(1+Ih). tnh c ef chng ta c: ef = Ph(1+Ih) Pf(1+If) -1

V Ph = Pf (cc ch s gi c ban u c gi d bng nhau c hai nc) nn loi tr ln nhau, cn li: ef = (1 + Ih) (1 + If) -1

Cng thc ny phn nh mi lin h gia t l lm pht tng i v t gi hi oi theo ngang gi sc mua. Lu rng nu Ih > If; ef s dng. iu ny ng rng ng ngoi t s tng gi khi lm pht trong nc vut qu lm pht nc ngoi. Ngc li, nu Ih < If; ef s m. iu ny ng rng ng ngoi t s gim gi khi lm pht nc ngoi vut qu lm pht trong nc.

53

 c mt th d bng s, gi d rng t gi hi oi ban u cn bng. Sau ng tin trong nc chu mc lm pht 5%, trong khi ng ngoi t ch chu mc lm pht 3%. Theo ngang gi sc mua, ng ngoi t s iu chnh nh sau: ef = (1 + Ih) (1 + If) -1 = 1 + 0,05 1 + 0,03 -1 = 0,0194 hay 1,94%

Nh vy, ng ngoi t s tng gi 1,94% p ng mc lm pht cao hn trong nc so vi nc ngoi. Nu t gi hi oi ny thay i ng nh vy, ch s gi c ca nc ngoi s cao bng vi ch s gi c trong nc t gc ca ngi tiu dng trong nc. Thm ch d lm pht nc ngoi thp hn nhng di gc ca ngi tiu dng trong nc vic tng gi ca ng ngoi t s y ch s gi c nc ngoi tng ln. Khi xem xt tc ng ca t gi hi oi, cc ch s gi c ca c hai quc gia u tng 5% t gc nhn ca ngi trong nc, do sc mua hng nc ngoi bng vi sc mua hng ni a. Th d th nh, cng gi d rng t gi hi oi ban u cn bng. Sau trong nc c mc lm pht 4%, trong khi nc ngoi, t l lm pht l 7%. Theo ngang gi sc mua, ng ngoi t s iu chnh nh sau:
54

ef =

(1 + Ih) (1 + If)

-1 =

1 + 0,04 1 + 0,07

-1 = - 0,028 hay -2,8%

Nh vy ng ngoi t nn gim gi 2.8% p ng vi mc lm pht nc ngoi cao hn so vi lm pht trong nc. Nu s iu chnh ny xy ra, ch s gi c trong nc s bng vi ch s gi c nc ngoi. Thm ch cho d lm pht trong nc thp hn, nhng di gc ca ngi tiu dng vic gim gi ca ng ngoi t s to mt p lc lm cho ch s gi c nc ngoi gim xung. Khi xem xt tc ng ca t gi, cc ch s gi c ca c hai nc tng 4% do ngang gi sc mua vn hin hu do iu chnh t gi hi oi. Mt mi lin h cn c trn ngang gi sc mua n gin hn nhng khng chnh xc bng l: ef = Ih If. Tc l, phn trm thay i ca t gi hi oi s gn bng chnh lch trong t l lm pht gia hai quc gia. minh ho vic s dng cng thc n gin ho ny, hy xem hai nc M v Anh mua bn vi nhau rt ln. Gi d c mt trng thi cn bng trong 1 bng Anh ban u tr gi 2 la. By gi gi d M chu mt t l lm pht ban u l 9%, trong khi mc lm pht ca Anh ch l 5%. Theo cc iu kin ny, l thuyt sc mua ngang gi cho thy rng ng
55

bng Anh nn tng gi khong 4%, l chnh lch gia hai t l lm pht. L do c bn ng sau thuyt Ngang gi sc mua: Nu hai quc gia sn xut nhng sn phm c th thay th ln nhau, nhu cu i vi sn phm s iu chnh khi t l lm pht khc nhau. Trong th d trc, gi c M tng 9% so vi 5% Anh. iu ny u tin s lm cho ngi tiu dng M tng nhp khu t Anh v ngi tiu dng Anh gim nhu cu i vi hng ho M (v gi hng ho Anh tng vi mc thp hn). Nhng p lc nh th to sc p tng gi tr ng bng Anh. Vic chuyn dch trong tiu dng t M sang Anh s tip tc cho n khi gi tr ng bng Anh c tng ln ti mt mc m (1) gi c ngi tiu dng M tr cho hng ho Anh khng thp hn gi c M, (2) gi c ngi tiu dng Anh tr cho hng ho M khng cao hn gi c Anh. Mc tng gi ca ng bng cn t c mc cn bng mi khong 4%, nh s c chng minh di y. Vi lm pht 5% Anh v ng bng tng gi 4%, ngi tiu dng M s tr cho hng ho Anh cao hn gi h tr trc y trong trng thi cn bng ban u khong 9%, bng vi gi tng 9% trong gi hng ho M do lm pht M. Hy xem trng hp ng bng Anh ch tng gi 1%. Trong trng hp ny, gi c hng ho Anh i vi ngi
56

tiu dng M tng khong 6% (5% lm pht v 1% tng gi ng bng Anh), tc l thp hn gia tng 9% gi c hng ho M i vi ngi tiu dng M. Nh vy, ta s thy l ngi tiu dng M tip tc chuyn sang tiu dng hng ho Anh. Ngang gi sc mua cho thy vic gia tng tiu th hng ho Anh ca ngi tiu dng M s tip din cho n khi ng bng Anh tng gi khong 4%. Bt c mc tng gi no thp hn t l ny s tng trng cho vic gi c ca Anh hp dn hn gi c M t quan im ca ngi tiu dng M. T quan im ca ngi tiu dng Anh. Gi c hng ho M ban u tng cao hn hng ho Anh. Nh vy, ngi tiu dng Anh s tip tc gim nhp khu t M cho n khi ng bng Anh tng gi 4%, n s b tr mt phn gia tng 9% trong gi hng M t quan im ca ngi tiu dng Anh. Chnh xc hn, hiu qu rng l gi ca hng ho M s tng khong 5% i vi ngi tiu dng Anh (9% lm pht tr 4% tit kim c cho ngi tiu dng Anh do tng gi ng bng Anh 4%). Dng ngang gi sc mua nh gi bin ng ca ng tin trong tng lai. Gi tr mi ca t gi giao ngay ca mt ng tin no (S t+1) s l mt hm s ca t gi giao ngay ban u c trong tnh trng cn bng (St) v chnh lch lm pht nh di y:
57

St+1 = St 1 + Cng thc gn ng l: St+1 = St [ 1+ (Ih-If)]

(1+ Ih) (1 + If)

-1

V d ng bng Anh c cho gi tr ban u bng 2 la, t l lm pht ca M ban u l 9%, t l lm pht ca Anh l 5%, theo l thuyt ngang gi sc mua, s gy nn iu chnh gn ng l: S(t+1) = St[1+(0,09-0,05)]= 2,00x1,04=$2,08 kim tra li hiu bit ca bn, hy xem mt th d th nh. Gi d Canada v M bun bn vi nhau rt ln v c hai nc u sn xut cc sn phm phn no ging nhau. Gi d gi tr cn bng ban u ca ng la Canada (CAD) l 0,90 la M. Gi d rng mc lm pht M l 1% trong khi mc lm pht ca Canada l 6%. Theo l thuyt ngang gi sc mua, t gi giao ngay ca la Canada s iu chnh nh sau: St+1 = St [ 1 + (0,01-0,06)] = 0,09 [1 + (-0,05) = $ 0,855 .
58

Phn tch ngang gi sc mua bng th. Dng l thuyt ngang gi sc mua, chng ta s c th nh gi tc ng c th c ca lm pht i vi t gi hi oi. Hnh 2.6 l mt cch trnh by l thuyt ngang gi sc mua bng th. Hnh 2.6 Minh ho ngang gi sc mua

59

Cc im trn hnh cho thy rng khi c mt chnh lch lm pht gia nc ch nh v nc ngoi l x%, ng tin nc ngoi s iu chnh x% do chnh lch lm pht . ng cho ni tt c nhng im ny c gi l ng ngang gi sc mua. im A tng trng cho th d ca chng ta trong mc chnh lch lm pht gia M ( y c coi l nc ch nh) c gi d bng 9% v ca Anh c gi d bng l 5%, do Ih- If = 4%. Ta nh li rng iu ny a n mt tng gi d bo ca ng bng Anh 4% nh im A cho thy. im B phn nh th d trong mc lm pht ca M v ca Canada c gi d bng 1% v 6%, do Ih-If = -5%. iu ny a n mt gim gi d bo ca ng la Canada 5% nh im B cho thy. Nu t gi p ng vi chnh lch lm pht ng theo l thuyt ngang gi sc mua, cc im thc t s nm trn hoc gn ng ngang gi sc mua. Hnh 2.6 xc nh cc vng khng ngang gi sc mua. Gi d c mt tnh trng cn bng ban u, sau c mt thay i trong t l lm pht ca hai nc. Nu t gi hi oi khng chuyn ng theo l thuyt ngang gi sc mua, lc s c s khng ngang gi trong sc mua ca hai nc. im C trong hnh tiu biu lm pht trong nc (Ih) cao hn lm pht nc ngoi (If) 4%. Tuy nhin, ng ngoi t ch tng gi 1% p ng vi chnh lch lm pht
60

ny. Do xut hin khng ngang gi sc mua. Sc mua hng nc ngoi ca ngi tiu dng trong nc tr nn thun li hn so vi sc mua hng trong nc. Theo l thuyt ngang gi sc mua, vic khng ngang gi trong sc mua nh vy ch s hin din trong giai on ngn. Qua thi gian, khi ngi tiu dng trong nc tn dng s khng ngang gi sc mua bng cch mua hng nc ngoi nhiu hn, p lc tng trn gi tr ng tin nc ngoi s lm im C chuyn dch v pha ng ngang gi sc mua. Tt c cc im pha tri (hay bn trn) ng ngang gi sc mua tiu biu cho sc mua thun li i vi hng nc ngoi hn hng trong nc.

61

Hnh 2.7 Xc nh khng ngang gi trong sc mua

62

im D trong hnh 2.7 tiu biu lm pht trong nc thp hn lm pht nc ngoi 3%. Tuy nhin, ng ngoi t ch gim gi 2%. Mt ln na, li xut hin khng ngang gi sc mua. Sc mua hng nc ngoi tr nn km thun li hn so vi sc mua hng trong nc. Theo l thuyt ngang gi sc mua, ng ngoi t trong th d ny ng l nn st gi 3% b tr y phn chnh lch lm pht 3%. V ng ngoi t khng yu i trong th d ny, ngi tiu dng trong nc c th khng tip tc mua hng nc ngoi na, lm cho ng ngoi t st gi n mc m l thuyt ngang gi sc mua d bo. Nu nh vy, im D s dch chuyn v pha ng ngang gi sc mua. Tt c mi im bn phi (hay bn di) ng ngang gi sc mua tiu biu cho sc mua hng ngang gi trong nc thun li hn sc mua hng nc ngoi. Kim nh hiu lc ca l thuyt ngang gi sc mua. L thuyt ngang gi sc mua khng ch gii thch ti sao mc lm pht tng i gia hai nc c th nh hng n t gi hi oi, m cn cung cp thng tin d bo cc t gi hi oi. Nhiu nghin cu c thc hin tm hiu v vic c ngang gi sc mua hay khng. Kt qu ca cc cuc kim nh ny s c cp di y. Nhng, cu hi u tin l lm th no kim nh xem c ngang gi sc mua hay khng? Mt phng php n gin
63

l chn hai nc (th d nh M v mt nc khc) v so snh sai bit trong t l lm pht ca hai nc ny vi phn trm thay i trong gi tr ng ngoi t qua nhiu giai on thi gian. Chng ta c th v mt th ging nh hnh 2.7, mi im tng trng cho sai bt lm pht v phn trm thay i ca t gi hi oi mi thi k nht nh v sau xc nh xem cc im ny c gn ging ng ngang gi sc mua v trong hnh 2.7 khng. Nu cc im lch mt cch ng k khi ng ngang gi sc mua th phn trm thay i ca ng ngoi t khng chu nh hng ca t l lm pht theo l thuyt ngang gi sc mua.

64

Hnh 2.8 Mt cch kim nh ngang gi sc mua khc l so snh nhiu nc khc vi nc ch nh qua mt thi k cho sn. Mi nc s c mt chnh lch lm pht so vi nc ch nh, mc ny c th c so snh vi thay i trong t gi trong sut thi k ni trn. Nh vy, ta biu din mi nc phn tch bng mt im trn mt th nh hnh 2.7. Nu cc im ny chnh lch ng k so vi ng ngang
65

gi sc mua, cc t gi hi oi khng p ng vi chnh lch lm pht theo l thuyt ngang gi sc mua. L thuyt ngang gi sc mua c th c kim nh vi bt c quc gia no m ta c sn thng tin v lm pht. Nhiu cuc nghin cu c thc hin kim nh xem ngang gi sc mua c hin hu khng. Cc cuc nghin cu mi y ca Miskhin, Adler, Dumas, Abuaf v Jorion tm thy bng chng s lch hng ng k t ng ngang gi sc mua, tn ti qua nhiu thi k di. Mt cuc nghin cu c lin quan do Adler l Lehman thc hin cung cp chng c chng li ngang gi sc mua trong di hn.

66

Hnh 2.9:So snh s khc nhau trong lm pht hng nm v bin ng t gi hi oi

67

 xem xt thm ngang gia sc mua c hiu lc khng, hnh 2.8 minh ho cc t l lm pht tng i qua thi gian. Chnh lch lm pht v trong hnh c tnh bng t l lm pht M tr i t l lm pht nc ngoi. Chnh lch trong lm pht gia M v mi nc ngoi c tiu biu trn trc ng ca hnh 2.8. Ngoi ra, phn trm thay i t gi trung bnh hng nm ca mi ng ngoi t (so vi ng la M) c tiu biu bi trc ngang. Nu c ngang gi sc mua trong thi k xem xt, cc im trn th s gn mt ng cho 450 tng tng, chia hai cc trc (ging nh ng ngang gi sc mua trong hnh 2.7). Cc im tiu biu cho Canada, Nht v c thng phn nh ngang gi sc mua trong khi cc im tiu biu cho Anh lch rt xa ng ngang gi sc mua tng tng. Hnh 2.9 cho thy nh gi thm mi lin h gia cc chnh lch mc lm pht v cc t gi hi oi. S nh gi ny da trn cc d kin hng t nm 1981 -1990. Cc t l lm pht hng nm trong sut thi k ny ca Canada, Nht, Anh, M v c c s dng tnh ton cc chnh lch gia lm pht M v lm pht mi quc gia ny. ng tin ca mi nc c minh ho mt th ring. Trong khi kt qu mi th khc nhau, c mt vi nhn xt chung cho tt c. Phn trm thay i trong cc t gi thng bin chuyn nhiu hn chnh lch lm pht. Nh vy, cc t gi bin ng mc ln hn mc m l thuyt ngang gi sc mua d on. Trong vi nm, l thuyt ngang gi sc mua khng th d on ngay hng bin ng ca mt ng tin. Cc kt qu trong hnh 2.9 cho thy rng mi lin h gia chnh lch lm pht v bin ng ca t gi hi oi thng
68

b bin dng. nh gi ngn hn ny t h tr cho l thuyt ngang gi sc mua hn nh gi di hn nh trong hnh 2.8 Hy xem trng hp ca cng ty Zenith Electronics, sn xut mt s cc sn phm TV v u Video Mexico. Nu lng bng Mexico tng theo lm pht, v vn duy tr c ngang gi sc mua, bt c gia tng no trong lng cao hn mc tng lng M s c b tr bng mt ng peso st gi. Nh vy, s tin tr bng ng la cho cc sn phm ny bn M s khng b nh hng bi mc lng. Tuy nhin, trong nm 1990, mc tng lng ca Mexico vt qu mc st gi ca ng peso, lm tng chi ph sn xut ln 16 triu la. Do ngang gi sc mua khng cn c duy tr lin tc, cc doanh nghip khng th chc rng cc nh hng ca lm pht s c b tr bng cc nh hng ca t gi. Theo di t gi hi oi thc kim nh l thuyt ngang gi sc mua. Nu c ngang gi sc mua, mt t gi nim yt hay cn gi l t gi danh ngha ca ng tin mt nc so vi tt c ng tin ca cc nc khc s bin ng ngang vi chnh lch trong lm pht ca nc so vi lm pht ca cc nc khc. T gi thc l mt ch s ca sc mua khi chuyn i ng ni t ra ngoi t. Sc mua phn nh gi tr ca hng ho nc ngoi c th mua. Vi mt ng tin cho sn, t gi thc (S*t) c th xc nh bng: St * = St P / Pf

69

Trong : St : T gi giao ngay ca ng ngoi t so vi ng la Ph : Mc gi trong nc Pf : Mc gi nc ngoi. C th theo di t gi hi oi thc kim nh l thuyt ngang gi sc mua. Nu mt t gi hi oi iu chnh theo chnh lch lm pht theo ngang gi sc mua, th t gi hi oi thc gi nguyn khng i. nu ngang gi sc mua duy tr, cc t gi hi oi thc s tng i n nh qua thi gian. Hnh 2.10 Minh ha ngang gi sc mua

70

71

Hnh 2.10 cho thy xu hng t gi hi oi ca cc ngoi t chnh so vi ng la. N cng minh ho xu hng ca ch s t gi hi oi thc ca ng ngoi t (so vi nhiu ng ngoi t chnh khc), dng nm 1980 lm nm cn bn (ch s t gi hi oi thc c cho mt gi tr bng 100 trong nm cn bn). Mt s gia tng trong t gi hi oi thc ca mt ng tin c biu th mt gia tng trong sc mua, v mt st gim ca t gi hi oi thc biu th st gim trong sc mua. Ni chung, s bt n ca t gi hi oi thc cho thy chnh lch lm pht him khi c b tr bi cc bin ng t gi hi oi theo cch ca l thuyt ngang gi sc mua. Ti sao ngang gi sc mua khng duy tr lin tc. C hai l do thng c a ra gii thch ti sao ngang gi sc mua khng duy tr lin tc: Cc yu t nh hng khc: Ngoi chnh lch lm pht, t gi hi oi cn chu nh hng ca cc yu t khc. l sai bit trong li sut, mc thu nhp v cc bin php kim sot ca chnh ph. minh ha, gi d t l lm pht ca Canada cao hn lm pht ca M l 5%. T thng tin ny, theo l thuyt ngang gi sc mua, ng la Canada s tt gi 5% so vi ng la M. Tuy nhin, nu
72

chnh ph Canada p dng cc hng ro mu dch i vi hng xut khu ca M, ngi tiu dng v cc cng ty Canada khng th iu chnh tiu dng ca mnh p ng vi chnh lch lm pht. V vy, t gi s khng iu chnh. Khng c hng thay th cho hng nhp khu. Theo l thuyt ngang gi sc mua ngay khi gi c tr nn tng i cao hn mt nc, nc kia s ngng nhp khu v chuyn sang mua hng ni a thay th hng nhp khu. S chuyn dch ny nh hng n t gi hi oi. Tuy nhin, nu trong nc khng c hng thay th hng nhp khu th sao?. Th d, nu lm pht Canada cao hn lm pht M 5%, c th ngi tiu dng M khng nht thit tm c hng thay th thch hp trong nc. Nh vy, c th h tip tc mua hng Canada d gi co hn, v ng la Canada c th khng st gi nh l thuyt ngang gi sc mua d kin. 2.2.2 L THUYT HIU NG FISHER QUC T Cng vi l thuyt ngang gi sc mua, mt l thuyt quan trng khc trong ti chnh quc t l l thuyt hiu ng Fisher quc t - IFF. L thuyt ny s dng li sut (ch khng dng chnh lch mc lm pht) gii thch ti sao t gi hi oi thay i theo thi gian, nhng n c lin quan mt thit vi l thuyt ngang gi sc mua v li sut
73

thng c s quan h mt thit vi t l lm pht. Do , chnh lch li sut gia cc quc gia c th l kt qu chnh lch trong lm pht. Ta bit rng nu c ngang gi li sut th t sut sinh li ca nh u t t kinh doanh chnh lch li sut c phng nga khng cao hn t sut sinh li trong nc. Theo iu kin ny, mt cng ty c tin mt ngn hn thng d c th vn xem xt u t nc ngoi, nhng phi sn sng v th ngoi hi m (khng bo him). Vic chin lc ny c em n mt t sut sinh li cao hn t sut sinh li trong nc hay khng tu thuc vo iu g xy ra cho gi tr ca ng tin . Th d, hy xem mt cng ty M c th t c li sut 10% t k thc mt ngn hng M so vi 12% t k thc mt ngn hng Anh. u t vo k thc Anh, u tin cng ty M ny phi i ng la M ra ng bng Anh. Sau , khi k thc ti hn, cng ty s nhn ng bng Anh v hu nh s phi i ngc ng bng Anh ra la M. Nu ng bng Anh gim gi ng k trong sut thi gian cng ty M ny gi k thc Anh, t sut sinh l t k thc ny s thp hn t sut sinh li t k thc M. Gi d rng cc nh u t M d kin t l lm pht l 6%/nm v i hi mt t sut sinh li thc 2%/nm; li sut danh ngha ca tn phiu kho bc s l 8%/nm. Nu cc nh u t tt c mi quc gia
74

u i hi t sut sinh li thc nh nhau cho mt nm, lc chnh lch trong cc li sut danh ngha gia bt k hai nc no cng biu th cho chnh lch lm pht tng ng gia hai nc . Gi d li sut danh ngha l 8% M v 5% Nht. Nu cc nh u t c hai nc ny i hi mt t sut sinh li thc l 2%, lc chnh lch lm pht d kin l 3% (6% M - 3% Nht) theo l thuyt ngang gi sc mua, ng Yn Nht s c d kin tng gi bng chnh lch lm pht d kin l 3%. Nu t gi hi oi thay i nh d kin, cc nh u t Nht c gng vn ho trn li sut cao hn M s t c mt t sut sinh li tng t nh t sut sinh li m ng l h s t c nc h. Trong khi li sut M cao hn 3%, cc nh u t Nht s mua ng Yn vo nhiu hn mc bn ng Yn ra l 3%. cng c khi nim ny, gi d rng li sut danh ngha Canada l 13%. Cho rng cc nh u t Canada cng i hi mt t sut sinh li thc l 2%, mc lm pht d kin Canada phi l 11%. Theo l thuyt ngang gi sc mua, ng la Canada s gim gi khong 5% so vi ng la (do t l lm pht Canada cao hn 5%). V vy cc nh u t M s khng c li t vic u t Canada v chnh lch li sut 5% vo cui k. Cc nh u
75

t M s kim c 8% t u t Canada, bng vi mc h c th t c M. Bng 2.11 Minh ho hiu ng Fisher quc t t cc gc khc nhau ca nh u t
Chnh lch lm pht d kin (Ih - If) 3%-6% = -3% 3%11% = -8% 6%-3% = 3% 6%11% = -5% 11%3% = 8% 11%6% = 5% Phn trm thay i t gi d kin (ef) T sut sinh li cho nh u t sau khi c tnh iu chnh t gi hi oi 5% 5 Lm pht d kin trong nc 3% 3 T sut sinh li thc 2% 2

Nh u t ti Nht

u t vo

Li sut danh ngha 5%

Nht M -3%

Canada M Nht M

-8 3

13 5 8

5 8 8

3 6 6

2 2 2

Canada Nht M Canada

-5

13

Canada

13

11

8 13

13 13

11 11

2 2

Theo thng tin ny, chnh lch lm pht d kin gia Canada v Nht l 8%. Theo l thuyt ngang gi sc mua,
76

chnh lch lm pht ny cho thy ng la Canada s gim gi 8% so vi ng Yn. V vy, ngay c khi i vi cc nh u t Nht s kim thm c mt li sut 8% t mt u t Canada, la Canada s b gim gi 8% vo cui k. Theo cc iu kin ny, cc nh u t Nht s t c t sut sinh li 5%, bng vi t sut sinh li m h s t c t mt u t Nht. Cc c hi u t c th c ny cng vi mt vi c hi khc c tm tt trong bng 2.11. Lu rng d cc nh u t ca mt nc cho sn u t bt k ni no, t sut sinh li danh ngha d kin u bng nhau. Mi lin h chnh xc gia chnh lch li sut ca hai nc v thay i t gi hi oi d kin theo hiu ng Fisher quc t c th c din t nh sau. u tin, t sut sinh li thc s cho cc nh u t, u t vo chng khon th trng tin t (nh k thc ngn hng ngn hn) nc h ch l li sut ca cc chng khon . Tuy nhin, t sut sinh li thc s ca cc nh u t u t vo chng khon th trng tin t nc ngoi tu thuc khng ch vo li sut nc ngoi (if) m cn vo phn trm thay i trong gi tr ca ngoi t (e f) ca chng khon. Cng thc tnh t sut sinh li thc s ( iu chnh theo t gi hi oi) cn gi l t sut sinh li c hiu lc t k thc mt ngn
77

hng nc ngoi (hay bt k chng khon th trng tin t no) l: r = (1 + if)(1+ef) 1 Theo l thuyt hiu ng Fisher quc t, t sut sinh li t u t trong nc tnh trung bnh s bng t sut sinh li c hiu lc t u t nc ngoi. Tc l: r = ih Trong r l t sut sinh li c hiu lc t k thc nc ngoi v ih l li sut k thc trong nc. Chng ta c th xc nh mc m ng ngoi t phi thay i lm cho u t c hai nc cng c t sut sinh li bng nhau. Ly cng thc tnh r v cho r bng ih ta c :

r = (1 + if )(1 + ef ) 1 = ih By gi ta tm ef : (1 + if )(1 + ef ) = (1 + ih) (1 + ef) = (1 + ih) (1 + if) -1

ef =

(1 + ih) (1 + if)

Nh c chng minh y, l thuyt hiu ng Fisher quc t khng nh khi ih > if ; ef s dng. Tc l, ng ngoi t s tng gi khi li sut nc ngoi thp hn li sut trong nc. S tng gi ny s ci thin t sut sinh li t nc ngoi cho cc nh u t trong nc, lm cho t
78

sut sinh li chng khon nc ngoi tng t vi t sut sinh li t chng khon trong nc. Ngc li, khi ih<if; ef s m. Tc l, ng ngoi t s gim gi khi li sut nc ngoi cao hn li sut trong nc . S gim gi ny s lm gim t sut sinh li t chng khon nc ngoi di gc nhn ca cc nh u t trong nc, lm cho t sut sinh li t chng khon nc ngoi khng cao hn t sut sinh li t chng khon trong nc. V d li sut cho k thc ngn hng trong nc thi hn mt nm l 11% v li sut k thc ngn hng nc ngoi k hn mt nm l 12%. t sut sinh li thc ca hai u t ny bng nhau t gc nhn ca cc nh u t trong nc, ng ngoi t s phi thay i trong thi k u t theo t l phn trm sau y: ef = (1+ ih) (1 + if) -1= (1 + 0,11) (1 + 0,12) -1 = -0,0089 hay -0,89%

C ngha l ng ngoi t ca k thc nc ngoi s cn gim gi 0,89% lm cho t sut sinh li thc t k thc nc ngoi bng 11% t gc nhn ca cc nh u t trong nc. iu ny s lm cho t sut sinh li t u t nc ngoi bng vi t sut sinh li t u t trong nc. Mt cng thc n gin ho nhng khng chnh xc bng hiu ng Fisher quc t l: e f =ih if. Tc l, phn trm thay
79

i t gi hi oi trong thi k u t s bng chnh lch li sut gia hai nc. Th d, nu li sut cho k thc 6 thng ca Anh cao hn ca M 2%, ng bng Anh s gim khong 2% qua 6 thng theo hiu ng Fisher quc t. Nu iu ny xy ra, cc nh u t M s thu c t sut sinh li t k thc Anh bng vi t sut sinh li t k thc M. Nh vy, u t nc ngoi s khng c li d c khi u t nc ngoi c mt mc li sut cao hn u t trong nc. Phn tch bng th hiu ng Fisher quc t. Hnh 2.12 minh ho ng hiu ng Fisher quc t (khi cc thay i ca t gi hi oi b tr hon ton cc chnh lch li sut). Hnh 2.12 trnh by mt tp hp cc im ph hp vi lun c ng sau l thuyt hiu ng Fisher quc t. Th d, im E phn nh mt trng hp m li sut nc ngoi cao hn li sut trong nc 3%. Tuy nhin, ng ngoi t gim gi 3% b tr li th li sut ca n. Nh vy, mt nh u t khi m mt k thc nc ngoi s c th t c mt t sut sinh li tng t vi t sut sinh li c th t c trong nc. im F biu th cho li sut trong nc cao hn li sut nc ngoi 2%. Nu mt nh u t trong nc m mt k thc nc ngoi, h th bt li v li sut nc ngoi. Tuy nhin, theo l thuyt hiu ng
80

Fisher quc t, ng ngoi t s tng gi 2% b tr bt li li sut. Hnh 2.12 Minh ho ng hiu ng Fisher quc t (khi cc thay i ca t gi hi oi b tr hon ton cc chnh lch li sut)

im F trong hnh 2.12 cng c th minh ho hiu ng Fisher quc t t gc nhn ca mt nh u t nc ngoi. Li sut trong nc s c v hp dn vi nh u t nc ngoi. Tuy nhin, theo l thuyt hiu ng Fisher quc t, ng ngoi t s tng gi 2%, m i vi nh u t nc

81

ngoi, vic ny c ngha u t trong nc s gim gi b tr li th li sut. Tt c cc im dc theo ng hiu ng Fisher quc t trong hnh 2.12 phn nh iu chnh t gi hi oi b tr chnh lch trong li sut. iu ny c ngha mt nh u t cui cng s t c cng mt li sut sinh li ( iu chnh theo cc bin ng t gi hi oi) bt k u t trong nc hay u t nc ngoi. Ni chnh xc hn, l thuyt hiu ng Fisher quc t khng cho rng mi lin h ny s hin din qua mi thi k. im chnh ca l thuyt hiu ng Fisher quc t l nu mt cng ty u t nh k nc ngoi t c li th li sut nc ngoi cao hn, cng ty ny s thu c mt t sut sinh li i khi cao hn v i khi thp hn t sut sinh li trong nc. V vy, u t nh k ca mt cng ty M c gng li dng li sut cao hn, s t c mt t sut sinh li, tnh bnh qun, tng t vi t sut sinh li t c khi cng ty ny k thc trong nc nh k. Cc im bn di ng hiu ng Fisher quc t thng phn nh t sut sinh li t k thc nc ngoi cao hn. Th d im G trong hnh 2.12 biu th li sut nc ngoi cao hn li sut trong nc 3%. Ngoi ra, ng ngoi t tng gi 2%. S kt hp li sut nc ngoi cao hn vi tng gi ng ngoi t s lm t sut sinh li nc ngoi
82

cao hn t sut sinh li c th c trong nc. Nu cc d liu thc t c tp hp v ghi li, v hu ht cc im u nm bn di ng hiu ng Fisher quc t, iu ny cho thy rng cc nh u t trong nc c th lin tc gia tng thu nhp t u t bng cch m k thc ngn hng nc ngoi. Cc kt qu ny bc b l thuyt hiu ng Fisher quc t. Cc im nm pha trn ng hiu ng Fisher quc t thng phn nh t sut sinh li t k thc nc ngoi thp hn t sut sinh li c th thu c trong nc. Th d, im H phn nh li sut nc ngoi cao hn li sut trong nc 3%. Tuy nhin, im H cng cho thy rng t gi hi oi ca ng ngoi t gim gi 5% b tr nhiu hn li th li sut. Mt th d khc, im J biu th mt trng hp m mt nh u t trong nc b 2 tr ngi do u t vo mt k thc nc ngoi. Th nht, li sut nc ngoi thp hn li sut trong nc. Th hai, ng ngoi t gim gi trong sut thi gian cm gi k thc nc ngoi. Nu cc d liu thc t c tp hp v ghi trn th, a s cc im u nm pha trn ng hiu ng Fisher quc t. iu ny c ngha l cc nh u t trong nc lin tc t c t sut sinh li t u t nc ngoi thp hn u t trong nc. Cc kt qu ny bc b l thuyt hiu ng Fisher quc t.
83

Nu cc im thc t (mt im cho mi k) ca li sut v thay i t gi qua thi gian c ghi li trn mt th nh hnh 2.12, chng ta c th xc nh xem cc im c nm mt cch c h thng pha di ng hiu ng Fisher quc t (cho thy t sut sinh li t u t nc ngoi cao hn), pha trn ng ny (cho thy t sut sinh li t u t nc ngoi thp hn, hay nm ri rc u c hai bn (cho thy mt cn i ca li nhun t u t nc ngoi cao hn mt vi k v thp hn cc k khc). Hnh 2.13 l mt th d v mt tp hp cc im c xu hng h tr l thuyt hiu ng Fisher quc t. Chng cho thy l t sut sinh li t u t nc ngoi ngn hn tnh trung bnh bng vi t sut sinh li c th t c trong nc. Lu rng mi im ring r phn nh mt thay i trong t gi hi oi khng b tr chnh xc chnh lch li sut. Trong vi trng hp, thay i t gi hi oi khng b tr chnh lch li sut. Ni chung, cc kt qu b tr nhau chnh lch li sut tnh trung bnh c b tr bi cc thay i trong t gi hi oi. Nh vy, u t nc ngoi to ra t sut sinh li tnh bnh qun bng vi t sut sinh li t u t trong nc. Hnh 2.13 Minh ho khi nim hiu ng Fisher quc t (Khi cc thay i t gi hi oi b tr cc chnh lch li sut tnh bnh qun)
84

Nu t sut sinh li nc ngoi c d kin bng vi t sut sinh li trong nc. Mt cng ty M hu nh s thch u t trong nc hn, v s bit trc li sut t chng khon ngn hn trong nc (nh k thc ngn hng). Trong khi li sut s t c t chng khon ngn hn t nc ngoi khng bit chc do s bt trc ca t gi giao ngay vo lc chng khon ti hn. cc nh u t thng thch mt u t m h bit t sut sinh li hn l mt u t m t sut sinh li khng bit chc, gi d rng cc tnh cht khc ca cc khon u t ny l ging nhau.

85

Ti sao hiu ng Fisher quc t khng lun lun ng? u chng ny, chng ti trnh by ngang gi sc mua khng ng mt s thi k no . Do hiu ng Fisher quc t cn c trn ngang gi sc mua, n cng khng lun lun ng. Do ngoi lm pht cn c nhng yu t khc nh hng n t gi hi oi, cho nn t gi hi oi khng iu chnh theo chnh lch lm pht. Gi d mt li sut danh ngha nc ngoi cao hn li sut M 3% do lm pht d kin nc cao hn lm pht d kin M 3%. Ngay c nu cc li sut danh ngha ny phn nh chnh xc cc d kin v lm pht, th ngoi chnh lch lm pht ra, t gi hi oi ca ng ngoi t s phn ng vi c cc yu t khc. Nu cc yu t khc ny to p lc tng i vi gi tr ng ngoi t, chng s b tr p lc gim do chnh lch lm pht. Kt qu, u t nc ngoi s t t sut sinh li cho cc nh u t M cao hn u t trong nc. Hiu ng Fisher quc t c ng khng? Hiu ng Fisher quc t c ng trong thc t hay khng tu thuc vo thi k c th m ta xem xt. T nm 1974 n 1977, li sut M thng thp hn li sut nc ngoi. Nh l thuyt hiu ng Fisher quc t d bo, cc ng ngoi t s gim gi trong sut thi k d bo ny. Trong thi k t 1978 1979, li sut M thng cao hn li sut nc
86

ngoi, v ng ngoi t tng gi trong sut thi k ny (mt ln na h tr phn no cho l thuyt hiu ng Fisher quc t). Tuy nhin, trong thi k 1980 1984, cc ng ngoi t lin tc gim gi thp hn nhiu so vi mc m l thuyt ny d bo. Thm na, trong thi k 1985 1987, cc ng ngoi t tng gi mc cao hn nhiu so vi chnh lch li sut. Trong khi l thuyt hiu ng Fisher quc t c th ng trong mt vi khung thi gian, c bng chng rng n khng lun lun ng.

87

Bi c thm Kim nh bng thng k hiu ng Fisher quc t C th trin khai mt kim nh hiu ng Fisher quc t bng thng k bng cch dng phn tch hi quy cc t gi hi oi v chnh lch li sut danh ngha trong qu kh. Phn trm thay i gi tr ngoi t (ef) c th c hi quy so vi chnh lch li sut danh ngha u qu: ef = a0 + a1 [ (1 + ih) (1 + if) - 1] +

Trong a0 l mt hng s, a1 l h s gc v

l mt nh

lng sai s. Phn tch hi quy s xc nh cc h s hi quy. Gi tr c gi nh ca a0 v a1 l 0 v 1. Cc h s gi thuyt ny cho thy rng vi mt chnh lch li sut danh ngha cho sn, c mt bnh qun phn trm thay i b tr tng ng trong t gi hi oi. Kim nh t thch hp cho mi h s hi quy i hi mt so snh vi gi tr gi thit v chia cho sai s tiu chun k hiu l (s.e.) ca h s nh sau: Kim nh cho a0 = 0 t= a0 - 1 s.e ca a0 t= Kim nh cho a1 = 1 a1 - 1 s.e ca a1

Bng t lc s c s dng tm gi tr t ti hn. nu mt trong hai kim nh t tm thy cc h s khc ng k so vi d kin (a0 = 0 v a1 = 1), hiu ng Fisher quc t s b bc b.

88

Nu l thuyt hiu ng Fisher ng, mt chin lc vay tin mt quc gia v u t ngun vn ny vo mt quc gia khc s khng cho mt thu nhp trung bnh dng. L do m cc t gi hi oi s iu chnh b tr chnh lch li sut trung bnh. Cuc nghin cu ca Madura v Nosari m phng mt chin lc u t theo ng tin c li sut nim yt thp nht c mt nh u c M vay v chuyn i v u t vo ng tin c li sut cao nht. Vo cui k u t, vn c rt li v thanh ton tin vay. Chin lc ny c tip tc nh k qua thi gian. Nu hiu ng Fisher ng cho cc thi k ny, mc chnh lch tnh trung bnh s bng 0 (khng tnh chi ph giao dch). Xu hng ca cc mc chnh lch trong sut cc thi k khc nhau c trnh by trong hnh 2.13 cho thy thng th cc mc chnh lch dng. Qu trnh trnh by y c ti lp t gc nhn ca cc nh u t u c 7 nc ln. Khng k t gc nhn no, mc chnh lch c tm thy trung bnh u ln hn 0 rt ng k. Cc kt qu ny bc b l thuyt hiu ng Fisher quc t. Mt cuc nghin cu lin h ca Thomas kim nh l thuyt hiu ng Fisher quc t bng cch xem xt cc kt qu ca: (1) cc hp ng k hn mua cc ng tin
89

vi li sut cao c chit khu (so vi gi giao ngay) v (2) cc hp ng k hn bn cc ng tin vi li sut thp c phn b. Nu cc ng tin c li sut cao gim gi v cc ng tin li sut thp tng gi mc nh l thuyt hiu ng Fisher quc t d bo, chin lc m t y s khng pht sinh t sut sinh li ng k. Tuy nhin 123 (57%) trong s 216 giao dch do chin lc ny to nn c li nhun. Ngoi ra, mc t sut sinh li trung bnh cao hn mc l trung bnh. T sut sinh li trung bnh 77%/nm. Cuc nghin cu ny cho thy rng hiu ng Fisher quc t khng ng - iu ny khng c ngha l tt c cc cng ty a quc gia s ngay lp tc u t tt c tin mt thng d vo cc ng tin li sut cao. C mt ri ro ng k trong mt chin lc nh th, nh c chng minh bng cc khon l pht sinh trong mt s thi k nghin cu. ng dng hiu ng Fisher quc t vo cuc khng hong ti chnh Chu . Theo hiu ng Fisher quc t (IFE), khi cc nc ng Nam c li sut cao trong thi k trc cuc khng hong, th cc nc ny khng th thu ht c u t nc ngoi bi k vng v t gi. C th l li sut danh ngha cao phn nh lm pht d kin cao v kt qu l ng tin s gim gi (theo ngang gi sc mua). Nu cc nh u t nc ngoi s dng l thuyt
90

ny, h s khng d kin thu li t li sut cao cc nc ng Nam v ng tin m h u t vo d kin s gim gi, v th s b tr vo li th li sut cao. Tuy nhin, trong thc t cc nh u t nc ngoi n lc tm kim li t li sut cao cc nc ng Nam (t nht l trc khi xy ra khng hong). iu ny cho thy rng h khng d kin IFE tn ti v ngn hng trung ng ca mt vi nc ng Nam c nh ng tin ca cc nc ny trong mt di bng hp, nn h ngn t gi hi oi khi gim st b p cho chnh lch li sut. V th, IFE khng th tn ti c, v l ng lc cho cc nh u t nc ngoi kim li t li sut cao cc nc ng Nam . Tuy nhin, chin lc ny c tc ng bt li i vi bt k nh u t no mun kim li trn li sut cao trong cuc khng hong bi l n lc duy tr mt ng tin n nh b cc lc ca th trng p o. Kt qu l, li sut c hiu lc (l li sut sau khi iu chnh theo bin ng ca t gi) m cc nh u t nc ngoi nhn c b m. V bn cht, s gim gi cc ng tin ny ph hu li sut cao t u t n ni m cui cng cc nh u t nhn c t hn nhng g h u t lc ban u. 2.2.3 SO SNH L THUYT NGANG GI SC MUA V HIU NG FISHER QUC T
91

n y, vic so snh hai l thuyt c lin quan trong ti chnh quc t c th c ch: (1) ngang gi sc mua, (2) hiu ng Fisher quc t. Bng 2.14 tm tt ch chnh ca mi l thuyt. Lu rng hai l thuyt ny lin quan n vic xc nh t gi hi oi. Tuy nhin, chng khc nhau cc hm . L thuyt ngang gi sc mua v l thuyt hiu ng Fisher quc t ch trng cch t gi giao ngay ca mt ng tin s thay i theo thi gian. Trong khi l thuyt ngang gi sc mua cho rng t gi giao ngay s thay i theo chnh lch lm pht, th l thuyt hiu ng Fisher quc t cho rng t gi giao ngay s thay i theo chnh lch li sut. D sao th ngang gi sc mua cng lin h vi hiu ng Fisher quc t v chnh lch lm pht nh hng n chnh lch li sut danh ngha gia hai quc gia. Bng 2.14: So snh l thuyt ngang gi sc mua v hiu ng Fisher quc t
Cc bin s chnh ca l thuyt Phn trm thay i trong t gi giao ngay

L thuyt

Tm tt l thuyt

Ngang gi sc mua

Chnh lch t l lm pht

T gi giao ngay ca mt ng tin so vi mt ng tin khc s thay i p ng chnh lch trong t l lm pht gia hai nc. Kt qu, sc mua ca ngi tiu dng khi mua hng ho nc h s tng t vi sc mua khi nhp hng ho t nc ngoi.

92

Hiu ng Fisher quc t

Phn trm thay i trong t gi giao ngay

Chnh lch li sut

T gi giao ngay ca mt ng tin so vi mt ng tin khc s thay i theo sai bit trong li sut gia hai nc. Kt qu, t sut sinh li t kinh doanh chnh lch khng phng nga trn th trng tin t nc ngoi tnh bnh qun s khng cao hn t sut sinh li trn th trng tin t ni a t gc nhn ca cc nh u t trong nc.

TM LC Trong s cc yu t quyt nh ca t gi hi oi, lm pht thng c coi nh l yu t quan trng nht. L thuyt ngang gi sc mua quy nh mt mi lin h chnh xc gia cc t l lm pht tng i v t gi hi oi ca hai nc. Theo nhng iu kin khng chnh xc, l thuyt ngang gi sc mua cho rng t gi hi oi cn bng s iu chnh cng mt mc vi chnh lch trong t l lm pht gia hai nc. Trong khi ngang gi sc mua tip tc l mt khi nim c gi tr, c bng chng ca s lch hng ng k ca l thuyt ny trong thc t. Chnh lch li sut gia hai nc l mt yu t quyt nh quan trng khc ca t gi hi oi. L thuyt ny, c gi l hiu ng Fisher quc t, quy nh mi lin h chnh xc gia li sut tng i v t gi hi oi ca hai quc gia, mt nh u t u t mt cch nh k vo cc chng khon nc ngoi s t c t sut sinh li bnh qun bng vi t sut sinh li c th t c trong nc. iu ny ng rng t gi hi oi ca nc c li sut cao s gim gi b tr li th li sut do u t nc ngoi t c. Tuy nhin, c bng chng l trong vi thi k, hiu ng Fisher khng ng. Nh vy, u t vo chng
93

khon ngn hn nc ngoi c th t c mt t sut sinh li cao hn t sut sinh li c th c trong nc. Tuy nhin, nu mt cng ty c gng t c mc t sut sinh li cao hn ny, cng ty c th phi ghnh chu mt ri ro l ng tin ca chng khon nc ngoi c th gim gi so vi ng ni t trong sut thi gian u t. Trong trng hp ny, chng khon nc ngoi c th pht sinh mt t sut sinh li thp hn chng khon trong nc, ngay c khi n cho thy mt li sut cao hn.

94

Chng 3 QUN L N V TI SN NGN HN

3.1 TI TR NGN HN CA CC CNG TY A QUC GIA Tt c cc cng ty thng xuyn thc hin cc quyt nh ti tr ngn hn. Bi v MNC tip cn vi nhiu ngun vn hn, do quyt nh ti tr ca MNC phc tp hn cc cng ty khc. Chng ny cp n quyt nh ti tr ngn hn v c tm lc bng hai cu hi sau: Th nht, cng ty m hoc cc cng ty con ca mt MNC c nhu cu v vn nn vay ni b hay vay t cc ngun khc? Th hai, MNC nn vay bng ni t hay bng ngoi t? Cu hi th hai s c phn tch chi tit v n c tc ng ln n hot ng ca mt cng ty. 3.2 NGUN TI TR NGN HN Cng ty m v cc cng ty con ca mt MNC thng c s dng nhng phng php huy ng vn ngn hn khc nhau. Phng php c s dng ph bin trong nhng nm gn y l pht hnh tri phiu Chu u hoc tri phiu n khng th chp. Li sut ca chng c da trn LIBOR. Cc chng khon ny thng c k hn mt, ba hoc su thng. Mt s MNC lin tc pht hnh chng nh l mt hnh thc ti tr trung hn. Cc ngn hng thng mi bo lnh tri phiu ca MNC v mt s ngn
95

hng thng mi mua chng thit lp mt danh mc u t tng hp. Ngoi tri phiu Chu u, MNC cng pht hnh thng phiu Chu u ti tr ngn hn. Nhng nh kinh doanh pht hnh chng khon ny cho MNC m khng c bt k s bo lnh no ca nh bo lnh, v th gi bn chng khon khng c m bo bi cc nh bo lnh. K hn c th c thit lp thch ng vi s thch ca nh u t. Cc nh kinh doanh lm gi th trng th cp bng cch t lnh mua li thng phiu Chu u trc khi o hn. Ngun ti tr ngn hn ph bin khc m cc MNC thng s dng l vay trc tip t ngn hng Chu u. Cc MNC s dng hnh thc ny duy tr mi quan h vi ngn hng Chu u. Nu khng th s dng ngun ti tr ngn hn khc, cc MNC s da vo nhng khon vay trc tip t ngn hng Chu u. Hu ht cc MNC vay ti nhiu ngn hng khc nhau khp ni trn th gii. Cc phng n la chn ngun ti tr ngn hn. Cc cng ty nhn chung thch ti tr mt phn ti sn hin c tm thi bng vn ngn hn. C hai phng n ti tr ngn hn c th p dng cho cc MNC: Ti tr bn trong ca cc cng ty a quc gia Ti tr bn ngoi ca cc cng ty a quc gia

96

3.3 TI TR BN TRONG CA CC CNG TY A QUC GIA Trc khi mt cng ty m hoc cng ty con ca mt MNC cn vn tm ngun ti tr bn ngoi, cng ty ny nn xc nh c khon tin no trong ni b MNC c th s dng c hay khng? Ngha l, cng ty nn kim tra v th dng tin ca cc cng ty con. Nu mt s cng ty no c thu nhp cao v phn ln thu nhp ny ch yu c u t vo cc chng khon trn th trng tin t a phng, th cng ty m c th ngh cc cng ty con chuyn ngun vn ny v cho cng ty m s dng. Phng cch ti tr ny c bit kh thi trong sut nhng thi k khi chi ph s dng vn chnh quc gia ca cng ty m tng i cao. V d, vo nm 2000, li sut cao M khuyn khch cc MNC cn vn yu cu cc cng ty con chuyn li nhun v nc cng nhanh cng tt. Nu li nhun ca cc cng ty con khng c sn, cng ty m c th xem xt ngun ti tr t cc cng ty con hi ngoi, v d cng ty Thetford ca M vay 1,6 triu la M t cc cng ty con Anh v H Lan khi li sut ca M nh cao. Khi vay cc cng ty con hi ngoi, cc MNC phi gnh chu ri ro v t gi hi oi, v cng ty phi c ngoi t tr cc khon vay bng ngoi t. Tuy nhin, mt s cc MNC cng c th nhn ti tr t cc cng ty con thng qua vic tng cc khon cung ng cho cc cng ty con. Trong trng hp ny, ngun vn m cc cng
97

ty con ti tr cho cng ty m s c b tr bi cc ngun cung ng khc nhau (hng ha, vt t) ca cng ty m chuyn cho cng ty con. Phng php ti tr ny i khi c kh nng kh thi hn so vi phng php cp trn nu n trnh c nhng hn ch hoc thu quan ca chnh ph nc ni ng tr s ca cng ty m. Tuy nhin, phng php ny bn thn n c th b hn ch bi chnh ph nc ch nh ni cc cng ty con hot ng. 3.4 TI TR BN NGOI CA CC CNG TY A QUC GIA Bt chp vic cng ty m hoc cc cng ty con c quyt nh vay t cc cng ty con hoc vay t cc ngun khc, th cc MNC cng phi quyt nh xem c nn vay bng ngoi t hay khng? Thm ch cc MNC c nhu cu ng ni t th h cng thch vay n bng ngoi t. L do cho vn ny s c gii thch sau y: Ti tr bng ngoi t cn bng cc khon thu ngoi t. Cc cng ty ln c th ti tr bng ngoi t cn bng v th phi thu rng bng chnh ng ngoi t . Gi s, mt cng ty M c cc khon phi thu rng bng franc Thy S. Nu cng ty ny c nhu cu ngun vn ngn hn, h c th vay bng franc Thy S v chuyn chng sang la M s dng. Sau , h s s dng khon phi thu rng bng franc Thy S tr n. Trong trng hp ny, ti tr bng ngoi t khng gp ri ro v t gi. Chin lc ny c bit hp dn nu li sut ngoi t thp.
98

Ti tr bng ngoi t lm gim chi ph. Thm ch khi mt cng ty m hoc cng ty con ca MNC khng s dng chin lc ny cn bng cc khon phi thu rng bng ngoi t, th h vn xem xt vay mn ngoai t nu li sut trn cc ng ngoi t l hp dn. Ngy nay, vic ti tr bng ngoi t l mt hnh thc ph bin v nhng pht trin ca th trng tin t Chu u. Mt khon vay mn bng Eurocurrency c th c mt li sut hi thp hn mt khon vay bng ng tin tng t chnh quc. Do , chng hn mt MNC M c th nhn c mt li sut thp hn khi i vay bng la M th trng Eurocurrency so vi i vay mt ngn hng ti M. Tuy nhin, MNC M cng c th xem xt ti tr bng ngoai t khc th trng Eurocurrency ngay c khi cng ty ny c nhu cu v la M. Gi s li sut Eurodollar l 12% trong khi li sut franc Thy S l 8%. MNC M c th vay franc Thy S v ngay lp tc chuyn chng sang la M s dng. Khi gi tr ca franc Thy S tnh theo la M vn khng thay i trong sut thi gian vay n th cng ty M chi tr li sut 8% trn khon vay. 3.5 TI TR TNG HP CA CC CNG TY A QUC GIA Nghin cu gn y ca Eaker v Lenowitz cho thy rng ti tr bng ngoi t gim c ng k chi ph ti tr. Tuy nhin, nh cp phn trn khi cc MNC vay ngoi t th phi i ph vi ri ro v t gi. gim
99

thiu ri ro, cc MNC c th s dng chin lc ti tr bng mt danh mc cc loi ngoi t nh c minh ho bng v d sau: Mt cng ty a quc gia M ang cn vay 100.000 la M trong vng mt nm. C nhng thng tin di y: Li sut bng la M l 15% nm Li sut bng franc Thy S l 8% nm Li sut bng yn Nht l 9% nm Do li sut vay vn bng franc Thu S v yn Nht thp, cng ty M c th vay vn nc ngoi, cng ty khc s c 3 phng n la chn trn nhng thng tin c cung cp l: (1) Ch vay franc Thy S (2) Ch vay yn Nht (3) Vay mt khon hn hp gia hai loi franc Thy S v yn Nht Gi s cng ty thit lp c mt bng phn nh t l thay i c th c i vi t gi giao ngay trong sut thi gian vay cho c hai loi franc Thy S v yn Nht (bng 3.1)

100

Bng 3.1 Kh nng Loi tin thay i t gi giao ngay trong thi k vay n (ef)
franc Thy S franc Thy S franc Thy S 1% 3% 9% 30% 50% 20% 100% yn Nht yn Nht yn Nht 1,09 [1+ (-0,01)] - 1 -1% 3% 7% 35% 40% 25% 100% = 7,91% 1,09 [1+ 0.03] - 1 = 12,27% 1,09 [1+ 0,07] - 1 = 16,63%%

Xc sut ca s thay i ca t gi giao ngay (pi)

9,08% 1,08 [1+ 0,03] - 1 = 11,24% 1,08 [1+ 0,09] - 1 = 17,72%

Li sut ti tr c hiu lc tng ng

1,08 [1+ 0,01] - 1 =

101

Bng 3.2
Li sut ti tr c hiu lc franc Thy S 9,08% 9,08% 9,08% 11,24% yn Nht Tnh li sut ti tr c Tnh ton xc sut lin kt hiu lc danh mc cc loi tin (50% cho franc Thy S v 50% cho yn Nht) (50% x 9,08%) + (50% x 7,91%) = 8,495% (50% x 9,08%) + (50% x 12,27%) = 10,675% (50% x 9,08%) + (50% x 16,63%) = 12,885% (50% x 11,24%) + (50% x 7,91%) = 9,575% (50% x 11,24%) + (50% x 12,27%) = 11,755% (50% x 11,24%) + (50% x 16,63%) = 13,935% (50% x 17,72%) + (50% x 7,91%) = 12,815% (50% x 17,72%) + (50% x 12,27%) = 14,955% (50% x 17,72%) + (50% x 16,63%) = 17,175%

7,91% 30% x 35% = 10,5% 12,27% 30% x 40% = 12% 16,63% 30% x 25% = 7,5% 7,91% 50% x 35% = 17,5%

11,24% 12,27% 50% x 40% = 20% 11,24% 16,63% 50% x 25% = 12,5% 17,72% 7,91% 20% x 35% = 7% 20% x 40% = 8% 20% x 25% = 5% 100%

17,72% 12,27% 17,72% 16,63%

102

Xt gic vay vn bng franc Thy S: C 30% ngu nhin franc Thy S tng gi ln 1% trong sut thi gian vay n. Nu franc Thy S tng ln 1%, li sut ti tr c hiu lc l 9,08%, nh vy c khong 30% ngu nhin li sut ti tr c hiu lc l 9,08% C 50% xc sut li sut ti tr c hiu lc l 11,24% C 20% xc sut li sut ti tr c hiu lc l 17,72% Nu so vi li sut vay vn bng la M l 15% th ch c khong 20% ngu nhin l vay vn bng franc Thy S s dn n li sut ti tr c hiu lc cao hn vay vn ni t. Xt gic vay vn bng yn Nht: C 35% ngu nhin li sut ti tr c hiu lc l 7,91% C 40% ngu nhin li sut ti tr c hiu lc l 12,27% C 25% ngu nhin li sut ti tr c hiu lc l 16,63% Nu so vi li sut vay vn bng la M l 15% th ch c 25% ngu nhin l vay vn bng yn Nht s dn n li sut ti tr c hiu lc cao hn vay vn ni t.
103

Vy gi tr mong i ca li sut ti tr c hiu lc ca tng loi ngoi t rf l: franc Thu S: (30% x 9,08%) + (50% x 11,24%) + (20% x17,72%) = 11,888% yn Nht: (35% x 7,91%) + (40% x 12,27%) + (25% x 16,63%) = 11,834% Li sut ti tr c hiu lc k vng cho hai loi tin ny hu nh ging nhau v mc ri ro cng tng ng nhau. Nu cng ty M chn vay tng loi tin ring l th rt kh xc nh vay loi tin no l thch hp hn. By gi chng ta hy xem xt phng n th ba: i vay bng mt danh mc cc loi tin (bng 3.2) T bng 3.2 chng ta c: 10,5% ngu nhin c mc li sut ti tr c hiu lc l 8,495% 12% ngu nhin c mc li sut ti tr c hiu lc l 10,675% Qua : Nu ti tr 100% bng franc Thy S s c 20% kh nng li sut ti tr c hiu lc cao hn li sut vay vn ni t. Nu ti tr 100% bng yn Nht s c 25% kh nng li sut ti tr c hiu lc cao hn li sut vay bng ni t.
104

 Nu ti tr hn hp 50% tin franc Thu S v 50% tin Yn Nht th ch c 5% kh nng ti tr bng ngoi t c li sut cao hn li sut ni t. Kh nng ny gim thp l do khi mt ngoi t tng gi, c th loi ngoi t khc s khng i lm gim mc tng gi lin kt. Trong th d trn, cng ty M c n 95% kh nng s t mc chi ph thp i vi vic ti tr bng ngoi t so vi vay vn bng ni t. Khi ti tr bng mt loi ngoi t, kh nng ri ro c th cao nhng khi ti tr bng mt danh mc nhiu loi tin, ri ro li gim i rt nhiu. Trong v d ca chng ta, ch mt trng hp duy nht ti tr bng danh mc cc loi tin th hin li sut ti tr c hiu lc cao hn li sut vay trong nc. l khi c hai loi ngoi t u tng gi mc ti a (9% i vi franc Thy S v 7% i vi yn Nht). Li sut ti tr c hiu lc mong i trung bnh ca vic ti tr tng hp (r f): 0,5 x 11,888% + 0,5 x 11,834% = 11,861%. Nh vy, so vi vic ti tr bng tng loi ngoi t, li sut ti tr c hiu lc ca c ba cch la chn u tng t nhau. Tuy nhin, ri ro ca ti tr bng danh mc cc loi tin gim mt cch ng k. Trong v d ca chng ta, vic tnh ton cc xc sut lin kt i hi mt gi nh rng s bin ng ca c hai
105

loi tin l c lp nhau. Nu s bin ng ca hai loi tin c mi tng quan xc nh cao, th ti tr bng danh mc cc loi tin s khng c li nh chng ta xc nh v c kh nng c hai loi tin s ng thi tng ln mc cao. Nu c hai loi tin khng c tng quan xc nh cao, chng ta s khng mong i chng ng thi tng vi mt mc nh th. Do , kh nng li sut ti tr c hiu lc ca danh mc ti tr tng hp cao hn li sut trong nc gim khi nhng ng tin trong danh mc ti tr khng c tng quan xc nh cao. V d trc gm hai loi tin trong danh mc ti tr. Ti tr bng mt danh mc a dng ho vi nhiu loi tin hn na s tng kh nng khi ti tr bng ngoi t s c chi ph thp hn li sut vay trong nc. V mt vi loi tin khng c kh nng thay i cng mt hng. Mt ln na mi tng quan gia cc loi tin t ra rt quan trng y. Nu tt c cc loi tin c tng quan xc nh cao vi nhau, th ti tr bng mt danh mc tng hp s khng khc bit g lm so vi ti tr bng tng loi tin ring l. Mi tng quan gia cc loi tin c th c o lng bng h s tng quan. Mt cng ty c ti tr bng mt danh mc cc loi tin thng thch to ra mt ti tr trn gi th hin li sut ti tr c hiu lc c phn no d on c trn c bn
106

nh k. Li sut ti tr c hiu lc cng d thay i theo thi gian, th ri ro cng nhiu. Mc bin ng tu thuc vo lch tiu chun v tng quan tng cp v li sut ti tr c hiu lc ca cc loi tin trong danh mc. Chng ta c th s dng lch tiu chun o lng mc bin ng. lch tiu chun ca li sut ti tr c hiu lc ca danh mc ti tr tng hp hai loi tin c xc nh nh sau:
A,B =

( a) 2 (

)2

(b) 2 (

)2

2a.b.

.rAB

a,b : t l vay vn bng loi tin A v B trong danh mc vay tng hp lch tiu chun ca li sut ti tr c hiu lc ca c hai loi tin A&B theo thi gian. rAB : h s tng quan ca li sut ti tr c hiu lc
A, B:

ca hai loi tin A v B. V t l phn trm thay i t gi hi oi c nh hng ln n li sut ti tr c hiu lc, nn khng c g ngc nhin khi h s tng quan b tc ng mnh bi tng quan t gi hi oi ca hai loi tin. Mt mi tng quan ngc chiu gia hai loi tin s lm cho rAB m. minh ha cho lch tiu chun ca li sut ti tr c hiu lc lin quan n c im ca cc loi tin trong danh mc nh th no, chng ta gi nh nhng thng tin sau y v mt s thi k ba thng.
107

 Li sut ti tr c hiu lc mong i k hn 3 thng ca CAD l: 3%. Li sut ti tr c hiu lc mong i k hn 3 thng ca franc Thy S l: 2%. lch tiu chun ca li sut ti tr c hiu lc bng CAD l: 0,04. lch tiu chun ca li sut ti tr c hiu lc bng franc Thu S l: 0,09. H s tng quan gia li sut ti tr c hiu lc ca hai loi tin l: -0,5 T trng ti r bng franc Thy S trong chin lc ti tr tng hp: 50% Vi nhng thng tin trn, li sut ti tr c hiu lc mong i ca chin lc ti tr tng hp s l: rp = a rA + brB = 0,5 (0,03) + 0,5 (0,02) = 0,025 hay 2,5% lch tiu chun ca chin lc ti tr tng hp s l:
P

0,52 (0,04) 2

0,52 (0,09) 2

2(0,5)(0,5)(0,04)(0,09)( 0,5)

= =

0,0004 0,002025 0,0009 0,001525 = 0,039.

108

Kt qu trn cho thy do li sut ti tr c hiu lc ca franc Thy S c mi tng quan ph nh (ngc chiu) v th
p

thp hn

A v

B.

iu ny cho thy ti

tr bng mt danh mc cc loi tin c tng quan ph nh s gim thiu ri ro. Phn tch ny khng ch hn ch ch hai loi tin. Danh mc ti tr cc MNC c th bao gm nhiu loi tin hn na. Vic tnh ton lch tiu chun s phc tp hn tuy nhin cc phn mm tin hc s gii quyt vn ny rt d dng. TM LC Quyt nh ng tin hoc cc ng tin no vay vn cho ti tr ngn hn s d dng hn khi cng ty c cc khon phi thu bng ngoi t trong tng lai c li sut thp. Cc MNC s dng cc khon phi thu ny hon tr cc khon vay bng ngoi t, nu cng ty khng c cc khon phi thu bng ng ngoi t c li sut thp, th quyt nh tr nn phc tp. Li sut ti tr c hiu lc ca bt k ngoi t no u khng bit trc v t gi lun thay i trong sut thi gian vay n. ra quyt nh ti tr, MNC c th d kin li sut ti tr c hiu lc da trn nhng d kin v thay i t gi. Tnh chnh xc ca ti tr c hiu lc chu nh hng ln bi tnh chnh xc % thay i t gi d kin, bi v d bo t gi thng khng chnh xc v th quyt nh ti tr khng nn ch da vo d bo ny.
109

Mt phn tch phn trm thay i t gi ho vn lm cho li sut ti tr c hiu lc ca ng ngoi t bng vi li sut ng ni t c th b sung vo MNC ra quyt nh ti tr. Nu % thay i t gi thp hn im ho vn ny th th ti tr bng ngoi t s c chi ph s dng vn thp hn so vi vay bng ni t v ngc li. Mt ln na nhc li rng cc cng ty vay n b gii hn do h khng bit % thay i t gi s nh th no. Nhng h d dng d on thay i s cao hoc thp hn im ho vn so vi ch da vo phn trm thay i t gi. nh gi su hn na quyt nh ti tr ngn hn, cc cng ty vay n c th xy dng mt bng phn phi xc sut nhng thay i t gi. T thng tin ny, chng ta c th xc nh mt bng phn phi xc sut ca li sut ti tr c hiu lc xc nh kh nng li sut ti tr c hiu lc cao hn hoc thp hn li sut vay ni t. gim thiu ri ro t vic ti tr bng ngoi t, cng ty nn xem xt vay n bng mt danh mc tng hp cc loi tin. Trong khi nhng ng tin c th c th c nhng tc ng bt n ln li sut ti tr c hiu lc, li sut ti tr c hiu lc ca mt danh mc ti tr tng hp thng n nh hn do s khc bit trong bin ng ca cc ng tin ring l v khng phi tt c cc loi tin thay i cng chiu vi nhau. Mt cng ty c th gim ng k ri ro khi ti tr bng mt danh mc
110

cc loi tin hn l ti tr bng mt ng tin ring l. Mc gim thiu ri ro t vic ti tr bng mt danh mc tng hp cc loi tin c th tng ln nu cc ng tin trong danh mc ny c tng quan xc nh tng i thp hoc tng quan ph nh.

111

Chng 4 QUN TR TIN MT QUC T

4.1 PHN TCH LU LNG TIN MT T CC CNG TY CON Qun l vn lun chuyn (hng ho tn kho, cc khon phi thu v tin mt) c nh hng trc tip n s lng v thi gian lun chuyn ca tin mt. Qun l vn lun chuyn v qun l dng tin c hp thnh mt th thng nht. Chng c tho lun u tin trc khi tp trung vo qun l tin mt. Hnh 4.1 c s dng b sung cho tho lun ny. Bt u bng vic thanh ton ca cng ty con mua vt liu v hng ho. Cc cng ty con c ngun hng cung cp cc nc trn th gii thng gp kh khn trong vic d ton cc chi ph phi thanh ton trong tng lai do c nhng bin ng v t gi. Do s bin ng ca loi tin c s dng trong ho n thanh ton, cng ty ny c th phi thanh ton mt s tin nhiu hn. V vy, bng cch d tr mt lng hng tn kho ln hn, cng ty c th ct gim vic mua thm hng nu ng tin trong ho n thanh ton tng gi. Mt kh khn khc l hng ho nhp khu t nc khc c th b hn ch bi chnh quyn ca bn nhp khu (thng qua quota, thu quan, cc hng ro phi mu dch).
112

Trong nhng tnh hung nh th, d tr hng tn kho ln s gip cho cng ty c nhiu thi gian hn tm kim ngun nguyn liu khc thay th. Cc cng ty con c ngun hng cung cp t trong nc khng nht thit phi c mt mc d tr tn kho ln nh vy. Vic thanh ton chi ph cho nhng ngun hng cung ng s b nh hng bi doanh s trong tng lai. Nu doanh s bn chu nh hng nng bi nhng dao ng t gi hi oi, ngha l thu nhp trong tng lai tr nn khng chc chn cng s lm cho vic thanh ton cc chi ph trong tng lai tr nn bt n. Tnh hung bt n ny c th buc cng ty con phi duy tr s d tin mt ln hn c th b p vo nhng yu cu gia tng hng ho bt ng. Mt cng ty con c sn phm xut khu th doanh s s b bin ng nhiu hn so vi cng ty con ch tiu th sn phm trong nc. iu ny c th do dao ng ca t gi. Nu ni t tng gi, nh nhp khu nc ngoi c xu hng gim s lng t hng cho cng ty con. Nu hng ho c tiu th ni a, cc dao ng t gi s khng c tc ng trc tip i vi doanh s, mc d chng vn c mt tc ng gin tip bi v nhng bin ng t gi ny s tc ng n cc loi gi m cc khch hng a phng ca cng ty con phi tr cho cc khon nhp khu t cc nh cnh tranh nc ngoi (vi gi r hn).
113

Hnh 4.1 Nghin cu tng th dng tin ca cc cng ty a quc gia

114

Doanh s cng c th gia tng khi nhng tn dng bt cng thng. Tuy nhin, vic tp trung vo dng tin thu vo c ngha quan trng hn l tp trung vo doanh s. Mt tiu chun tn dng ni lng hn s lm cho dng tin thu vo b chm i, t c th b tr phn u th tng ln do doanh s gia tng. Trong bt c trng hp no, im chnh yu cn phi lu y l qun l cc khon phi thu cng l mt phn quan trng ca qun l vn lun chuyn ca cng ty con v tc ng c th c ca chng i vi dng tin thu vo. Cng ty con nh k phi phn phi tin li c phn v np cc khon chi ph cho cng ty m. Nhng khon chi ph ny c th l ph bn quyn pht minh hay l nhng chi ph gin tip m cng ty m phi gnh chu nhm mang li u th cho cng ty con. Th d nh chi ph nghin cu v pht trin do cng ty m gnh chu nhng c th ci thin cht lng sn phm do cng ty con sn xut. Cho d vin dn vi bt k l do g th nht thit cng ty con vn phi chi tr cho cng ty m. Khi cc khon chi tr li tc c phn v cc khon ph khc c bit trc v c nh danh bng ng tin ca cc cng ty con th vic d bo v dng tin s d dng hn cho cng ty con. Li c phn m cng ty con tr cho cng ty m nhiu hay t tu thuc vo cc nhu cu thanh ton, vo vic s dng tin mt nhng a im
115

khc nhau ca cng ty con, vo nhng bin ng d kin trong cc ng tin ca cc cng ty con v cui cng l ph thuc vo nhng quy nh ca chnh ph nc ch nh. Sau khi tnh ton tt c cc dng tin thu vo v chi ra, cng ty con s bit mnh ang thng d hay thm ht tin mt. Nu cng ty thiu ht tin mt, cng ty s tnh n vic ti tr ngn hn nh nghin cu chng 3. Nu cng ty c d tin mt, cng ty phi quyt nh s s dng dng tin d tha nh th no. Vic u t vo nhng loi ngoi t khc nhau tuy c th hp dn nhng nhng ri ro v t gi c th lm cho t sut sinh li c hiu lc tr nn khng chc chn. Vn ny s c bn n phn sau. Qun l tnh thanh khon l mt phn quan trng trong qun l vn lun chuyn ca cng ty con. Cc cng ty con thng tip cn nhng hn mc tn dng khc nhau v nhng th thc cho vay u i bng nhiu loi tin khc nhau. V th, chng c th duy tr kh nng thanh ton m khng cn s d tin mt ng k. Trong khi tnh thanh khon l quan trng i vi tng th mt MNC, th n cng khng th ch c o lng mt cch n gin bng cc ch s thanh ton. Cch thc m cng ty c th tip cn c i vi ngun vn trong trng hp ny l thch hp hn s d tin mt m cng ty ang nm gi.
116

4.2 PHN TCH LU LNG TIN MT TP TRUNG Mi cng ty con nn qun l vn lun chuyn ca mnh bng cch xem xt ng thi tt c nhng ch im phn trn. Thng thng, cc cng ty con quan tm n hot ng kinh doanh ca mnh hn l hot ng kinh doanh tng th ca cng ty a quc gia . Do , cn phi tn ti mt nhm qun l vn tp trung iu tit v qun l dng tin ca cng ty m v cng ty con cng nh gia nhng cng ty con vi nhau. Vai tr ca nhm ny rt quan trng v n c th mang li li ch cho cc cng ty con cn vn hay phi chu ng ri ro qu ln v t gi hi oi. V d: Cng ty Kraff thnh lp b phn qun l qu tp trung qun l tnh thanh khon, ngun qu v cc yu cu ngoi hi khc cho hot ng ca cng ty trn ton cu. Hnh 4.2 da trn gi nh n gin nhm gip minh ho mt vi thut ng ch yu ca qun tr tin mt a quc gia. Hnh trn cng phn nh mt gi nh rng hai cng ty con nh k gi li tc c phn v cng ty m v cng thng chuyn tin mt thng d v cho cng ty m (ni qu trnh qun l tin mt tp trung xy ra). Nhng dng tin ny i din cho thu nhp bng tin mt ca cng ty con chuyn v cho cng ty m. Dng tin mt t cng ty m
117

chuyn n cng ty con bao gm cc khon cho vay, li nhun t cc khon u t ca cng ty con trc . Cc cng ty con cng c dng tin qua li vi nhau do vic chng mua hng ho vi nhau. Hnh 4.2 Gii thiu mt s n gin v dng tin ca mt cng ty a quc gia vi hai cng ty con nhng nc khc nhau.

118

Khi tng cng ty con qun l vn lun chuyn ca mnh th cng tn ti mt nhu cu theo di v qun l cc dng tin gia cng ty m v cc cng ty con vi nhau. Nhim v ca vic qun l tin mt quc t ny c u quyn cho mt nhm qun l tin mt tp trung. Qun l tin mt quc t c th c phn chia thnh hai chc nng nh sau: (1) Ti u ho cc bin ng ca dng tin da trn nhng mc tiu nh y mnh dng tin thu vo, lm chm bt ngun tin phi thanh ton v gim thiu chi ph s dng dng tin. (2) u t tin mt thng d da trn vic s dng ngun qu sn c b p tt nht vo dng tin rng phi thanh ton trong tng lai, trong trng hp cn thit cn phi to ra t sut sinh li cao v duy tr ri ro mc cho php. C l khng c mt chin lc ring l no v mt qun l tin mt quc t c th p ng ng thi hai mc tiu ny. y chnh l iu lm cho vic qun l tin mt quc t tr nn y thch thc. Trc ht chng ny s cp n cc k thut ti u ho dng tin v sau bn n vn lm th no u t tin mt thng d.
119

4.3 CC K THUT TI U HO LU LNG TIN T Dng tin c th ti u ho bng cch: Tng tc dng tin thu vo. S dng netting gim thiu chi ph chuyn i tin t. Ti thiu ho thu nh vo tin mt. Qun l ngun vn khng chuyn v nc. Thc hin chuyn giao tin mt gia cc cng ty con. Tng tc dng tin thu vo. Mc tiu chnh ca vic qun tr tin mt l nhm tng tc dng tin thu vo v tin thu vo cng nhanh th qu trnh u t cng sm c thc hin hay c s dng vo nhng mc ch khc. C mt s bin php nhm tng cng dng tin thu vo. Trc ht, c th thnh lp nhng hp kho trn khp th gii c nh m s theo hp th bu cc cho nhng khch hng c thng bo phi chi tr cc khon thanh ton. Khi c thnh lp nhng a im thch hp (bu cc gn ngn hng), mt hp kho c th gim bt thi gian giao dch. Vic x l cc ngn phiu gi n hp kho thng c thc hin hng ngy bi mt ngn hng. Th hai l Thanh ton u quyn trc: cho php mt cng ty tr cho mt ti khon ngn hng ca khch hng n mt
120

gii hn no . C hai cch trn u c th s dng cho cc khon thanh ton trong nc. V nhng giao dch quc t i hi mt khong thi gian di nn s dng cc phng php ny tng tc dng tin thu vo c gi tr ng k cho mt cng ty a quc gia. S dng netting gim thiu chi ph chuyn i tin t. Mt k thut khc c th ti u ho dng tin l s dng thanh ton netting. Hnh thc thanh ton ny c th c thc hin vi nhng n lc ca cc cng ty con hay bi nhm qun l tin mt tp trung. K thut ny ti u ho dng tin bng cch gim bt cc chi ph hnh chnh v chi ph giao dch pht sinh t vic chuyn i tin t. Hy xem mt cng ty a quc gia c hai cng ty con ng ti cc quc gia khc nhau. Khi hai cng ty con ny mua hng ca nhau, phi cn n ngoi t thanh ton. C hai cng ty c th gim bt chi ph giao dch, chi ph chuyn i tin t nu h chn la phng thc giao dch tng hp, ngha l h s tnh ton tt c cc giao dch mua bn ca h trong mt thi k nht nh t xc nh mc thanh ton rng. Bt k cng ty no, d l cng ty ni a hay cng ty a quc gia cng c th gim bt cc chi ph hnh chnh bng cch thanh ton netting gia cc chi nhnh hay cc cng ty khc nhau. Tuy nhin, cc cng ty a quc gia c th c nhiu thun li hn cc cng ty trong nc.
121

minh ho hy xem xt cng ty A vi 20 nh my, tt c u ti M. Mi nh my c chuyn mn ho trong vic sn xut nhng linh kin khc nhau v gia chng c mua bn cc linh kin ny vi nhau. Cng vy, xem xt cng ty B cng hot ng kinh doanh v cng quy m vi cng ty A. Nhng cng ty B c 20 nh my nm khp ni trn th gii. C hai cng ty ny u c th thu li t h thng netting v chi ph hnh chnh gim xung. Tuy nhin cng ty A khng i hi vic chuyn i tin t nn li ch t netting hn ch hn li ch ca cng ty B, mt cng ty a quc gia. Vic s dng phng php thanh ton netting ngy cng tr nn ph bin. Cc li ch ch yu ca phng php ny nh sau: Truc ht, thanh ton netting lm gim bt s lng giao dch quc t gia cc cng ty con, t gim bt cc chi ph hnh chnh cho vic chuyn i tin mt. Th hai, netting cn gim bt nhu cu v chuyn i ngoi t bi v giao dch s t hn, t s gim bt chi ph giao dch gn lin vi vic chuyn i ngoi t. Th ba, qu trnh thanh ton netting s bt buc kim sot cht ch nhng thng tin v giao dch gia cc cng ty con. Do , cc cng ty con s c gng bo co chnh xc v kp thi cc khon thanh ton vi nhau. Cui cng, vic d bo dng tin s tr nn d dng hn v ch c chuyn giao tin mt rng c thc hin vo cui tng thi im thay v thc
122

hin nhiu hot ng chuyn giao tin mt trong sut thi k. Vic d bo dng tin theo cch trn c th lm cho cc quyt nh u t v ti tr tr nn hiu qu hn. H thng netting song phng bao gm cc giao dch gia hai n v, th d nh gia cng ty m v cng ty con hay gia hai cng ty con. Mt h thng netting a phng thng bao gm mt s trao i phc hp gia cng ty m v nhiu cng ty con. i vi cc cng ty a quc gia ln, mt h thng thanh ton netting a phng rt cn thit gim bt mt cch c hiu qu cc chi ph hnh chnh v chi ph chuyn i ngoi t. Mt h thng netting a phng nh th thng thng s c tp trung ha hp nht thng tin cn thit. T thng tin dng tin hp nht, v th dng tin mt rng cho tng cp cng ty (cc cng ty con hoc bt k) c xc nh, v cc gii php ti hu vo cui mi thi k s c thit lp. Nhm qun l tp trung c th duy tr mc tn qu bng nhiu loi tin t khc nhau, do vic chuyn i tin t cho vic chi tr rng vo cui mi thi k c th c hon tt m khng cn phi tn nhiu chi ph giao dch. Chng ta c th xem xt mt th d v thanh ton netting trong bng i chiu thanh ton lin cng ty. Bng 4.1 l mt v d ca ma trn cc khon chi tr trong ni b cc cng ty con. Ma trn ny l tng cng chi
123

tr ca tng cng ty con so vi mi cng ty con khc. Ti hng th nht, cng ty con Canada thiu cng ty Php s tin tng ng 40.000 la M, thiu cng ty Anh tng ng 80.000 la M, trong cng mt thi gian nhng cng ty ny cng nhn hng t cng ty con Canada v chi tr thanh ton n hn. Ti ct th hai (di Canada), cng ty con Php thiu cng ty con Canada tng ng 60.000 la M v thiu cng ty Anh 40.000 la M, cng ty Anh li n cng ty Canada 90.000 la M. Do cc cng ty con thiu n ln nhau, nu thanh ton netting c s dng, c th gim c chi ph chuyn i tin. T bng 4.1 chng ta c th thit lp cc dng tin thanh ton rng gia cc cng ty c th hin trong bng 4.2 Bng 4.1
Cc khon thiu n ca cc cng ty con ng ti Canada Php Anh Nht Thy S M c S tin phi thanh ton tnh bng la M (v:1.000 la) cho cc cng ty con ng ti Canada 60 90 100 10 10 40 Php 40 20 30 50 60 30 Anh 80 40 50 30 20 Nht 90 30 20 10 20 60 Thy S 20 60 10 20 20 40 M 40 50 30 50 70 c 60 30 40 10 70 40 -

124

C mt vi hn ch khi s dng netting a phng do c nhng bin php kim sot t gi hi oi. Mc d phn ln cc nc pht trin thng khng p t cc bin php kim sot ln netting nhng mt s nc ang pht trin khc vic thanh ton netting li b cm. Do , mt cng ty a quc gia c nhiu cng ty con trn khp th gii c th thc hin thanh ton netting a phng i vi ch vi mt s cng ty con ca mnh, iu ny s hn ch tc dng ca h thng thanh ton netting. Bng 4.2
Khon thiu n rng ca cc cng ty con ng ti Canada Php Anh Nht Thy S M c S tin phi thanh ton tnh bng la M (v:1.000 la) cho cc cng ty con ng ti Thy S 0 0 0 0 0 50 10 10 0 10 0 0

Canada 20 10 10 0 0 0

Php 0 0 0 0 10 0

Anh 0 20 30 20 20 0

Nht

M 30 0 0 10 30 30

c 20 0 40 0 30 0 -

Ti thiu ho thu nh vo tin mt. cho dng tin ca mnh c ti u hn, MNC phi xem xt n h qu ca thu lm thay i dng tin. Th d, nu chnh ph
125

nc ch nh ca mt cng ty no p t mc thu cao i vi li nhun ca cng ty con chuyn v cho cng ty m, cng ty a quc gia m c th ch th cho cng ty con tm thi khng chuyn li nhun v m thay vo nn ti u t nc ch nh . Nu mc thu khu lu thng xuyn cao, cng ty m c th c th tnh chi ph pht minh bn quyn hay cc chi ph gin tip cao hn cho cc hot ng ca cng ty m i vi cng ty con nhm gim bt khon thu m cng ty con phi ng. Mt phng php khc na l cng ty m c th ch th cho cng ty con thit lp mt b phn nghin cu v pht trin c th mang li li ch cho cng ty con mt ni no khc. Mc ch chnh ng sau chin lc ny l tm cch s dng hiu qu ngun vn nc ngoi nu cc ngun vn ny khng c chuyn v cho cng ty m m khng b nh thu qu mc. Bng 4.3
Ch tiu Doanh s bn Gi vn hng bn Li gp Tr chi ph hot ng EBIT (li trc thu v li vay) Cng ty Hitax Theo tnh ton ban u Cng ty c hp nht Lotax 150.000 100.000 50.000 20.000 30.000 250.000 150.000 100.000 40.000 60.000

100.000 50.000 50.000 20.000 30.000

126

Li vay Li trc thu Thu Hitax 50%; Lotax 20% Li rng

5.000 25.000 12.500 12.500

5.000 25.000 5.000 20.000

10.000 50.000 17.500 32.500

Mt chin lc kh thi khc i ph vi vic nh thu qu cao l iu chnh chnh sch nh gi chuyn giao. minh ho, gi s tp on Oakland thit lp hai cng ty con vn ha cc chi ph sn xut thp. Mt trong hai cng ty con, cng ty Hitax ng ti mt quc gia c mc thu thu nhp l 50%. Cng ty Hitax sn xut bn thnh phm v gi sang cho cng ty con khc l cng ty Lotax, ni cui cng to ra thnh phm. Quc gia m cng ty Lotax ng c mc thu thu nhp l 20%. n gin gi s cc cng ty con khng phi gi tin li c phn v cho cng ty m trong mt thi gian gn. Trong bng 4.3 phn tch nh hng ca s iu chnh gi c chuyn giao i vi cc khon thu nhp v thu tm thi ca tp on Oakland. Theo bng 4.3 c hai cng ty con u c mc li trc thu bng nhau, tuy nhin do thu sut khc nhau, cng ty Hitax s c li rng thp hn cng ty Lotax khong 7,5 triu la M.
127

Nu tp on Oakland c th sa i chnh sch nh gi chuyn giao th tng li rng s tng ln. minh ho, gi s gi ca cc sn phm c Hitax gi sang cho Lotax gim, s lm cho doanh s bn ca Hitax gim t 100 triu la M xung 80 triu la M, iu ny lm gim gi vn hng bn ca Lotax cng gim i 20 triu la M (Bng 17.4). Khi thc hin chnh sch ny, thu nhp trc thu ca Hitax ch cn 5 triu la M v ca Lotax tng ln 45 triu la M, mc chnh lch ca 2 cng ty lc ny l 40 triu la M cho d con s tng hp khng h thay i. Do cc thu nhp c chuyn t Hitax sang Lotax, mc thu gim xung cn 11,5 triu la M so vi mc thu ban u l 17,5 triu la M. Do vy, s thu phi np gim i 6 triu la M v mc li rng by gi d kin s tng 6 triu la M so vi ban u. Ch rng vic iu chnh chnh sch nh gi chuyn giao cng c mt s hn ch bi v chnh quyn nc ch nh c th p dng cc lut l nhm hn ch chnh sch ny gim i vic n trnh thu.

128

Bng 4.4:
Ch tiu Theo tnh ton c iu chnh da trn vic thay i chnh sch chuyn i chi ph Cng ty Hitax Doanh s bn Gi vn hng bn Li gp Tr chi ph hot ng EBIT (li trc thu v li vay) Li vay Li trc thu Thu Hitax 50%; Lotax 20% Li rng 80.000 50.000 30.000 20.000 10.000 5.000 5.000 2.500 2.500 Cng ty Lotax 150.000 80.000 70.000 20.000 50.000 5.000 45.000 9.000 36.000 c hp nht 230.000 130.000 100.000 40.000 60.000 10.000 50.000 11.500 38.500

Cc chin lc ti tr cng c p dng i ph vi chnh sch thu cao. Th d cng ty m Oakland c th cung cp mt lng vn ti thiu h tr cho cng ty Hitax, do bt buc cng ty con phi vay vn v gnh chu tin li hng nm. Vn vay tr thnh ngun vn hp dn khi thu sut cao. Thc vy, cng ty m ang c gng buc Hitax vay vn nhiu hn nhu cu v chuyn phn vn vt tri ny sang cho nhng cng ty con nhng nc khc. Hitax khi s tit kim thu ng k t vic vay vn thu sut cao. Chin lc ny cho thy mt cng ty con s
129

chu thu cao tr cp lun cho cc cng ty con khc. Chin lc nh th s lm gim li nhun ca cng ty con nhng lm tng dng lu chuyn tin t cho cc cng ty a quc gia ni chung. Hin nay, chnh ph ca nhiu nc n lc ngn cn khng cho cc cng ty a quc gia thc hin chin lc ny. Mt phng php khc nhm gim thu l thng qua vic thit lp mt trung tm ti to ho n. Mc tiu chnh l chuyn li nhun sang cc cng ty con ni c mc thu thu nhp thp . Danh mc hng ha th c a ra trung tm ti to ho n nhng hng ho tht th khng. Ho n thng thng c nh danh bng loi tin t ca cng ty con xut khu. Trung tm ti to ho n c xem l ni cho phng tin thanh ton tp trung v cc cng ty con phi chu cho mt khon chi ph cho vic s dng dch v ny. Cch xp t ny v c bn l nhm chuyn li nhun t nhng cng ty con khc sang trung tm ti to ho n v do gim tng th cc loi thu m cng ty a quc gia phi gnh chu. Qun l ngun vn khng chuyn v nc. Dng tin cng c th chu nh hng bi vic chnh quyn nc ch nh hn ch chuyn v nc cc ngun qu. iu ny l do chnh quyn nc yu cu tt c cc ngun qu phi c gi li trong nc nhm to ra vic lm v gim
130

tht nghip. i ph vi vic cc ngun vn khng chuyn v nc, cc cng ty a quc gia c th thc hin nhng chin thut ging nh nhng chin thut c p dng trong trng hp thu ca nc ch nh qu cao. tn dng c hiu qu ngun qu ny, cng ty m c th ch th cho cng ty con thit lp mt b phn nghin cu v pht trin t gnh chu nhng chi ph v c th iu tit ngun thu nhp cho cc cng ty con khc. Mt chin thut khc l p dng phng php nh gi chuyn giao theo hng tng chi ph cho cc cng ty con gnh chu. Chnh quyn nc ch nh thng ni lng cc rng buc i vi cc ngun qu nhm b p chi ph hn l ngun thu nhp chuyn v cho cng ty m. Khi cc cng ty con b hn ch trong vic chuyn giao thu nhp v cho cng ty m, cng ty m c th ch th cho cng ty con tm ngun vn vay t ngn hng trong nc hn l t cng ty m. Bng cch vay vn thng qua trung gian trong nc, cng ty con c th s dng thu nhp thanh ton cc khon n vay trc . Mt v d v vic qun l vn khng chuyn v nc l cc cng ty con ca mt MNC M b phong to Philipines b ngn cm vic chuyn ng ps sang la M chuyn v nc. i ph vi hn ch ny, mt tng gim c mang tt c s tin bng ps ny sang
131

Hng Kng, sau ng ta chuyn sang la M. Mt cch tt hn i ph vi cc hn ch nh th l tm cch s dng ng ps ti Philipines. V d trong trng hp trn, mt cng ty t chc hi ngh ton MNC ti Manila v v th cng ty ny c th s dng ps thanh ton chi ph cho hi ngh (khch sn, n ung) v cch thc ny c phn no ging vi vic chuyn tin v cho cng ty m, v c kh nng cng ty m s phi tr cc khon chi ph cho hi ngh nu c t chc ti chnh quc. Thc hin chuyn giao tin mt gia cc cng ty con. Qun l uyn chuyn dng lu chuyn tin mt cng c th mang li ch v cho cng ty con ang cn vn. Gi s cng ty X ang cn vn trong khi cng ty con Y c ngun vn d tha, ng thi cng ty X nh k c mua hng ha t cng ty Y. Trong trng hp ny, cng ty Y c th cung cp ngun ti chnh bng cch cho php cng ty X tr chm. Hoc cng ty Y c mua hng t cng ty X, cng ty Y c th cung cp ngun ti chnh bng cch thanh ton tin hng sm hn thi gian quy nh. Chin lc tr chm hay tr sm c th gip trnh c nhu cu vay mn, do c th gim bt s vay n ngn hn trn bng cn i k ton. Tuy nhin, khi p dng phng thc ny cc cng ty a quc gia cn phi hiu thu o lut l ca nc ch nh bi v mt s nc ngn cn vic thc hin phng thc trn bng
132

cch yu cu cc cng ty con phi thanh ton ngay vo thi im chuyn giao hng. 4.4 MT S VN THNG GP KHI TI U HO LU LNG TIN T Hu ht nhng phc tp thng gp khi ti u ho dng tin gm 5 trng hp sau: Cc c tnh lin quan n cng ty Nhng hn ch ca chnh ph Nhng c tnh ca h thng ngn hng Nhn thc khng thch ng v vic ti u ho dng tin S sai lch trong bo co kt qu kinh doanh ca cng ty con Cc c tnh lin quan n cng ty: Trong mt s trng hp, vic ti u ho dng tin c th tr nn kh phc tp do nhng t tnh ca cng ty a quc gia. Th d, nu mt trong nhng cng ty con chm tr tin cho nhng cng ty khc v ngun hng nhn, nhng cng ty con khc c th phi i vay tin cho n khi c thanh ton. Phng thc tp trung ho nhm kim tra tt c cc khon thanh ton gia cc cng ty s c th gim bt nhng kh khn . Nhng hn ch ca chnh ph. Nhng hn ch ca chnh quyn nc ch nh c th ph v chnh sch ti u
133

ho dng tin t. Nh nghin cu, mt s quc gia c th cm vic s dng h thng thanh ton netting. Ngoi ra, mt s nc trong nhiu trng hp s ngn cn khng cho dng tin chy ra khi quc gia , bng cch h ngn cn vic thc hin cc khon chi tr rng ca cc cng ty a quc gia. Nhng c tnh ca h thng ngn hng. Kh nng cung ng cc dch v ca ngn hng nhm to ra thun li cho vic chuyn giao tin mt cho cc cng ty a quc gia s thay i tng nc. Nhiu ngn hng khng cung ng y cc dch v m cc cng ty a quc gia cn hoc khng cp nht ho y thng tin vo ti khon ngn hng ca cc cng ty a quc gia. Khng tn dng c kh nng v thng tin ca ngn hng, hiu qu ca vic qun l tin mt quc t s b hn ch. Ngoi ra, nu mt cng ty a quc gia c cc cng ty con ng nhiu quc gia khc nhau, ng nhin s phi lm vic vi nhiu h thng ngn hng khc nhau v s gp nhiu phc tp. Trong nhng nm gn y, cc h thng ngn hng c ci thin v xut hin nhiu h thng ngn hng ton cu t tiu chun. Do , vn kh khn ny tr nn bt cng thng. Nhn thc khng thch ng v vic ti u ho dng tin. Hiu qu ca chin lc ti u ho dng tin c th b gim st bi cc quc gia nhn thc khng ng
134

ng v n. Trong khi vic ti u ho dng tin cc nc pht trin c nhng tin b ng k trong sut 30 nm gn y th nhng nc ang pht trin, vn ny vn cha c ch trng. Nhng nghin cu khc cho thy rng ti cc nc ang pht trin, nhn thc v tm quan trng ca vic tng tc dng tin cn nhiu hn ch. Kt qu l cc cng ty a quc gia thng phn phi ngun lc da theo trnh ca cc cng ty con v vn ny. Sai lch trong bo co kt qu kinh doanh ca cng ty con. Nhiu k thut khc nhau c cng ty a quc gia s dng nhm ti u ho dng tin thng gy ra s sai lch v li nhun ca tng cng ty con, th d nh s thay i v chnh sch nh gi chuyn giao hay chuyn giao tin mt gia cc cng ty con c th mang li li ch trn gic ton cng ty. Tuy nhin, ng trn gic ca tng cng ty con, thu nhp ca mt cng ty con c th tng ln nhng cng ty con khc phi gnh chu phn thit hi. Trong khi ban iu hnh ca mt cng ty con c th nhn thc c li ch ca ton cng ty a quc gia, th h cng lo lng cho cng vic kinh doanh ca h s b e da v nhng sai lch trong bo co sn xut kinh doanh. C ngha l li nhun bo co ca cng ty con c v thp hn so vi thc t. Li nhun thp ny c th hon ton l do chnh sch nh gi chuyn giao hoc chin lc tr chm hay i
135

ph vi chnh sch thu cao hay vn phong to vn. Cng ty m trong qu trnh nh gi cc hot ng kinh doanh ca cng ty con phi ch tm hn n nhng chnh sch c p dng. Nu khng xem xt n nhng chnh sch nh th th ban iu hnh ca cc cng ty con s quan tm n vic ti a ho li nhun cng ty con ca h ch khng quan tm n li nhun ca ton b cng ty a quc gia. iu ny dn n mu thun mc tiu gia ban iu hnh ca cc cng ty con vi c ng ca cng ty a quc gia. Nu mc tiu ca ban iu hnh l ti a ho thu nhp ca cng ty con hn l lm tng gi tr ca cng ty m, khi c s thng thi qu ng ca ban iu hnh cng ty con s cn tr cng ty a quc gia p ng y quyn li ca cc c ng. m bo khng c mu thun mc tiu, mi thnh qu ca cng ty con khng nn da vo thu nhp ca tng thnh vin m thay vo l s ng gp ca cc thnh vin vo gi tr tng th ca cc cng ty a quc gia. Bng cch , ban iu hnh s nhn c phn thng thch ng da trn nhng quyt nh ca h tc ng nh th no n gi tr tng th ca MNC. Nu mt cng ty con tn ti nh mt b phn ca MNC nhng li khng c s hu hon ton bi cng ty m, mu thun v mc tiu s tr nn r rng hn. Cc c ng thiu s ca cng ty con thch cng ty con lm nhng
136

g tt nht c li cho chnh h hn so vi tng th cng ty a quc gia. Mt mu thun nh th thng lm cho nh qun l dng tin ca cc cng ty a quc gia tr nn rt phc tp. B phn qun l tin mt tp trung ca cng ty a quc gia khng th lun lun d on chnh xc nhng s c c th nh hng n quan h dng tin gia cng ty m v cng ty con v gia cc cng ty con vi nhau. Tuy nhin, b phn ny s sn sng ng ph vi bt c s c no bng vic: (1) Xem xt nhng tc ng bt li n dng tin. (2) xem xt lm th no trnh c nhng bt li nh th. Nu trng thi dng tin gia cng ty m v cng ty con dn n thiu ht tin mt th cng ty m nn chun b sn sng nhng hn mc tn dng p ng. Ngc li, nu thng d tin mt sau khi xt n tt c cc khon chi tr, cn phi xem xt n quyt nh u t. Quyt nh ny s c cp di y. 4.5 U T TIN MT THNG D Cng vi vic ti u ho dng tin, mt chc nng ch yu khc ca qun l tin mt quc t l u t tin mt thng d. Th trng tin t th gii ang pht trin iu tit u t tin mt d tha ca cng ty, mt trong nhng th trng then cht l th trng cc ng tin Chu u. Khi lng k thc bng la gia tng hn gp i k t
137

nm 1980. Cc khon k gi bng la Chu u thng em n cho cc cng ty a quc gia mt t sut sinh li cao hn so vi u t ti M. Rt nhiu cng ty a quc gia s dng th trng Eurocurrency nh l mt phng thc hu hiu cho ngun vn tm thi nhn ri. Nhiu cng ty a quc gia cng thc hin cc khon k gi bng cc loi tin khng phi l ng la trn th trng Eurocurrency. Trong khi cc khon k gi vn cn ang thng lnh trn th trng th tm quan trng tng i ca cc loi tin khng phi l ng la cng gia tng theo thi gian. Ngoi ra cc cng ty a quc gia cng c th mua tri phiu kho bc v cc loi thng phiu. Cc h thng thng tin lin lc ngy cng c ci thin gia tng mc tip cn vi nhng th trng chng khon nc ngoi v cho php mt mc hi nhp ln hn trong s cc th trng tin t cc nc. C nhiu kha cnh trong u t ngn hn ng cc cng ty a quc gia xem xt. Trc ht, l tin mt thng d ca cc cng ty con nn tp trung li hay phn cch?. Th hai, lm th no xc nh t sut sinh li c hiu lc cho mi phng thc c th c?. Th ba, l thuyt ngang gi li sut IRP mang li nhng hm g cho u t ngn hn?. Th t, t gi k hn c s dng nh gi u t ngn hn nh th no? Cui cng l vn a dng
138

ha u t gim thiu ri ro. Chng ta ln lt nghin cu tng vn . Qun l tin mt tp trung: Chnh sch u t ngn hn ca mt cng ty a quc gia c th hoc l duy tr vic u t ring l tng cng ty con hoc l p dng phng thc tp trung ha. Phng thc tp trung ho c th tc ng tch cc n vic ti u ho dng tin do trng thi tin mt ca tt c cng ty con c th c xem xt gc thc hin quyt nh u t, tp trung ho cho php s dng c hiu qu hn cc ngun qu v c kh nng l t sut sinh li cao hn. Thut ng tp trung ho c th hiu l dng tin d tha tng cng ty con c tp trung li vi nhau cho n khi mt cng ty con no cn n n. hiu c nhng u th ca mt chin lc nh th, bn hy xem xt n tnh hung trong li sut trn cc khon k thc ngn hng hoc u t ngn hn thng c mi cho vi mt li sut cao hn cho mt s lng tin nhiu hn. Nh vy, nu hai cng ty con c khon tin mt thng d l 500.000 la M cho mi cng ty, li sut cho vic k qu ngn hng hng thng ca tng cng ty con c th s thp hn li sut nu k qu tp trung 1 triu la M. Bng cch ny, phng thc tp trung ho s t c t sut sinh li cao hn cho khon tin mt thng d.
139

Phng thc tp trung ha c th tng hiu qu ca qun l vn lun chuyn bng cch lm gim thp chi ph ti tr chung ca cng ty a quc gia. Gi s cng ty con A c dng tin thng d l 500.000 la M trong sut mt thng sp n, trong khi cng ty con B cn vay 500.000 la M cho mt thng. Nu vic qun l tin mt khng c tp trung ho, cng ty A c th mua mt ngn phiu li sut 10%/nm, cng lc cng ty B c th vay n ngn hng vi li sut 12% nm. Ngn hng phi tnh mt khon li sut cho vay cao hn so vi li sut m n phi tr khi nhn k thc. Nu s dng phng php qun l tin mt tp trung, cng ty con B c th vay tin t cng ty con A, lm gim i chi ph vay vn. Tuy nhin phng thc ny c th gp phi nhng hn ch nh: loi tin mt thng d ca cng ty A c th khng phi l loi tin m cng ty B cn v nhng bin ng v t gi hi oi lm cho chuyn giao tin mt kh mang li hiu qu. Vic tp trung ngun vn li u t v p ng nhu cu cho cc cng ty con bng ngun tin mt thng d c th dn ti cc chi ph giao dch vt tri. Chng hn, cc cng ty con hin ang giao dch bng nhiu loi tin khc nhau. Mt phng thc qun l tp trung s n lc tp trung cc ngun vn thng d li v chuyn i sang mt ng tin duy nht dng cho cc mc ch u t. Trong
140

trng hp ny, u th ca phng thc tp trung tin mt c th b lm trit tiu bi nhng chi ph giao dch pht sinh khi chuyn i sang mt ng tin chung. Mc d th, vic qun l tin mt tp trung vn c th c gi tr tt nu tin mt tm thi nhn ri bng mi ng tin c th tp hp li vi nhau theo mt cch gi l ho nhp nhng khng ha tan cho mi loi tin (ngha l khng chuyn tt c sang mt ng tin chung). Trong trng hp ny tin mt thng d ca cc cng ty con bng mt ng tin c th no c kh nng c s dng p ng nhu cu thm ht tin mt bng chnh ng tin ca cc cng ty con khc. Chin lc ny c bit kh thi nu tt c nhng khon tin thng d ca cng ty con c k thc nhng chi nhnh ca mt ngn hng v v th ngn qu c th c chuyn i d dng gia cc cng ty con. Tho lun ca chng ta cho n gi v s dng tin mt thng d tp trung hai gii php:Th nht, tp hp dng tin ngn hn cho mt loi tin t no bt c lc no c th t c t sut sinh li cao nht cho khon k qu ngn hng theo mt k hn nht nh. Th hai, n lc iu tit nhu cu ti tr ngn hn bng ngun tin mt thng d tm thi nhn ri ca cc cng ty con vi cc cng ty con khc bt k lc no c th. Tuy nhin, chng ta cha tho lun vic u t ngun vn ngn hn cn li theo tng
141

loi tin sau khi iu tit nhu cu huy ng vn ngn hn ca cc cng ty con. y l mt vn ch yu ca qun l tin mt quc t, v t sut sinh li trn cc khon u t ngn hn thng thay i ng k trong s cc phng n u t khc nhau. Bi v ngun vn ch tm thi nhn ri trong mt thi k ngn nn cc MNC thng thch u t di hnh thc k thc ngn hn hoc tri phiu chnh ph. T sut sinh li ca cc khon u t ny ph thuc vo loi tin u t. Trn th trng Eurocurrency ni m cc k thc v cc khon vay ngn hn c nh danh bng nhng ng tin khc nhau, v mt ngn hng thng a ra mt mc li sut trn mt khon k thc nh danh bng ng bng Anh cao hn so vi mt khon k thc c nh danh bng cc ng tin khc, chng hn nh so vi ng tin euro. Mt s cng ty ch mun u t vo chng khon c nh danh bng loi tin m cng ty c nhu cu cho nhng khon u t bng chnh ng tin trong tng lai. Trong khi mt cch tip cn nh th c th bo m c rng t sut sinh li m nh u t nhn c khi thc hin u t th phng php ny khng mang li t sut sinh li bng cc khon u t khi nh danh bng cc loi khc.
142

Khi mt cng ty c tin mt thng d nhn ri, mi quan tm u tin ca h l c nn phng nga bt c v th c kh nng chi tr no cho ng ngoi t hay khng? Nu cng ty c dng tin chi ra trong tng lai bng cc loi ngoi t c kh nng tng gi, cng ty c th d tnh cho vic thanh ton ny bng cch to ra mt k qu ngn hn bng chnh ng tin . Thi k o hn ca k thc s ph hp mt cch l tng vi mc thi im m cng ty cn cho cc nhu cu chi tr. Xc nh t sut sinh li c hiu lc t vic u t nc ngoi. Li sut ca cc k thc ngn hng Chu u thay i theo tng loi tin t c dng k thc. Do , cn thit phi nghin cu nhng phng n khc nhau trc khi k thc. Cng ty c th k thc bng ngoi t mang li li sut cao nht v sau c th chuyn i sang bt c loi tin t no m cng ty cn khi khon k thc o hn. Tuy nhin, chin lc ny s khng nht thit l kh thi bi v loi tin s dng c th b gim gi trong sut thi gian k thc. Trong trng hp ny, li sut cao hn phi b p c mc mt gi ca loi tin t . Do , chnh li sut c hiu lc hay t sut sinh li c hiu lc mi l vn m cc nh qun l tin mt quan tm nht. Sut sinh li c hiu lc phi tnh n c hai mt: li sut cng nh mc bin i t gi ca tng loi tin t s dng, v
143

do n c th khc xa vi li sut nim yt i vi loi ngoi t . Mt th d minh ha cho t sut sinh li c hiu lc: Gi s mt cng ty a quc gia M c khon tin mt thng d l 1 triu la M to ra mt khon k thc ba thng bng krona Thy in vi li sut 6% cho 3 thng. T gi l $0,2/SKr ti thi im k thc. u tin 1 triu la M chuyn i c 5 triu krona Thy in, sau k thc vo ngn hng Chu u. Ba thng sau, ngn hng tr cho cng ty M mt khon tin l: 5.000.000 (1+6%) = 5.300.000 krona Thy in. Vo thi im rt tin k thc, gi s t gi hi oi l $0,19/SKr, (gi d rng cng ty M khng s dng krona Thy in v ch chn k thc bng krona Thy in v li sut hp dn ca n) lc khon tin rt ra s chuyn sang la M l: 5.300.000 x 0,19 = 1.007.000 la M. T sut sinh li t vic u t ngn hn l: = 0,7% 1.000.000 Th d trn cho thy thay i trong t gi hi oi tc ng nh th no n li sut ca k thc ngoi t ngn hn. Nu cng ty M quyt nh m mt k thc bng Eurodollar, cng ty s kim c nhiu hn 0,7%. Thm vo , nu cng ty c k hoch s dng tin nhn c k
144

1.007.000 1.000.000

thc trang tri chi ph M th t gi hi ai s khng nh hng n li sut. Tuy nhin kt qu ca k thc bng ngoi t khng phi lun lun xu nh trong v d ca chng ta. Nu loi tin t k thc tng gi trong thi gian k thc s lm cho t sut sinh li c hiu lc tng ln. Nu krona Thy in tng gi t $0,20/SKr ln $0,21/SKr trong sut thi gian k thc th mc 5.300.000 krona Thy in khi o hn s l: 5.300.000 x 0,21 = 1.113.000 la M, do t sut sinh li c hiu lc s l: 1.113.000 1.000.000 1.000.000 = 11,3%

Cc tnh ton phn trn v t sut sinh li c hiu lc c th c tnh mt cch logic hn nh sau: rf = (1 + if)(1 + ef) 1 Vi rf l t sut sinh li c hiu lc trn tin k thc bng ngoi t, if l li sut ca cc khon k thc nc ngoi, ef l phn trm thay i t gi hi oi. rf = (1 + 0,06)[(1 + (-0,05))] 1 = 0,7% Con s ny ging vi t sut sinh li c hiu lc m chng ta tnh ton theo mt cch khc phn trn. kim tra kh nng bn s dng cng thc xc nh t sut sinh li c hiu lc, chng ta xem xt trng hp ng krona tng gi t $0,20/SKr ln $0,21/SKr hay l 5%, t sut sinh li c hiu lc l:
145

rf = (1 + if)(1 + ef) -1 = (1 + 0,06)(1 + 0,05) 1 = 0,113 hay 11,3% T sut sinh li c hiu lc c th m nu ng tin k thc gim gi nhiu hn mc b p ca li sut k thc. V d, mt cng ty M m mt k thc ngoi t c li sut l 5% v ng ngoi t gim gi so vi la M l 7% th t sut sinh li c hiu lc l: rf = (1 + 0,05)[1 + (-0,07)] 1] = -0,0235 hay -2,35% Kt qu ny cho thy cng ty s nhn c 2,35% t hn so vi s tin m cng ty k thc lc ban u. Cho ti gi ch c nhng khon k gi ngn hng l c xem xt. iu ny vn ng i vi nhng chng khon ngn hn bng ngoi t. Bt k nhng chng khon c sn no nh danh bng mt ng tin c th s c t sut sinh li tng t nh nhau. Cng ging nh nhng khon k gi ngn hng, t sut sinh li c hiu lc trn tt c nhng chng khon khc nhau nh danh bng ngoi t cng chu tc ng bi nhng dao ng trong t gi. Tho lun ca chng ny cng s tip tc tp trung vo cc khon k gi ngn hng, nhng nhng hm ca n vn ng dng vo cc chng khon ngn hn khc. Ngang gi li sut c xem l mt tiu chun cho quyt nh u t. Nh li rng nghip v kinh doanh
146

chnh lch li sut c phng nga (CIA) c m t trong chng trc nh l mt khon u t ngn hn ra nc ngoi vi vic ng thi bn k hn ng ngoi t. Ngi ta c th ngh ng ngoi t vi li sut cao s l mt ng c vin l tng cho kinh doanh chnh lch li sut c phng nga. Tuy nhin, mt ng tin nh vy thng th hin mt khon chit khu k hn phn nh chnh lch gia li sut ngoi t v li sut trong nc. Mi lin h ny da vo l thuyt IRP. Nhng nh u t khng th t c mc li sut cao hn khi thc hin kinh doanh chnh lch li sut c phng nga khi IRP tn ti. Mc d IRP tn ti, u t ngn hn nc ngoi vn c th kh thi, nhng phi da vo vic khng phng nga (khng s dng th trng k hn). iu ny c ngha l u t nc ngoi c th t c mt t sut sinh li cao hn u t trong nc, nhng ng nhin l s rt ri ro. T gi k hn nh l mt tiu chun cho quyt nh u t. Nu c ngang bng li sut IRP t gi k hn c th c dng nh mt cng c ch nh hu ch cho quyt nh u t. Th d: Mt cng ty quyt nh u t s xem xt nhng thng tin sau: Li sut M l 12% nm Li sut Thy in l 15% nm
147

T gi giao ngay l $0,20/SKr T gi k hn mt nm l $0,1948/SKr S tin qu thng d sn c cng ty M 400.000 la M. Cng ty M trc ht c th s dng vic kinh doanh chnh lch li sut c phng nga bng tin krona Thy in bng cch mua: 400.000 = SKr 2.000.000 $0,2/SKr Sau mt nm cng ty ny s nhn c: 2.000.000 (1 + 15%) = SKr2.300.000 V bn krona Thy in theo t gi k hn mt nm ly la M: 2.300.000 x $0,1948 = $448.040 T sut sinh li s l: 448.040 400.000 12%nm 400.000 Nh vy nu u t theo phng thc trn s khng c li hn cho cng ty so vi vic u t ngay ti M bng la M, by gi chng ta hy xem xt kh nng trng hp cng ty M khng phng nga trn th trng k hn. Gi d rng t gi giao ngay tng lai khi o hn u t l
148

$0,1948/SKr. T gi ny bng t gi k hn. Lc ny t sut sinh li c hiu lc t u t nc ngoi s l 12% bng vi li sut trong nc. Nu t gi giao ngay mt nm sau ln hn $0,1948/SKr, tng s la nh u t nhn v s ln hn 448.040 la M v t sut sinh li c hiu lc s cao hn 12% (v do s hiu qu hn so vi u t trong nc). Nu t gi giao ngay mt nm sau thp hn $0,1948/SKr, tng s la nh u t nhn v s nh hn 448.040 la M v t sut sinh li c hiu lc s thp hn 12% (v do s km hin qu hn so vi u t trong nc).

149

Hnh 4.3 So snh chnh lch li sut vi s bin ng ca t gi ca nhiu loi ngoi t khc nhau

V d ny cho thy rng nu IRP tn ti, chng ta c th s dng t gi k hn nh l mt im ha vn nh gi quyt nh u t ngn hn. Khi u t vo ng ngoi
150

t (vi v th khng phng nga ng ngoi t) t sut sinh li c hiu lc s ln hn li sut trong nc nu t gi giao ngay mt nm sau ln hn t gi k hn ti thi im xy ra u t. Ngc li, t sut sinh li c hiu lc t vic u t nc ngoi s thp hn li sut trong nc nu t gi giao ngay mt nm sau nh hn t gi k hn ti thi im u t. Mi quan h vi hiu ng Fisher quc t (IFE). Khi IRP tn ti, cc MNC khi dng t gi k hn nh l mt d bo cho t gi giao ngay tng lai s d kin t sut sinh li trn k thc ngoi t bng vi k thc ti M. Trong khi t gi k hn khng nht thit l mt d on chnh xc, th n li c th l cng c d bo hp l nu n a ra mt d bo khng thin lch v t gi giao ngay trong tng lai. L thuyt ny cho rng t gi k hn c th cao hn hoc thp hn t gi giao ngay tng lai nhng vi tng s bng nhau. Do , t sut sinh li c hiu lc t u t nc ngoi trung bnh s bng vi li sut trong nc. MNC u t ngn hn lin tc ra nc ngoi bnh qun s c c t sut sinh li c hiu lc bng vi li sut c hiu lc trong nc. Tho lun ny ca chng ta c lin quan mt thit vi l thuyt IFE. Nh li rng hiu ng Fisher quc t (IFE) cho rng t gi hi oi ca ng ngoi t c d
151

kin s thay i gn bng chnh lch gia li sut ca nc ngoi vi li sut trong nc. Nu IRP tn ti, phn b hoc chit khu k hn phn nh mc chnh lch li sut v biu th cho phn trm thay i k vng ca gi tr ng ngoi t khi t gi k hn c s dng nh l mt d on ca t gi giao ngay tng lai. L thuyt IFE cho rng cc cng ty khng th lin tc kim c t sut sinh li ngn hn cao hn da trn nhng chng khon nc ngoi so vi cc chng khon trong nc. Bi v t gi hi oi d kin trung bnh s iu chnh theo chnh lch li sut. Nu IRP tn ti v t gi k hn l mt d bo khng thin lch cho t gi giao ngay trong tng lai, chng ta c th k vng v s tn ti ca IFE. L thuyt IFE c th tn ti vi mt s loi tin v c th khng i vi mt s loi tin khc. xc nh IFE c tn ti hay khng, hy so snh t sut sinh li c hiu lc t vic u t bng ngoi t vi li sut u t trong nc. Nu t sut sinh li ca chng bnh qun ging nhau theo thi gian c ngha l IFE tn ti. Cho d vic phn tch c ng h hoc t chi IFE i na th l thuyt ny khng nhng ph thuc vo vic nh gi ng ngoi t m cn ph thuc vo thi k phn tch. Hnh 4.3 so snh chnh lch li sut vi s bin ng ca cc ngoi t khc nhau. Nu s bin ng ca t
152

gi b p mt cch chnh xc chnh lch li sut th t sut sinh li c hiu lc t u t nc ngoi s bng vi li sut ti M. Trong trng hp ny nhng im s nm trn ng cho 450 ngang qua trc ta . Hnh 4.3 cho thy rng nhng im thng lch khi ng biu din ny. Trong nhiu thi k nhng im khng cng mt gc mong i. iu ny c ngha l hoc (1) ngoi t c li sut cao hn li sut M v tng gi trong thi k . (2) ngoi t c li sut thp hn li sut M v gim gi. Trong khi hnh 4.3 xc nhn rng t sut sinh li c hiu lc trn u t nc ngoi khng lun lun bng vi li sut M th iu ny khng c ngha rng cc cng ty M s t ng c li t vic u t vo cc cng c trn th trng tin t nc ngoi. Nhng im nm di ng cho 450 cho thy u t nc ngoi c li hn trong khi nhng im nm trn ng cho i din cho t sut sinh li trong nc cao hn. Nhng im ny c lc chy tn lon hai bn ng biu din. Nu cng ty M c kh nng d bo chnh xc t gi tng lai, h c th thu li t u t ngn hn trong nhng thi k ng ngoi t mnh ln v n trnh th trng ny khi ng ngoi t tr nn yu i. Nu nh cc cng ty M c kh nng d bo b hn ch, h c th xem xt chu k thay i t gi khi ra quyt nh.
153

Gi tr ng ngoi t xt trong qu kh dch chuyn v mt hng no t nht hai nm trc khi i hng (thy c t nhng d kin thu thp c trn hnh 4.3). Cc cng ty u t k hn mt thng c th s dng hng dch chuyn lch s pht trin nhng k vng v tng lai. Chin lc ny t hn tng thnh cng cho nhng cng ty trong qu kh, c l n cng s thnh cng trong tng lai nu chu k dao ng v t gi vn tip tc nh th trong mt thi k di. Bng 4.4
Gi nh 1. IRP tn ti 2. IRP tn ti v t gi k hn l mt d bo chnh xc cho t gi giao ngay tng lai 3. IRP tn ti v t gi k hn l mt d bo khng thin lch cho t gi giao ngay k vng (Fn=S*). 4. IRP tn ti v t gi k hn d kin cao hn t gi giao ngay k vng (Fn>S*) Hm trong u t trn th trng ngoi hi Kinh doanh chnh lch li sut c phng nga khng c gi tr u t khng phng nga vo chng khon nc ngoi khng c li u t khng phng nga vo chng khon nc ngoi bnh qun s thu c mt t sut sinh li ging nh u t chng khon trong nc u t khng phng nga vo chng khon nc ngoi d kin s thu c mt t sut sinh li thp hn u t chng khon trong nc

154

5. IRP tn ti v t gi k hn d kin thp hn t gi giao ngay k vng (Fn<S*) 6. IRP khng tn ti, phn b (chit khu) k hn cao hn (thp hn) chnh lch li sut 7. IRP khng tn ti v phn b (hoc chit khu) k hn thp hn (cao hn) chnh lch li sut.

u t khng phng nga vo chng khon nc ngoi d kin s thu c mt t sut sinh li cao hn u t chng khon trong nc Kinh doanh chnh lch li sut c phng nga kh thi cho nhng nh u t trong nc Kinh doanh chnh lch li sut c phng nga kh thi cho nhng nh u t nc ngoi ch khng kh thi i vi nhng nh u t trong nc.

Nhng hm ch yu ca ngang gi li sut (IRP) v t gi k hn nh mt d bo cho t gi giao ngay tng lai trong u t nc ngoi c tm tt trong bng 4.4. Bng ny gii thch nhng iu kin cn thit lm cho u t chng khon ngn hn nc ngoi mang tnh kh thi. Nu bn l gim c ti chnh ca cng ty M, bn s u t vo la M ( nhn c t sut sinh li chc chn l 11%) hay bn u t vo krona Thy in (vi t sut sinh li mong i khong 12%)? C l bn s chn cch k thc bng la M v bn mun bit chc chn li nhun bn s nhn c t u t ca mnh. Hay l c l bn cm thy phn thng tim n t u t vo krona Thy in ln hn ri ro c lin quan. Mc ri ro l 5% kh nng t sut sinh li c hiu lc t vic k thc bng krona Thy in l 2,6% hoc 10% kh nng t sut sinh
155

li c hiu lc l 4,88% hoc 15% kh nng t sut sinh li c hiu lc l 9,44%. Tt c nhng kh nng ny biu hin mt t sut sinh li thp hn t sut sinh li nu u t vo la M. iu ny gii thch ti sao mt vi cng ty bo th li chn u t vo la M trnh ri ro. D bo t gi hi oi nh l mt tiu chun ca quyt nh u t. Trong khi cc MNC khng bit c gi tr ca ng ngoi t thay i nh th no trong sut thi k u t, h c th c s dng cng thc tnh t sut sinh li c hiu lc c trnh by trc y trong chng ny v d on s thay i ca t gi (e f). V li sut k thc ngoi t bit trc (i f), nn t sut sinh li c hiu lc c th d on da vo ef, t sut sinh li c hiu lc t u t nc ngoi c th em so snh vi li sut trong nc. Th d: mt cng ty M c sn ngun qu cho mt nm, li sut k qu bng la M l 11% nm v bng krona Thy in l 14% nm. Gi s nh d on krona Thy in s b mt gi t mc t gi hin nay l $0,16/SKr xung cn $0,1584/SKr (gim gi 1%). Nh vy t sut sinh li c hiu lc nu k qu bng krona Thy in l: rf = (1 + 14%)[1 + (-1%)] 1 = 12,86%. Trong th d ny, u t vo vic k qu bng krona Thy in c cho l c li hn l k qu bng la M.
156

Tuy nhin chng ta nn nh rng gi tr e f ch l d kin, khng c g l chc chn. Do , khng c s m bo no cho thy u t nc ngoi s thc s sinh li hn. V e f khng bit trc, cc cng ty M c l c gng ch t ra cng xc nh gi tr ca e f l bao nhiu t sut sinh li c hiu lc bng vi li sut k qu ti M. T cng thc tnh rf, c th xy dng gi tr ha vn ca ef nh sau: rf = (1+if )(1 + ef ) 1 = ih 1 + ih

1 + if Nh vy, gi tr ha vn ca ef s l: ef = 1 + 11% 1 + 14%

=> ef =

-1

- 1 = -2,63%

iu ny cho thy, nu krona Thy in gim gi 2,63% s dn n tin k qu bng krona Thy in s c mt t sut sinh li c hiu lc nh li sut k qu bng la M. bt k t l gim gi no di mc trn s lm cho k thc bng ng krona Thy in c li. Nu krona Thy in c kh nng gim gi nhiu hn 2,63% trong thi gian k qu, cng ty s k thc bng
157

 la M. Nu krona Thy in gim gi t hn 2,63% hoc tng gi th quyt nh ca cng ty s phc tp hn, cng ty s xem xt n mc ri ro. Nu li nhun thu c t vic u t vo ngoi t vt tri ri ro c th xy ra, cng ty c th quyt nh k thc bng krona Thy in. Quyt nh cui cng s ty thuc vo mc thch ng u vi ri ro ca cng ty. V nhng d bo thm ch chuyn nghip n my cng khng lun lun chnh xc, do thay v ch da vo mt im d on, cng ty trn c th nghin cu mt phn phi xc sut cc kh nng thay i t gi ca krona Thy in theo bng 4.5. T sut sinh li c hiu lc mong i: rf = (5% x 2,6%) + (10% x 4,88%) + (15% x 9,44%) + (20% x 11,72%) + (20% x 15,14%) + (15% x 16,28%) + (10% x 17,42%) + (5% x 18,56%) rf = 12,518% Quyt nh u t vo krona Thy in hay la M c l ty thuc vo li sut k qu bng la M. c th nh gi su hn vn c th u t vo loi tin no, thng tin trong ct 2 v 3 ca bng 4.5 c s dng trin khai mt phn phi xc sut trong hnh 4.6. Hnh ny minh ha xc sut ca mi t sut sinh li c hiu lc c th xy ra nu cng ty M u t vo krona Thy in. Lu
158

rng li sut M l 11% c bit chc chn. Qua hnh ny ta c th thy c 30% xc sut li sut M cao hn t sut sinh li c hiu lc t vic u t vo krona Thy in v 70% xc sut li sut M thp hn. Bng 4.5
Kh nng thay i t gi ca krona Thy in trong sut thi gian k qu (ef) -10% -8% -4% -2% 1% 2% 3% 4% Xc sut c kh nng xy ra 5% 10% 15% 20% 20% 15% 10% 5% 100% T sut sinh li c hiu lc thay i theo t gi krona Thy in (rf) 1,14 [1+(-10%)]-1 = 2,6% 1,14 [1+(-8%)]-1 = 4,88% 1,14 [1+(-4%)]-1 = 9,44% 1,14 [1+(-2%)]-1 = 11,72% 1,14 [1+(1%)]-1 = 15,14% 1,14 [1+(2%)]-1 = 16,28% 1,14 [1+(3%)]-1 = 17,42% 1,14 [1+(4%)]-1 = 18,56%

a dng ha u t tin mt bng nhiu loi ngoi t. Do mt cng ty a quc gia khng bit chc chn t gi hi oi s thay i th no theo thi gian, cng ty c th chn vic a dng ha tin mt k qu bng nhiu loi ngoi t khc nhau, phng thc ny gip cho cng ty trnh c kh nng chu nh hng ca ri ro v t gi hi oi. Gii hn phn trm tin mt thng d u t vo mi loi tin s lm gim ri ro t gi hi oi. Mc m mt danh
159

mc u t tng hp nh danh bng nhiu loi tin khc nhau lm gim thiu ri ro s ph thuc vo mi tng quan gia cc ng tin. Mt cch l tng, h s tng quan gia cc ng tin nn l tng quan ph nh hoc c tng quan thp vi nhau.

160

Hnh 4.6

TM LC Vai tr ca qun tr tin mt quc t c th c chia ra hai chc nng (1) ti u ha dng tin v (2) ti a ha vic s dng ngun ngn qu c sn. ti u ha dng tin, cng ty a quc gia c th xem xt s dng sc y quyn trc hoc t hp kha tng tc dng tin thu vo. Hn na, MNC cng c th dng phng php thanh ton netting ti thiu ha chi ph chuyn i tin t v chi ph giao dch.
161

 ti u ha vic s dng cc ngn qu c sn, cng ty a quc gia c th trin khai mt chin lc qun l tin mt tp trung. Chin lc ny c th mang li t sut sinh li cao hn do cc khon k gi ln hn . Mt phng php tp trung ha cng c th iu tit nhu cu ti tr ngn hn ca cc cng ty con bng tin d tha cc cng ty con khc. Khi MNC c ngun ngn qu tm thi nhn ri th MNC phi xc nh xem nn u t khon tin ny vo u. Do mt vi loi tin c th c li sut cao hoc c d kin s tng gi, nn cc khon k thc ngn hng bng cc loi tin ny s tr nn hp dn. Cc MNC cn phi xem xt mt s nhn t khi u t tin mt thng nh d (1) cng ty c cc khon phi tr trong tng lai bng loi tin hin nay cng ty ang k gi vo ngn hng hay khng? (2) Liu kinh doanh chnh lch li sut c phng nga c th t c t sut sinh li cao hn so vi k gi trong nc hay khng? Bt k tnh hung no xy ra trong s hai tnh hung trn cng phi tnh n vic n trnh ri ro t gi. Mt xem xt th ba l MNC sn sng thit lp mt khon k gi bng ngoi t nhng khng phng nga. y l mt chin lc c gi tr nu chnh lch cao hn ca t sut sinh li c hiu lc ca chin lc ny so vi t sut sinh li trong nc ln hn ri ro v t gi hi oi. d
162

on t sut sinh li, cn phi d bo s thay i ca t gi hi oi ca cc ngoi t trong thi k u t. V th, MNC c th trin khai hoc l mt d bo im hoc l mt bng phn phi xc sut v kh nng thay i ca cc ng ngoi t. Khi d bo t gi hi oi c dng xc nhn t sut sinh li c hiu lc d kin ca khon k gi nc ngoi, MNC c th so snh ri ro v li ch ca vic k gi bng ngoi t so vi k gi trong nc. Ngay c mt vi MNC i mt vi quyt nh tng t v c nh gi tng t, th vic la chn thc s ca cc cng ty ny c th khc nhau do mc thch i ph vi ri ro ca mi cng ty hon ton khc nhau. Cui cng, cc MNC nn xem xt u t bng mt danh mc cc loi tin t c li sut mong mun v gim thiu ri ro. c bit l, nu cc ng tin ny c mi tng quan ph nh cao.

163

Chng 5 U T TRC TIP RA NC NGOI V CU TRC VN CA CNG TY A QUC GIA

5.1 U T TRC TIP RA NC NGOI 5.1.1 TNG QUAN V U T TRC TIP RA NC NGOI Hot ng u t trn th gii ngy cng phong ph v a dng, bao gm nhiu loi hnh u t khc nhau. Bn cnh hot ng u t t ngun lc trong nc, hot ng u t t mt ch u t nm bn ngoi phm vi quc gia c u t ngy cng tr nn mt ng lc to ln nhm thc y s pht trin kinh t th gii. Hot ng u t trc tip nc ngoi lun gn lin vi s pht trin a bn hot ng ca cc cng ty a quc gia s l i tng ch yu ca chng ny. Khi nim v u t trc tip nc ngoi. u t trc tip nc ngoi xy ra khi cng dn ca mt nc (nc u t) nm gi quyn kim sot cc hot ng kinh t mt nc khc (nc ch nh hay nc nhn u t). Trong khi nim ny, tht s khng c s u t gia tng v kinh t hay mt s chuyn giao rng gia cc quc gia m n thun ch l mt s di chuyn t bn t quc gia ny sang quc gia khc. Cc cng ty nm quyn kim sot hot
164

ng nhiu quc gia c xem nh cc cng ty a quc gia, cc cng ty xuyn quc gia hay cc cng ty ton cu. S pht trin hot ng ca cc cng ty ny chnh l ng lc thc y s pht trin trong thng mi quc t thng qua hnh thc u t trc tip vo cc quc gia khc trn th gii. Nguyn nhn hnh thnh trc tip nc ngoi. Cc cng ty a quc gia c nhng u th ring m cc i th a phng khng c. Cc u th ny tp trung cc phng php v cng ngh tin tin. Do , u t nc ngoi y mnh s ph bin quc t cc cng ngh mi v ti sn v hnh, ng thi lm tng hiu qu cng tc qun l hay t chc sn xut. Mt khc, khi nm gi cht ch nhng u th trn, cc cng ty a quc gia s tc ng ln cc yu t thin ph ring ca cc quc gia, nh lm gia tng thu nhp t mu dch. Cui cng, u t nc ngoi trc tip nhiu quc gia s kch thch cnh tranh gia cc cng ty. Cc hnh thc u t trc tip nc ngoi. u t trc tip nc ngoi thng tn ti di cc dng: Hnh thc hp ng hp tc kinh doanh. y l mt vn bn c k kt gia mt ch u t nc ngoi v mt ch u t trong nc (nc nhn u t) tin hnh mt hay nhiu hot ng sn xut kinh doanh nc ch
165

nh trn c s quy nh v trch nhim v phn phi kt qu kinh doanh m khng thnh lp mt cng ty, x nghip hay khng ra i mt t cch php nhn mi no. Hnh thc u t trc tip nc ngoi ny c c im: C hai bn cng hp tc kinh doanh trn c s hp ng gia cc bn v s phn nh trch nhim, quyn li v ngha v. Khng thnh lp mt php nhn mi, tc l khng cho ra i mt cng ty mi. Thi hn ca hp ng hp tc kinh doanh do hai bn tha thun, ph hp vi tnh cht hot ng kinh doanh v s cn thit hon thnh mc tiu ca hp ng Vn vn kinh doanh nht thit phi c cp trong vn bn hp ng hp tc kinh doanh. Hnh thc cng ty hay x nghip lin doanh. X nghip hay cng ty lin doanh c thnh lp gia mt bn l mt thnh vin ca nc nhn u t v mt bn l cc ch u t nc khc tham gia. Mt x nghip lin doanh c th gm hai hoc nhiu bn tham gia lin doanh. c im ca hnh thc lin doanh ny l:

166

Cho ra i mt cng ty hay mt x nghip mi, vi t cch php nhn mi v c thnh lp di dng cng ty trch nhim hu hn. Thi gian hot ng, c cu t chc qun l ca cng ty, x nghip lin doanh c quy nh ty thuc vo lut php c th ca mi nc. Cc bn tham gia lin doanh phi c trch nhim gp vn lin doanh, ng thi phn chia li nhun v ri ro theo t l gp vn. Hnh thc cng ty hay x nghip 100% vn nc ngoi. y l hnh thc cc cng ty hay x nghip hon ton thuc quyn s hu ca t chc c nhn nc ngoi v do bn nc ngoi t thnh lp, t qun l v hon ton chu trch nhim v kt qu kinh doanh. c im ca cc cng ty ny l : c thnh lp di hnh thc cng ty trch nhim hu hn v l mt php nhn mi nc nhn u t . Hot ng di chi phi ca Lut php nc nhn u t . Cc hnh thc khc . u t vo cc cng ty ch xut, khu pht trin kinh t, thc hin nhng hp ng xy dng vn hnh chuyn giao (B.O.T). Nhng d n B.O.T thng c chnh ph cc nc ang pht trin to
167

mi iu kin thun li thc hin nng cp c s h tng kinh t. Mi quan h gia cc cng ty a quc gia (MNC) v s pht trin ca u t trc tip nc ngoi. Cc cng ty a quc gia l cc cng ty m lnh vc hot ng ca n vt ra khi khun kh mt quc gia no m rng hot ng cc quc gia khc trn th gii. Hu ht cc cng ty a quc gia u hng n vic pht trin kinh doanh trn th trng th gii. Khi ngun lc cng nh th trng tiu th ca mt quc gia tr nn hn ch. Vic sn xut kinh doanh nhng nc khc ha hn mang li nhiu li nhun rng hn l nc s ti, cc nh u t y l cc cng ty a quc gia s tm n nhng vng t mi c ngun lc v th trng tiu th mu m hn. iu ny gy nn mt s chuyn dch t bn mnh m t quc gia ny sang quc gia khc, hnh thnh nn u t trc tip nc ngoi. Nh vy c th ni chnh s quc t ha hot ng kinh doanh ca cc cng ty a quc gia l nguyn nhn c bn tc ng n s ra i v pht trin ca u t trc tip nc ngoi . Tuy nhin, cng vi qu trnh u t ra nc ngoi tm kim siu li nhun, cc cng ty a quc gia cng i u vi mt nguy c mi: ri ro. S khc bit v lut php, v chnh sch kinh t, s bin ng v ri ro ca th
168

trng cc nc nhn u t s hnh thnh nn nhng ri ro m cc cng ty a quc gia phi quan tm khi quyt nh u t vo mt quc gia khc. nh hng v tc ng ca u t trc tip nc ngoi nh hng ca u t trc tip nc ngoi . Xu hng chung ca cc nh u t nc ngoi l tm kim th trng u t hp dn, thun li v an ton nhm thu c li nhun cao v nng cao uy tn ca cng ty. Tuy nhin, ty thuc vo chin lc pht trin ca cng ty v mc tiu ca n th trng nc ch nh (trc tip nhn u t) m mi mt nh u t li c mt nh hng khc nhau trong tng d n u t. Cc nh hng khc nhau trong tng d n nc ngoi : u t nh hng th trng: nhm m rng th trng tiu th sn phm ca cng ty m sang cc nc khc. Do sn xut sn phm cng loi nc ch nh nn ch u t khng cn u t thit b, cng ngh mi li c th tn dng ngun lao ng r, tit kim chi ph vn chuyn, qua nng cao t sut li nhun. u t nh hng chi ph: l hnh thc u t nc ngoi nhm gim chi ph sn xut thng qua vic tn dng lao ng v ti nguyn r nc ch
169

nh. Hnh thc ny thch hp vi nhng lnh vc u t s dng nhiu lao ng, s dng thit b u t c, lc hu, mc nhim mi trng cao. u t nh hng ngun nguyn liu: cc c s u t nc ngoi l mt b phn cu thnh trong dy chuyn kinh doanh ca cng ty m, c trch nhim khai thc ngun nguyn liu ti ch cung cp cho cc cng ty m tip tc hon chnh sn phm. Hnh thc ny ph hp vi cc d n khai thc du kh, ti nguyn thin nhin hoc khai thc v s ch cc sn phm nng, lm, ng nghip nc tip nhn u t. Nhng tc ng ca u t trc tip nc ngoi n s pht trin ca thng mi quc t. u t trc tip nc ngoi c nhng tc ng to ln n s pht trin ca thng mi quc t. Nhng tc ng ny nh hng khng ch n nhng nc nhn u t m ngay c nhng nc xut khu t bn (u t). Nhng tc ng bao gm: (1) u t trc tip nc ngoi to iu kin thu ht ngun nhu cu mi: Cc cng ty a quc gia thng t ti mt giai on m s pht trin b hn ch ti s s ca h. iu ny c th do s cnh tranh mnh lit i vi nhng sn phm m h bn ra trn th trng. Ngay c khi c rt t cnh tranh, th phn ca h trong quc gia c th
170

 t n nh cao hay cc nhu cu chung cho sn phm ban u c th b gim st do nhng thay i trong th hiu ngi tiu dng. Nh vy gii php kh thi l cn nhc vic la chn mt th trng nc ngoi ni c nhng nhu cu tim n cho cc sn phm y . (2) u t trc tip nc ngoi gip thm nhp vo nhng th trng ni c th t li nhun cao. Cc cng ty a quc gia c th thm nhp vo nhng th trng khc, ni h c th t li nhun cao. Nu nhng cng ty khc trong cng mt lnh vc cng ngh chng minh c rng nhng ngun thu nhp cao c th thc hin c nhng th trng khc th mt cng ty a quc gia no cng c th quyt nh thm nhp vo th trng . H c th a ra k hoch gim gi bn kh cao i vi nhng sn phm ang ph bin trn th trng . Mt tr ngi ph bin cho chin lc ny l nhng ngi kinh doanh c mt trc trong th trng c th tm mi cch khng cho i th mi chim i th phn ca mnh, th d bng cch gim gi tng ng hoc thp hn mc gim gi ca i th mi khi h va thm nhp vo th trng ny. (3) u t trc tip nc ngoi nhm tng nng sut : Mt cng ty c n lc mun bn sn phm ban u ca mnh ti cc th trng mi c th lm tng mc thu nhp c phn ca mnh do tng nng sut. iu ny lm
171

gim chi ph bnh qun tng n v sn phm. Cng ty cng s dng nhiu my mc thit b th kh nng ny cng c iu kin thc hn. (4) S dng yu t nc ngoi trong sn xut. Cc chi ph s dng t ai v lao ng c th khc bit nhau rt xa gia cc quc gia. Cc cng ty a quc gia thng c gng thit lp vic sn xut ti a im c gi lao ng v t ai r. Do th trng khng hon ho mt s cc quc gia chng hn nh do thng tin khng hon ho, cc chi ph giao dch, di di dn c, cc ro cn trong vic thm nhp vo mt ngnh cng nghiplm cho chi ph lao ng khng nht thit tng ng gia cc th trng. Cc cng ty a quc gia thc hin vic nghin cu th trng xc nh xem h c th thu c li nhun khng t cc chi ph r hn khi sn xut nhng th trng . (5) S dng nguyn vt liu nc ngoi. Do cc chi ph vn chuyn, mt cng ty c gng trnh nhp khu nguyn vt liu t mt t nc khc, c bit l khi cng ty d tnh s bn thnh phm ngc li cho ngi tiu dng ti nc , mt gii php kh thi hn l pht trin vic sn xut sn phm ti mt nc m nguyn vt liu c sn. D cho sn phm sn xut ra s c bn mt ni no khc, quyt nh nhp khu nguyn vt liu s khng ph hhp.
172

(6) S dng cng ngh nc ngoi. Cc cng ty a quc gia thit lp ngy cng nhiu cc nh my nc ngoi hay mua li cc nh my hin hu ca nc ngoi hc hi thm v cng ngh ca cc quc gia khc. Cng ngh ny sau c s dng ci tin quy trnh sn xut ti cc nh my ca cc cng ty con trn khp th gii. (7) Khai thc cc thun li v c quyn. Cc cng ty c th tr nn quc t ha nu nh h s hu cc tim lc hay k nng m cc i th cnh tranh khng bao gi c. Trn thc t th trng thng khng bao gi han ho, kt qu l mt s quc gia c th chim hu mt s thun li hn mt s quc gia khc i vi nhng th trng khc nhau. Ngay c trong phm vi mt quc gia no , mt s cng ty c th chim hu mt s thun li hn cc cng ty khc. in hnh trong lnh vc cng ngh, nu mt cng ty no s hu cng ngh tin tin v khai thc c s thun li ny mt cch thnh cng th trng trong nc, cng ty cng c kh nng khai thc n trn th trng quc t. Cng ngh khng h b hn ch trong vic pht trin sn phm mi. Cng ngh cn c th a ra mt quy trnh ti chnh, tip th v sn xut hiu qu hn. Trong mt chng mc no , cng ty s c thun li hn cc i th v c th thu c li nhun t vic tr nn quc t ha.
173

(8) a dng ha tm c quc t. Mt trong nhng l do ti sao cc cng ty tin hnh kinh doanh tm c quc t l s a dng ha qu trnh sn xut. Nu tt c ti sn ca mt cng ty c t chc nhm iu tit vic kinh doanh mt loi sn phm no trong mt quc gia, ngun tin mt ca cng ty rt c kh nng tr nn bt n nh, l kt qu ca nhng tnh th thay i trong phm vi cng ngh ca cng ty hay trong phm vi nn kinh t. Cng ty c th gim bt s thay i ngun tin mt bng cch a dng ha nguyn liu sn xut. Nhu cu cho tt c cc loi sn phm c sn xut trong cng mt nc c phn no chu nh hng ca nn kinh t nc . Cng ty c th gim bt ri ro bng cch cho hng bn cc nguyn vt liu v sn phm gia cc quc gia khc nhau. Vi vic a dng ha kinh doanh v c trong sn xut tm c quc t, cng ty c th gi cho ngun tin mt thc ca mnh t b chao o. Mc ca s a dng ha quc t c th lm n nh ngun tin mt ca cc cng ty a quc gia li ty thuc vo tim nng ca th trng nc ngoi. (9) Phn ng vi gi tr thay i ca ngoi t. Khi mt cng ty cho rng ngoi t ca mt quc gia no b gim gi, cng ty c th tnh n kh nng u t trc tip vo t nc . Do s gim gi ngoi t, mc ph tn
174

ban u c th kh thp. Nu ng ngoi t mnh ln theo thi gian, thu nhp c chuyn v cng ty m s tng ln. Th d vo nhng nm 1980, cc cng ty Nht tng cng vic u t trc tip vo M, i Loan, Hn Quc v vng ng Nam , nguyn do mt phn do ng Yn mnh vo thi im mc ph tn ban u tng i thp khi thit lp cc cng ty con. Mt nguyn nhn khc dn n vic u t trc tip l nhm b p nhu cu ang thay i cho vic xut khu ca cng ty do nhng dao ng v t gi hi oi. (10) Phn ng vi cc kim hm thng mi. Trong mt s trng hp, mt cng ty a quc gia s dng vic u t trc tip nh l mt chin lc phng ng hn l tn cng. Th d nh nh my sn xut t ca Nht s thnh lp mt chi nhnh ti M do tin on rng vic xut khu t sang M s chu nh hng bi nhng hn ch thng mi rt nghim ngt. Cc ro cn thng mi tim n c th gii hn hoc ngn cn vic xut khu t ti Nht sang M v u t trc tip vo mt cng ty con ca Nht ti M c xem nh mt chnh sch phng ng tt. (11) u t trc tip ra nc ngoi mang li nhng thun li v mt chnh tr. Mt s cng ty a quc gia ng ti nhng nc c nn chnh tr khng n nh ang c gng pht trin sang nhng nc n nh hn. Mt khc khi hot
175

ng ca mt cng ty a quc gia ngy cng m rng v t c nhng thnh tu nht nh v kinh t l c s c c nhng thun li v mt chnh tr. Cc tc ng trn ca u t trc tip nc ngoi c nghin cu trn hai i tng l cc quc gia u t v cc quc gia nhn u t, bt k quc gia l ang pht trin hay pht trin. c bit i vi cc quc gia ang pht trin bnh din l nc tip nhn u t, u t trc tip nc ngoi li c nhng tc ng rt to ln n s pht trin kinh t. Nhng tc ng l: u t trc tip nc ngoi gp phn quan trng trong vic y nhanh tc pht trin kinh t v tng thu nhp quc dn. cc nc kinh t km pht trin v ang pht trin, do nhu cu chi ngn sch vt qu xa so vi cc ngun thu ngn sch, dn n tnh trng thm ht ngn sch, cc khon n quc t ngy cng tng, tch ly ni b do nn kinh t mang li qu thp. y nhanh tc pht trin kinh t trong nc, iu tin quyt l phi c vn. Trong khi ngun vn trong nc cn c hn th vn u t trc tip nc ngoi l mt p s cho bi ton tm vn cc nc ny. Gp phn gii quyt cng n vic lm, y li nn tht nghip, t gp phn nng cao i sng ca ngi dn trong nc km pht trin v ang pht trin.
176

Thng qua vic tip nhn k thut v trnh qun l tin tin, u t trc tip s gip cho cc nc ang pht trin ui kp trnh pht trin cao ca th gii. u t trc tip cng gp phn ci thin c s h tng ca nn kinh t m ngun vn trong cc nc ang pht trin khng kh nng cung ng. 5.1.2 CC BIN PHP LM TNG TRNG KINH DOANH QUC T Cc bin php nhm tng trng kinh doanh quc t bao gm: xut khu, u t trc tip, chuyn nhng cng ngh, mua li cng nghMi mt bin php trn u c nhng u nhc im nht nh, do n c s dng trong nhng tnh hung khc nhau nhm y nhanh s tng trng trong kinh doanh quc t. Xut khu: Xut khu l bin php an ton nht thm nhp vo mt th trng mi bi v nu chin lc xut khu tht bi th s mt mt rt t. Chi ph ban u cho vic xut khu li thp so vi vic thnh lp mt cng ty con, do vic rt khi th trng trong trng hp tht bi cng d dng hn. Tuy nhin, v lu di, chi ph xut khu c th gia tng do chi ph vn chuyn cao, thu nhp khu
177

ca chnh ph cc nc tng ln, do xut khu c p dng nh mt bc u tin. u t trc tip: Bin php ny c s dng khi c s n nh v cc nhu cu tim nng, v s cnh tranh v mc ri ro cc nc tip nhn u t. Mt cng ty a quc gia c th thc hin u t trc tip vo mt quc gia khc bng cch thit lp mt cng ty con mi hay mua li mt cng ty ang sn c ti quc gia . Mt hnh thc khc l thnh lp lin doanh. Vic thc hin lin doanh c th gip cho cng ty a quc gia nm vng nhng quy nh, hn ch, nhng c tnh kinh t, vn ha x hi ca quc gia tip nhn u t nhm t hiu qu kinh doanh cao nht. Chuyn nhng cng ngh: L mt bc tha hip gia xut khu v u t trc tip nc ngoi. Mt cng ty a phng ca nc ch nh s sn xut hng ha theo tiu chun, quy cch ca cng ty chuyn nhng cng ngh. Khi hng ha c bn ra, mt phn thu nhp s c chuyn cho bn chuyn giao theo tha thun. Mt s bt li trong vic chuyn giao cng ngh:

178

Cng ty a phng cc nc ch nh c th s c gng xut khu hng ha sang mt quc gia khc, lm gim doanh thu ca bn chuyn nhng. Rt kh bo m vic kim tra cht lng trong quy trnh sn xut ca cng ty a phng Nhng b quyt cng ngh cung ng cho cng ty a phng c th r r sang cng ty i th trong quc gia . V nhng bt li trn nn hnh thc chuyn nhng cng ngh khng th thay th hon ton cho vic xut khu hoc u t trc tip. Mua li cng ngh: Mt phng thc ph bin khc cho vic kinh doanh quc t l mua li cng ngh. Qua , mt cng ty cho php mt c nhn bn cc sn phm ca mnh trn mt lnh th no , ngc li, cng ty ny nhn mt khon l ph ban u cng vi tin thanh ton bn quyn vo tng thi im tha thun. Khi so snh nhng li ch gia hai hnh thc xut khu v u t trc tip trong a dng ha thng mai quc t, c th rt ra mt s nhn xt sau:
179

Cc ng lc 1. Thu ht nhng nhu cu mi

i vi hnh thc xut khu y mnh gii thiu sn phm vo nhng th trng mi, p ng cc hp ng t hng bng xut khu Gii thiu sn phm vo nhng th trng mi ni c t cnh tranh, ct gim cc chi ph cnh tranh, p ng cc n t hng bng cch xut khu

i vi hnh thc u t trc tip nc ngoi Thnh lp mt cng ty con hay mua li mt i th ti th trng mi

2. Thm nhp vo th trng mi ni c th thu c nhiu li nhun

Mua li mt cng ty cnh tranh chim c th trng

3. t li ch hon ton t vic qun l quy m kinh doanh

Cc cng ty chuyn v xut khu c th tng cng qun l quy m bng cch thm nhp vo th trng mi pht trin, chi ph cho qung co qua phng tin thng tin. Thm nhp vo th trng mi i hi trnh sn xut cao hn v c th t c hiu qu cao hn.

Thnh lp mt cng ty con ti mt th trng mi, t cho php sn xut tng ln v c th t hiu qu sn xut cao hn

4. S dng cc nhn t sn xut nc ngoi

Nhn chung khng c p dng

Thnh lp mt cng ty con th trng c chi ph lao ng hay t ai tng i thp, bn thnh phm cho cc nc c chi ph sn xut cao hn

180

5. S dng nguyn liu nc ngoi

Nhn chung khng c p dng

Thnh lp mt cng ty con th trng c gi nguyn liu r v d kim, bn thnh phm cho nhng nc c gi nguyn liu cao hn Thnh lp lin doanh tm hiu thm v quy trnh sn xut v cc phng thc kinh doanh khc

6. S dng cng ngh nc ngoi

Nhn chung khng c p dng

7. Khai thc cc thun li v c quyn

Xut khu nhng khu xut ra sn rt t hin c

sn phm sang vc m vic sn xut ra sn phm hay khng thc

Thnh lp mt cng ty con th trng m cc cng ty i th khng th no sn xut ra sn phm tng t Thnh lp cc cng ty con nhng th trng c chu k kinh doanh khc vi nhng ni cng ty ang ng Thnh lp cc cng ty con nhng th trng mi ni ng tin bn x yu hn nhng hy vng s mnh ln trong tng lai Thit lp cc cng ty con nhng th trng ni nhng hn ch thng mi kht khe s nh hng ngc i vi khi lng hng ha xut khu ca cng ty m

8. a dng ha tm c quc t

Xut khu sang nhng th trng khc c chu k kinh doanh khc vi th trng xut khu hin ti

9. i ph vi s thay i t gi hi oi

Xut khu sang th trng mi ni ng tin a phng mnh

10. i ph vi nhng hn ch thng mi

Xut khu sang th trng mi ni khng c hn ch thng mi

181

11. Thu c li ch v mt chnh tr

Xut khu sang th trng m chnh ph khng kim sot gi c sn phm

Thit lp cc cng ty con nhng th trng ni chnh ph khng kim sot gi c sn phm

T nhng phn tch trn, s a dng ha cc hnh thi kinh doanh quc t, c bit l vic s dng u t trc tip nc ngoi l ng lc gia tng li nhun v gim thiu ri ro ca cc cng ty a quc gia trn ton th gii. 5.2 CU TRC VN V CHI PH S DNG VN CA CNG TY A QUC GIA 5.2.1 CU TRC VN CA CNG TY A QUC GIA Chng ta tm hiu chi ph s dng vn bnh qun r= E E+D re + D D+E rD(1 T)

Cc t l ny phn nh phn trm ca vn biu th bi n v vn c phn tng ng. Doanh nghip mun xy dng cu trc vn ti u, cu trc ny biu th s kt hp gia n v ti tr vn c phn sao cho ti thiu ha c chi ph s dng vn (i vi cc u t do doanh nghip thc hin hay d nh thc hin). C nhiu cuc nghin cu
182

c gng xc nh cu trc vn ti u cho cc doanh nghip nhng khng c mt s nht tr chung. T mt quan im thc t, vic s dng vn vay c li th, v vic tr li c khu tr khi xc nh thu nhp chu thu. Tuy nhin, s dng vn vay cng nhiu, chi ph li cng ln v xc sut cc doanh nghip s khng c kh nng thanh ton chi ph tin vay cng cao. Do , t sut sinh li ca cc c ng mi tim nng hay cc ch n i hi s tng phn nh xc sut v n cao hn. S nh i gia li th do s dng vn vay (c khu tr i vi cc khon tr li) v bt li (gia tng xc sut v n) c minh ha trong hnh 5.1 ta thy chi ph s dng vn ca doanh nghip lc u gim khi t l vn vay trn tng vn tng. Tuy nhin, sau mt im (c nh du X) trong hnh 5.1 chi ph s dng vn tng khi t l vn vay trn tng vn tng. iu ny cho thy l vic tng s dng ti tr vn vay thun li cho n mt im m ti im ny s xc sut v n tr nn ln b tr li th thu ca vic s dng vn vay. i qu im s gia tng chi ph s dng vn ton b ca doanh nghip.

183

Hnh 5.1 Tm cu trc vn thch hp

chi ph s dng vn

T l n

Cu trc vn ti u nhm t c khi chi ph s dng vn ti thiu s thay i ty theo cc c tnh hot ng ca mi doanh nghip. Cc doanh nghip c cc lu lng tin t n nh hn s c kh nng thanh ton cc khon chi tr li nh k ln hn v do c th mun c mt cu trc vn vi t l vn vay tng i ln. Cu trc vn nhm mc tiu ton cu so vi mc tiu a phng. Mt cng ty a quc gia c th i chch cu trc vn mc tiu ca mnh tng quc gia ring bit, tuy nhin vn c th t c cu trc vn mc tiu trn c s hp nht. Cc th d sau y v cc iu kin ring bit ca mt nc ngoi s minh ha ng c ng sau vic i chch mt cu trc vn nhm mc tiu a phng nhng vn tha mn mt cu trc vn nhm mc tiu ton cu.
184

u tin, hy xem trng hp mt nc A khng cho php cc cng ty a quc gia c tr s chnh ni ng k c phiu th trng chng khon trong nc mnh. Theo cc iu kin ny, mt cng ty a quc gia c th s quyt nh vay vn qua pht hnh tri phiu hay vay ngn hng thay v pht hnh c phiu nc ny. Do b buc phi s dng ti tr vn vay y, cng ty a quc gia ny c th i chch vi cu trc vn mc tiu, do c th phi gia tng chi ph s dng vn ton b. Cng ty ny c th b tr vic tp trung vo n bng cch s dngvic ti tr hon ton bng vn c phn mt vi nc ch nh khc cho php c phiu ca cng ty c ng k th trng chng khon a phng nc h. Ta xem mt th d th hai, nc B cho php cng ty a quc gia pht hnh c phiu v ng k c phiu th trng chng khon a phng. Cng gi d rng d n s c thc hin nc s khng pht sinh lu lng tin t rng cho 5 nm. Trong trng hp ny, vc ti tr bng vn c phn c th thch hp hn. Cng ty a quc gia c th pht hnh c phiu v bng cch tr li tc c phn thy hay khng tr , cng ty c th trnh c bt c lung tin chi ra ln no trong 5 nm ti. Hoc cng ty c th xem xt pht hnh tri phiu khng lnh li hng
185

nm nu lut thu ca nc ch nh khng ngn cn cc nh u t vo cc tri phiu nh th. Th d th ba, ta xem mt cng ty a quc gia mun nhn ngun ti tr t nc C, l nc ang c ri lon chnh tr. Vic s dng vn vay ngn hng a phng s thch hp nht, v cc ngn hng ny c th ngn khng cc iu kin chnh tr nh hng n cc hot ng ca cng ty. Nu cc ngn hng a phng l ch n, vic bo m cho cc hot ng ca cng ty a quc gia pht sinh li nhun thanh ton n nhm bo v quyn li ca h. Cc th d ny minh ha la chn ca cng ty a quc gia v t l ti tr bng vn vay so vi vn c phn c th b nh hng th no bi cc c im ca nc m cng ty ny s nhn ti tr. Ngun vn l tng ca mi nc s khng nht thit ph hp vi cu trc vn mc tiu ton cu. Tuy nhin, hn hp vn vay v ti tr vn c phn ca cng ty m nc mnh (ni m cng ty c s linh ng trong vc s dng bt c loi no) c th c iu chnh t cu trc mc tiu ton cu. Chin lc b qua cu trc vn mc tiu a phng cho cu trc vn mc tiu ton cu l hp l vi iu kin c cc ch n v nh u t nc ngoi chp nhn. Tuy nhin, nu cc ch n v nh u t nc ngoi gim st
186

cu trc vn mc tiu a phng, h c th i hi mt sut sinh li cao hn t cc ngun cung cp cho cng ty a quc gia. Th d, cu trc vn a phngcho mt cng ty con t nc A (trong th d trc) v nc C c th l ti tr ton b bng vn vay (tr mt vi u t bng vn c phn do cng ty m cung cp). Cc ch n hai nc ny c th pht cng ty a quc gia v cu trc vn a phng t vn vay qu cao mc d cu trc vn ton cu ca cng ty m l cn bng, v h cho rng cc cng ty con ca h c th khng c kh nng p ng mc thanh ton n cao.iu quan tm ca h ch c l khi cng ty con khng c cng ty m gip. Nu cng ty m d nh h tr cng ty con, cng ty ny c th m bo thanh ton n cho cc ch n nc ngoi, do c th lm gim kh nng ri ro. Nhiu cng ty a quc gia m sn sng h tr ti chnh cho cc cng ty con, v nu khng, cc cng ty con khc ca h s gp kh khn trong vic nhn ti tr trong tng lai. Cc cng ty con thuc s hu ton phn so vi s hu mt phn. Cho n gi, phn tho lun v cu trc vn ch tp trung vo hn hp ti u gia ti tr bng vn vay v vn c phn. Mt quyt nh cu trc vn c lin quan l cc cng ty con ca cng ty a quc gia nn c cng ty m s hu ton phn hay ch s hu mt phn. Li
187

th chnh ca cng ty con thuc s hu ton phn l trnh c mu thun quyn li. Gim c ca cng ty con thuc s hu ton phn c th tp trung vo ti a ha ti sn ca cc c ng ca cng ty a quc gia. Trong trng hp mt cng ty thuc s hu mt phn, cc gim c phi n lc tha mn ng thi cc c ng a s ca cng ty a quc gia v cc c ng bn ngoi ca cng ty nc ngoi. iu ny a n mu thun v quyn li. Mu thun v quyn li r rt c bit khi cc gim c ca mt cng ty con thuc s hu mt phn l cc c ng thiu s. Cc gim c ny c th a ra nhng quyt nh c th c li cho cng ty con nhng li thit thi cho ton b cng ty a quc gia. Th d, h c th s dng vn vo nhng d n kh thi theo quan im ca h nhng khng kh thi theo cch nhn ca cng ty m. Mt vi nc ch cho php mt cng ty a quc gia thit lp mt cng ty con nc mnh khi cng ty con ny c th bn c phn. Mt cng ty a quc gia c th sn sng mt cng ty con ca mnh s hu mt phn p ng yu cu ny ca nc ch nh. Trong vi trng hp, cc c ng thiu s phi duy tr mt phn trm ti thiu vn. Nh vy, nu cng ty con c gng m rng, n khng th nhn mt khon u t bng vn c phn t cng ty m nu u t ny lm cho quyn li thiu s thp hn mc ri thiu.
188

Mt li th c th c ca mt cng ty con thuc s hu mt phn l cng ty ny c th m ra thm mt s c hi hot ng nc ch nh ni cng ty con t tr s. Tn tui ca cng ty con c th lan rng nh kt qu ca vc bn c phn cho cc c ng thiu s nc . Ngoi ra, mt t l thiu s c phn trong mt cng ty con do cc nh u t a phng nm gi c th phn no bo v cng ty khi mi e da t cc hnh ng bt li ca chnh ph nc ch nh. Cc c ng thiu s hng li trc tip t mt cng ty con hot ng c sinh li. V vy, h c th lm p lc vi chnh ph nc h khng nh thu qu cao, khng p dng cc bin php ch ti v mi trng, hay bt c quy nh no c th lm gim li nhun ca cng ty con. Cu trc vn ca cc cng ty a quc gia so vi cc doanh nghip trong nc. Cu trc vn ca cc cng ty a quc gia c nn khc bit mt cch c h thng vi cu trc vn ca cc doanh nghip hon ton ni a hay khng? Tc l, cc cng ty a quc gia c nn gi mt t l vn vay ln hn so vi cc doanh nghip hon ton ni a? Hay, h nn gi mt t l vn ln hn t t vn c phn? Khng c s nht tr chung v vn ny v mt vi c im ca mt cng ty a quc gia c th c li cho mt cu trc vn thm dng n trong khi cc c im khc li c th c li cho
189

mt cu trc vn thm dng vn c phn. Cc lp lun v vn ny nh sau: Mt cu trc vn thm dng n s c li cho mt doanh nghip c lu lng tin t thu vo rng n nh v doanh nghip ny c th sn sng tr li vay bng cc lu lng tin t thu vo ny. Do cc cng ty a quc gia thng a dng ha theo khu vc a l rt cao, chng ta c th lp lun rng cc cng ty ny c cc lu lng tin t n nh. im chnh cho lp lun ny l s a dng ha lm gim tc ng ca bt k mt bin c ring l no i vi lu lng tin t rng. i vi cc cng ty a quc gia c nhiu cng ty con, ch mt t l rt nh ca chi ph hay doanh thu ton b ca cc cng ty con mi b tc ng bt li ca mt bin c ring l no (nh mt cuc suy thoi hay khng hong ring mt nc no ). V vy, mt cng ty a quc gia c th s dng mt khi lng vn vay lm phn trm vn ca mnh ln hn so vi mt doanh nghip hon ton ni a. C cc c im khc ca mt cng ty a quc gia c th lm cho lu lng tin t ca cng ty ny d b bin ng hn lu lng tin t ca mt doanh nghip hon ton ni a. Th d, thu nhp ca cng ty con ty thuc vo lut l v thu kha ca chnh ph nc ch nh v cc lut l ny c th thay i theo thi gian. Tng t, mt chnh ph
190

nc ch nh c th buc cc cng ty con a phng gi li trong nc tt c thu nhp, khng c chuyn ra nc ngoi. Trong trng hp ny, tin chuyn v cng ty a quc gia m c th b gim st, do gy bt n tin t rng t gc nhn ca cng ty a quc gia m. Nu cng ty a quc gia m khng nhn c dng tin thu v t cc cng ty con, cng ty s khng th thanh ton li vay nh k cho cc ch n. V l do ny, chng ta c th lp lun rng, cc cng ty a quc gia nn duy tr chung mt cu trc vn thm dng vn c phn. Mt lp lun ngc li l mt cng ty a quc gia a dng ha cao s khng gp phi vn nh trn.Tc l, nu cc cng ty con ri rc quanh th gii, cc hnh ng ca bt k mt chnh ph no s ch nh hng n lng tin pht sinh t hot ng ca cc cng ty con nc m thi. Hn na, nu mt phn ca vn vay ca cng ty a quc gia c vay mi nc ni c cc cng ty con hot ng, vic thanh ton n s do cc cng ty con ny m nhim, ngay c khi nc ch nh ngn cm vc chuyn tin v cng ty m. Do cc cng ty a quc gia chu nh hng ca cc bin ng t gi hi oi, lu lng tin t rng ca h c th bt n hn. Th d, khi ng la tng gi, mt cng ty a quc gia t tr s M c th thch cc cng ty nc
191

ngoi gi li thu nhp ca h bng cch ti u t cc nc . Thu nhp t nc ngoi s khng c gi tr bng nh vy nu c chuyn i sang ng la khi gi tr ng la qu cao. Trong khi kin v vic tr hon chuyn i thu nhp t nc ngoi c v hp l th cng ty a quc gia m c th cn lng tin vo ng la ngay lp tc thanh ton li vay cho cc ch n. Nu cu trc vn ca cng ty m khng phi l thm dng n, cng ty ny s c nhiu linh hot hn trong vic cho php thu nhp nc ngoi c gi li , v cng ty c th khng cn tin tc thi. Da trn lp lun ny ta thy, mt cng ty a quc gia c th hot ng tt hn vi cu trc hu ht bng vn c phn. Mt ln na, li c mt lp lun ngc li. Nu mt MNC c a dng ha tt gia cc nc, lc thu nhp t cc cng ty con cng bng nhiu loi tin t khc nhau. Nh vy, s tng gi ca ng la so vi mt hay mt vi loi tin khc s khng lm gim ng k tng s la do tr s chnh ca cng ty M nhn c sau khi chuyn i cc loi ngoi t khc sang da vo thu nhp ca cng ty con nc ngoi thanh ton li vay cho cc mn n tn ng. Tuy nhin, lp lun ny khng vng do s kin l mc d cc ngoi t khc khng bin ng cng mt mc so vi ng la, nhng chng c xu hng bin ng
192

theo cng mt chiu. Hy xem giai on 1981- 1984, khi ng la tng gi rt ng k so vi hu ht cc ngoi t mnh. Kt qu l cc thu nhp t cc cng ty con gi v cc cng ty m M gim st rt ln (khi tnh bng la) do ng la tng gi, ngay c khi nu cc hot ng ca MNC c a dng ha tt gia nhiu nc. Mt nghin cu mi y ca Fatemi so snh nghing n cn n ca cc MNC c tr s ti M c la chn c t nht 25% doanh s ca h nc ngoi vi mt nhm nm quyn kim sot ca cc doanh nghip ni a M. ng thy rng cc cng ty a quc gia c n cn n thp hn rt nhiu so vi cc doanh nghip ni a. Mt cuc nghin cu c lin quan ca Lee v Kwok cng cho thy rng cc cng ty a quc gia c n cn n thp hn, nhng cc kt qu thay i rt ng k gia cc nc. Ni tm li, quyt nh v cu trc vn nn c cc doanh nghip a ra mt cch ring bit khi xem xt tt c cc c im c th nh hng n kh nng tr li nh k cho cc mn n tn ng. Cc cng ty a quc gia pht sinh cc lu lng tin t rng n nh hn c th duy tr mt t l n ln hn trong cu trc vn ca mnh. 5.2.2 CHI PH S DNG VN CA CNG TY A QUC GIA
193

5.2.2.1 CC C IM CA MT CNG TY A QUC GIA NH HNG N CHI PH S DNG VN Mt cng ty a quc gia nn s dng mt sut chit khu trong vic lp ngn sch vn phn nh chi ph s dng vn c iu chnh theo ri ro ca d n ngh. C nhiu yu t khc nhau lin h n mt cng ty a quc gia c th nh hng n chi ph s dng vn ca cng ty ny, bao gm: Quy m ca doanh nghip Tip cn cc th trng quc t a dng ha quc t u i thu kha Ri ro t gi hi oi Ri ro quc gia Quy m ca doanh nghip: Cc cng ty a quc gia thng vay nhng khon tin ln c th c cc ch n dnh cho nhng u i, do c th gim c chi ph s dng vn. Thm vo , vic pht hnh c phiu hay tri phiu tng i ln ca h cho php h gim thiu cc chi ph pht hnh trong cng chng. Tuy nhin, y l do quy m ca cc cng ty ny, ch khng phi vic kinh doanh ca h c quc t ha. Tc l, mt doanh nghip trong nc cng c th c dnh cho nhng u i ny nu quy
194

m doanh nghip ny ln. Tuy nhin, tng trng ca mt doanh nghip s b hn ch hn nu doanh nghip ny khng sn sng hot ng tm mc quc t. Do cc cng ty a quc gia c th t c tng trng mt cch d dng hn, cc cng ty ny c nhiu kh nng t mt quy m cn thit nhn cc u i t cc ch n hn l cc doanh nghip trong nc. Tip cn cc th trng vn quc t: Cc cng ty a quc gia thng c th nhn c vn qua cc th trng vn quc t. Nu vn hon ton lu thng gia cc nc, c th s khng c li th v tip cn ny. Nhng vn th khng th hon ton lu thng theo ngha ton cu, do chi ph s dng vn c th khc nhau gia cc th trng. V l do ny, vic cc cng ty a quc gia tip cn c cc th trng vn quc t c th cho php h thu ht c vn vi mt chi ph thp hn cc doanh nghip trong nc khc. Ngoi ra, cc cng ty con c th nhn c vn t a phng vi mt chi ph thp hn cng ty m nu li sut hin hnh nc ch nh tng i thp. Mt hnh thc ti tr nh vy c th h thp chi ph s dng vn, v s khng nht thit gia tng ri ro t gi hi oi ca cng ty a quc gia, v cc thu nhp do cng ty con pht sinh hu nh s tnh bng cng mt loi tin. Trong trng hp ny, cng ty con khng da vo ti tr ca cng ty m, mc d hu nh
195

lun lun nhn c s h tr tp trung v mt qun l t cng ty m. a dng ha quc t: Chi ph s dng vn ca mt doanh nghip chu tc ng ca xc sut v ph sn ca doanh nghip ny. Nu cc lung tin thu vo ca doanh nghip n t cc ngun khp ni trn th gii, cc lung tin thu vo ny s n nh hn. Lp lun ny cn c trn tin l tng doanh thu s khng chu tc ng mnh ca mt nn kinh t ring bit no . Do cc nn kinh t ring l c lp vi nhau, cc lu lng tin t rng t mt danh mc cc cng ty con s cho thy t bin ng hn, do lm gim xc sut ph sn v nh vy, gim thiu c chi ph s dng vn. ng nhin lp lun ny loi tr nh hng do cuc khng hong ti chnh tc ng n hng lot cc nc Chu trong nm 1997. u i thu kha: Thu nhp rng ca mt cng ty a quc gia c th chu nh hng rt ln ca lut l v thu ca cc a phng m cng ty hot ng. Thc ra, cng ty c th la chn cc a phng c cc lut l v thu thun li. Cng ty cng c th tn dng cc li th v thu khng dnh cho mt doanh nghip thun ty ni a, nh gim thiu chi ph s dng vn, v cc ch n v cc c ng quan tm nhiu nht n lu lng tin t sau thu.
196

Ri ro t gi hi oi: Lu lng tin t ca mt cng ty a quc gia c th d bin ng hn ca mt doanh nghip ni a cng mt ngnh nu lu lng ny chu tc ng cao ca ri ro t gi hi oi. Nh trnh by trc y, nu thu nhp nc ngoi ca cc cng ty con c chuyn v cho mt cng ty a quc gia m t ti M, thu nhp ny s khng c gi tr nh c khi ng la M tng gi so vi ng tin chnh. Nh vy, kh nng thanh ton li vay cho n tn ng b gim bt, v xc sut ph sn cng cao hn. iu ny c th buc cc ch n v v c ng i hi mt t sut li nhun cao hn, do lm tng chi ph s dng vn ca cng ty a quc gia. Cc lu lng tin t ca mt doanh nghip ni a s khng chu tc ng trc tip ca cc dao ng tin t. Tuy nhin, doanh nghip vn c th chu nh hng gin tip, v cnh tranh t cc doanh nhgip nc ngoi c th tng hoc gim ty theo cc dao ng ny. Cn nhn mnh rng cc dao ng t gi hi oi s khng lun lun tc ng bt li n lu lng tin t. Chng ta c th minh ha iu ny bng vic i li th d trn y bng mt ng la gim gi.Trong trng hp ny thu nhp t nc ngoi chuyn v s chuyn i thnh mt s tin la ln hn v v vy, ci thin lu lng tin t ca cng ty m. Nhn chung ngi ta ngh rng mt doanh nghip d b tc ng ca dao ng t
197

gi hi oi hn nn phn phi cc lu lng tin t c th c rng hn (hay phn tn hn) qua cc thi k trong tng lai. Bi v, chi ph s dng vn s phn nh xc sut ph sn, v v xc sut ny s cao hn nu cc d kin v lu lng tin t t chc chn hn cho nn vic d b tc ng bi cc dao ng t gi hi oi c th a n mt chi ph s dng vn cao hn. Ri ro quc gia: Mt cng ty a quc gia lp cc cng ty con nc ngoi s phi chu mt kh nng l chnh ph nc ch nh c th tch bin ti sn ca cng ty con ca mnh. Xc sut ca mt bin c nh vy chu nh hng bi nhiu yu t, bao gm c thi ca chnh ph nc ch nh v ca ngnh cng nghp c lin quan. Nu cc ti sn b tich bin khng c n b tha ng, xc sut ph sn ca cng ty a quc gia tng. Phn trm ca ti sn ca mt cng ty a quc gia u t vo nc ngoi cao, v ri ra quc gia chung ca hot ng cc nc ny cng cao, th xc sut ph sn (v chi ph s dng vn ) ca cng ty a quc gia cng cao, nu cc yu t khc bng nhau. C cc hnh thc ri ro quc gia khc khng nghim trng bng vic chim hu ca chnh ph nc ch nh c th tc ng n cc lu lng tin t ca cng ty con ca mt cng ty a quc gia. Nhng loi ri ro t nghim trng ny (chng hn nh vic chnh ph nc ch nh sa i lut thu,)
198

khng nht thit phi c bao gm trong cc d kin lu lng tin t, v c kh nng l cc s kin ny c th xy ra, qu trnh lp danh sch vn nn tnh n ri ro ny. Nu cng ty khng pht hin mt thay i trit trong chnh ph hay trong chnh sch thu, cng ty s cng thm mt phn b vo t sut li yu cu ca cc d n c lin quan. Cc nh hoch nh ti chnh v cc nh phn tch chnh tr s n nh mc b ny. Trn y, chng ta nh gi su yu t c th phn bit gia chi ph s dng vn ca mt cng ty a quc gia vi chi ph s dng vn ca mt doanh nhgip ni a trong mt ngnh no .Ni chung, bn yu t u (quy m, tip cn cc th trng vn quc t, a dng ha quc t v u i thu kha) c li cho chi ph s dng vn ca mt cng ty a quc gia, trong khi ri ro t gi hi oi v ri ro quc gia li bt li. Tc ng ca tng yu t c th thay i theo cc c tnh ring ca tng doanh nghip. Nh vy, khng th ni chc rng cc mt thun li s vt tri cc mt khng thun li hay ngc li. 5.2.2.2 CC C IM QUC GIA NH HNG N CHI PH S DNG VN Vn then cht trong thm nh chi ph s dng vn ca mt cng ty a quc gia l s phn cch ca th trng ti chnh. Nu cc th trng ti chnh hon ton phn cch,
199

cc iu kin cung v cu vn bt k quc gia no cng s c lp vi iu kin ca tt c quc gia khc. Trong trng hp ny, cc quyt nh ca cng ty a quc gia v vic nn nhn vn t u c th c mt nh hng quan trng i vi chi ph s dng vn ca mnh . thi cc ngc li, nu cc th trng ti chnh khng phn cch theo bt c no, v nu tt c cc nc cng s dng chung mt ng tin, chi ph s dng vn danh ngha s bng nhau tt c cc nc. Trong trng hp ny, cng ty a quc gia khng th ct gim chi ph s vn bng cch chuyn dch ngun vn ca mnh t nc ny sang nc khc . Trn thc t, v tr ca cc th trng ti chnh quc t l gia hai thi cc ny. Mt vi bt hon ho th trng nh chnh lch thu v cc bin php kim sot ngoi hi to ra cc hng ro gia cc th trng ti chnh, do chi ph s dng vn s khng ging nhau gia cc quc gia. iu ny lm cho cc cng ty a quc gia c kh nng nhn c ngun ti tr vi ch ph s dng vn thp hn. Tuy nhin, ri ro t gi hi oi khng khuyn khch cc doanh nghip vay cc ng tin khc vi cc ng tin m cc doanh nghip ny s nhn c trong tng lai do kt qu ca hot ng hin ti. Tuy vy, cng c cch cc cng ty a quc gia c th c gng tip cn cc ngun vn c chi
200

ph thp. H c th pht hnh tri phiu nc , hay h c th pht hnh c phiu , hay h c th pht hnh c phiu v ng k c phiu th trng chng khon a phng. Cc chnh sch ny s i hi vic tr li vay trong tng lai hay chia li tc c phn cho c phiu c tnh bng ngoi t. ct gim ri ro tn tht do t gi hi oi, cc cng ty a quc gia c th lp cc d n cc nc ny, cc lu lng tin t tng lai t cc d n ny c th dng thanh ton li vay cho cc ch n hay chia li tc c phn cho cc c ng a phng nc . Tm li, theo chin lc ny cc cng ty a quc gia nn tp trung vic pht trin hot ng ca mnh nhng nc c chi ph s dng vn tng i thp. D nhin, chin lc ny ch hp l khi cc d n s c thc hin cc nc ny c mt NPV dng. S khc bit gia cc quc gia i vi chi ph s dng vn vay. Chi ph s dng vn vay ca mt doanh nghip thng c n nh bi li sut phi ri ro ca ng tin vay v phn b tr cho ri ro do c ch n i hi, Chi ph s dng vn vay ca cc doanh nghip mt vi nc cao hn cc nc khc v li sut khng ri ro tng ng cao hn hay v tin b tr ri ro cao hn .Sau y l gii thch v cc khc bit do cc quc gia trong li sut phi ri ro v tin b tr ri ro.
201

S khc bit trong li sut phi ri ro. Li sut phi ri ro c n nh bi tc ng qua li ca cung cu vn. Bt c yu t no nh hng n cung hoc cu s nh hng n li sut phi ri ro, mt s yu t nh hng khc nhau gia cc nc l lut thu, dn s , chnh sch tin t, v cc iu kin kinh t . Lut thu vi quc gia dnh nhiu khuyn khch cho vic tit kim hn cc quc gia khc, t c th nh hng n lng cung tin tit kim v v vy nh hng n li sut. Lut thu cng ty ca mt nc lin quan n khu hao v khu tr thu cho u t cng c th nh hng n li sut qua nh hng i vi nhu cu ca doanh nghip. Dn s ca mt nc nh hng n lng cung tin tit kim c sn v lng vn c th cho vay cn thit . Do dn s gia cc nc khc nhau, cc iu kin cung v cu cng s khc nhau v v vy, li sut danh ngha cng khc nhau. Cc nc c dn s tr hn c th c li sut cao hn, v cc h gia nh tr hn c khuynh hng tit kim t hn v vay mn nhiu hn. Chnh sch tin t do ngn hng trung ng mi nc thc hin nh hng n lng cung cc ngun vn c th cho vay v do nh hng n li sut. Cc nc s dng mt chnh sch tin t ni lng (tng trng cung tin t
202

cao) c th t c li sut danh ngha thp hn nu h c th duy tr mt t l lm pht thp. Theo mt vi l thuyt th mt chnh sch tin t ni lng s lm cho li sut cao hn do lm gia tng cc d kin lm pht v nhu cu cc ngun vn c th cho vay. Vn y l bt k mt chnh sch tin t nh hng th no n li sut, mi ngn hng trung ng iu p dng chnh sch tin t ca mnh, v iu ny c th gy nn chnh lch li sut gia cc nc . Do cc iu kin kinh t nh hng n li sut, chng cng s lm cho li sut thay i gia cc nc. Chi ph s dng vn vay nc ang pht trin cao hn nhiu so vi cc nc cng nghip ha, ch yu do cc iu kin kinh t. T l lm pht d kin cao lm cho cc ch n i hi mt li sut phi ri ro cao. S khc bit trong phn b ri ro. Phn b ri ro cho n vay phi ln n b cho cc ch n v ri ro ngi i vay khng c kh nng p ng cc ngha v thanh ton n. Ri ro ny c th khc nhau gia cc nc do s khc bit gia cc nc trong cc iu kin kinh t, quan h gia cc doanh nghip v cc ch n, s can thip ca chnh ph v nghing n cn n . Nu cc iu kin kinh t mt quc gia no c xu hng n nh hn, ri ro suy thoi tng i thp. Nh vy, xc sut mt doanh nghp khng th p ng cc
203

ngha v s thp hn, cho php c mt mc b ri ro thp hn. Lin h gia cc doanh nghip v cc ch n mt vi quc gia cng gn b hn so vi mt vi quc gia khc. Nht chng hn, cc ch n sn sng gia hn n trong trng hp mt doanh nghip gp kh khn v ti chnh. iu ny lm gim ri ro mt kh nng thanh ton. Chi ph ca cc vn ti chnh ca mt doanh nghip Nht c th c chia s bng nhiu cch khc nhau cho cp iu hnh doanh nghip, cc khch hng kinh doanh, v ngi tiu dng. Do cc ch n khng gnh chu ton b cc kh khn ti chnh, tt c mi bn c lin quan u c ng c cng tm bn php gii quyt vn . Nh vy, t c kh nng cc doanh nghip Nht s i n ch ph sn (i vi mt mc no ), v iu ny cho php mt mc b ri ro thp hn i vi n ca cc doanh nghip Nht. Mc d vy, cuc khng hong ti chnh nm 1997 cng lm bc l mt tri ca chnh sch ny. C s lin kt qu mc bnh thng ca MNC Nht v cc ngn hng, cn li l cc Kereitsu . Hng lot cc v ph sn ca MNC v cc ngn hng Nht xy ra trong giai on ny, lm trm trng thm suy thoi kinh t Nht mi n nhng nm 2001. Chnh ph ca mt vi nc sn sng can thip v cu gip cc doanh nghp ang gp kh khn. Th d, Anh nhiu doanh nghip do chnh ph s hu mt phn. V vy,
204

vic nghin cu gip cho cc doanh nghip ny cng l li ch v chnh ph. Ngay c khi chnh ph khng phi l ch s hu mt phn. Chnh ph cng c th tr cp trc tip hay cho cc doanh nghip kh khn vay, M vic chnh ph cu gip cc doanh nghip khng c hoan nghnh v nhng ng thu khng thch phi gnh chu cc chi ph ca vic qun l ti ca doanh nghip. Trong khi cng c mt s can thip ca chnh ph M bo h vi ngnh cng nghip no , xc sut mt doanh nghip tht bi s c chnh ph gip thp hn cc nc khc. V vy, mc b ri ro i vi mt mc n no ca cc doanh nhghip M cao hn cc doanh nghip cc nc khc. Cc doanh nghip mt vi quc gia c kh nng vay ln hn bi v cc ch n ca h sn sng chp nhn mt nghing n cn n ln hn. Th d, cc doanh nghip Nht v c c nghing n cn n ln hn cc doanh nghip M. Nu tt c cc yu t khc bng nhau, cc doanh nghip c n cn n cao s phi tr mt phn b tr ri ro cao hn. Nhng do cc yu t khc khng bng nhau, trn thc t, cc doanh nghip ny c php s dng mt nghing n cn n cao hn do mi lin h c th ca h vi cc ch n v cc chnh ph. Khc bit gia cc nc trong chi ph s dng vn c phn. Theo McCauley v Zimmer, chi ph s dng vn
205

c phn ca mt nc c th c c tnh bng cch: u tin, p dng bi s gi/li nhun cho mt dng thu nhp cho sn. Sau iu chnh theo cc nh hng ca lm pht, tng trng li nhun v cc yu t khc ca mt nc. Kt hp chi ph s dng vn vay v chi ph s dng vn c phn. Cc chi ph n v vn c phn c th c kt hp cho ra mt chi ph s dng vn bnh qun. T l tng ng gia n v vn c phn do cc doanh nghip cc nc s dng phi c p dng nh gi chi ph s dng vn ny mt cch hp l. Ngoi ra, mt yu t khc nh hng chi ph s dng vn ca mt nc l gi tr ca cc khon khu tr thu cho u t v l l chn thu cho chi ph khu hao. 5.2.2.3 SO SNH CHI PH S DNG VN DNG M HNH NH GI TI SN VN C th p dng m hnh nh gi ti sn vn CAPM nh gi t sut li nhun ca cc cng ty a quc gia khc vi t sut li nhun ca cc doanh nghip trong nc nh th no. Theo m hnh ny, t sut li nhun yu cu (re) i vi mt chng khon l : re = r f +
206

(rm rf)

Trong :

rf : T sut li nhun phi ri ro rm: T sut li nhun th trng : ch s beta ca chng khon

Theo m hnh CAPM, t sut li nhun yu cu i vi chng khon ca mt doanh nghip l mt hm s dng ca (1) li sut phi ri ro, (2) t sut li nhun th trng, (3) ch s beta ca chng khon. Ch s beta tiu biu nhy cm ca t sut li nhun ca chng khon i vi t sut li nhun th trng (ch s chng khon thng c s dng nh l mt tiu biu cho th trng). Mt cng ty a quc gia khng kim sot c li sut phi ri ro hay li nhun th trng nhng c th tc ng n ch s beta ca mnh. Cc cng ty a quc gia gia tng doanh s nc ngoi c th gim thiu c ch s beta ca mnh v nh vy gim thiu c t sut li nhun do cc nh u t yu cu. Bng cch ny, cc cng ty c th ct gim chi ph s dng vn. Nhng ngi ng h m hnh nh gi ti sn c th cho rng ch s beta ca mt d n c th c dng xc nh t sut li nhun yu cu cho d n . Ch s beta ca mt d n biu th nhy cm ca lu lng tin t ca cc d n i vi lu lng tin t ton b ca doanh nghip. Mt d n c lu lng tin t tch bit vi cc nh
207

hng tc ng n lu lmg tin t chung ca doanh nghip s c mt ch s beta thp. i vi mt cng ty a quc gia a dng ha tt c lu lng tin t pht sinh t nhiu d n cha 2 ri ro: (1) kh nng d bin ng khng mang tnh h thng trong lu lng tin t do c th ca doanh nghip v (2) ri ro c h thng. Theo l thuyt m hnh nh gi ti sn, c th b qua ri ro khng c tnh h thng ca cc d n, v n s c b tr nh a dng ha. Tuy nhin, ri ro c tnh h thng khng a dng ha c v tt c cc d n u b tc ng nh nhau. Ch s beta ca mt d n cng thp, ri ro c h thng ca d n cng thp, t sut li nhun i hi ca cc d n s cng thp. Nu cc d n ca cng ty a quc gia cho thy c ch s beta thp hn cc d n ca cc doanh nghip ni a, lc t sut li nhun yu cu i vi cc d n ca cng ty a quc gia s thp hn. iu ny cho thy chi ph s dng vn chung cng thp hn. L thuyt m hnh nh gi ti sn cng cho rng chi ph s dng vn ca cng ty a quc gia thng thp hn ca cc doanh nghip trong nc do l do va nu trn. Tuy vy, cng nn nhn mnh rng mt s cng ty a quc gia cho rng cn tnh c ri ro khng h thng ca d n. Nu loi b ri ro ny c tnh n trong khi thm nh ri ro ca mt d n, t sut li nhun yu cu s khng nht thit
208

thp hn i vi cc d n ca cng ty a quc gia so vi t sut li nhun yu cu i vi cc d n ca cc doanh nghip ni a. Nh vy, vn vn khng c gii quyt. Ni tm li, chng ta khng th ni chc rng mt cng ty a quc gia s c mt chi ph s dng vn thp hn chi ph s dng vn ca doanh nghip hon ton ni a trong cng mt ngnh hay khng. Tuy nhin, chng ta c th tho lun hiu ti sao mt cng ty a quc gia c th n lc tn dng cc mt thun li ct gim chi ph s dng vn, trong khi ti thiu ha cc ri ro c th ca cc mt khng thun li m nhng bt li ny lm gia tng chi ph s dng vn. Cc doanh nghip n lc ti thiu ha chi ph s dng vn h t c h tr cng vic kinh doanh ca mnh. Cc cng ty a quc gia c th dng cc cu trc vn nhm mc tiu a phng cho cc cng ty con nc ngoi, khc vi cu trc vn nhm mc tiu ton cu ca mnh, do s c sn ca cc ngun ti tr vn vay v vn c phn khc nhau gia cc nc. TM LC Mt trong nhng quyt nh ca mt cng ty a quc gia v cu trc vn l cc cng ty con nn c cng ty m s hu ton b hay ch s hu mt phn. Cc cng ty con s hu ton b thng trnh c cc mu thun quyn li, nhng cc cng ty con s hu mt phn c th gip bo v
209

chng li cc hnh ng bt li ca chnh ph nc ch nh. Chi ph s dng vn ca mt cng ty a quc gia c th thp hn chi ph s dng vn ca mt doanh nghip trong nc trong cng mt ngnh nh li th quy m, nh tip cn c cc th trng vn quc t, nh kh nng n nh ha cc lu lng tin t qua vc a dng ha quc t, v nh u i thu do cc hot ng nc ngoi . Tuy nhin, chi ph s dng vn ca cng ty a quc gia c th b tc ng bt li ca ri ro t gi hi oi v ri ro quc gia. Nhng cng ty a quc gia c th tn dng c cc li th nu trn trong khi ti thiu ha cc tn tht c th c t ri ro t gi hi oi v ri ro quc gia thng d t c mt chi ph s dng vn thp hn. C nhng khc bit ng k trong khi chi ph s dng vn gia cc nc. Nht v c c khuynh hng c chi ph s dng vn thp hn M v Anh, ch yu l nh li sut phi ri ro thng thp hn. Cc cng ty a quc gia c th xem xt mt cch nghim tc hn vic lp cc d n cc nc c chi ph s dng vn thp, v cc d n ny c th c kh nng thu hi chi ph s dng vn tung ng ca h cao hn.

210

TI LIU THAM KHO

1. Nghip v tn dng v thanh ton quc t - PGS. TS L Vn T, NXB Thng k, 2006 2. Ti chnh quc t - GS.TS Trn Ngc Th, NXB Thng k, 2005 3. Ti chnh quc t - PGS.TS Nguyn Vn Tin, NXB Thng k, 2007 4. Ti chnh quc t - PGS.TS inh Trng Thnh, NXB Ti chnh, 2006 5. Gio trnh Ti chnh quc t, Hc vin ti chnh, NXB Ti chnh, 2002 6. Th trng ngoi hi Vit Nam trong tin trnh hi nhp quc t - PGS.TS Nguyn Vn Tin, NXB Thng k, 2002 7. Ti chnh quc t hin i trong nn kinh t m PGS.TS Nguyn Vn Tin, NXB Thng k, 2005. 8. Mt s vn v chnh sch t gi hi oi cho mc tiu pht trin kinh t Vit Nam PGS.TS L Vn T, NXB Thng k, 2000.
211

MC LC
Chng 1 TNG QUAN V QUN TR TI CHNH A QUC GIA ............................................................... 1 1.1. Mc tiu ca cng ty a quc gia ....................................... 1
1.2. ng c kinh doanh quc t ............................................... 6 1.3. Gia tng ton cu ha ....................................................... 12 1.4. Cc c hi quc t ............................................................ 14 1.5. Ri ro trong kinh doanh quc t ...................................... 18

Chng 2 CHU CHUYN VN QUC T V MI LIN H GIA LM PHT LI SUT T GI HI OI .................................24 2.1. Chu chuyn vn quc t .................................................. 24
2.1.1. Cn cn thanh ton ........................................................ 24 2.1.2. Ti khon vng lai ......................................................... 25 2.1.3 Cc yu t nh hng n cn cn ti khon vng lai ..... 32 2.2. Mi quan h gia lm pht li sut v t gi hi oi..... 50 2.2.1. L thuyt ngang gi sc mua ......................................... 50 2.2.2. L thuyt hiu ng Fisher quc t.................................. 73 2.2.3. So snh l thuyt ngang gi sc mua v hiu ng Fisher quc t .................................................. 91

Chng 3 QUN L N V TI SN NGN HN ...................95

3.1. Ti tr ngn hn ca cc cng ty a quc gia .................... 95 3.2. Ngun ti tr ngn hn ..................................................... 95 212

3.3. Ti tr bn trong ca cc cng ty a quc gia ................... 97 3.4. Ti tr bn ngoi ca cc cng ty a quc gia................... 98 3.5. Ti tr tng hp ca cc cng ty a quc gia .................... 99

Chng 4 QUN TR TIN MT QUC T ............................ 112

4.1. Phn tch lu lng tin mt t cc cng ty con ............. 112 4.2. Phn tch lu lng tin mt tp trung ............................ 117 4.3. Cc k thut ti u ha lu lng tin t ................... 120 4.4. Mt s vn thng gp vi vic ti u ha lu lng tin t ............................................ 133 4.5. u t tin mt thng d ................................................137

Chng 5 U T TRC TIP RA NC NGOI V CU TRC VN CA CNG TY A QUC GIA ..........164

5.1. u t trc tip ra nc ngoi ........................................ 164 5.1.1. Tng quan v u t trc tip ra nc ngoi ................ 164 5.1.2. Cc bin php lm tng trng kinh doanh quc t...... 177 5.2 Cu trc vn v chi ph s dng vn ca cng ty a quc gia ......................................................... 182 5.2.1 Cu trc vn ca cng ty a quc gia ........................... 182 5.2.2 Chi ph s dng vn ca cng ty a quc gia ................ 193 TI LIU THAM KHO .................................................. 211

213