Ch tiu Phn tch Bo co Ti chnh Doanh nghip

Ngun: Stephen A. Ross, Randolph W. Westerfield, and Jeffery F. Jaffe. Corporate Finance. Sixth Edition. Chuyn son trn TEX: Trn Tr Dng Ngy 3 thng 12 nm 2007

Mc lc
1 Kh nng thanh ton ngn hn 2 Ch tiu ti chnh vi hot ng kinh doanh 3 Cc ch s n by ti chnh 4 Kh nng sinh li 5 Cc ch s gi tr th trng 1 2 3 4 6

Cc bo co ti chnh (bng cn i k ton, kt qu kinh doanh, v lu chuyn tin t) cung cp cc u vo c bn v hu dng cho qu trnh phn tch, nh gi sc khe ti chnh ca doanh nghip. Nm ni dung chnh ca hiu qu ti chnh gm: (1) kh nng thanh ton ngn hn, (2) hot ng kinh doanh, (3) n by ti chnh, (4) nng lc to li nhun, v (5) gi tr doanh nghip c xem xt thng qua cc nhm ch s nh gi ph bin.

1 Kh nng thanh ton ngn hn

Kh nng thanh ton ngn hn l nng lc p ng cc ngha v thanh ton trong thi gian ngn ca doanh nghip. Cc ch s thanh ton ngn hng xc nh nng lc p ng cc ngha v ti chnh n hn ca doanh nghip (ni cch khc, chi tr cc ha n c chuyn ti). Vi dng tin ln, doanh nghip c th trang tri cho cc ngha v ti chnh, nh m khng lm vo tnh cnh v n hay kit qu ti chnh. Cng vic k ton thanh khon o lng kh nng thanh ton ngn hn v thng gn b cht ch vi vn lu ng rng, l phn chnh lch gia ti sn ngn hn v n ngn hn. N ngn hn l cc khon n m doanh nghip phi thanh ton trong thi hn di mt nm k t ngy ghi nhn gn nht trn Bng cn i k ton. Ngun c bn thanh ton cc khon n ny l ti sn ngn hn. Ch s o lng kh nng thanh ton ph bin nht l: thanh ton ngn hn v thanh ton nhanh. Ch s thanh ton ngn hn. Ch s ny tnh bng cch chia ti sn ngn hn cho n ngn hn. Tng ti sn ngn hn Tng n ngn hn

Ch s thanh ton ngn hn =

Nu gp kh khn ti chnh, doanh nghip c th khng cn kh nng thanh ton ng hn cc khon phi tr hoc cn m rng hn mc tn dng ti ngn hng. Kt qu l, n ngn hn s tng nhanh hn ti sn ngn hn v ch s thanh ton ngn hn c th gim xung. y c th l tn hin u tin ca trc trc v ti chnh. Tt nhin, ch s thanh ton ngn hn ca doanh nghip cng cn c tnh 1

Ch tiu phn tch bo co ti chnh doanh nghip

ton v thng k trong khong thi gian di c ci nhn y vi lch s vn hnh v pht trin ca doanh nghip. Ngoi ra, cng c th so snh ch s ny gia cc doanh nghip trong cng ngnh nh gi hiu qu tng i ca doanh nghip. Ch s thanh ton nhanh. Ch s thanh ton nhanh c tnh bng cch loi b hng tn kho trong tng ti sn ngn hn v em phn chnh lch cn li (cn gi l ti sn nhanh) chia cho tng n ngn hn. Ti sn nhanh Tng n ngn hn Tng ti sn ngn hn Hng tn kho Tng n ngn hn

Ch s thanh ton nhanh = =

Ti sn nhanh l nhng ti sn ngn hn c th chuyn i nhanh chng v d dng thnh tin mt. Hng tn kho l ti khon c kh nng chuyn i sang tin mt thp nht. a s ngi phn tch ti chnh coi trng kh nng thanh ton ca doanh nghip vi cc khon n ngn hn da trn tng ti sn nhanh.

2 Ch tiu ti chnh vi hot ng kinh doanh

Cc ch tiu ti chnh vi hot ng kinh doanh c xy dng o lng hiu qu qun l v s dng ti sn ca doanh nghip. Mc u t vo ti sn ca doanh nghip ph thuc nhiu yu t. Bi vy, mc u t th no l ph hp? tr thnh cu hi quan trng. im hp l bt u tm li gii p l so snh gi tr ti sn vi doanh s thu v trong cng thi gian u t v s dng ti sn. Mc tiu ca vic ny l xc nh hiu qu s dng ti sn to ra doanh thu. Ch tiu tng doanh thu ti sn. Ch tiu tng doanh thu ti sn c xc nh qua vic chia tng doanh thu t hot ng kinh doanh trong k k ton cho bnh qun tng ti sn. Tng doanh thu ti sn = Tng doanh thu t hot ng kinh doanh Bnh qun tng ti sn

Lu : n gin, c th s dng gi tr tng ti sn cui k tnh ton. Ch s ny c xu hng ch ra mc hiu qu trong s dng ti sn ca doanh nghip. Nu ch s tng doanh thu ti sn cao, c th cho rng doanh nghip s dng ti sn to ra doanh thu hiu qu. Nu ch s ny thp, doanh nghip cha khai thc ht cng sut cc ti sn hin c, do , cn tng doanh s hoc bn bt ti sn. Mt vn thng gp phi vi ch s ny l vic tn dng ti a cc ti sn c bi gi tr k ton ca cc ti sn ny lun thp hn cc ti sn mi v c cng cng nng s dng. Tuy vy, cn lu ti vn cng ngh y. Ngoi ra, cng c nhng doanh nghip do c th kinh doanh m c mc u t tng i b cho ti sn. Doanh nghip thng mi thng c ch s tng ti sn doanh thu nh hn khi so snh vi doanh nghip sn xut. Vy nn, ch em so to vi cam! Doanh s phi thu. Ch tiu doanh s phi thu c tnh bng cch chia doanh s cho bnh qun cc khon phi thu trong k k ton. Chia s ngy trong nm (365) cho ch tiu doanh s phi thu s tnh c thi gian thu tin bn hng bnh qun ca doanh nghip. Cc khon phi thu rng c s dng trong tnh ton cc ch s trn. (Phi thu rng c tnh bng cc khon phi thu tr i d phng n kh i v n xu.) Tng doanh thu t hot ng kinh doanh Cc khon phi thu (bnh qun) S ngy trong k Doanh s phi thu

Doanh s phi thu = Thi gian thu tin bn hng bnh qun =

Ch tiu phn tch bo co ti chnh doanh nghip

Ch tiu doanh s phi thu v thi gian thu tin bn hng bnh qun cung cp thng tin v thnh cng ca doanh nghip trong qun l cc ti khon phi thu. Gi tr thc t ca cc ch s ny phn nh chnh sch tn dng ca doanh nghip. Nu doanh nghip c chnh sch tn dng t do, khi lng cc khon phi thu s ln hn cc trng hp khc. Mt nguyn tc thng c nhng ngi phn tch ti chnh p dng l thi gian thu tin bn hng bnh qun khng nn nhiu hn thi gian tr chm theo cc iu khon tn dng trn 10 ngy. Doanh s tn kho. Ch tiu doanh s tn kho c tnh bng cch chia gi vn hng bn cho gi tr hng tn kho bnh qun. Do lun c pht biu nh mt chi ph trong qu kh, gi vn hng bn c s dng thay cho doanh s (doanh s bao gm c phn li nhun v bin i theo gi bn hin ti). S ngy trong nm chia cho t s doanh s tn kho chnh l ch s ngy tn kho. Ch s ny l s ngy cn thit hng ha c sn xut v bn; cn c gi l ngy trn k trong cc doanh nghip thng mi bn bun v bn l. Doanh s tn kho = S ngy tn kho = Gi vn hng bn Tn kho (bnh qun) S ngy trong k Doanh thu tn kho

Cc ch s hng tn kho o lng thi gian hng ha c sn xut v bn i. Cc ch s ny chu tc ng r rt ca cng ngh sn xut. Cn nhiu thi gian ch to t hn so vi vic lm ra mt bnh m. Cc ch s ny cn chu nh hng t thi gian s dng ca chnh sn phm. Mt s gia tng ng k ca s ngy tn kho c th l du hiu ng ngi v mc tn kho cao ca cc hng ha thnh phm cha bn c hoc thay i trong qu trnh hon thnh sn phm ca doanh nghip (cn nhiu thi gian hn sn xut sn phm). Phng php xc nh gi tr hng tn kho, l t nhin, tc ng ti cc ch s hng tn kho c tnh ton. Do vy, ngi phn tch ti chnh nn nhn thc r v s khc bit gia cc phng php xc nh gi tr hng tn kho v tc ng thay i ca mi phng php ti cc ch s tn kho.

3 Cc ch s n by ti chnh
n by ti chnh cp ti vic doanh nghip s dng ngun ti tr t cc khon vay thay cho vn c phn. Cc php o n by ti chnh l cng c xc nh xc sut doanh nghip mt kh nng thanh ton cc hp ng n. Doanh nghip cng n nhiu th cng c nguy c cao mt kh nng hon thnh ngha v tr n. Ni cch khc, n qu nhiu s dn ti xc sut ph sn v kit qu ti chnh cao. V pha tch cc, n l mt dng ti tr ti chnh quan trng v to li th l chn thu cho doanh nghip do li sut tin vay c tnh nh mt khon chi ph hp l v min thu. Khi doanh nghip vay n, ch n v ch s hu c phn ca doanh nghip c th gp phi nhng xung t v quyn li. Ch n c th mun doanh nghip thc hin cc khon u t t ri ro hn so vi mong mun ca nhng ngi u t vo c phiu ca doanh nghip. Ch s n. Ch s n c tnh bng vic chia tng n cho tng ti sn. Cng c th s dng mt vi cch khc din t vic s dng n ca doanh nghip nh ch s n-vn c phn v s nhn vn c phn (tnh bng tng ti sn chia cho tng vn c phn). Ch s n = Ch s n-vn c phn = S nhn vn c phn = Tng n Tng ti sn Tng n Tng vn c phn Tng ti sn Tng vn c phn

Cc ch s n cung cp thng tin bo v ch n tnh hung mt kh nng thanh ton ca doanh nghip v th hin nng lc tip nhn cc ngun ti chnh t bn ngoi p ng nhu cu u t v pht 3

Ch tiu phn tch bo co ti chnh doanh nghip

trin ca doanh nghip. Tuy nhin, n c th hin bng cn i k ton ch n thun l mt khon cha tr. Do vy, khng c bt k s iu chnh no v mc li sut p dng (c th cao hn hoc thp hn so vi thi im pht sinh khon n) hoc iu chnh do bin ng ri ro c th hin. Trn thc t, gi tr k ton ca cc khon n c th khc rt nhiu so vi gi tr th trng. Mt s hnh thc n khng c th hin trn bng cn i k ton nh ngha v tr tin hu tr hay thu ti sn. Bao ph li vay. Ch s bao ph li vay c tnh bng cch chia thu nhp (trc thu v li vay) cho li vay phi tr. Ch s ny ch trng kh nng doanh nghip to ra thu nhp trang tri li vay. Thu nhp trc li vay v thu Li vay Li vay l khon chi ph doanh nghip buc phi vt qua nu khng mun ph sn. Ch s bao ph li vay lin quan trc tip ti kh nng tr li vay ca doanh nghip. Tuy nhin, tnh ton s chnh xc hn khi cng thm khu hao vo thu nhp v tnh ti cc khon chi ph ti chnh khc nh tr gc vay v thanh ton ph thu ti sn. Mt gnh nng n ln ch tr thnh vn nu dng tin ca doanh nghip khng thc hin cc ngha v tr n. iu ny lin quan ti dng tin trong tng lai vn rt khng n nh. Doanh nghip vi dng tin trong tng lai c kh nng d bo n nh c nh gi c nng lc vay n tt hn doanh nghip c dng tin cao nhng bt n. Do vy, xem xt bin ng ca dng tin l iu cn thit v quan trng. Mt bin php ph bin l tnh ton lch chun ca dng tin so vi dng tin bnh qun. Bao ph li vay =

4 Kh nng sinh li
Mt trong nhng c tnh kh tng v m t nht ca doanh nghip l kh nng sinh li. Ni chung, li nhun k ton l phn chnh lch gia doanh thu v chi ph ca doanh nghip. Tht khng may, khng th tm c mt phng cch c kh nng trnh by r rng khi no doanh nghip c kh nng sinh li. Vi n lc ti a, ngi phn tch ti chnh c th do lng kh nng sinh li da trn s liu k ton trong qu kh v hin ti. Th nhng, rt nhiu c hi kinh doanh i hi vic hy sinh li nhun hin ti nhn c mc li nhun ln hn rt nhiu trong tng lai. V d, cc sn phm mi pht trin u cn c chi ph khi ng cao, kt qu l, to ra li nhun b. Do vy, li nhun hin ti c th l mt s phn nh ti ca kh nng sinh li trong tng lai. Mt vn khc vi phng php xc nh li nhun da trn s liu k ton l b cc ri ro. S l sai lm nu kt lun hai doanh nghip c mc li nhun hin ti bng nhau s c kh nng sinh sinh li nh nhau nu hot ng kinh doanh ca mt doanh nghip c mc ri ro cao hn. Vn quan trng nht trong o lng kh nng sinh li l ch s ny khng cung cp mt mc chun c th so snh gia cc doanh nghip. Nhn chung, mt doanh nghip c kh nng sinh li khi v ch khi nng lc to li nhun ca doanh nghip ln hn mc m nh u t c th t to ra trn th trng vn. Bin li nhun. Bin li nhun c tnh bng li nhun chia cho tng doanh thu t hot ng kinh doanh v do th hin li nhun di dng t l phn trm ca doanh thu kinh doanh. Bin li nhun quan trng nht l Bin li nhun rng. Bin li nhun rng = Bin li nhun gp = Thu nhp rng Doanh thu hot ng kinh doanh Thu nhp trc li vay v thu Doanh thu hot ng kinh doanh

Bin li nhun phn nh nng lc ca doanh nghip trong vic to ra sn phm hay dch v c chi ph thp hoc gi bn cao. Bin li nhun khng trc tip o lng kh nng sinh li do cc ch s ny da trn tng doanh thu t hot ng kinh doanh, ch khng da trn cc ti sn doanh nghip u t hoc vn c phn ca c ng. Doanh nghip thng mi thng c bin li nhun thp v doanh nghip dch v thng c bin li nhun cao. 4

Ch tiu phn tch bo co ti chnh doanh nghip

Thu nhp trn ti sn. Thu nhp (c trc v sau thu) trn bnh qun tng ti sn l mt ch s thng c s dng o lng hiu qu qun l. Thu nhp rng trn ti sn = Thu nhp gp trn ti sn = Thu nhp rng Bnh qun tng ti sn Thu nhp trc li vay v thu Bnh qun tng ti sn

Mt trong nhng kha cnh c quan tm nhp ca thu nhp trn ti sn (ROA) l kh nng phi hp ca cc ch s ti chnh tnh ton ROA. Mt ng dng thng c nhc ti l H thng kim sot ti chnh DuPont. H thng ny nu bt ngha ca vic th hin ROA thng qua bin li nhun v doanh thu ti sn. Cc cu phn c bn ca h thng c trnh by nh sau: ROA = Bin li nhun Doanh thu ti sn Thu nhp rng Doanh thu kinh doanh ROA (rng) = Doanh thu kinh doanh Bnh qun ti sn Thu nhp trc thu v li vay Doanh thu kinh doanh ROA (gp) = Doanh thu kinh doanh Bnh qun ti sn Doanh nghip c th tng ROA khi tng bin li nhun hoc doanh thu ti sn. Tt nhin, cnh tranh hn ch kh nng thc hin ng thi c hai hng trn. Do vy, doanh nghip c xu hng i din vi vic nh i doanh thu v bin li nhun. V d, ngnh thng mi bn l, bn hng qua th t hng, c bin li nhun thp v doanh thu cao. Ngc li, cc ca hng trang sc cao cp c bin li nhun cao v doanh thu thp. Miu t chin lc ti chnh qua bin li nhun v doanh thu thng rt hu ch. Gi s mt doanh nghip bn thit b kh nn ang cn nhc vic cung cp cho khch hng nhng iu khon tn dng t do. Doanh nghip ny c kh nng s gim doanh thu ti sn (do khon phi thu s tng ln nhiu hn doanh thu). Khi , bin li nhun s phi tng ln gi ROA khng b gim. Thu nhp trn vn c phn. Ch s ROE c xc nh bng thu nhp rng (sau thu v li vay) chia cho bnh qun vn c phn ph thng. Thu nhp rng Bnh qun vn c phn Khc bit quan trng nht gia ROA v ROE l do n by ti chnh. thy r, c th xem cc din gii sau: ROE = ROE = Bin li nhun Doanh thu ti sn S nhn vn c phn Doanh thu kinh doanh Bnh qun ti sn Thu nhp rng = Doanh thu kinh doanh Bnh qun ti sn Bnh qun vn c phn Qua cc din gii trn, c th thy r n by ti chnh lun c tc ng ti ROE. Trn thc t, iu ny ch xy ra khi ROA (gp) ln hn li sut vay. Ch s tr c tc. Ch s tr c tc l t l ca thu nhp dng c s dng tr c tc bng tin mt. Ch s tr c tc = Ch s c tc c tnh nh sau: Li nhun li Thu nhp rng Li nhun li = Thu nhp rng C tc Ch s c tc = 5 C tc bng tin mt Thu nhp rng

Ch tiu phn tch bo co ti chnh doanh nghip

Tc tng trng bn vng. Mt ch s hu dng trong phn tch ti chnh khc l tc tng trng bn vng. y l tc tng trng ln nht doanh nghip c th duy tr m khng cn tng n by ti chnh v ch s dng ngun vn c phn ni b. Gi tr chnh xc ca ch s ny c tnh nh sau: Tc tng trng bn vng = ROE Ch s c tc

5 Cc ch s gi tr th trng
C th rt ra nhiu kt lun c ngha t vic phn tch k bng cn i k ton v kt qua kinh doanh. Tuy nhin, c mt c tnh rt quan trng ca doanh nghip li khng th tm thy trong cc bo co k ton: gi tr th trng ca doanh nghip. Gi th trng. Gi th trng ca mt c phiu ph thng l mc gi m ngi mua v ngi bn xc lp khi thc hin giao dch c phiu . Gi tr th trng ca mt doanh nghip c tnh bng gi th trng mt c phiu nhn vi tng s c phiu ca doanh nghip. i khi, cm t gi th trng hp l c s dng m t gi th trng. Gi th trng hp l l mc ti c phn ph thng c chuyn t ngi sn sng mua sang ngi sn sng bn, v c hai u c y cc thng tin lin quan cn thit. Trong mt th trng chng khon hiu qu, gi th trng phn nh y mi yu t lin quan ti doanh nghip. Bi vy, gi th trng th hin gi tr thc ca cc ti sn c s ca doanh nghip. Ngi phn tch ti chnh xy dng cc ch s lc thng tin c lp vi qui m ca doanh nghip. Ch s gi-thu nhp (P/E). Ch s P/E c tnh bng cch chia gi th trng hin ti cho thu nhp vi mt c phiu ph thng trong nm gn nht. P/E = Gi th trng hin ti Thu nhp mt c phiu ph thng nm gn nht

Thu nhp c tc. Thu nhp c tc c tnh qui i mc thanh ton c tc ln gn nht v thu nhp c tc thng nin v chia cho gi th trng hin ti. Thu nhp c tc = C tc trn c phn Gi th trng hin ti mt c phn

Thu nhp c tc lin quan ti nhn nh ca th trng v tim nng tng trng ca doanh nghip. Doanh nghip c tim nng tng trng cao v c bn s c thu nhp c tc thp. Gi tr th trng-ghi s (M/B) v ch s Q. Ch s gi tr th trng-ghi s c tnh bng cch chia gi th trng mt c phiu cho gi tr ghi s ca mt c phiu. M/B = Gi th trng mt c phiu Gi tr ghi s mt c phiu

Cn c mt ch s khc, gi l Tobins Q, rt ging vi ch s M/B. Ch s Q chia gi tr th trng ca tt c cc khon n v vn c phn ca doanh nghip cho gi tr thay th ton b ti sn. Ch s Q = Gi tr th trng ca cc khon n v vn c phn Gi tr thay th ti sn

Khc bit gia ch s Q v ch s M/B nm ch ch s Q s dng gi tr th trng ca cc khon n v vn c phn. Ch s ny cng thng s dng gi tr thay th ti sn ch khng phi gi tr chi ph qu kh. Doanh nghip c ch s Q ln hn 1 s c ng lc u t cao hn doanh nghip c ch s Q nh hn 1. Doanh nghip c ch s Q cao thng l doanh nghip hp dn nh u t v c nng lc cnh tranh tt.