Bai oc cho tun 7.3-12.3: Khai quat phap lut thu I.

Khi nim, phn bit thu vi l ph, ph.

1.1 Khi nim: Thu l mt khon np bt buc m cc th nhn v php nhn c ngha v phi thc hin i vi Nh nc, pht sinh trn c s cc vn bn php lut do Nh nc ban hnh, khng mang tnh cht i gi v hon tr trc tip cho i tng np thu. Thu khng phi l mt hin tng t nhin m l mt hin tng x hi do chnh con ngi nh ra v n gn lin vi phm tr Nh nc v php lut. S ra i v tn ti ca thu gn lin vi s phn chia x hi thnh cc giai cp i khng v s xut hin ca Nh nc - php lut. Thu l mt thc th php l nhn nh nhng s ra i v tn ti ca n khng ch ph thuc vo ch con ngi m cn ph thuc vo cc iu kin kinh t - x hi ca tng thi k lch s nht nh. S xut hin Nh nc i hi cn phi c ca ci vt cht cn thit chi cho hot ng thng xuyn ca b my Nh nc nhm m bo cho Nh nc tn ti, duy tr quyn lc v thc hin chc nng qun l x hi ca mnh. Trong iu kin c cc giai cp, tn ti ch t hu cng vi phm vi hot ng ca Nh nc ngy cng m rng th ch ng gp theo phng thc t nguyn ca dn c trong ch cng sn nguyn thy khng cn ph hp na. c c lng ca ci cn thit, Nh nc s dng quyn lc ca mnh ban hnh php lut, n nh bt buc cc th nhn v php nhn phi ng gp cho Nh nc mt phn ca ci m h lm ra v hnh thnh qy tin t tp trung ca Nh nc. Ban u nhng ca ci vt cht ny c thu np di hnh thc hin vt, dn dn thu c chuyn sang hnh thc tin t. ng thi vi vic n nh ngha v thu np ca ci vt cht i vi dn c, Nh nc m bo vic thc hin cc ngha v bng b my cung ch ca Nh nc. S xut hin sn phm thng d trong x hi l c s ch yu thu tn ti v pht trin. Nh vy, thu l phm tr c tnh lch s v l mt tt yu khch quan, thu ra i xut pht t nhu cu p ng chc nng ca Nh nc v s tn ti ca thu khng tch ri quyn lc Nh nc. Thu do c quan quyn lc Nh nc cao nht ban hnh. cc quc gia, do vai tr quan trng ca thu i vi vic hnh thnh qy ngn sch Nh nc v nhng nh hng ca n i vi i sng kinh t - x hi nn thm quyn quy nh, sa i, bi b cc Lut thu u thuc c quan lp php. y l nguyn tc sm c ghi nhn trong php lut ca cc nc. Chng hn nc Anh o Lut v dn quyn nm 1688 quy nh: cm mi s thu thu dng vo vic chi tiu ca Nh nc nu khng c Quc hi chp thun. Php, Quc hi Php quy nh: bt c mt khon thu no nu khng c Quc hi chp thun th khng c p dng. Hin php ca nc Cng ha Php nm 1791 quy nh Quc hi Php c quyn biu quyt v nh ot cc Lut thu. Hin php nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam quy nh: Quc hi c nhim v v quyn hn quy nh, sa i hoc bi b cc Lut thu. Tuy vy, do yu cu iu chnh cc quan h php lut v thu, Quc hi c th giao cho Uy ban Thng v Quc hi quy nh, sa i hoc bi b mt s loi thu thng qua hnh thc ban hnh Php lnh hoc Ngh quyt v thu. Thu l khon np mang tnh ngha v bt buc ca cc php nhn v th nhn i vi Nh nc khng mang tnh i gi hon tr trc tip. Thu l ngha v thanh ton m cc th nhn v php nhn khi c cc du hiu v iu kin c quy nh c th trong Lut thu th phi thc hin i vi Nh nc v c m bo thc hin bng s cng ch ca Nh nc. Thu l cng c phn nh quan h phn phi li ca ci vt cht di hnh thc gi tr gia Nh nc vi cc ch th khc trong x hi. Nh nc thu thu lm pht sinh quan h phn phi gia Nh nc vi cc th nhn v php nhn trong x hi. i tng ca quan h phn phi ny l ca ci vt cht c biu hin di hnh thc gi tr. S tn ti v pht trin ca Nh nc trong tng giai on lch s, c im ca phng thc sn xut, kt cu giai cp l nhng nhn t ch yu nh hng n vai tr, ni dung, c im ca thu. Do , c cu v ni dung ca c h thng php lut thu v tng Lut thu phi c nghin cu, sa i b sung, ci tin v i mi kp thi nhm thch hp vi tnh hnh, nhim v ca tng giai on. ng thi phi t chc b my ph hp, sc m bo thc hin cc quy nh php lut v thu c Nh nc ban hnh trong tng thi k. H thng php lut thu c coi l ph hp khng ch nhn mt cch phin din vo s lng cc Lut thu nhiu hay t, vo mc tiu n thun l ng vin ti chnh vo ngn sch Nh nc m phi c phn tch mt cch ton din, cht ch vi yu cu pht trin kinh t, vi i sng x hi, khng i lp vi quyn li v kh nng ng gp ca nhn dn. nc ta trc ci cch ch thu ngn sch Nh nc, Lut thu ch p dng i vi cc c s sn xut, kinh doanh thuc thnh phn kinh t tp th v c th. thc hin ch thu ngn sch Nh nc ph hp vi c ch th trng, pht huy vai tr ca cc hnh thc thu ngn sch Nh nc, cuc ci cch ch thu ngn sch Nh nc c thc hin trn c s Ngh quyt Quc hi kha VIII k hp th IV nm 1989. Kt qa ca cuc ci cch ny a n vic p dng thng nht ch thu thu i vi tt c cc thnh phn kinh t, khng phn bit hnh thc s hu, hnh thc kinh doanh. T y thu thc s tr thnh ngun thu ch yu ca ngn sch Nh nc v thu chim t trng cao trong c cu ngun thu ngn sch Nh nc.

1.2 Phn bit thu vi l ph, ph. Thu l khon ng gp bt buc theo quy nh ca php lut ca cc c nhn v php nhn i vi Nh nc khng mang tnh i gi v hon tr trc tip. L ph l khon thu va mang tnh cht phc v cho i tng np l ph v vic thc hin mt s th tc hnh chnh va mang tnh cht ng vin s ng gp cho ngn sch Nh nc. Ph l khon thu mang tnh cht b p chi ph thng xuyn hoc bt thng nh ph v xy dng, bo dng, duy tu ca Nh nc i vi nhng hot ng phc v ngi np ph. Thu v l ph, ph u l ngun thu cho ngn sch Nh nc v u mang tnh php l nhng gia chng c s khc bit nh sau: Xt v mt gi tr php l: Thu c gi tr php l cao hn l ph, ph. Thu c ban hnh di dng vn bn php lut nh: Lut, Php lnh do Quc hi v y ban Thng v Quc hi thng qua. Trnh t ban hnh mt Lut thu phi tun theo mt trnh t cht ch. Trong khi l ph, ph c ban hnh i dng Ngh nh, Quyt nh ca chnh ph; Quyt nh ca cc B, c quan ngang B, c quan thuc Chnh ph; Ngh quyt ca hi ng nhn dn cp tnh. Xt v mc ch v mc nh hng i vi nn kinh t - x hi th thu c 3 tc dng ln: To ngun thu ln cho ngn sch Nh nc. iu chnh cc hot ng sn xut, kinh doanh, qun l v nh hng pht trin kinh t. m bo s bnh ng gia nhng ch th kinh doanh v cng bng x hi. Qua chng ta thy thu c tc ng ln n ton b qa trnh pht trin kinh t - x hi ca mt quc gia, ng thi thu l mt b phn rt quan trng cu thnh chnh sch ti chnh quc gia. Trong khi l ph, ph khng c nhng tc dng ni trn, n ch c tc dng to ngun thu cho ngn sch Nh nc. Hn na, vic to ngun ny khng phi dng p ng nhu cu chi tiu mi mt ca Nh nc, m trc ht dng b p cc chi ph hot ng ca cc c quan cung cp cho x hi mt s dch v cng cng nh: dch v cng chng, dch v ng k quyn s hu hoc quyn s dng ti sn, dch v hi quan... Ngoi du hiu l thu c m bo thc hin bng s cng ch ca Nh nc, thu cn c phn bit vi l ph, ph ch cc c nhn v php nhn c ngha v np thu cho Nh nc nhng khng trn c s c hng nhng li ch vt cht tng ng mang tnh cht i gi. Trong khi hnh thc l ph, ph v cng tri ni chung mang tnh t nguyn v c tnh cht i gi. Tnh bt buc ca l ph v ph ch xy ra khi ch th np l ph, ph tha hng trc tip nhng dch v do Nh nc cung cp. Bn cnh , thu khng mang tnh hon tr trc tip cho i tng np thu. Tnh cht khng hon tr trc tip ca thu th hin ch Nh nc thu thu t cc c nhn v php nhn trong x hi nhng khng b rng buc bi trch nhim phi hon tr li cho ngi np. Ngi np thu suy cho cng s nhn c cc li ch vt cht t vic s dng cc dch v cng cng do Nh nc s dng cc khon chi ca ngn sch Nh nc thc hin cc chnh sch kinh t x hi chung cho c cng ng. Tuy nhin, gi tr phn dch v khng nht thit tng ng vi khon tin thu m h np cho Nh nc. Tnh cht ny ca thu cho php chng ta phn bit thu vi l ph, ph v cc khon thu m Nh nc tp trung vo ngn sch Nh nc nhng rng buc trch nhim hon tr cho i tng np di cc hnh thc nh vay n, tm ng cho ngn sch Nh nc. Xt v tn gi v mc ch. Mc ch ca tng loi l ph rt r rng, thng ph hp vi tn gi ca n. Ni mt cch chnh xc hn, tn gi ca loi l ph no phn nh kh y mc ch s dng loi l ph . Mi mt Lut thu u c mc ch ring. Tuy nhin, a s cc sc thu c tn gi khng phn nh ng mc ch s dng, m thng phn nh i tng tnh thu. Ni chung mc ch ca vic s dng ca cc loi thu thng l to ngun qy ngn sch Nh nc nhm p ng nhu cu chi ngn sch Nh nc, thc hin chc nng qun l x hi ca Nh nc.

2.

Chc nng, vai tr ca thu.

2.1 Chc nng ca thu. Chc nng ca mt s vt hay mt hin tng l s th hin cng dng vn c ca n. i vi mt phm tr kinh t - x hi th chc nng phn nh s tc ng ca n - l mt phng thc c bit biu hin nhng thuc tnh vn c ca phm tr. Cng nh bn cht, chc nng cng c tnh n nh tng i ca n trong sut thi gian tn ti ca s vt hay i tng. Thu l mt phm tr ti chnh, n biu hin nhng thuc tnh chung vn c ca cc quan h ti chnh. Tuy nhin thu cng c nhng c trng, hnh thc vn ng v cc chc nng ring bt ngun t tng th cc mi quan h ti chnh. Cn c vo ni dung cng vi qa trnh ra i, tn ti v pht trin ca thu, chng ta thy rng thu thc hin cc chc nng sau y: Chc nng phn phi v phn phi li: l chc nng c bn, c th ca thu. Ngay t lc ra i thu l phng tin dng ng vin ngun ti chnh vo ngn sch Nh nc (c tt c cc kiu Nh nc).V mt lch s, chc nng huy ng ngun ti chnh l chc nng u tin, phn nh nguyn nhn ny sinh ra thu.Thng qua chc nng ny, cc qy tin t tp trung ca Nh nc c hnh thnh m bo c s vt cht cho s hot ng thng xuyn v tn ti ca Nh nc. Bng chnh chc nng ny, Nh nc tin hnh tham gia phn phi v phn phi li tng sn phm x hi v thu nhp quc dn trong x hi. Chc nng phn phi v phn phi li thu nhp ca thu l s huy ng mt b phn thu nhp quc dn di hnh thc tin t vo ngn sch Nh nc. Phn ln thu nh trn hng ha v thu nhp.

Ngi c thu nhp cao v s dng nhiu hng ha, dch v l ngi np thu nhiu hn. S tin ny sau lai c Nh nc chi nhm thc hin chnh sch kinh t-x hi, to ra tnh cng bng tng i cho x hi.Trong mt chng mc nht nh, chc nng phn phi v phn phi li to iu kin cho s ra i v pht huy tc dng chc nng iu tit ca thu. Chc nng phn phi v phn phi li c v tr ngy cng quan trng. iu ny c gii thch bi s pht trin, m rng cc chc nng ca Nh nc v vic thc hin nhiu chnh sch khc nhau, trong c vic can thip ca Nh nc vo cc qa trnh kinh t. Chc nng iu tit i vi nn kinh t. Chc nng iu tit ca thu c nhn thc v s dng rng ri t nhng nm u ca th k XX v gn lin vi vai tr iu chnh ca Nh nc i vi nn kinh t. Vic tng cng vai tr kinh t - x hi ca Nh nc dn n tc chi tiu ca Nh nc ngy cng tng ln v hu qa tt yu l i hi Nh nc phi m rng qy ti chnh Nh nc, hnh thnh ch yu t vic thu thu. Nhu cu v ngun ti chnh cng ln th Nh nc cn phi tng cng cc chc nng ca thu tc ng mt cch c hiu qa n nn kinh t quc dn. Chnh trong qa trnh chc nng phn phi v phn phi li v chc nng iu chnh ca thu c s dng mt cch hin thc. iu c ngha l ni dung iu tit theo mt mc tiu no c d liu trc vo trong qa trnh huy ng tp trung ngun ti chnh. Bng cch s dng n kch thch hoc km hm tc tng trng, tng cng hoc lm yu i s tch ly tit kim, m rng hoc thu hp nhu cu c kh nng thanh ton ca dn c, y nhanh hoc lm chm li chu k khng hong kinh t, Nh nc thc hin iu tit cc hot ng kinh t - x hi trong phm vi quc gia. Thc hin chc nng iu chnh ca thu thng qua vic quy nh cc hnh thc thu thu khc nhau, xc nh ng n i tng chu thu v i tng np thu; xy dng chnh xc, hp l cc mc thu phi np c tnh n kh nng ca ngi np thu. Trn c s Nh nc kch thch cc hot ng kinh t i vo qy o chung ca nn kinh t quc dn, ph hp vi li ch ca ton x hi. Trong iu kin chuyn sang c ch th trng, vai tr kch thch kinh t thng qua thu ngay cng c nng cao. Nh nc s dng thu tc ng ln li ch kinh t ca cc ch th v li ch ca nn kinh t quc dn. Vi cng c thu, s can thip ca Nh nc khng mang tnh cht mnh lnh, bt buc cc ch th phi kinh doanh hay khng kinh doanh m ch yu to ra s la chn i vi cc ch th kinh doanh. Gia hai chc nng trn ca thu c mi quan h gn b mt thit vi nhau. Chc nng phn phi v phn phi li ca thu l nguyn nhn nh hng n s vn ng v pht trin ca chc nng iu tit. Nhng chc nng iu tit ca thu cng c tc ng ngc li n chc nng phn phi v phn phi li thu nhp. Ngun ti chnh m Nh nc tp trung c di dng thu l tin ca s can thip ca Nh nc trn din rng v theo chiu su ti qa trnh sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip. Ngc li, vic iu tit, sp xp sn xut ca Nh nc nhm vo vic thc y nhanh tc tng trng kinh t li to iu kin tng thu nhp ca cc tng lp nhn dn v y chnh l c s quan trng m rng phm vi tc ng ca chc nng phn phi v phn phi li. S thng nht ni ti ca cc chc nng hon ton khng loi tr cc mu thun ni ti trong mi chc nng v gia hai chc nng. S tng cng chc nng phn phi v phn phi li lm cho ngun thu ca Nh nc tng ln. iu c ngha l m rng kh nng ca Nh nc trong vic thc hin cc chng trnh kinh t x hi. Mc khc, vic tng cng chc nng phn phi v phn phi li mt cch qa mc lm tng gnh nng thu v hu qa l lm gim ng lc pht trin kinh t, trong nhiu trng hp lm hn ch vai tr ca chc nng iu tit. l tnh hai mt ca thu, n c kh nng lm nh hng n nn kinh t mt cch tch cc, nhng cng c th nh hng mt cch tiu cc. Tnh hai mt ca s tc ng cn phi c xem xt nghim tc k lng trong tin trnh hoch nh, xy dng, ban hnh cc chnh sch php lut v thu ca Nh nc trong tng giai on pht trin kinh t- x hi nht nh.

2.2 Vai tr ca thu trong nn kinh t th trng. Cc nh kinh t hc thng cp vai tr ca thu i vi ngn sch Nh nc v i sng x hi. Bi v trn thc t, thng qua hot ng thu thu, Nh nc tp trung c mt b phn ca ci ca x hi t hnh thnh nn qy ngn sch Nh nc v thc hin cc chnh sch kinh t - x hi. V phng din Lut hc, thu l mt thc th do Nh nc t ra thng qua vic ban hnh cc vn bn php lut. Cc vn bn quy phm php lut khng ch quy nh ni dung cc loi thu m cn xc lp cc quyn, ngha v ca cc ch th, cc bin php m bo thc hin thu, np thu. Php lut thu l s th ch ho cc chnh sch kinh t - x hi cu Nh nc. Chnh v vy php lut thu l nhn t quyt nh ngha kinh t - x hi ca thu v c vai tr quan trng i vi nn kinh t v i sng x hi. Vai tr ca thu l s biu hin c th cc chc nng ca thu trong nhng iu kin kinh t, x hi nht nh. Trong iu kin nn kinh t th trng, vi s thay i phng thc can thip ca Nh nc vo hot ng kinh t, thu ng vai tr ht sc quan trng i vi qa trnh pht trin kinh t - x hi. Vai tr ca thu c th hin trn cc kha cnh sau y: Php lut thu l cng c ch yu ca Nh nc nhm huy ng tp trung mt phn ca ci vt cht trong x hi vo ngn sch Nh nc. Nh nc ban hnh php lut thu v n nh cc loi thu p dng i vi cc php nhn v th nhn trong x hi.Vic cc ch th np thu - thc hin ngha v np thu theo quy nh ca php lut thu to ra ngun ti chnh quan trng, chim t trng ln trong c cu ngun thu ngn sch Nh nc. Cng nh php lut ni chung, Php lut thu c chc nng iu chnh cc quan h x hi. Mc ch ch yu v quan trng nht cu s iu chnh quan h php lut thu - np thu l nhm to lp qy ngn sch Nh nc. Hu ht cc quc gia, thu l hnh thc ch yu m php lut quy nh thu ngn sch Nh nc.

Mt nn ti chnh quc gia lnh mnh phi da ch yu vo ngun thu ni b ca nn kinh t quc dn. Trong iu kin nn kinh t th trng, xut pht t phm vi hot ng m i hi Nh nc phi ban hnh v t chc thc hin php lut thu tp trung ngun ti chnh vo ngn sch Nh nc t mi p ng c nhu cu chi ngy cng tng. Thu l cng c quan trng nht phn phi li tng sn phm x hi v thu nhp quc dn theo ng li xy dng ch ngha x hi nc ta. Hin nay ngun thu nc ngoi gim nhiu, kinh t i ngoi chuyn thnh c vay c tr. Trc tin, thu l mt cng c quan trng gp phn n nh trt t x hi, chun b iu kin v tin cho vic pht trin lu di. Vi c cu kinh t nhiu thnh phn, h thng php lut thu mi c p dng thng nht gia cc thnh phn kinh t. Thu iu chnh c hu ht cc hot ng sn xut, kinh doanh, cc ngun thu nhp, mi tiu dng x hi. y l ngun thu chnh ca ngn sch Nh nc. Php lut thu l cng c iu tit v m ca Nh nc i vi nn kinh t v i sng x hi. Ngoi vic huy ng ngun thu cho ngn sch Nh nc, php lut thu cn c vai tr quan trng trong vic iu tit v m i vi nn kinh t. iu 26 Hin php 1992 ghi nhn: Nh nc thng nht qun l nn kinh t quc dn bng php lut, k hoch, chnh sch. L mt b phn ca h thng php lut Vit Nam, php lut thu ng vai tr l cng c iu tit v m ca Nh nc. Thng qua vic ban hnh v thc hin php lut thu, Nh nc th ch ho v thc hin chnh sch iu tit i vi nn kinh t, iu tit thu nhp v tiu dng x hi. iu tit i vi nn kinh t l yu cu khch quan, thng xuyn ca Nh nc trong iu kin nn kinh t th trng. Thng qua cc quy nh ca php lut thu v c cu cc loi thu, phm vi i tng np thu, thu sut, min gim thu...Nh nc ch ng pht huy vai tr iu tit i vi nn kinh t. Vai tr ny ca php lut thu c th hin ch php lut thu l cng c tc ng n t duy u t, hnh vi u t ca cc ch th kinh doanh, hnh vi tiu dng ca cc thnh vin trong x hi. Da vo cng c thu, Nh nc c th thc y hoc hn ch vic u t, tiu dng. Thng qua cc quy nh ca php lut thu, Nh nc ch ng can thip n cung - cu ca nn kinh t. S tc ng ca Nh nc iu chnh cung - cu ca nn kinh t mt cch hp l s c tc ng ln n s n nh v tng trng kinh t. Bng cc quy nh ca php lut thu, Nh nc tc ng tch cc n cung cu ca nn kinh t trong tt c cc giai on t sn xut, lu thng n tiu dng. iu tit tiu dng l hot ng quan trng ca Nh nc i vi nn kinh t th trng. Thng qua cc quy nh ca php lut thu, Nh nc tc ng n cc quan h tiu dng ca x hi. Nhm hn ch vic tiu dng i vi mt s hng ha, dch v, Nh nc tng thu sut thu gi tr gia tng, thu xut nhp khu...i vi vic sn xut kinh doanh, tiu dng cc loi hng ha . thc hin chnh sch bo h, khuyn khch sn xut trong nc v khuyn khch xut khu, php lut thu xut khu, thu nhp khu c cc quy nh khuyn khch hoc hn ch vic xut, nhp khu i vi mt s hng ha. S khuyn khch hoc hn ch ny th hin tp trung biu thu p dng c tnh cht phn bit i vi cc loi hng ha xut nhp khu. Trong iu kin cnh tranh ca nn kinh t vn hnh theo c ch th trng tt yu dn n tnh trng suy thoi v ti chnh mt s doanh nghip. i vi nhng ngnh ngh, lnh vc sn xut, kinh doanh cn khuyn khch, ngoi cc quy nh chung, php lut thu cn c cc quy nh u i, min, gim thu nhm khc phc s suy thoi v ti chnh, to s n nh v pht trin ca cc doanh nghip. Thu gp phn khuyn khch khai thc nguyn liu, vt t trong nc p ng nhu cu tiu dng v xut khu.Thng qua php lut thu, Nh nc c tc ng tch cc trong vic thc y sn xut pht trin trn c s tn dng v s dng hp l v c hiu qa cc ngun lc cu t nc trong vic iu chnh cung - cu v c cu kinh t. Php lut thu l cng c gp phn m bo s bnh ng gia cc thnh phn kinh t v cng bng x hi. H thng php lut thu mi c p dng thng nht chung cho cc ngnh ngh, cc thnh phn kinh t, cc tng lp dn c nhm m bo s bnh ng v cng bng x hi v quyn li v ngha v i vi mi th nhn v php nhn. S bnh ng v cng bng c th hin thng qua chnh sch ng vin ging nhau gia cc n v, c nhn thuc mi thnh phn kinh t c nhng iu kin hot ng ging nhau, m bo s bnh ng v cng bng. Vai tr iu tit thu nhp ca php lut thu th hin s tc ng ca php lut thu i vi cc quan h phn phi v s dng thu nhp trong x hi. S vn ng ca nn kinh t theo c ch th trng i hi Nh nc phi s dng ng b nhiu cng c khc nhau khc phc nhng s mt cn i v mt x hi trong c mt cn i v thu nhp. Nh nc s dng php lut thu lm cng c iu ha v m thu nhp trong x hi. S iu tit ny th hin ch thng qua cc quy nh ca php lut thu, Nh nc thc hin vic iu tit thu nhp ca cc i tng np thu v cc thnh vin trong x hi. S thay i ca php lut thu v c cu cc loi thu trong h thng thu, v thu sut... u c tc ng n thu nhp v s dng thu nhp trong x hi. Hin nay, xu hng chung ca cc quc gia l xy dng cc quy phm php lut thu theo hng hi nhp quc t, n gin ha c cu h thng thu v thu sut...Tuy vy, vic thc hin xu hng chung khng lm trit tiu vai tr ca php lut thu l cng c iu tit v m ca Nh nc trong iu kin nn kinh t th trng.

II.

PHN LOI THU

Ty theo iu kin v hon cnh c th ca mi nc m h thng php lut thu bao gm nhiu loi thu khc nhau. nh hng xy dng v qun l h thng thu, chng ta tin hnh sp xp cc Lut thu c cng tnh cht thnh nhng nhm khc nhau, gi l phn loi thu. Phn loi thu l vic sp xp cc loi thu trong h thng php lut thu thnh nhng nhm khc nhau theo nhng tiu thc nht nh.

1.

Cn c phn loi thu.

Ty thuc vo mc tiu, yu cu ca tng giai on pht trin kinh t - x hi m c cu v ni dung cc Lut thu c khc nhau. Cng ty thuc vo c s, mc ch phn nh, thng thng thu c phn loi theo cc tiu thc sau: 1.1 Cn c vo tnh cht ca ngun ti chnh ng vin vo ngn sch Nh nc, thu c phn lm 2 loi: thu trc thu v thu gin thu. Thu gin thu l loi thu m Nh nc s dng nhm ng vin mt phn thu nhp ca ngi tiu dng hng ha, s dng dch v thng qua vic thu thu i vi ngi sn xut, kinh doanh hng ha, dch v. Tnh cht gin thu th hin ch ngi np thu v ngi chu thu khng ng nht vi nhau. Thu gin thu l mt b phn cu thnh trong gi c hng ho, dch v do ch th hot ng sn xut, kinh doanh np cho Nh nc nhng ngi tiu dng li l ngi phi chu thu. nc ta thuc loi thu ny bao gm: Thu gi tr gia tng, thu xut khu, thu nhp khu, thu tiu th c bit... Thu trc thu l loi thu m Nh nc thu trc tip vo phn thu nhp ca cc php nhn hoc th nhn. Tnh cht trc thu th hin ch ngi np thu theo quy nh ca php lut ng thi l ngi chu thu. Thu trc thu trc tip ng vin, iu tit thu nhp ca ngi chu thu. nc ta thuc loi thu ny gm: thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao, thu chuyn quyn s dng t, thu s dng t nng nghip... S phn loi thu thnh thu trc thu v thu gin thu c ngha quan trng trong vic xy dng chnh sch php lut thu. 1.2 Cn c vo i tng nh thu. Theo cch phn loi ny thu c chia thnh: Thu nh vo hot ng sn xut kinh doanh, dch v nh thu gi tr gia tng. Thu nh vo sn phm hng ho nh thu xut nhp khu, thu tiu th c bit... Thu nh vo thu nhp nh thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. Thu nh vo ti sn nh thu nh t. Thu nh vo vic khai thc hoc s dng mt s ti sn quc gia nh thu ti nguyn, thu s dng t, s dng vn ca ngn sch Nh nc. Thu khc v l ph, ph. Cc loi thu trn c p dng cho nhiu i tng khc nhau va pht huy tc dng ring ca tng loi thu, va h tr, b sung cho nhau nhm thc hin mt cch tng hp cc mc tiu v vai tr ca h thng php lut thu. x hi ca mi nc m c s thay i trong cch tnh thu v thu sut.

III.

CC YU T CU THNH MT LUT THU

Lut thu do Quc hi ban hnh, quy nh, sa i hoc bi b. Xem xt cu to mt Lut thu l xem xt s sp xp, b tr cc quy phm php lut theo cc ni dung iu chnh. nc ta, cc Php lnh, Ngh quyt do Uy ban Thng v Quc hi ban hnh cha ng cc quy phm php lut thu, thc hin chc nng iu chnh ca Lut thu nn cng c cu to tng t Lut thu. Thng thng, Lut thu c cu to gm cc b phn ch yu sau: tn gi; nhng quy nh chung; cn c tnh thu; i tng np thu; ch k khai, np thu, thu thu; ch min, gim thu; ngha v v trch nhim ca i tng np thu; ch x l vi phm; khen thng v gii quyt khi ni v thu.

1.

Tn gi ca lut thu.

Tn Lut thu thng c xc nh trn c s tn gi loi thu c quy nh. Tn gi ca mt Lut thu c xc nh theo i tng tnh thu hoc ni dung v tnh cht ca cc hot ng lm pht sinh iu kin php l p dng.

2.

Nhng quy nh chung.

Phn quy nh chung trong Lut thu bao gm cc quy nh v nguyn tc p dng v phm vi p dng ca Lut thu nh quy nh i tng np thu, i tng khng thuc din chu thu, nguyn tc v vic thc hin ngha v np thu ca i tng np thu, trch nhim, quyn hn ca c quan thu thu. i tng np thu l cc php nhn v th nhn c ngha v phi np thu cho Nh nc khi c cc iu kin c d liu trong Lut thu. i tng khng thuc din chu thu l trng hp cc th nhn v php nhn c cc hot ng tng t cc iu kin c d liu nhng Lut thu quy nh khng thuc phm vi iu chnh th cc hot ng khng thuc din chu thu theo quy nh trong Lut thu.

Nguyn tc thu, np thu c quy nh trong Lut thu th hin mt cch tng qut quyn v ngha v ca i tng np thu; trch nhim, quyn hn ca c quan thu thu.

3.

Cn c tnh thu.

Trong cc Lut thu u c cc quy phm quy nh thu c tnh d trn cn c no. Ty thuc ni dung, tnh cht ca tng loi thu m cc cn c tnh thu c quy nh c th. Cc cn c tnh thu bao gm cc yu t c bn l i tng tnh thu v thu sut. Ngoi ra trong mt s loi thu, cn c tnh thu cn c quy nh bao gm mt s yu t khc nh s lng hng ho, gi tnh thu... i tng tnh thu: L cn c quan trng nht tnh thu, phn nh ni dung kinh t - x hi, ngun gc ca b phn ca ci c tp trung vo qy ngn sch Nh nc, th hin tnh cht c lp ca mt loi thu trong h thng php lut thu. Do , cc Lut thu quy nh i tng tnh thu ca mi loi thu c tnh c lp. Chng hn, i tng ca thu thu nhp doanh nghip l thu nhp chu thu... Biu thu: L bng tp hp cc thu sut hoc cc mc thu nht nh trong mt Lut thu c p dng thu thu i vi tng quan h c th c th. Thu sut: L mc thu th hin mc ng vin ca Nh nc trn mt n v ca i tng tnh thu. Tu theo tng Lut thu m ngi ta p dng cc mc thu sut khc nhau. Biu thu gm c cc hnh thc sau: Biu thu thng thng bao gm cc mc thu sut nhng thu sut p dng n nh v thng nht cho ton b i tng tnh thu. Biu thu ly tin bao gm cc mc thu sut nhng thu sut p dng cng cao theo quy m ca i tng tnh thu. Biu thu ly tin c hai hnh thc: biu thu ly tin ton phn v biu thu ly tin tng phn. + Biu thu ly tin ton phn bao gm cc mc thu sut nhng thu sut p dng thay i theo mc cao hn i vi ton b i tng tnh thu nu i tng tnh thu thuc bc quy nh. Hay ni cch khc thu c tnh chung trn ton b i tng tnh thu theo thu sut tng ng. + Biu thu ly tin tng phn bao gm cc mc thu sut nhng thu sut c p dng thay i theo mc cao hn i vi tng phn ca i tng tnh thu nu i tng tnh thu thuc bc quy nh. Biu thu ly thoi bao gm cc mc thu sut nhng thu sut p dng gim dn tngng vi s tng ln ca i tng tnh thu cc bc. Hin nay php lut thu Vit Nam cng nh ph bin nhiu nc trn th gii khng quy nh loi thu ly thoi. Vic p dng biu thu ly thoi trong thu thu mang tnh c bit mt s nc. Trong cng tc hot ng xy dng php lut, vic quy nh cc mc thu sut cng nh hnh thc biu thu th hin thi ca Nh nc trong vic ng vin ngun ti chnh vo ngn sch Nh nc v thc hin cc chnh sch kinh t - x hi.

4.

Ch k khai, np thu, thu thu.

Ch k khai thu quy nh trong Lut thu th hin cc quyn v ngha v ca i tng np thu trong vic chp hnh s sch k ton, ha n chng t v cung cp ti liu, s sch k ton, chng t ho n lin quan n vic tnh v thu thu. Ty thuc vo yu cu ca vic tnh thu i vi tng loi thu m Lut thu v cc vn bn ph&aac