Tema:Zhvillimi I degve me interes ekonomik t prgjithshm n BE

Mentor: Mr sc Amir Imeri

punoi: Arlind pollozhan Faton Pollozhani

Zhvillimi I degve me interes ekonomik t prgjithshm Telekuminikacionet dhe shrbimet tregtare Radio dhe televizionet Politika e komunikacionit

Me qllim t funksionimit efikas t ekonomis n kuadr t BE-s sht e nevojshme zhvillimi I ndrmarjeve q kryejn shrbime publike. Mnyra, infrastruktura juridike dhe funksionimi I ktyre ndrmarjeve sht I ndryshm npr vende antare t BE-s, cshtja e unifikimit t shrbimeve publike u intesifikua pas vitit 1980,vecmas pas vitit 1990. N kto shrbime nuk prfshihen arsimi publik, shndetsia, sigurimi shoqror, policia etj, t cilat mbesin e drejt sovrane e secilit shtet. Me qllim t luftimit t divergjencave n nj an, dhe t unifikimit t politikave n shrbimet publike n nivel t BE-s, n ann tjetr, u desh t bhen ndryshime n formn dhe funksionimin e ndrmarjeve q merren me kto veprimtari .

Pr realizimin e ktij qllimi n nenin 86 t BE-s ndr t tjera thuhet:Ndrmarrjet e ngarkuara me administrimin e shrbimeve me interes ekonomik t prgjithshm ose q paraqesin karakteristikat e monopolit fiskal u nnshtrohen rregullat e ktij Traktati, pikrisht rregullave t konkurencs deri n masn kur zbatimi I ktyre rregullave n kundrshtim me zbatimin e ligjit ose me misionin e vecant q u sht caktuar. Me qllim t evitimit t mosmarveshjeve, Komisioni Evropian n vitin 1996 botoi nj dokument me t cilin njoftonte pr rndsin e shrbimeve me interes t prgjithshm, I cili krkonte t adoptonte konceptin Francez t shrbimit publik me konceptet m t adaptuesheme, sidomos ato t Evrops s Veriut. Ky njoftim u miratua nga Kshilli Evropian dhe u plotsua me dy njoftime tjera t dhna n vitin 2000 dhe 2001.

Koncepti I liberazimit edhe n shrbimet publike zuri vend t konsiderueshm n politikat zhvillimore makroekonomike duke ia prshtatur ato zhvillimit t prgjithshm ekonomike t vendeve antare t BE-s.

Telekomunikacioni dhe shrbimet postare luajn nj rol t rnsishm n zhvillimin ekonomike-shoqror t BE-s. Me qllim t zhvillimit intensiv t ksaj dege, filloj t zbatohet politika e konkurencs, e cila daton n vitin 1987. Hapi m I rndsishm n kt drejtim u b 1993, kur u mor vendimi pr hapjen e tregut n kt sfer ekonomike. Ndrkaq, n vitin 1998 u b hapja e tregut n infrastrukturn e telofinis zanore si pr telefonin fikse ashtu edhe pr at celulare. N vendet antare t BE-s shrbimet postare kan nj monopol tradicional dhe jan shum t respektuara nga qytetart. Hapja e konkurencs n shrbimet postare kan filluar q nga viti 1997. Ndryshimet prmbajtsore n kt sfer u bn me zhvillimin e hovshm t internetit. Barts e proceseve dhe ndryshimeve n telekomunikacion dhe n shrbime postare n kuadr t BE-s sht Shoqria e komunikacionit.

Radio dhe televizioni paraqesin media elektronike me rndsi t vecant n ofrimin e informatave dhe lajmeve t qytetarve. Ofrimi I lir I shrbimeve nga kjo sfer n BE bhet nprmjet aksionit (direktivs)Televizion pa kufij, q ka filluar t realizohet qe nga viti 1989. Ofrimi I shrbimeve audiovizive sht I hapur dhe I lir brenda antare t BE-s .Gjithsesi njohja e lir pr dhnien e shrbimeve n sektorin e radios dhe televizionit brenda Bashkimit nuk ua ka hequr mundsin shtetve ti japin si favore misionet e shrbimit publik, mundsi q u pranua qartazi Protokolli 9, I shtuar n Traktatin e Amsterdamit. Komunikacionet mobile digjitale BE-ja I realizon nprmjet sistemit GSM. Ndrkaq me qllim t kycjes n transmetimin me sistemin e komunikacionit mobil me shpejtsi t lart, BE-ja q nga viti 1998 ka normn UMTS.

Politika e komunikacionit n BE, duke filluar nga viti 1980, ka shnuar prparime t theksuara. Infrastruktura ekonomike, n vecanti rrjeti I komunikacionit, ka ndikuar dhe luajti rol t konsiderueshm n realizimin e tregut t prbashkt ekonomik t BE-s Vitet e 90-ta paraqesin rikthesa n politikn e komunikacionit, pas t cilit vit u bn ndryshime t mdha n liberalizimin e prgjithshm t ksaj lmie ekonomike. Vecmas duke villuar nga viti 1993, u formua nj treg I prbashkt I komunikacionit kjo mundsoj q ndrmarrjet e ktij sektori ta shtrojn veprimtarin e vet n tr territorin e vendve antare t BE-s. Me rastin e liberalizimit e ktij sektori u caktuan edhe objektivat kryesore q vendet antare duhet tu prmbahen dy gjrave kryesore q jan: a) Garancioni I shrbimeve pr destinacionet jorentabl (rajonet e largta, ishujt etj.) dhe b)Krkesa e vazhdueshme pr shrbime minimale pr t gjitha destincionet.

Politika e liberalizimit t transportve ndikoi n zhvillimin dhe n anvancimin e t gjith llojeve t komunikacionit t BE-s si trsi dhe t cdo vendi vec e vec. N kuadr t komunikacionit, transporti ajror zuri vend t rndsishm n politikat zhvillimore dhe u zhvillua me hapa t mdhenj. Procesi i prgjithshm I liberalizimit t transportve t t gjitha llojve n kuadr t BE-s ka pr qllim t krijoj nj treg unik t transportve n nj an, dhe pr t luftuar tregjet kombtare t mbyllura, q paraqitnin penges serioze n unifikimin e tregut t brendshm evropian n ann tjetr.