Professional Documents
Culture Documents
II. CC NH NGHA C BN
Ngn mch: l mt loi s c xy ra trong h thng in do hin tng chm chp gia cc pha khng thuc ch lm vic bnh thng. - Trong h thng c trung tnh ni t (hay 4 dy) chm chp mt pha hay nhiu pha vi t (hay vi dy trung tnh) cng c gi l ngn mch. - Trong h thng c trung tnh cch in hay ni t qua thit b b, hin tng chm chp mt pha vi t c gi l chm t. Dng chm t ch yu l do in dung cc pha vi t. Ngn mch gin tip: l ngn mch qua mt in tr trung gian, gm in tr do h quang in v in tr ca cc phn t khc trn ng i ca dng in t pha ny n pha khc hoc t pha n t. in tr h quang in thay i theo thi gian, thng rt phc tp v kh xc nh chnh xc. Theo thc nghim:
R=
trong : I - dng ngn mch [A] l - chiu di h quang in [m] Ngn mch trc tip: l ngn mch qua mt in tr trung gian rt b, c th b qua (cn c gi l ngn mch kim loi).
1000.l I
[]
Ngn mch i xng: l dng ngn mch vn duy tr c h thng dng, p 3 pha tnh trng i xng. Ngn mch khng i xng: l dng ngn mch lm cho h thng dng, p 3 pha mt i xng. - Khng i xng ngang: khi s c xy ra ti mt im, m tng tr cc pha ti im nh nhau. - Khng i xng dc: khi s c xy ra m tng tr cc pha ti mt im khng nh nhau. S c phc tp: l hin tng xut hin nhiu dng ngn mch khng i xng ngang, dc trong h thng in. V d: t dy km theo chm t, chm t hai pha ti hai im khc nhau trong h thng c trung tnh cch t.
XC SUT XY RA %
5 10 20 65
III.2. Hu qu:
- Pht nng: dng ngn mch rt ln so vi dng nh mc lm cho cc phn t c dng ngn mch i qua nng qu mc cho php d vi mt thi gian rt ngn. - Tng lc in ng: ng lc in t gia cc dy dn c gi tr ln thi gian u ca ngn mch c th ph hng thit b. - in p gim v mt i xng: lm nh hng n ph ti, in p gim 30 n 40% trong vng mt giy lm ng c in c th ngng quay, sn xut nh tr, c th lm hng sn phm.
- Gy nhiu i vi ng dy thng tin gn do dng th t khng sinh ra khi ngn mch chm t. - Gy mt n nh: khi khng cch ly kp thi phn t b ngn mch, h thng c th mt n nh v tan r, y l hu qu trm trng nht.
II. H n v tng i:
Bt k mt i lng vt l no cng c th biu din trong h n v c tn hoc trong h n v tng i. Tr s trong n v tng i ca mt i lng vt l no l t s gia n vi mt i lng vt l khc cng th nguyn c chn lm n v o lng. i lng vt l chn lm n v o lng c gi i lng c bn.
Nh vy, mun biu din cc i lng trong n v tng i trc ht cn chn cc i lng c bn. Khi tnh ton i vi h thng in 3 pha ngi ta dng cc i lng c bn sau: Scb : cng sut c bn 3 pha. Ucb : in p dy c bn. Icb : dng in c bn. Zcb : tng tr pha c bn. tcb : thi gian c bn. cb : tc gc c bn. Xt v ngha vt l, cc i lng c bn ny c lin h vi nhau qua cc biu thc sau: Scb = 3 Ucb . Icb (2.1)
Z cb =
t cb
U cb
3.I cb 1 = cb
(2.2) (2.3)
Do ta ch c th chn ty mt s i lng c bn, cc i lng c bn cn li c tnh t cc biu thc trn. Thng thng chn trc Scb , Ucb v cb . Khi chn cc i lng c bn th cc i lng trong n v tng i c tnh t cc i lng thc nh sau:
E* ( cb) = S* ( cb) =
E U cb S Scb Z Z cb = Z.
; ; 3.I cb U cb
U * ( cb) = I * ( cb) = = Z.
U U cb I I cb
Z * ( cb) =
Scb 2 U cb
E*(cb) c l E tng i c bn (tc l sc in ng E trong h n v tng i vi lng c bn l Ucb). Sau ny khi ngha r rng v s dng quen thuc th c th b du (*) v (cb). MT S TNH CHT CA H N V TNG I: 1) Cc i lng c bn dng lm n v o lng cho cc i lng ton phn cng ng thi dng cho cc thnh phn ca chng. V d: Scb dng lm n v o lng chung cho S, P, Q; Zcb - cho Z, R, X. 2) Trong n v tng i in p pha v in p dy bng nhau, cng sut 3 pha v cng sut 1 pha cng bng nhau. 3) Mt i lng thc c th c gi tr trong n v tng i khc nhau ty thuc vo lng c bn v ngc li cng mt gi tr trong n v tng i c th tng ng vi nhiu i lng thc khc nhau. 4) Thng tham s ca cc thit b c cho trong n v tng i vi lng c bn l nh mc ca chng (Sm, Um, Im). Lc :
Z * ( m) =
Z Z m
= Z.
3.I m U m
= Z.
Sm 2 U m
5) i lng trong n v tng i c th c biu din theo phn trm, v d nh khng in, my bin p...
3.I m .100 U m = UN %
TNH I I LNG TRONG H N V TNG I: Mt i lng trong n v tng i l A*(cb1) vi lng c bn l Acb1 c th tnh i thnh A*(cb2) tng ng vi lng c bn l Acb2 theo biu thc sau: At = A*(cb1) * Acb1 = A*(cb2) * Acb2 V d, cho E*(cb1) , Z*(cb1) ng vi cc lng c bn (Scb1, Ucb1, Icb1) cn tnh i sang h n v tng i ng vi cc lng c bn (Scb2, Ucb2, Icb2):
E* ( cb 2) = E* ( cb1) . Z * ( cb 2)
U cb1 U cb 2
2 Scb 2 U cb1 . 2 = Z * ( cb1) . Scb1 U cb 2
Nu tnh i cc tham s ng vi lng nh mc (Sm, Um, Im) thnh gi tr ng vi lng c bn (Scb, Ucb, Icb) th:
E* ( cb) = E* ( m) . Z * ( cb) = Z * ( m) .
= Z * ( m) .
2 Scb U m . 2 Sm U cb
CHN CC I LNG C BN: Thc t tr s nh mc ca cc thit b cng mt cp in p cng khng ging nhau. Tuy nhin, s khc nhau khng nhiu (trong khong 10%), v d in p nh mc ca my pht in l 11KV, my bin p - 10,5KV, khng in - 10KV. Do trong tnh ton gn ng ta c th xem in p nh mc Um ca cc thit b cng mt cp in p l nh nhau v bng gi tr trung bnh Utb ca cp in p . Theo qui c c cc Utb sau [KV]: 500; 330; 230; 154; 115; 37; 20; 15,75; 13,8; 10,5; 6,3; 3,15; 0,525 Khi tnh ton gn ng ngi ta chn Ucb = Um = Utb, ring i vi khng in nn tnh chnh xc vi lng nh mc ca n v gi tr in khng ca khng in chim phn ln trong in khng tng ca s , nht l i vi nhng trng hp khng in lm vic in p khc vi cp in p nh mc ca n (v d, khng in 10KV lm vic cp 6KV). Ni chung cc i lng c bn nn chn sao cho vic tnh ton tr nn n gin, tin li. i vi Scb nn chn nhng s trn (chng hn nh 100, 200, 1000MVA,...) hoc i khi chn bng tng cng sut nh mc ca s .
Trong h n v tng i, mt i lng vt l ny cng c th biu din bng mt i lng vt l khc c cng tr s tng i. V d nu chn b lm lng c bn th khi *(b) = 1 ta c:
X * ( cb) = * (b) . L * ( cb) = L * ( cb) X * ( cb) = * (b) . M * ( cb) = M * ( cb) * ( cb) = I * (cb) . L * ( cb) = L * ( cb) . X * ( cb) E* ( cb) = * (b) . * ( cb) = * ( cb)
Hnh 2.1 : S mng in c nhiu cp in p Xt mng in c nhiu cp in p khc nhau (hnh 2.1) c ni vi nhau bng n my bin p c t s bin p k1, k2, ...... kn. Chn mt on ty lm on c s, v d on u tin. Tham s ca tt c cc on cn li s c tnh qui i v on c s. Sc in ng, in p, dng in v tng tr ca on th n c qui i v on c s theo cc biu thc sau:
Z n q = (k1. k 2............... k n ) 2 Z n
Cc t s bin p k trong nhng biu thc trn ly bng t s bin p lc khng ti. Cc thnh phn trong tch cc t s bin p k ch ly ca nhng my bin p nm gia on xt v on c s, chiu ca t s bin p k ly t on c s n on cn xt.
k1 =
' U cs U1 ; k2 = ; .................. ; U1 U2
kn =
U 'n1 Un
Trong nhng biu thc qui i trn, nu cc i lng cho trc trong n v tng i th phi tnh i v n v c tn. V d, cho Z*(m) th:
Z = Z * ( m) .
U m 3.I m
= Z * ( m) .
2 U m Sm
(2.4)
Nh vy:
k1 =
kn =
U tbn1 U tbn
En q =
I n q
Tng t:
U tbn .I U tbcs n
2
Z n q
U = tbcs . Z n U tbn
Nu cc phn t c tng tr cho trc trong n v tng i, th tnh i gn ng v n v c tn theo biu thc (2.4) trong thay Um = Utb.
U cbn = I cbn
= (k 1. k 2............... k n )I cbcs =
U * ( cb) =
U U cb
Z * ( cb) = Z.
Scb 2 U cb
Nu tham s cho trong n v tng i vi lng c bn l nh mc hay mt lng c bn no th dng cc biu thc tnh i h n v tng i. V d:
Z * ( cb) = Z * ( m) .
2 Scb U m . 2 Sm U cb
III.5. Mt s im cn lu :
- chnh xc ca kt qu tnh ton khng ph thuc vo h n v s dng m ch ph thuc vo phng php tnh chnh xc hay gn ng. - Khi tnh ton trong h n v c tn th kt qu tnh c l gi tr ng vi on c s chn. Mun tm gi tr thc on cn xt phi qui i ngc li. V d: Dng tm c on c s l Ics = In q. Dng thc on th n l: In = (k1. k2 ...... kn) In q - Khi tnh ton trong h n v tng i th kt qu tnh c l trong n v tng i, mun tm gi tr thc mt on no ch cn nhn kt qu tnh c vi lng c bn ca on . V d: Dng tnh c l I*n. Dng thc on th n l:
In
= I * n .I cbn = I * n .
Scb 3. U cbn
Bng 2.1: Tm tt mt s biu thc tnh ton tham s ca cc phn t THIT B S THAM TNH TNH TNH THAY TH CHNH XC GN NG S TRONG TRA N V TRONG VT TRONG C C TN VT 2 2 xd, S S U U My pht x " . cb . m x" . cb x" . m Sm,Um d d d 2
Sm
Sm U cb
Sm
2 uN % U m . 100 Sm
2 u N % Scb U m . . 2 100 Sm U cb
uN % Scb . 100 Sm
X % I cb . 100 I m
X % U m . 100 3.I m
X1.l
X % I cb U m . . 100 I m U cb
ng dy
X 1 .l.
Scb
2 U cb
X 1 .l.
Scb
2 U tb
Ch : i vi my bin p 3 cun dy th cc tham s tra c l in p ngn mch gia cc cun dy: uN I-II% , uN I-III% , uN II-III% , ta phi tnh uN% ca tng cun dy v sau tnh in khng ca tng cun dy theo cc biu thc trong bng 2.1 i vi my bin p 2 cun dy. in p ngn mch uN% ca tng cun dy c tnh nh sau: uN I% = 0,5 (uN I-II% + uN I-III% - uN II-III%) uN II% = uN I-II% - uN I% uN III% = uN I-III% - uN I%
Et
k =1 n
Ek . Y k ; Yk X t
1
k =1
k =1
Yk
Et
E1. X 2 + E 2. X 1 X1 + X 2
X t
X1 . X 2 X1 + X 2
Khi E1 = E2 = .............. = En = E th Et = E.
IV.2. Bin i Y - :
Bin i s thay th c dng hnh sao gm 3 nhnh (hnh 2.3a) thnh tam gic (hnh 2.3b) theo cc biu thc sau:
X 12 X 13 X 23
= X1 + X 2 + = X1 + X 3 + = X2 + X3 +
X 1. X 2 X3 X 1. X 3 X2 X 2. X 3 X1
Ngc li, bin i s c dng hnh tam gic sao thnh hnh sao dng cc biu thc sau:
X1 =
X 12 . X 13 X 12 . X 23 X 23. X 13 ; X2 = ; X3 = X 12 + X 13 + X 23 X 12 + X 13 + X 23 X 12 + X 13 + X 23
Hnh 2.3 : Bin i Y - Bin i Y - cng c th p dng c khi cc nt c ngun, lc c th ng dng tnh cht ng th tch ra hay nhp chung cc nt c ngun (v d nh trn hnh 2.4).
Hnh 2.5 : Bin i sao - li Php bin i ny s dng tin li trong tnh ton ngn mch khi c mt nt l im ngn mch v tt c cc nt cn li l cc nt ngun. Nu cc ngun l ng th th in khng tng h gia cc ngun c th b qua, lc s s tr nn rt n gin. V d, t s li hnh 2.5b khi cc nt 1, 2, 3, 4 c ngun ng th v nt 5 l im ngn mch ta c th n gin thnh s trn hnh 2.6. Hnh 2.6 : Ap dng bin i sao-li IV.4. Tch ring cc nhnh ti im ngn mch: Nu ngn mch trc tip 3 pha ti im nt c ni mt s nhnh (v d, hnh 2.7) , th c th tch ring cc nhnh ny ra khi vn gi u mi nhnh cng ngn mch nh vy. S nhn c lc ny khng c mch vng s d dng bin i. Tnh dng trong mi nhnh khi cho ngn mch ch trn mt nhnh, cc nhnh ngn mch khc xem nh ph ti c sc in ng bng khng. Dng qua im ngn mch l tng cc dng tnh cc nhnh ngn mch ring r. Phng php ny thng dng khi cn tnh dng trong mt nhnh ngn mch no .
10
11
Z kN
Z Ck
trong : Z - tng tr ng tr ca ton s i vi im ngn mch. Ck - h s phn b dng ca nhnh th k. H s phn b dng c th tm c bng m hnh, thc nghim hoc gii tch. Phng php gii tch c thc hin bng cch cho dng qua im ngn mch bng n v v coi rng cc sc in ng bng nhau. Dng tm c trong cc nhnh s l tr s ca cc h s phn b dng C1, C2, ..... , Ck tng ng vi cc nhnh .
Hnh 2.9 : S xc nh h s phn b dng V d, cho s trn hnh 2.9a trong cc sc in ng bng nhau, khng c ph ti v cho dng ngn mch IN = 1. Sau khi bin i s v t iu kin cn bng th ta c: IN . Xt = C1. X1 = C2. X2 = C3. X3 v:
C1
X t X1 X C1
; C2
X t X2 X C2
; C3
X t X3 = X C3
X 1N
; X 2N
; X 3N
12
XH
U tb 3.I NH
= I cb I NH =
2 U tb SNH
khi tnh ton trong h n v tng i vi cc lng c bn Scb v Ucb = Utb th:
X *H
Scb SNH
Hnh 3.1 : S mch in 3 pha n gin Lc xy ra ngn mch 3 pha, mch in tch thnh 2 phn c lp: mch pha khng ngun v mch pha c ngun.
di dt
= 0
i = C.e
i0 = i0+ ,
ta c: C = i0
t
Nh vy: i = i 0 .e L' Dng in trong mch pha khng ngun s tt dn cho n lc nng lng tch ly trong in cm L tiu tn ht trn r.
i =
r Um - t sin(t + - N ) + C.e L i = ZN
Dng ngn mch gm 2 thnh phn: thnh phn th 1 l dng chu k cng bc c bin khng i:
i ck =
Um sin(t + - N ) = I ckmsin(t + - N ) ZN
Ta =
i td =
L r
=
=
x r
r - t L i td0+ .e
r - t L C.e
Trn hnh 3.2 l th vct dng v p vo thi im u ngn mch trong UA, UB, UC, IA, IB, IC l p v dng trc khi xy ra ngn mch, cn IckA, IckB, IckC l dng chu k cng bc sau khi xy ra ngn mch. T th, ta c nhng nhn xt sau: itd0+ bng hnh chiu ca vct (I m - I ckm ) ln trc thi gian t. ty thuc vo m itd0+ c th cc i hoc bng 0. itd0+ ph thuc vo tnh trng mch in trc ngn mch; itd0+ t gi tr ln nht lc mch in trc ngn mch c tnh in dung, ri n mch in trc ngn mch l khng ti v itd0+ b nht lc mch in trc ngn mch c tnh in cm. Thc t him khi mch in trc ngn mch c tnh in dung v ng thi thng c N 90o , do vy trong tnh ton iu kin c tnh trng ngn mch nguy him nht l: a) mch in trc ngn mch l khng ti. b) p tc thi lc ngn mch bng 0 ( = 0 hoc 180o).
. .
II. Tr hiu dng ca dng ngn mch ton phnv cc thnh phn ca n:
II.1. Thnh phn chu k ca dng ngn mch:
i ck = I ckmsin(t + - N )
- Nu ngun c cng sut v cng ln hoc ngn mch xa my pht (Um = const.), th:
I ckm =
Um = const. ZN
Trong trng hp ny, bin dng chu k khng thay i theo thi gian v bng dng ngn mch duy tr (xc lp). - Nu ngn mch gn, trong my pht cng xy ra qu trnh qu in t, sc in ng v c in khng ca my pht cng thay i, do bin ca dng chu k thay i gim dn theo thi gian n tr s xc lp (hnh 3.3). Tr hiu dng ca dng chu k thi im t l:
I ckt =
I ckmt 2
Et 3. Z N
trong : Et - sc in ng hiu dng ca my pht thi im t ZN - tng tr ngn mch (trong mng in p cao c th coi ZN xN)
Hnh 3.3 : th bin thin dng in trong qu trnh qu Tr hiu dng ca dng chu k trong chu k u tin sau khi xy ra ngn mch gi l dng siu qu ban u:
I" = 0
I ckm0+ 2
trong : E - sc in ng siu qu ban u ca my pht. xd - in khng siu qu ca my pht. xng - in khng bn ngoi t u cc my pht n im ngn mch.
i td = i td0+ .e
vi:
t Ta
th:
i td0,01 = i td0+ .e
Vy:
0,01 Ta
= I ckm0+ .e
0,01 Ta
0,01 Ta ) =
k xk .I ckm0+
vi kxk : h s xung kch ca dng ngn mch, ty thuc vo Ta m kxk c gi tr khc nhau trong khong 1 kxk 2. Tr hiu dng ca dng ngn mch ton phn thi im t c tnh nh sau:
t+ T 2 2 i N .dt = 2 2 I ckt + I tdt
I Nt =
1 T
T 2
I xk =
vi:
2 2 I ck 0,01 + I td0,01
I ck0,01 = I " 0
I td0,01 = i td0,01 = i xk - i ck 0,01 = i xk - I ckm0+ = (k xk -1)I ckm0+ = 2(k xk -1)I " 0
Vy: hay :
I xk =
Hnh 3.4 : S mch in c my bin p Gi thit in p ngun khng i pht (Um = const.) v mch t ca my bin p khng bo ha. Khi xy ra ngn mch 3 pha, ta lp phng trnh vi phn cho mt pha nh sau (tt c cc tham s ca my bin p c qui i v cng mt pha): Pha s cp: Pha th cp:
u = R1.i 1 + L1.
di 1 di - M. 2 dt dt di 2 di - M. 1 dt dt
0 = R 2.i 2 + L 2.
di 1 dt
trong : RB = R1 + R2 : l in tr ca my bin p. LB = L1 + L2 - 2M = (L1 - M) + (L2 - M) : l in cm ca my bin p. Phng trnh trn ging nh phng trnh ca mch in n gin kho st mc I trc y. Do vy trong qu trnh qu khi b qua dng t ha, my bin p c th c thay th bng in tr v in cm tnh ton nh mch in thng thng.
TN =
I ( I f =1) I m C TN
xd =
trong : C - sc in ng bo ha tng i ca my in khi If = 1. Trung bnh c th ly cc tr s nh sau: - i vi my pht turbine hi: C = 1,2 v TN = 0,7 - i vi my pht turbine nc: C = 1,06 v TN = 1,1 i vi my in cc li, in khng ng b ngang trc xq rt t ph thuc vo s bo ha, thc t c th coi n l khng i v bng: xq 0.6xd Trong tnh ton gn ng coi: xd =1/TN i vi my in c TK, thng s c trng l dng kch t gii hn Ifgh, khi dng kch t kiu my in th tr s tng i ca Ifgh = (35).
V d trn s hnh 4.1, ta thy ph ti ni song song vi nhnh ngn mch nn n lm gim in khng ngoi ca my pht, do vy lm tng dng trong my pht, lm gim in p u cc my pht v gim dng in ti ch ngn mch. Ngn mch cng xa th nh hng ca ph ti cng ln, ngc li khi ngn mch ngay ti u cc my pht th ph ti khng c tc dng trong tnh trng ngn mch duy tr. Hnh 4.1 Nu ph ti bao gm cc h tiu th tnh c tng tr khng i th vic tnh ton tng tr ca ph ti khng kh khn g. Tuy nhin cc ph ti cng nghip a s l cc ng c khng ng b c tng tr ph thuc rt nhiu vo trt. trt li ph thuc in p t vo ng c, m trong tnh trng s c th in p li l mt hm ca dng in phi tm. Bi v cc quan h tng h ny l khng tuyn tnh nn vic gii mt bi ton nh vy gp nhiu kh khn. Trong mt h thng in phc tp, thc t l khng th tnh ton ph ti mt cch chnh xc. n gin ta thay ph ti bng mt tng tr khng i: xPT = 1,2
I=
Eqgh xd + xN
trong : Eqgh - sc in ng tng ng vi dng kch t gii hn Ifgh. Trong n v tng i th: Eqgh* = Ifgh* Khi xN Xth th my pht lm vic trng thi in p nh mc v:
I=
Khi xN = Xth th:
U m xN
Eqgh U m = X th x d + X th
X th = x d
U m Eqgh U m
X th* = x d*
1 Eqgh* 1
I = I th =
U m X th
Bng 4.1: CC QUAN H C TRNG CHO TRNG THI CA MY PHT C TK Trng thi kch t gii hn xN Xth If = Ifgh ; Eq = Eqgh U Um Trng thi in p nh mc xN Xth If Ifgh ; Eq Eqgh
U = Um
I=
Eqgh xd + xN
I th
I=
U m I th xN
f = I f .X f
. .
- T thng hu ch: d = I f . X ad trong : Xad - in khng h cm gia cc cun dy stato v rto, c gi l in khng phn ng phn ng dc trc. - T thng tn: trong : Xf - in khng tn ca cun kch t. Nh vy:
f = I f . X f
. .
f = d + f
va X f = X ad + X f
H s tn ca cun kch t:
f =
f f
.
X f Xf
T thng phn ng: - T thng phn ng phn ng: dctrc: ngang trc: - T thng tn: dc trc: ngang trc: ton phn: trong : I =
2 Id
.
ad = I d . X ad
aq = I q . X aq
d = I d .X
. .
q = I q .X
= I.X
2 + Iq
. . . .
Hnh 5.2
sd = d + ad + d = I f . X ad + ( X ad + X ) = I f . X ad + I d . X d
- ngang trc:
sq = 0 + aq + q = I q .( X aq + X ) = I q . X q
T thng k h khng kh dc trc:
d = d + ad = I f . X ad + I d . X ad = ( I f + I d ) X ad
T thng cun cn: - Cun cn dc: t thng chnh: t thng tn: - Cun cn ngang: t thng chnh: t thng tn:
1d = I 1d . X ad 1d = I 1d . X 1d
. .
1q = I 1q . X aq
1q = I 1q . X 1q
. .
III. Sc in ng v in khng qu :
Sc in ng v in khng qu l nhng tham s c trng cho my pht in khng c cun cn vo thi im u ca qu trnh ngn mch. Khi ngn mch, t thng ad tng t ngt mt lng ado+ (hnh 5.3). Theo nh lut Lenx, tng ado+ s lm cho f tng ln mt lng fo+ sao cho tng t thng mc vng l khng i.
f = fo+ + ado+ = 0
Do f tng nn f cng tng mt lng t l v:
f = f . f
v t thng k h khng kh cng gim xung v:
d = f f
iu ny chng t d, d v sc in ng Eq, E tng ng ca my pht thay i t bin vo thi im u ca ngn mch nn khng th s dng cc tham s ny thay th cho my pht vo thi im u ca ngn mch.
Hnh 5.3 c trng cho my pht trong tnh ton ta s dng t thng khng t bin lc ngn mch l f, trong phn xem nh mc vng vi cun dy stato l:
d = (1 f ) f
d c gi l t thng qu dc trc. . ' . . X f X ad d = (1 )( f + ad ) = X f + X ad X f + X ad
. .
. '
I. ( X + X ) + I. X ad ad f d f
2 X ad = I f X ad + I d X f + X ad T thng mc vng ny ng vi sc in ng Eq c gi l sc in ng qu
E' q = Eq j I d
2 2 . . . . X ad X ad = Uq + j I d (x d ) = U q + j I d . x 'd X f + X ad X f + X ad 2 X .X X ad = xd = X + f ad X f + X ad X f + X ad
xd c gi l in khng qu dc trc.
x 'd
i vi my pht khng c cun cn ngang trc, t thng phn ng phn ng ngang trc aq trong qu trnh qu c th t bin. S t bin ca t thng ny c th xem nh l in p ri do dng Iq trn in khng xq, ngha l: Ed = 0 ; xq = xq Tm li, nu my in khng c cun cn th thi im u ngn mch c th thay th bng Eq v xd. Dng qu thi im u ngn mch ch c thnh phn dc trc:
Hnh 5.4
' ' I o = I do = ' Eq ' x d + x ng
f + 1d + ad = 0
. .
I f ( X f + X ad ) + I 1d X ad + I d X ad = 0
- i vi cun cn dc: 1d + 1d + d + ad = 0
. . . . . . .
(5.1)
I 1d ( X 1d + X ad ) + I f X ad + I d X ad = 0
. .
(5.2)
T (5.1) v (5.2) ta c: (5.3) I f X f = I 1d X 1d T (5.3) thy rng lng tng Id to ra 2 cun kch t v cun cn dc cc dng in tng cng chiu nhng ln t l nghch in khng tn ca chng. Thay th phn ng ca 2 cun dy rto ti thi im u ca ngn mch bng phn ng ca mt cun dy tng ng dc trc c dng bng:
I rd = I f + I 1d
v in khng tn Xrd vi iu kin vn tha mn nguyn l t thng mc vng khng i, tc l:
rd + rd + ad = 0
.
I rd ( X rd + X ad ) + I d X ad = 0 ( I f + I 1d )( X rd + X ad ) + I d X ad = 0
X rd = X f . X 1d X f + X 1d
. .
(5.4)
Nh vy in khng tn ca cun dy tng ng vi cun kch t v cun cn dc bng in khng tn ca 2 cun dy ny ghp song song. tm in khng c trng cho my in theo trc dc thi im u ca ngn mch, ta thc hin tnh ton tng t nh mc III (i vi my in khng c cun cn) trong thay cun kch t c Xf bng cun dy tng ng c Xrd v ta cng tm c: 2 X ad 1 x '' = x d = X + d 1 1 1 X rd + X ad + + X f X 1d X ad xd c gi l in khng siu qu dc trc. Tng t cho trc ngang, ta cng c in khng siu qu ngang trc: 2 X aq X 1q . X aq '' xq = xq = X + X 1q + X aq X 1q + X aq Cc sc in ng tng ng vi cc in khng trn c gi l sc in ng siu qu ngang trc Eq v dc trc Ed, chng c gi tr khng t bin vo thi im u ngn mch.
'' Eq '' = U qo + j I do . x d '' Ed '' = U do + j I qo . x q . . . . . .
qu ton phn. Hnh 5.5 Vy my pht thi im u ngn mch c th c trng bng sc in ng siu qu v in khng siu qu . Gi tr dng siu qu dc trc v ngang trc tng ng l:
'' Id
'' Iq =
hay:
V. ngha vt l ca cc in khng:
T cc biu thc tnh ton in khng ta thy: xd < xd < xd V mt vt l iu c gii thch nh sau: Trong ch bnh thng t thng to bi dng stato gm mt phn mc vng theo ng tn t, cn phn chnh i ngang k h khng kh khp vng qua cc cc v thn rto. V t tr ch yu l k h khng kh c t dn ad nh (hnh 5.6a), t cm ln; do vy tng ng vi in khng xd. Khi t thng stato thay i t ngt, trong cun kch t s c dng cm ng to nn t thng ngc hng vi t thng stato, v vy c th xem nh mt phn t thng stato b y ra ngoi i theo ng tn t ca cun kch t c t dn f (hnh 5.6b). Nh vy t thng stato phi i qua mt tng t dn ln, t cm s nh hn v s c: xd < xd
Hnh 5.6 Rto cng c nhiu mch vng kn, t thng stato cng kh xm nhp vo rto. Trng hp gii hn, khi t thng hon ton khng th i vo rto, ngha l ch i theo ng tn t ca cun dy stato c t dn , in khng ca stato lc chnh l in khng tn X, tng ng vi trng hp xd nh nht c th c. i vi cc my in khng c cun cn, bn thn rto cng c tc dng nh cun cn nn c th xem: xd = (0,750,9) xd
I d =
' I do+
I do =
E'qo+ x 'd
I do
trong : Ido - dng lm vic trc ngn mch. Ido+ - dng qu ti thi im u ngn mch. t thng mc vng khng i, dng kch t If cn phi tng mt lng:
I f = I d
X ad X ad + X f
Do cun kch t c in tr rf nn tr s ny s suy gim theo hng s thi gian Td ca cun kch t v If chnh l tr s ban u ca thnh phn t do khng chu k iftd ca dng kch t (hnh 5.7):
i ftd = i ftdo+ .e
t Td '
= I f . e
t Td '
Dng iftd to nn sc in ng Eq trong cun dy stato v lm xut hin thnh phn t do chu k ick trong dng stato vi tr hiu dng ban u l:
' ' I 'ck = I d = I do+ I d
Id = IN : dng ngn mch xc lp ng vi sc in ng ng b ngang trc Eq do dng kch t cng bc Ifo = If to ra. Nh vy, thnh phn chu k c bn ca dng ngn mch gm 2 thnh phn: t do chu k ick do dng t do ca cun kch t iftd sinh ra v do cng tt dn theo hng s thi gian Td. chu k cng bc ick do dng kch t cng bc Ifo = If to ra. ick = ick + ick gi l dng ngn mch qu v c tr hiu dng ban u l Ido+. Do dng chu k tng so vi trc khi ngn mch nn trong cun dy stato xut hin thnh phn t do khng chu k itd sao cho dng ngn mch ton phn thi im u ngn mch l khng t bin. Dng ny tt dn theo hng s thi gian Ta ca mch stato:
i td = i tdo+ .e
t Ta
= I d . e
t Ta
Dng itd to t thng ng yn i vi stato, do s cm ng sang rto thnh phn t do chu k ifck trong dng kch t. V dng kch t if thi im u ngn mch khng t bin nn tr s ban u ca cc thnh phn trong dng kch t phi tha mn: ifcko+ = -iftdo+ = -If Dng ifck tt dn theo hng s thi gian Ta v dng itd stato sinh ra n tt dn theo hng s thi gian Ta.
Hnh 5.7
Dng ifck sinh ra t trng p mch rto nn c th phn ra thnh 2 t trng quay ngc chiu nhau: - T trng quay ngc chiu vi rto (-) s ng yn so vi stato nn khng cm ng sang stato. - T trng quay cng chiu vi rto (+) s quay vi tc 2 so vi stato v cm ng sang stato to nn dng t do chu k ick(2) c tn s 2. Dng ny tt dn theo hng s thi gian Ta. Tm li: Dng trong cun dy stato l: iN = ick + ick - itd - ick(2) = ick - itd - ick(2) Dng trong cun dy kch t l: if = Ifo + iftd - ifck
I" + do
E" q x" d
Do Td b nn dng trong cun cn v dng ick tt nhanh hn dng ick do cun kch t sinh ra. Thnh phn siu qu t do ngang trc iq do dng t do trong cun cn ngang trc sinh ra, do n tt dn theo hng s thi gian Tq ca cun cn ngang trc v c tr hiu dng ban u l:
I" + qo
E" d x" q
Vy dng ngn mch ton phn ca my in c cun cn: iN = ick + ick + ick + iq - itd - ick(2) Tr hiu dng ca dng siu qu ban u l:
I" = o
E" o x" d
T* =
L* X * X = = r* r* r
Ta =
X2+x rst + r
Tfo =
X f X ad + X f = rf rf
X f +
' Tf' = Td =
X . X ad X + X ad X 'f = rf rf
10
' Td
trong : Xf - in khng ca cun kch t khi ni tt cun dy stato. Nu ngn mch cch my pht mt on c in khng bng x th:
' Td
x 'd + x = Tfo xd + x
11
- Cc ng c khng ng b vi h s trt b xem nh l ng c ng b khng c cun kch t, cng c thay th bng sc in ng v in khng siu qu :
II. Phng php giI tch: II.1. Tnh dng siu qu ban u:
Trnh t tnh ton nh sau: a) Lp s thay th, tnh ton qui i tham s ca cc phn t trong h n v c tn hay n v tng i: - My pht: thay th bng Eo v X = xd = xq, i vi my pht khng c cun cn xem rto nh cun cn t nhin, tc l cng dng cc thng s siu qa tnh ton vi xd = (0,750,9) xd. Sc in ng Eo c tnh theo cng thc gn ng vi gi thit my pht lm vic ch nh mc trc khi ngn mch:
X " = X *N = *
1 I * mm
v: Eo Uo - IoXsino trong : X*N - in khng ngn mch (lc ng c b hm). I*mm - dng m my ca ng c. Uo, Io, sino - c ly tnh trng trc ngn mch. Khi khng c s liu cn thit c th tra bng sau:
THIT B X Eo
My pht turbine hi My pht turbine nc c cun cn My pht turbine nc khng cun cn ng c ng b My b ng b ng c khng ng b Ph ti tng hp
b) Tnh ton: Bin i s thnh dng n gin gm mt hay nhiu nhnh ni trc tip t ngun n im ngn mch (hnh 6.1), t tnh c dng siu qu ban u theo biu thc sau:
I" = o
i =1
E" i X" i
c) Ch : Trong thc t, vic tnh ton dng siu qu ban u thng ch xt n nhng ph ti ni trc tip vo im ngn mch.
Hnh 6.1
II.2. Tnh dng ngn mch i vi ngun cng sut v cng ln:
Trong tnh ton n gin s b hay trong mng c ngun cng sut v cng ln th thnh phn chu k ca dng ngn mch l khng i v c tnh nh sau:
I ck =
U tb = I" = I o 3X
trong : Utb - in p trung bnh ca on c im ngn mch. X - in khng gia ngun v im ngn mch qui v on c im ngn mch. Trong h n v tng i vi lng c bn l Scb v Ucb = Utb th:
S* N = I * ck =
vi:
1 X *
SN = 3U tbI ck
Trong tnh ton thc dng, vic xt n cc h thng thng l gn ng. Nu bit tr s dng siu qa ban u Io hoc cng sut SN khi ngn mch 3 pha ti mt nt bt k trong h thng (hnh 6.2), th c th xc nh in khng XH ca h thng i vi im nt ny:
XH =
U tb 3.I " o
2 U tb
S"N
hay
X *H =
I cb I" o
Scb S"N
(6.1)
Nu khng bit dng hay cng sut ngn mch, c th xc nh in khng XH gn ng t cng sut ct nh mc ca my ct dng ct cng sut ngn mch (hnh 6.3), tc l trong cc biu thc (6.1) trn dng ICm v SCm thay cho Io v SN.
Hnh 6.2
Hnh 6.3
Nu ti nt ang xt cn c nh my in a phng (hnh 6.3) th phi gim bt lng IF, SF do nh my in ny cung cp, tc l trong cc biu thc (6.1) trn dng (ICm- IF) v (SCm- SF) thay cho Io v SN. Trng hp c mt s h thng lin lc vi nhau qua mt s im nt, nu bit dng hay cng sut ngn mch mi im nt, cng c th xc nh c in khng XH ca h thng. V d, trn hnh 6.4 ta c:
X M =
U tb 3.I " M
X M = X N
va
X N =
U tb 3.I "N
X H1 ( X H 2 + X MN ) X H1 + X H 2 + X M N ( X H1 + X MN ) X H 2 = X H1 + X H 2 + X M N
Hnh 6.4
i xk = k xk I ckm = 2k xk I ck I xk = I ck 1 + 2( k xk 1) 2
i xk = 2k xk I " o I xk = I " 1 + 2( k xk 1) 2 o
trong cc biu thc trn, kxk l h s xung kch, ph thuc vo hng s thi gian Ta=L/r. Khi xt ring nh hng ca cc ng c v ph ti tng hp th:
i xk = 2k xk I " + 2k xk I " o
vi: I - dng siu qu ban u do ng c hay ph ti cung cp. kxk - h s xung kch ca ng c hay ph ti tng hp. Trung bnh c th ly gi tr nh sau: Ngn mch ti thanh gp in p my pht hoc u cao p ca my bin p tng: kxk = 1,9 Ngn mch cc thit b cao p xa my pht: kxk = 1,8 Ngn mch pha th cp ca cc trm h p (S<1000KVA): kxk = 1,3 i vi ng c khng ng b, suy gim ca cc thnh phn dng chu k v t do do n cung cp cho im ngn mch l gn nh nhau, c th ly: - ng c c ln : kxk = 1,8 - ng c c 100200KW: kxk = 1,51,6 - ng c c b v ph ti tng hp: kxk = 1
I N = I ck =
E X
X th = x d
hay khi Ucb = Um th:
U m Eqgh U m 1 Eqgh* 1
X th* = x d*
Nu XN > Xth th my pht lm vic trng thi nh mc v c thay bng Eqgh v xd vi: Eqgh* = Ifgh*
Nu XN < Xth th my pht lm vic trng thi kch t gii hn v c thay bng Um v XF = 0. Trng hp mch phc tp c nhiu ngun lin kt nh hng nhau thng khng th s dng ch tiu nu trn xc nh tnh trng lm vic ca cc my pht. Do phi dng phng php gn ng nh sau: - Ty thuc vo v tr ca my pht i vi im ngn mch, gi thit trc tnh trng lm vic ca my pht. - Lp s thay th v tin hnh tnh ton dng ngn mch IN. - Kim tra li gi thit bng cch tnh ngc li tm dng IF do mi my pht cung cp cho im ngn mch v so snh vi Ith ca tng my pht.
I th* =
Eqgh* 1 1 = X th* x d*
Nu IF > Ith th my pht lm vic trng thi kch t gii hn. Nu IF < Ith th my pht lm vic trng thi nh mc. i vi nhng my pht gi thit lm vic trng thi kch t gii hn cng c th kim tra theo in p u cc my pht (UF < Um) Nu gi thit ng xem nh bi ton gii xong. Nu gi thit sai mt my pht no cn phi thay i trng thi ca n v tnh ton li. - Nhng im cn lu : Ph ti lm tng tng dn so vi im ngn mch, v vy nu b qua nh hng ca ph ti th kt qu tnh ton c th c sai s ln, ch b qua nh hng ca ph ti khi xt n ngn mch ngay u cc my pht. Ph ti cng c th nh hng n tnh trng lm vic ca my pht trong iu kin ngn mch, do vy cn phi xt n chng khi gi thit. Nu trong h thng c my pht khng c TK th thay th n bng Eq v xd .
trong , Ickt tnh ton bng gii tch rt phc tp, thng tra theo ng cong tnh ton, cn Itdt c tnh bng biu thc sau:
I tdt = I tdo+ .e
t Ta
= 2I " .e o
t Ta
Thc t n gin dng cng thc gn ng sau: INt = t.Io t : h s tnh ton, gi tr trung bnh ca n c th ly nh sau: khi t = 0,05sec: t = 1,1 khi t = 0,1 sec: t = 1 khi t 0,2 sec: c th xem INt Ickt v hu nh thnh phn t do tt ht.
Hnh 6.5
ng cong c xy dng theo s n gin nh hnh 6.5, trong coi rng trc ngn mch my pht lm vic vi ph ti nh mc v ph ti khng i trong sut qu trnh ngn mch, nhnh b ngn mch 3 pha ti im N c in khng xN khng mang ti trc khi xy ra ngn mch. Cho xN cc gi tr khc nhau, theo cc biu thc bit hoc bng m hnh tnh Ick ti im ngn mch cc thi im khc nhau. T kt qu tnh c, xy dng h ng cong I*ckt = f(x*tt , t). Cc tham s u tnh trong n v tng i vi lng c bn l nh mc ca my pht: Ucb = Utb v Scb = SmF.
t ' = t.
Tfotc Tfo
i vi my pht turbine hi: Tfotc= 7sec, my pht turbine nc: Tfotc= 5sec. ng cong tnh ton c v vi my pht c ph ti nh mc, do trng hp my pht khng c ph ti u cc th tr s dng in tm c I*ck phi hiu chnh thnh:
' I * ck
x tt x " d = (1 + ) I * ck 1,2
x * tt = x * .
Sm Scb
trong : Sm - tng cng sut nh mc ca cc my pht. T in khng tnh ton x*tt v thi im t cn xt, tra ng cong tnh ton (hnh 6.6) s tm c I*ckt. Tnh i v n v c tn (nu cn) vi lng c bn lc ny l Sm v Utb:
Sm 3. U tb
Mt s im cn lu : - Khi x*tt > 3 th dng chu k khng thay i v bng: I*ck = 1/x*tt. - Nu cc my pht khc loi th dng ng cong tnh ton ca my pht c cng sut ln, gn im ngn mch. - Nu r < x/3 th khng th b qua in tr tc dng v phi tnh ton Z, sau dng Ztt thay v xtt.
thay i dng in ring r ca tng my pht hay tng nhm my pht. Trnh t tnh ton nh sau: Lp s thay th, tham s ca cc phn t c tnh ton gn ng trong h n v tng i (vi cc lng c bn Scb, Ucb = Utb). Da vo s xc nh nhm cc my pht c th nhp chung, h thng cng sut v cng ln phi tch ring ra. Dng cc php bin i a s v dng tng nhnh c lp ni vi im ngn mch. Tnh ton vi tng nhnh ring r theo phng php bin i chung. Cng sut c bn tnh x*tt l tng cng sut cc my pht trn mi nhnh.
x * tti = x * i .
Smi Scb
Tra theo ng cong tnh ton ti thi im ang xt tm ra dng I*ckti trn mi nhnh ring bit. Tnh dng tng trong h n v c tn: Ickt = I*ckti.Imi Nhnh c h thng cng sut v cng tch ring ra v tnh trc tip dng ngn mch do n cung cp:
I NH =
I cb x * NH( cb)
hay I * NH =
1 x * NH ( cb)
trong : x*NH(cb) - in khng tng h gia h thng v im ngn mch tnh trong h n v tng i vi cc lng c bn Scb, Ucb = Utb. Thng thng trong tnh ton s dng 2 n 3 nhnh bin i c lp.
. 1 1 F0 . a2 a Fa1 . a a2 Fa2 . 1 1 Fa . 2 a a Fb . a2 a Fc
v ngc li:
. F . 0 1 1 Fa1 = 1 . 3 Fa2 1
. . . .
Khi Fa + Fb + Fc = 3 F0 = 0 th h thng 3 vct l cn bng. H s khng cn bng: b0 = F0/F1 H s khng i xng: b2 = F2/F1 H thng vct th t thun v th th nghch l i xng v cn bng, h thng vct th t khng l i xng v khng cn bng.
Mt vi tnh cht ca cc thnh phn i xng trong h thng in 3 pha:
Trong mch 3 pha - 3 dy, h thng dng in dy l cn bng. Dng i trong t (hay trong dy trung tnh) bng tng hnh hc dng cc pha, do bng 3 ln dng th t khng. H thng in p dy khng c thnh phn th t khng. Gia in p dy v in p pha ca cc thnh phn th t thun v th th U d1 = 3U f 1 ; U d2 = 3U f 2 nghch cng c quan h 3: C th lc c cc thnh phn th t.
U1 = j.I 1 . X 1 U 2 = j. I 2 . X 2 U 0 = j I 0.X 0
trong : X1, X2, X0 - in khng th t thun, nghch v khng ca mch. Khi ngn mch khng i xng ta xem tnh trng mch nh l xp chng ca cc mch tng ng vi cc thnh phn i xng tun theo nhng phng trnh c bn sau:
. .
U N1 = E j I N1 . X 1 . U N 2 = 0 j I N 2 . X 2 . U N 0 = 0 j I N 0 . X 0
trong : UN1, UN2, UN0, IN1, IN2, IN0 - cc thnh phn th t ca dng v p ti im ngn mch. Nhim v tnh ton ngn mch khng i xng l tnh c cc thnh phn i xng t cc phng trnh c bn v iu kin ngn mch, t tm ra cc i lng ton phn.
. . . .
IV.1. My in ng b:
- in khng th t nghch X2 l phn ng ca my in do dng th t nghch to t trng quay ngc vi vn tc 2 so vi rto. Tr s ca X2 ty thuc i xng ca my in, thng ghi trong l lch my. Trong tnh ton gn ng c th ly: My in khng cun cn: X2 = 1,45xd My in c cun cn: X2 = 1,22xd - in khng th t khng Xo c trng cho t thng tn ca dng th t khng: Xo = (0,15 0,6)xd X1 thay i trong qu trnh ngn mch nhng X2 v Xo nu khng xt n bo ha th c th xem l khng i. Tnh ton gn ng c th ly gi tr trung bnh trong bng 7.1.
Bng 7.1:
LOI MY IN
My pht turbine hi < 200MW My pht turbine hi 200MW My pht turbine nc c cun cn My pht turbine nc khng cun cn My b v ng c ng b c ln
X2
XO
IV.4. My bin p:
My bin p c X1 = X2, cn Xo ph thuc vo t ni dy. T ni dy ch c th cho dng th th khng chy qun trong cun dy m khng ra ngoi li in. T ni dy Y cho dng th th khng i qua cun dy ch khi trung tnh ni t. Ni Yo / :(hnh 7.2) xo >> xII Xo = xI + xII =X1
Hnh 7.2
Hnh 7.4 i vi my bin p 2 cun dy gm 3 my bin p 1 pha hoc i vi my bin p 3 pha 4 tr hay 5 tr th xo = , i vi my bin p 3 pha 3 tr th xo = 0,3 1. i vi my bin p 3 cun dy thng c 1 cun dy ni v vy c th b qua xo Ni Yo / /Y :(hnh 7.5) Xo = xI + xII
Hnh 7.5 Ni Yo / /Yo :(hnh 7.6) Xo ty thuc vo ch lm vic ca im trung tnh li in.
Hnh 7.6
Ni Yo / / :(hnh 7.7)
Xo = xI + (xII // xIII)
Hnh 7.7
IV.5. ng dy:
IV.5.1. ng dy trn khng:
X2 = X1 Xo ph thuc ng i ca dng th th khng, ngha l ph thuc vo s phn b ca chng trong t, trong dy trung tnh, trong nhng mch ni t song song (dy chng st). H cm gia cc pha lm gim X1, X2 nhng lm tng Xo. - i vi ng dy n 3 pha (1 l): Xo > X1 - i vi ng dy kp 3 pha (2 l), Xo ca mt l ln hn in khng th t khng Xo ca ng dy n 3 pha do c h cm gia 2 mch song song: Xo = Xo + XI-IIo trong : XI-IIo - in khng th t khng h cm gia 2 l. in khng tng ng ca 1 pha ng dy kp l: Xo = Xo/2 = (Xo + XI-IIo)/2 - Anh hng ca dy chng st: Dy chng st thng c ni t mi ct to thnh nhng mch vng kn cho dng cm ng i qua khi c dng th t khng trong cc pha (i vi dng th t thun v dng th t nghch khng c cm ng v tng t thng mc vng do chng to nn bng khng). Chnh h cm gia dy chng st v cc pha lm gim Xo ca ng dy, h cm ny ph thuc vo vt liu, s lng v s b tr ca dy chng st. Trong tnh ton gn ng c th ly tr s trung bnh trong bng 7.2. Bng 7.2:
TNH CHT NG DY
ng dy n khng c dy chng st ng dy n c dy chng st bng thp ng dy n c dy chng st dn in tt ng dy kp khng c dy chng st ng dy kp c dy chng st bng thp ng dy kp c dy chng st dn in tt
T S Xo/X1
IV.5.1. ng dy cp:
V cp thng c ni t 2 u v nhiu im trung gian (hp ni cp), do to thnh ng i i vi dng th t khng, v cp c nh hng tng t nh dy chng st ca ng dy trn khng. Gi tr ro, Xo ca dy cp thay i trong phm vi rng. Trong tnh ton gn ng, vi cp 3 li c th xem: ro 10r1 Xo (3,5 4,6)X1
V. S Cc thnh phn th t:
V.1. S th t thun v th t nghch:
S th t thun l s dng tnh ton ch i xng. Ty thuc vo phng php v thi im tnh ton, cc my pht v cc phn t khc c thay th bng sc in ng v in khng tng ng. S th t nghch v s th t thun c cu trc tng t nhau v ng i ca dng th t nghch v dng th t thun l nh nhau. im khc bit ca s th t nghch so vi s th t thun l: - cc ngun sc in ng bng khng. - cc in khng th t nghch khng thay i, khng ph thuc vo dng ngn mch v thi im tnh ton. Ta gi: im u ca s th t thun v th t nghch l im ni tt c cc trung tnh my pht v ph ti, l im c th in bng khng. im cui ca s th t thun v th t nghch l im s c. in p gia im cui v im u ca s th t thun v th t nghch tng ng l in p ngn mch th t thun v th t nghch.
V.2. S th t khng:
ng i ca dng th t khng rt khc vi dng th t thun v th t nghch. S th t khng ph thuc rt nhiu vo cch ni dy ca my bin p v ch ni t im trung tnh ca h thng in. Mun thnh lp s th t khng cn bt u t im ngn mch, coi rng c 3 pha ti im nhp chung v c in p l UNo. S th t khng ch bao gm cc phn t m dng th t khng c th i qua. Tng tr ni t cc im trung tnh cn nhn 3, v s th t khng c lp cho 1 pha trong khi qua tng tr ni t c dng th t khng ca c 3 pha.
I. . NA 1 I NB = 1 . I NC 1
. 1 1 I N 0 . a2 a I NA1 . a a2 I NA 2
I. . N 0 1 1 I NA1 = 1 . 3 I NA 2 1
. 1 1 I NA . a a2 I NB . a2 a I NC
U NA 1 = E A j I NA 1 . X 1 U NA 2 = 0 U N0 = 0
. .
j I NA 2 . X 2 j I N 0 . X 0
.
I NA I NB
. .
=0 = I NC
. .
(7.4) (7.5)
Hnh 7.8
U NA1 = U NA 2
(7.7)
I N0 = 0 I NA1 = I NA 2
. .
(7.8) (7.9)
EA j I NA1 . X 1 = 0 j I NA 2 . X 2 = 0 + j I NA1 . X 2
Nh vy:
.
I NA 1
EA = j( X 1 + X 2 )
I NB = I NC = j 3 I NA 1 U NA 1 = U NA 2 = j I NA 1 . X 2 U NA = 2 U NA 1
. . . . .
;
.
U N0 = 0
.
U NB = U NC = U NA 1
Hnh 7.9
I NB I NC
. .
=0 =0
(7.10) (7.11)
Hnh 7.10
. . . 1. I N 0 = I NA 1 = I NA 2 = I NA 3
(7.13)
EA j I NA 1 ( X 1 + X 2 + X 0 ) = 0
Nh vy:
I NA 1 =
j( X 1
EA + X 2 + X 0 )
10
U N 0 = jX 0 I N 0 = jX 0 I NA 1
. . .
;
.
U NA 2 = jX 2 I NA 2 = -jX 2 I NA 1
I NA = I = 3I NA 1
Ap ti ch ngn mch:
U NB = U N 0 + a2 U NA 1 + aU NA 2 = j[( a2 a) X 2 + ( a2 1) X 0 ] I NA 1 . . X = 3 I NA 1 ( X 2 aX 0 ) = 3 I NA 1 X 2 (1 a 0 ) X 2 U NC = U N 0 + aU NA 1 + a2 U NA 2 = 3 I NA 1 ( X 2 a2X 0 )
. . . . .
= j[( a a2 ) X 2 + ( a 1) X 0 ] I NA 1 . X = 3 I NA 1 X 2 (1 a2 0 ) X 2
Hnh 7.11
I NA
. .
=0
(7.14) (7.15)
U NB = 0
Hnh 7.12
. 1 1 U NA . . . 1 . a a2 0 U N 0 = U NA1 = U NA 2 = U NA 3 a2 a 0
. . . .
(7.17)
jX 2 I NA 2 = jX 0 I N 0
11
Nh vy:
I N 0 = I NA 1 (
. .
X 2 ) X 0 + X 2
.
;
.
I NA 2 = I NA 1 (
.
X 0 ) X 0 + X 2
U NA 1 = EA j I NA 1 X 1 = U N 0 = j I N 0 X 0 = j I NA 1 (
Do : Dng ti ch ngn mch:
X 2 ) X 0 X 0 + X 2
I NA 1 = j( X 1
.
EA X 2 X 0 ) + X 2 + X 0 ;
.
I NB = ( a 2
X 2 + aX 0 . ) I NA 1 X 2 + X 0
. .
I NC = ( a
X 2 + a 2X 0 . ) I NA 1 X 2 + X 0
Dng i qua t I l:
.
I = 3I N 0 = 3I NA 1
.
p ti im ngn mch: U NA = 3U NA 1
X 2 X 0 + X 2 . X 2 X 0 = 3j I NA 1 X 0 + X 2
(2)
I NA 1
.
EA = j( X 1 + X 2 )
.
U NA 1 = jX 2 I NA 1
. .
I NA 2 = I NA 1 ;
N
(1)
I N0 = 0
U NA 2 = U NA 1 ; U N 0 = 0
I NA 1 =
.
j( X 1
.
EA + X 2 + X 0 )
.
U NA 1 = j( X 2 + X 0 ) I NA 1 U NA 1 + U NA 2 + U N 0 = 0
. . .
I NA 2 = I N 0 = I NA 1
12
(1,1)
I NA 1 = j( X 1
. .
I NA 1 + I NA 2 + I N 0 = 0
EA X 2 X 0 + ) X 2 + X 0
U NA 1 = j I NA 1 (
. .
X 2 X 0 ) X 0 + X 2
.
U NA 2 = U N 0 = U NA 1
( n) . ( n) . ( n) U NA 1 = jX . I NA 1 ( n) . ( n) . ( n) I N = m . I NA 1
EA = j( X 1 + X ( n) )
trong , m(n), X(n) ty thuc vo dng ngn mch c tnh theo bng 7.4. Bng 7.4:
Dng NM (n)
0 X2 X2 + Xo
X(n)
m(n)
1 3 3
X 2 X 0 X 2 + X 0
3 1
X 2 X 0 ( X 2 + X 0 ) 2
Nh vy cc phng php tnh ton, cng thc s dng cho ngn mch 3 pha i xng u c th dng tnh ton thnh phn th t thun ca mt dng ngn mch khng i xng bt k.
13
U NA 1 = U NA 2 I NA 1 = I NA 2
. .
EA = j( X 1 + X 2 )
Hnh 7.14
Hnh 7.15
Hnh 7.16
U NA 1 + U NA 2 + U N 0 = 0 I NA 1 = I NA 2 = I N 0 = j( X 1 EA + X 2 + X 0 )
. . . .
U NA 1 = U NA 2 = U N 0 I NA 1 = ( I NA 2 + I N 0 ) = j( X 1 EA X 2 X 0 ) + X 2 + X 0
. . . .
S phc hp rt thun tin khi cn nghin cu cc thnh phn dng v p ti mt phn t hoc mt nhnh no , nht l khi dng m hnh tnh ton, v n cho php o trc tip kt qu ngay trn m hnh.
14
X * tt = ( X 1 + X ( n) )
Sm Scb
trong : Sm - tng cng sut nh mc ca tt c cc my pht c trong s . Tra ng cong tnh ton ti thi im t cn xt tng ng vi in khng tnh ton X*tt c dng th t thun I(n)*N1t. Tnh dng ngn mch ton phn trong n v c tn:
( I ( n) = m( n) .I * n)1t .I m Nt N
X * tti = X i
Smi Scb
trong : Smi - tng cng sut nh mc ca cc my pht ghp chung trong nhnh th i. Tra ng cong tnh ton ti thi im t cn xt tng ng vi in khng tnh ton X*tti c dng th t thun I(n)*N1ti ca nhnh th i. Tnh dng ngn mch ton phn trong n v c tn:
( I ( n) = m( n) I * n)1ti .I mi Nt N i =1 k
trong : k - s nhnh tch ring ca s thay th. Imi - dng nh mc tng ca nhnh th i tng ng vi cp in p cn tnh dng ngn mch.
15
MT S IM LU :
- Nu c h thng cng sut v cng ln th phi tch n thnh mt nhnh ring, sau khi thm X(n) dng cc php bin i tnh in khng tng h gia h thng v im ngn mch X*HN v tnh ring dng do h thng cung cp:
) I ( n1H = N
I cb X * HN
) I ( n) = m( n) I ( n1H NH N
- V phng php ng cong tnh ton s dng cch tnh gn ng nn c th xem X2 X1 m khng cn lp s th t nghch. - Do cch im ngn mch gi tng thm mt in khng ph X(n) nn s khc bit gia cc ngun t hn. V vy thng dng 1 hoc 2 bin i chung l m bo chnh xc yu cu, ch tch ring nhng nhnh cn thit.
( U a , U A ) = = 30o . N
trong : N - ch s ca kim ng h. Nh vy c th s dng h s bin i phc:
k1 =
vi k =
UA Ua
.
= k.ej = k.ej 30
.N
k1 =
U A1 U a1
.
U a1 =
1 k1
.
U A1 =
o 1 . U A1.e j 30 .N k
hay:
Dng v p th t thun bin i qua my bin p vi cng mt gc pha nh nhau (hnh 7.17).
16
Hnh 7.17
Hnh 7.18 Tng t, dng v p th t nghch bin i qua my bin p cng vi cng mt gc pha (hnh 7.18) ca h s bin i phc k2 lin hip vi k1.
. o k 2 = k1 = k.e j 30 .N . o 1 . 1 . U a2 = . U A 2 = U A 2.ej 30 .N k k
.
Dng v p th t khng bin i qua my bin p (nu c th c) hoc cng pha hoc lch pha nhau 180o. Xt mt s trng hp sau: - Trng hp my bin p ni Y/Y-12 hay /-12 (tc N=12), cc vct dng v p 2 pha trng pha nhau, ngha l h thng vct xem nh khng lch pha khi bin i qua my bin p. Khi N=6, h thng vct 2 pha ca my bin p s lch nhau 180o. i vi my bin p ni Yo/Yo cn tnh n s bin i ca thnh phn dng v p th t khng. - Trng hp thng dng nht my bin p ni Y/-11, khi bin i t pha Y qua pha th h thng vct th t thun s quay mt gc 30o ngc chiu kim ng h. Mt s lu : - Dng trong cun dy ni ca my bin p c th c thnh phn th t khng, nhng dng dy v p dy khng c thnh phn ny. - Trong h n v tng i th t s bin p k = 1, do h thng vct 2 pha ca my bin p c ln bng nhau, ch khc nhau v gc pha.