Moja historia, moja firma

portrety polskich przedsibiorcw rodzinnych

Moja historia, moja firma

portrety polskich przedsibiorcw rodzinnych
MAGORZATA ZAWADKA, URSZULA HOFFMANN

Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci Warszawa 2012

Redaktor prowadzcy: Magorzata Zawadka Koordynacja prac: Magorzata Mczyska Redakcja stylistyczna: Agnieszka Fedorczyk Korekta: Pracownia Register Copyright by Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci Copyright by stowarzyszenie Inicjatywa Firm Rodzinnych Zdjcia: archiwa prywatne bohaterw opowieci ISBN 9788376331454 Wydanie 1 Nakad 1500 egzemplarzy Projekt graficzny okadki: Pracownia Register Projekt graficzny, skad i przygotowanie do druku: Pracownia Register Oprawa i druk: Agencja Wydawniczo-Reklamowa A. Grzegorczyk Wydawca: Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci ul. Paska 8183 00834 Warszawa tel.: +48 22 432 80 80 fax: +48 22 432 86 20 biuro@parp.gov.pl www.parp.gov.pl
Publikacja powstaa w ramach projektu partnerskiego Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci i stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych Firmy rodzinne finansowanego z Europejskiego Funduszu Spoecznego ze rodkw Programu Operacyjnego Kapita Ludzki, Priorytet II, Dziaanie 2.1, Poddziaanie 2.1.3

SOWO WSTPNE

Szanowni Pastwo, oja historia, moja firma portrety polskich przedsibiorcw rodzinnych to pozycja niezwyka tak jak niezwyke s opowiedziane w niej historie. Opowieci te powstay w ramach projektu Firmy rodzinne realizowanego w partnerstwie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci i stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych. To portrety wybranych beneficjentw projektu wacicieli firm i czonkw ich rodzin, ktrzy zgodzili si opowiedzie szczerze o tym, jak budowali swj biznes. Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci od lat wspiera rozwj polskich firm, w tym przede wszystkim mikro, maych i rednich, bdcych podstaw naszej gospodarki. Podejmujc decyzj o udzieleniu wsparcia, zawsze przygldamy si firmie potencjalnemu beneficjentowi analizujc jej dotychczasow dziaalno, plany na przyszo, potrzeby szkoleniowe. Starajc si, aby rodki publiczne trafiy tam, gdzie s najbardziej potrzebne i gdzie przynios najlepsze rezultaty, patrzymy na moliwoci efektywnego wykorzystania przez firm otrzymanego wsparcia. Trudno o lepszy sposb przyjrzenia si firmie, jak wysuchanie opowieci jej zaoycieli. Ludzi, dla ktrych firma to nie tylko sposb na biznes. To pasja, sposb na ycie, polisa ubezpieczeniowa caej rodziny, a w wielu przypadkach take ukochany podopieczny. Opowiedziane historie to nie tylko zapis rozwoju firmy, ale rwnie pikne opowieci o rodzinie, mioci, wsplnym deniu do celu, dzieleniu pasji, a take o rozwizywaniu niejednokrotnie bardzo trudnych problemw zarwno rodzinnych, jak i firmowych. Lektura tej ksiki sprawia, i nasi beneficjenci, na ktrych jako dysponent rodkw publicznych patrzymy gwnie przez pryzmat ich potencjau ekonomicznego, stali mi si bliscy. Myl, e stan si bliscy rwnie Pastwu. Zapraszam do lektury,

Boena Lubliska-Kasprzak Prezes PARP

OD AUTOREK

sile opowieci przekonaam si po raz pierwszy, kiedy polecono mi napisa esej o sobie, ze szczeglnym zwrceniem uwagi na firm, jej rozwj oraz sposb zarzdzania. Pierwsz moj myl byo to, e nie bardzo mam o czym pisa, bo nie mam nic ciekawego do opowiedzenia. Fakt, e firm prowadziam z powodzeniem ju od 1990 roku, e zaoyy j dwie kobiety z maymi dziemi, bez wiedzy o zarzdzaniu, marketingu, bez komputerw, Internetu i komrek, a potem zdoay j rozwin do dobrze prosperujcego przedsibiorstwa, nie wydawa mi si niczym szczeglnym. Mj stosunek do firmy i tego, czego w niej dokonaam, zmienia si wraz z procesem pisania. Rosa duma i zrozumienie, e to wszystko nie zrobio si samo, e staa za tym ogromna praca, wiele wyrzecze oraz umiejtno zarzdzania zaog. Wrciy wspomnienia trudu, jakim byo poczenie prowadzenia przedsibiorstwa z wychowaniem czwrki dzieci, pojawia si satysfakcja, e udao mi si to pogodzi. Firma dziaa do dnia dzisiejszego, a dzieci wyrosy na wartociowych i odpowiedzialnych ludzi, z pasj realizujcych swoje marzenia. Ale dopiero napisanie tego eseju pozwolio mi uwiadomi sobie rozmiar wszystkiego, z czym si borykaam, co osignam i poczu prawdziw dum. Majc za sob takie dowiadczenie, atwo mogam zrozumie moich rozmwcw niejednokrotnie nastawionych sceptycznie do propozycji napisania eseju o ich firmie. Pierwsze reakcje byy czsto podobne i wyraay wtpliwoci, czy warto pisa o ich biznesie, gdy: O czym tu waciwie pisa?, bo: To przecie nic takiego, czy: W zasadzie to nie ma si czym chwali. Proponowano mi p godziny na spotkanie w przekonaniu, e tyle wystarczy na rozmow o dziaajcym od wielu lat przedsibiorstwie. Pniej najczciej okazywao si, e opowie mona by snu godzinami i wci przypominao si co nowego. Pojawiay si prawdziwe emocje, czsto duma, wzruszenie, poczucie spenienia. Jeszcze wiksze wraenie robi napisany ju esej. Jak wyrazi si jeden z moich rozmwcw: Opowie dopiero po napisaniu zrobia si prawdziwa i pozwolia ujrze przebyt
O D AU TO R E K | 7

drog. Pki historia firmy bya tylko opowiadana przy rnych okazjach, najczciej fragmentarycznie, nie robia takiego wraenia. Efekt ich wasnej pracy zaskakiwa opowiadajcych dopiero w chwili, gdy po raz pierwszy mogli spojrze na swoj dziaalno i osignicia swego ycia z pewnego dystansu. Ciesz si bardzo, e dane mi byo pozna tylu wspaniaych ludzi i wysucha opowieci o ich firmach i yciu. Moi rozmwcy zdecydowali si wzi los w swoje rce, mieli swoje marzenia i wizj przyszoci, a zawarte tu opowieci pokazuj, e udao im si to zrealizowa, chocia rzadko bya to droga lekka, atwa i przyjemna. Urszula Hoffmann

OD AUTOREK

dy dzielimy si swoj opowieci, zachodz dwa podstawowe procesy: ten, kto opowiada, zostaje wysuchany, ten, kto sucha, jest obdarowany dowiadczeniem drugiego. Na wstpie pragn wic podzikowa wszystkim rodzinnym za obdarowanie nas swoimi historiami, koordynatorowi prac z ramienia PARP, Magorzacie Mczyskiej, za jej wsparcie, wol wsuchania si w opowieci i osobiste zaangaowanie, bez czego nie byoby tej publikacji, oraz autorowi koncepcji metodologii wsparcia firm rodzinnych, Jackowi Jakubowskiemu, za zauwaenie wartoci procesu pracy z narracj i wczenie go do programu. Chciaabym, by ta ksika bya dla Pastwa tym, czym dla mnie stay si spotkania z jej bohaterami inspiracj, plastrem na dusz, zrozumieniem przyczyn wasnych bdw, docenieniem osigni. Bo kade nagranie rodzinnej historii byo dla mnie wsparciem. Sowa opowiadajcych okazyway si drogowskazami na przyszo, tumaczyy skrawki mojej wasnej historii, odpowiaday na, czsto nawet nie wyartykuowane, pytania. Te rozmowy uwiadomiy mi take, jak inny jest nasz kraj od tego, jakim zwykle pokazuj go media. Polska opowiadana nam przez rodzinnych jest krajem ludzi odpowiedzialnych, kierujcych wasnym losem, budujcych godn przyszo i niezaleno swoich dzieci. Ludzi, dla ktrych w biznesie liczy si nie tylko zysk, ale take, jeli nie przede wszystkim wartoci, i ktrzy dbajc o siebie, dbaj o innych, oferujc im jedno z podstawowych dbr czowieka, jakim jest praca. To kraina firm, ktre cechuje zaradno, zdolno przetrwania i rnorodno, a ta z kolei stanowi wielki potencja synergii. Jak bowiem naucza w projekcie prezes stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych, Andrzej Jacek Blikle: zgodnie wsppracujce rnorodnoci wykorzystuj to, czym si rni, by miast zwalcza si nawzajem uzupenia swoje szanse i talenty. Oby tych zgodnych rnorodnoci, trwaych wartoci oraz godnej pracy zarwno w globalnej, jak i krajowej rzeczywistoci, byo jak najwicej. Zapraszamy Pastwa na spotkanie z polskimi przedsibiorcami. Magorzata Zawadka

MAKARCZYKOWIE
Skarb Matki

NAZYWAM SI DARIUSZ MAKARCZYK. Z zawodu jestem inynierem chemii, wacicielem wytwrni chemiczno-kosmetycznej. Produkujemy kosmetyki dla niemowlt i dzieci.

irm prowadz od roku 1965, miaem wtedy 18 lat. Teraz mam lat 64, wic praktycznie cae moje ycie zostao w tej firmie umieszczone. yj z niej i mam nadziej, e tu dalej bd dziaay moje dzieci: Paulina Makarczyk i Pawe Makarczyk. O dziwo, s zainteresowani, co mnie bardzo cieszy. Nigdy nie mylaem, e to bdzie co, co oni po mnie przejm. Czasy poprzedniego systemu gospodarczego oznaczay ycie z dnia na dzie. Co kilka Dariusz Makarczyk lat trzeba byo uzyskiwa pozwolenie i licencj na prowadzenie dziaalnoci. Dostawao si je w zalenoci od sytuacji politycznej w kraju albo znajomoci. Nic nie byo pewne, tylko ta ciga, wymuszana przez system prowizorka. Biznes przejem po ojcu. Wczenie, bo zmar, kiedy miaem 17 lat. Byo to zaraz po maturze. Do tego czasu moje uczestnictwo w jego pracy byo nijakie. Po pierwsze, nieszczeglnie si tym interesowaem, po drugie raczej wstydziem si jego dziaalnoci. Pamitam, jak w szkole bya ankieta i gupio mi byo, e tatu pracuje pod tym samym adresem, pod ktrym ja mieszkam. To byo ju tu, na Poskiej 19 w Warszawie, gdzie teraz jestemy. Pamitam te jakie boisko, miaem czerwon chust na szyi i rodzice si do mnie umiechali. Nie wiem, o co chodzio, ale mam w sobie gboko taki obrazek.
M A K A RC Z Y KOW I E | 11

Ojciec pracowa bardzo ciko. Nie byo warunkw mieszkaniowych ani pomieszcze do produkcji. Budka, w ktrej wyrabia kosmetyki, jest wbudowana w dzisiejsz hal i tym bardziej wida, jaka bya malutka. To, co tata robi, wynikao chyba z historii jego ycia. Urodzi si na wsi, w Woowiczowce pod Grodnem dzi to miasto na terenie Biaorusi. Pochodzi z biednej rodziny wiejskiej, studia skoczy w wieku 35 lat, matur zdoby jako samouk. Mam jego wiadectwo maturalne, na ktrym jest napisane: uzyska po przygotowaniu domowym. Matka opowiadaa mi, e chcia studiowa medycyn, ale dosta si na farmacj, bo chyba atwiej byo zdoby stypendium. Kilka lat przed wojn uzyska dyplom i pracowa w aptece. Doszed do tego, przezwyciajc ogromne przeszkody. Pracowa fizycznie i sam si uczy, by zdoby matur. Zastanawiam si, jakie motywy nim kieroway, e jako jedyny z rodziny, z tego pokolenia, zdoby wysz edukacj? Co byo motorem takiego dziaania, skd mia takie samozaparcie? Ojciec to dla mnie wielki wzr. Symbol silnej woli i wytrwaoci. Po wojnie chcia mie wasn aptek, ale poniewa w cigu jednego dnia wszystkie zostay upastwowione, to zacz zaopatrywa te pastwowe apteki w wytwarzane przez siebie produkty ma cynkow i ma na wierzb. To dao mu troch gotwki, a e po wojnie niczego nie byo, to zacz produkowa mnstwo innych rzeczy: past do podg, do zbw, krem przeciw piegom, puder dla dzieci, kamie do czyszczenia teniswek o nazwie Biel Tenis byy wtedy takie pcienne buty, ktre si tym biaym proszkiem smarowao, eby adnie wyglday. Produkowa te anty-ferr, czyli proszek do wywabiania rdzawych plam, znicze nagrobkowe, a nawet puder kolorowy do twarzy. Wci mam etykietki wielu z tych produktw. Wytwarza je najpierw w wynajmowanych lokalach, przy piwnicach, a po zdobyciu gotwki kupi dziak na Zaciszu, przy Poskiej 2000 m, na ktrych wybudowa budynek gospodarczy i tu w do prymitywnych warunkach kontynuowa prac. Mama zajmowaa si domem, moim wychowaniem i wspieraa ojca. Te pochodzia ze wsi. Wiele osb z jej i ojca rodziny przenioso si wtedy do miasta. Na Biaorusi trwaa repatriacja, zabierano ziemie i wszyscy stamtd uciekali. Wielu z nich pracowao u ojca jego brat, wujek ze strony matki, kuzyni. Byem pnym dzieckiem i nie miaem z ojcem duego kontaktu. Zawsze by zaganiany, a ja troch tak patrzyem na niego, jak to modzie nie interesujc si za bardzo. Nie pamitam te, bymy finansowo stali lepiej ni inni. Raczej byy to bardzo trudne warunki. Na dziace, ktr kupi chyba w roku 1950, wod czerpao si kubekiem ze studni i nie byo elektrycznoci. To ojciec wywalczy, e podczono prd w tej okolicy. Podobno by te inicjatorem przeduenia linii autobusowej z dworca Wileskiego, dziki czemu ta okolica zyskaa dostp do kolejki Warszawa-Radzymin.
12 | M A K A RC Z Y KOW I E

Zwiza si z Prag pewnie dlatego, e przed wojn Targwek, ulica Stalowa, to bya najbiedniejsza cz Warszawy i tu wynajmowa mieszkanie w czasie studiw. Oglnie Praga bya dzielnic przemysow i peryferyjn, a Zacisze kocem wiata. Czytaem ksik pana Nowakowskiego, w ktrej pisa o Zaciszu jako o tej najgorszej dzielnicy, gdzie nawet policja baa si przyjeda. Ja tu rosem i jako tego nie czuem. Mieszkao tu duo biednych warszawiakw, ale te sporo ludzi przyjedao z zewntrz, takich, ktrzy stawiali ju adne domy i powolutku podnosili poziom dzielnicy. Nie marzyem, by si std wyrwa. Mielimy kilka wama, w oknach bya potna okiennica zamykana na sztab, ale szko, kolegw wspominam dobrze. Jak skoczyem podstawwk, to pobudowali tu tysiclatk. Bya pikna. Niestety, nie zdyem do niej chodzi. Za Gomuki byo takie haso: tysic szk na tysiclecie. Po mierci ojca zostalimy bez rodkw do ycia. Na wiosn zrobiem matur, a e od 15 czerwca mona byo dosta pozwolenie na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej na prawach wdowich ju jako 18-letni modzieniec zaczem chodzi po urzdach i to zaatwia. Znajomi ojca mieli pomc, niestety nic nie zrobili, a dla mnie kady pobyt w urzdzie oznacza wielkie i straszne przeycie. W tym czasie wszelka dziaalno prywatna bya niemile widziana. Czuem si jak obywatel drugiej kategorii, tym bardziej e byem taki mody. Ale trzeba byo z czego si utrzyma. Cz klientw ojca bya winna pienidze, ktre nam powoli oddawali, dziki czemu mielimy pierwszy zastrzyk gotwki i zaczlimy robi przede wszystkim lakiery do paznokci. Zostao po ojcu jeszcze troch surowcw, opakowa, buteleczek i razem z matk rozpoczem produkcj. Ona bya prost kobiet, wic ja funkcjonowaem jako ten wyksztacony, ktry po urzdach pisma wysya potrafi. Cigle mylaem, e to wszystko jest chwilowe, na somianych nogach, i e i tak nic z tego nie bdzie, bo system jest, jaki jest, wic koniecznie chciaem zdoby jakie wyksztacenie. Za dobrym uczniem nie byem, nie dostaem si na farmacj, wic poszedem do technikum pomaturalnego na specjalno analiza chemiczna. Prawie je skoczyem, ale poniewa pracowaem i widziaem, e dochody z produkcji lakierw s lepsze ni na jakiejkolwiek posadzie, to zaczem bra korepetycje, eby przygotowa si na studia. Znalazem wysz szko inyniersk w Radomiu, gdzie na obuwnictwie pierwszy semestr by taki sam, jak na wydziale chemicznym na Politechnice Warszawskiej. Tam si dostaem, a po pierwszym semestrze przeniosem si do Warszawy. Wydawao mi si, e jak skocz studia chemiczne, to ju bd wszystko wiedzia o kosmetykach i technologii produkcji. Ale poniewa Polska bya krajem zamknitym i wszelkie surowce byy trudne do zdobycia, to i tak bazowaem na tym, co produkowa ojciec. Tym bardziej e udao mi si zdoby zamwienia eksportowe. Ojciec sprowadza taki specjalny surowiec do lakierw perowych, ja t produkcj rozwinem w o wiele
M A K A RC Z Y KOW I E | 13

wikszej skali i wysyaem do Bugarii. Miaem zamwienia na kilkaset tysicy butelek. Udao mi si te nawiza kontakt ze szwajcarsk firm produkujc pigmenty. To by wielki sukces. Lakier bezbarwny kupowaem od fabryki w Cieszynie, miaem pigmenty, a e bya moda na lakiery te, zielone, niebieskie, nawet czarne, to byem prekursorem wprowadzania tych kolorw na krajowy rynek. Wszystko, co si wyprodukowao, od razu wyprzedawaem. To by duy zastrzyk pienidzy, dziki ktremu zaczem planowa budow domu. Pomylaem, e w piwnicach bd mia produkcj, a zamieszkam na grze. I tak si stao. W midzyczasie nkao mnie mnstwo utrudnie systemowych. Na przykad jeli chciao si studiowa wieczorowo, trzeba byo mie zawiadczenie o pracy. Przynosz dziekanowi i sysz: Panie Makarczyk, niech pan przyniesie z jakiej innej instytucji, nie sam od siebie. e niby sam si kieruj na studia, a tak przecie nie mona. Na szczcie dziaa wtedy Komitet Drobnej Wytwrczoci czy Zrzeszenie Prywatnych Wytwrcw i jego prezes zgodzi si napisa, e kieruj mnie na studia. Innych kieroway organizacje pracy i partyjne. Nie byo we mnie nigdy chci zrzeszenia, naleenia gdziekolwiek czy tak zwanej uczciwej, pastwowej pracy. Po co? Skoro ju na studiach jedziem samochodem? Fiatem 125p wprawdzie, ale wtedy to ju byo co. I zamierzaem budowa dom, na co potrzebne mi byy ogromne fundusze. Nie widziaem moliwoci, by zostawi firm, i byem bardzo negatywnie nastawiony do systemu, jaki wtedy w kraju panowa. Wynikao to pewnie z pogldw moich rodzicw. Moje ciotki byy na Syberii, potem zdziczay po tym pobycie, zostay starymi pannami. Par lat temu je pochowaem. Wszyscy pochodzili z tej biaoruskiej wsi i z kimkolwiek nie rozmawiaem, to kto tam wanie wrci z Syberii. Wiedzieli, co to jest komunizm. Babcia zamarza w wagonie przy wywozie na Syberi, nie wiadomo, gdzie jest jej grb, ma tylko symboliczny, u mojego brata w Woominie. Z dziecistwa pamitam, jak ojciec sucha radia Londyn, jak si lampki paliy. W kach ju leelimy, nie wiedziaem, co to jest i po co, ale mam te lad radia w pamici. Jak po tej czerwonej chucie. Na studiach uczyem si ekonomii politycznej kapitalizmu i socjalizmu, bo wtedy by taki obowizek semestr jednego i drugiego trzeba byo zaliczy. Kapitalizm zrozumiaem od razu rynek, wymiana i tak dalej, a socjalizm kompletnie do mnie nie przemawia. W zwizku z tym nie chciaem te i do wojska. Skoro si z tym nie zgadzaem, to uwaaem, e zoenie przysigi byoby czym niemoralnym. Tak wic ju na studiach mam samochd, a na czwartym roku eksportuj. Sprzedalimy wtedy z matk masy tego lakieru i dostalimy okoo ptora miliona zotych, co byo kolosaln sum jak na tamte czasy, i zacz si stres, jak tu nie zapaci ogromnego
14 | M A K A RC Z Y KOW I E

podatku i jak te pienidze zatrzyma, bo dostalimy 500 tysicy zotych podatku wyrwnawczego, tak zwanego domiaru. W tym czasie skoczyo mi si te zezwolenie na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej, wic zoyem podanie o przeduenie i musiaem zgosi si na komisj. Pamitam t komisj, jakby to byo wczoraj. Stawilimy si tam razem z matk, eby widzieli, e jest osob starsz, chor, z trzeci grup inwalidztwa. Zoyem im owiadczenie, e w przyszoci chc pracowa dla Polski Ludowej, a nie dla siebie, dlatego rezygnuj ze wszystkich produktw, tylko prosz o pozostawienie mi lakierw i zmywacza do paznokci na okres dwch lat, bym mg zarobi na siebie w czasie koczenia studiw i pomc matce. To bya taka moja polityka, by uzyska pozytywny wynik odwoania podatkowego. Zadziaao, komisji bardzo spodobao si, e tak ze wszystkiego zrezygnowaem, wic w nagrod umorzono nam te 500 tysicy podatku. Komornik zdj egzekucj i moglimy kontynuowa budow. Bo wczeniej zajli mi ca ju uzbieran ceg i wszystkie inne materiay. Konta te by pozajmowali, na szczcie pienidze trzymaem w banku ziemnym, czyli w soiku, ktry zakopywaem w ogrodzie. Jak tylko na koncie pojawiay si zaliczki z eksportu, wszystko wypacaem i do ziemi. Potem wszystko, co byo w soju, wydaem na budow domu, w ktrym mieszkam do dzi z moimi dziemi. Bya to dobra inwestycja, oczywicie okupiona jak wszystko w tych czasach walk o kady detal. Byem w tych czasach zapalonym sportowcem i kochaem narty. Pienidzy na sprzt nie miaem, ale raz w roku udawao mi si wyjecha w gry, gdzie strasznie mi si podobay gralskie domy. Przywiozem wic na Zacisze projekt ze spadzistym dachem, co architekt uzna za niebezpieczne fanaberie. Panie, takich domw nie ma! Skd pan drzewo wemie? Nie ma drzewa! Co ty wybudowa? Ten dom jest niepraktyczny syszaem w kko, take od wasnej matki. A dzi wszystkie domy w okolicy maj spadziste dachy, wic nasz wyglda jak nowy, cho jest z wczesnych lat 70. Mielimy jedyny taki dom na terenie caej dzielnicy. W czasach polskiego socjalizmu im wikszy by brud i baagan, tym byo lepiej. Jak przychodziy kontrole, to si pokazywao: O, prosz, tu si wali wszystko, z tego niczego nie mam, widzi pan, to ju ledwo dyszy, nic niewarte W takiej atmosferze yem i niestety potem to rzutuje na cay sposb mylenia. Jak brzmi to przysowie o czowieku sowieckim? Jest przeciwny systemowi, ale te si w nim wychowa, wic jest jego przedueniem. A wracajc do historii, to po komisji mogem znw produkowa lakiery. Wiedziaem, skd bra barwniki, ale nie miaem dewiz na ich zakup, wic szukaem ludzi, ktrzy mieli znajomych za granic, otrzymywali barwniki w paczkach, a ja je odkupywaem. Byy kontrole, wyjanienia, nieustanne perypetie, ueranie si, dziaanie na granicy
M A K A RC Z Y KOW I E | 15

prawa. Potem nasta Gierek i ci, ktrzy prowadzili wasne firmy, dostali bezterminowe pozwolenia na produkcj. To dopiero zaskoczenie bogosawiestwo na dalsz prac od towarzysza Gierka! Ale te tylko na lakiery i zmywacze do paznokci. Jakiekolwiek plany czy strategie rozwoju wci byy niemoliwe, wic nie wydawao si tych pienidzy na byle co, tylko na rzeczy, ktre mogy przetrwa. Nie szastaem, oszczdzaem, cigle czuem strach, e dobra passa nie bdzie wieczna. Moe to te geny po ojcu, ta wrodzona gospodarno? Jedyny wydatek na luksus, ktrego si dopuciem, to ten Fiat 125p, bo kupiem go na wolnym rynku, czyli drogo. Ale potem rozwozilimy nim po Polsce cay towar, wic si zwrci. Moja modo wygldaa tak: rano pracowaem, na 16 szedem na studia, do 22 byem zajty. Kady wolny czas musiaem powica na nauk, szczeglnie jak byo laboratorium analiza jakociowa i ilociowa, czyli bardzo trudne zajcia. Jak miaem chwil oddechu od nauki, to wsiadaem w samochd i do Gdaska czy jeszcze gdzie, z tym towarem cholernym. Jak jeszcze studiowaem w Radomiu, miaem wypadek samochodowy pod Paskiem i milicja napisaa do dziekana o opini o mnie. Dziekanowi nie miecio si to w gowie: Mieszka pan w Warszawie, studiuje w Radomiu, by pod Paskiem, wczeniej uczestniczy w zajciach, przedtem by pan gdzie w Elblgu? Kaza mi prosi o urlop, a ja na to: Panie dziekanie, nie mog, tyle woyem pracy w te studia, musz je skoczy, nie mog sobie pozwoli na urlop. Chyba to go ujo, bo mi darowa. Tym bardziej e akurat w Radomiu miaem dobre oceny. Siedziaem w wynajtym mieszkaniu, bez towarzystwa, to si uczyem. Na produkcji lakierw pracowali u mnie sezonowo koledzy z liceum, rodzina i by jeden stay pracownik, ktry nalewa lakier do 5001000 sztuk buteleczek dziennie. Wymyliem pompk do wlewania z kranikiem. Mielimy maszynk do rozlewania, do ktrej wlewao si gsty lakier, zakrcao si korek, a pompk pompowao, eby wytworzy cinienie. Wymyliem te pdzelki. Kupowao si je oddzielnie albo samo wosie w hurtowni, ktre dawaem do jakiej firmy szczotkarskiej i robili z niego pdzelki. Zaczem te wrzuca metalowe kulki do butelek, eby lakier si dobrze miesza. Kulek brakowao, wic je zbieraem po warsztatach. Kolejna historia to buteleczki. Najpierw miaem zapas po mierci ojca, bo on miliony sztuk kupi z fabryki Ewa w odzi, z jakich odpadw. Leay tu na terenie, byo ich jeszcze z kilkadziesit tysicy. Potem jak form w hucie w Garwolinie kupiem, potem znalazem hut w Poznaniu, bya te huta w Krakowie. Jak dostaem zezwolenie w Sosnowcu, by huta w Garwolinie zrobia butelki, to forma bya w Poznaniu. Wic leciaem do Poznania samolotem, przywoziem form do Garwolina, tu robili 25 tysicy butelek, co dla mnie byo mao, wic znw forma w walizk i do samolotu na Pozna. Walizk ledwo niosem, bo forma waya 40 kilogramw,
16 | M A K A RC Z Y KOW I E

ale braem j jako baga podrczny. W Poznaniu robili buteleczki z zielonego szka, co nie bardzo mi odpowiadao, ale nie byo rady, wic leciaem do Krakowa, gdzie robili biae. Potem znw Garwolin, a potem porwali samolot linii krajowych i kady baga podlega rewizji. Ju nie mogem lata, tylko znw musiaem jedzi. I bya przygoda. Wspominam to z sentymentem, bo modo, jaki by nie by to czas polityczny, zawsze jest pikna. I byem z siebie dumny, e taki operatywny jestem. Mylaem o emigracji, ale nie dostawaem paszportu. W kocu w roku 1980 pozwolono mi na wyjazd do Ameryki, eby odwiedzi jedn z ciotek. Sprztaem tam za jakiego Polaka, ktry wyjecha na wakacje. Nie znaem jzyka, przez co nie mogem by niezaleny, w pracy traktowano nas bez powaania, wiedziaem, e to niby wielka szansa, ale po dwch miesicach wrciem. Miaem ju wtedy on i dwoje dzieci, nie chciaem ich zostawia. Oeniem si wieku 23 lat. ona skoczya inynieri sanitarn i pracowaa na posadzie pastwowej. Uwaaem, e jej praca jest nic niewarta, e lepiej, jakby bya w domu, a ona nie szanowaa tego, co ja robiem. Eksportowaem do Wietnamu, kupiem dodatkowe mieszkanie na Ochocie, a na pytanie co m robi? odpowied brzmiaa: A tam, rzemielniczek taki, co sobie miesza, jakie lakierki, inynierek prosty. W takim poczuciu yem cay czas: z jednej strony duma z siebie, myli, e inni to frajerzy, a z drugiej wieczne zaenowanie, wstyd za wasn prac i strach, e zaraz bdzie trzeba z ni skoczy. To poczucie, e wszystko jest tymczasowe, zaczynao mi mija, jak si skoczy stan wojenny. A pierwsz szans stworzenia czego trwaego zobaczyem, wprowadzajc mark Skarb Matki, czyli jeszcze prawie 10 lat pniej. Pamitam pierwsze targi farmaceutyczne w Paacu Kultury, na ktrych zaprezentowaem puder dla dzieci. Mogem ju go produkowa, bo zaraz po Okrgym Stole wystpiem z wnioskiem o przywrcenie zgody na produkcj tych artykuw, z ktrych kiedy zrezygnowaem. Puder dla dzieci to bya klasyczna receptura ojca. Nasza dzielnica robia si mieszkaniowa i kosmetyki dla dzieci wyday mi si szlachetniejsz, bardziej prestiow produkcj. Chemia gospodarcza bya brudna, lakiery mierdziay, trzeba byo si pilnowa, bo to grozio poarem, a ja wszystko rcznie mieszaem w sojach i miaem dosy. Tego pudru sprzedaem dziesitki tysicy, jeszcze w stanie wojennym. Tak wic znw miaem duo pienidzy, dom by zbudowany, cae piwnice zagospodarowane na produkcj kosmetyku dla dzieci, ktry sta si bardzo popularny. Nie mia wielu skadnikw, nie dawa alergii, a w pismach zalecano, e jak wszystko zawodzi, to stosujcie ten puder. Uywalimy talku, ktry Chemia Polska sprowadzaa z Chin, wic jedziem od fabryki do fabryki fiatem z przyczepk i tu 500 kilo, tu 500 kilo tak go zbieraem.
M A K A RC Z Y KOW I E | 17

Zamwienie skadao si 60 dni przed kolejnym kwartaem. Bya rejonizacja, wic moja trasa to: Chemia Gdask, Chemia Olsztyn, Chemia Pozna i tak dalej. Z opakowaniami te by problem. Wymyliem takie pudeko, e rurk si kleio z kartonu i zaklejao specjalnymi deneczkami. I etykietk trzeba byo wydrukowa, a nie byo na to papieru. To bya ciga walka, czego si szukao, zaatwiao zgody na etykietki ale si krcio. Do jednej z serii etykietek pozowa malutki Pawe mj Puder Baby. Nie chcia si umiecha, wic chyba niezbyt mu si podobao. Z pudrem poszedem do Instytutu Matki i Dziecka po opini, jako pierwszy prywatny producent kosmetykw dla dzieci w Polsce. Potem dodaem oliwk dla dzieci prosty olej parafinowy plus troch zapachu i miaem ju drugi produkt, z ktrym chciaem wchodzi na rynek. Potem bya zmiana systemu gospodarczego i wtedy zmara mi ona. Na raka. Zostaem sam z trjk dzieci. Pawe mia cztery lata, redni syn by w pitej klasie szkoy podstawowej, a crka dostaa si do liceum. I tak siedzielimy w tej nowej rzeczywistoci. Wszyscy si rozwijali, a ja nie wiedziaem, co robi. Wyprawiaem dzieci rano do szkoy i cigle si denerwowaem, e co le ukadam, e co wicej trzeba byo im spakowa. Jaki czas pniej firma Bella, produkujca podpaski, postanowia rozwin produkcj kosmetykw dla dzieci Baby Delfi. Nowy dyrektor sprywatyzowa zakad i zwrcili si do mnie, bym ich zaopatrywa. Pamitam, jak przyjecha tu do mnie, do firmy, rozglda si i pyta: Panie, a ten faks, to dziaa? Na pocztek zrobilimy puder, a poniewa dobrze si sprzedawa, to rozszerzylimy asortyment o pyn do kpieli i oliwk. Odbierali ten towar samochodami, ja zaczem zaopatrywa si w nowe maszyny i znw myle o czym wasnym. Dzi widz to tak, e Baby Delfi mnie poratowaa. Pod ich mark wrciem do produkcji. Dziki nim zdobyem troch pienidzy, nabraem ogady, nauczyem si, jak funkcjonowa ju nie w tym baaganie komunistycznym, tylko w nowych standardach. Potem kupili fabryk Pollena Ewa i tam przenieli produkcj Baby Delfi. Czowieka, ktry to prowadzi, wyrzucili w ramach charakterystycznej dla duych firm cigej walki o pozycj. Z tego, co widz, produkcja kosmetykw dla dzieci ju im podupada. Jak nasz kontrakt dobiega koca to, na szczcie dla mnie, miaem ju gotowe do produkcji swoje wasne kosmetyki: Skarb Matki. No i crka ju ze mn pracowaa. Skarb Matki to dziecko Pauliny i kawa historii jej ycia. Jak do nas dosza, zmienia logo, wymienia etykiety, wszystko nabrao kolorw i spjnej wizji. Pierwsz lini marki Skarb Matki byy produkty dla dzieci i niemowlt. Teraz dosza do tego linia Femina dla kobiet w ciy i poogu. Produkujemy ma do pielgnacji brodawek, pyn do higieny intymnej, bdzie te balsam do ciaa i krem na rozstpy. Przy maej skali produkcji
18 | M A K A RC Z Y KOW I E

moemy sobie pozwoli na bardzo krtkie, a wic rnorodne linie, oraz minimaln ilo rodkw konserwujcych. Nawet w kompozycjach zapachowych unikamy alergenw. W wielkich firmach robi jednorazowo kilkanacie ton jednej rzeczy, rozsyaj po caym wiecie od gorcego Egiptu po Alask, wic musz adowa w to duo konserwantw. My nie, bo mamy krtkie partie. I zawsze si trzymamy najbardziej restrykcyjnej normy, dlatego nasze kosmetyki s po prostu bezpieczne. Nie wiem, dlaczego Skarb Matki si utrzyma. Sam si dziwi tyle tego na rynku, wszystko coraz tasze, moe marketing jest dobry? To ju zasuga Pauliny. Moe dziki temu, e znalelimy t ciek farmaceutyczn? Bo jestemy dostpni w aptekach. Chlubimy si tym, e nie mamy adnych zgosze o uczuleniach po naszych kosmetykach. Bo to najwaniejsze, e produkt jest bezpieczny dla dziecka. Jako chemik uwaam, e w ogle im mniej chemii, tym lepiej. A jak ju trzeba, to niech bdzie nasza, polska. Mam nadziej, e w przyszym pokoleniu mode matki bd syszay od swoich mam: Uywaam Skarbu Matki, te to stosuj. Wiadomo, e te wszystkie wielkie zagraniczne firmy nam szkodz, ale walczymy, bdziemy si rozszerzali. Byem niezadowolony jak cholera, gdy zobaczyem, e firmy, ktre nie specjalizuj si w produkcji kosmetykw dla dzieci, nagle zaczynaj te wprowadza swoje dziecice linie. Ale moe to i lepiej? Niech prbuj, zobaczymy, kto jest lepszy. Traktuj to jako dziesit cz tego, co robi, a my jestemy specjalistyczn firm w tej brany: matka i dziecko wszystko dla nich. Kiedy marka staa si rozpoznawalna, zgosi si kupiec. Ptora miliona mi dawali, ale poniewa Paulina wrcia i Pawe te zacz tu pracowa zrezygnowaem z oferty. Crka jest w firmie ju dziesi lat. Pawe przyszed dwa lata temu. Powoli pozwalam dzieciom przejmowa kontrol. Nie upieram si przy swoim. Po co? Miaem wasne chwile. Bd si powoli wycofywa i zdawa si na nich. Ale te suy swoim dowiadczeniem. Gdy zostalimy sami po mierci ony, najtrudniej mi byo z tak zwyk codziennoci popakowa do szkoy, przygotowa jedzenie. To, e pracowaem na miejscu, uatwio mi, bo blisko. Zawsze byem dostpny. Firma suya do tego, by nam zapewni byt. A e teraz mamy szans pracowa tu razem i e kolejne pokolenie wykarmi, tego si nie spodziewaem. Starszy syn zrobi doktorat w Niemczech i tam pracuje. Studiowa chemi na Politechnice Warszawskiej, a kiedy dosta stypendium od rzdu niemieckiego, powiedziaem: Jed, jzyka si nauczysz, zawsze si przyda. Liczyem troch po cichu, e tam zostanie, bo nie wiedziaem, jak tu bdzie. A ju miaem moliwoci troszk mu pomc finansowo, wic pojecha. Teraz pracuje dla koncernu BASF. I taki jest troch rozdarty. Crka mwi, e on te przyjedzie. 15 tysicy pensji mu daj, to wrci. Moe powinien? Wiedz chemiczn ma ode mnie wiksz. Nie da si porwna.
M A K A RC Z Y KOW I E | 19

Na studiach uczyem si, ale te patrzyem na innych studiujcych z przymrueniem oka. Bo jasne, trzeba si uczy, ale dla mnie liczya si produkcja i pienidze, ktre napyway. Jedziem samochodem, miaem nalepk hamulce tarczowe ze wspomaganiem i fajnie si z tym czuem. Ale jakby tak gboko wej w siebie, to brakowao mi modoci i studenckiego ycia. Marzyem, eby sobie ot tak, beztrosko y. By ubra si tak, jak mam na to ochot, a nie sztywno, wizytowo. Tylko nie potrafibym si nawet ubra modzieowo, zawsze nosiem garnitur. Ale teraz wszystko mi si zwraca. Waciwie jestem ju stary, ale jestem bardzo zadowolony. No i dzieci podnosz mnie do gry.

NAZYWAM SI PAULINA MAKARCZYK. Jestem crk waciciela firmy kosmetycznej Makarczykowie. I jej wspprowadzc. Jako dziecko bardzo chciaam pracowa z ojcem. Podobao mi si, e cigle gdzie jedzi, co robi, co si dzieje. Potem, nie ukrywam, e z lenistwa, poszam na germanistyk. Znaam niemiecki, wiedziaam, e si dostan, miaam do tego zdolnoci, a mj ojciec ze swymi kompleksami zawsze chcia, ebym bya adn pani za biurkiem. Przez chwil pracowaam w rozgoni harcerskiej i tata mia tak wizj, e bd albo dziennikark, albo tumaczk, byle kim z eleganck, kulturaln prac. Potem jaki czas pracowaam w szkole, ale ta praca si skoczya i niby zaczam szuka czego nowego, wysya listy motywacyjne, ale jako tak bez przekonania. I wtedy ojciec rzuci: To moe przyjd, zobacz, co si u nas dzieje? Przyszam. Dziesi lat temu. No i myl, e byam motorem tego, co jest w tej chwili. Zaczynaam od pracy jako dostawca i goniec. Potem zajam si marketingiem, nauczyam si prowadzi ksigowo, rozlicza ZUS, tak naprawd nauczyam si wszystkiego i te dziesi lat to bya orka. Nie wiem, czy dobrze zarabiam, bo moi znajomi w koncernach na etatach zarabiaj wicej, ale mi nie chodzi o to, by sobie kupi wiksze mieszkanie, jacht czy nowszy samochd, tylko eby firma dziaaa, bya czym istotnym, dawaa ludziom prac. Jestem przeciwnikiem idealizmu, bo to jest zawsze niebezpieczne, ale naprawd czuj, e w jaki sposb to jest przyszo tego kraju. A e jako tam poprzez ca histori swojej rodziny czuj si wychowana w duchu patriotycznym, to myl, e to wane. Oprcz (mam nadziej, e nieszkodliwego) idealizmu, odkrywam te teraz u siebie to, e
20 | M A K A RC Z Y KOW I E

jestem systematyczna, uparta, wrcz d do perfekcji. A zawsze sdziam, e poruszam si w ogromnym chaosie. Wszystko, czego dowiadczyam, zanim zaczam pracowa u ojca w firmie, prowadzio mnie w t stron. Pracujc jako dziennikarz, przygotowywaam si do PR-u i marketingu, byam w klasie matematyczno-fizycznej, wic ksigowo te okazaa si logiczn ukadank. Do tego jaka wyjtkowa intuicja i wszystko, co akurat trzeba byo robi, przychodzio mi naturalnie. Moe to jakie duchy przeszoci? Geny dziadka? Ojca? Bo ja naprawd mam wizj tej firmy. Zdarzao si tak, e wymylaam jak akcj czy nowy produkt, a potem czytaam ksik czy publikacj, jak co takiego powinno si przeprowadzi i okazywao si, e zrobiam to podrcznikowo, nie wiedzc, e tak ucz profesjonalici. Skarb Matki to jest co, o czym wszyscy od samego pocztku mwili, e tak si nie robi. Pamitam komentarze, jak ojciec wprowadza t mark. Logo byo wtedy inne, pomys wzi si z gazety. Kto przynis do pracy Przyjacik z lat pidziesitych i tam byo zdjcie, ktre stao si jego inspiracj. Wszyscy mwili, e logo nie moe by dwuczonowe, nazwa ma by krtka, bo dwa sowa nie wpadaj w ucho. A przecie Skarb Matki wietnie pasuje do firmy rodzinnej, daje poczucie, e jest nasza, znajoma. Nie sztuka wymyle obco brzmic nazw, a ta podkrela, e to s polskie kosmetyki. Jedn z pierwszych rzeczy, jakie zmieniam po przyjciu do firmy, to etykiety. Wiedziaam, e trzeba to robi stopniowo. Koczyy si jedne, zmieniaam na nowe. Wtedy przyszy zwierzaki, jak yrafka, lew, w, wielorybek. Waciciel agencji, ktra miaa to robi, tumaczy mi, e nie moe by inny zwierzak na kadym produkcie, bo musi by jeden, a ja myl, e to wanie zwierztka chwyciy. Uparam si przy nich bez przeprowadzania adnych fokusw. Na oliwkach s koty, bo same si myj, na pudrze stru, bo chowa gow w piasek, foka na kremie nawilajcym, na mleczku krowa. Ojciec nie naciska, nie wpywa, to bya zupenie moja decyzja. Jestem mu wdziczna, e zrozumia, jak wana jest reklama i e zaufa mi ze zmian wygldu kosmetykw. Efekty byy stopniowe, ale od tego czasu sprzeda ronie. Jak co robi, to musz by do tego sama przekonana. Mylaam, e to skaza charakteru, pki nie usyszaam na wykadzie profesora Blikle: Nigdy nie rb ciastek, ktre ci nie smakuj. Boe, jak ja to rozumiem. Nawet jak ojciec ma pomys na co, czego ja nie czuj, mwi od razu, e nie dam rady tego wypromowa. Wiem, e si na wiele rzeczy upieram jak osio i trudno mi przeyka krytyk, ale si ucz. Jak wprowadzam co nowego, to zastanawiam si, czy ja bym to kupia. Teraz planuj lini dla przedszkolakw, bo nasz drugi brat, ktry mieszka w Niemczech, ma czwrk w takim wieku. Jestem z nimi bardzo zwizana, wic jak myl o nowych produktach, to dla takich kajtkw.
M A K A RC Z Y KOW I E | 21

Pawe, Dariusz, Paulina Makarczykowie oraz Skarby Matki

Dwa lata temu pewna dua firma chciaa nas wykupi. Ogldalimy ich zakad i prezes mwi: Pani Paulino, my pani wemiemy na brand managera! Prosz sobie wyobrazi: w tym magazynie te spitrowane palety to wszystko to jest Skarb Matki! Panie Prezesie, ale ja wiem, e to bdzie nasz wasny magazyn, u Makarczykw. Chyba by zdziwiony, e odrzucam ich wielko. Kusi, e u nich byoby mi atwiej, zajmowaabym si tylko jedn mark, a przecie mnie to pobudza do ycia, kiedy mog robi rne rzeczy. Uwielbiam czu, jak ta firma dziaa, mie wgld w cay system produkcji, planowa jej rozwj i myle, e jak bd miaa dzieci, to moe te tu bd pracoway. Zawsze miaam przekonanie, e ta firma to mj spadek. Dla wielu osb to moe oznacza, e jest si na co skazanym, ale mi to dostarcza tak rnorakich wyzwa, e nie wyobraam sobie inaczej. Cho na pewno wasna firma to te jakie tam skaenie. Na przykad mam tu decyzyjno, na jak nigdzie by mi nie pozwolono. Kiedy na warsztatach projektu Firmy rodzinne robilimy wiczenia testujce kompetencje do pracy w grupie, to wyszo, e ja ich nie mam. Oczywicie chc to poprawi, ale nie zniosabym, jakby mi kto co narzuca od gry. W firmie rodzinnej da si to pogodzi. Wypracowa si midzy nasz trjk konkretny podzia i funkcjonujemy wsplnie. Ja jestem w firmie, hm chyba najbardziej pasuje mi plakietka z napisem dyrektor administracyjny. Mj brat, Pawe, jest z kolei odpowiedzialny za co, czego ja nie jestem w stanie robi, czyli procedury oraz planowanie pracy handlowcw, a take co, do czego ojciec nigdy si nie nadawa, jak prowadzenie dokumentacji. Ojciec jest organizatorem caej produkcji. Ale myl, e jego najwaniejsz funkcj w firmie jest to, e wprowadza
22 | M A K A RC Z Y KOW I E

rwnowag. Ja hej do przodu, kolejne pomysy, brat ju by chcia kupowa nowe dziaki i bra kredyty, a ojciec nas spokojnie sprowadza na ziemi. Pracuj z bratem, ktrego w zasadzie wychowaam i czasami jestem zdziwiona, e nam si tak dobrze ukadaj relacje zawodowe. Moe dlatego, e mielimy ju oddech od siebie? Kiedy zacz si ode mnie odcina, bardzo to przeywaam. Dokucza mi, nie chcia ze mn nigdzie chodzi, byo to trudne i zaczam rozumie matki, ktrych dzieci odcinaj ppowin. A potem odbudowalimy nasz relacj na poziomie dorosydorosy i jestemy rwnorzdnymi partnerami. W dziecistwie na tle innych dzieci bylimy zamoni, ale wtedy nie miaam tego poczucia. To koleanki miay ciuchy ze Skry, Rembertowa czy Peweksu, a moi rodzice nie widzieli takiej potrzeby. Gdy kupowali nowy samochd, to zawsze taki sam model. Pamitam, jak mwili, e jest czyciutki, bo z remontu. Myl, e na dnie tego by strach ojca, by si nie wyrnia, skoro i tak jako prywaciarz by wrogiem publicznym. I te nie chcieli z mam, by nam si poprzewracao w gowach. Nasza mama umara, gdy miaam 15 lat. Ojciec zosta sam i byo mu ciko, ale robi wszystko, bymy tego nie odczuli. Niedawno si dowiedziaam, e w liceum na jakiej wycieczce do Parya byam za ostatnie pienidze, jakie mia. Nie miaam zielonego pojcia, e to byy ostatnie pienidze w naszej rodzinie. Jako teraz ojciec zacz opowiada o tych czasach. Chyba nigdy nie doceniaam kobiet w historii swojej rodziny. A teraz myl, e jestem bardzo silna, bo wieloma rzeczami si zajam. Przed duszy czas byam wsparciem dla ojca jako najstarsza crka, cho bardzo si stara mnie nie obcia. Czasami myl: Kurcze, to by ten rok 1989, kiedy tyle si dziao, wchodziy markety, tyle okazji, ale myl o tym bez alu. Bo ten czas by dla naszej rodziny bardzo trudny. Odejcie mamy podamao psychicznie ojca i przez to nie zaapa si na etap najwikszego w Polsce rozwoju po upadku komunizmu. Ja si staraam, by wszystko byo tak samo wita, uroczystoci, ale nie rozumiaam, jak byo mu ciko. Kiedy zatrzyma si w popiechu z Pawem na siusiu i go tam w tych krzakach zostawi. Dopiero za jaki czas przypomnia sobie o nim. Naszym gwnym rdem dochodw stao si mieszkanie, ktre tata kupi jeszcze za czasw dobrobytu i je wynajmowa, a pan Edward, nasz legendarny pracownik, ktry jest z nami do dzi, krci puder, ktry jeszcze udawao si sprzeda. Kilka lat tak byo. A przysza do nas firma z propozycj produkcji kosmetykw Baby Delfi, wrciy pienidze, ojciec znw zacz myle, by robi co swojego i powsta Skarb Matki. Ojciec twierdzi, e rozwaa zamknicie firmy po zakoczeniu kontraktu na Baby Delfi, ale ja go znam i nie wierz, eby to zrobi. Wtedy ju byam z nim w pracy i chciaam
M A K A RC Z Y KOW I E | 23

dziaa dalej. Pamitam sytuacje, kiedy wypacalimy ze swoich kart kredytowych na pensje dla pracownikw. Udao si. A moe nie tyle udao, co po prostu to zrobilimy?

NAZYWAM SI PAWE MAKARCZYK, jestem synem waciciela firmy Mackar, Dariusza Makarczyka. Wraz z siostr Paulin stanowimy trzecie pokolenie w tej firmie. Waciwie to pracowaem u ojca ju w wieku niemowlcym, jako model na pudekach z pudrem. Nie pamitam tego, ale poniewa byem bardzo wstydliwym dzieckiem, moja kariera trwaa krtko zdjcie zastpili grak. Kiedy byem nastolatkiem, w czasie wakacji dorabiaem sobie na produkcji. Na ostatnim roku studiw zaczem pomaga ju bardziej na powanie, a w biurze, jako pracownik na peny etat, zatrudniony jestem od roku. Chwile z dziecistwa, ktre pamitam bardzo dobrze, to jak tu trwaa budowa hali produkcyjnej i chodzilimy z tat pobawi si w tak zwanym doku. Doek to byo miejsce pod fundamenty, gdzie bardzo lubiem biega. Jeszcze pamitam, jak tata mia biuro w piwnicy, pod domem. Siedzia w takiej maej kanciapce, dookoa mia wszystkie papiery, a ja przychodziem do niego si bawi i po pienidze na gumy do ucia. Pamitam te, jak wszyscy artowali, e tata yje z pudru i moli. Taki by tekst: sprzedajemy puder i proszek na mole. I tak to widziaem: tata co produkuje i pomaga mu jeden, cay czas ten sam, pracownik. Teraz nie chciabym mieszka w miejscu pracy, ale dla mnie, jako dziecka, byo to bardzo fajne. Tata zawsze mg mnie odprowadzi do szkoy, zawozi na zajcia, angaowa si w moje sprawy. Tym bardziej e mama umara, jak miaem cztery lata i cay ciar wychowania spad na niego. To by bardzo trudny okres i te za to bardzo sobie ceni go jako czowieka. I ten jego sposb pracy, ktry pozwala mu zawsze by blisko. Jak dorastaem, nie miaem adnych kompleksw, jak kiedy tata, e jego ojciec pracowa w domu, ale te nigdy na powanie nie mylaem, e kiedy bd z nim rozwija t firm. W modoci najpierw na wiele lat zaangaowaem si w muzyk. Graem na saksofonie w sposb klasyczny, bardzo dobrze mi szo, nawet rozwaaem akademi. A potem wybraem psychologi. Troch za namow siostry, a troch dlatego, e widziaem siebie w tym zawodzie. Tata sugerowa,
24 | M A K A RC Z Y KOW I E

e moe chemia na Politechnice, ale nie naciska. On nas zawsze popiera w tym, co chcemy robi. Wyraa swoje zdanie, ale jak szlimy inn drog, to pomaga i dalej. Rok przed kocem studiw, czyli w sierpniu 2009 r., wziem lub i zaczem prac w naszej firmie, bo potrzebowaem pienidzy. Jednoczenie odbywaem praktyki z psychologii, ktre s obowizkowe na ostatnim roku. I wyszo, e to, co studiowaem, coraz mniej mi si podobao, a to, gdzie pracowaem, coraz bardziej zaczo mnie wciga. Tym bardziej e w biznesie podejcie od strony psychologicznej staje si coraz bardziej istotne. Mj plan na t chwil to rozwija sie przedstawicieli handlowych, bo na razie sprzedajemy przede wszystkim do hurtowni. Chc szkoli si w tym, jak to robi, i tu te wykorzysta program Firmy rodzinne. Jestemy rodzin katolick. To nasza sia, ale troch te problem, bo jestemy bardzo uczciwi. Problem to chyba ze sowo, ale przyszo mi na myl, e trudno jest nam machn na co rk, bo wiadomo, chrzecijastwo mwi, e najwaniejsze nie s pienidze, nawet nie firma, ale strona duchowa. Ojciec uczy nas, e trzeba by dobrym czowiekiem. Dlatego cigle staramy si sprawdzi, czy wszystko jest ok, czy dobrze zaatwione, czy w ksigowoci nie ma bdw. Trudno nam jest nie przejmowa si i i dalej, i czasami przesadnie si przykadamy. Ale to te jest si, bo idziemy ostronie, maymi kroczkami, ale stabilnie i uparcie. Tata, w myl filozofii chrzecijaskiej, uczy nas te dystansu do pienidzy i tego, eby pod koniec ycia mc spojrze na siebie i zobaczy, dla ilu osb byo si dobrym. Bez konfliktw nie ma rozwoju, midzy nami te si zdarzaj, ale w moim odczuciu wsppracuje nam si bardzo dobrze. Jestemy z siostr zupenie inni z charakteru Paulina jest energiczna, agresywna w swoim zachowaniu, pena pomysw, troch roztrzepana, ale bardzo twrcza. Ja lubi porzdek, musz najpierw uoy sobie kartki, zanim zaczn je czyta, posprzta na biurku, zanim zaczn z niego korzysta. To moe mieszne, ale najpowaniejszy z moich problemw to ten, eby by porzdek w biurze. Nie potrafi si skoncentrowa, gdy wszystko jest porozrzucane. Ale jeeli chodzi o konflikty na tle firmowym, to naprawd si rozumiemy. Moe dlatego, e nigdy nie byo midzy nami takiej typowej rywalizacji? Rnica wieku spowodowaa, e ona zawsze bya dla mnie bardziej matk ni siostr. A potem, niedawno, przeszlimy w doros relacj partnersk. Bardzo sobie ceni t wspprac. Jestem solidnym czowiekiem, nie pobaam sobie, nie odpuszczam. Nauczya mnie tego szkoa muzyczna. 13 lat regularnych wicze, codzienna mobilizacja samego siebie to bya szkoa charakteru, ktra mi pokazaa, e jak si co robi, to trzeba solidnie i do koca. Mj wiek z niczego mnie nie zwalnia, ale fakt, e jestem najmodszy, rzeczywicie sprawia, e nie mam takiego poczucia odpowiedzialnoci jak tata czy siostra. Ojciec niby
M A K A RC Z Y KOW I E | 25

nabiera dystansu, nie wida po nim napicia, ale jak przychodzi do jakiej kulminacji, to wida, jak bardzo si spina. Moja siostra z kolei na co dzie bardzo si przejmuje kad spraw, czy wszystko jest dograne, czy jest tak, jak by powinno. Ja z tej trjki najmniej stresuj si w firmie, ale jak co robi, to robi. Tworz listy zada i najlepiej si czuj, gdy wykrelam te zaatwione. Z muzyki wycofaem si midzy innymi dlatego, e kosztowaa mnie zbyt duo stresu. Chyba wynikao to z braku akceptacji siebie w jakim tam momencie. A to z kolei z cigego lku, by si nie pomyli, e co le zagram, e to jeszcze nie to. By koncert, szo mi wietnie, a ja jeszcze bardziej si przejmowaem. W pewnym momencie poczuem, e to nie jest moja droga i przestaem myle o zawodowej karierze muzyka. Potem psychologia wydaa mi si magi. Wyobraaem sobie, e bd zmienia ludzi, e przyjd do mnie zdoowani, wyjd szczliwi. A podczas praktyk jako pomocnik psychoterapeuty zrozumiaem, e wcale tak nie jest. Troch czasami mona pomc, co si w kim przesunie, ale nie s to rzeczy spektakularne. I miaem porwnanie z prac w firmie, gdzie tyle rzeczy zaleao ode mnie, gdzie mogem ksztatowa rzeczywisto caego mikroorganizmu. Kiedy podczas warsztatw dla firm rodzinnych kazano nam zaznaczy obszary wpyww w firmie, to zaznaczyem wszystkie taka jest rzeczywisto. Czy to nie jest super krcce? Jestem mod osob, dopiero zdobywam dowiadczenie i od razu mam decyzyjno na poziomie, na jaki w innej pracy musiabym czeka lata. Jednoczenie mam komfort, e to firma rodzinna, nikt mnie nie wyrzuci, nie musz si ba czy to, co robi, si spodoba. Dziki temu czuj si pewny w tym, co robi. Moja ona te skoczya psychologi, ma swoj prac. Nie planujemy na razie, e przyjdzie do firmy. To dobre, e rano si rozstajemy, a wieczorem ju tsknimy. U nas w rodzinie jest tak, e nie wisimy na sobie. Kady ma swoje ycie, ojciec si do nas nie wtrca. Czasami sobie nawet myl, e te kontakty ze sob mamy za lune. Dla taty byo naturalne, e si koczy studia, staje si dorosym czowiekiem i prowadzi samodzielne ycie. Jestemy w firmie, to rozmawiamy o firmie, przychodz do domu i z on rozmawiamy o rodzinie. Z siostr te najpierw byem dla niej dzieckiem, teraz jestemy partnerami i startujemy z rwnej stopy. Mao jest kwasw, ukrytych emocji. Wydaje mi si, e nasze relacje s proste i czyste. Moe te dlatego, e pracowalimy nad sob. Jestemy wyedukowani psychologicznie i jakie tam rzeczy potrafimy rozwizywa. Widz, jak nasz tata si cieszy, e z nim pracujemy. Dobrze to rozegra. Nigdy niczego nam nie narzuca, nie mielimy ciaru, e przejmujemy firm i mamy obowizek robienia czego, co zaplanowa dla nas ojciec. Komfort wyboru, ktry od niego dostalimy, jest bardzo cenny. T filozofi chciabym przekaza swoim dzieciom. Chciabym oferowa im jak najwiksz pul moliwoci, co chyba zrobi mj ojciec wobec mnie.
26 | M A K A RC Z Y KOW I E

Teraz jest tak, e budz si rano i wiem, e to, co robi, jest dla mnie najwaniejsze, e to taki mikroorganizm pod moj opiek. Wic le i myl, jak doszlifowa standardy, ulepszy procedury, eby jeszcze bardziej pomc ojcu czy Paulinie. A najfajniejsze jest to, e wszystko to, co robi, wiem, e robi dla siebie. Wypeniam faktur i nie zoszcz si, e to s jakie nudne rzeczy, tylko si ciesz, e jest zamwienie i zastanawiam si, czy znam tych kontrahentw, czy warto si z nimi spotka. Kada czynno identyfikuje mnie jako czonka tej firmy i mojej rodziny. Magorzata Zawadka, listopad 2011

Oficjalnie o firmie:
Mackar Wytwrnia Chemiczno-Kosmetyczna Dariusz Makarczyk: trzypokoleniowa firma rodzinna z siedzib w Warszawie, zaoona w 1947 r. Zakres dziaalnoci: produkcja kosmetykw dla niemowlt, dzieci, kobiet w ciy oraz kosmetykw pielgnacyjnych dla kobiet po urodzeniu dziecka. Sprzedawane gwnie w aptekach kosmetyki dla najmodszych Skarb Matki oraz dla kobiet Femina, oceniane s jako bardzo bezpieczne, polecane dla dzieci ze skonnoci do alergii. www.skarbmatki.pl

M A K A RC Z Y KOW I E

27

KRYSTIAN
Zaczo si od maego warsztatu czapniczego

NAZYWAM SI KRZYSZTOF MAECKI, jestem wacicielem zakadw odzieowych Krystian.

irm zaoy w 1942 roku mj ojciec, Jan Maecki. Do Przysuchy trafi w roku 1940, wraz ze swoimi rodzicami, przesiedlony z Chemy w powiecie toruskim. Niemcy wyrzucili stamtd wszystkich, ktrzy nie podpisali volkslisty albo tzw. Krzysztof Maecki, Helena Maecka listy poddaczej. Poniewa dziadek czu (nestorka rodu), Teresa Maecka si Polakiem i nie chcia podpisa, zosta stamtd wysiedlony z ca rodzin. Nie wolno im byo niczego zabra ze sob. Jak stali, tak musieli wsi do podstawionych wagonw. Zostali wywiezieni do Sieprawic w wojewdztwie lubelskim. Historia mojej rodziny i ich tuaczka zostay spisane przez mojego brata i wydane w ksice, ktra znajduje si m.in. w muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Dziadkowie spdzili w Lublinie dwa lata. Niemcy utworzyli tam getto, do ktrego trafili ydzi z caej okolicy. Wiele mieszka stao pustych. Dziadek zna te okolice, bo stamtd pochodzi i z ca rodzin przeprowadzi si do Przysuchy. Zajli budynek po byym czapniku. Wci stay tam maszyny do produkcji czapek. Waciciel by w getcie, gdzie nadal jeszcze troch prowadzi produkcj. Uszyte przez niego czapki sprzedawa mj ojciec i zobaczy, e z tego interesu mona utrzyma rodzin. Nauczy si wic fachu i sam zacz prowadzi zakad czapniczy. Potem ojciec wraz z brami przyczy si do partyzantw, ktrzy dziaali w lasach koo Przysuchy i pomagali onierzom AK. Gdy
K RYS T I A N | 29

zostali aresztowani, bracia ojca trafili do obozu w Gross-Rosen, a on sam do wizienia w Tomaszowie Mazowieckim. Po wyzwoleniu przez Sowietw wrci do Przysuchy, oeni si i w 1942 r. zarejestrowa dziaalno gospodarcz, ktr prowadzi nieprzerwanie do 1 lipca 1985 r., kiedy ja oficjalnie przejem zakad. Gdy ojciec odchodzi z firmy, pracowaem jako kierownik bazy transportowo-spedycyjnej w Rejonie Drg Publicznych. Ale pienidze z tego byy niewielkie, wic zdecydowaem si przej zakad po ojcu i zajem si produkcj kapeluszy. To byy mskie kapelusze w kratk, specjalnie toczone. W Polsce byy tylko trzy takie zakady: w odzi, w Warszawie i mj. Caa produkcja schodzia na pniu. Zatrudniaem 20 osb i szylimy te kapelusze przez okrgy rok. Poniewa czasy byy takie a nie inne, wszystko to byo plegalne. Nasze kapelusze sprzedawalimy innym czapnikom, a oni sprzedawali je dalej, ju jako swj wyrb. Mielimy rynki zbytu w Warszawie, Wrocawiu, Radomiu, Lublinie i Wocawku. Kiedy w 1989 r. upad komunizm, mogem ju dostarcza swj towar oficjalnie do domw towarowych. Poniosem w zwizku z tym dotkliwe straty finansowe, bo te domy w krtkim czasie poupaday i za du cz towaru nigdy nie otrzymaem pienidzy. Produkcj kapeluszy zajmowaem si do 1992 r. Ale ju w 1991 r. zaczlimy szy odzie ochronn i robocz. Pocztek lat 90. w Polsce charakteryzowa gwatowny rozwj prywatnej inicjatywy. Zaczo powstawa coraz wicej prywatnych zakadw pracy, ktre potrzeboway odziey roboczej dla swoich pracownikw, wic postanowilimy odpowiedzie na te zapotrzebowania. Mj brat by wtedy wykadowc na uczelni we Wrocawiu, mia kontakty z ludmi, ktrzy koczyli studia i otwierali swoje firmy. To byli nasi pierwsi klienci. W Przysusze dziaay due zakady pastwowe, ktre szyy ubrania wyjciowe i robocze na rynek polski i niemiecki. Nie odnalazy si jednak w nowej gospodarczej rzeczywistoci i zostay zamknite na pocztku lat 90. Przejlimy do swojego zakadu tamtejsz wyspecjalizowan zaog. Z jednej strony my bylimy w stanie da tym ludziom prac, a z drugiej dziki nim moglimy rozwin produkcj. Zakad mieci si najpierw w budynku gospodarczym naszego domu, potem zajem garae i podpiwniczenia. W latach 19942000 pracowao u mnie 60 osb. Zrobilimy w tym czasie certyfikat ISO, a poniewa w roku 1998 mielimy peny portfel zamwie, zdecydowaem si na powikszenie zakadu i kupiem budynki po byej Gminnej Spdzielni, piekarni oraz rozlewni wd gazowanych. Obecnie zakad znajduje si na dziace o powierzchni 1,5 ha i posiada hal o powierzchni 2700 m. Na pocztku firm prowadziem razem z moj on. W 1995 r. doczy nasz syn Jacek. Skoczy szko redni, podj studia wieczorowe na Politechnice Radomskiej, a w dzie
30 | K RYS T I A N

pracowa w firmie. W niedugim czasie mj brat zwolni si z uczelni we Wrocawiu i rwnie zacz pracowa razem z nami. We Wrocawiu na Psim Polu wybudowalimy magazyn dla towarw produkowanych w Przysusze. Stamtd odbywa si dystrybucja na cay Dolny lsk. Teraz weszlimy te w rynek odziey specjalistycznej. Produkujemy odzie robocz, ale gwnie ochronn, ktra chroni ludzi przed ukiem elektrycznym, kwasami czy wysok temperatur. Zatrudniamy ponad 150 osb. 1 stycznia 2011 przestao dziaa Przedsibiorstwo Wielobranowe Krystian Krzysztof Maecki, a swj ywot rozpocza spka z o.o. Krystian. Jestemy prawdziw, trzypokoleniow firm rodzinn. Prcz mnie pracuje w niej nadal moja ona i syn oraz synowa, crka i mj brat. A wszystko to zacz mj ojciec. ona jest szefow produkcji. Chocia nie ma wyksztacenia w tym kierunku, to caa produkcj zna od a do z i jest gwn konstruktork. Teraz oczywicie mamy ju wszelkie udogodnienia, jak np. komputerowy system projektowania, zatrudniamy osob, ktra przedstawia wzory rysunkowe, mamy specjalne systemy do wysyania klientom wzorw do akceptacji. System przekazuje dane na maszyn, zwan katerem, ktra tnie zalagowan tkanin tak, e zadaniem czowieka jest tylko pozbiera to wszystko i da na produkcj. Ja mam pomysy, duo jed i podpatruj, co si dzieje na rynku i w brany, ale te pomysy realizuje moja ona. Ona jest t opok, na ktrej si wszystko opiera, ktra wszystko trzyma i doprowadza cao do koca. W ofercie mamy kilka tysicy produktw, ona pamita, jak wyglda ponad 70% z nich. Jest wyjtkowo zdolna. Taka urodzona businesswoman. Oboje zrobilimy papiery czeladnicze z czapnictwa, bo dawniej byo to niezbdne, by mc prowadzi zakad. Ja zrobiem rwnie papiery mistrzowskie, byem nawet przez wiele lat starszym cechu. Teraz zatrudniamy ludzi z potrzebnym wyksztaceniem, np. po wkiennictwie, ale to te nie jest tak, e kady po studiach si nadaje. Spord wielu kandydatw musimy wybiera tych, ktrzy maj zdolnoci w tym wanie kierunku. Nowe pomysy wdraa teraz nasz syn Jacek. On zajmuje si handlem, marketingiem i zarzdzaniem. Ma wyksztacenie w tym kierunku, uzyska tytu magistra zarzdzania przedsibiorstwem. Waciwie to u nas w rodzinie wszyscy interesuj si rodzinnym biznesem. Moi dwaj bracia maj doktoraty z ekonomii. Crka, Elbieta, skoczya zarzdzanie na UW i w firmie zajmuje si sprzeda oraz kontaktami z firmami zagranicznymi. Jej bratowa, czyli moja synowa, ma pod swoj piecz certyfikaty ISO i system jakoci. Ja pilnuj kasy, porzdku i oglnie zarzdzam firm. Zi na razie pracuje w Niemczech w duej korporacji, ale podoba mu si nasze przedsiwzicie, to, e mona mie firm rodzinn. Na razie, ze wzgldu na warunki pacowe, ktrych ja mu nie mog zaoferowa, zostaje na swoim stanowisku, ale myl, e kiedy bdzie z nami.
K RYS T I A N | 31

Pracujemy non stop, rwnie w soboty i niedziele. Wasna firma to nie jest zwyka praca, ale cika orka. Czowiek najemny nie jest w stanie tyle z siebie da. Dla czonkw rodziny ta praca jest nieograniczona, dajemy z siebie wszystko. Przy niedzielnych obiadach omawiamy plany na nastpny dzie: co bdziemy robi jutro, jacy kierowcy dokd pojad i tak dalej. Czowiek jest ju niewolnikiem tego wszystkiego. Najtrudniejsze i najbardziej wyczerpujce jest obcienie psychiczne. Boj si, eby nie byo jakiej wtopy, eby dostawy przychodziy do nas na czas i ebymy my rwnie dostarczali towar na czas. Dajemy gwarancj naleytego wykonania i w przypadku nieterminowych dostaw pacimy bardzo dotkliwe kary, ktrych niestety czasami nie da si unikn. Dlatego postanowilimy zaoy spk i by moe kiedy, gdy bdziemy mieli ju tego do, sprzedamy j komu. Mam znajomego, ktry sprzeda swoj firm hiszpaskiemu koncernowi, a sam jest tam teraz dyrektorem i zarzdza tym przedsibiorstwem. Ja zostawi dzieciom woln rk: jak bd chciay, tak zrobi. Mnie ju wiele nie potrzeba, bo do emerytury zostay mi tylko cztery lata. Wsppracujemy z najwikszymi gigantami paliwowo-energetycznymi na rynku. Ja sam nie jestem w stanie ju tego wszystkiego obj, moje moliwoci, jak kadego czowieka, s przecie ograniczone, moich dzieci te. W koncernach trzeba mie olbrzymie pienidze, eby wdraa nowe projekty. eby mc konkurowa, cigle inwestujemy w nasz biznes. Z polskimi firmami ju si nauczylimy rywalizowa, ale przychodz zagraniczni konkurenci, ktrzy maj produkcj w Maghrebie (Algieria, Tunezja, Maroko). To s koncerny woskie i hiszpaskie, do Maghrebu maj blisko, a tam pozyskuj tani si robocz. Chiczycy na szczcie jeszcze nie s dla nas konkurencj, bo produkujemy odzie specjalistyczn, ktrej oni nie robi. Nasza firma jest wzorcowa. Jest na pewno jedn z najlepszych, jeli nie najlepsz w Polsce w tej brany. Taki rozwj by moliwy dopiero po 1989 r., kiedy ca par mona byo przesta puszcza w gwizdek, lecz na toki i one zaczy pracowa. Wczeniej pamitam, e nie mona byo nawet wej do innych zakadw pracy, nie mona byo nic kupi. Majc prywatn inicjatyw, nie dostawao si punktw na studia. W latach 70. nie byo dobrze przyznawa si do posiadania wasnej firmy. Sowo prywaciarz brzmiao zawsze pejoratywnie. W tamtych czasach na fali byo mie pochodzenie robotnicze. Ja studiowaem w Wyszej Oficerskiej Szkole Poarniczej, ktra podlegaa pod resort Spraw Wewntrznych, i tam to ju bya cakowita klska, e mj ojciec by zgniym kapitalist. A przecie pracujc tak ciko, jak pracowa, wykorzystywa przecie tylko samego siebie. Z dziecistwa doskonale pamitam cige kontrole i rewizje. To nie nastrajao optymistycznie. Ojciec zmar w 1986 r., wic nie mia okazji zobaczy intensywnego rozwoju firmy, cho za jego ycia te ju adnie j rozwinlimy. Skrzyknlimy si w kilka osb, utworzylimy konsorcjum i bylimy na rynku
32 | K RYS T I A N

monopolistami w produkcji kapeluszy. Ale nic nie trwa wiecznie, wszystko si zmienia i trzeba si dostosowa do nowych realiw. Gdybym mg zacz jeszcze raz, to chyba zrobibym to samo, bo to, czego dowiadczyem, uwaam za wspaniae. Rodzina si przy tym zjednoczya. Moim zdaniem firma rodzinna cementuje rodzin, daje te moliwo utrzymania pewnego standardu yciowego. Ale rwnoczenie ciy na nas dua odpowiedzialno, mamy liczn zaog i za tych ludzi te czujemy si odpowiedzialni. Trzeba dba o to, eby oni rwnie mieli z czego y. Bardzo dbamy o rozwj firmy. Obecnie mamy zamwienia ju na dwa lata z gry. Gwnym odbiorc jest przemys gazowniczy, energetyczny, elektryczny oraz paliwowy, czyli naftobazy i stacje paliwowe. Wszyscy ci ludzie musz pracowa w ubraniach zrobionych ze specjalnych materiaw, ktre w Europie poza nami produkuj tylko dwie firmy: woska i holenderska. W naszej firmie produkcja stanowi 50% dziaalnoci, drugie 50% to handel rnymi artykuami ochrony osobistej, jak rkawice, maski, pochaniacze. Wsppracujemy cile z firm 3M Polska. Jest to amerykaski koncern, wiatowy gigant w produkcji m.in. ubra ostrzegawczych oraz elementw ostrzegawczych, jak np. tamy odblaskowe. Czapki nadal jeszcze szyjemy, m.in. czapki rogatywki dla wojska czy Stray Poarnej. Ubieramy od stp do gw pracownikw sieci handlowej Carrefour 33 tys. ludzi. Wszystko, co pracownicy maj na sobie poczwszy od butw poprzez spodnie, spdnice, bluzki, koszule, czapki, fartuszki itd. pochodzi od nas. Rwnie pracownicy firmy Mastercook ubierani s przez nas od a do z. W naszej firmie mamy dobrych pracownikw, wielu oddanych ludzi, ktrych wyszkolilimy i z ktrych jestemy teraz bardzo zadowoleni. Zawsze uwaaem, e nie wici garnki lepi i jeli kto chce si czego nauczy, to zawsze moe. Dziadek mi mwi: aden Maecki nie bdzie chodzi na gwizdek do fabryki i ja dobrze zapamitaem to zdanie. Zawsze widziaem siebie wycznie we wasnej firmie. Chciaem by sam dla siebie sterem, eglarzem i okrtem i t wizj zrealizowaem. Myl, e ojciec i dziadek byliby z nas dumni. Odkd doczyy do nas dzieci, firma wyglda inaczej. Park maszynowy, ktry mamy, to wanie ich zasuga. Ja si czasami jeszcze wzbraniam przed nowym, ale widz, e niezbdna jest konieczno cigego inwestowania w coraz lepsze maszyny, automaty. One moe nie zawsze przynosz zysk ekonomiczny, ale nasz wyrb jest tak skomplikowany, e dziki maszynom jest tak dobrze uszyty, e inne firmy na dzie dzisiejszy nie s w stanie nas w tym docign. S to przewanie maszyny japoskiej firmy Juka. Bylimy oczkiem w gowie dyrektora tej firmy, ktry nas w nie wyposay po preferencyjnych cenach. Czsto powtarza, e chciaby mie tak firm jak nasza. Niestety zmar w ubiegym roku, ale przez wiele
K RYS T I A N | 33

lat nam podpowiada, jakie maszyny s najlepsze i jak powinnimy wyposay nasz firm. Dzi na dziace 1,5 ha stoi hala o powierzchni 2800 m, wszystko nowoczesne, adne. A zaczo si od maego warsztatu czapniczego pewnego yda

NAZYWAM SI ELBIETA ROGOWSKA-MAECKA, jestem crk waciciela firmy Krystian. Moja rodzina zawsze ya historiami rodzinnymi. Byy nam przekazywane przez rodzicw, opowiadane przy rnych okazjach. Nie raz suchaam o dziadku, ktry po przesiedleniu w czasie wojny zaj si szyciem czapek, bo oprcz partyzantki i szycia czapek nie mia nic innego do roboty. I jako im si wiodo. Tata z mam po lubie poszli w cakiem inn stron, bo tata studiowa w Wyszej Szkole Poarniczej w Warszawie i chyba nawet nie bardzo chcia przejmowa ten interes. Tym bardziej e byo ich trzech braci, a to nie bya dua firma, tylko may zakad rzemielniczy. W pewnym momencie stwierdzili jednak oboje z mam, e dziadek podupada na zdrowiu, zaczli mu pomaga i wreszcie przejli interes. Okazao si, e mama pomimo braku dowiadczenia w szyciu ma do tego smykak, e jest naturalnie uzdolniona w tym temacie i bardzo dobrze jej to wychodzio. Z lat dziecicych najbardziej pamitam maszyny do szycia i dwie panie, ktre u nas w domu razem z mam szyy kapelusze. A ja siedziaam na stole i wywijaam rondka. Tak to si w moich wspomnieniach zaczyna. Tata wyjeda w niedziel wieczorem lub w poniedziaek wczenie rano do Wrocawia, bo tam sprzedawa nasze kapelusze. Nie byo go najczciej cay tydzie, wraca dopiero w pitek. Pamitam pewien dzie, bylimy wtedy z bratem maymi dziemi, kiedy tata przyszed i powiedzia, e musi zaoy firm. To by rok 1990. Mama wypisaa ca stron rnych propozycji na nazw tej firmy, lepszych i gorszych, a tata wybra spord nich nazw Krystian, nikt ju nie pamita dlaczego. Nazwa okazaa si do niefortunna, bo ludzie dzwoni i chc rozmawia z Krystianem Maeckim. A poza tym dla tej do przecie twardej brany to mao pasujca nazwa, ale teraz nie moemy jej ju zmieni. Na pocztku nie mylelimy, e firma rozwinie si tak bardzo. Rodzice mieli po prostu swj interes mama produkowaa, a tata sprzedawa i tyle. Sprzedawa zreszt nie tylko nasze kapelusze i w pewnym momencie oboje myleli nawet o zamkniciu produkcji, a zajciu si tylko sprzeda, bo jak to si mwi: lepsze deko handlu ni kilo roboty.
34 | K RYS T I A N

Produkcja oznacza maszyny, ludzi, problemy. I rzeczywicie firma bya w pewnym momencie w ok. 80% firm handlow. Teraz jest to mniej wicej p na p, chocia na produkcj przeznaczamy 90% nakadw. Pamitam dzie, kiedy tata przywiz z Wrocawia jakie ubranie robocze, to by chyba fartuch, i spyta mam, czy bdzie moga szy podobne. Mama si bardzo wzbraniaa, mwia, e si na tym nie zna, nie umie, nie ma formy i w ogle nie, nie, nie. Ale ju nastpnego dnia podja pierwsze prby przy pomocy zaprzyjanionego zakadu szwalniczego. Kiedy okazao si, e na te fartuchy jest rynek zbytu, tata zacz kupowa maszyny, dozbraja zakad i zatrudnia kolejne osoby. W pewnym momencie w domu pracowao ju 60 osb, ktre zajmoway kolejne pomieszczenia. Tata dobudowa jeszcze taras i budynek gospodarczy na podwrku, a my mieszkalimy na pitrze. W 2000 r. kupi budynki po Gminnej Spdzielni to kompletna ruina, ktra moim zdaniem nadawaa si tylko do wyburzenia. Ale tata mia swoj wizj i powoli wyremontowalimy to wszystko. Kiedy przenielimy tam maszyny, zajy one raptem cz hal. Pomylaam wtedy, e caa ta powierzchnia jest chyba dla nas za dua i moemy si po niej goni. Za niecay rok hala bya ju pena i trzeba byo kupi nastpny budynek, do ktrego przenielimy krojowni. Kiedy kto mnie pyta, od ilu lat pracuj w firmie, to odpowiadam, e od tylu, ile lat mam. W czasie studiw moe troch mniej si udzielaam, bo studiowaam w Warszawie, a firma znajduje si w Przysusze, ale spdzaam w niej zawsze cae wakacje. Pomagaam bratu robi oferty, pod nieobecno mamy kierowaam produkcj, pilnowaam kolejnych zlece, zastpowaam kasjerk. Dzi zajmuj si naszymi kluczowymi klientami i oferowaniem odziey ochronnej. Klientw szukam wedug brany. W czasie jednych z targw do naszego dostawcy tkanin podszed pewien czowiek, skarc si, e nie ma odpowiedniego dostawcy odziey, bo wszyscy go oszukuj. Wtedy wskazano mu nasz firm jako uczciw i godn polecenia. Ta agentka polecia nas, chocia my z ni nie wsppracowalimy i nie bralimy od niej tkanin, ale wiedziaa, e nie oszukujemy. Od wielu lat znaa mojego tat i brata i wiedziaa, e jestemy uczciwi. To byo dla mnie niesamowicie mie, e kto obdarzy nas takim zaufaniem. Trudno jest dowiedzie si z rynku czego o sobie i dopiero teraz dowiadujemy si, e mamy pozycj firmy uczciwej. Staramy si to konsekwentnie rozwija. Powanym problemem naszej brany jest to, e firmy notorycznie oszukuj: kupuj pozagatunki, cigaj stoki. Jeli kogo obsuguje taka nieuczciwa firma, to z gry jest skazany na to, e dostanie towar poza gatunkiem. W zwizku z tym ja tak naprawd nie sprzedaj produktu, tylko edukuj klientw, jak si broni przed firmami, ktre prbuj oszukiwa. Staram si te uczy, jakie s normy, bo dziki temu produkty obroni si same. Zawsze zostawiam klientom namiary do agentw, u ktrych kupujemy tkaniny.
K RYS T I A N | 35

Najwaniejsze to zdoby pierwszego klienta w brany, bo on moe ci poleci dalej, a to jest najlepsza reklama. Ja i mj brat zajmujemy si w firmie sprzeda i wszystkim, co jest z tym zwizane. Mama czuwa nad produkcj i powiem szczerze, e zastanawiam si, kto j kiedy zastpi, bo ja si na produkcji nie widz. Pomimo e trzyma wszystko tward rk, to ludzie j bardzo lubi i podziwiaj, bo pracuje rwno z nimi. To nie jest taka pani, ktra siedzi za biurkiem i co im kae robi. Moim zdaniem to wanie jest klucz do sukcesu. Od lat ma wszystko pod swoj piecz, w tym 150 osb na produkcji. Ona wie wszystko, co si w firmie dzieje. Bratowa zajmuje si kadrami i systemem zarzdzania jakoci. Te brata jest handlowcem i ma kontakt z klientami. Tata zajmuje si wszystkim tym, czym powinien zajmowa si szef: zarzdzaniem i sprawami ksigowo-handlowymi. Pracuje z nami jeszcze wujek, a we Wrocawiu stryjek, ktry prowadzi hurtowni. Mj m pracuje teraz w korporacji i pewnie pozostanie tam jeszcze przez kilka lat. Myl, e kiedy przyjdzie do nas, ale on na razie nie chce, by kto mu zarzuci, e dosta stanowisko tylko dlatego, e jest ziciem waciciela. Na to nie pozwala mu jego mska duma, wic chce pokaza, co potrafi, w innej firmie. Musi si jeszcze sprawdzi, a ja daj mu woln rk i nie bd go zmuszaa do przejcia. Ale myl, mam nadziej, e najdalej za pi lat nasza firma rodzinna powikszy si o mojego ma. Uznalimy, e skoro pracujemy razem, to jest sens rozwija Krystiana. Myl, e gdyby tata wiedzia, e ani ja, ani brat nie chcemy w przyszoci przej firmy, to nie tak by j prowadzi, nie tak inwestowa i nie tak rozwija. Mylaby moe o sprzeday, a tak to cigle myli o doinwestowaniu, eby byo to jak najbardziej prnie dziaajce przedsibiorstwo. Na pocztku m namawia mnie na prac poza rodzinnym przedsibiorstwem, mwi, e nigdy nie bd czua, ile jestem warta, jeli nie sprbuj wasnych si gdzie indziej. Dlatego na studiach pracowaam jako product manager w jednej z firm w Warszawie. Ten rok pozwoli mi na poznanie wasnej wartoci. Wiem, e nie potrzebuj pracowa w korporacji dla kogo za ucisk doni szefa. Potrafi zrobi bardzo dobre projekty, bardzo szybko si rozwinam. Nie pozwalali mi stamtd odej i przez nastpne dwa lata wci jeszcze do mnie dzwonili. Wiem, e rwnie dobrze bym sobie poradzia w kadej innej firmie, wic spokojnie mogam wrci do rodzinnej. Gdybym moga, to bardzo chtnie popracowaabym jeszcze gdzie, najchtniej w consultingu i bardzo auj, e mnie to omino, ale bya potrzeba, ebym wrcia do swoich, wic musiaam z czego zrezygnowa. Bardzo lubi robi to, co robi i nie mogabym zajmowa si niczym innym. Najwikszym problemem pracy na wasny rachunek jest to, e sama musz wyznacza sobie cele i nakada obowizki. Nikt nade mn nie stoi, sama si mobilizuj, sama si
36 | K RYS T I A N

Od lewej: Amelia i Magda Maeckie (crka i ona Jacka Maeckiego); Teresa Maecka; Helena Maecka; Micha Rogowski (m Elbiety); Elbieta Rogowska-Maecka. Z tyu: Krzysztof Maecki

organizuj. Nie wiem, czy robi to optymalnie, moe daoby si inaczej, lepiej? Mam za mao pracownikw, bd potrzebowaa wkrtce asystentki, ktra bdzie mi pomagaa i przynajmniej organizowaa prac w biurze. Z mam rozumiemy si wietnie. Jedyne nieporozumienia s czasami przez to, e ona patrzy pro-produkcyjnie, a ja pro-kliencko, a to czasami nie bardzo idzie w parze. Ale dziki temu, e jest moj mam, mam wiksz miao upiera si przy czym, co jest dobre dla klientw i uzyska to na produkcji. Przy obcej szefowej byoby mi o to znacznie trudniej zawalczy. Myl, e dziki uczestnictwu w projekcie Firmy rodzinne bdziemy mie w firmie lepsz komunikacj z pracownikami. Czasami podejmowalimy z rodzin jakie decyzje, co ustalalimy i zapominalimy przekaza to dalej albo robilimy to w krtki, suchy sposb: Trzeba zrobi to i to, tak i tak. A teraz widz, e warto wytumaczy pracownikom ca drog decyzyjn: dlaczego co postanawiamy, w jakim celu i do czego zmierzamy. Czasami tumaczymy si brakiem czasu, ale ju wiem, e to jest ze i trzeba to zmieni. Bd nad tym pracowaa. Mam wiadomo, e dla pracownikw to by stres, kiedy razem z bratem przejmowalimy firm, bali si tego. Widziaam, e kiedy Jacek wchodzi na szwalni, to wszystkie kobiety si prostoway, mylay: o, mody szef idzie. On jest bardzo dokadny, widzia wszystkie bdy i zwraca im na nie uwag. Wic si nauczyy, e musz by dokadne.
K RYS T I A N | 37

Pracownicy zobaczyli, ile wkadamy w firm serca i czasu, i si do nas przekonali. Dzi bardzo dobrze si nam z nimi wsppracuje. Ptora roku temu na rynku by kryzys, zwolnilimy ok. 30 osb. Wszyscy si bali, my rwnie, bo zamwienia zmniejszyy si do powanie. Zintensyfikowalimy wtedy nasze dziaania, robilimy mnstwo nowych wzorw dla klientw. Siedziaam cay czas na szwalni, by wszystko byo zrobione tak, jak chciaam, i wygrywalimy przetargi. Pracownicy widzieli, e wkad ich pracy procentuje, e to od nich zaley, jak bardzo dopracuj wzr, z ktrym ja potem id do klienta. Mam taki nawyk, e po wygranym przetargu zawsze przychodz i mwi im, e to dziki ich pracy wygralimy, albo e zostalimy pochwaleni, e co si spodobao. Niedawno bralimy udzia w akcji ofertowej na ca Europ. Do przetargu stany 24 firmy z caej Europy. Zajlimy pierwsze miejsce pod wzgldem jakoci i serwisu. Wszystko mielimy na najwyszym poziomie, ale przegralimy cen. Mam jednak poczucie spenienia. Spotkanie i negocjacje byy w Niemczech. Siedziaam tam i przez pierwsze p godziny a si czerwieniam, bo suchaam samych superlatyw na nasz temat, jakie to wszystko wietne. Spisaam sobie to wszystko, wypeniam taki arkusz ocen, poszam na produkcj i pokazaam to dziewczynom: Patrzcie, takie oceny dostaymy. Mam nadziej, e pracownicy widz, e nie jestem tylko crk szefa, ktra nic nie robi. Oddajemy firmie caych siebie rwnie po to, aby i ludzie mieli prac, bo jedni od drugich zaleymy. Przysucha to mae miasteczko. Kiedy wszyscy wracaj std na weekend do domu, to zostaje tu moe 810 tys. mieszkacw. Po Horteksie jestemy drugim najwikszym pracodawc na lokalnym rynku. Wiele osb dojeda do pracy u nas z okolicznych wiosek. Pracuj w Krystianie niemal caymi rodzinami. Znam tych ludzi, znam ich rodziny, wiem, komu urodzia si wnuczka. Kiedy byam duo modsza, to troch aowaam, e nie jestemy na przykad bran kosmetyczn, bo fajniej byoby sprzedawa perfumy ni ubrania robocze. Teraz ju tak nie uwaam, bo tak naprawd to brana nie ma znaczenia. Jedynym minusem tego, co produkujemy, jest moe to, e stale jestem przeciona, bo chodz z wielkimi torbami i czasem nie mieszcz si w drzwiach. Lubi kontakty z ludmi, lubi si z nimi spotyka i to jest najprzyjemniejsza cz mojej pracy. Dzi na wykadzie usyszaam, e dzieci naley wychowywa nie tak, aby znalazy dobr prac, ale tak, aby daway prac innym, i to jest dla mnie klucz do sukcesu. Moim marzeniem jest, eby firma miaa okrelon pozycj na rynku, dajc mi niezaleno. Pragn, by to by gotowy produkt, ktry bdziemy mogli przekaza dzieciom, jeli
38 | K RYS T I A N

bd chciay, albo go sprzeda na rynku. I tak, jak budowa i buduje j tata, dla ktrego firma bya zawsze jego ukochanym, najmodszym dzieckiem, tak i ja wkadam w ni cae serce. Urszula Homann, wrzesie 2010

Oficjalnie o firmie:
Przedsibiorstwo wielobranowe Krystian: firma trzypokoleniowa dziaajca w brany odzieowej od roku 1942. Zakad mieci si w miejscowoci Przysucha. Obecnie zatrudnia ponad 200 osb. Zakres dziaalnoci: produkcja odziey zawodowej, ochronnej i korporacyjnej, dystrybucja rodkw ochrony osobistej i systemw higienicznych. Krystian posiada certyfikat ISO 9001, ktry gwarantuje wysok jako produktw i usug. Ich szwalnia wyposaona jest w nowoczesne maszyny sterowane cyfrowo, przygotowanie produkcji CAD oraz automatyczny rozkrj. www.krystian.com.pl

K RYS T I A N

39

ANRO
Twj partner na drodze do poprawy bezpieczestwa

NAZYWAM SI STEFAN ROTARSKI, jestem prezesem firmy poligraficzno-handlowej ANRO Anna Rotarska z Zawiercia. irma rozpocza swoj dziaalno 26 lat temu, 19 kwietnia 1985 roku. Pomys przyszed w wyniku przemyle, co robi, by zapewni dobr przyszo naszej rodzinie. Wiedziaem ju, e na wysokich stanowiskach tylko si bywa, a nie jest i chciaem stworzy co, co bdzie trwao niezalenie od decyzji ludzi ustawionych wyej ode mnie. Poprosiem wic swoj maonk Ann, by si zwolnia Stefan Rotarski podczas z pracy dawnej fabryki opakowa blaszanych targw bezpieczestwa, lata 80. i zaoya firm. Ja piastowaem wtedy kierownicze stanowisko w handlu, postanowiem na razie nadal tam pozosta. P roku czekalimy na pozwolenie z Ministerstwa Kultury i Sztuki, by uruchomi jednoosobow dziaalno gospodarcz pod nazw Pracownia Sitodruku, w kocu przyszo i moglimy zaczyna. Chcielimy produkowa znaki bezpieczestwa: instrukcje BHP, przeciwpoarowe, oznakowania wyj ewakuacyjnych i tym podobne. Robio si je wtedy na blasze albo pytkach pcv, ktrych oczywicie na rynku brakowao. Pytki mona byo importowa, ale do tego potrzebny by wsad dolarowy. Do wsadu brakowao nam wujka za granic. W kocu jednak udao si nam kupi pytki z zakadw Erg w Wojciechowie. Pracowalimy ciko, zarywajc noce, a to, co wyprodukowalimy, wozilimy w paczkach na poczt rowerem. Kilka miesicy pniej ona urodzia syna, ukasza, ktry rs razem z firm. Crka Magosia miaa wtedy cztery latka, a Joanna pi i p roku.
A N RO | 41

Dziaalno rozpoczlimy na 24 m i z czasem trzeba byo si rozbudowa. Ochotniczy Hufiec Pracy rozbiera akurat swoj siedzib w Zawierciu dwa baraki segmentowe i od nich zdobylimy dwie budki. Wszystkie urzdzenia zrobilimy sami ramki, stoy. Na rynku nic nie byo i musielimy radzi sobie we wasnym zakresie. Gdy ANRO zdobya sobie pozycj na ryku przyszed rok zaamania gospodarczego. Reformy w latach 1989/1990 byy bardzo mocnym uderzeniem, cigay nas w d. Nastpia wymiana pienidzy i trudno byo przewidzie, jak wszystko dalej si potoczy. Panowaa wolna amerykanka nikt nie egzekwowa przepisw, nie byo koniecznoci zamieszczania znakw, instrukcji. Liczya si wtedy euforia, moliwo brania spraw w swoje rce i zakadania wasnych biznesw. Pamitamy leaki rozstawione przed sklepami, na schodach, wszdzie rodacy wykadali i sprzedawali rzeczy z zagranicy. Nikt si niczym nie przejmowa, wic w tym okresie instytucje odpowiedzialne za bezpieczestwo zwyczajnie ucichy. Na szczcie bylimy ju na tyle mocni, e t prb wysadzenia z sioda udao nam si przeczeka. Po dwch latach, w roku 1991, weszy nowe zasady porzdkujce system ewakuacji w Polsce. Zarzdzono uywanie nowych znakw bezpieczestwa, ju fotoluminescencyjnych, czyli wieccych w ciemnoci. Gospodarka otrzsna si, wchodzc w boom rozwojowy. I nagle w caej Polsce potrzebowano znakw, a byo tylko kilka firm, ktre je produkoway: jedna z Warszawy, jedna z Gdaska oraz my, czyli Zawiercie Kromow. I tak udao mi si rozwin i ustabilizowa firm w zasadzie bez adnego kapitau. Inwestowalimy to, co zarobilimy. Rozbudowalimy hal i zaczlimy si zastanawia, co dalej? Wtedy dziki targom rozpocz si take ruch marketingowo-informacyjny. To na nich zdobywalimy wiedz, wymieniajc dowiadczenie z innymi producentami, i poznawalimy oczekiwania klientw. Wystawialimy nasze produkty w caej Polsce, a take za granic, gdzie ogldalimy nowe maszyny i gdzie otwieray nam si oczy na problematyk naszej specjalizacji. Przecie wtedy nie byo szk, ktre by tego wszystkiego uczyy. W podrach do Mediolanu, Parya czy Dsseldorfu zawsze towarzyszya mi crka, Magosia, ktra miaa ju wtedy 1617 lat, znaa angielski i dziki temu moga mnie wspiera. To byy bardzo fajne czasy. W roku 1996 nastpi niezwykle wany moment w rozwoju firmy. Podjem wtedy decyzj, e drug gazi naszej produkcji bdzie fleksografia. Kupiem angielsk maszyn fleksograficzn. Kolejna wana chwila to przenosiny firmy. W zakadzie mieszczcym si za domem pracowao na stae ju 20 osb. I ten tumek wchodzcy i wychodzcy przez nasze podwrko kilka razy dziennie robi si do uciliwy. W tym czasie odbyway si
42 | A N RO

wyprzedae rnych obiektw. Podczas jednej z nich kupiem du hal 1,2 tys. m po czym przystpiem do jej adaptacji. By to proces bardzo kosztowny, przeprowadzony etapowo, dziki czemu nadal udawao mi si inwestowa z wasnych rodkw. Najpierw jedna trzecia, potem druga a w kocu cao. I tak 1 wrzenia 1999 roku przeprowadzilimy si w nowe miejsce. Znw zacz si rozwj firmy: nowe technologie, nowe farby, zwikszylimy zatrudnienie. W roku 2000 otrzymalimy status zakadu pracy chronionej, bo zaczlimy zatrudnia osoby niepenosprawne. Wszystkie stanowiska, ktre stworzylimy przy pomocy funduszy urzdu pracy czy innych instytucji wspierajcych istniej do tej pory. Mam wielk satysfakcj z tego, e wykorzystaem wszystkie dotacje, ktre byy dostpne na tworzenie tych stanowisk i e ten zakad pracy chronionej trwa do dzisiaj. Rok 2002 to pierwsza decyzja o skorzystaniu z kredytu bankowego. Wykorzystaem go na zakup maszyny fleksograficznej firmy Gallus o najwyszym standardzie w tym segmencie. W ten sposb rozwinem fleksografi. Po targach w Monachium w 2007 roku firma zakupia nowoczesny park maszynowy, dbajc o rozwj sitodruku. Mog powiedzie, e z funduszy europejskich skorzystaem na tyle, na ile byo mi to potrzebne. Pomijam problemy zwizane z pisaniem wnioskw, ktre jak tylko gdzie brakowao przecinka, to byy odrzucane. Wtedy wysyao si je na nowo. Na pocztku prbowalimy je pisa samemu, jednak trzeba byo podeprze si fachowcem, bo decydoway drobiazgi, ktre nie powinny mie znaczenia. ANRO jest naprawd dobrym miejscem pracy. Motywujemy pracownikw nie tylko najlepszymi warunkami, ale te przyjemnociami organizujemy pikniki firmowe i wycieczki rowerowe, mamy za sob Wielk Gal 25-lecia firmy, kiedy wrczylimy nagrody wszystkim pracownikom, a tych, ktrzy s z nami od pocztku, wyrnilimy specjalnymi statuetkami z brzu, ktre zaprojektowa prof. Jerzy Nowakowski z ASP w Krakowie. Otrzymali je take stali klienci. Sami przez te 25 lat dziaalnoci te zdobylimy wiele nagrd. Na przykad w czasie targw SAWO w Poznaniu otrzymalimy dwa zote medale za nasze produkty. Bardzo cenimy sobie pierwsze miejsce w konkursie Pracodawca Organizator Pracy Bezpiecznej. Byy te Lodoamacze, jako e amiemy bariery zatrudnienia osb niepenosprawnych, i wiele innych, ktre sprawiaj wielk satysfakcj. Nasze produkty sprzedajmy przez sie dystrybutorw w Polsce. Rozwijamy te rynek zagraniczny. Pomocny by w tym udzia w targach BHP A+A w Dsseldorfie, a take w targach PPO Interschutz w Hanowerze. Wsppracujemy midzy innymi z firmami z Niemiec, Holandii, Szwajcarii, Szwecji i Litwy. Nie opuszczamy adnych targw, budujemy na nich swoj pozycj, mark i poznajemy konkurencj, z ktr si szanujemy i wzajemnie odwiedzamy. To jest rynek, ktry wymaga cigego doskonalenia,
A N RO | 43

gwkowania, jak lepiej informowa spoeczestwo, wic wymiana wiedzy jest bezcenna. Wszystko, co robimy, ma na celu zwikszenie bezpieczestwa ludzi, eby wiedzieli, co robi w przypadku zagroenia. Przez pierwsze 10 lat od powstania ANRO ja cay czas kierowaem take handlow spk spoywcz SPOEM w Zawierciu. Jak moja firma rozwina si na tyle, e przestaa by tylko czym dodatkowym, podzikowaem piknie za stanowisko w SPOEM i zostaem na swoim ale tamta praca to rwnie istotny kawaek mojej historii. Odszedem, bo inspirowaa mnie wasna dziaalno. Na stanowiskach, nawet tych bardzo wysokich, zawsze jest si uzalenionym od kogo. A tu samemu podejmuje si decyzje i samemu kontroluje, co dalej robi. Nie ma rady nadzorczej ani innych czynnikw politycznych czy instytucjonalnych wpywajcych bezporednio na twj los. S ograniczajce ustawy, ale istot dziaania przedsibiorcy jest to, e moe tworzy to, co sobie zamarzy. Gdy zakadaem wasn firm, kierowaem si po prostu tym, co jest potrzebne na rynku. Miaem 35 lat i nie byem przygotowany zawodowo w dziedzinie poligrafii, ale do zarzdzania tak. Pierwszym etapem mojej zawodowej edukacji byo technikum mechanizacji rolnictwa w Cieszynie. Bardzo to sobie ceni, bo to bya szkoa ycia, jakich dzi ju nie ma. Co tydzie jedzilimy do warsztatw na praktyki: lusarstwo, stolarstwo, tokarstwo, maszyny, urzdzenia techniczne, nauka jazdy i tym podobne. Bralimy udzia w praktykach zawodowych oralimy pole, jedzilimy na niwa. Tak przygotowano nas do pracy w rolnictwie. W szkole mylaem, e bd rolnikiem, ale stamtd poszedem na kolej. Zostaem maszynist trakcji spalinowej, a wieczorowo koczyem studia nauczycielskie na Uniwersytecie lskim, gdzie byem bardzo aktywny spoecznie, bo pracowaem w ruchu modzieowym. Tak uczyem si relacji midzyludzkich, a kiedy zostaem przewodniczcym, rozpocza si moja nauka kierowania ludmi. To byo bardzo wane dowiadczenie. Potem w innych miejscach przechodziem rne szczeble zarzdzania. W kocu zostaem kierownikiem wydziau handlu, a potem prezesem spdzielni. To si brao z ycia. Kto, kto decydowa o tym, e mog peni tak rol, dostrzeg we mnie cechy dobrego organizatora, kogo, kto szybko si uczy, potrafi by wymagajcy, ale potrafi te zrozumie drugiego czowieka, jego motywacje, problemy. Nie wiem, skd si to u mnie wzio. Rodzice nie mieli wasnego biznesu, byli skromnymi osobami. Mama zajmowaa si maym gospodarstwem rolnym, ojciec jako mistrz elektryk przez cae ycie a do emerytury przepracowa na kolei. Opuciem dom rodzinny praktycznie ju w 14. roku ycia, bo uczc si w Cieszynie, mieszkaem w internacie. Od tego czasu kontakt z rodzicami miaem raz w miesicu, gdy na niedziele przyjedao si do domu. Niemniej ojcu udao si zaszczepi we mnie dokadno
44 | A N RO

w pracy: Choby mia wyrzuci to, co dzi robisz, zawsze rb to dobrze pamitam, jak to powtarza. Zawsze kierowa si zasad dobrej jakoci. Kiedy wchodziem w ycie zawodowe, to mylaem, e pjd w kierunku rolniczym, ale jak wielu osobom, tak i mnie los wykreowa now drog. Spor cz ycia powiciem, dziaajc obywatelsko. Byem wybierany trzykrotnie radnym Rady Miasta. Po 12 latach odszedem, bo uznaem, e firma jest na tyle rozwinita, e wymaga mojej penej uwagi, a dla mnie bycie radnym to nie tylko chodzenie na sesje i pobieranie diety. Mam swj wkad w rozwj miasta, powicaem czas na sprawy jego mieszkacw. Radnym zostaem, jeszcze pracujc w SPOEM. Zaczo si od tego, e utworzyo si stowarzyszenie, ktre byo niezalen alternatyw wyborcz w naszym miecie. To bya opcja niepartyjna, ale stanowia opozycj do AWS, bo gdy ludzie Solidarnoci przejli wadz, to okazao si, e niewiele potrafi. To by czas, kiedy wielu prezesw i innych dyrektorw musiao si poegna ze stanowiskami. Wybr nie tylko zalea od kandydata, ale te od tego, jakie byy naciski na ludzi. W moim przypadku okazao si, e wana jest take fachowo, bo ludzie nie ulegli presji, stanli za mn. Uznali, e prezes osiga dobre efekty, to czemu maj im narzuci kogo innego? Ich poparcie byo dla mnie bardzo budujce, wic z ludmi, z ktrymi dziaaem w Radzie Nadzorczej, jeszcze intensywniej zaczlimy wsppracowa, udowadnia, e mona jeszcze lepiej rozwin spdzielni. Dziki temu trwa ona do dzi, a wiele innych si rozleciao. Oczywicie teraz to ju zasuga mojej nastpczyni, ktra pracowaa jeszcze ze mn, a teraz jest jednym z najduej dziaajcych prezesw, bo ju 15 lat. Zakadajc ANRO, planowaem, e ma utrzyma rodzin. Daem jej perspektyw rozwoju na dalsze lata. Teraz wiem, e firma ma kontynuowa swoj dziaalno. Moim celem stao si przygotowanie dzieci do sukcesji, skoro maj podstawy i moliwoci dalszego jej rozwoju. Nigdy nie wywieraem na nie presji przejcia firmy, ale mwiem, e chciabym, by tak si stao. Prbowaem je namwi na szkoy poligraficzne, ale wybrali zarzdzanie. Twierdz, e daje im to pogld na cao. Ja sam ju nie pamitam, jak to byo ze mn co chciaem robi, jak byem may. Konstruowalimy z kolegami wzki, zakadalimy kierownice intrygowaa mnie mechanika, ale poszedem w stron organizacji i zarzdzania. Jestem trzecim dzieckiem moich rodzicw. Poszedem we wasn dziaalno gospodarcz, a siostra i brat dalej pracowali na kolei. Ojciec mwi, e pastwowa kolej jest najlepsza i najpewniejsza. Szedem dwoma torami zachowaem posad, a jednoczenie tworzyem co swojego. Wiedziaem, e potrafi to poczy, cho to nie byo proste. Trzeba odwagi, eby i wasn drog. W jej przejciu niezwykle wan rol penia i peni dalej moja maonka Anna. Pragn podkreli, e gdyby nie ona, firmy by nie
A N RO | 45

byo. Konsultuj z ni wiele rzeczy, pytam j o zdanie ale nie ma nerwwek. ona nigdy nie wtrcaa si do zarzdzania. W firmie musi by jeden kierownik i jednego trzeba sucha. A czsto w maestwach s spicia jedno chce i w jedn stron, drugie w przeciwn i biznesy si rozsypuj. Anna jest wacicielk, ale wsplnie tworzymy organizm zarzdzania. Podejmowanie decyzji o wydatkach, kupnie urzdze, kierunkach rozwoju i strategii to rodzi si w mojej gowie, a ona pomaga, bo ma stanowisko w firmie w dziale handlowym, kontroluje sprzeda i wysyki. Dla mnie podstaw skutecznego zarzdzania jest zdolno przekonania ludzi, e pracujemy nie tylko dla siebie, ale e tworzymy zesp i idziemy razem. Kto nie chce, musi odej albo czasami obj inne stanowisko. Bo jeeli czowiek czuje satysfakcj z wykonanej pracy, to identyfikuje si z firm, a jeeli do tego dojd przyzwoite zarobki, to tym bardziej. To musi by powizane, ale zarobki nie s najwaniejsze, tylko to, co czowiek robi. Nie ma idealnego sposobu na dobre funkcjonowanie zespou. Trzeba dopasowywa rne rzeczy w trakcie rozwoju firmy. Szkoy, ktre mwi, co robi, tylko pomagaj w podejmowaniu decyzji, ale trzeba umie t wiedz wykorzysta w odpowiednim momencie. Czowiek nigdy nie ma pewnoci, e to, co czyni, przyniesie dobre efekty. Gdy decydowaem o rozwoju fleksografii, nie wiedziaem, czy to przyniesie zyski. Ryzyko istnieje zawsze. A moe po drodze bdzie zaamanie koniunktury i zostaniesz z ogromnym kredytem do spacenia? Ile to rnych firm pado? Mona uoy biznesplan, wyliczy, ile si wydrukuje etykiet, kontrakty mog by podpisane a tu co si zmienia i koniec. Moja rada dla wszystkich przedsibiorcw jest taka, e nie mona przeznaczy caego kapitau na inwestycje, bazujc tylko na kredycie. Bo moe nadej trudny czas i jak si nie bdzie miao wasnej rezerwy, eby zasili budet firmy, to ona padnie. Wanie w taki sposb paday giganty. Im wiksza firma, to tego kapitau potrzeba wicej. Dlatego staram si inwestowa ostronie. Tu trzeba mie troszeczk nosa umie podejmowa ryzyko, ale nie za due. I jeszcze raz podkrel, e warto dziaa dwutorowo.

NAZYWAM SI UKASZ ROTARSKI, mam 25 lat, pracuj w firmie ANRO. Moja kariera zawodowa rozpocza si rok temu. Wczeniej koczyem Midzynarodowe Stosunki Gospodarcze na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie oraz Zarzdzanie Projektami Midzynarodowymi w Wyszej Szkole Europejskiej im. ks. Jzefa Tischnera.
46 | A N RO

Praca w korporacji nigdy mnie nie interesowaa, bo tego rodzaju organizacje s nastawione tylko na zysk, a pracownik jest trybikiem w wielkiej strukturze. Ciko jest si wyrni, awansowa, by za cokolwiek odpowiedzialnym. Z kolei praca w administracji rzdowej przestaa mnie interesowa, gdy przed ukoczeniem magisterium odbyem sta w Ministerstwie Skarbu Pastwa i zobaczyem, jak to wyglda. Nie nauczyem si tam niczego, a jedynie zaobserwowaem, jacy ludzie pracuj na jakich stanowiskach i jak podchodz do obowizkw. Zniechcia mnie bierno. Na stau byem z koleg z roku obaj bylimy otwarci na zadania, chodzilimy do dyrektora departamentu z prob, by nam co wyznaczy, a ten spawia nas cigle tym samym tekstem: Spokojnie, jeszcze troch, na pewno co dostaniecie i bdziecie zostawa po godzinach. Nic nie dostalimy za wyjtkiem kilku mao znaczcych spraw w pitek po poudniu, kiedy wiadomo byo, e nikt si z tym ju nie wyrobi. Nie miecio mi si to w gowie przychodzi czowiek peen zapau do pracy, a to jest odgrnie wygaszane, bo ludzie albo s przyzwyczajeni do nierbstwa, albo im si wydaje, e i tak duo robi. Po powrocie na Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie okazao si, e zapomniano o nas, staystach, likwidujc nasz kierunek. Usyszelimy, e jak chcemy dyplom, to trzeba i na inn specjalizacj i zalicza od nowa. Trzeba byo duo kombinowa, eby to sfinalizowa, ale si udao. Ostatecznie ukoczyem kierunek Midzynarodowe Stosunki Gospodarcze, ktry wczeniej nazywa si Stosunki Midzynarodowe. Najwyraniej komitet odpowiadajcy za innowacje na uczelni nudzi si i postanowili co roku zmienia nazwy. Prac dyplomow na pierwszej uczelni obroniem we wrzeniu 2009 roku, obrona drugiej magisterki przysza rok pniej, zaraz po tym rozpoczem prac w ANRO. Akurat tak si zoyo, e pocztek mojej pracy to take pocztek mojego udziau w projekcie Firmy rodzinne. A wic nie do, e rosem razem z firm, jak zaznaczy mj tata, to teraz si jeszcze rozwijam z projektem. Firm rodzicw kojarz od zawsze. Najpierw bya mikrofiremk, w ktrej pracowali tylko rodzice, potem kilku pracownikw, ktrych z czasem przybywao. Dla mnie naturaln rzecz byo, e na naszym podwrku cigle s pracownicy. Cz dziecistwa spdziem w firmie, obserwowaem, rozmawiaem z ludmi. Pamitam zapach farby i rozpuszczalnika, pamitam drukarzy, jak pracowali na takich specjalnych sitodrukowych stoach, albo grafikw. Ludzi pamitam najlepiej, bo to oni przede wszystkim kojarz mi si z firm. Zawsze postrzegaem ANRO jako wsplne dziaanie rodzicw, ale kierunki wytycza ojciec. O tym, e bd z nimi pracowa, zaczem myle pod koniec liceum, kiedy uczestniczyem w targach. Wczeniej nie pamitam, bym w ogle zastanawia si nad prac. Musz przyzna, e miaem komfortow sytuacj: mogem skupi si na nauce i wasnych sprawach. Rodzice nigdy nie sugerowali, czym mam si zaj w dorosym yciu. Zawsze czuem, e mam pod tym wzgldem zupenie woln rk.
A N RO | 47

Przed siedzib ANRO w Zawierciu. Od lewej: Stefan, Anna, Magorzata i ukasz Rotarscy

W domu nauczyem si konsekwencji jak co rozpoczn, to chc to dokoczy. I systematycznoci. W firmie zajmuj stanowisko specjalisty do spraw usug i reklamy, ale moja funkcja nie jest jeszcze do koca sprecyzowana. Zgbiam kady etap pracy poszczeglnych dziaw, dokadnie obserwuj i zastanawiam si, co mona zmieni pod ktem jeszcze lepszej organizacji. Przez cay czas, jaki mam na obserwacj (a bdzie to jeszcze troch trwao), prowadz sobie tak ksig zmian i w pewnym momencie j otworz. Cz z tego, co tam jest zapisane, bd chcia wprowadzi w ycie. Ju zanotowaem m.in doskonalenie strategii, popraw organizacyjn i komunikacyjn pomidzy dziaami i pracownikami. Kada zmiana jest trudna. Ju przekonaem si, e rodzi opr, wic trzeba dobrze si przygotowa. Ludzie s przyzwyczajeni do schematw dziaania. Ja, cho prawie wychowaem si w firmie, tak naprawd przychodz z zewntrz mam wikszy dystans i patrz na pewne rzeczy inaczej. Chciabym, by propozycje, ktre padn z mojej strony, byy rozwaone, szlifowane, usprawnione, nawet krytykowane byle konstruktywnie, a nie tak, e kto nie chce czego zrobi, bo po prostu nie i ju. Przymierzamy si do wprowadzenia nowego, komputerowego systemu usprawniajcego zarzdzanie i proces produkcyjny. Ludzie reaguj bez entuzjazmu na tak informacj. A to nie jest tak, e wszystko wprowadzi si z dnia na dzie, tylko krok po kroku. W firmie pracuje wiele osb z naszej rodziny. Zawsze postrzegaem t rodzinno ANRO jako co bardzo fajnego. Nie wiem, czy czuem dum? Chyba nie, bo to okrelenie sugeruje wynioso. Raczej zadowolenie, e jest to co wasnego, opartego na pracy
48 | A N RO

bliskich, ich wyrzeczeniach, z czego mog czerpa inni czonkowie rodziny i wszyscy pracownicy. Musz przyzna, e jak porwnuj ANRO z innymi miejscami pracy, to klimat u nas jest bardzo pozytywny. Ta otwarto, jaka taka dobra chemia to efekt wielu rzeczy, ale duy wpyw ma tu charakter naszej mamy. Mona z ni porozmawia na kady temat i ludzie si do niej zwracaj ze wszystkim. Ojciec jest bardziej wymagajcy i surowy to si fajnie rwnoway, ale nie mona powiedzie, e on jest grony czy autorytarny. U nas nie jest tak, e kto podejmuje decyzje na grze i wszystko ma by realizowane wedug instrukcji. Zawsze to pracownicy maj pierwsi szans, by wyj ze swoj inicjatyw. Jeli nie zostanie wykorzystana, to konkretna decyzja wychodzi od szefostwa, ale nic nie jest narzucane bez wczeniejszej konsultacji. A potem te zawsze mona przyj i porozmawia. Wiem, e chc zosta w firmie rodzicw. W duej mierze jest to zasuga projektu Firmy rodzinne, ktry pozwoli mi odkry, e ANRO to duy skarb. Mam nadziej, e budowa marki firm rodzinnych w Polsce bdzie trwaa. Planuj, by w naszej okolicy, w centrum Jury Krakowsko-Czstochowskiej sprbowa stworzy co na ksztat koa, ktre zwie lokalne firmy rodzinne. A jest tu nas naprawd sporo. Bdzie to mj krok w kierunku zacieniania naszego rodowiska. Chciabym, eby tego rodzaju lokalne inicjatywy zbudoway dugotrwa, mocn platform wzajemnego wsparcia i wsppracy przedsibiorcw rodzinnych w caym kraju.

NAZYWAM SI MAGORZATA BORYSIEWICZ, jestem crk Stefana i Anny Rotarskich i siostr ukasza. Od chwili powstania ANRO zawsze bya takim naszym drugim domem. Miecia si na tyach podwrka i codziennie spdzalimy tam sporo czasu. Moje pierwsze wspomnienie to dwie budki, w nich dwa okna, a ja jako dziecko tam wchodz. W jednej budce stoj rcznie zrobione regay, gdzie wujek drukuje na sicie, a ja odbieram te formatki i wkadam midzy drewniane szczebelki regaw, eby si suszyy. Taki mam obraz przed oczami: mokra formatka oraz instrukcja BHP z czerwonym paskiem na krzy. Dzi wszystko wyglda zupenie inaczej, firma w porwnaniu do tamtych budek jest bardzo dua. Do dziau handlowego wchodzi si przez portierni, a w firmie pracuje duo wicej osb okoo 70, ale ja nadal wszystkich znam. Gdybym mieszkaa w Zawierciu, to od razu bym si zdecydowaa na prac u rodzicw. Bardzo mi si podoba firma, to e zaoyli j rodzice, e trwa, rozwija si. Lubi
A N RO | 49

jej atmosfer. Ale mieszkamy z mem w Krakowie i nie chc si std wyprowadza ze wzgldu na dzieci ycie tutaj daje im wiksze moliwoci. Jednak nie chc te rezygnowa z pracy u rodzicw. Zamierzam jako pogodzi odlego. Nie jest ona tak straszna, 70 kilometrw, ale codzienne dojedanie przy maych dzieciach byoby mczce. Myl, jak to rozwiza, ale nie mam wtpliwoci, e po kilku latach w domu nadszed dla mnie czas, by zaj si bardziej sob. eby nie wiem jak czowiek kocha swoje dzieciaczki, ma, ycie rodzinne, przychodzi taki moment, e chce si ju mie kontakt ze wiatem zewntrznym. Mj syn skoczy dwa lata, crka sze, tak wic ona idzie w tym roku do szkoy, may do przedszkola, a ja wracam do pracy. Chciaabym, by to, co bd robia w firmie, byo w harmonii z moimi przemyleniami. Marz o stanowisku, ktre bdzie mi sprawiao satysfakcj. Bym budzia si rano i moga myle: Super, id do pracy, mam wiele rzeczy do zrobienia, ale wiem, e robi to z sensem. Skoczyam zarzdzanie i marketing, ale zarzdzanie jako takie mnie nie pociga. Mam inny charakter ni tata. Jestem spokojniejsza i wolaabym mie konkretn pozycj w firmie, a nie by jej szefem. Chciaabym wiedzie, e to jest moje biurko, mam taki a taki zakres obowizkw i robi wszystko, by wywiza si z nich jak najlepiej. Praca dla mnie to praca stacjonarna, wic na pewno nie jako handlowiec. Chciaabym te mie pewn kontrol nad tym, co si dzieje w firmie. Pewnie najbardziej odpowiadaby mi sektor finansowy. Zreszt zawsze pomagaam w tym obszarze banki, przelewy, rozliczanie utargu, kasy. Moe dlatego, e zawsze byam skarbnikiem w klasie, jest mi to bliskie. Pragn mie w ANRO swoj dziak, najlepiej finansow, ktr bd opiekowaa si jak najlepiej. Myl, e tato i mama te chcieliby, bymy z nimi pracowali. To mi si wydaje takie naturalne, tak waciw kolej rzeczy. Zawsze chciaam by nauczycielk, ale potem mi si pozmieniao i do czasu podjcia studiw wiedziaam tylko tyle, e nie bdzie ze mnie prawnik ani lekarz, wic poszam na zarzdzanie. Zawsze w tyle gowy bya myl, e jest ANRO, rozwija si i to jest naprawd fajna sprawa. ycie tak mi si potoczyo, e prac rozpoczam w innej firmie w Krakowie, ale z firm rodzicw zawsze czuam si bardzo zwizana i co tam robiam. Zreszt jak byam maa, czsto wyjedaam z tat w podre subowe, ktre bardzo lubiam. Najlepiej pamitam targi we Francji. To chyba by pierwszy nasz wsplny wyjazd. Tata chcia si przyjrze, jak technika idzie do przodu. Pamitam ogromne plakaty, wydruki wielkoformatowe, maszyny fleksograficzne, drukowanie etykiet. Mam przed oczami plakaty pene kolorw na kadym stoisku bya reklama danej firmy pokazujca, co ona moe wydrukowa, i wszdzie tcze barw. I pamitam moje zdziwienie, bo u nas jeszcze tego nie byo.
50 | A N RO

U rodzicw chyba przede wszystkim podziwiam wytrwao. Tata spaja tych ludzi, ca firm, bez niego by jej nie byo. A mama otacza wszystkich skrzydami swojej troskliwoci i opieki, co jest odwzajemniane du sympati. To dziki mamie jest tak fajna atmosfera w firmie. Kady si do niej zwraca si: Pani Aniu albo Szefowo, ale tak mio, bez sztucznoci. Tat zawsze podziwiaam, e ma pomysy, tak zdolno do tworzenia. To ju chyba nie jest yka, tylko aorta albo cay ukad krwionony przedsibiorczoci. Czasami wydaje mi si, e on nigdy nie odpoczywa. Spotykamy si, ale on jest mylami gdzie indziej, ju zastanawia si, co tam trzeba zrobi, rozwiza, pozmienia. Mam wraenie, e on cay czas nad czym pracuje. Zawsze mi to imponowao, e on nie ma stresu przed rozmowami, przemwieniami, e zawsze wie, co powiedzie. Tata kocha prac. Myl, e jakby jej nie mia, nie byby szczliwy. Firma to jego czwarte dziecko. Pamitam, ile rodzice powicili jej nieprzespanych nocy. Ile razy mama do witu skrobaa tabliczki, poprawiajc rcznie, skalpelem defekty druku, instrukcj za instrukcj, potem je pakowaa i na rowerze zawozia na poczt. Gdy rosam, nie czuam braku ojca czy mamy, bo siedziba firmy zostaa przeniesiona z naszego podwrka dopiero jak studiowaam. Przez cae dziecistwo oni zawsze byli obok. Jak co chciaam od taty, to biegam do niego, do biura, tak samo z mam. Zawsze byo to poczucie bliskoci, kto obok, obiad w domu. A jak trzeba byo pomc, to pomagalimy. Nie czuam, e co trac. Duo rzeczy robilimy wsplnie. To, czy moje dzieci docz do rodzinnego biznesu, oczywicie zaley od nich. Zosia ostatnio stwierdzia, e chciaaby by poon albo tancerk. Tumaczyam jej, e te dwa zawody mona poczy. Ona te ma wizi z ANRO, bo bardzo czsto tam bywa. Wie, jak si pisze t nazw, wie, co ta firma robi. Czsto jak jestemy gdzie razem, to si mnie pyta, czy ten znak, co wisi na cianie, to jest z naszej firmy? Kiedy nawet powiedziaa, e bdzie chciaa tu pracowa. Ale na razie to ja o tym myl i zastanawiam si, co najlepiej mogabym tu robi. Magorzata Zawadka, luty 2011

Oficjalnie o firmie:
ANRO Firma Poligraficzno-Handlowa Eksport-Import Anna Rotarska: dwupokoleniowa firma rodzinna z brany poligraficznej, zatrudnia obecnie ponad 60 pracownikw, zaoona w 1985 r., z siedzib w Zawierciu. Zakad pracy chronionej. Zakres dziaalnoci: znaki bhp, znaki przeciwpoarowe, druk etykiet, znaki ewakuacyjne, piktogramy, blokady. Otwarta na wyzwania firma ANRO, poszerzajc wasn ofert, stale inwestuje w technologie i popraw organizacji pracy. Od 2008 r. rozwija nowy segment produktowy w sektorze BHP blokady przemysowe LOCKOUT. www.anro.net.pl

A N RO

51

AUTOKLINIKA
Mona na nich liczy w kadej sytuacji

NAZYWAM SI JERZY PAJA, jestem wacicielem zakadu blacharsko-lakierniczego Autoklinika w Rudzie lskiej.

ocztek mojego biznesu to moment, gdy po roku pracy na Zachodzie wrciem do Polski i kupiem dziak. Znajdowa si na niej may gara, ktry wykorzystaem na warsztat samochodowy. Na emigracji zarobkowej byem w Kolonii. Waciciel firmy, w ktrej pracowaem, pocztkowo traktowa mnie tak, jak traktowano tam wszystkich Polakw, szczeglnie tych, ktrzy nie znaj jzyka. Ja uparem si z nim dogada. Sia potrzeby wymusia porozumienie, rce bolay od mwienia gestami, ale z czasem zaczem sobie lepiej radzi. Zreszt, Jerzy Paja ze statuetk Lidera niezbdny zasb sw midzy dwojgiem ludzi tego Liderw Przedsibiorczoci samego fachu nie jest wielki, moe okoo tysica. Niemiec udawa, e paci, moe myla, e ja te bd udawa, e co robi, ale po miesicu powiedziaem mu: Jestem tu, by zarobi, nie udawa. Wic si umwilimy po dentelmesku na porzdn prac i godziw pac. To by zakad Citroena. Pracowaem po 1218 godzin dziennie. Przez cay okres pobytu w Kolonii opiekowaem si take dwojgiem starszych ludzi. Spotkalimy si przypadkowo (tu trzeba podzikowa przychylnoci si wyszych, co zawsze robi i bardzo w t pomoc wierz, bo nie raz miaem dowd Boej opieki; z wyjazdem do Niemiec te przecie tylko nieliczni dostawali wizy). Co tydzie, po
AU TO K L I N I K A | 53

mszy, tamtejsza Polonia spotykaa si w swoim gronie, a ja przypadem do gustu pewnej parze. Najpierw ja im pomagaem mieli problemy z chodzeniem, to w niedziel wychodziem z nimi na spacer, w karty z nimi graem, dotrzymywaem towarzystwa, a jak wrciem do Polski, to nasz kontakt utrzyma si jeszcze przez 12 lat. Zapraszali, paczki przysyali dla dzieci, najpierw dla Eli, potem dla Wioli, wspierali. Chcieli, bym z nimi zosta w Kolonii. Nawet chcieli mi zapisa spory majtek dziak budowlan, wart ok. 200 tysicy euro. Ale mnie nic by nie przekonao do pozostania tam na stae. Chciaem wraca do kraju. Po roku pracy miaem odpowiedni ilo gotwki na zakup wasnej dziaki. Wrciem, kupiem i zaczem prac na swoim. By lipiec, rok 1981. Mieszkalimy w starym mieszkaniu, dostaem plany budowy budynku. Budowa domu i rozwj warsztatu szy rwnoczenie. Przelicznik marki by wtedy bardzo wysoki, dziki czemu jak zaczem budow, to w cigu dwch lat pracy ju stan dom. A przecie wtedy niczego nie byo. Brakowao gwodzi, rur, desek, wszystko na przydzia, o wszystko trzeba byo prosi. W warsztacie te jednoczenie pracowaem i kupowaem coraz to nowe narzdzia. Na pocztku to wszystko szo bardzo skromnie. Po pierwsze bo i tak niczego nie byo, po drugie bo nie byo takich technologii jak dzi. Funkcjonowao si w ciasnych, trudnych warunkach, ale praca miaa wtedy troch inny cel. Kiedy robio si rzeby ludzie dziesi lat oszczdzali na samochd, kupowali maszyn do remontu i potem trzy lata si pracowao, by ten remont zrobi. ona zatrudniona bya na pocztku jako gwna ksigowa w PKO. Po trzech latach przesza na stanowisko ksigowej do spdzielni mieszkaniowej, wic tam zdobywaa dowiadczenie. A ja sukcesywnie zaliczaem, co tylko si dao: kursy, szkolenia, ksiki: BHP-owskie, pedagogiczne, o zarzdzaniu i rozwoju osobistym. Dobrze pamitam jeden z naszych wsplnych wyjazdw: by rok 1989, zatrudniaem wtedy trzech ludzi, nadal mielimy prymitywne warunki, a praca bya mozolna, bo na polskim rynku wci nie byo takich narzdzi, jakie ju byy dostpne za granic. Bylimy na wymarzonych wczasach w Gdasku. ona, jak pragna, odpoczywaa na play, a ja zwiedzaem Trjmiasto: Gdask, Gdynia, Chylonia kady sklep z narzdziami, jaki tylko mogem znale. Z kilku wykupiem wszystkie rubki i plastiki, bo na lsku nie byo niczego. Stamtd te sprowadziem pierwsz maszyn zgrzewark. Byem pierwszym, ktry j mia w Rudzie lskiej. Do tej pory spawao si na palnik, metod starowieck, niszczc czsto naprawiane elementy przez przegrzanie. A jak ju miaem t zgrzewareczk, to i praca bya przyjemniejsza, i efekt niewspmierny. Zamiast piciu aut mogem przyj do naprawy dziesi. A wic pojawia si szansa zatrudnienia kolejnych ludzi i dalszych inwestycji.
54 | AU TO K L I N I K A

Drugim kupionym narzdziem by migomat, ktry sprowadziem z Niemiec, a potem spawarka w osonie CO. Znw mogem zwikszy przerb i wtedy przyjem do pracy pierwszych uczniw. Mj szwagier zawsze powtarza: Jak wyszkolisz swoich uczniw, to w kocu bdziesz mia pracownikw. I to si potwierdza. Jak si zatrudnia ludzi, to najlepiej wyszkoli wasnych. Ale te trzeba ich dobrze opaca. Da im to, czego potrzebuj i jasno pokaza, czego od nich oczekujesz: jakiego podejcia do pracy, do klienta. Bo zawsze trzeba myle kategoriami typu klient nasz pan on decyduje, czy da nam prac, czy nie. Ta postawa rozwizuje sytuacj w niejednym konflikcie. Pierwszy rocznik moich uczniw zakoczy sta, kilku pokno bakcyla, e prac mona komu pomc, a ja zatrudniaem nastpnych, jednoczenie koczc budynek. Stale przybywao roboty, wic samemu byo mi coraz trudniej, szczeglnie w ksigowoci i dokumentacji. Wieczorem wracaem z warsztatu, gdzie ciko pracowaem, bo maszyn wci byo za mao, a potem w domu do drugiej, trzeciej w nocy siedziaem nad fakturami. W kocu zrobilimy z on narad, podczas ktrej ja jej powiedziaem, e sam dalej nie podoam: Albo zwalniam cz ludzi, albo bdziemy ten wzek cign oboje, bo jak mam i do przodu, to potrzebuj zaufanej osoby do prowadzenia ksigowoci. I tak ona przysza do pracy w Autoklinice. Nie byo jej atwo pokn bakcyla bycia na swoim. Bo to i wicej obowizkw, praca od rana do wieczora, adnych ustalonych godzin, a oprcz tego zajcia w domu: dzieci przygotowa do przedszkola, do szkoy, pranie, gotowanie, sprztanie i znw firma. Godzia funkcj pracownika umysowego z gospodyni domow, czyli najwaniejsz prac, jak jest opieka nad dziemi, z prac ksigowej oraz przyswajaniem mnstwa nowych rzeczy. Rachunkowoci uczylimy si sami. Kada sytuacja tworzya nowy problem. Nie jest atwo prowadzi firm, opanowa wszystkie kwestie: zarzdzanie, rachunkowo, bezpieczestwo, a pomocy znikd, bo konkurencja, bo zazdro, bo jak chcesz sobie dawa rad sam, to masz do tego sam dochodzi. Tu nikt nie pomoe. Przynajmniej ja nie miaem pomocy. Ale wszystko i tak si krcio. Po kilku latach ju bylimy znani, co przycigao kolejnych klientw, a pienidze rozdzielalimy na ycie, na dom, na firm, na inwestycje w sprzt i na siebie. Z tych na siebie to najlepiej wspominam dwutygodniowy kurs prowadzony przez pewnego Szwajcara. Opowiada o marketingu, jak podej do klienta, jak sobie radzi w sytuacjach konfliktu. Moja specjalno i wiedza to byy blacha i lakier. Musiaem zdoby umiejtnoci menederskie i psychologiczne. A tam wiczylimy te, jak podchodzi do ycia, jak rozadowa emocje, kryzysy, jak zawsze by decydentem. W firmie pojawia
AU TO K L I N I K A | 55

si mnstwo trudnych sytuacji, na ktre trzeba od razu reagowa. Kady konflikt to nowe wyzwanie. Kursy byy kolejn przepustk do rozwoju, a by na to ju najwyszy czas, bo w warsztacie zacza robi si kolejka na trzycztery miesice. Zatrudnilimy wicej ludzi. I cho ona najpierw si ocigaa, to w kocu mnie popara: zdecydowalimy si powikszy hal. Trwao to adnych par lat, bo stosowalimy metod gospodarcz: comy zarobili, to pewna cz sza na dom, cz na budow, cz na narzdzia i tak sukcesywnie, po 10 latach stana hala o powierzchni 700 m. To moje laboratorium. Najwysza pka usug i technologii. ona bardzo mi pomoga. W ogle sobie nie wyobraam, e bez niej mielibymy to, co teraz, ale nieraz trudno nam byo si zgodzi. Ja wiem, e wszystkie moje decyzje byy do ryzykowne, ale bez zaangaowania i ryzyka nie ma niczego. Zawsze jest jaka niewiadoma. Ja patrz na wszystko z optymizmem, a ona jest takim moim wyciszaczem i uspokajaczem. Ale nigdy nie jestem pochopny. Jak si na co decyduj, to rozpatruj to pod kadym wzgldem. Jak chc mie zysk, to przeznaczam co na straty. Bo jak nie kupi narzdzia, to skd bd wiedzia, czy jest przydatne? Zawsze jestem dobrej myli, ale szczciu trzeba wyj naprzeciw. Trzeba czyta, uczy si, radzi innych, pyta i na koniec ufa sobie. Maszyna, ktr sprowadziem ze Stanw, bya bardzo kosztown inwestycj, ale w kocu wydatek zacz si zwraca, bo dziki niej skrciem czas pracy i to kilkakrotnie. Ale nieraz nawet jak pienidze wydane na maszyn si nie zwrc, to dziki temu, e j mam, to jestem lepszy, bo kady klient pyta, czym pracujemy, oczekujc najwyszych standardw. Dzi podstaw jest modernizacja. Jed na wszelkie targi do Kolonii, Frankfurtu, Lipska, by kupowa nowe rozwizania. Jest to trudne, kosztowne, ale zwraca si, bo bez nowego podejcia do klienta nie ma szans utrzymania si na rynku. Jak si stoi, to tak naprawd si cofa, a jak si cofa, to si ju na rynek nie wrci. Wielu moich kolegw wybrao stagnacj i yj dzi z dzierawienia warsztatu innym. Ze wszystkich, ktrzy w Rudzie lskiej zaczynali od zera na pocztku lat 80., zostaem tylko ja i jeszcze warsztat kolegi, ktry teraz przej po nim jego syn. Moj profesj jest blacharstwo i lakiernictwo pojazdowe. Od chwili, gdy przyjmuj samochd, klient jest pod moj opiek. Jak mgby nie by? Przecie ten czowiek przynosi mi pienidze do domu. W sprawach mechaniki wsppracuj z ssiadem, sprawami elektronicznymi zajmuje si mj brat. Jak jest wicej pracy, to mam do pomocy drugi warsztat, ktry podda si moim restrykcjom i pracuj tam jako Autoklinika. Stworzyem siatk wsppracownikw, dziki temu jestem w stanie zaoferowa klientowi kompleksow obsug pojazdu i osoby. Mieszkam blisko autostrady. Mam kontakty z kilkoma hotelami, wic jak kto przyjedzie nawet z zagranicy, to oferuj mu godne warunki. Jak kto potrzebuje pomocy staram si udzieli mu jej w kadym calu. Jak
56 | AU TO K L I N I K A

ma auto na autostradzie, to je cigam do siebie, jego odwo do hotelu, a my staramy si jak najszybciej naprawi mu samochd. Wsppracuj z trzema agentami ubezpieczeniowymi, ktrym wytumaczyem, jak ycz sobie, by traktowali naszego klienta. Czowiek, ktry do nas przyjdzie, nie moe wyj bez udzielenia mu pomocy. Jak ja nie mog czego zrobi, to skieruj go do kogo, kogo jestem pewny. Z chwil wypadku nasz klient ma by obsuony tak, by wiedzia, e firma Paja to taka firma, na ktr mona liczy w kadej sytuacji, o kadej porze dnia i nocy. To moja dewiza. Ten zakad to marzenie mojego ycia. Zawsze pragnem klepa, malowa, naprawia, eby odbudowa, przywrci do stanu, ktry wydawa si ju nieosigalny. Mam to po ojcu. Jego pasj byo, by z niczego zrobi co. Nie odziedziczyem po nim nawet 10% jego umiejtnoci. Tej wartoci, intelektu, tego podejcia do kadej sprawy. Ojciec zawsze tumaczy: Jurek, rb swoje. Dobrze, pomau, podchod z uwag do wszystkiego. Powi pi godzin na mylenie, a robi bdziesz godzin i bdziesz mia pewno, e to jest dobre, bo si nad tym zastanowie. Im wicej zainwestujesz w pomysowo, tym wicej bdziesz mia. Nie byo rzeczy, ktrej mj ojciec by nie zrobi. Pracowa jako lusarz na maszynie parowej, ale mia te swj may warsztacik, gdzie wszystko by w stanie naprawi: zegarki, meble, sprzt. Pierwszy w rodzinie ze swoj wasn firm by mj brat. Te osign sukces od ponad 30 lat prowadzi warsztat elektroniczny. Autoklinik stworzyem od zera, a jest miejscem pracy dla wielu osb. Chciabym, eby moje crki te zapay tego bakcyla przyjemnoci, e z niczego mona zrobi co. Na razie staram si zainteresowa modsz, Wiolett. Dlatego zapisalimy si do projektu Firmy rodzinne. Jej pasj jest szkolnictwo i nauka jzyka. Jako maa dziewczynka bawia si w nauczycielk. Jest konkretna, zdecydowana. Nie wiem, czy uda si pogodzi jej pasj z moj, ale moim marzeniem jest, by obie w jaki sposb pracoway ze mn na stae. Chciabym kiedy z boku patrze i cieszy si, e moja pasja nie zgina. Niestety, jak si ma firm i nawet jak si myli, e to wszystko dla dzieci, i jak si cigle tego interesu pilnuje, to czasu dla tych dzieci jest mao. Nie powiciem rodzinie tyle czasu, ile powinienem. Nie byem z kad z crek tyle, ile teraz bym chcia z nimi by. One nie mwi, e maj pretensje, ale wiem, e rosy obok. Na pewno wszystko mona byo wolniej. Strategia, ktr obraem, pozwolia mi osign w cigu 30 lat tyle, ile innym zajoby 60. A ja p ycia przesiedziaem w warsztacie. Jak si wychodzio o 5 rano, to si wracao o 1 w nocy. Od wielu lat ju dbam o to, by dla pracownikw byo to 8 godzin. Przy dobrym sprzcie wystarczy. Nie uwaam za mdre, by trzyma ludzi po godzinach. Czowiek po pracy ma mie czas dla siebie. Na sport, spacer i najwaniejsze dla dzieci, ktrym da ycie. Bo jak je zaniedba, to jak te ptaki, wyfruwaj z gniazda i nie zawsze chc wraca.
AU TO K L I N I K A | 57

Firma musi by budowana na cieple rodzinnym. My cigle jestemy razem, wic chyba udao si to powiza. Pomimo tylu obowizkw dom cigle jest wsplny. Mino tyle lat, a ja cigle czuj si, jakbym mia 25. Bo strasznie lubi to, co robi. Obecnie zatrudniam 26 osb. Teraz znw szykuje nam si dua inwestycja, na okoo 500 tys. z. Kolejne wyzwanie. To potrwa pewnie jakie dwa lata, ale bdzie tak, jak sobie wyobraam. wicz si w pozytywnym myleniu. To potwornie wane dla wszystkich menederw. Nie ma, e nie uda si. Przemylaem, wchodz w temat i wiem, e to zaatwi. Moe dlatego, e kilka razy przyszo mi egna si z yciem, to teraz we mnie tyle optymizmu? Po raz pierwszy mwiem wiatu do widzenia, gdy byem w wojsku. Podczas wodowania pontonu pocign mnie wir wody, a skurcz chwyci obie nogi. Wycignli mnie jako topielca i tylko jacy modzi ludzie jeszcze raz sprbowali ocuci czekajcego na czarny worek. Jestem im winien ycie. Drugi raz, kilka lat temu spieszyem si na zarzd do cechu, gdzie jestem podstarszym. ona woa na obiad, a ja na to: Nie, wezm cukierka na drog, bo czasu szkoda. Wziem w popiechu i zawizujc buta, tak si zakrztusiem, e czuem nadchodzcy koniec. Jedna sekunda i czowiek jest zupenie bezradny. Ley na pododze jak skra. ona z crk cudem usyszay, jak ju nieprzytomny charcz i przywrciy mi oddech. W takich momentach zawsze przychodzi ta sama refleksja: Jak stan przed obliczem Pana Boga i usysz: z czym przyszede? To co powiem? Z czego bd dumny przed witym Piotrem?. W codziennej gonitwie popenia si duo bdw, bo nie sposb wszystko zauway. Wiem, e za duo czasu powicam na prac. Jakby tak po cichu si do wszystkiego przyznawa, to pewnie jest to pracoholizm. Ale w prywatnej inicjatywie nie da si inaczej. Firma traktowana przez waciciela omiogodzinowo szybko si rozoy. Potrzebuje dopieszczania, sprawdzania, nawet samego siebie. Kocham kady aspekt tej pracy. Niczego nie mam dosy. Niedawno spotkaem klienta, ktry by u mnie 20 lat temu. Przyjecha i pyta: Gdzie warsztat Paji?. Nie pozna. Kilka razy mija. Pamita may gara i komin. Byo trudno, ale nigdy nawet nie pomylaem, by to zostawi. Zawsze s problemy, a raczej wyzwania, nie problemy. Miaem w yciu duo krytyki, ale si jej nie boj. Kada krytyka to szansa naprawy. Wiadomo, e ludzie nas krytykuj, wyzywaj od prywaciarzy. A ja mwi: Sprbuj. Pi lat si utrzymaj, to podam ci rk. Dzi wielkim wyzwaniem, ale i zagroeniem jest Internet. Mog napisa dobrze, ale i le. Ok 40% klientw przyjeda do mnie, bo przeczytao w Internecie. I sysz ostatnio: Jestem u pana, bo wpisaem w google haso: najlepszy warsztat. To bardzo cieszy. Nigdy nie mylaem, bym mg robi co innego. Moe wojskowo? W wojsku za dyscyplin, dobry cel i wykonywanie zada dostaem chyba wszystkie odznaki, jakie
58 | AU TO K L I N I K A

mona dosta. I jeszcze zarobiem. Siedzielimy, koledzy pisali do domw: kochane pieniki przylijcie rodzice, a ja bawiem si w Cepeli. Z domu zaszczepione miaem, by nie siedzie z zaoonymi rkami. Na przykad na domek z zapaek wychodzi 80 pudeek. Umiem te robi kinkiety, yrandole, flakony z ciasta. Potem sprzedawalimy to na targu, pieniki zarobione wysyaem rodzicom na imieniny czy urodziny. I by pacz, e syn z wojska posya. Jak wyszedem, to jeszcze miaem na ksieczce uzbierane. W Niemczech dla tych starszych pastwa te zrobiem dom z zapaek. Do tego ogrodzenie, uraw, buda dla psa, dziadek i babka. Dali mi za to 100 marek, to byo wtedy bardzo duo. Potem zrobiem im yrandol na sufit z blachy. Zawsze staram si wykorzysta czas dla siebie albo na pomoc innym. ycie jest krtkie. Nie lubi siedzie. Telewizji nie ogldam, bo za duo kamstwa i obudy. Jakim przykadem mog by dla nas politycy? Lubi konkrety jak co mwi, to to realizuj. Sowo musi mie pokrycie. A nie takie sobie mwienie. Za nasze pienidze kc si w telewizji. Ale jak media co napisz o nas, to mio. W lokalnych gazetach przez te lata pojawio si duo artykuw. Wiele z nich mam na pamitk. Sam te si staram, by o nas syszano. Jednym ze sposobw na to jest na przykad dobroczynno, sponsorowanie rnych imprez to poczenie pomagania innym z dbaniem o wasny interes. Sponsorowaem sztafet biegow do Ojca witego na rocznic pontyfikatu. Daem du sum, inni si z tego miali, a mnie na placu Ojca witego zauwaya telewizja, zrobili reporta, zaprosili mnie do Warszawy do telewizji na program Trzecia strona medalu. To byo dla mnie wielk satysfakcj. Spenienie marzenia. Pamitam, jak pisaem sobie kiedy plan 15-letni i by tam udzia w jakim programie. Byem w zacnym gronie, wielka przyjemno, a po wyjciu ze studia dostaem przynajmniej 40 telefonw: Paja, co ty tam robie?. Zazdro. I zaraz wicej klientw. Pomagasz komu, sponsorujesz, to si wszystko zwraca z wielokrotn nawizk. Inwestuj w klientw, bo z nich yj. A jak mog, to czemu nie mam pomc tym, ktrzy potrzebuj wsparcia? Na przykad daj na zielone szkoy dla dzieciakw, ktrych rodzicw nie sta na opaty. Jak zrobiem to pierwszy raz, to jeszcze tego samego dnia przyjecha do mnie klient i mwi, e odprowadza dziecko do autokaru i sysza rozmow dzieciakw: A co, ty jedziesz? No, jad. Paja da, ten co ma warsztat. Ze 30 klientw do mnie trafio, bo sponsorowaem zielone szkoy. S ludzie, ktrzy nie maj. Nie kady moe by menederem, profesorem, ale jak si komu pomoe, poda rk, to wielu potrafi potem wej na swoj drog. Jak rne dzieciaki prosz mnie o pienidze, to najpierw nakarmi, a potem proponuj, by co zrobiy. Ulic zamiataj, teczki skadaj. Wtedy im pac. Dobrze. eby czuy, e mona zarobi. e warto pracowa.
AU TO K L I N I K A | 59

NAZYWAM SI WIOLETTA PAJA, mam 25 lat, z wyksztacenia jestem filologiem hiszpaskim. Jestem take crk wacicieli zakadu Autoklinika w Rudzie lskiej. W cigu dnia pracuj z rodzicami w warsztacie, a wieczorami w szkole jzykowej jako lektor hiszpaskiego. Jeszcze nie wiem, co konkretnie bd robia w przyszoci, ale na pewno chc to jako poczy z rm, eby kontynuowa dzieo rodzicw. Widziaam, ile woyli tu serca, mioci, swojego czasu. Przecie oni na budow Autokliniki powicili ca swoj modo. Poniewa nasz dom jest poczony z warsztatem, to razem z siostr praktycznie wychowaymy si w firmie. Moje pierwsze wspomnienie, to jak miaam cztery lata, chciaam si bawi, wszdzie waziam i przeszkadzaam. Wtedy nie by to jeszcze zakad, tylko gara z jednym pracownikiem. Bardzo mio wspominam te, jak tata zabiera mnie na targi i rne wystawy. Od dawna prbowa zaszczepi we mnie swoj pasj. Ostatecznie mu si to udao, ale jak zaczam edukacj wysz, to nie chciaam studiowa niczego, co byoby zwizane z firm. By to czas mojego buntu chciaam wyjecha z Polski, zamieszka w Hiszpanii i robi co zupenie innego. Ale wanie w tej Hiszpanii zrozumiaam, jak bardzo jestem zwizana z rodzicami, pracownikami, z ca Autoklinik. Tskniam za kontaktem z ludmi, za serdecznoci, za niesieniem pomocy. Bo pomimo e jest to brana samochodowa, to codzienny kontakt z klientem jest dla nas niesieniem pomocy. Tego od zawsze uczyli mnie rodzice. Wic po roku wrciam z Hiszpanii, by tu pracowa. Czasami trzeba daleko szuka, by zrozumie, e to, czego si szuka, jest bardzo blisko. Za 10 lat te chciaabym by tutaj, mie rodzin. Marz o tym, by mj przyszy m pracowa ze mn. To byaby idealna przyszo. W moich rodzicach ceni ich niezwyk pasj. Najwaniejsz cech mamy jest chyba cierpliwo. Bo ycia rodzinnego nie da si oddzieli od pracy. Bardzo czsto na rnych spotkaniach rodzinnych zaczynamy rozmawia o firmie i ju tego tematu nie koczymy. Mama jest te bardzo wyrozumiaa i sumienna. Tata z kolei jest symbolem tego, e wszystko jest moliwe. Zawsze mi powtarza, e podstaw w yciu s marzenia, e nie naley ba si wyj im naprzeciw. I e najwaniejsza jest wiara w to, e si uda. Tata jest dla mnie czowiekiem sukcesu. Konflikty s oczywicie nieodczn czci dnia w pracy, ale zawsze potrafimy si pogodzi i pj na kompromis. Myl, e najwaniejsze wrd czonkw mojej rodziny jest wzajemne zaufanie. Kady na kadego moe liczy, jest taka oglna akceptacja. To te jest klucz do sukcesu. Nie mamy przed sob tajemnic, nikt nikogo nie oszukuje. Wszyscy jestemy bardzo uczuleni na kamstwo. Rodzice zawsze powtarzali, e prawdomwno jest najwaniejsza i e buduje zaufanie.
60 | AU TO K L I N I K A

W biurze Autokliniki, od prawej: Jerzy, Maria (ona), Magorzata Paja, sekretarka Magdalena Sitko.

Dzi Autoklinika jest ju du firm, jednym z liderw na rynku lskim. Bardzo zmienia si obsuga klienta, wszystko jest nowoczesne, wszystko idzie duo szybciej. Moja starsza o siedem lat siostra te pracuje z nami, cho tak jak ja ma jeszcze inn prac. Ona po godzinach zajmuje si marketingiem, promocj i kontaktem z mediami. Moim gwnym zadaniem w firmie jest prowadzenie stanu magazynu i fakturowanie, oprcz tego zgaszanie szkd komunikacyjnych i obsuga klienta, czyli kontakt z ludmi. Zatrudniamy ponad 20 osb. Fachowo wykonujemy swoj prac i jest u nas bardzo mia obsuga. Tata zawsze stara si pomc we wszystkich formalnociach. Tak wszystkim pokierowa, eby dla klienta, ktry mia wypadek, nie stao si to obezwadniajc tragedi, eby poczu, e nie jest sam, eby nawet zobaczy w tym jakie pozytywne aspekty. Ludzie czsto s bardzo roztrzsieni, zagubieni. Wtedy najwaniejsza jest pierwsza rozmowa, eby uspokoi, pocieszy, e wszystko si naprawi, e bdzie dobrze. Jak byam modsza, to wiele byo takich momentw, kiedy si buntowaam, e rodzice wiecznie pracuj, e na nic innego nie maj czasu, bo klienci przychodzili i w soboty, i w niedziele. Wieczorami przyjedaa pomoc drogowa pod dom, a oni do pracy. Widziaam te ich zmczenie. A to byam za, a to byo mi przykro albo si martwiam, e za duo tego jak dla nich. Potem zrozumiaam, e takie s minusy posiadania prywatnej firmy, e taka jest cena utrzymywania si ze swojej pasji. Dzi uwaam, e plusw jest duo wicej: szacunek ludzi, rado z sukcesw, poczucie, e robi si to, co si kocha robi i e nie jest to niczyja inna wizja, tylko twoja wasna.
AU TO K L I N I K A | 61

Jak myl sobie o tych najmilszych chwilach zwizanych z firm, to przypomina mi si rado, kiedy tata dostawa nagrody. Uczestniczylimy w galach, na ktrych je odbiera. Kiedy widziaam uznanie szerszego forum i cieszyam si, e kto doceni jego wysiki. To bardzo pikne momenty, w ktrych jako rodzina moemy razem z tat uczestniczy. Magorzata Zawadka, listopad 2010

Oficjalnie o firmie:
Autoklinika s.c. Jerzy Paja, Maria Paja, Elbieta Paja: dwupokoleniowa firma rodzinna, dziaaj w Rudzie lskiej od 1981 roku w brany motoryzacyjnej. Zakres dziaalnoci: w firmie mona liczy na wszechstronn napraw samochodu, a take fachow pomoc potrzebn w zaatwianiu formalnoci ubezpieczeniowych, samochd zastpczy, doradztwo techniczne w sprawach motoryzacji, holowanie oraz parking strzeony. Wykwalifikowani pracownicy wykonuj usugi, korzystajc z odpowiednio przygotowanego zaplecza technicznego. Jako wykonywanych usug, terminowo oraz szacunek do klienta to zdaniem waciciela najprostsza i niezawodna recepta na sukces. www.paja.pl

62

AU TO K L I N I K A

Biuro Turystyki Kwalifikowanej Ondraszek

Podrowanie to ycie

NAZYWAM SI ANDRZEJ SOTA, jestem wacicielem firmy rodzinnej BTK Ondraszek w Cieszynie.

istoria mojej firmy jest zwizana tak cile z Turystycznym Klubem Kolarskim Ondraszek, e miejscami nie wiadomo, czy chodzi o jedno, czy o drugie, ale od 1968 roku jest to treci mojego ycia. W domu byo nas czworo dzieci. Ojciec Andrzej Sota; Dorota Kudacik, pracownica wrci po wojnie z przymusowych robt sklepu ze sprztem turystycznym i serwisu bardzo schorowany i poszed na rent. rowerowo-narciarskiego, prywatnie narzeczona Mama pracowaa, ale ciko jej byo nas Jarosawa Soty, syna Andrzeja wszystkich utrzyma. Chciaem osign wicej, ni mogli nam da rodzice, pj dalej. Wyksztacenie zdobywaem w kierunku technicznym, ale zawsze cigna mnie turystyka, poznawanie wiata. Zaczem od tego, e jako szesnastolatek wraz z koleg pojechaem nad morze na rowerze, ktry kupiem za wasne, zarobione w czasie wakacji pienidze. Oznaczao to podr 600 km w jedn stron, a rowery nie byy takie, jak obecnie. Mj pierwszy rower, Batyk 52, na ktrym wtedy wybraem si na t wycieczk, a raczej wypraw, by ju na wielu wystawach zwizanych z histori turystyki rowerowej. Wci go mam i darz duym sentymentem. Aktywno sportowa te bya moj pasj i gdyby nie brak finansw, to pewnie moje ycie potoczyoby si raczej sportowym torem.
B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K | 63

No wic najpierw byy wycieczki rowerowe z koleg, potem zaczem dziaa w Turystycznym Klubie Kolarskim Ondraszek. W 1974 r. zostaem przodownikiem TK, a w latach 19792006 byem prezesem Klubu. Klub zakaday w 1966 r. cztery osoby. Kiedy doczyem dwa lata pniej, zaczem poszukiwa modych i chtnych, aby razem jedzi na rowerze i poznawa Polsk. cigalimy ich do klubu, organizujc rekreacyjne i sportowe imprezy dla miasta, dla dzieci. To byo dziaanie spoeczne, bezinteresowne. Utrzymywaem si w tym czasie, pracujc zawodowo w firmie jako kierownik transportu, a pniej gwny mechanik, gdy z wyksztacenia jestem mechanikiem precyzyjnym i samochodowym. Szeryfowie-zaoyciele klubu chtnie oddali mi w roku 1979 r. organizacj imprez i prezesowanie w klubie, bo byem bardzo aktywny. W socjalistycznych latach 70. i 80. nasz klub sta si ceniony w caej Polsce. Namawiano nas pniej, i to skutecznie, na organizowanie wielkich imprez krajowych i midzynarodowych. Od 1984 r., kiedy byo ju troch wicej swobody, organizowalimy co roku wyprawy rowerowe po Europie: Czechosowacja, Wgry Bugaria, Krym co roku dwa, trzy rajdy rowerowe, a pniej grskie w Tatry i Alpy. Organizowanie takich wypraw wizao si z ogromnymi trudnociami. Trzeba byo jecha do Warszawy, zgosi grup, wyrobi specjalne dokumenty, w Biurze Turystyki Zagranicznej uzyska dewizy i zezwolenia, zdoby piecztki w dowodach osobistych, wyrobi ksieczki walutowe. Tyle stara, eby 1020 osb z Cieszyna mogo pojecha na Wgry czy do Czechosowacji, z ktr graniczylimy. Problemy organizacyjne byy porwnywalne z organizowaniem teraz wyprawy wysokogrskiej w Himalaje. Trwao to zawsze ok. 34 miesicy. Zaczynalimy w marcu, a jechalimy w sierpniu, wrzeniu. Nasza dziaalno przypominaa dziaanie dobrego biura turystycznego. Bylimy alternatyw dla BORT PTTK (Biuro Obsugi Ruchu Turystycznego), ktre borykao si z trudnociami organizacyjnymi takich wypraw. W 1990 r., jak tylko otwarto zachodni granic, ruszyy wyprawy w Alpy. W sumie bylimy organizatorem lub wsporganizatorem 19 alpejskich wypraw wysokogrskich. Zdobyem 15 czterotysicznikw alpejskich, w tym trzy razy Mont Blanc (4810 m n.p.m.). Z pierwsz wypraw zacza si moja zawodowa przygoda. Postanowilimy kupi dla klubu autobus, ale nie byo na to funduszy. Potrzebne pienidze, skadkowe, wyoylimy jako zarzd klubu ze swoich kieszeni, w sumie 16 tys. z. Za porednictwem firmy BOMIS kupilimy uywany autobus. BOMIS to bya pastwowa instytucja zajmujca si sprzeda majtku firm. Za jej porednictwem mona byo zby i naby rne urzdzenia, samochody firmowe, koparki, a nawet cae szyby kopalniane. W pocztkach lat 90. sprzedali chyba p Polski. Kupiony autobus zosta wyremontowany i dostosowany do turystyki, ale okazao si, e nie mona go zarejestrowa na osob prywatn, a jedynie
64 | B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K

na firm. Nasz klub nie mia osobowoci prawnej. Moglimy go zarejestrowa na PTTK, ale wtedy byby ich wasnoci i oni mogliby nim dysponowa, czego nie chcielimy. Wczeniej tak wanie byo np. z kamer, ktr kupilimy za pienidze z rozliczenia zorganizowanej przez nas duej midzynarodowej imprezy turystycznej AIT. Prezes PTTK zarzdzi, aby inne kluby te mogy z niej korzysta i po dwch latach kamera nie nadawaa si do uytku. eby mc jedzi autobusem za granic, w 1989 roku zarejestrowaem firm Przewozy Turystyczne Andrzej Sota. Dziaania te poczyniem z myl o klubie, nie byy to zamysy biznesowe. Wyjazdy, ktre organizowalimy, realizowano po kosztach wasnych i szybko okazao si, e autobus nie utrzyma firmy i zwizanych z tym opat. Trzeba byo szuka sposobu, aby zarabia. Od tego momentu zaczo si inne mylenie. Oprcz wyjazdw dla naszej liczcej ju prawie 100 osb grupy zaczlimy jedzi w cigu roku ze szkoami i innymi klubami z regionu. Do tego doszy jeszcze wyjazdy na narty i wycieczki objazdowe do wszystkich stolic Europy. I tak to krci si do dnia dzisiejszego. Od najtaszych wyjazdw na pocztku z namiotami, spaniem w schroniskach albo w wieloosobowych pokojach, po wypasione warunki na wyjazdach dzisiaj. W cigu niespena roku od rejestracji dziaalnoci gospodarczej okazao si, e aby zorganizowa wyjazd, nie mog mie firmy tylko przewozowej, bo ten, kto ma jedynie przewozy, moe najwyej turystw zawie i przywie. Do tego musi by jeszcze tytu organizatora i koncesja. Dlatego 1 marca 1991 r. firma Przewozy Turystyczne Andrzej Sota zostaa przeksztacona w Biuro Turystyki Kwalifikowanej Ondraszek. Nazwa Ondraszek zostaa, bo podstawow dziaalnoci w tym okresie byo dziaanie na rzecz klubu Ondraszek. Klub nie protestowa, e zatrzymam t nazw, bo dla nich to bya cudna sprawa, by mc prawie po kosztach wyjeda do rnych krajw Europy. To byy stosunkowo tanie wyjazdy i ludzie garnli si do klubu, a ja byem tu niezbdny: organizator, przewodnik, no i kierowca wasnego autobusu. Jechao si wic tam, gdzie oczy poniosy, liczyy si tylko koszty wasne. To mi imponowao. Wci jeszcze, a do 1998 r., pracowaem zawodowo jako kierownik dziau technicznego Przedsibiorstwa Usug Inwestycyjnych. Dlaczego Biuro Turystyki Kwalifikowanej? Bo rower, wspinaczka grska i wysokogrska oraz narciarstwo biegowe i zjazdowe (jak w naszym przypadku) to s dyscypliny turystyki kwalifikowanej. eby prowadzi te imprezy, uzyskaem potrzebne uprawnienia. Od 1974 r. miaem ju uprawnienia przodownika turystyki kolarskiej, pozwalajce mi prowadzi obozy rowerowe w kraju. Kolejne kroki to od 1978 r. uprawnienia przewodnika turystycznego, grskiego, miejskiego oraz pilota wycieczek turystycznych krajowych i zagranicznych. Potem zrobiem jeszcze kursy uzupeniajce pedagogiczne oraz jzykowe. Znam komunikatywnie jzyk czeski, sowacki, troch rosyjski, niemiecki
B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K | 65

sabiej, ale na tyle, by poradzi sobie w niezbdnych sprawach organizacyjnych w trakcie prowadzenia imprezy. Kade kolejne dziaanie wymagao administracyjnych zezwole. Sprzedalimy stary autokar, kupilimy nowszy, wygodniejszy, potem nastpne. W sumie na przestrzeni 20 lat kupilimy siedem autobusw. To pocigao za sob kupno potrzebnych koncesji, a wic koszty, koszty, koszty. eby na to zarobi, trzeba byo szuka kolejnych klientw, ju poza dziaalnoci klubu. Dla mojego Biura Turystycznego przejcie nazwy Ondraszek okazao si bdem. Klienci postrzegaj mnie do dnia dzisiejszego jako turyst-rowerzyst, grala: Ondraszek? A, to oni tam jed na rowerze 1000 km w dwa tygodnie, 20 km na dzie po grach Postronny klient postrzega nas na sportowo. A przecie my na dzie dzisiejszy sprzedajemy i organizujemy wszystko, co jest moliwe w turystyce aktywnej i wycieczkowej. Specjalizujemy si w wycieczkach objazdowych, zwiedzaniu stolic i zaktkw Europy. Prezesowanie w klubie przekazaem zastpcy. Klub dziaa dalej, ale ju poza struktur Biura. Nie dao si pogodzi obu dziaalnoci jednoczenie, mimo e s pokrewne. Wci jeszcze razdwa razy do roku organizuj dla czonkw klubu tanie wyjazdy. Kosztuj mniej ni w innych Biurach Turystycznych, bo jad jako kierowca, przewodnik, organizator i prowadzcy, nie zarabiajc na tym. Klientw poszukujemy przez Internet, gwnie z naszego terenu, ale nie tylko. Dla nas najlepsz reklam s bardzo dobre recenzje po powrocie z imprezy. Uczestnicy bardzo je chwal. Od samego pocztku w klubie stworzyem wspania, rodzinn atmosfer, ktrej nam serdecznie zazdroszczono. Nawet jestem ojcem chrzestnym trzech par maeskich. A rodzina? Musz przyzna, e praktycznie od 1979 r., odkd zostaem prezesem klubu, moja rodzina bya cay czas mocno zaangaowana, a waciwie podporzdkowana temu dziaaniu. Dzieci ju od pieluszek byy wpisane w dziaalno organizacyjn klubu. Nigdy na adne urlopy albo wczasy nie wyjedalimy jako rodzina, tzn. wycznie sami, my i dzieci. Wiadomo byo, e jedziemy na turystyczn wypraw, na rajd rowerowy lub w gry. Zabieralimy dzieci na siodeko, do koszyczka albo na plecy, jak si dao, i jechay razem z nami. Nieraz protestoway, e nie chc, szczeglnie crka, ale nie miay wyboru. ona jednak nie do koca potrafia wej w ten system organizacyjny. Ja byem bardzo zajty: praca na etacie, w klubie, w kole przewodnikw PTTK, miaem wypeniony czas w 100%. ona chciaa, ebym by wicej w domu, ale to ju nie za bardzo wychodzio. Budowalimy dom, trzeba go byo wyposay, eby byo gdzie trzyma sprzt i rowery. W latach 80. nie byo w Polsce sprztu, nie mona byo kupi roweru turystycznego w sklepie. Zaatwiaem dla klubowiczw rowery w Zakadach Rowerowych Romet
66 | B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K

w Bydgoszczy. Potem zaatwialimy rowery dla klubu, bo to cigao nam kolejnych czonkw, ktrzy nie mogli inaczej ich naby. W sklepie brak, a u mnie w domu mona byo rower wypoyczy lub naprawi. Tych rowerw miaem w domu w pewnym momencie ok. 15. To te byo jedn z inspiracji do zaoenia firmy. Bo oprcz tego, e kupilimy ten autobus, to wynajlimy pomieszczenie i tam urzdzilimy serwis rowerowy. W miecie taka usuga bya bardzo potrzebna, szczeglnie gdy nastay rowery grskie, bardziej skomplikowane technicznie. Powoli zaczem angaowa syna, ktry, podobnie jak ja, zajmuje si technicznymi sprawami. Wszdzie szukamy oszczdnoci, wic syn uczy si i zdobywa dowiadczenie zawodowe w firmie bez angau i wypaty. Potem zrobi prawo jazdy na autokar i mg jedzi ze mn. Teraz ju samodzielnie prowadzi dzia serwisowo-sklepowy, a dodatkowo zatrudni si w ssiedniej firmie. Staem si serwisantem dla caej grupy, bo miaem odpowiednie umiejtnoci i wyksztacenie techniczne. Rowery czsto byy skadane z kilku innych. Tak wic mj cay dom te by podporzdkowany i powicony dziaalnoci klubu. Pniej miao to ju charakter firmowy. Jeszcze non profit, ale ju firmowy. Wszystko zaczo si definitywnie zmienia w 1991 r., gdy uzyskalimy dokumenty firmowe, koncesje. Wtedy zaczlimy prowadzi ksigowo, pocztkowo sami, potem oddalimy do biura ksigowego. ona wtedy jeszcze jedzia na rowerze, ale w dziaalno firmy nie chciaa si angaowa, bya raczej w opozycji. Mimo tego poszedem w kierunku, w ktrym mnie prowadzia pasja i poznawanie. Kupilimy kolejny autokar, potem drugi samochd, bo konkurencja wymuszaa na nas takie dziaanie. Do pracy w biurze zaangaowaem pani Basi z klubu, ktra staa si filarem dziaania, a dla mnie pomoc, jak czonek rodziny. Pracujemy razem ju 20 lat i doskonale si uzupeniamy. ona jest chyba o ni zazdrosna, bo bardzo dobrze rozumiemy si przy organizacji, prowadzc wsplnie dziesitki, a waciwie setki imprez. Pocztkowo Basia prowadzia ksigowo, teraz zajmuje si organizacj i marketingiem imprez, jest oficjalnie kierownikiem biura. Crka ani ona nie interesuj si dziaalnoci firmy, chocia z niej porednio korzystaj. Na pocztku wszystko to, co udao si zarobi, inwestowane byo w firm. Ona bya najwaniejsza. Rozwijalimy j krok po kroczku. Nie by waniejszy jaki mebel do domu, wymiana telewizora czy pralki albo nowy dywan. To, co musiao by w domu, to owszem, byo, ale cigle w pierwszej kolejnoci bya firma od stycznia do grudnia. I teraz myl, e moe to wanie onie si nie podobao. Bo w pierwszej kolejnoci wszystko szo do Ondraszka. ona mwia: tam dajesz, a na dom nie masz. Rzeczywicie, wszystkie pienidze szy na czynsz, wypaty, opaty, koncesje, nowe autokary. Skoro prowadziem serwis, to musiaem mie na stanie czci zapasowe do rowerw, pienidze cigle byy w co inwestowane.
B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K | 67

Obowizki rosy, ambicje te, nie umiaem sobie ju da ze wszystkim rady, bo i sklep, serwis, przewozy autokarowe, organizacja i realizacja imprez, przewodnictwo trzeba byo kogo zatrudni. Zatrudniem staystk z Urzdu Pracy. Dorotka okazaa si tak trafnym nabytkiem, e jest z nami ju od 15 lat, a od kilku lat z moim synem jako partnerka, moe w przyszoci ona (mwi, e jak si dorobi), a wic jak w rodzinie. Zajmuje si sklepem, zapaa tego bakcyla turystycznego, zna si na rowerach, nartach, sprzcie i odziey turystycznej. W sklepie sprzedajemy nie tylko rzeczy nowe, ale rwnie bierzemy w komis uywane oraz naprawiamy sprzt turystyczny. Naszymi klientami s przewanie ludzie, ktrzy nie maja duej kasy i raczej naprawiaj, korzystaj z uywanego i nie wymieniaj sprztu na nowy. Syn formalnie jest zatrudniony w firmie na p etatu, ale pracuje po 12 godz. na dob. Ukoczy pomaturaln Szko Handlow, kierunek Turystyka i Rekreacja, cho nie widz w nim takiej pasji turystycznej. Skupia si raczej na stronie techniczno-organizacyjnej naszej dziaalnoci. Ma zmys techniczny: serwis roweru, nart, przygotowanie sprztu do sezonu to go pociga i w tym jest dobry. Nauczyem go wszystkiego, co sam umiem i teraz zna prawie wszystkie tajniki sprztu. Jestem tym bardzo usatysfakcjonowany, bo musz przyzna, e teraz, kiedy technika tak skoczya do przodu, to on jest na bieco z nowinkami, a ja musiabym si mocno natrudzi, eby mu dorwna. Na przykad sprowadzane przez nas nowe rowery maj hamulce hydrauliczne i ich odpowiednie wyregulowanie wymaga duych umiejtnoci technicznych nie poradziby sobie z tym niejeden mechanik samochodowy. S rzeczy przy rowerach, ktre niewiele osb w Cieszynie potrafi zrobi, np. zaplecenie koa, a Dorota u nas, w sklepie, potrafi zaple koo i to chyba najszybciej. Nauczya si tego ode mnie. W latach 90. nikt w okolicy nie potrafi naprawi koa, kiedy si poamao, a caego nowego te nie dao si kupi. Mona byo kupi obrcz albo szprychy ze starego, ale to trzeba byo potem zoy, wycentrowa, napi. Byem ceniony na turystycznych wyprawach rowerowych, bo wiadomo byo, e jak si co zepsuje, to Andrzej zreperuje. I tak syn z Dorot prowadz sklep i serwis w ramach firmy. Dogaduj si nie tylko w pracy, ale i w yciu. Mamy teraz na etacie sze osb: trzy osoby w sklepie i serwisie i trzy osoby w Biurze Turystycznym. Mamy te trzy wygodne turystyczne autokary. Mam nadziej, e syn przejmie kiedy firm, nasza strategia zmierza w tym kierunku. eby zmniejszy koszty, chcemy kupi kamienic, w ktrej teraz prowadzimy dziaalno Biura, remontujemy w niej pomieszczenia na sklep i serwis. Wydaje mi si, e syn na tyle ju w to wrs, e pewnie bdzie si tym zajmowa nadal. Moe nie bdzie organizowa imprez turystycznych jak ja, a jedynie je sprzedawa, tak jak to robi inne biura.
68 | B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K

Andrzej Sota; Barbara Toman, pracownica Biura Turystycznego Ondraszek

Kiedy tak patrz wstecz na swoje ycie, to widz, e dominuje w nim siodeko rowerowe i grska cieka, takie cige wspinanie si, zdobywanie turystycznej korony. Nie miaem osb, ktre by mn pokieroway, tylko zawsze sam. W Cieszynie miej si ze mnie, e Jdru (to moja ksywka turystyczna) to cztery w jednym. Na kadej imprezie jestem w wielu funkcjach rwnoczenie. Trzy dni temu wrciem z imprezy objazdowej: BratysawaWiedePraga. Grupa chciaa zobaczy przedwiteczne jarmarki w stolicach naszych ssiadw. Na imprez pojechaem autokarem i sam j poprowadziem. Uczestnicy wpadali w osupienie, skd ja tyle wiem, jak ja to potrafi: jecha, opowiada, piewa i jeszcze GPS w gowie, ale to jest ju dowiadczenie ostatnich 20 lat. A i wczeniej fascynowaem si histori Polski i Europy. O Habsburgach w Europie, dziejach Sowacji, Czech czy geografii tej czci Europy mgbym opowiada godzinami. Obecnie coraz trudniej jest mi pogodzi prowadzenie firmy z moj pasj. Mwic o prowadzeniu firmy, myl tu o rnych zarzdzeniach prawnych, finansowych, o rozeznaniu si w cigle zmieniajcych si przepisach i ustawach, tak by nie popa w tarapaty prawno-finansowe. Tu powinno si zatrudni osob, ktra tylko tym by si zajmowaa, niestety nie sta nas na to, wic trzeba samemu. Nie sta mnie te na zatrudnienie w moje miejsce kierowcy autokaru, zreszt nie jest atwo znale takiego, ktry speniaby wszystkie oczekiwania klienta. Powinien, a wrcz musi umie nawiza dobry kontakt z grup, zna dobrze drog, wiedzie, co mona ludziom po drodze pokaza, gdzie i jak dojecha. Kierowca nie moe tylko umie prowadzi autobus. Oczekuje si od niego duo wicej, to ma by kierowca turystyczny. Zdarza si, e inne biura turystyczne
B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K | 69

korzystaj z mojej usugi przewozowej, bo wiedz, e ja sobie z tym radz, a Europ mam w jednym palcu, potrafi grup dowie i dobrze obsuy. Wielokrotnie klienci przychodz i mwi: Panie Andrzeju, zamawiamy wycieczk u Pana, ale pod warunkiem, e Pan pojedzie i poprowadzi, inaczej nie jedziemy!!! Dla mnie jest to wyzwanie, ale te daje mi to olbrzymi satysfakcj. Oczywicie najlepiej, eby taka wycieczka bya czym cakiem nowym, a grupa wrcia wypoczta, pena wrae i zadowolona. Ludzie czerpi teraz informacje z Internetu, a rzeczywisto na miejscu wyglda czasami zupenie inaczej. Trzeba sobie umie z tym poradzi. Wydaje mi si, e na razie nam to wychodzi co najmniej dobrze. Nigdy nie pracowaem gwnie dla pienidzy. Moim celem dziaania byo poznawanie, do tego dyem. Chc to te przekaza innym, prawdziwym turystom. Czsto daj bardzo nisk cen, eby ludzi byo na ten wyjazd sta, eby mieli przyjemno pojechania i poznawania. Po takim wyjedzie artuj, e znowu oderwaem kawaek blachy z autokaru, narzekam, e nie zarobiem nawet na amortyzacj. Potem si szpiterlaczy, jak tu u nas, w Cieszynie, mwimy, czyli kombinuje, jak zarobi na biece potrzeby i kolejny autobus (bo wymagania rosn). I znowu zdobywa si te pienidze kosztem domu, kosztem rodziny, brakiem wyjazdu na wasne wakacje. Wszyscy twierdz, e ja jestem na cigym urlopie, a ja uwaam, e nie byem na urlopie ju od co najmniej 20 lat. Ale kiedy wyjad z grup, zrealizuj program, a oni s zadowoleni, to wystarczy umiech i zwyke dzikuj to jest dla mnie i zapata, i najlepszy wypoczynek. I tak to, e zwykej pasji i chci robienia dla innych tego, co sam najlepiej potrafi i kocham, powstaa i funkcjonuje rodzinna minifirma turystyczna. Zaspokaja podstawowe potrzeby, daje may, ale realny dochd oraz wiele radoci drugim. Jeszcze na koniec podkrel, e cigle si uczymy, a ta nauka nie idzie w las. Z turystycznym pozdrowieniem Andrzej Sota. Urszula Homann, padziernik 2010 Oficjalnie o firmie:
B.T.K Ondraszek: dwupokoleniowa firma rodzinna dziaajca od 1974 roku w brany turystycznej, z siedzib w Cieszynie. Zakres dziaalnoci: organizacja wycieczek objazdowych krajowych i zagranicznych, wyprawy turystyczno-trekkingowe, obozy rowerowe, grskie, narciarskie, turystyka szkolna, przewodnictwo i pilota, przewozy autokarowe, ubezpieczenia turystyczne NNW i KL. Obsug imprez zajmuje si wykwalifikowana kadra. Firma dysponuje sklepem ze sprztem turystycznym i czciami rowerowymi, serwisem rowerowym i narciarskim, wypoyczalni rowerw i nart, a take wasnymi autokarami (Renault) i busem (Mercedes Sprinter). www.ondraszek.com.pl

70

B I U RO T U RYS T Y K I K WA L I F I KOWA N EJ O N D R ASZ E K

CAF MARZENIE
Jest tylko jedna taka kawiarnia

NAZYWAM SI SYLWIA KARCZEWSKA. Kim jestem? To dla mnie trudne pytanie. Nigdy nie lubiam zamyka si w ramach jakiego zawodu.

wyksztacenia jestem magistrem sztuki i pianistk. Od siedmiu lat pracuj jako nauczycielka w szkole muzycznej i bardzo si w tym odnajduj, ale powiedzenie, e jestem tylko pedagogiem, byoby niesprawiedliwe. Jestem te przedsibiorc, kobiet, wacicielem cudownej kawiarni, dwch psw, gobia i yciow partnerk Macieja. No, to tak w skrcie. Kawiarnia jest spenieniem naszych marze. I tak si nazywa. Chwilami jest te utrapieniem. Tam jest mnstwo nas i inni to wyczuwaj. Czsto sysz, jak Sylwia, Maciej ludzie wchodz i mwi: To miejsce ma dusz. Wida, e robione z sercem. To dla mnie tym waniejsze, i sama zajmowaam si wystrojem. Przez kilka miesicy po otwarciu Marzenia chowaam si za drzwiami w strachu przed opiniami klientw. Nie wiedziaam, czy udao mi si stworzy co wyjtkowego. Nie jestem dekoratorem wntrz, a nie moglimy sobie pozwoli na opacenie profesjonalisty. To, e nasi gocie odbieraj to miejsce jako ciepe, domowe, a zarazem eleganckie, jest dla mnie wielk radoci. I zaskoczeniem, e podoaam. Sporo jest u nas sztuki. Nie tej przez due Sz tylko na przykad rkodziea. Ju jak si wchodzi do kawiarni, przy barze wisi oprawiona frywolitka. Koronkarstwo frywolitkowe
CAF MARZENIE | 71

to sztuka niby zanikajca, ale jak si okazao wcale nie. Zaczo si od tego, e nasza pracownica, ktra uwielbia robi frywolitki, daa nam w prezencie piknego motyla z koronek. Potem na kade menu te zrobia po jednej malutkiej serweteczce z supekw nitek bo na tym polega ten rodzaj koronkarstwa. Byam przekonana, e nikt tego nie zauway, e to bdzie taka czasochonna pereka dla wtajemniczonych, a tu wchodz panie i co druga klientka: O, frywolitka No to urzdzilimy u siebie warsztaty frywolitek. Cieszyy si takim powodzeniem, e musielimy stworzy dodatkow grup. W naszej kawiarni na cianach wisz obrazy namalowane przez dziewczyn, ktra nigdy nie uczya si malowania, ale jest to dla niej sposb wyraania siebie. Stoi take pianino. Kawiarenka nie jest wielka, nieco ponad 80 metrw, ale mamy cztery salki. Ostatni, t z pianinem, nazwalimy salonikiem muzycznym. Mwimy te na ni sala angielska. To najwiksze z naszych pomieszcze. Jest w kolorach ciepo-pomaraczowo-tych. S tam bardzo wygodne fotele, wystrojone w rcznie uszyte pokrowce-sukieneczki i te poduszki. Nastpna jest salka woska bo jest w niej fototapeta z wosk tawern. Panuje tam klimat rdziemnomorski, podkrelony kolorami ciepych brzw i ogromn iloci kwiatw. Potem jest maciupka salka, na jeden stoliczek, ktr nazwalimy awangardow krluje w niej blada fuksja z kremem i brzem, a pierwsza sala, zaopatrzona w bar, to sala paacowa nazwana tak od ozdobnego yrandola, ktry wita wszystkich zaraz przy wejciu. Udao nam si kupi w naprawd dobrej cenie prawdziwy, krysztaowy yrandol, ktry wyglda przepiknie. W tej sali ciany pokryte s tapet w pikne, kwiatowe wzory. Teraz, jak na wszystko patrz z perspektywy prawie roku sama si dziwi, e tak adnie wszystko si zgrao. Zgadzam si z Maciejem, e w Szamotuach powinien obowizywa podatek kawiarniany. Bo coraz czciej nas postrzegaj tak, jak tego pragnlimy, czyli jako miejsce z pomysami i kultur. Mielimy u nas spotkanie z poetami modego pokolenia, z reportayst Pawem Smoleskim, s wieczory piewania pieni patriotycznych, mona posucha gry na fortepianie. W kad niedziel jest osoba grajca na ywo, czyli ja. Nasze kawiarniane marzenie narodzio si w chwili, gdy odkrylimy w sobie wspln pasj. Gdy kupilimy wasne mieszkanie, okazao si, e uwielbiam goci ludzi. Maciej zobaczy u siebie co podobnego. Sprzedajemy wic w kawiarni urok chwili i pozytywne emocje. Na t magi skadaj si: wystrj, muzyka (nie tylko grana na ywo, ale te ta z kolekcji pyt, ktre zbieraam przez ponad dwa lata), no i przemili ludzie, ktrzy obsuguj goci. Ich prac nie jest tylko podawanie jedzenia i kawy. Oni te chtnie rozmawiaj z klientami, powiedz komplemencik, dziki czemu mona u nas zapomnie o tym, co dzieje si dookoa. Nasza kawiarnia to pierwsze miejsce w Szamotuach, ktre byo otwarte do 22. Tylko 30 kilometrw od Poznania najwiksz restauracj zamykano ju o 18, za jedyna
72 | CAF MARZENIE

cukiernia ze stoliczkiem do siedzenia bya czynna w sobot do 16. Dziki nam mona tutaj wreszcie wyj wieczorem z domu i spotka si ze znajomymi w miym miejscu. Ale nie wszystko jest takie proste, jak mogoby si wydawa, bo mieszkacy miasteczka nie maj zwyczaju wychodzenia z domu. S przyzwyczajeni do siedzenia na grillu przed blokiem albo przed telewizorem z rodzin. Staramy si wic organizowa jak najwicej pretekstw do wyjcia oferujemy to, czego nie bd mieli w domu. Nie bd mieli choby muzyki na ywo. Postanowilimy te organizowa spotkania dla maych dzieci. Pierwszych 40 biletw rozeszo si natychmiast i znw okazao si, e jestemy jedynym lokalem w miasteczku, w ktrym dzieci s mile widziane. Organizujemy dla nich zabawy edukacyjne a ich mamusie w tym czasie mog sobie po prostu posiedzie, wypi kaw, integrowa si z innymi mamami, ktre te do tej pory siedziay w domu. Tradycj stao si take wywieszanie prac dzieci w kawiarni, co oczywicie wszystkie maluchy uwielbiaj. Mielimy wielkie ambicje zaistnie take w wiadomoci starszych ludzi, ale oni na razie si zamykaj. Wychodzimy do nich, zapraszamy na darmow kawk, herbatk, Maciek dwa miesice sta pod kocioem ktry jest chyba jedynym miejscem ich spotka rozdajc kupony wszystkim paniom, ale wikszo mwia: Oj nie, dzikuj, albo: po co mi to? Dam wnuczkowi, to dla modych. A przecie to nie jest dla modych, tylko dla wszystkich, eby si nie czuli samotni. Kada potrawa, ktr podajemy, jest wczeniej przez nas wyprbowana. Urzdzaam specjalne degustacje dla naszych pracownikw i ich rodzin. Przygotowaam przepisy na 40 koktajli bezalkoholowych i przez dwa dni prbowalimy, eby wybra najlepsze. Kady dosta arkusz ocen, receptur, mia napisa swoje uwagi i oceni w skali 110. Te, ktre miay dziesitki, przeszy do menu. Nasz specjalnoci s te domowe ciasta: obdny sernik, szarlotka i ciasto czekoladowe. Znalezienie osoby, ktra bdzie robia prawdziwy domowy sernik, wcale nie byo takie proste. To by dziesity sernik, ktrego prbowalimy. Mimo e mieszkamy w maej miejscowoci, gdzie wydawaoby si, e wszystko robione jest jeszcze po dawnemu, mielimy wielki problem ze znalezieniem pani, ktra upiecze domowe ciasto bez adnych chemicznych ulepszaczy. Wszyscy sobie wszystko ju uatwiaj: duo sztucznych aromatw, kolorowa posypeczka i tona lukru. No to w naszej kawiarni mog sobie przypomnie, jak mona inaczej, bo mamy naturalny, domowy sernik najlepszy, jaki w yciu jadam. Lody te najlepsze, czyli Grycan, koktajle alkoholowe i bezalkoholowe, a jako przekski wytrawne saatki. Nie weszy od razu do menu, przygotowywaam je przez kilka miesicy, bo jestemy ograniczeni rnymi dziwnymi przepisami: nie moemy podawa misa ani jajek, bo na to trzeba mie oddzielne pomieszczenia, wyparzarki i spenia jeszcze inne wymogi sanepidu.
CAF MARZENIE | 73

Stworzenie kawiarni uwaam za spory wyczyn. Pomys, fantazja i chci nie wystarcz, bo okazuje si, e w ycie mona wdroy 5%, gra 10% tego, co by si chciao. Pomysy trzeba potem wciska w ramy rnych, czsto kompletnie niezrozumiaych, wymogw typu BHP, inspekcja pracy, bezpieczestwo przeciwpoarowe. Ogranicze jest w naszym kraju tak niewiarygodna liczba, e czsto najwiksza twrczo wyraa si w tym, jak sobie z nimi poradzi. Caf Marzenie jest dokadnie efektem podporzdkowania si do regu pastwowych. Plus tym, co udao nam si zachowa z naszej kreatywnoci. Naszym wielkim sukcesem jest zesp zatrudniamy trzy osoby, do tego ja i Maciej, ktry take pracuje jako kelner, oraz dziewczyna, ktra sprzta. To fantastyczni ludzie. Naszym najwikszym problemem jest niestety brak odpowiednich rodkw finansowych. Inaczej funkcjonuje si, gdy mona wynaj profesjonalistw od zarzdzania, architektury, jak sta czowieka na kupno 40 takich samych foteli. My wikszo rzeczy tworzylimy sami. Sama projektowaam, wyszukiwaam w Internecie. Jedzilimy do komisw, do Czacz (Czacz to taka miejscowo, w ktrej wszyscy mieszkacy trudni si sprowadzaniem uywanych mebli z Zachodu; u kadego w stodoach, garaach, czasem w piwnicach mieszcz si skady staroci na sprzeda; wchodzisz i ogldasz: star lodwk, kanapy, krzesa, co tylko si chce). Kupowalimy wanie tam, by wyszo jak najtaniej. Myl, e stworzenie Caf Marzenie z tak ograniczonym budetem jest naszym sukcesem. Brak nam rwnie znajomoci typowych narzdzi z zakresu marketingu i reklamy. Ja jestem magistrem sztuki, Maciej jest magistrem historii wojskowoci, wic w szkole nas tego nie uczyli. Oczywicie mamy ju jakie dowiadczenie, bo nie jest to nasza pierwsza firma, ale cigle yj w poczuciu, e brakuje mi solidnych podstaw, wiedzy z tych dziedzin. Ju wiem na tyle, e widz bdy, ktre popeniam, ale strach pomyle, ilu bdw nie widz. Ksiki niezbyt pomagaj, bo ciko trafi na wartociow. Wiem, gdzie zajrze, by dowiedzie si czego istotnego z dziedziny muzyki. Gdybym bya po zarzdzaniu, wiedziaabym, gdzie i jakich pozycji szuka z zakresu marketingu, a tak to poruszam si po omacku. We wszystkim pomgby nam stay dopyw gotwki, czyli potrzebujemy wikszej liczby goci. Z ca reszt sobie poradzimy. Bez goci nie bdziemy istnie. Tak wic robimy wszystko, by ich do nas przycign, zachci do zmiany przyzwyczaje oraz wyj naprzeciw ich przyzwyczajeniom. Najczciej chc wszystko tanio. Tyle e albo stawiamy na tanio albo na jako. Droga tanio jest trudniejsza i nie polecana, wic nie boj si powiedzie, e jako musi kosztowa. Jeli kto chce si rozerwa i tej rozrywki maj mu dostarczy ludzie, ktrzy wiedz, co zrobi, eby byo sympatycznie, to trzeba im za to zapaci. Tym bardziej e w naszej kawiarni nie pracuj studenci, tylko dojrzali pracownicy.
74 | CAF MARZENIE

O otworzeniu kawiarni zdecydowa mj wiek. To, e sobie uwiadomiam: Boe, skoczylimy ju po 30 lat, coraz trudniej bdzie nam odway si podj nowe decyzje. Albo to zrobimy teraz, albo ju nigdy si na to nie zdecydujemy. To naprawd zawsze byo naszym marzeniem, wic uznalimy, e robimy to teraz. Szaleczo si baam. Sama nigdy na co takiego bym si nie porwaa, bo brakowao mi pewnoci siebie. Nasz si jest to, e jestemy razem. Jedno si boi, to drugie go podnosi na duchu i idziemy do przodu. Najbardziej obawiam si, e to moje marzenie, w ktre wkadam tyle emocji, serca i pracy, okae si moj porak i e bd musiaa kawiarni zamkn. Co oczywicie wizaoby si dla nas z dugotrwaymi konsekwencjami finansowymi. W tym momencie chyba najbardziej boj si konsekwencji finansowych. Cho prowadzenie firmy ma taki dodatkowy plus, e nabiera si pewnoci siebie. Codziennie walczysz z wiatrakami, ale te co chwila okazuje si, e udao ci si pokona jakie trudnoci, o ktrych ludzie pracujcy na etatach nie maj bladego pojcia. I to sprawia, e teraz wiem, e jeli ten interes nie wyjdzie, to jaki inny w kocu si uda. Utwierdziam si te w tym, e jestem stworzona do posiadania wasnej firmy. Nawet jak brakuje mi pienidzy, narzdzi i jeszcze troch tej pewnoci, bo jestem dziewczco naiwna, to z pewnoci si w tym odnajduj. Nie nadaj do pracy od-do, codziennie takiej samej. Od dziecka wiedziaam o tym, przygldajc si swoim rodzicom. W mojej rodzinie nie mam nikogo, kto by prowadzi wasne przedsibiorstwo. Z tak zazdroci patrz na te wszystkie firmy rodzinne. My z Maciejem jestemy jedn z nich, bo razem tworzymy rodzin, ale jestemy dopiero pierwszym pokoleniem, niczego nie dostalimy w spadku. Nie chodzi o zaplecze finansowe, lecz o wiedz, predyspozycje, co, co si dziedziczy. Bo jak si w czym urodzie i w tym dorastasz, to tym przesikasz. A potem masz take wsparcie bliskich, ktrzy nie tylko su rad i zrozumieniem, ale te popieraj twoje dziaania. Rodzice Maka uwaaj, e kawiarnia to nasza fanaberia. Nie po to syna ksztacili, by teraz pracowa jako kelner i obsugiwa ludzi. A poza tym cae ycie gastronomi nie mona si zajmowa, bo pienidze z tego adne, a w ogle to powinnicie sprzedawa ubezpieczenia uwaa jego mama. Z kolei moja mama jest typem wietnego pracownika, pozytywnego. Cokolwiek jej zlecisz, bdzie zrobione idealnie. Ale mama nie ma w sobie potrzeby robienia czego na wasn rk. Ma te duo obaw, ktre jestem w stanie zrozumie, ale si z nimi nie zgadzam. Ona jak si na czym nie zna, to si tego boi, tak jak np. sprawy podatkowe czy inne aspekty zwizane z prowadzeniem firmy. Jak przyjechaa i zobaczya lokal w strasznym stanie, to stana i jedyne, co powiedziaa to: No trudno, ju poszo... Ju poszo to byo wszystko. A potem nawet nas nie pytaa o sprawy kawiarniane, bo j przerastay. Niedawno rozmawiaymy na ten temat. Chciaam zredukowa mj
CAF MARZENIE | 75

al do niej i powiedzie jej o tym, co mnie zabolao. I musz przyzna, e to byo wane, bo teraz mama stara si, jak moe. Troszczy si o nas, kiedy w natoku obowizkw zapominamy o sobie, odpoczynku, zdrowiu czy relaksie. Wspiera nas te czsto finansowo, jak ju brakuje na prd. Oczywicie nie oczekuj zbyt wiele. Wane, e jest przy mnie, e w kocu mwi: Jak uwaasz, e jest sens w to brn, to ci pomog, tylko powiedz, co mog zrobi. Chyba mam dwa motta, ktrymi kieruj si w yciu. Po pierwsze, auje si rzeczy, ktrych si nie sprbowao, a po drugie wszystko jest tak, jak by powinno. To jest trudne, ale czsto sobie tumacz: Ok, spodziewalimy si, e szybciej zaistniejemy w wiadomoci spoecznej, ale wida tak miao by, jak jest, i czego si dziki temu moemy nauczy. Jak mieszkacy Szamotu usyszeli, e powstanie kawiarnia, to wszdzie syszelimy gosy, e wietnie, e wreszcie, wic mylelimy sobie: Jezu, to taki towar deficytowy, e jak ruszy, otworzymy, zaproponujemy jako, jakiej wczeniej w tym miejscu nie byo, poziom, wystrj to oni si na to rzuc, bd kolejki, czy damy rad? Tymczasem okazuje si, e to nie tak, bo musimy sobie na popularno zapracowa. W takich momentach myl: moe mamy si jeszcze czego nauczy?. Zaciskam zby, zdobywam wiedz. To nas motywuje. Choby do tego, eby pojecha na kolejne szkolenia, co wcale nie jest atwe, zwaywszy jak duo mamy co dzie do zrobienia. Bardzo sobie ceni kontakt z innymi przedsibiorcami firm rodzinnych. Szalenie tego potrzebowaam. Nikt z mojego otoczenia nie ma podobnych trosk i poza Maciejem nie mam z kim o takich problemach porozmawia. Potrzeba mi kontaktu z ludmi, ktrzy przechodzili przez to samo co ja, od ktrych mona usysze pereki dajce wsparcie. A Maciej? On popycha mnie do przodu. Czasami mam wraenie, e ma wicej wiary we mnie, ni ja w siebie. Byam wychowywana na grzeczn dziewczynk, co przeprasza, umiecha si, milutka jest, jak wikszo kobiet w naszym spoeczestwie eby tylko nie wydaa si czupurna. Cho t czupurno w sobie oczywicie mam przytoczon przez ugrzecznione, upupione wychowanie. Z tym si take wie brak wiary w to, e sama mog wiele spraw kreowa. e nie musz by czci czyjego systemu, wnika w niego, ba, ciko pracowa nad szczegami realizacji, ale sama mog ten system i wymyli, i wdroy. Maciej, jako mczyzna, ma duo wicej pewnoci siebie i wiary, podejcia w rodzaju: co tam mi kto bdzie mwi, ja sam przecie mog!. Od niego sysz, e jestem wietna a to w tym, a to w tamtym, e to, co robi, ju jest profesjonalne, e wystarczy, e nie musz si ju uczy. Tymczasem jako absolwentka szkoy muzycznej wiem, e kade wykonanie zawsze moe by lepsze. To si niestety przekada na cae ycie jak czego nie wiczyam, nie lczaam nad tym 10 godzin dziennie, to myl, e tego nie umiem.
76 | CAF MARZENIE

Tak jest np. z robieniem zdj. Mam do tego talent, Maciek mnie dopinguje, a ja wci nie wierz, e mog tak na serio, po prostu, fotografowa. Ja dla Maka, mam nadziej, te jestem wsparciem. Chc, by wiedzia, e bardzo w niego wierz. I jestem te jego zapleczem od brudnej roboty. On tryska pomysami, ale brakuje mu cierpliwoci, by jakie tematy pocign, dokoczy i wtedy ja wkraczam ze swoj obsesyjk detalu i perfekcji.

NAZYWAM SI MACIEJ WILCZYSKI, jestem wacicielem i menederem kawiarni Caf Marzenie oraz partnerem yciowym Sylwii. Nazwa Caf Marzenie zawiera w sobie wszystko, poniewa ju wczeniej wyobraaem sobie, e tych goci przyjmuj u siebie, e wychodz zadowoleni, wracaj, dobrze si tu czuj i ja z tym te wietnie si czuj Jak jest duy ruch, mog pracowa non stop i w ogle si nie mcz. I tak energi czerpi od ludzi, z tych gosw, e im si podoba, smakuje, jest fajnie to daje czowiekowi si do dalszego dziaania. Nie mog pracowa dla kogo. W adnej pracy nie przepracowaem duej ni rok. A pracowaem od pierwszego roku studiw. Nigdzie nie mogem si utrzyma pewnie dlatego, e zawsze uwaaem, e mj szef jest gupszy ode mnie i ja bym to zrobi lepiej. Czy moe, mwic delikatniej, nie czuem paszczyzny porozumienia, wic si rozstawalimy. Skoczyem histori. Rwnoczenie zdaem na prawo, ktre byo wyborem moich rodzicw, ale jak si dostaem na oba kierunki, to zostawili mi woln rk. Do dugo studiowaem, bo w midzyczasie zaczem pracowa. Gdy opuciem dom, dostawaem od rodzicw pienidze na utrzymanie, ale to nie wystarczao. Znalazem prac w lokalu jako barman. Mylaem, e to jest na chwil, ale potem trafiem do kolejnego i do kolejnego. Najpierw pracowaem w pubach: prosta praca, nalewanie piwa. Nastpnie w bardzo dobrej restauracji. Chyba pomg mi mj tupet: zatrudnili mnie, mimo e niewiele umiaem. Tam zaczem dobrze zarabia jak na swoje 22 lata. Poznawaem ludzi z pierwszych stron gazet, ktrzy bywali gomi restauracji. Doszedem do wniosku, e tytu magistra historii na niewiele mi si przyda. Jaki czas po tym, jak mnie wykrelono z listy studentw, wrciem na uczelni, eby mnie nie wzili do wojska. Potem znw przestao mi zalee na studiach i tak trzy razy mnie wykrelali i przyjmowali, a w kocu podjem decyzj, e skocz studia dla samego siebie.
CAF MARZENIE | 77

Maciej, Sylwia

Temat mojej pracy magisterskiej brzmia: Powstanie, rozwj i wykorzystanie niemieckich wojsk pancernych w operacji Barbarossa. Wojskowo to mj konik i najwiksza pasja. I tylko moja prywatna sprawa. Jak ju mam dosy mylenia o fakturach, spotkaniach, problemach, to uciekam sobie w te swoje wojny. Ksiki, komputer to jest integralna cz mojej osoby. Bardzo mocno interesuj si wojskowoci, ale nie chc si z tego utrzymywa, bo na co dzie wol spotyka ludzi, nie dokumenty. Lubi obserwowa, podglda, analizowa. Jak wchodz do jakiego lokalu, od razu wcza mi si proces szacowania systemu: patrz, jak funkcjonuj, jakie maj stanowiska pracy, organizacj, jak wszystko jest ustawione. Nigdy nie spodziewaem si, e zawodowo bd robi wanie to, co robi, ale pokochaem t prac. Odkd pamitam, chciaem mie wasny biznes, tylko brakowao mi odwagi. Moi rodzice zawsze mieli wasne firmy i to dla mnie by taki naturalny stan, e kto ma firm, s ksigowi, faktury. Teraz ojciec prowadzi z bratem warsztat samochodowy, mama te pracuje na wasny rachunek. Rne rzeczy robili w yciu. Czasami rozkrcali firm razem, potem ojciec szed do innej pracy, wic mama wskakiwaa w rol szefa, potem ona sza do pracy i tak na zmian. Czasami oboje byli zatrudnieni gdzie indziej,
78 | CAF MARZENIE

a swoimi interesami zajmowali si po godzinach. Od nich nauczyem si tego, by nie ba si zmiany. e jedn decyzj mona wywrci wszystko do gry nogami. Kiedy, jeszcze jak byem w liceum, pamitam, jak rodzice w swojej sypialni p nocy dyskutowali, co zrobi z pewnym przedsiwziciem, ktre mocno kulao. Doszli do wniosku, e zostawi wszystko, co byo, i pjd inn drog. Ta noc wrya mi si w pami jako przykad, e tak mona. e to, co mamy dzi, to nie jest adna ostateczno, e wiat si nie koczy na tym jednym przedsiwziciu. Daje mi to odwag, by podejmowa skrajne decyzje. A dugi zawsze mona spaci. Zamknlimy ju jedn firm, ktra dobrze dziaaa. Znienawidzilimy j. Ona w pewnym sensie na nas spada. Sylwia jeszcze w trakcie studiw zacza dla jednej z firm organizowa promocje w marketach. Potem otrzymaa propozycj wsppracy z firm zajmujc si takimi promocjami, tyle e na potn skal. Wesza w to, ale potem okazao si, e sama nie podoa. Ja akurat byem na etapie kolejnej zmiany pracy i zaczem jej pomaga. A w kocu obowizkw operacyjnych rekrutowanie, kontakty z marketami, kierownikami dziaw, jedenie po terenie wziem na siebie. Tak pracowalimy przez rok. Pojechalimy na wakacje, zostawilimy sprawy naszej asystentce. Po trzech tygodniach ta sama dziewczyna odbiera nas z lotniska. Pytamy, co sycha, a ona, e kto tam czego nie zrobi, gdzie nie poszed, czego nie dopilnowa ale e jest nowy projekt. I gdy ona to mwia, poczulimy, jak zaczyna z nas uchodzi caa energia, uskrzydlenie, z ktrymi wracalimy z wyjazdu. Dojazd do domu by momentem, w ktrym zrozumielimy, e duej nie damy rady robi tego, co dotd, e chocia mamy z tego pienidze, to tamta praca nas te zabija. Co si we mnie przeamao nie byem w stanie wykonywa ani odbiera telefonw, siada do komputera. Znw poszedem do normalnej pracy. Koledzy powiedzieli, e otwiera si fantastyczny lokal w Poznaniu i szukaj ludzi. Jeden z nich mia by szefem kelnerw, drugi szefem kuchni. Lokal upad z powodu personalnych ukadw midzy partnerami, ale by wspaniay i pracujc w nim, nauczyem si mnstwa rzeczy. Poznaem nowe wina, nowe sposoby serwowania, dowiedziaem si wiele o homarach, maach, ostrygach, to ju taka spcialit de la maison o wszystkim dla goci z najwyszej pki. Bo jeli kogo sta, by za przeksk zapaci 120 zotych, to rwnie ceni to, w jaki sposb jest obsuony. Wie, e zostanie mu podany aperitif komponujcy si z daniami, jakie zamwi, i e kelner poleci mu deser odpowiedni do caoci. Jedzenie to jest co wspaniaego. Jak egzotyczne podre. I podawanie, i rozmowa z takim gociem, ktry si zna, wie, czego chce. Interakcja midzy tym, kto obsuguje, a osob, ktra siedzi przy stoliku, to fantastyczna gra i obydwie strony czerpi z tego rado. Po upadku restauracji w Poznaniu wszedem w spk z kolegami, ktrzy mnie w niej zatrudnili i z ktrymi znaem si od wielu lat. Uwaalimy si za przyjaci. Doczy do
CAF MARZENIE | 79

nas jeszcze kto i wzilimy w dzieraw zajazd z 30-letni histori, ale kulejcy z tego powodu, e poprzedni waciciel mocno obniy jego standard. Po co mi to byo? Jakby nie mona byo wzi lokalu dobrze prosperujcego. Zawsze musz si wpakowa w co, co ledwo zipie i trzeba to reanimowa. Ale jak si uda, to jest frajda. Niestety nasza spka si rozleciaa. Mielimy odmienne systemy wartoci dotyczce spraw zawodowych, rodziny, czasu wolnego. Ja potrafiem rozgranicza prac od ycia osobistego, inni siedzieli wycznie w robocie i si wypalali. A trzeba da sobie szans na odprenie, odskoczni, zobaczy szerszy horyzont, bo inaczej to si mona w tych zrazach i dewolajach po prostu utopi. Straciem przyjaci. Bardzo duo mnie to kosztowao, wiele spotka, terapii, do dzi nie potrafi tego w sobie przerobi. Min ponad rok, a nadal trudno mi o tym mwi. Najbardziej boli to, e przyjaciele mnie sprzedali. Doszli do wniosku, e im nie pasuj i mnie po prostu wykopali. Spacili mi moje udziay, nie zwracajc adnego wkadu za prac, jak wykonaem. To opowie na dugie godziny. Staram si dostrzec wasne bdy: co takiego zrobiem, e tak wanie si stao? Klapki miabym na oczach, gdybym powiedzia, e mojej winy w tym nie byo adnej, bo jestem rycerzem w lnicej zbroi, tylko mnie szpiedzy z krainy deszczowcw wykopali ze spki. Chyba najwikszy bd polega na niedoborze charakterw. Niepowodzenie od pocztku byo nam pisane. Operowalimy na rnych poziomach. To byli faceci, ktrzy znali si na robocie, ale nie rozumieli, e ja dusz si w tej firmie i pragn i dalej. Oni chcieli prosto: impreza, stypa, wesele, praca od rana do nocy bez adnej refleksji. Pozwoliem sobie na troch dystansu, szukaem informacji, jak prowadzi lokal, spotykalimy si z Sylwi, robilimy burz mzgw, jak to czy owo mona zastosowa, przychodziem do pracy, prosiem, bymy siedli, przegadali, co oni myl na ten temat i zawsze ta sama odpowied: Nie bdziemy siedzie, mamy robot. A z Sylwi mogem si dogada. cieramy si, ale nadajemy na tych samych falach. Co si z tego rodzi, dochodzimy do pomysw. Wic cay czas traktowaem Sylwi jak partnera, czego moi wsplnicy nie mogli zrozumie, bo uwaali, e kobieta to si owszem, nadaje do pracy, ale przy zmywaku. W dodatku dla mnie byo naturalne, e nie tylko nasza czwrka, ale i nasze rodziny cign ten wzek, wic maj prawo gosu. Mwi im: Rozmawiaem o tym z Sylwi. Tak? A czemu rozmawiae o tym z Sylwi? Kim ona jest? Jakbym w pysk dostawa. W kocu ona si wycofaa, a ja bez niej nie daem rady, wysiadem. Dostalimy troch pienidzy z udziaw i mylelimy: co teraz? Wrci do pracy do Poznania, skoro wszyscy wiedz, e poszedem na swoje? Wszyscy dostawcy, kumple usysz, e wracam na sal jako kelner? Nie do pomylenia. Zaczlimy we dwoje kombinowa, eby otworzy wasny biznes. Od pocztku wiedzielimy, e chcemy swoj kawiarni i e chcemy j stworzy w miejscowoci, gdzie takiego lokalu jeszcze
80 | CAF MARZENIE

nie ma, co w pewnym sensie da nam przewag (ale jednoczenie jest te przeklestwem). Nie mielimy kasy na kawiarni, wic mylelimy, eby otworzy sklep odzieowy. Co prostego, byle si krcio, bo wiadomo, e jak kto nie wie, co ma robi, to albo sprzedaje ubezpieczenia, albo ubrania. Ale te miao by nowoczenie. Zawsze chcielimy wstawi gdzie ten ekspres do kawy, jako podejmowa ludzi. Miaem te pomys, eby otworzy w Poznaniu ksigarni specjalistyczn dla historykw zajmujcych si wojskowoci. Chciaem ciga ksiki wyprzedaowe z Wielkiej Brytanii. Czsto jedzimy do Londynu i mam takie dwie, trzy swoje ksigarnie, gdzie za grosze kupuje si fantastyczne rzeczy, ktre mona sprzedawa z wielokrotnym przebiciem. Mielimy zamys, by ludzie mogli u nas usi, poczyta, wypi kaw. Tylko lokalu nie byo. Jak znalelimy miejsce, w ktrym teraz mieci si Caf Marzenie, to ju mielimy podpisywa umow i na ten cholerny sklep, i na ksigarni. Wpadlimy na ten lokal i wszystko odwrcilimy. Idziemy w to. Skd wemiemy kas? Nie wiem, ale jak jest pomys, znajd si i pienidze. To spacamy. Wzilimy z WARPU (Wielkopolskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci) poyczk unijn na niski procent i otworzylimy kawiarni. Jest wyjtkowa, bo woylimy w ni wszystko, co umiemy, caych siebie. I wcale niekoniecznie ludzie w maym miasteczku chc tylko prostej rozrywki. Jestemy troch ludmi bez korzeni. Urodzeni w jednym miecie, gdzie indziej studiowalimy, potem cigle si przeprowadzalimy. W kocu, jak rozpocz si boom mieszkaniowy, kupilimy co pod Poznaniem, w miejscu, w ktrym nikogo nie znalimy. Mieszkamy w miejscowoci Oborniki (20 km od Poznania), a firm prowadzimy w Szamotuach, ktre s oddalone kolejne 20 kilometrw od Obornik. A w Szamotuach te nikogo nie znalimy. Lokal jest czynny od 20 stycznia 2010 r., czyli niedugo witujemy rocznic. To, co zainwestowalimy w Marzenie (nie chodzi tylko o pienidze, ale te o szczeglny klimat), jeszcze nam si nie do koca zwraca. Czasami jestemy nad kresk, czasami pod, generalnie atwo nie jest. Ale przychodz do nas najbardziej wartociowe osoby w tej miejscowoci. Czsto ci, ktrzy nas odwiedzaj, sami nam co proponuj, e chc dla nas co robi, organizowa spotkania z literatami, wieczr poetycki, piewanie pieni patriotycznych. piewanie mielimy 11 listopada. To byo wydarzenie, w jakim zawsze chciaem uczestniczy. Odkd pamitam, bardzo podobaa mi si krakowska idea takiego piewania na Rynku. A tu zgosi si do nas dyrektor miejscowego Orodka Kultury z propozycj, by co podobnego zorganizowa w Marzeniu. Peny sukces, tumy goci. Byem bardzo szczliwy. Mamy coraz wicej propozycji dla naszych goci. W ten weekend organizujemy festiwal gorcej czekolady, jutrzejszy dzie w caoci powicimy dzieciom, w planach mamy te konkursy poetyckie. Okazuje si, e jak si otworzy przed ludmi drzwi, to
CAF MARZENIE | 81

oni z tego korzystaj i nie wszyscy chc chodzi do McDonalda. Potrzebuj miejsca, gdzie mog usi z ksik i nie zastanawia si nawet, ile czasu tu przesiedzieli. Gdzie mog posucha dobrej muzyki. A ja nigdzie nie syszaem takiej muzyki, jak mamy w kawiarni i to jest zasuga Sylwii. Weszlimy w tutejsz rzeczywisto jako kompletne wieaki. Nie wiedzielimy, kto si liczy, jak wyglda, jakie tu s koterie. Przychodzi do nas starosta, przed ktrym cae miasto dry, albo burmistrz, a mymy nie wiedzieli, kogo witamy. Odwiedzi nas kiedy dyrektor Orodka Kultury, mylimy, e to jaki przechodzie, a on do nas z pytaniem: A moe zrobi u was piewanie pieni patriotycznych? Jeli przetrzymamy ten pierwszy rok, potem kolejny, to utrzymamy si na powierzchni. Walczymy o kadego gocia. Specyfika maego miasteczka powoduje, e owszem, jestemy jedynym tego rodzaju lokalem w okolicy, ale ludzie nie s przyzwyczajeni ani do wychodzenia z domu, ani do odwiedzania lokali. Gdybymy przenieli nasz kawiarni do Poznania w kilka miesicy odnielibymy sukces. Tutaj musimy konfrontowa si z zupenie innym sposobem ycia. Tu nie ma biznesu, ludzie nie chodz w garniturach, nie wpadaj na ciacho i szybk kaw, nie siedz przy komputerach ani na mityngach. S panie, ktre spotykaj si ze sob w cigu dnia, ale s przyzwyczajone, by robi to u siebie w domu. Mae miasteczko oznacza may rynek, ale zalet jest to, e czowiek szybko staje si rozpoznawalny i jeli jest pozytywnie kojarzony, to bardzo to pomaga. Nasza firma nazywa si Maestra, czyli inaczej ni kawiarnia. Kiedy staralimy si o dofinansowanie na stworzenie stanowiska pracy dla osoby bezrobotnej, to w dokumentach wszystko byo zapisane pod t wanie inn nazw. Przysza nasza kolej, pan przyjmujcy dokumenty pyta z obojtn min: Co to za biznes? Kawiarnia. Marzenie. Ach! Ta na Wronieckiej? Ale super miejsce, bylimy tam z on, jak fajnie, e w kocu jest tu co takiego. Jak pada nazwa naszego lokalu, ludzie od razu si umiechaj. Syszymy, e fantastyczne miejsce, e szkoda, e tak nam ciko, e ycz jak najlepiej. Taki jeden gos czasami potrafi pomc w trudnej chwili. A bywa ich duo, ale walczymy. Nie dajemy za wygran. Sylwia? My sobie wzajemnie oferujemy to, e jak jedno pada, to drugie apie go za uszy i cignie do gry: zobacz, zrobimy jeszcze tak albo jeszcze inaczej, w kocu si uda. Oczywicie, e dopuszczamy moliwo, e moe si nie uda, ale atwo si nie poddamy. Sylwia daje mi niesamowite wsparcie. Wiem, e jak si odwrc, to ona jest za mn, e mnie popchnie, nie zostan sam. Jak chc ju siada i rycze, to, jeli trzeba, da mi kopa
82 | CAF MARZENIE

w tyek, a kiedy indziej przytuli. Ona te wie, e nie jest sama, e jakkolwiek decyzj w kocu podejmiemy, to i tak zawsze bdziemy razem. Sylwia zajmuje si rachunkami. Nie cierpi tego robi i kompletnie si na tym nie znam. Ona te tego nie lubi, ale mniej ni ja, wic wzia to na siebie. Rwnie ona zajmuje si wymylaniem ulotek, plakatw dotyczcych kolejnych imprez, i to jest fantastyczne. Tak samo jak jej praca przy wystroju wntrza czy jej muzyka. Ja generalnie cigle pracuj nad koncepcjami. Na mnie te spoczywa obsuga i dziaalno operacyjna w firmie, kontakty z zaopatrzeniowcami, a jak co si zepsuje, to te naprawi. Wic i szef, i elektryk, i hydraulik, facet od skadania ogrdka jak trzeba i na koniec ten od pracy na sali, bo cay czas uwielbiam bezporedni kontakt z klientem wszystko w jednej osobie. Dbam take o to, by nasi pracownicy robili wszystko naprawd na wysokim poziomie. Jak komu co nie wyjdzie, nie ma prawa wyj na sal. Go musi dosta wszystko tak dobrze przygotowane, jak poprzednim razem, albo lepsze. Obecnie najwikszy problem mamy z latt art, czyli z wzorkami z mleka na kawie. Panuje moda, by wyrysowa, a to serduszka, a to Myszki Miki, nie wiem, co bdzie kolejne. Chodzi o to, by wiedzie, jak zachowuj si pyny w rnych temperaturach, ktry z nich jest gstszy. Wana jest te kwestia wykonania eby strumie by taki, a nie inny, bo si rozwarstwi albo le zmiesza, albo syrop si zway. Jak w Caf Marzenie wszystko bdzie si ju samo krcio, to chciabym otworzy nastpny lokal, a potem jeszcze jeden. Trzy lokale to optymalna liczba, by wszystko w nich dao si ogarn. Mamy te pomys na jeszcze jeden poboczny biznes, te bliski naszym zainteresowaniom. Co bdzie za kilka, kilkanacie lat? Ot mamy swoje zaczarowane miejsce, gdzie kupilimy dziak i gdzie chcielibymy mieszka. Na Pojezierzu Waleckim jest taka maa miejscowo, ktra nazywa si Tuczno. Mieszka w niej 2 tys. ludzi i jest tam czarodziejsko. Jak si spotka w wiecie fantastycznego czowieka, to musi by z Tuczna. Tamtejsi ludzie maj w sobie niezwyk energi, taki wspaniay umiech. Chciabym tam kiedy uciec. Wyzwoli si z tego wycigu szczurw. Mieszka w tuczyskim lesie, nad jeziorami i stamtd dowodzi Wszechwiatem. Magorzata Zawadka, grudzie 2010 Oficjalnie o firmie:
PPHU MAESTRA Sylwia Karczewska: firma jednopokoleniowa, dziaajca od roku 2009 w Szamotuach. Zakres dziaalnoci: Caf Marzenie to kawiarnia oferujca napoje, przekski, saatki, desery (w tym ciasta domowej roboty), muzyk na ywo oraz odpoczynek od codziennoci. Caf Marzenie to take miejsce promujce kultur. Tu narodzi si pomys Nocy Muzew w Szamotuach, tu odbywaj si wieczory autorskie i poetyckie, zabawy edukacyjne dla najmodszych, warsztaty dla starszych, koncerty, szkolenia. Tel. 512-503-825/875

CAF MARZENIE

83

COACHOWNIA
Specjalici od zmiany

NAZYWAM SI RAFA GRSKI, jestem wspwacicielem firmy Coachownia. Ponadto peni spoecznie funkcj prezesa zarzdu Instytutu Spraw Obywatelskich.

nstytut jest kontynuacj mojej trwajcej od 16 lat cieki przedsibiorcy spoecznego. Coachownia to nasz wsplny z on pomys na biznes. Mamy w domu na lodwce magnes, Rafa Grski na ktrym jest zdjcie myszy otoczonej mnstwem puapek z serem, a nad nimi duy napis: ycie polega na umiejtnym korzystaniu z planu B. Firma rodzinna jest takim naszym planem B. Zarejestrowalimy j dzie przed lubem, 1 czerwca 2007 roku. Impulsem do jej zaoenia byy konkursy unijne na wsparcie dla przedsibiorcw. Trzy razy startowaem do konkursu, dwa razy mnie odrzucono, ale za trzecim udao si. Odbyem szkolenia, wpisaem firm do ewidencji dziaalnoci gospodarczej. Niestety, wsparcia finansowego nie otrzymalimy. Na pocztku planowaem, e bdziemy oferowa szkolenia i doradztwo dla modych osb w obszarach zwizanych z samozarzdzaniem i sztuk twrczego mylenia. Ale kilka miesicy pniej moja ona, Magda, wrcia do domu z seminarium, ktre byo powicone coachingowi i z uroczym umiechem na twarzy owiadczya, e chciaaby si w przyszoci zawodowo zaj coachingiem. Poniewa mnie te si to bardzo spodobao, postanowilimy, e nasza firma bdzie si specjalizowa w coachingu i zaczlimy intensywnie myle, kto ma by jej kluczowym klientem.

C OAC H OW N I A

85

Praca dla midzynarodowych korporacji jest sprzeczna z naszym systemem wartoci, wic podjlimy decyzj, by wspiera mae i rednie polskie firmy. Do tego wpadlimy na pomys, e skoro Coachownia jest firm rodzinn, to moe jest to sposb na wyrnienie si wrd konkurencji. Jaki czas potem Pan Los si do nas umiechn i zostalimy przyjci do projektu Firmy rodzinne, gdzie przeszlimy kompleksowe szkolenia, co tym bardziej predysponuje nas do wiadczenia usug firmom rodzinnym. Musz przyzna, e moja pocztkowa edukacja mocno mijaa si z tym, co teraz robi. Po skoczeniu szkoy podstawowej mylaem, e najwaniejsze to zdoby dobry zawd. Informatyk dawa najwiksz szans na znalezienie pracy w przyszoci, wic zostaem najpierw technikiem elektronikiem, a pniej magistrem inynierem informatyki, cho tak naprawd jestem humanist. artuj czasami, e najbardziej zadowolony jestem z tego, e na Politechnice dzkiej nauczyem si pywa. Dopiero po studiach zdaem sobie spraw z tego, e moje mocne strony nie s zwizane z naukami cisymi. Obecnie zgbiam tajniki zarzdzania na studiach doktoranckich na Uniwersytecie dzkim, bo w tym jestem dobry, a nie w rozwizywaniu caek potrjnych. Wczeniej skoczyem szko trenerw, studia podyplomowe powicone kierowaniu ludmi, mini MBA w Polsko-Amerykaskim Centrum Zarzdzania, Akademi Coachingu w Coaching Center i sporo szkole na temat zarzdzania i wprowadzania zmian. Jak si zastanawiam, kim jestem, to chyba najbardziej pasuje do mnie okrelenie przedsibiorca spoeczny. Zaczo si to ju na drugim roku studiw na Politechnice dzkiej. By rok 1996, Magda koczya w tym czasie szko podstawow i mocno dziaaa w organizacjach przykocielnych, a ja zaangaowaem si w prowadzenie audycji publicystyczno-spoecznej Czy masz wiadomo? w Studenckim Radiu ak P. Celem programu byo zachcanie ludzi do aktywnoci obywatelskiej. Jednoczenie wczyem si w kampani spoeczn Tiry na tory, ktra miaa mobilizowa opini publiczn do zmiany polityki transportowej na tak, ktra zakada tranzyt towarw przez Polsk przy uyciu kolei. Nastpnym kamieniem milowym na mojej drodze aktywisty byo wsptworzenie pisma Obywatel, magazynu dla nonkonformistw i niespokojnych duchw, ktrego pierwszy numer ukaza si w 2000 roku. Wspieraem jego wydawanie przez kolejnych 10 lat. W roku 2004 ze znajomymi powoalimy do ycia Instytut Spraw Obywatelskich (INSPRO). Mielimy szczcie, bo od razu udao nam si wygra przetarg w Ministerstwie rodowiska na realizacj oglnopolskiej kampanii spoecznej Europejski Dzie bez Samochodu. Mobilizowalimy mieszkacw do dziaa na rzecz uspokajania ruchu w miastach, usprawniania transportu publicznego, tworzenia warunkw do rozwoju komunikacji pieszej i rowerowej. Wwczas dziki naszej pracy Polska zaja
86 | C OAC H OW N I A

III miejsce w Europie (po Austrii i Hiszpanii) pod wzgldem liczby miast, ktre wziy udzia w Europejskim Dniu bez Samochodu. Obecnie te same dziaania realizujemy w ramach programu Miasto w ruchu. Pniej, ju z Magd, zaangaowalimy si w dziaania na rzecz docenienia pracy domowej kobiet, prowadzonych obecnie przez INSPRO pod hasem Pracujemy w domu. Naszym marzeniem jest wywalczenie w Polsce systemu podobnego do szwajcarskiego, w ktrym kiedy kobieta postanawia, jak to si mwi u nas, siedzie w domu z dzieckiem to, po pierwsze, wszyscy maj wiadomo, e to nie jest siedzenie, a cika praca, a po drugie, skadki emerytalne ma/partnera zatrudnionego poza domem dzielone s na p. W ten sposb tworzy si emerytura ony/partnerki zabezpieczajca j na wypadek rozpadu zwizku lub mierci wspmaonka. Innymi programami, ktre realizujemy w ramach INSPRO, s m.in. Centrum Wspierania Rad Pracownikw, Centrum Wspierania Przedsibiorczoci Spoecznej czy kampania Naturalne geny, majca na celu wprowadzenie zakazu upraw GMO w Polsce. Tak si zoyo, e od 16 lat angauj si w rne inicjatywy spoeczne, ktre zmieniy moje ycie w sub, wyzwanie i przygod. Nie wiem, skd si wziy u mnie te geny aktywisty, poniewa moi rodzice nie byli jakimi wyjtkowymi spoecznikami. Teraz s na emeryturze. Tata by z zawodu maszynist, dziaa w Solidarnoci, mama bya chemikiem, a mj brat studiuje w seminarium duchownym. Ja z kolei zawsze tak miaem, e stawaem po stronie mniej uprzywilejowanych. Najpierw w szkole podstawowej, pniej w technikum. Natura mi pomoga, jestem wysoki, wic mogem sobie pozwoli, by w bjkach trzyma stron sabszych. Zawsze bardzo mnie wkurzao, gdy byli wykorzystywani przez osikw i tak mi chyba zostao do dzi stawa po stronie maych w konfrontacji z duymi. Uwaam si za wojownika. Kim jest wojownik? Castaneda piknie odpowiedzia na to pytanie w swej ksice Nauki Don Juana: Podstawowa rnica midzy czowiekiem przecitnym a wojownikiem polega na tym, e wojownik traktuje wszystko jak wyzwanie, podczas gdy ten pierwszy bierze wszystko albo za bogosawiestwo, albo za przeklestwo. Lubi i pod prd, prowokowa do mylenia i wprowadza zmiany. Przykadowo, mao ktra organizacja spoeczna w Polsce podejmuje temat docenienia pracy domowej kobiet. Jednym z powodw jest to, e Unia Europejska chtniej przeznacza rodki finansowe na projekty typu: Kobieto, wyjd z domu, zacznij pracowa ni: Moesz zosta w domu, bo to, co tutaj robisz, jest take bardzo wartociow prac. Inny przykad mwienie dzisiaj, e centra miast powinny by zamykane dla samochodw, a ludzi powinno si zachca do korzystania z transportu publicznego. To te jest pod prd obecnym trendom, bo nard si dorabia i chce jedzi samochodami wszdzie i bez ogranicze.
C OAC H OW N I A | 87

Dziaalno spoeczna jest dla mnie bardzo wana, ale niestety los w tego typu organizacjach jest niepewny. Funkcjonowanie INSPRO finansowane jest gwnie ze rde publicznych. Projekty s zwykle roczne i nie wiadomo, czy za rok czowiek bdzie mia za co kupi chleb i zapaci czynsz. Jednym z motyww zaoenia Coachowni bya wic dla mnie ch zdywersyfikowania domowego budetu i zapewnienia bezpieczestwa finansowego rodzinie. Dodatkowym motywem bya ciekawo wiata biznesu oraz ch podjcia wyzwania. Cel mojej pracy spoecznikowskiej to zmiana wiata na lepsze. Cel coacha pracujcego dla biznesu jest podobny wsparcie klientw we wprowadzaniu przez nich konstruktywnych zmian zwikszajcych efektywno i konkurencyjno. Wkurza mnie to, e coaching jest obecny gwnie w midzynarodowych korporacjach, a brak go w sektorze maych i rednich polskich przedsibiorstw. Oczywicie naley mie tutaj specjaln ofert, bo nikt z maej firmy nie zapaci tak astronomicznej ceny jak w korporacjach, gdzie godzina coachingu moe kosztowa nawet 12 tys. z. Potrzeba wic coachw z poczuciem misji. Coachw, ktrzy pracuj nie tylko dla zysku, ale ktrzy traktuj swoj prac rwnie jako dziaalno na rzecz dobra wsplnego, na przykad na rzecz rozwoju sektora polskich firm rodzinnych. Wchodzc w wiat biznesu, od razu zaangaowalimy si z Magd w dziaalno spoeczn. Coachownia jest jednym z zaoycieli Izby Coachingu, ktrej celem jest stworzenie polskich standardw zawodu coacha. Jestem w niej czonkiem Sdu Koleeskiego oraz czonkiem Zespou Do Spraw Akredytacji. Z kolei Magda jest czonkiem International Coach Federation (midzynarodowej organizacji zrzeszajcej coachw na caym wiecie i wyznaczajcej standardy wykonywania tego zawodu) oraz czonkiem stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych. W coachingu, szkoleniach i doradztwie wykorzystuj idee i narzdzia pochodzce z rnych wiatw, m.in. biznesu, organizacji spoecznych, sportu, zakonw i wojska. Uwaam, e skuteczny coach to ten, ktry ma postaw interdyscyplinarn, czyli czerpie z rnych dziedzin, bran i rde. Sam te staram si y zgodnie z t zasad i w czasie wolnym trenuj ciao, umys i ducha, biorc udzia w rnego rodzaju imprezach ekstremalnych. Przykadem moe by Selekcja gra terenowa oparta na scenariuszach selekcji do oddziaw specjalnych, m.in. brytyjskiego SAS, polskiego GROM-u, amerykaskiej Delta Force. Prowadzona jest przez majora Arkadiusza Kupsa na drawskim poligonie. Jestemy tam poddawani testom sprawdzajcym sprawno fizyczn, odporno psychiczn, umiejtno logicznego mylenia, podejmowania decyzji w stresie, pracy indywidualnej i w zespole. Czasami miejemy si z on, e pomyliem brane i gdybym jeszcze raz dokonywa yciowych wyborw, to wyldowabym w Akademii Obrony Narodowej, a pniej w jednostce GROM. Inne wydarzenia, w ktrych bior
88 | C OAC H OW N I A

udzia, to Kaszubski Kaper, Harpagan czy Kierat. Ten ostatni jest ekstremalnym maratonem pieszym, w ktrym trzeba przej 100 km w grach Beskidu Wyspowego w cigu 30 godzin. Do pracy z klientami staram si wnosi te inn ni europejska perspektyw na ycie, ktrej nabraem podrujc po Azji (odwiedziem m.in. Nepal, Laos, Kambod, Tajlandi, Mongoli i Syberi). Oboje z on preferujemy tzw. turystyk niesteryln, bez udziau biur podry i z dala od zgieku centrw turystycznych. Podre przede wszystkim inspiruj, ucz pokory, dystansu do siebie i wiata. Wiem, e dzi jestemy z Magd na pocztku dugiego marszu pod nazw Coachownia. Marsz bdzie wymaga od nas hartu ducha, wytrwaoci i duych zapasw poczucia humoru. Polskie firmy rodzinne dopiero dowiadczaj zalet coachingu. Musimy woy duo energii w przekonanie ich liderw, e warto korzysta z naszych usug. Na koniec dodam, e na lodwce mamy jeszcze jeden magnes z napisem: Zestarzej si ze mn, najlepsze jeszcze przed nami. Tak sobie myl, e wszystko, co najlepsze, jest jeszcze przede mn, przed Magd, przed nasz firm i oczywicie przed jej klientami.

NAZYWAM SI MAGDA DOLIWA-GRSKA, jestem partnerem zarzdzajcym firmy rodzinnej Coachownia, ale przede wszystkim jestem coachem. Jestem take trenerem. Ukoczyam lsk Szko Trenerw i prowadz szkolenia z kompetencji mikkich, m.in. z komunikacji interpersonalnej, budowania zespou, zarzdzania koniktem etc. Koordynuj rwnie oglnopolskie i midzynarodowe kampanie spoeczne realizowane przez organizacje non-prot. Dwa lata temu zostaam instruktorem tness i nordic walking i po tzw. godzinach chtnie pracuj take w tym zawodzie. Z wyksztacenia jestem pedagogiem specjalnym skoczyam resocjalizacj na Uniwersytecie dzkim. Mog zatem peni kilka Magdalena Doliwa-Grska funkcji i mam to szczcie, e mog je czy i czerpa z nich na co dzie. Chcc zdoby praktyk zawodow zgodn z moim wyksztaceniem kierunkowym, pracowaam krtki czas w sdzie rodzinnym, areszcie ledczym na oddziale recydywistw
C OAC H OW N I A | 89

oraz w MONARze. Dla bardzo modej osoby, jak wwczas byam, to bya prawdziwa lekcja od ycia. Okazao si, e wiat nie zawsze jest czarno-biay, prawdy uniwersalne nie zawsze si sprawdzaj, a ludzkie historie s czasem niezwykle skomplikowane. Niedugo potem wyjechaam na p roku do Finlandii, gdzie pracowaam oraz podrowaam po Skandynawii. To by wyjtkowy czas poznawania siebie w rnych, nowych okolicznociach czas obcowania z rnymi kulturami i wiatopogldami. Pracowaam z Finami, Francuzami, Palestyczykami, Turkami, Wochami, Niemcami Z tego okresu, poza zdjciami, pozostay wspaniae znajomoci, dowiadczenie prawdziwej wolnoci, wspomnienie piknej i wszechobecnej natury, reniferw spacerujcych autostrad, biaych nocy, fenomenalnej infrastruktury rowerowej i zaufania spoecznego, z jakim si nigdy wczeniej i nigdy potem ju nie spotkaam. Po powrocie, ju na serio, a nie tylko spoecznie, zwizaam si z Instytutem Spraw Obywatelskich, ktry oboje z mem wsptworzylimy. Tak jest do dzi. Analizujc moje dotychczasowe ycie, mam wraenie, e jestem po prostu skazana na prac z ludmi. Lubi, kiedy to, co robi, ma pozytywny wpyw na innych. Zaczynam wariowa, kiedy nie czuj tego rezonansu. I wanie dlatego coaching to jest to. Praca z klientem to dla mnie przywilej i niezwyka podr do miejsc, w ktre klient chce mnie ze sob zabra. To wielki zastrzyk energii i satysfakcja z obserwowania, jak klient zmienia siebie i swoje otoczenie, osigajc cele, ktre sobie wczeniej zaoy. Po prostu magia, ktra za kadym razem czaruje mnie na nowo. Chyba jestem niespokojnym duchem, bo nie potrafi usiedzie w jednym miejscu. Uwielbiam podre, podczas ktrych poznaj inne kultury, religie, systemy spoeczno-gospodarcze oraz rne podejcia do ycia. Odwiedziam dotd Azj, Europ rodkow i Zachodni. Najwiesze dowiadczenie to trekking wok masywu Annapurny, w nepalskich Himalajach. Z jednej strony ciekawi mnie ludzie, przyroda, oglnie wiat. Std chyba ta moja wielofunkcyjno. Z drugiej strony sdz, e warto w yciu postawi na co, co bdzie stanowi o twoich dziaa, w czym jeste naprawd dobry i dlatego wybraam coaching. Od razu, kiedy tylko poznaam coaching, wiedziaam, e to jest praca stworzona dla mnie. Pocztki nie byy atwe. W roku 2007 szkolenia dla przyszych coachw realizowane przez akredytowane szkoy kosztoway kilkadziesit tysicy zotych i przeznaczone byy gwnie dla pracownikw korporacji i ludzi bardzo zamonych. Nie miaam takich pienidzy, ale jak powiedzia kto mdry skoro nie moesz wej drzwiami, to sprbuj oknem, dlatego zwrciam si do najlepszej na rynku szkoy (Coaching Center z Warszawy) o stypendium. Wprawdzie nie od razu, ale w kocu mi si udao. Ukoczyam Co-Active Coaching Fundamentals oraz Akademi CoachWise. Oba modele
90 | C OAC H OW N I A

przygotowuj do pracy w ramach tzw. life i executive coachingu, kierowanych do biznesu oraz osb indywidualnych. Moja determinacja, by ukoczy szko coachingu, bya ogromna. Nie wiem, czy kiedykolwiek pragnam czego tak mocno, jak wwczas zosta coachem. Podczas kursu w drodze na jedno ze szkole miaam wypadek kolejowy. Skoczyo si na sporym szyciu gbokiej rany i oglnych potuczeniach. Pomimo blu i trudnoci w chodzeniu codziennie wracaam do Warszawy na zajcia. Wiedziaam, e to moja jedyna szansa na spenienie marzenia i nie zamierzaam si podda. Wypadek ostatecznie unieruchomi mnie na ponad miesic, co, biorc pod uwag mj aktywny tryb ycia, byo nie lada wyzwaniem. Przymuszona zwolniam, przyjrzaam si swojemu yciu. Przysza refleksja, ktra przy zgieku, w jakim na co dzie yam, nie miaa szansy si przebi. To wanie wtedy razem z mem postanowilimy, e logotypem naszej firmy bdzie limak, ktry jest symbolem zwolnienia w yciu, symbolem wyhamowania, podczas ktrego masz szans przyjrze si sobie i wprowadzi zmiany, ktre wiesz, e s ci potrzebne, lub te, o ktrych zawsze marzye, ale nigdy nie byo do czasu lub motywacji, by je urzeczywistni. limak towarzyszy nam przez trzy lata, ale zmieniamy si my i nasza firma. Zarwno nasz rozwj zawodowy i osobisty, jak i udzia w projekcie Firmy rodzinne, uwiadomiy nam, e limak ju nam nie wystarcza. Nie wyraa w peni wszystkiego, czym chcemy, eby bya Coachownia. Nasz obecny logotyp to so z jedcem. Symbolizuje to, w czym si z mem specjalizujemy: w przeprowadzaniu osb indywidualnych oraz firm przez proces zmian, ktrych chc dokona. Kady z nas ma stron emocjonaln (so) i racjonaln (jedziec), eby dokona zmiany, musimy dotrze do obydwu. Jak to zrobi? To specjalna historia, ktr opowiadamy naszym klientom. A wracajc do tu i teraz, to w tej chwili moja dziaalno spoeczna zazbia si z prac zawodow i nie ma wyranej granicy, ktra wskazywaaby, do ktrego momentu moja praca ma charakter zarobkowy, a kiedy zaczyna si ju wolontariat. Sytuacja idealna to taka, kiedy moja dziaalno w organizacjach pozarzdowych ma charakter non-profit, a dochd czerpi z pracy w Coachowni. To chyba normalne, e chcesz pracowa w dziedzinie, w ktrej si specjalizujesz i ktra daje ci najwiksz satysfakcj. Mam nadziej, e nasi potencjalni klienci przekonaj si w kocu do coachingu, a w konsekwencji do naszej firmy i jej oferty. Wierz, e w yciu nic nie dzieje si przypadkowo, ale po co, w jakim celu. Moe dlatego coaching jest mi tak bliski. Kiedy trafiam osiem lat temu do INSPRO, nie podejrzewaam nawet, jak wiele klapek mi si pootwiera. Instytut mierzy si z tematami, ktre z trudem przebijaj si do
C OAC H OW N I A | 91

tzw. mainstreamu i za ktre inni w ogle nie chc si bra. Dlatego praca tutaj stanowi prawdziwe wyzwanie, ale nagroda, ktra przychodzi pniej (czasami trzeba naprawd bardzo dugo na ni poczeka), o wiele bardziej smakuje. Dobrze jest by w miejscu, w ktrym czowiek nadal jest wartoci sam w sobie i gdzie ma si szans (moe wiksz ni gdziekolwiek indziej) by wiadkiem spoecznej przemiany. A kiedy dodatkowo ma si na to wpyw, to jest to po prostu moc power, ktrego nie da adna premia, adne pienidze. Jest ni wiadomo, e zmieniasz wiat na lepsze. Sadz, e wanie dlatego tak dobrze si czujemy wrd firm rodzinnych i chcemy wsptworzy to rodowisko. Mamy wsplny kod, wartoci wszyscy dziaamy z poczucia misji, ktra nadaje yciu sens i sprawia, e kiedy kadego ranka spogldasz w lustro, to nie uciekasz wzrokiem, tylko si umiechasz. W Instytucie od kilku lat koordynuj kampanie, realizuj projekty, prowadz szkolenia oraz coaching dla naszych beneficjentw, wsppracuj z organizacjami midzynarodowymi, organizuj due eventy, zarzdzam ludmi, prowadz publicystyczno-spoeczn audycj radiow Czy masz wiadomo? w Studenckim Radiu ak Politechniki dzkiej, ktr kiedy prowadzi Rafa. Przez blisko dwa lata byam czonkiem zespou zarzdzajcego INSPRO. Byam tam jedyn kobiet, co z jednej strony chyba wychodzio zespoowi na dobre, ale cho mona naprawd wiele si od nich nauczy, to trudno wsppracuje si z samymi mczyznami. Szczeglnie gdy jeden z nich jest twoim mem, a pozostali to koledzy. Wiem, e sporo jest tego wszystkiego, ale we wszystko wkadam sto procent serca. Da si to zrobi, szczeglnie w tak sprzyjajcych warunkach, kiedy praca jest take twoj pasj, a najblisza osoba ci rozumie, bo pracuje razem z tob, na podobnych zasadach. Kampanie, ktre zaczynaam w INSPRO, z ktrymi jestem najbardziej zwizana, to promocja transportu publicznego w miastach Miasto w ruchu oraz docenienie pracy domowej kobiet Pracujemy w domu. Drogie panie i panowie, kobiety nie siedz w domu, tylko ciko w nim pracuj! Wspieram take szkoleniami i coachingiem te kobiety, ktre po dugiej przerwie zwizanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci chc powrci na rynek pracy. Praca z kobietami jest dla mnie niezwykle inspirujca i wiele si od nich nauczyam. Chc to kontynuowa i w naszej firmie kierowa swoje dziaania przede wszystkim do kobiet. Jestem przekonana, e to wanie my moemy by tymi, ktre dadz gos firmom rodzinnym w Polsce i dziki ktrym zyskaj one pozytywny odbir spoeczny. Marzy mi si inicjatywa, wok ktrej wsplnie si zgromadzimy i bdziemy razem dziaa. Wierz, e zebrane dotd dowiadczenia spoeczne, zawodowe i podrnicze procentuj w mojej pracy, szczeglnie w coachingu. Ksztatuj mnie nie tylko jako czowieka i kobiet, ale rwnie jako przedsibiorc to jest moje najnowsze odkrycie.
92 | C OAC H OW N I A

Ale nie byoby mnie tu, gdzie jestem, gdyby nie moja rodzina i mj Gral. Bo to niezwykli ludzie i wiele im zawdziczam. W Coachowni chcemy wspiera naszych klientw w odkrywaniu miaych i skutecznych rozwiza, inspirujc ich do stawiania sobie wanych pyta i towarzyszc im w poszukiwaniu odpowiedzi. Jak pokazuj biografie ludzi, ktrym si udao, oraz historie firm, ktre osigny trway sukces wygrywaj ci, ktrzy regularnie daj sobie czas na zatrzymanie si i na refleksj oraz maj odwag podj wyzwanie, jakim jest zmiana. I tak, po gbszej refleksji, myl sobie, e gdyby m zapyta mnie dzisiaj, czego chc, i obieca, e tak si stanie, to najpierw chciaabym, eby mnie zabra do Parya. Tam byby pocztek naszej rocznej podry dookoa wiata, bo jak mwi mdrzy ludzie: Kto nie dy do rzeczy niemoliwych, ten nigdy ich nie osignie. A jeli miaabym odpowiedzie na pytanie: Czy chc mie firm rodzinn, w ktrej pracuj z mem, czy chc mie ma?, to wybieram Grala. Magorzata Zawadka, Magdalena Doliwa-Grska, sierpie 2011

Oficjalnie o firmie:
Coachownia Rafa Grski: jednopokoleniowa firma rodzinna zaoona w odzi w 2007 roku, dziaajca w brany szkoleniowo-doradczej. Zakres dziaalnoci: coaching, doradztwo, szkolenia. Pracuj z liderami i pracownikami firm rodzinnych, towarzyszc im w procesie przeprowadzania zmian koniecznych do rozwoju przedsibiorstwa. Wspieraj klientw w nowoczesnym zarzdzaniu, w tworzeniu wsplnej wizji rozwoju firmy przez osoby nalece do rnych pokole, odnajdywaniu rwnowagi pomidzy prac zawodow, yciem rodzinnym i czasem wolnym, zarzdzaniu sob i ludmi, zarzdzaniu konfliktami, odnajdywaniu rnorodnoci perspektyw w dowiadczeniach starszego i modszego pokolenia. www.coachownia.pl

C OAC H OW N I A

93

EDULA
Wszystko o edukacji naszych dzieci

NAZYWAM SI WOJCIECH KORABIEWSKI. Jestem twrc portalu Edula.pl.

ak wikszo genialnych pomysw, idea stworzenia Eduli wzia si z ycia: dwjka dzieci, ch zaoferowania im tego, co najlepsze, i chaos informacyjny, jeli chodzi o ofert zaj edukacyjnych w naszym miecie. 34 godziny dziennie pobytu siedmiolatka w szkole to mao (nie chodzi tu o nasze ambicje, ale wykorzystanie potencjau, ktry drzemie w dziecku), wic gdy tylko starsza crka posza do zerwki, zaczy si rozwaania, co bdzie robia po lekcjach. Wojciech Korabiewski Balet? Basen? Angielski? I skd wzi informacje na temat dostpnej oferty? W yrardowie wikszo rodzicw w kocu si poddaje i skazuje pociechy na angielski lub konie. Ja uparem si zrobi porzdny risercz i przez kilka tygodni biegaem po placwkach oraz spisywaem ogoszenia ze supw ulicznych. Jak ju zebraem te wszystkie informacje, to wpadem na pomys, by umieci je w jednym miejscu, by inni mieli atwiej. Na pocztku mylaem, e to si po prostu zrobi. Jak zaczem powaniej wszystko rozwaa, okazao si, e to nie takie proste. W tym czasie ju prowadziem do dobrze funkcjonujc wasn firm (Usugi Informatyczno-Komputerowe) i miaem pracownikw, dziki czemu by czas na mylenie. Miaem te kapita, ktry pozwoli mi podj si realizacji tego pomysu. I tak zaczo si nasze ycie w Internecie. Wczeniej byo dostosowywanie si do ycia w Polsce, a jeszcze wczeniej emigracja.
EDULA | 95

Parcie na to, by wyjecha z Polski, miaem ju od czasw podstawwki. Strasznie chciaem zobaczy, jak yj inni, co myl? Miaem pretensje do rodzicw, e nie wyjechali, gdy mogli to zrobi. Mj ojciec by patriot i aktywnym dziaaczem podziemia. Po powrocie z internowania mg spakowa rodzin i emigrowa do Stanw czy Kanady, ale uzna, e musi zosta w kraju, bo tu jest potrzebny. No to ja, gdy ju byem na tyle dorosy, e potrafiem sam o siebie zadba spakowaem walizki i pojechaem do Anglii. By rok 1993, miaem 24 lata, wyjedaem nie po to, by zobaczy, jak si zbiera truskawki w Norwegii, ale by na zawsze zosta na Zachodzie. Najpierw pojechaem do Cavendish pracowa jako wolontariusz w Fundacji Sue Ryder, gdzie wczeniej trzy miesice wakacji spdzia jako wolontariuszka moja przysza ona, Gosia. Fundacja Sue Ryder zajmuje si m.in. opiek nad ludmi z chorobami nowotworowymi. Ja pomagaem w kuchni, kosiem trawnik i tym podobne. Od pierwszego dnia byem zachwycony. Nawet angielskie arcie mi smakowao. Cavendish to maa miecinka: dwa puby, budka telefoniczna i ta fundacja, a ja uwaaem, e jest kapitalnie. Wszystko mi si podobao: trawniki, ruch lewostronny, kieszonkowe (10 funtw tygodniowo). Prac koczyem o 16, wic zaczem dodatkowo wyprowadza ludziom psy i te uwaaem, e s fantastyczne. Po dwch miesicach w Cavendish zostaem przeniesiony do innej siedziby Fundacji na pnocy Anglii bajecznego miejsca nad morzem. Wic ogldaem przypywy i piaem z zachwytu. Po kolejnych dwch miesicach stwierdziem, e jednak musz si usamodzielni i podjem decyzj o wyjedzie do Londynu. Przed podr do Anglii sprzedaem swj samochd. By to pierwszy samochd w naszej rodzinie, wic dodatkowe emocje, ale potrzebne mi byy pienidze na wyjazd. Zamieniem je na funty, ktre kadego dnia liczyem, na ile mi jeszcze wystarczy. Wynajem sobie w Londynie pokoik, za ktry paciem 30 funtw tygodniowo, a zakupy robiem w Safe Wayu: chleb za 15 pensw i fasolk w sosie pomidorowym za 30. Zapisaem si te do szkoy na angielski. Wieczorem liczyem funty, a rano w szkole zazdrociem ludziom, e sta ich byo na kaw w studenckim barze. Nie chciaem pracowa na budowie, by nie trafi w to specyficzne, polskie rodowisko. Szukajc pracy, chodziem po centrum Londynu i kiedy natknem si na knajp tureck o nazwie Munch Dinner, niedaleko Scotland Yardu. Na szybie bya kartka, e kogo potrzebuj. Wyrecytowaem wacicielowi (Mr. Munch) przygotowan wczeniej formuk. Kaza mi usi i zacz mwi co, czego ja ju kompletnie nie rozumiaem. Jak wyglda na zadowolonego, to kiwaem gow, jak si krzywi, woaem no, no!. Zrozumiaem tyle, e mam przyj nastpnego dnia do pracy. Facet mnie zrobi kucharzem grillowym staem na rodku sali, podrzucaem hamburgery, szybko kroiem cebul i znw byo fajnie. Do czasu a miaem do tego, e chobym nie wiem jak si
96 | EDULA

szorowa, zawsze mierdziaem tym grillem i cebul. Potem byy epizody typu roznoszenie ulotek, jakie puby i praca kelnera, kucharz i rozwoziciel pizzy (ktry nie umia jedzi na skuterze) w Dominos Pizza. Pierwsze, co musiaem zrobi, by mnie tam zatrudnili, to oczywicie pokaza, e umiem jedzi. Podczas prby nie rozwaliem im motoru, ale stao si to dzie pniej od razu za rogiem, gdy ruszyem w tras z towarem. Mimo tego zostaem w Dominos, nawet tam potem managerowaem. Niestety po jakim czasie miaem powany wypadek na tym skuterku i dalsza praca rozwoziciela pizzy nie wchodzia w gr. Cay czas chodziem do szkoy i uczyem si angielskiego. Po dwch latach zdaem egzamin Proficiency in English i poszedem na studia CIM (marketing). Rwnolegle zaczem wysya oferty do normalnych firm, bo sobie wymyliem, e skoro niczym si nie rni od Anglikw, to i prace powinienem wykonywa normalne. Ku memu wielkiemu zaskoczeniu szybko dostaem odpowied. Trafiem do firmy Romtec PLC zajmujcej si badaniami rynku IT na wiecie, gdzie przeprowadzaem ankiety z wacicielami firm albo kadr zarzdzajc duych koncernw (typu Microsoft czy IBM). Tak zacza si moja kariera w marketingu. Najpierw funkcjonowaem jako pracownik badawczy na rynek europejski i pnocnoamerykaski, potem zostaem podkupiony przez IDC International, gdzie pracowaem jako analityk rynku, jednoczenie koczc studia marketingowe. Od pocztku nastawiaem si na to, by y w Londynie jak penoprawny czowiek interesowaa mnie pena asymilacja i byem kompletnie bezkrytyczny. Nawet Francuzw znienawidziem, bo tak czuje kady Anglik. Problem polega na tym, e nie miaem obywatelstwa i cay czas pracowaem na wizie studenckiej, co oznaczao, e mogem by zatrudniony tylko na p etatu. T wiz trzeba byo co jaki czas przedua wyjedao si wtedy do Belgii, eby wjecha z nowym stempelkiem, oczywicie w stresie, bo mogli nie wpuci. I tak co p roku. To byo jeszcze przed wejciem Polski do Unii i niestety obowizywa wtedy szereg ogranicze (Polaka mona byo zatrudni na peen etat pod warunkiem, e nie znalaz si na to miejsce aden Anglik lub obywatel Unii). Z Magosi bylimy par jeszcze zanim wyjechaem do Londynu. Jak wspomniaem, to ona wczeniej wyjechaa do Anglii i spdzia wakacje w Fundacji, ale wrcia do Polski koczy studia. Po napisaniu pracy magisterskiej (blisko 1,5 roku od mojego wyjazdu) przyjechaa do mnie do Londynu na duej. Ale ona zawsze chciaa mieszka w kraju. Po ponad trzech latach wsplnego pobytu w Londynie postanowilimy si pobra i wrci do Polski. Bya poowa 1998 roku. Przedtem przyjechaem do Polski na dwa tygodnie, by przywie rodzicw na lub i zarejestrowa samochd. Zaadowalimy z Gosi do tego samochodu wikszo naszego dobytku zgromadzonego w Londynie (ksiki, ciuchy, drobne AGD, nawet ulubiony
EDULA | 97

kwiatek w doniczce) i ruszyem. Nie chciaem wraca. Ale i tak jechaem, jak na spotkanie z kim wytsknionym. Jak si tak przyjeda po latach, to czowiek zupenie nie pamita, jak tu jest i co go wkurzao. Wszystko idealizuje i pamita tylko to, co najfajniejsze. I jedzie przez t granic z wielk radoci na twarzy, z przekonaniem, e skoro ju si zdecydowa, to powinni go wita chlebem i sol. A tu szaro, celnicy wciekli, pierwsze co od nich usyszaem, to: Panie, zamknij samochd, bo tu kradn! A pani w barze na granicy podaa mi czarn kaw bez mleka w szklance na spodeczku czyli generalnie nic si nie zmienio. Z Londynu do granicy z Polsk jest chyba okoo 2 tys. km i jadc nie zmczyem si jako specjalnie. Dotarem do Berlina, przespaem si w hotelu, rano do granicy, a potem szok, bo po pierwsze kradn, po drugie zapomniaem, e po polskich drogach jedzie si jak po torach tramwajowych. Trbili na mnie, wyzywali, a ja baem si, e samochd si rozleci albo bd mia wypadek. Jechaem wolniutko, spocony, trzsc si za kierownic razem z tym moim angielskim kwiatkiem. Jak dojechaem na miejsce, to wysiadajc z samochodu, praktycznie padem. Potem dwa tygodnie przepychanki przy zaatwianiu formalnoci, poszo mnstwo pienidzy, bo samochodu nie chcieli zarejestrowa kademu trzeba zapaci: temu, by przywieci latark i sprawdzi, jakie s numery silnika, temu eby zway skaner. Gupoty co nie miara, wic jak miny te dwa tygodnie, wsiadem do samochodu z rodzicami i jak ju byem za szlabanem granicy, to otworzyem okno i normalnie czuem, e w kocu oddycham. Byem szczliwy, e wracam do Londynu. Ca drog rodzicom opowiadaem, jak to w Anglii jest fantastycznie, ludzie przyjacielscy, bezpiecznie, cudownie. Na granicy celnicy angielscy spytali mnie, po co przyjechaem, odpowiedziaem, e na swj lub, wic yczyli mi szczcia, potwierdzajc moje opowieci o gocinnoci Anglikw. Ale przyjedamy do naszego mieszkania w Londynie, otwiera kolega i pierwsze co mwi to: Stary, rower mi ukradli wczoraj z balkonu. Zrobiem si zielony, mj tata w kocu zatriumfowa. W czerwcu 1998 roku wzilimy z Gosi lub w polskim kociele w Londynie, potem zrobilimy sobie wycieczk po Walii i Irlandii, a w sierpniu, po moim picioletnim pobycie w Anglii, wrcilimy do kraju. Na granicy nie chcieli nas wpuci, bo mielimy wizy do 27 sierpnia, a wracalimy 15, wic zdaniem polskich celnikw wracalimy za wczenie. Od razu po powrocie miaem kilka propozycji pracy i przegapiem kilka szans. Uruchamiaa si tu wtedy masa nowych biznesw, rekiny z zachodu zdobyway tutejszy rynek, head hunterzy proponowali mi prowadzenie filii rnych firm, ale odmawiaem, bo nie majc dowiadczenia w zarzdzaniu, nie chciaem bra na siebie odpowiedzialnoci.
98 | EDULA

Jednoczenie rozsyaem CV do (nie wiedzie czemu) brytyjskich koncernw. Na pierwsze spotkanie pojechaem do duej firmy logistycznej. Po przejrzeniu dokumentw byli zachwyceni, ale ja nie wiedziaem, jak si w Polsce funkcjonuje. Byem jak dziecko we mgle, wydawao mi si, e tymi realiami, ktrymi ja myl, to myl wszdzie, do tego nigdy nie byem cwaniakiem, wic moja pierwsza rozmowa rekrutacyjna nie bya sukcesem. Najpierw super, ale jak przyszo do tego, ile bym chcia zarabia i mwi, e tam zarabiaem 20 tys. funtw rocznie, to moe tu poow bym dostawa (wtedy troch ponad 60 tys. z). Powiedzieli, e u nich prezes tyle zarabia i po rozmowie. Nastpi cig innych spotka, w kocu przeszedem pomylnie rekrutacj w firmie Cargil (handel surowcami spoywczymi i paszami). Miaem dosta swoje biuro w Holandii i zajmowa si rynkiem wschodnioeuropejskim. Tam ju byy konkretne pienidze, ona pojechaaby ze mn. Ale w tym samym czasie dostaem propozycj pracy w jednym z najwikszych polskich bankw, bo rwnolegle ze mn pracy szuka dla nas mj ojciec. Tata kombinowa po swojemu dwie ulice dalej mieszka wczesny dyrektor tego banku, ktry wanie tworzy departament sprzeday i marketingu, wic zaprosi nas na spotkanie. Poniewa nie chcielimy pracowa z Gosi w jednym dziale, po 10 minutach mwi: Pan si dosta do mojego departamentu, nad Pani si zastanawiamy. I co robi? Tam ju wszystko miaem zaatwione, a tu jest bank jeden z najwikszych w Polsce. Pojechaem do siedziby banku, zobaczyem te windy, schody, ten majestat, marmury i przypomnia mi si mj znajomy (Jesus z Hiszpanii), z ktrym studiowaem w Londynie i ktry powrocie do ojczyzny dosta prac w Bank of Spain w Madrycie. Dobra, Jesus jest szczliwy, to ja te bd pomylaem sobie i po raz drugi wybraem Polsk. Na dzie dobry mnie oszukano. To, co byo uzgadniane na etapie rozmw kwalifikacyjnych, miao si nijak do rzeczywistoci. Pienidzy, ktre mi obiecano, dostaem poow, plus dopada mnie masa absurdw, na ktre nie byem przygotowany. Ale Magosia te si dostaa do tego banku, miaa prac zgodnie z wyksztaceniem, zawsze chciaa si tym zajmowa, wic zaczem si dostosowywa. Jak trzeba byo prowadzi dyskusje po angielsku, to nie miao znaczenia, czy to by poziom zarzdu, musiaem i ja, bo nikt inny po angielsku praktycznie nie mwi. Marketing te nie funkcjonowa, bo dyrektorzy, kierownicy, naczelnicy nie mieli pojcia o podstawach zostali zatrudnieni nie ze wzgldu na wyksztacenie, tylko dlatego, e znali Heka, Wacka albo jeszcze kogo takiego. Zreszt ja te t prac dostaem dziki ojcu. Generalnie obowizyway ukady, ukadziki, a nie rozliczanie si z konkretnych zada. Zostaem tam jaki czas, nawet niele zaczem sobie radzi, ale w pewnym momencie miaem do robienia rzeczy wbrew sobie i bycia uzalenionym od widzimisi kolejnego dyrektora czy prezesa. Do tego przyjaciel wyjecha do USA, zostawiajc tu swoj firm
EDULA | 99

komputerow, ktr od niego przejem, poznajc w ten sposb smak pracy na swoim. Wtedy zreszt ju wiedziaem, e niezalena przedsibiorczo to dla mnie jedyna moliwo funkcjonowania w kraju, a pewnie te i za granic. Pracowaem te jaki czas jako niezaleny doradca finansowy, a potem starsza crka posza do szkoy i wpadem na pomys portalu o edukacji, czyli Eduli. Jako mody chopak nie miaem ambicji owiatowca. Odkd pamitam, chciaem i do technikum samochodowego, eby zosta kierowc tira, bo oni jedzili po wiecie. Nie dostaem si i wyldowaem w oglniaku, co postrzegaem jako klsk. Potem studiowaem geologi, z ktrej po roku zrezygnowaem ze wzgldu na krytyk rodowiska: eby cho na geodezj poszed, a tak, to co? Rury bdziesz w ziemi wbija? Wobec takiej presji z paczk ludzi z roku stwierdzilimy, e bdziemy studiowa zarzdzanie, bo otworzya si amerykaska uczelnia w Warszawie. Byo tam bardzo kulturalnie: nowoczesny sposb nauczania, pracowalimy na komputerach, robilimy kejsy. W tym czasie moja przysza ona studiowaa obok, na SGH. Pamitam, e ja miaem u siebie informatyk, a Gosia przedmiot, ktry si nazywa OPD organizacja przetwarzania danych. Ja uczyem si, jak liczy wzory w Lotusie, Gosia wkuwaa, z czego si skada bben magnetyczny (pamitam, bo pisaem jej cigi na egzamin). Moe ten bben tak nas uczuli na problemy edukacji? Zanim ruszyem z Edul, w roku 2007 powsta Pierwszak. By takim prototypem, samplowaniem, czy jest zapotrzebowanie na tego rodzaju portal. Okazao si, e jest, tylko trudno nauczy ludzi, jak z niego korzysta. W ktrym momencie stwierdzilimy, e aby to zaczo normalnie funkcjonowa, potrzebne s wiksze pienidze i wystpilimy o dotacj unijn. Projekt jest innowacyjny, dotyczy usug e-biznesu, wic zaapalimy si na cieszcy si ogromn popularnoci program 8.1 tzw. osiem jedynk. Startowalimy w pierwszej rundzie 2009 r. Podpisalimy z Polsk Agencj Rozwoju Przedsibiorczoci (PARP) umow o dofinansowanie, ktra jest tak naprawd promes, e jak zrealizujemy projekt, to moe nam wypac kas. Jeli komu si wydaje, e fajnie jest dosta dotacj i e to s atwe pienidze, to si grubo myli. Bo my do dzi projekt jest praktycznie skoczony walczymy o te pienidze. Na zwrot funduszy, ktre wydalimy np. w marcu 2010 r., czekalimy ponad rok. Cay projekt oszacowany jest wg umowy na 996 tysicy, z czego dotowanych jest 846 tysicy, ale najpierw musimy ca kwot wyoy ze swoich pienidzy. Nawet wicej, bo jest cz kosztw, ktrych nie dao si przewidzie, musz by poniesione, a jak nie byy wyszczeglnione w harmonogramie, to nie s dotowane. Poza tym ze wzgldu na opieszao urzdnikw (szczeglnie jeli chodzi o wypat rodkw i rozpatrywanie wszelkich zmian w umowie) realizacja projektu wyduya si w stosunku do pierwotnych zaoe, co generuje dodatkowe wydatki. Oglnie musielimy zorganizowa pienidze na poziomie miliona zotych, z czego 846 tysicy moe
10 0 | EDULA

dostaniemy z powrotem. Mam nadziej, e dostaniemy. Zawsze istnieje ryzyko, e co si komu nie spodoba albo przyjdzie kontrola i stwierdzi, e le wydalimy i trzeba te pienidze zwraca. Do dzi rozliczylimy trzy z piciu etapw projektu. Najgorsza jest dla mnie niekompetencja urzdnikw i brak ponoszenia przez nich odpowiedzialnoci za opnienia w decyzjach czy za wydawanie bdnych decyzji. Tak jak jest w przypadku urzdnikw skarbowych, tak samo jest przy dotacjach zero odpowiedzialnoci, przerzucanie si pismami, biurokracja, niech si martwi przedsibiorca. Brak jasnych wytycznych dotyczcych rozliczania to kolejny czynnik wykaczajcy czowieka. Co, co byo okrelone na pocztku projektu, w kolejnych etapach realizacji moe ju wyglda inaczej, bo w midzyczasie zmieniy si zasady albo urzdnik weryfikujcy rozliczenia. Projektujc Edul, wiedziaem od samego pocztku, jak ona ma wyglda w caoci, dziki temu mocno ograniczyem koszty. Ale niezalenie od tego, jest to olbrzymi portal, jeden z najwikszych, jakie znam i cigle si rozrasta. Czym jest Edula.pl? Zanim to powiem, najlepiej, jak kady sam wejdzie na portal, zarejestruje si i zobaczy, bo to jest dla nas najwaniejsze feedback uytkownikw. Jestemy otwarci na wszelkie sugestie, oceny krytyczne, propozycje zmian. W najwikszym skrcie Edula.pl to portal spoecznociowy dla zainteresowanych tematyk edukacji oraz przestrze dla orodkw edukacyjnych (przedszkoli, szk, wietlic, kek, firm organizujcych wszelkiego rodzaju zajcia), na ktrym mogyby si zaprezentowa szerszemu gronu ni tylko w lokalnie. Pokazujc si na Edula.pl jako fajna, dynamiczna jednostka, mog zabysn na arenie oglnopolskiej, a jednoczenie budowa swj presti w rodowisku lokalnym. Edula.pl jest swego rodzaju kawiarni, w ktrej spotykaj si firmy, placwki i rodzice, eby sobie pogada na temat edukacji i wychowania naszych dzieci. A temat ten nigdy si nie skoczy, bo kady rodzic chce, eby jego dziecko yo w fajnym wiecie. W Eduli jestem odpowiedzialny przede wszystkim za koncepcj. Ta z kolei jest cay czas otwarta, bo musimy reagowa na to, czego oczekuje od nas rynek. Ale moe tu akurat popeniam bd, moe mi si tylko wydaje, e musz reagowa, a tak naprawd powinienem konsekwentnie wprowadza w ycie to, co ju wymyliem? Pewnie jedno i drugie. Trzeba te cigle wymyla nowe rzeczy, ktre przycigaj kolejnych uytkownikw. Musz myle rwnie o tym, jak zarzdza finansami, w jaki sposb motywowa pracownikw itd. Magosia zarzdza w tej chwili gwnie sprawami dotacyjnymi. Nie przewidzielimy, e bdzie to tak czasochonne (praktycznie cay etat). Naciskam j te, by angaowaa si bardziej w inne sprawy. Przecie ja zaczem realizowa Edul rwnie po to, eby stworzy trwae, ciekawe miejsce pracy dla siebie i dla ony. Gdzie nie jestemy uzalenieni
EDULA | 1 01

od niekompetentnych dyrektorw, prezesw czy innych karierowiczw i moemy robi rzeczy poyteczne dla innych. Poprzez Edul chcemy pokaza dzieciakom, nauczycielom i rodzicom, jak wana jest w yciu komunikacja. Jak istotna jest wymiana informacji, to, eby mwi, co nam si podoba, pokazywa si, autopromowa. Jeeli tak olbrzymi popularnoci ciesz si programy typu Mam Talent czy Idol, to pokamy, e takich Idoli i Mam Talentw w kadej szkole jest co najmniej po pi. Nikt tego nie wie, bo szkoa tego nie pokazuje. Wida to na akademiach, na ktre rodzic czy dziadek nie zawsze moe zdy. W przedszkolach jest to samo caa masa fantastycznych dzieciakw, ale dziadkowie ich nie zobacz, bo nie mogli dojecha albo nie zmiecili si do przepenionej sali. Dziki Eduli kady orodek moe ca swoj aktywno przedstawi na zewntrz i podda j ocenie. Jeli pokae to jedna, druga, trzecia placwka, to inne pjd jej przykadem. A jeli wyjd na zewntrz, to bd mogy komunikowa swoje potrzeby, na ktre inni mog zareagowa. Nie bdzie problemu, e dzieciaki musz targa do szkoy 5-kilogramowe plecaki, bo znajdzie si jeden czy drugi przedsibiorca, ktry chtnie sfinansuje im szafki. Edula jest wic internetowym skarbcem zbierajcym informacje o szkoach, przedszkolach i zajciach dodatkowych w caej Polsce. Mgbym o niej opowiada caymi dniami. Tworzyem ten portal tak, by zaspokoi potrzeby kadego jeli komu si podoba wrzucanie filmw wideo czy ich ogldanie, to jest taka moliwo, jak kto chce oglda zdjcia albo pisa moe to robi. Jak lubi kalendarze lub chce si pobawi narzdziami, to moe sobie poprzeciga plany zaj, naoy jeden na drugi, zobaczy, czy mu pasuj na przykad godziny zaj dodatkowych do jego planu lekcji. A jak ma ochot ponarzeka na nauczycieli w danej szkole czy jako obiadw w przedszkolu, to ma do tego forum placwki, na ktrym moe dyskutowa z dyrekcj, wacicielami orodka czy innymi rodzicami. Moe te po prostu dokona oceny tej placwki, co z kolei jest bardzo pomocne dla innych rodzicw, ktrzy np. zastanawiaj si nad posaniem do niej swojego dziecka. Zaoenia spoecznociowe na Eduli s takie same jak na Facebooku, tylko e na Eduli mwimy o konkretnych rzeczach: o bezpieczestwie i o narkotykach w szkole, o jakoci edukacji, absurdach w polskich szkoach, o tym co zrobi, by lepiej funkcjonoway. Nauczyciele mog odpowiada na zarzuty, jakie stawiaj im rodzice (e np. maj za duo czasu, bo za mao pracuj w porwnaniu z innymi grupami zawodowymi, a narzekaj na niskie zarobki, albo e im si czego nie chce robi). Niech wszystkie strony rozmawiaj, argumentuj, walcz, broni si. Ale do tego potrzebne jest rwnie zaangaowanie ze strony rodzicw, ktrzy niestety z jednej strony narzekaj, e nie ma rzetelnych informacji o placwkach owiatowych w okolicy, a z drugiej jak ju dokonaj wyboru takiej placwki to albo nie widz potrzeby wyraania o niej swojej opinii, albo si boj j wyraa (bo moe zaszkodz swojemu dziecku). W ten sposb
102 | EDULA

koo si zamyka. Rwnie tu potrzebna jest zmiana podejcia i wiksze zaangaowanie w sprawy edukacji, bo inaczej przez kolejne pokolenia nic si na tym polu nie zmieni. My w Eduli te codziennie si uczymy. W tej chwili widz, e dziewczyny, ktre u nas zajmuj si sprzeda i pozyskiwaniem placwek, dobrze ju sobie radz. W zeszym miesicu wreszcie odnotowalimy przychody, w tym miesicu bd kolejne, za miesic nastpne. To, e to wszystko bdzie jeszcze dugo trwao i czeka nas duo pracy, to wiem i bd dalej walczy. To jest naprawd fajny projekt, zaplanowany na wiele lat. Ale te taki, ktrego nikt normalny by nie zrealizowa, bo rynek, na ktrym funkcjonujemy, jest tak oporny, e najwiksi gracze medialni, z olbrzymim kapitaem, nie chc na niego wej. Trzeba by troch szalonym, by si porywa na co takiego, ale w zwizku z tym, e jestem uparty, to doprowadz do tego, e Edula bdzie bardzo fajnym graczem na rynku. Bdzie popularna wrd modziey, zacznie wywiera presj na skostniaych nauczycieli i przestarzay system polskiej edukacji.

MAM NA IMI GOSIA, jestem on Wojtka i wspieram projekt Edula.pl. W naszej rodzinie i rmie to ja jestem ta ostrona nie myli z pesymistk. Czsto studz zapay Wojtka, wiecznego optymisty, ktry nigdy nie widzi problemw i dziwi si, e ja nie piej z zachwytu nad jego kolejnym pomysem. Ale ta moja ostrono nie jest chyba do koca taka za, bo w ten sposb uzupeniamy si i potra zauway rzeczy, ktrych on nie widzi. Jednak wiem, e to moe by denerwujce, bo czasem denerwuje mnie sam. Ta ostrono czciowo wynika z wychowania od maego syszaam: Nie biegaj, bo si przewrcisz, Bd ostrona, bo. Tak mwia moja babcia, mama, ciocia itd. Poza tym od wielu lat pracuj w banku w dziale ryzyka kredytowego, gdzie opiniuj kredyty dla najwikszych firm na polskim rynku. Mam za zadanie wychwyci wszystkie ryzyka, jakie mog dotyczy danej firmy i transakcji, przeanalizowa je i zaproponowa, jak je ograniczy do minimum. Szukanie dziury w caym chyba weszo mi ju w krew. Ale dziki tej pracy nauczyam si rwnie skrupulatnoci, dokadnoci i systematycznoci, co przydaje si zwaszcza przy rozliczaniu dotacji unijnej. Wojtek ma zawsze peno pomysw w gowie, strzela nimi jak z karabinu i oczekuje, e wszyscy si do nich od razu zapal, a efekty wcielenia ich w ycie bd natychmiastowe. Ja musz wszystko przeanalizowa i potrzebuj czasu. Mam te wicej cierpliwoci, nie
EDULA | 1 03

Rodzinka Korabiewskich. Od lewej: Inga, Magorzata, Maja, Wojciech

oczekuj, e co zadziaa od razu i nie zniechcam si zbyt szybko. Tu znw si uzupeniamy. Na razie tak si dzielimy prac, e m nadzoruje wikszo rzeczy, a ja rozliczam dotacj. Wojtek wykoczyby si, jakby mia to robi sam, a zlecanie tego komu innemu to dodatkowe koszty i czas (znalezienie odpowiedniej osoby, po ktrej i tak wszystko trzeba by byo sprawdza, bo to my odpowiadamy za rozliczenie si z dotacji). Od pocztku powstania portalu angauj si w sprawy firmy na tyle, na ile wystarcza mi czasu pomidzy prac na etacie, wychowaniem dzieci i zajciami domowymi. Nadal pracuj w banku na penym etacie, dzieci wci s mae, wic mam co robi. Usi do komputera tak naprawd mog dopiero, gdy creczki id spa, wic czsto sama kad si dobrze po pnocy. A o 6 rano zrywam si, by zdy na pocig do Warszawy, do pracy. Generalnie doba jest dla mnie tak ze dwa razy za krtka. Chciaabym w naszej firmie robi duo wicej, ale nie pozwala na to brak czasu. Jak rozliczymy dotacj, bdzie atwiej, bo rozliczenia s bardzo czasochonne. Co gorsza, wikszo tych zestawie nic nie wnosi do sprawy. Po prostu biurokracja, ktr trzeba przej, by urzdnicy byli zadowoleni. W wychowaniu dzieci i pracach domowych duo pomagaj nam babcie. Ale obydwie s po powanych chorobach i nie mamy sumienia obarcza ich zbyt wieloma obowizkami. Na pocztku tego roku tak si zoyo, e musielimy sobie radzi sami. Jedna babcia wyjechaa na trzy tygodnie do sanatorium, druga si rozchorowaa i posza na dwa
104 | EDULA

tygodnie do szpitala. A poniewa jak si wali, to zazwyczaj wszystko naraz, wic w tym samym czasie rozchorowaa si modsza crka. Musiaam wzi zwolnienie lekarskie. Najpierw na crk, a potem na siebie, bo maa zarazia mnie jakim grypopodobnym wirusem. Nie do tego, okazao si, e stresem i przepracowaniem doprowadziam si do takiego stanu, e organizm zacz domaga si odpoczynku. Zaczo si od problemw odkowych, blw i zawrotw gowy. Mylaam, e to osabienie po tym wirusie, ale lekarz stwierdzi, e to wyczerpanie i musz troch przystopowa. atwo powiedzie, gorzej zrobi. Jak odpoczywa, gdy tyle jest do zrobienia? Ale troch dao mi to do mylenia. Teraz staram si robi to, co najistotniejsze i pamita o odpoczynku, czasie tylko dla dzieci itd. Edula to duy projekt i spraw do zaatwienia jest mnstwo. Prcz rozlicze dotacji zajmuj si sprawami ksigowymi, sporzdzam umowy z firmami, z ktrymi wsppracujemy, przygotowuj zapytania, oferty, ktre wychodz z firmy, szukam tematw, o ktrych warto wspomnie na portalu. Ostatnio sama pisz biznesplan dla Eduli. Z dotacjami jest taki problem, e aby otrzyma kas, to najpierw trzeba wyda swoje pienidze zgodnie z okrelonym harmonogramem, ktry jest rzecz wit. Nasz by przygotowywany w momencie skadania wniosku o dotacj, tj. ponad dwa lata temu, od tego czasu wiele si zmienio. Niestety programy dotacyjne s bardzo sztywne i rzeczy, ktre naleaoby zrobi, eby zareagowa na zmiany na rynku, nie mona wprowadzi natychmiast (tzn. mona, ale nie zostan one wwczas zrefundowane z dotacji, jeli PARP ich nie zatwierdzi, a ten rozpatruje spraw rednio przez sze miesicy); nie mog to te by istotne zmiany harmonogramu, np. dodanie nowego wydatku czy wane przesunicie w kategoriach kosztw, bo jest to znaczca modyfikacja projektu. I koo si zamyka. Czasami mam wraenie, e ta dotacja to niepotrzebny balast, ktry tylko utrudnia dziaania. Ale te ona nas mobilizuje, by pewne rzeczy zrobi w terminie, no i s to due pienidze. Ale moe nie naleao polega na dotacji, tylko znale inwestora, ktry nie narzucaby biurokratycznych ogranicze? Rzadko ktra firma uczestniczca programie 8.1 (skierowanym do firm dopiero rozpoczynajcych dziaalno) moe sobie pozwoli na zgromadzenie duego kapitau we wasnym zakresie. Dla wielu firm problemem jest zorganizowanie pienidzy na realizacj projektu, zanim dostan zwrot z dotacji, i zapewnienie pynnoci finansowej projektowi, zanim zacznie on zarabia na siebie. No bo niby skd firma, ktra dopiero rozpocza dziaalno, ma wzi 1 mln z? Wiele firm od lat dziaajcych na rynku i posiadajcych odpowiednie fundusze zakada kolejne spki pod realizacj dotowanych projektw. My nie mielimy komfortu posiadania spki matki. Wzilimy poyczk od jednej z niewielu instytucji, ktre finansuj tego typu projekty. W najczarniejszych scenariuszach nie przewidzielimy takich opnie w wypacie rodkw z PARP. Zwykle
EDULA | 1 05

od zakoczenia danego etapu pienidze za jego realizacj spywaj po 89 miesicach to jak donoszona cia. Jak rozliczamy etap np. proczny, to na zwrot rodkw wydanych w pierwszych miesicach tego etapu bdziemy czeka ponad rok. Wiem, e portal, ktry tworzymy, jest rewelacyjnym narzdziem nie tylko dla placwek owiatowych, ale te dla kadego rodzica. Bardzo wierz w ten projekt i widz jego ogromny potencja, ale miewam chwile zwtpienia. Szczeglnie jak nie mam wpywu na sprawy wypaty z dotacji bo urzdnicy s przygnieceni robot i nikt jeszcze nie zaj si naszym wnioskiem. Ile mona pisa wnioskw o przyspieszenie sprawy? To jest czasami jak walenie gow w cian. Ale musimy walczy i zmaga si z urzdnikami, bo s rnego rodzaju zobowizania, ktre musimy spaca, i warunki, ktre musimy speni, eby nie trzeba byo zwraca dotacji. Poza tym przyjmujc pienidze, zobowizalimy si, e po zakoczeniu projektu bdzie on funkcjonowa jeszcze przez trzy lata. Wskaniki spokojnie osigniemy, ale jeli w okrelonym czasie firma nie zacznie generowa odpowiednich przychodw, to czy bdziemy w stanie dalej funkcjonowa? Pracy przy Eduli jest mnstwo. Dwie dziewczyny cay czas siedz przy telefonie i obdzwaniaj placwki i firmy, kolejna pilnuje portalu, dorzuca informacje. Sporo tekstw sama napisaam, zanim jeszcze projekt ruszy. Cz informacji przysyaj nam rni ludzie albo wymieniamy si nimi z innymi portalami. Najlepiej byoby zatrudni wicej osb (do redakcji, do dziau sprzeday, do marketingu), ale ze wzgldw oszczdnociowych, zanim si odpowiednio nie rozwiniemy wiele rzeczy musimy robi sami. Cho przez ten czas ponad ptora roku naszej dziaalnoci i tak przewino si sporo pracownikw. Kady mia inne pomysy, jedni chcieli bra kas, nie robic zbyt wiele, inni jako nie mogli si tutaj odnale. W tej chwili na etacie zatrudniamy cztery osoby dwie z nich s z nami od pocztku tworzenia portalu i yj nim tak samo jak my. Do projektu Firmy rodzinne zapisaam nas z nadziej, e to pomoe mi w podjciu decyzji odnonie tego, co chciaabym dalej robi zosta na etacie, czy pracowa przy Eduli. Z nadziej, e otrzymam wsparcie i przekonam si do bycia przedsibiorc. I przekonaam si. Wojtek od dawna chcia, ebym wicej pracowaa dla Eduli. Wiem, e dla niego taki sposb funkcjonowania jest najlepszy. Gdyby dalej pracowa np. w banku, nie byby szczliwy. Ja z kolei zawsze czuam si pewniej na etacie, ale teraz zobaczyam, e praca dla siebie daje ogromn satysfakcj. Owszem, jest wikszy stres, ale te cudowne poczucie niezalenoci i wartoci, gdy co uda si osign. Etat moe by bezpieczniejszy, mniej stresujcy, ale jednoczenie daje mniejsz satysfakcj. Na razie, dopki firma si rozwija i trzeba ogranicza wydatki, zostaj na etacie. Ale docelowo bd w Eduli. Chciaabym, eby Edula funkcjonowaa ju w taki sposb, abym po pierwsze moga si skoncentrowa tylko na niej, a po drugie ebymy mogli zatrudni wicej pracownikw. ebymy mogli sobie wieczorem usi z dziemi i si wyluzowa, a nie cay czas mieli
10 6 | EDULA

z tyu gowy, e to czy tamto nie zostao zrobione. No i eby zlikwidowa stres zwizany z dotacj i finansami. Jak wspominam emigracj? Nie mam momentw alu, e wrcilimy. W sumie mieszkaam w Anglii ponad cztery lata z przerwami na dokoczenie studiw. Londyn to byo fajne, beztroskie ycie, wystarczao na wszystko, co byo w danej chwili potrzebne, mielimy mnstwo fajnych znajomych rnych narodowoci. Chodzio si do szkoy, wykonywao prace dorywcze typu sprztanie, roznoszenie ulotek, opieka nad dziemi, byy imprezy w weekendy, zero stresw. Mieszkania zawsze wynajmowalimy w kilka osb, eby byo taniej. Staralimy si przebywa wrd osb rnych narodowoci (mieszkalimy np. ze Szwajcark, Szwedk, Kanadyjczykiem). Jedni wyjedali, na ich miejsce przyjedali inni itd. Ale to byo takie przeduone ycie studenckie. Gdyby trzeba byo zacz y normalnie, kupi mieszkanie, wychowywa dzieci, te zaczby si czowiek boryka z problemami. Polska nie bya wtedy jeszcze w UE i eby mc legalnie przebywa w Anglii, musielimy cigle przedua wizy, mie pozwolenie na prac, co te uniemoliwiao zatrudnienie na jakim godnym stanowisku. W pewnym momencie zaczo mnie to mczy. Doszam do takiego etapu, e pomimo i angielski znaam perfekcyjnie, nikt nie chcia mnie zatrudni na peny etat, bo miaam tylko wiz studenck. W gr wchodziy tylko umowy zlecenia lub o dzieo (a wic np. wprowadzanie danych do komputera, lekkie prace biurowe itp.). Byam ju po studiach i czuam, e czas mi ucieka. Nie po to zdobyam wysze wyksztacenie, eby sprzta Londyn lub wklepywa bezmylnie dane do komputera. Miaam te do mieszkania z innymi, brakowao mi stabilnoci. Wojtek od pocztku wiedzia, e ja traktuj Londyn jako co przejciowego i e bd chciaa wraca do Polski. Odbylimy powan rozmow na temat naszej przyszoci i zapada decyzja, e wracamy razem, ale wczeniej wemiemy lub w Londynie. Chcielimy unikn zamieszania i presji na wesele po powrocie. lub by taki, jak chcielimy cichy i skromny, w polskim kociele w Londynie. Przyjechali do nas rodzice, zrobilimy mae przyjcie dla najbliszych przyjaci. Wiem, e Wojtek wrci tylko dlatego, e ja tego chciaam. Czasem mi to wypomina, cho chyba coraz rzadziej. Nie mam poczucia winy, e go do tego zmusiam. On jest taki, e wszdzie mu dobrze, szybko si dostosowuje. Duo atwiej byo jemu zorganizowa sobie ycie tutaj ni mnie tam. Ja tam byabym wiecznie nieszczliwa. Brakowao mi rodziny, najbliszych, a tu, cho atwo nie jest, to jest dobrze. Tam byo lej gwnie dlatego, e nie mielimy jeszcze dzieci, obowizkw, kredytw do spacenia. Bylimy modzi, wszystko byo przed nami. Ale miaam poczucie, e tam zawsze bd obywatelem drugiej kategorii. Po powrocie byo ciko przestawi si na polskie realia. Wtedy jeszcze atwo byo znale prac. Miaam kilka ofert, do powanych m.in. dla Gillette Polska, ale w kocu
EDULA | 1 07

wybraam jeden z bankw, bo to byo najbardziej zblione do mojego wyksztacenia i zainteresowa. Pracuj w nim do dzi, z przerwami na urodzenie dzieci. Jak kada praca tak i ta ma dobre i ze strony. W zwizku z tym, co robi teraz dla Eduli, praca w banku ma swoje zalety cile okrelony czas pracy (kocz zwykle o 16). Mam te bardzo fajn szefow, dyrekcj i ludzi z zespou. A realizowa si dodatkowo mog w naszej firmie. Gdybym miaa pracowa tylko przy Eduli, chciaabym mie swoj dziak, za ktr tylko ja bym odpowiadaa i do ktrej Wojtek nie wtrcaby si. Razem tylko jakie strategiczne rzeczy powinnimy konsultowa. Niech kady robi to, na czym si zna ja sprawy finansowo-ksigowe i podatkowe, on sprawy marketingowe, oglne koncepcje rozwoju. Poza finansami mogabym te odpowiada za dzia redakcyjny. Z wyksztacenia jestem finansistk, ale zawsze lubiam pisa, od maego duo czytaam. Nadal to lubi, tylko tego czasu mi brakuje. Najbardziej mnie zoci, gdy Wojtek stwierdza, e za mao angauj si w sprawy firmy. Jak byam jeszcze na urlopie wychowawczym, do szau doprowadzay mnie takie teksty, e przecie siedz w domu i nic nie robi. Ja zmczona? A czym? Bo co to za praca ugotowa, posprzta, zaj si dziemi, zrobi zakupy, poprasowa, wsta w nocy kilka razy, eby dziecko nakarmi lub przewin. Generalnie wczasy, luz blues. Ale to chyba typowo mska przypado niedoceniania tych wszystkich kobiecych prac. Jestemy razem ju 21 lat. Duo maestw nie przechodzi tylu prb, ile nam byo danych. Myl, e duym plusem jest to, e mamy do odmienne charaktery. Gdybymy byli obydwoje takimi pistoletami i gaduami jak mj m (kto mia z nim styczno na szkoleniach, wie, o czym mwi), to chyba bymy si pozabijali. No i trzeba rozwizywa konflikty na bieco, a nie dusi je w sobie. P roku temu mielimy taki czas, e bardzo duo rozmawialimy i wiele rzeczy sobie wyjanilimy. Usyszaam po raz pierwszy, e moja pomoc w firmie jest nieoceniona i beze mnie nie daby sobie rady. Nie mwi tego wczeniej, bo dla niego byo oczywiste, e ja to wiem. A nie byo, tym bardziej e z jego zachowania i sw wynikao co zupenie innego. Po tych naszych rozmowach inaczej zaczam patrze na ca koncepcj Eduli, bardziej z jego punktu widzenia, a on chyba zrozumia, czego ja si tak obawiaam, gdy sugerowa, ebym zrezygnowaa z etatu. Zreszt te moje obawy potwierdzay wszystkie osoby pracujce na etacie. One nie rozumiej, e mona pracowa inaczej, bo nigdy tego nie prboway. Wasna dziaalno to dla nich totalny kosmos. A ju praca razem z mem to kosmos do n-tej potgi. A teraz wiem, e wasna firma to te jest sposb na ycie. Moe nawet pewniejszy. A ju zdecydowanie ciekawszy i bardziej satysfakcjonujcy. No a e z mem? No c, to te ma swoje plusy. I wcale nie trzeba cay dzie razem przebywa (czsto jedno z nas pracuje z domu, a drugie jedzie do biura). Pewnie, e pojawiaj si konflikty, ale mona je przecie rozwiza. Jak jest zrozumienie, mio i wiara w to,
10 8 | EDULA

co si robi, to z kim bliskim atwiej zrealizowa cele. Myl, e to dziki temu jestemy ze sob tyle lat, przy duych przecie, jakby nie byo, wyrzeczeniach. Wojtek dla mnie wrci z ukochanej Anglii, ja dla niego pokochaam Edul. Magorzata Zawadka, maj 2011

Oficjalnie o firmie
Tekmex sp. z o.o.: firma rodzinna, jednopokoleniowa, powstaa w roku 2009 w celu realizacji projektw internetowych. Realizowane projekty: Portal Edula.pl skupiajcy wiedz oraz nowoczesne narzdzia wspierajce rozwj i wychowanie dzieci na wszystkich szczeblach edukacji. Gwnym zaoeniem portalu jest zebranie w jednym miejscu informacji o dziaalnoci krajowych placwek edukacyjno-owiatowych, placwek oferujcych wszelkiego rodzaju zajcia dodatkowe, korepetycje i opiekunki do dzieci oraz umoliwienie komunikacji pomidzy tymi podmiotami i rodzicami. Obecnie w bazie portalu jest ok. 50 tys. placwek; Guuli.pl Multipartnerski Program Lojalnociowy, ktrego uytkownicy zbieraj punkty za wybrane dziaania/akcje w obrbie serwisw czy sklepw internetowych. www.Edula.pl; www.Guuli.pl.

EDULA

1 09

GARAGE CREATIVE
Zero ogranicze, po prostu twrczo

NAZYWAM SI ARTUR SZWEDE, pochodz z Radomia i jestem projektantem. Albo artyst.

wyksztacenia jestem stomatologiem. Ale nie czuj si do tego zawodu ani stworzony, ani powoany. Uwaam si za artyst od wszystkiego. W snach przychodz do mnie pomysy, a potem nastpuje ich powolna realizacja. Od maych projektw, gdzie tam w dziecistwie, do tego co jest dzi, czyli Garage Creative. Meble zaczem robi dziki onie. W moim pokoju zawsze sta stary motocykl niemiecki Tryumf z 1923 roku, unikalny model. Ale gdy wrcilimy Artur Szwede na kanapie do Polski, po latach mieszkania na Ukrainie, ona Garage Creative Warszawa 223 stwierdzia, e mam zabra motor z sypialni, bo si nie wpisuje. Mamy duy dom, mama mieszka na grze, my na dole, jest mnstwo miejsca, jednak ona upara si, e motor znika. Wstawiem go do garau, zaczem powolutku remontowa dla siebie, a w midzyczasie kupiem silnik z amerykaskiego Chevroleta. To by V8, 5,8 litra way ze 100 kilo. Wpadem na pomys, e zrobi z niego stolik. Jak go skoczyem, to z czterema kumplami po schodach wtargalimy to cikie diabelstwo i postawilimy na rodku pokoju. ona wraca z pracy i oczywicie: Co mi tu wstawi?! To si nie wpisuje. S kka, wypychaj. Oczywicie nie daaby rady, wic zosta niby na chwil, tylko wszyscy znajomi, ktrzy do nas przychodzili, dosownie modlili si przed tym stolikiem. To by pocztek kolekcji

GA R AG E C R E AT I V E

111

i z tego si wzia caa manufaktura jedenie po zomowiskach, kupowanie starych silnikw, malowanie i tak dalej. Studia stomatologiczne koczyem w Kijowie, gdzie mieszkaem dziewi lat. To tam rozkrcaem pierwsze firmy najpierw tuning, wycigi samochodowe, a potem agencj reklamow, ktrej pomys wzi si z Australii. To byy skutery cignce przyczepy z billboardami, takie niedue light boksy, do tego muzyka, wiato, przebrani kierowcy, ulotki wszdzie to mogo wjecha. Reklamowaem politykw, telewizje, jakie wiksze korporacje. Dochd by spory, ale przyszed kryzys i partia, dla ktrej prowadzilimy kampani, nie chciaa nam zapaci. Zaczlimy si doprasza, nasali policj, prokuratur wszyscy weszli nam na gow, cho mielimy za sob politykw, ktrzy nas mieli chroni. Bo tam nie ma czego takiego, e otwierasz firm i wietnie prosperujesz tylko musisz mie plecy. Nasz polityk okaza si niestety za mikki na parti, ktr reklamowalimy i nie dopacili nam ze 100 tysicy zotych. Wykadasz gotwk na paliwo, kierowcw, tracisz pynno finansow i syszysz: Nie zapacimy. Co robisz? Zwalniasz wszystkich pracownikw, motory id na handel za co aska i wracasz do Radomia pracowa w gabinecie protetyki dentystycznej u ojca. Tata z mam od lat prowadzili firm rodzinn Szwedental. Wytrzymaem ptora roku. Idc codziennie do pracy, marzyem, by jak najszybciej stamtd wyj, uwolni si od tych form, protez, gabinetu, od bycia kim, w kogo nie chciaem si przemieni. eby zosta stomatologiem, trzeba pokoczy wszystkie medyczne kursy i jest to bite pi lat nauki, a potem cae ycie nieprzyjemna, depresyjna praca. A ja chc si cieszy kadym dniem. Nawet jak co jest le, to zamykam oczy i wyobraam sobie soce. Po mierci taty owiadczyem, e chc mie restauracj. Mj pomys nie zosta dobrze przyjty przez rodzin, ale si uparem i zaczem rozkrca wasn firm. Pienidze na rozruch uzyskaem, sprzedajc swj zabytkowy samochd wycigowy. Zawsze chciaem mie biznes zwizany z rozrywk. mier i rozrywka sprzedaj si najlepiej. Najwiksze fortuny zbijane s w show biznesie albo podczas wojny. Smutne, ale prawdziwe. Jeszcze w Kijowie chodziem po rnych restauracjach, kombinowaem, co by tu w przyszoci robi, i kiedy wszedem do miejsca, ktre si nazywao Dja vu stay tam motocykle, byo to wymieszane ze stylem podwodnym. Wykonawstwo niedobre, ale wtedy sobie postanowiem, e majc kolekcj motocykli i samochodw, zrobi co podobnego. A do tego wstawi niezwyke meble, co nas wyrni z tumu restauracji wyposaanych w IKEA. Moi rodzice wikszo zarobku zainwestowali w ziemi. Tu koo rynku, ktry przemienia si w centrum kulturalne Radomia, mamy kamienic do remontu. Dzielnica zaczyna si rozwija i tam zamierzam otworzy knajp. Bdzie rockowa muzyka, scena, fajne meble i wietna kuchnia. Ja jestem takim zbieraczem: czapki, pamitki, zom,
112 | GA R AG E C R E AT I V E

wszystko sobie gromadz, porzdnie posegregowane na pkach. Jak przyjdzie odpowiednia chwila mam pene wyposaenie restauracji i ruszam. Bdzie si nazywaa Gara, czyli motoryzacja, posiki i zabawa. Do Garau wiedzie droga przez Garage Creative firm, ktra projektuje meble, kierujc si hasem: zero ogranicze po prostu twrczo. Mam komfort puszczania wodzy fantazji i nie mam wtpliwoci, e kiedy przyniesie to duy zarobek. Wszystko, co robimy, jest zwizane z motoryzacj: samochody wycigowe, motocykle, a jak bdzie trzeba, to i samolot jestemy w stanie wytworzy. Ludzie przewanie zamawiaj komplety stolik, sof i ka. Sof mamy Mercedesa i star Warszaw 223, a kanapy z funkcj spania Cadillaca i Chryslera Imperial z 1967 roku. Powstaj w ten sposb, e majc do dyspozycji prawdziwy samochd, zdejmujemy z niego form tak, by odda jego ksztat, ale by go jednoczenie nie uszkodzi bo zabytkowe samochody s drogie. Nastpnie produkujemy laminaty dosown kopi tych fragmentw karoserii. Stolarz wykonuje stelae, tapicer tapicerk, lakiernik lakieruje boki. Wszystkiego nie mog robi w warsztacie, bo nie jest do tego przygotowany, wic zlecam prac podwykonawcom. Cena stolika V6 4000 z, V8 5000 z, a V12 6000 z i w gr, zaley od iloci zuytych materiaw i wkadu pracy. Sofy zaczynaj si od 9000 z, s produkowane w skrze. Stawiamy na jako i bardzo dobre wykonanie. Jest nas trjka. To nie jest zwyka praca. Mam tak zasad, e moi pracownicy, przychodzc tu, musz co wnie od siebie. Maj mi pomaga w wymylaniu wszystkiego, wic musz czu si czci firmy, a nie wyrabia dniwk i do widzenia. O sobie wiem te tyle, e nie jestem stworzony do siedzenia przed komputerem, wic tego nie robi. Wol sobie co tam wymyla, spala, ci, zaatwia, byle nie komputer, bo z kim pogadam? Musz przyzna, e moja poprzednia firma bazowaa tylko na kiju, a nawet na bacie, i to takim mocnym. Nie byo innego wyjcia zatrudniaem 15 ludzi, ktrzy dostawali drogi sprzt i jechali nim w tras. Musieli wrci, odda, umy. Wieczne co niszczyli, kady dzie to straty. Albo kto mi zbi wiato, albo przetar opony, stuczki i tak dalej. Bya wic ciga rotacja pracownikw. Jak jeden w drugiego wjecha, to wypata z caego dnia bya zabierana i chopak odchodzi. Na wstpie oczywicie ich uprzedzaem: uszkadzacie pacicie dziesiciokrotn warto szkody i do widzenia. A jak wam si nie podoba, to od razu moecie zrezygnowa. W aden inny sposb nie mogem wymusi na nich wikszej ostronoci. To byli studenci, nie podpisywali odpowiedzialnoci za sprzt, ktry bior, wic jak miaem si zabezpiecza? Gdy zaczem prowadzi Garage Creative, to moe na pocztku jeszcze mi co z tego panicza z batem pozostao, ale szybko zrozumiaem, e tu trzeba dokadnie odwrotnie. Firma zacza si od jednej wsppracujcej ze mn osoby zdejmujemy form, co
GA R AG E C R E AT I V E | 113

wymylamy, tworzymy cztery pokazowe modele z zaoeniem, e bd na zniszczenie. Wystawy, targi meble si niszcz podczas transportu. No i przyszed jeden pracownik, potem drugi, trzeci, cz odesza ze wzgldu na presj, bo i telewizje przyjeday, i wywiady, terminy. Cz odesza po prostu ze wzgldu na mae zarobki. Materiay kosztuj, nie byo dochodw, nie miaem z czego paci. Ale jeden wytrzyma, zaufa, e bdzie lepiej, bo widzia, jak si staram. e on przychodzi na osiem godzin, a ja tu cae dnie spdzam, e on wstaje, jak si wypi, a ja siedz w warsztacie ju od 7 rano. To dawao mu pewno, e jego powicenie nie pjdzie na marne. Nie mam sztywnych zasad pracy. Kady musi przepracowa osiem godzin dziennie, a w jakich porach dnia to zrobi, to ju jego sprawa. Jeli nie mog danego dnia wyrobi caej dniwki, na karteczkach zapisuj, ile im zostao, sami si z tym pilnuj, ja niczego nie musz sprawdza. Pracownica w biurze czasami na 7 rano przychodzi, eby potem wczeniej wyj i ja nie protestuj, bo wiem, e wypenia swoje obowizki, ufam jej, zachcam, by wprowadzaa wasne zasady i pomysy. Jak zacza pracowa, od razu powiedziaem: Ja ci nie powiem, jak to robi, bo si na tym nie znam. Jeste po to, by mi powiedzie. Stwrz plan dziaania, skonsultujmy i dziaaj. Plan dziaania zwykle rozpisywany jest na dwa dni. Niestety wprowadzam czsto do niego chaos, bo zawsze mam natychmiastowe potrzeby wpadam, co robi, zaatwiam, jed. ADHD, ale takie pozytywne, bo te daj innym duo energii. Oni si dziwi, skd ja tyle jej czerpi, bo i mao jem, waciwie w cigu dnia to nic, dopiero kolacj, i cigle co robi. A ja mam t energi z pasji, z radoci, e jestem na waciwym miejscu, e buduj co, co kocham, e widz, jak si rozwija, ronie, poda we waciw stron. W tej chwili najtrudniejsz rzecz jest dotarcie do klientw. Bo to, co robi, jest w stanie przekona do kupna tylko jeden rodzaj ludzi pasjonatw motoryzacji, ktrzy maj fantazj i pienidze. I takich szukamy. Mamy swoje przedstawicielstwo we Lwowie, w Kijowie, trwaj rozmowy z ewentualnym naszym przedstawicielem w Moskwie jest te korporacja, ktra chciaaby nas reprezentowa w caej Rosji, jestemy w trakcie tumaczenia dokumentw. W Warszawie naszym przedstawicielem jest salon Harleya, a we Woszech mieszka mj brat, ktry sprzedaje tam zwyke meble i przy okazji reklamuje Garage Creative. eby dotrze do klientw, ktrzy wyoyliby spor kwot na wyposaenie kcika u siebie w domu, to waciwie kadego z nich trzeba by znale z osobna, zapuka, pokaza, co mamy, co moemy zrobi. Wiem, e na wiecie jest ich mnstwo. Ale wielu nie wie o naszym istnieniu, wic nawet nie wiedziaoby, czego szuka. Ale jak ju si odnajdziemy, to zwykle jest to mio od pierwszego wejrzenia. Przynajmniej raz w tygodniu mam telefon typu: Czowieku, zrobie rewelacyjn rzecz, gratulacje, mylaem, e takie cuda to tylko w Ameryce! Ale to s fani, nie klienci. Klient, to jest taki, ktry mwi:
114 | GA R AG E C R E AT I V E

Jula Szwede, ona Artura, na kanapie Garage Creative Chrysler Imperial 1960

Panie, bior. Ju jad, prosz poda kwot, jak mam wysa, eby si nie sprzedao. I wtedy ja odpowiadam: Spokojnie, zrobimy co wyjtkowego. To co jest na stronie, to s moje rzeczy. Teraz pomylimy, co bdzie idealne dla pana. Bo ludzie u mnie kupuj nie tylko swoje meble, ale take swj styl. Dostaj rzecz robion tylko dla nich sami wybieraj kolor, rodzaj szycia, wiate, wysoko. Ja mog im co zasugerowa, ale zawsze bdzie to co do wkomponowania w ich prywatn przestrze. Moim marzeniem jest sie piciu restauracji rozrzuconych po caej Polsce, moe by i na wiecie, ale najwaniejsze, by zacz od tej pierwszej w Radomiu, we wasnej kamienicy. Ludzie tacy jak ja, z pasj do motoryzacji, gromadz felgi, koa, jakie tam gadety, czsto si zdarza, e kto mi mwi: Mam takie a takie zabawki, podjed do mnie, le w stodole. Ja im na to: Chc stworzy restauracj, co mi moesz da z tej twojej graciarni? I sysz: Mam zniszczony motocykl i krzywego gokarta. Ja na to: Wezm gokarta. Nigdy nie bdzie jedzi, bo nie da si go naprawi, ale ci go wymaluj i wieszam na sufit z kierowc manekinem, na kostiumie jest napisane twoje imi i nazwisko i e to ty przyczynie si do otwarcia takiej restauracji. Dziki temu pozyskuj mnstwo rzeczy i maniakw motoryzacyjnych, ktrzy w przyszoci bd naszymi klientami. Przychodz do warsztatu, pytaj, kiedy otwieram restauracj, podziwiaj meble, zotego gokarta, pytaj, co jeszcze bdzie na suficie, opowiadaj mi, co maj u siebie, przynosz te najrniejsze zdjcia, a ja chodz po pchlich targach i po zotwce kupuj ramki do tych zdj. Nawet kluby motoryzacyjne si do
GA R AG E C R E AT I V E | 115

mnie zgaszaj z pytaniem: co potrzebujesz?. Kada rzecz, ktra jest ofiarowana przez kogo, bdzie podpisana. Mam pomys, mam moliwo wykonania, ale restauracj bd tworzyli ludzie. Garage to mj sposb na biznes, na promocj Radomia, polskiej motoryzacji i kierowcw. Bdzie to miejsce spotka plus bardzo dobre jedzenie. Mam kucharzy z Ukrainy, ktrzy stawiaj tylko na jako i odejd z piciogwiazdkowej restauracji, by u mnie pracowa. Maj certyfikaty z Japonii, w Polsce jest tylko jeden kucharz, ktry moe si pochwali takim dokumentem. A oni s rewelacyjni, pracowici, ju jestem z nimi poumawiany, jak przyjad, bd mieli take procent z restauracji. Bo ja wiem, jacy oni s dobrzy. Za kuchnia moe pooy kady lokal. Warto w nich inwestowa. ona popiera to, co robi, bo rozumie, co to znaczy mc realizowa swoj pasj. Zawsze pragna by stomatologiem, realizuje si, pracujc w gabinecie rodzinnym z moj mam i bratem. Ju dzi moja firma zarabia na siebie. Nie musz do niej dokada, a to spore osignicie. Nie chc bra pienidzy od mamy ani by na utrzymaniu ony, raczej chc by wsparciem dla nich. Co by tu jeszcze powiedzie na zakoczenie? Moe to, e wszystkim ycz takiej sytuacji w yciu, jak moja by wstawali codziennie rano i z szerokim umiechem wybiegali z ka na myl o tym, e id do pracy. Magorzata Zawadka, grudzie 2010

Oficjalnie o firmie:
Garage Creative: firma jednopokoleniowa, dziaajca w brany meblarskiej, gastronomicznej i rozrywkowej. Powstaa w roku 2009 w Radomiu. Zakres dziaalnoci: Garage Creative to doradztwo interior design, projektowanie, produkcja, monta mebli wzorujcych si na stylistyce motoryzacyjnej. Stowarzyszenie Muzyczne GARAGE to klub oraz restauracja. www.garagecreative.eu; www.facebook.com/pages/Stowarzyszenie-Muzyczne-GARAGE/ 157153387717379

116

GA R AG E C R E AT I V E

GELG
Pracujemy w metalu

NAZYWAM SI GRZEGORZ GRUPISKI, jestem wacicielem firmy GELG oraz fundatorem Fundacji Firm Rodzinnych

o, jakim jestem czowiekiem teraz, jest efektem najrniejszych perypetii podczas caego mojego ycia. wiat si zmienia, a my z nim, rne osoby miay znaczcy wpyw na moj drog. Ojca straciem, gdy miaem 13 lat. Mama zostaa sama z trjk maych dzieci. Bardzo chciaem jak najszybciej zdoby zawd, aby mc zarabia i pomaga jej finansowo. Poniewa we Wronkach, gdzie mieszkaem, byo tylko Technikum Mechaniczne, to tam zoyem dokumenty. O studiach nie mylaem. W czasach Na grze od lewej: PRL-u robotnik zarabia znacznie wicej ni inyAnna Ma-Grupiska, nier, a mnie zaleao na pienidzach. Jednak pod Katarzyna Gierczak-Grupiska. naciskiem mamy, ktra miaa wobec mnie wiksze Na dole: Lidia i Grzegorz Grupiscy aspiracje, przystpiem po maturze do egzaminw na Politechnik. Podszedem do nich z penym luzem, bo na tym, eby si dosta, wcale mi nie zaleao i to chyba pomogo mi w zdobyciu indeksu, bo odpado wielu moich kolegw, ktrzy bardzo si starali. Po studiach wrciem do Wronek, wic si zawodowo z Zakadami Wyrobw Metalowych (pniejsza Amica), gdzie obiecywano mi mieszkanie i kierownicze stanowisko. To by bd, bo kiedy ju podjem prac, to obiecanego mieszkania nigdy nie zobaczyem. Zamieszkalimy u teciw na strychu. Sam wydzieliem i wyszykowaem miejsce na
GELG | 1 17

pokj, azienk i kuchni. Pokj przedzielony by gipsow pyt, eby dzieci miay swj kcik. Wszystko miecio si na niespena 32 m. Urodziy nam si dwie crki. Oboje z on pracowalimy, ale pensje byy bardzo niskie. Wiedzielimy, e musimy wzi ycie w swoje rce, aby podnie jego standard i uparcie szukalimy dodatkowego rda dochodu. Mama przepisaa mi dziak, 1700 m na grce, za miastem. Postanowilimy postawi na niej tunele przykryte foli, bo za jeden namiot z warzywami mona byo wtedy kupi malucha. Powoli zaczlimy sadzi, pielgnowa i zbiera zbiory warzywne. Najpierw mielimy dwa tunele zimne, potem dobudowaem kotowni i mona je byo ju ogrzewa. Postawilimy budynek gospodarczy, bo tylko na taki mona byo dosta pozwolenie, z moliwoci mieszkalnej nadbudowy. Oczywicie nie moglimy sobie pozwoli na to od razu. Do wasnego pokoju nasza starsza crka, Kasia, wesza (po drabinie, bo schody nie byy gotowe), majc 18 lat, i przy wieczkach uczya si do matury. Przyszy czasy, e Amica zacza szuka kooperantw. Do spdzielni i innych maych zakadw z okolicy dawali do wytworzenia detale. Ja byem szefem narzdziowni, przez kilka lat zdyem si ju wdroy w t prac, poznaem j dokadnie. Przygldaem si metalowemu elementowi, z ktrym dwie inne firmy nie mogy sobie poradzi. Znaem go dobrze, wielokrotnie remontowaem ten element i zdecydowaem, e go zrobi. Ju wczeniej kupiem pras, ktra przez dwa lata leaa bezuytecznie na polu, bo nie miaem na ni pomieszczenia. Teraz zostaa uruchomiona i na tej jednej prasie zaczem pracowa wraz z on. Jako e nie mogem otworzy firmy na siebie, bo byem zatrudniony w pastwowym zakadzie, zaoylimy j na on. 1 kwietnia 1989 r. zarejestrowana zostaa firma Lidia Grupiska Zakad Rzemielniczy, wiadczcy usugi lusarskie. Na pocztku miaem jednego pracownika, potem dwch i tak si potoczyo. Zatrudniaem ludzi, ktrzy odchodzili z Amiki na emerytur, czyli pracownikw z dowiadczeniem, i tak powsta zalek naszej firmy. Po pewnym czasie w garaowym pomieszczeniu o powierzchni 74 m miaem sze pras, tokark, frezark, wiertark promieniow i szlifierk. Byo tak ciasno, e aby wyjecha wzkiem z detalami, wszyscy musieli stamtd wyj. Niewtpliwie byy to ciekawe czasy. Tak to si zaczo. Poniewa ciasnota dawaa nam si ju bardzo we znaki, w 1991 r. wydzierawiem od GS-u pomieszczenia po skupie ywca. Musielimy przeprowadzi gruntowny remont, sku posadzki, usun cianki dziaowe. Kiedy wchodzilimy do tych wyremontowanych pomieszcze (400 m) wydawao nam si, e mamy ju miejsce na potny zakad. Nie byo ogrzewania, trzeba byo grza piecykami. Firma dobrze si rozwijaa. W 1992 r.
118 | GELG

Zakad Rzemielniczy przeksztacony zosta w GELG Lidia Grupiska, PPUH. Nazwa firmy GELG powstaa z naszych inicjaw: Grzegorz Edmund Lidia Grupiscy. Znajomi z innego zakadu sprowadzili urzdzenia do malowania. Chcielimy kupi od nich jeden element, ale oni nie chcieli si zgodzi. Propozycja bya krtka: Albo bierzecie wszystko, po cenie zomu, albo nic. To byy due urzdzenia, nie miaem gdzie ich przechowa. Zaczem szuka miejsca, eby je wydzierawi i w ten sposb trafilimy do machowa, gdzie kupilimy stare, od dawna puste suszarnie i magazyny zboa Spdzielni Usug Rolniczych. Kupiem to razem ze znajomym, na raty. Potem go spaciem (wartoci caego zakupu, co nas kosztowao duo nerww i wysiku) i zostaem jedynym wacicielem. Bylimy z on przeraeni. Wydawao nam si, e to jest dla nas za due i nie wiadomo, co z tym zrobi. A teraz mamy ju siedem hal, magazyn i cigle si rozbudowujemy. Malarnia nie wypalia, ale lokal zosta. Kupiem trzy due prasy (teraz wydaj si ju mae). Miaem znajomego, ktry przywozi mi olej do toczenia. Pewnego dnia zapyta, czy nie chc robi kanistrw, bo Cegielski likwiduje produkcj. By rok 2001. Pojechalimy tam i zobaczyem, e wszystko byo ju przyszykowane do wyrzucenia na zom, caa linia produkcyjna. Od razu si zdecydowaem, chocia znajomi pukali si w czoo, bo nie mielimy adnego dowiadczenia. Uruchamialimy nawet sprzt, ktrego Cegielski nie zdy uruchomi. Z perspektywy czasu okazao si, e bya to bardzo dobra decyzja. Kanistry robimy do dzi sporo ponad 100 tys. rocznie. Obecnie wysyamy je przede wszystkim na eksport do krajw UE, krajw arabskich oraz najdalej dotychczas do Australii. Obsugujemy klienta kompleksowo, od zrobienia projektu w naszym biurze projektowym do dostarczenia mu produktu wasnym transportem. Mamy narzdziowni, gdzie moemy zrobi potrzebne narzdzia, toczni, spawalni, malarni proszkow, lasery i due prasy. Kiedy dla mnie prasa 500 ton to byo wyzwanie nie do ogarnicia, teraz to ju standard w tocznictwie. Klienci wymuszaj na nas stae zmiany i mam nadziej, e firma bdzie si w dalszym cigu prnie rozwija, pomimo rnych zawirowa na rynku. Teraz kupiem dwie potne prasy, jakich nikt w okolicy nie ma. Licz na to, e bdziemy przez to solidnie konkurencyjni. Projekt Firmy rodzinne przypieszy w naszej firmie zmiany, ktre, mam nadziej, pozytywnie wpyn na rodzinne relacje. Spotkania tematyczne s dla mnie zastrzykami wiedzy, na zdobywanie ktrej wczeniej nie byo czasu. Bardzo cenne s spotkania z firmami rodzinnymi i wymiana informacji midzy nami. Jestem dumny z pracy, jak wykonalimy z on. Najwaniejsze, to mie wpyw na swoje ycie i czerpa przyjemno z pracy.
GELG | 119

NAZYWAM SI LIDIA GRUPISKA, jestem on Grzegorza, matk Kasi (i Dominika), Ani (i Przemka), babci: Oliwki, Janka, Agaty, Marysi i Weroniki. Urodziam si w Gorzowie Wielkopolskim w 1952 roku. Tam w gronie moich ciotek i kuzynostwa spdziam super dziecistwo. Gdy miaam 9 lat, spenio si marzenie mojej mamusi i tak znalazam si we Wronkach na Ratuszowej. Razem ze starszym bratem Bogusawem zaczlimy edukacj i dorastanie w nowym otoczeniu, zajmujc si nasz nowo narodzon siostrzyczk Ewuni. Rodzice ciko pracowali, a na nas spady obowizki prowadzenia domu. Brata zabrali do wojska na dwa lata, gdzie zgin w niewyjanionych okolicznociach w 1973 roku, majc 23 lata. ycie toczyo si dalej. Byo smutniej. Przybywao pracy, nauki, nowych obowizkw. Dorastaam. Pewnego lata na wakacje przyjechaa do mnie kuzynka Viola z Warszawy. Razem spdzaymy wieczory w Olszynkach, gdzie zawieraymy nowe znajomoci. Na zabawie ludowej poprosiam chopaka o imieniu Grzegorz do taca i ta znajomo trwa do dzisiaj. Zaczlimy wsplne ycie, uczc si i pracujc, bez grosza przy duszy. Grzegorz po studiach podj prac w zakadzie Predom Wromet we Wronkach, ja koczyam szko i pracowaam po drugiej stronie ulicy, w Urzdzie Komunalnym, w dziale ekonomicznym. Mieszkalimy razem z moimi rodzicami. Byo bardzo biednie, ale bylimy szczliwi. W 1974 roku urodziam liczn dziewczynk Katarzyn, creczk tatusia. Caa rodzina rozpieszczaa nasze malestwo, a w szczeglnoci moja siostra Ewa. W 1977 roku, mimo ostrzee lekarzy, e ciy nie donosz, na wiat przysza kolejna, zdrowa crka Anna. Ania od maego miaa zdecydowany charakter. Kiedy przysza na wiat, zrezygnowaam z pracy w urzdzie. Nie lubiam tego zajcia, bo nie bya to adna twrcza praca tylko biurowa, papierkowa robota, a ja chciaam wicej by z dziemi i mie wpyw na ich wychowanie. Poza tym mode maestwo na dorobku potrzebowao wikszych dochodw ni nasze pensje na pastwowych posadach. Marzylimy o wasnym domu i samodzielnoci. Teciowa podarowaa nam dziak i tak stalimy si ogrodnikami. Postawilimy tunele, w ktrych uprawialimy warzywa i kwiaty. Wikszo pracy wykonywaam sama, czsto pomagaa teciowa, w wakacje pomagay te dzieci. Praca na swoim przynosia satysfakcj, ale byo jej coraz wicej (dobudowalimy kolejne tunele) i w efekcie coraz mniej czasu spdzaam z crkami. Najpierw hodowalimy warzywa (ogrki i pomidory), potem kwiaty: frezje, godziki, re. To bya bardzo cika praca cinanie kwiatw, pczkowanie, rozwoenie do odbiorcw. Znaam wszystkie kwiaciarnie w okolicach Poznania, Bydgoszczy, Torunia
12 0 | GELG

Od lewej: Przemysaw Ma, creczka Ani i Przemysawa Marysia Ma, Lidia Grupiska, Anna Ma-Grupiska z creczk Weronik Ma, creczka Kasi i Dominika Oliwka Gierczak, creczka Ani i Przemysawa Agata Ma, Grzegorz Grupiski, Jan Gierczak, Katarzyna Gierczak-Grupiska. Na dole: Dominik Gierczak

i na Wybrzeu. Kwiaty woziam maluchem, z ktrego byo usunite boczne siedzenie. Pamitam, e tego malucha kupilimy w zimie i kiedy wszyscy do niego weszlimy, w modnych wtedy zakopiaskich kouchach, to nie moglimy si potem z niego wydosta. Wysiek woony w upraw czasami przynosi upragnione zyski. Ale nie zawsze wszystko udawao si sprzeda i wracaam do domu z baganikiem penym kwiatw, zatrzymujc si na targowiskach z nadziej sprzedania choby jeszcze kilku pczkw, za symboliczny grosz. To bya rozpacz, kiedy trzeba byo wyrzuca niesprzedane kwiaty. Do tego byam bardzo zmczona, szczeglnie zima dawaa si we znaki. Kiedy wiatr zerwa folie i w cigu jednej nocy przemarzy wszystkie sadzonki, ktre z duym trudem posadziam. Bylimy zrozpaczeni, e tyle pracy i pienidzy poszo na marne. Marzyam wtedy, by robi co, co nie bdzie si marnowa, czego nie bd musiaa wyrzuca. Marzenia czasem si speniaj i zaczam pracowa z mem w metalu. Praca w tunelach bya bardzo cika fizycznie. Bdc w trzeciej ciy, poroniam i byo to dla mnie tak traumatyczne przeycie, e nie chciaam ju wrci do uprawiania ziemi. W midzyczasie m zacz coraz bardziej rozwija produkcj detali i ja si przyczyam. Firm otworzy na mnie. Zaleao mi na podkreleniu tego wydarzenia. Chocia na otwarciu bylimy tylko my oboje, to ubralimy si starannie, ja zawizaam wstk, ktra zostaa uroczycie przecita. By szampan, duo radoci, duo marze i nadziei.
GELG | 1 21

Lubiam witowa rne, nawet drobne wydarzenia. Kiedy kupilimy nasz pierwszy samochd, to te by szampan, ojciec i matka chrzestni, ksidz, ktry powici nasz pojazd. Kady nowy nabytek ogromnie nas cieszy. W dzisiejszych czasach wszystko krci si zupenie inaczej i nie witujemy ju takich wydarze. Pamitam, kiedy kupilimy na giedzie nasz pierwszy pciarowy samochd. Poniewa by na niemieckich numerach rejestracyjnych, musielimy pojecha na granic, aby go przerejestrowa. Kiedy formalnoci zostay zaatwione, poprzedni waciciel wysiad, a my sami musielimy wrci nim do domu. Problem polega na tym, e m nie mia prawa jazdy na takie samochody, ani nie bardzo potrafi go prowadzi. Przez du cz drogi na zakrtach zalicza chodniki, a ja umieraam z przeraenia, e zaraz bdziemy mieli wypadek. Na szczcie dojechalimy bez szwanku i wtedy moglimy ju czu ogromn rado: nasz pierwszy, dostawczy samochd!!! Gdy uprawialimy warzywa, nie mielimy jeszcze adnego samochodu. M, w takim wzku z dug rczk wozi mi przed prac warzywa na targ, a ja je tam sprzedawaam. Myl, e trwao to jakie 23 lata. Chocia byy to bardzo trudne czasy, to we wspomnieniach wracam do nich z przyjemnoci. Do dzi lubi ten targ, zawsze robi na nim zakupy, bo uwaam, e takich pracowitych ludzi naley wspiera. Kiedy si pobieralimy, oboje bylimy bardzo biedni, bo jeszcze si uczylimy. Pierwszym naszym samodzielnym zakupem by nocnik dla crki. Ale wspominam to wszystko zawsze z wielkim sentymentem. Mimo duego zmczenia bylimy bardzo szczliwi. Czowiek mia w sobie tyle siy, tyle werwy! Pamitam, e bardzo mao sypialimy, mielimy duo przyjaci i na okrgo odbyway si przyjcia. Kada sobota to bya zabawa. To byo zupenie inne ycie. Nasze dziewczynki szczliwie dorastay pod okiem dziadkw, a nas coraz bardziej wcigaa praca. W 1989 roku z kotowni do ogrzewania tuneli zrobilimy warsztat, a nad warsztatem rozpoczlimy budow wymarzonego domu. Tak rozpoczlimy dziaalno gospodarcz w metalu. M pracowa jako kierownik narzdziowni, a po pracy wsplnie rozkrcalimy produkcj elementw metalowych do kuchni gazowych. Dziki operatywnoci mojego ma firma szybko si rozwijaa i musielimy zatrudni pracownikw. Uczylimy si przedsibiorczoci na wasnych bdach. Ja prowadziam sprawy administracyjno-ksigowe. Techniczne sprawy to dziaka ma. W 1998 roku oficjalnie razem zaczlimy prac w Firmie GELG jako udziaowcy i pracownicy. Stworzylimy nowe dziay, zaprosilimy do wsppracy crki, ziciw i nowych pracownikw. Firma z maej urosa do rozmiarw redniego przedsibiorstwa. Oboje cakowicie oddalimy si temu przedsiwziciu. Miaam coraz wikszy problem z zarzdzaniem,
12 2 | GELG

a zaangaowanie caej rodziny stwarzao kolejne problemy. Rola szefowej nie sprawiaa mi ju satysfakcji. Chciaam by nadal mam, ale w pracy nie mogam. Nie umiaam sobie poradzi z natokiem spraw, nie nadaam za zmianami. Po latach emocjonalnie si wypaliam. Podupadam na zdrowiu i musiaam si zdystansowa. Kasia namawiaa nas na program dedykowany dla firm rodzinnych, w kocu opornie i z dystansem sprbowalimy. Teraz poznajemy siebie od nowa, dostrzegamy rzeczy oczywiste, spotykamy bardzo yczliwych, mdrych ludzi i dziej si cuda. Teraz mam czas dla rodziny i dla siebie, czytam ksiki, ktre lubi, ucz si gra na skrzypcach, ktre kocham, wicz jog, obserwuj siebie i szukam mocnych stron, ktre mog rozwija. Rozpieszczam ma, wnuki, wspieram ca rodzin, okazujc im uczucia. Moje szczcie to mio w rodzinie. A firma to te nasze dziecko, wic nie liczy si powiconego jej czasu i trudu. I tak jak dziecko czasami daje powody do dumy, a czasami przyprawia o bl gowy i bezsenne noce.

NAZYWAM SI KATARZYNA GIERCZAK-GRUPISKA, jestem crk wacicieli. W firmie rodzinnej pracuj na stanowisku managera do spraw komunikacji. Jestem take jednym z zaoycieli stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych i fundatorem Fundacji Firm Rodzinnych. Obszary, w ktrych funkcjonuj w naszej rmie, to: reklama, sprzeda, marketing i obsuga klientw. Na samym pocztku, 17 lat temu, nie byo w rmie osoby, ktra mogaby utrzymywa kontakty z zagranicznymi klientami. Ja mogam, bo znam francuski i angielski i atwo nawizuj kontakty z ludmi. Prac zaczam po powrocie z praktyk hotelarskich i dwuletniej pracy we Francji i Grecji. Pocztki byy, delikatnie mwic, zabawne: tworzenie rmowej strony internetowej (jednej z pierwszych we Wronkach) z biegncym osiem, wasnorcznie robione zdjcia maszyn, pionierskie kontakty z egzotycznymi wtedy klientami. Pierwszym by starszy, siwy pan, o imieniu Paddy Hopkirk, ktry w latach 60. by mistrzem wycigw w Monte Carlo. Do dzi jestemy przyjacimi. Nie jestem prawdziwym marketingowcem, chciaam zaj si promocj w niestandardowy, troch partyzancki sposb. Droga okazaa si skuteczna i dzi pokazuje swoje efekty. GELG jest znan mark i podanym partnerem nie tylko w Polsce, ale i za granic. Produkujemy elementy dla Szwedw, Niemcw, Anglikw, Koreaczykw,
GELG | 1 23

Japoczykw, Wochw oraz wielu innych odbiorcw. Mamy t przewag, e klienci nas sami wyszukuj i nawizuj wspprac. To daje nam pozycj nie poddostawcy, a partnera, co nas wszystkich niezmiernie cieszy. Najwaniejsze s dla mnie relacje midzyludzkie przekadajce si na fajne relacje z klientami, ktrzy potem podsyaj nam nowych partnerw biznesowych. Takiego podejcia nauczyam si w warszawskim programie MBA Leona Komiskiego, gdzie wszyscy adepci z rnych bran i rnych firm wymieniali si dowiadczeniami. Byy to dwuletnie studia podyplomowe, zjazdy odbyway si w weekendy. Mimo dwjki malutkich dzieci dao si jako pogodzi moj nauk i dojazdy, z powiceniem ma Dominika. To, o czym si uczyam na MBA, bardzo czsto byo potwierdzeniem moich dziaa zgodnych z intuicj, co ju praktykowaam w firmie rodzicw. Z umocnion wiar w siebie i gow pen nowych pomysw wrciam do GELG -u. Inwestujc w relacje z ludmi, mam nadziej budzi w nich rado dziaania. Uwaam, e warto inwestowa swj czas w budowanie zgranego zespou, w wartoci, zaufanie, bymy nie byli anonimowi, jak wszystkie inne firmy bez historii i identyfikacji. Dla mnie nie tylko cele pracy s wane, ale zaangaowanie i rado z tego, e ma si wpyw na wasn drog yciow. Staram si tak y, eby kady dzie spoytkowa jak najlepiej z dobrymi ludmi, w przyjemnych miejscach, robic rzeczy, z ktrych mona czerpa satysfakcj i energi do nowych dziaa. Jestem osob, ktra wszdzie szuka moliwoci tworzenia nowych inicjatyw, pomysw, chwytania wiatru w agle. Wiem, e z ludmi, ktrzy to rozumiej, moemy zaj bardzo daleko. GELG to firma, ktra lubi metal i prac z nim w kadej, najrniejszej formie. Mylc o niej, jestem dumna z rodzicw, e w tak trudnych warunkach rynkowych, w ktrych rozpoczynali, udao im si zbudowa firm, ktra jest liderem na rynku tocznictwa w Wielkopolsce. Jestem dumna z tego, e GELG liczy si dla klientw polskich i zagranicznych, e buduje trwae relacje z klientami, wsppracujc z nimi przez wiele lat, i e si tak uparcie, nieprzerwanie rozwija, inwestujc w to zdecydowan wikszo zyskw. Wraz ze mn od 11 lat pracuje w firmie mj m, Dominik, jest dyrektorem sprzeday. Uwaam, e wietnie si sprawdza w negocjowaniu z klientami wszelkich warunkw i doskonale radzi sobie z podtrzymywaniem dobrych relacji. Widz, e to lubi i e dba o swj zesp. Czsto oboje stajemy na gowach, pracujc nie tylko w firmie, ale rwnie w domu, nieustannie przy komputerach i telefonach. Bez niego bym sobie nie poradzia ze wszystkimi obowizkami. Czasami myl, e jest lepszym tat ni ja mam. Ostatnio po obejrzeniu wiadomoci w telewizji dzieci powiedziay, e si ciesz, e mamy prac.
124 | GELG

Rozumiej wicej od swoich rwienikw, poniewa bezustannie rozmawiamy z nimi o wszystkim, co si dzieje z nami, na wiecie i w firmie. W projekcie Firmy rodzinne peni rol koordynatora sieci i jestem odpowiedzialna za spotkania tematyczne i mentoringowe. Reprezentuj rwnie stowarzyszenie Inicjatywa Firm Rodzinnych na rnych spotkaniach. Na przykad we wszystkich miastach wojewdzkich w Polsce, w imieniu Inicjatywy Firm Rodzinnych razem z Newsweekiem nominuj ambasadora Firm Rodzinnych, czyli firm, ktra nas wspiera na terenie lokalnym. Bardzo mnie cieszy moliwo wymiany dowiadcze z innymi rodzinami. Porzdkuje to moj wiedz i daje moliwo budowania sieci relacji i zaufania na przyszo. Mam poczucie, e nabralimy jeszcze wikszego tempa i inicjujemy dobre zmiany u siebie. I mam nadziej, e nie jest to chwilowy optymizm, ale powana zmiana w kierunku udoskonalenia zarzdzania. Poniewa podczas spotka programu Firmy rodzinne panowaa niezwyka energia, postanowiam kontynuowa moj rol. W obecnej chwili budujemy wraz z moim Tat, Sebastianem Margalskim, Magdalen Pazgan i jeszcze kilkorgiem yczliwych osb zaangaowanych w nasz zesp Fundacj Firm Rodzinnych, ktra inicjuje dziaania pod mottem Firmy Rodzinne Firmom Rodzinnym. W moim odczuciu IFR jest koron naszego drzewa, a Fundacja bdzie konarami, pniem i korzeniami. Bdziemy zajmowali si organizacj spotka tematycznych i mentoringowych z dowiadczonymi ekspertami i przedsibiorcami rodzinnymi, tworzymy midzynarodowy portal sieciujcy marki rodzime (www.sieciowanie.pl, www.firmyrodzinne.com), bdziemy przyznawali znaki Sprawdzona Firma Rodzinna wedug opracowanej przez nas metody procesu certyfikacji i promocji. W planach mamy te wspprac z wieloma midzynarodowymi organizacjami. Nawizalimy ju kontakt z midzynarodow organizacj Family Business Network, z ktr bdziemy realizowali program Swatanie. Jest to program wymiany drugiego pokolenia w firmach rodzinnych, polegajcy na przyjmowaniu do siebie na praktyki dzieci ludzi pracujcych w innych przedsiwziciach rodzinnych w celu nabrania przez nie dowiadczenia. Jest to poczenie dziaa biznesowych pomidzy firmami i oczywicie fajny, ciekawy sposb stworzenia swoim dzieciom okazji do zdobycia interesujcych dowiadcze zawodowych i yciowych. Mam nadziej, e przez realizacj tych dziaa, w oparciu na dowiadczeniu GELG -u i innych duych, polskich i zagranicznych firm rodzinnych, bdziemy mogli wsptworzy rodowisko sprzyjajce rozwojowi przedsibiorczoci. Wiem, e dziki temu take wzmacniam GELG. Jestem przekonana, e z tych dziaa skorzystamy wsplnie i e nowe relacje zaowocuj w przyszoci konkretnymi powizaniami biznesowymi. Taka wizja rozwoju sprawia, e kadego dnia wieczorem mam apetyt na jutro, a potem z przyjemnoci wsiadam
GELG | 1 25

w pocig o 4 rano i ogldajc przez okno budyniowe chmurki, ciesz si na kolejne spotkanie z Rodzinnymi.

NAZYWAM SI ANNA GRUPISKA, jestem crk wacicieli GELG -u i siostr Katarzyny. Skoczyam Zarzdzanie i Marketing na Uniwersytecie w Poznaniu, gdzie mieszkalimy z moim przyszym mem. Mielimy tam swoje mieszkanie, tam chcielimy znale prac i si usamodzielni. Ale bya presja ze strony mamy, by jak najszybciej zasili szeregi GELG -u, i ulegam. W tamtym czasie Kasia chwilowo bya wyczona z firmy, bo musiaa zaj si malek creczk, trzeba byo przej jej klientw, a nikt inny nie mg si dogada z Anglikami. I tak zostao. Z roku na rok coraz trudniej byo mi si zdecydowa na zmian pracy. Stalimy si niezastpieni. Pamitam telefon od mamy, kiedy byam w szpitalu na porodwce, z pytaniem: kiedy bd w firmie? Teraz troch auj, e od razu tu zaczynaam. Przydaoby si par lat pracy gdzie indziej, aby sprbowa wasnych si i nabra dowiadczenia. Czuj potrzeb cigego pogbiania wiedzy. Przyszam do firmy z zaoeniem, e trzeba j unowoczeni, zacz profesjonalnie zarzdza. Zaczam od wdroenia zintegrowanego systemu. Najpierw trzeba byo zebra informacje, uporzdkowa procesy, eby mona byo podejmowa racjonalne decyzje. To nie jest prosta sprawa, trzeba woy we duo pracy, nakarmi system, by potem mc z tego czerpa. Nie wszyscy widzieli warto tego, co usiowaam wprowadzi. Byo duo oponentw, rwnie ze strony rodziny. Dopiero po kilku latach wida i mona doceni rezultaty tej mozolnej pracy. Wci doskonalimy nasz system, rozszerzamy jego funkcjonalno. Jestem przekonana o jego wartoci. Mamy drobn produkcj i eby j dobrze wyceni, koszty produkcji powinny by dobrze obliczone na kadym etapie, a nie tylko tak z grubsza, szacunkowo. Jak si jest operatorem systemu, to wida wszelkie procesy i mechanizmy zachodzce w firmie. Wprowadzamy system motywacyjny, ktry powinien bazowa na sprecyzowanych i weryfikowalnych wskanikach. Ocenianie pracy ludzi nie powinno by subiektywne, bo to zamiast motywowa pracownikw demotywuje ich. Uwaam, e w firmie prawie wszystko mona sprowadzi do cyfr, wskanikw i analiz. Marzyam, by peni w GELG -u funkcj doradcz, bym moga wprowadzi system i z niego korzysta. Ju po drobnych symptomach zorientowa si, e co le idzie,
12 6 | GELG

reagowa i usuwa bdy. Kto musi to kontrolowa. Uwaam, e im wicej informacji jest w systemie, tym lepiej dla firmy. To jest warto spki, a nie poszczeglnych osb. Przez rzetelnie i w odpowiednim czasie wprowadzone dane skracamy obieg dokumentw, nie dublujemy tych samych czynnoci, w por eliminujemy bdy. Zaczynaam porzdkowa procesy razem z mam. Teraz mamy zesp ludzi, z ktrymi wietnie si rozumiemy i moemy wsplnie rozwija firm. Ciesz si, bo mimo trudnoci praca daje mi satysfakcj i widz efekty. Jestemy w trakcie wprowadzania kodw kreskowych na produkcji, co da moliwo ewidencji produkcji w toku, na bieco, pomoe te lepiej organizowa aktualn prac i planowa kolejne zlecenia. Dotychczas byo to problematyczne ze wzgldu na du rnorodno produkcji. Mam nadziej, e teraz si uda. Nowe technologie wkraczaj rwnie w obszar magazynw. Przed nami wdroenie systemu CRM (zarzdzania relacjami z klientem). Firma si rozwija, jej organizacja musi za tym nada. Wiele rzeczy mona i trzeba jeszcze usprawni. Zajmuj si rwnie pozyskiwaniem rodkw unijnych. Tego te trzeba si byo nauczy. Pierwsze fundusze zdobyam w 2005 roku. Od tego czasu udao mi si to kilkakrotnie i jest si z czego cieszy. Dziki dofinansowaniu GELG mocno si rozwin, zakupilimy nowoczesne maszyny, takie jak linie technologiczne, lasery, roboty. Najwikszym plusem pracy w firmie rodzinnej jest moliwo duej samodzielnoci. Bardzo ceni sobie to, e mam tu tak szerokie uprawnienia i dostp do wszystkiego. W obcej firmie miaabym wski zakres kompetencji. Tutaj mam woln rk i jak si upr, to mog przeforsowa prawie wszystko. Mog realizowa swoje ambicje, duo z siebie da i si rozwija. Ale paradoksalnie jest to te minusem. Firma jest jak dziecko, cigle bierze i cigle mu mao. Bardzo atwo si w tym zatraci. Jest mnstwo rnych spraw, problemw, jak czowiekowi zaley, to atwo si nakrci, angaowa we wszystko po kolei, i wtedy zaczyna brakowa czasu na swoje ycie. Minusem firmy rodzinnej jest to, e nie zawsze potrafimy si od tych problemw zdystansowa. Mj m take pracuje w GELG -u. Zaczyna od obsugi logistycznej, teraz jest dyrektorem zakupw. yjemy tym, co dzieje si w firmie i czsto w domu rwnie poruszamy tematy firmowe. Brakuje czasu na rodzin, brakuje nam babci i dziadka w tradycyjnym wydaniu. Nasi rodzice s bardzo lubiani i szanowani przez pracownikw, ktrzy mwi o nich Tata, Mama. Tata, czyli Prezes, jest dobrym czowiekiem, a przede wszystkim fachowcem. Za jego jedno dobre sowo ludzie s gotowi wiele zrobi. Przyjeda przed 6 rano, przechodzi przez cay zakad, z kadym si wita, kademu podaje rk. Do mamy te kady moe przyj, wyali si czy wypaka swoje kopoty, a ona to taka prawdziwa mama, ktra wysucha, pocieszy i znajdzie rozwizanie.
GELG | 1 27

Teraz rodzice nareszcie mog troch zwolni. Maj w nas wsparcie i 5 minut dla siebie. Ciesz si, e z tego korzystaj. Naley im si po tych wszystkich latach, kiedy ich ycie podporzdkowane byo tylko pracy. Urszula Homann, Katarzyna Gierczak-Grupiska, wrzesie 2011

Oficjalnie o firmie:
GELG sp. z o.o.: dwupokoleniowa firma rodzinna z siedzib w machowie koo Wronek, woj. wielkopolskie, zaoona w 1989 r. Wraz z GELG Narzdziowni zatrudnia blisko 300 osb. Zakres dziaalnoci: produkcja podzespow i elementw metalowych dla przemysw: elektrotechnicznego, elektrycznego, meblowego, samochodowego, konstrukcji stalowych, AGD i innych. Produkcja wyrobw wasnych, w tym metalowych kanistrw do paliwa, skrzy elektrycznych, lokatorskich, elementw uytkowych ozdobnych na zamwienia. GELG wiadczy usugi toczenia do 500 t, automatycznego malowania proszkowego i pokrycia nanoceramik, spawania Tig, Mig, Mag, cicia laserami oraz gicia. GELG jest jednym z aktywnych zaoycieli stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych i fundatorem Fundacji Firm Rodzinnych. www.gelg.pl, www.firmyrodzinne.pl

12 8

GELG

GOODWAY
Zdrowy biznes Krlw

NAZYWAM SI GRZEGORZ KRL, jestem zaoycielem firmy Goodway.

11

lat temu byem zupenie innym czowiekiem. Wayem 127 kilogramw, w wieku 44 lat musiaem przej na rent. Do tego czasu zarabiaem jako manager do wynajcia, co polegao na wyciganiu na prost firm, ktre popady w kopoty, i oznaczao cigy stres, nienormowany czas pracy, mnstwo spotka, posiedze, konferencji, czsto przy suto zastawionym stole. To ostatnie najmniej mnie martwio, bo rosncy brzuch dodawa prestiu. Przecie takiego wygldu oczekuje si u nas od prezesa. Niestety mj organizm zacz si sypa. Miaem kopoty z chodzeniem, kreniem, oddychaGrzegorz Krl niem. Doprowadzi do tego mj styl ycia, a gwnie niezdrowe odywianie. Lekarze nie mieli mi wiele do zaoferowania, kazali ograniczy aktywno zawodow do minimum i najlepiej w fotelu przed telewizorem odlicza kolejne dni. Siedziaem w domu, rodzina rozchodzia si do swoich zaj, a ja usiowaem zabi czym wolny czas. Najczciej byo to wygldanie przez okno. Punktem zwrotnym w moim yciu okazao si spnienie cysterny dowocej benzyn na poblisk stacj benzynow. Obserwowaem j codziennie od kilku miesicy i wiedziaem, e przyjedaj punktualnie o godz. 12. Z okien mojego mieszkania na 15. pitrze widziaem z daleka jak podjedaj, rozwijaj we, przepompowuj paliwo. W ten
G O O DWAY | 1 29

sposb miaem codziennie zajte przynajmniej kilkanacie minut. Kiedy pewnego dnia cysterna nie pojawia si punktualnie, po krtkim czasie wpadem w histeri przekonany, e moim chopcom przydarzyo si co strasznego. Wczyem radio, telewizor, chciaem dzwoni na policj, z napiciem czekaem na wiadomo o wypadku. Dopiero po pewnym czasie zapaem si za gow: Co wyprawiam? Wariuj z bezczynnoci, odcity od ludzi na 15. pitrze nowoczesnego wieowca. To bya chwila, w ktrej doszedem do ciany. Zrozumiaem, e jeli nie zmieni swego ycia, oszalej. Wiedziaem, e t zmian musz zacz od siebie. Doszedem do wniosku, e przyczyn moich wszystkich kopotw jest otyo. Zrozumiaem, e jeli schudn, to bd sprawniejszy i bd si lepiej czu. Niestety prbowaem ju chyba wszystkich dostpnych na rynku diet i adna z nich nie przyniosa rezultatu. Nawet jeli na pocztku nastpowa spadek wagi, to po pewnym czasie skakaa ona jeszcze wyej, co mnie ogromnie frustrowao. Pomylaem wic, e jeli jeszcze raz miabym podj walk o siebie, to musz znale taki program ywienia, ktry wyeliminowaby wszystkie bdy poprzednich diet. Nie mogo by mowy o adnej suplementacji, ktra zmuszaaby mnie do robienia specjalnych koktajli, nie chciaem diety opartej tylko na tuszczach albo specjalnych zupkach. Do miaem monotonnych diet, w ktrych wikszo skadnikw jest zabroniona, a wybiera mog tylko spord kilku dostpnych. Poniewa lubi duo zje, potrzebowaem takiego programu ywienia, ktry nie ograniczaby mnie w zakresie iloci i pozwala zje tyle, ile chc, a najlepiej im wicej, tym lepiej. Powiedziaem to mojemu synowi, ktry wtedy uczy si w Technikum Gastronomicznym. Radkowi wydawao si to abstrakcj, eby mona byo wymyli diet, w ktrej im wicej si je, tym wicej si chudnie. Ale przekonaem go, e warto si przynajmniej zastanowi, czy nie jest to moliwe. Bo skoro s produkty, od ktrych si chudnie, gdy ilo energii potrzebnej do ich strawienia jest wiksza, ni nam jej dostarczaj (np. oglnie znana czarna rzepa), to sprbujmy znale ich wicej. Oprcz rzepy s przecie jeszcze: saata, kapusta, rzodkiewka, kalafior, brokuy to warzywa powodujce chudnicie, tylko mao kto zdaje sobie z tego spraw. Podzielilimy z Radkiem produkty ywieniowe na trzy grupy. Do pierwszej zaliczylimy te, od ktrych si chudnie, do drugiej te, od ktrych nie przytyjemy, a do trzeciej produkty, na ktre trzeba uwaa. Zostaem poddany eksperymentowi, czy bd w stanie wytrzyma, jedzc przez tydzie produkty tylko z pierwszej grupy. Na pocztku byo troch ciko, ale rezultat wart by wyrzecze. W cigu tygodnia schudem 7 kg! Nastpne tygodnie nie byy ju takie spektakularne, ale przykadaem si solidnie i chudem ok. 1,5 kg tygodniowo. Mijay dni i tygodnie, waga spadaa i w pewnym momencie zauwayem, e si zmieniam, e moje ciao wyglda duo lepiej. To nie bya tylko redukcja wagi,
13 0 | G O O DWAY

mj organizm zosta zmuszony do cakowitej przebudowy. Realizowaem ten program konsekwentnie i po 7 miesicach wayem ju tylko 90 kg, co oznaczao, e schudem 37 kg! Pozbyem si wielu schorze i zaczem dobrze funkcjonowa. Wobec tak spektakularnych rezultatw znajomi i rodzina zaczli wywiera na mnie presj, eby otworzy gabinet i zacz pomaga innym. W 2000 r. otworzylimy wic z Radkiem gabinet i nazwalimy go Studio Zdrowia. Z perspektywy czasu widz, e miejsce na gabinet wybralimy fatalne. Byo to pomieszczenie po zlikwidowanej dawno temu Fabryce Maszyn niwnych, do ktrej nikt nie mg trafi. Odchudzanie poczylimy z masaem wspomagajcym ukad limfatyczny, czyli odpornociowy. Zawsze interesowao mnie zioolecznictwo i medycyna naturalna, wczeniej zrobiem nawet kurs masau, co teraz okazao si przydatne. Dodalimy te do naszego programu oczyszczanie organizmu za pomoc zi peruwiaskich. Zwykle diety oparte s na ograniczaniu jedzenia. Nasi klienci musieli zrozumie, e odnios sukces, jeli bd je duo. Typowalimy produkty powodujce spadek wagi, a poszczeglne osoby wybieray je wedug wasnego upodobania, pamitajc, e im wicej tych produktw dostarcz organizmowi, tym szybciej odnios sukces. Wikszo programw dietetycznych jest idiotyczna. Ograniczanie kalorii przez pewien czas to tylko przygotowanie organizmu do tego, aby umia przetrwa w kryzysowych sytuacjach. Organizm uczy si, jak oszczdza energi i staje si mistrzem w magazynowaniu jej zapasw w komrkach tuszczowych. Szybko odnielimy sukces, gabinet si rozwija, klienci polecali nas sobie nawzajem, czyli mielimy marketing szeptany i trwao to przez kilka lat. My sami traktowalimy to jako dowiadczenie, bo wci si uczylimy. Syn w midzyczasie ukoczy studia gastronomiczne, potem pojecha do Szwajcarii, gdzie zdobywa kolejne dowiadczenia w dziedzinie prawidowego ywienia, a ja przyjmowaem ludzi w gabinecie. W pewnym momencie postanowilimy otworzy nowe gabinety, rozwin dziaalno, przyuczy osoby do masau, tak aby wszystkie nowe gabinety mogy oferowa ten sam produkt. Realizacja pomysu nie przyniosa jednak oczekiwanych efektw, bo przyuczeni przeze mnie masayci nie osigali takich sukcesw jak ja. Poniewa masa pobudza komrki organizmu i pozwala osiga lepsze efekty w odchudzaniu, pomylelimy, aby masayst zastpi sprztem. Po rnych prbach znalelimy w Czechach producenta urzdzenia pod nazw Rolletic. Przetestowalimy to urzdzenie przez dwa tygodnie w pewnym orodku wczasowym i okazao si, e wszystkie osoby, ktre z nami tam pojechay, odniosy sukces. Kiedy mielimy ju to urzdzenie, nastpio rozdzielenie firmy. Ja prowadziem dalej swj gabinet, a Radek otworzy pierwszy gabinet Rolletic, do ktrego wstawi urzdzenia do masau. Wkrtce
G O O DWAY | 131

zacz odnosi takie same sukcesy jak ja. Oferowalimy cay pakiet: program ywienia, program oczyszczania organizmu oraz dodatkowy element wspomaganie organizmu za pomoc naturalnych preparatw. Dobieralimy klientom preparaty wspomagajce organizm, dziki ktrym ja jestem dzisiaj cakowicie zdrowym czowiekiem i nie mam ju adnych schorze. Majc odpowiednie urzdzenie, mona byo skopiowa pierwszy gabinet, wic otworzylimy trzy kolejne. Zatrudnilimy tam ludzi nie zwizanych ani z dietetyk, ani z fizjoterapi. Chcielimy sprawdzi, czy takie osoby tylko po naszym przeszkoleniu s w stanie prowadzi tego rodzaju gabinet i realizowa nasz program. Okazao si, e tak. Skrupulatne realizowanie programu pozwalao odnosi sukces. W 2006 r. powstaa firma Rolletic Polska i Radek zacz otwiera nowe gabinety. Co 34 dni otwierany by kolejny, w ktrym mia by realizowany cay nasz program. W sumie powstao ich ok. 350. Teraz wiem, e ich liczba przerosa nasze siy. Nasz rol byo wspieranie powstajcych gabinetw, szkolenie ludzi i pomaganie im, ale byo ich tak wiele, e otrzymywali od nas zbyt mae wsparcie. Gabinety zaczy y wasnym yciem, czsto idc na atwizn i sprzedajc ludziom masae i dalej si nimi nie interesujc. Nie przekonywali klientw, e aby odnie faktyczny sukces, czyli popraw zdrowia i sylwetki, musz realizowa cay program. Trudno si wic dziwi, e liczba sprzedawanych karnetw bya coraz mniejsza, bo mao kto odnosi oczekiwany rezultat. Zrozumielimy, e musimy w wikszym stopniu spopularyzowa nasz program, bo ludzie nie do koca pojmowali, na czym on polega. Wikszo osb mylaa, e mona odnie sukces w odchudzaniu, korzystajc tylko z masau, co jest nieprawd, bo aby go odnie, trzeba realizowa wszystkie cztery elementy programu, ktry nazwalimy Programem Krlw. Teraz wanie zajmujemy si zwikszaniem tej wiadomoci i popularyzacj naszego programu. Wracamy do nazwy gabinetw Studio Zdrowia, w ktrych ludzie bd mogli odzyska pen sprawno, a nie tylko skorzysta z masau. Przyjlimy te now nazw firmy Goodway, bo jestemy na dobrej drodze. Powstaje nowa strona internetowa, na ktrej bdziemy wyrnia gabinety w peni realizujce nasz program po to, aby klienci wiedzieli, e tam znajd gwarancj sukcesu i nasze wsparcie. Musimy znale nowy sposb na rozpropagowanie nowego programu, w przeciwnym razie moemy si zapisa w historii jako meteoryt, ktry zajania i zgas, czyli ci, ktrzy mieli doskonay pomys, ale nie umieli go sprzeda. Minione 10 lat potraktowalimy jako okres zbierania dowiadcze, a teraz bogatsi o now wiedz chcemy wyruszy w drog na nowo. Skupiamy si na przekazaniu naszej idei. Syn zajmuje si stron internetow, Programem Krlw, a ja porzdkuj kontakty z gabinetami, inspiruj ich wacicieli oraz doradzam klientom indywidualnym.
13 2 | G O O DWAY

Na naszej stronie internetowej jest ankieta, ktr naley wypeni, aby przystpi do programu i wtedy mog dobra diet dla konkretnej osoby albo j skierowa do odpowiedniego gabinetu Studio Zdrowia, gdzie dostanie pene wsparcie. S to dla nas wci nowe dowiadczenia. Od klientw zbieramy ankiety i relacje i na ich podstawie obserwujemy, jak program dziaa. Bardzo speniam si w tej pracy. Sukcesem jest dla mnie, gdy kto staje na wadze i widzi rnic. Gdy sam prowadziem gabinet, to od godziny 7 rano do 24, codziennie, co godzin wykonywaem masa. Cho moe brzmi to nieprawdopodobnie, to nie brakowao mi energii, bo co godzin spotykaem si z czowiekiem sukcesu i to mnie nakrcao. Gdyby zdarzya si sytuacja, e kolejne trzy osoby nie traciyby na wadze, to zamknbym gabinet, bo czwartej poraki ju bym nie znis. Ale kiedy co godzin widz zadowolonego czowieka, to mnie te to nastawia pozytywnie i nie czuj zmczenia. Mam du satysfakcj z tego, co ju zrobilimy. Chciabym przekaza jak najwikszej liczbie osb, jak zdrowo si odywia, e mona doskonale y. Nasze najwiksze wyzwanie widz teraz w obszarze edukacyjnym, w pokazywaniu, e proponowany przez nas sposb odywiania moe doprowadzi ludzi do dugowiecznoci. Przecie ja 10 lat temu wygldaem jak wasny ojciec! Mj organizm by zdewastowany, a dzisiaj czuj si, wygldam i dziaam jak mody czowiek, chocia mam 55 lat. Dziki prawidowej diecie moemy naprawi wiele rzeczy. Nie musi by rnicy w funkcjonowaniu organizmu osoby trzydziesto- i siedemdziesicioletniej. Moemy bez problemu funkcjonowa ok. 120 lat w zdrowiu, bo skoro nasz organizm co siedem lat cakowicie si regeneruje i odtwarza, to organizm siedemdziesiciolatka moe by taki, jak organizm trzydziestolatka. W cigu siedmiu lat nastpuje cakowita wymiana komrek i w zalenoci od tego, jaki budulec im dostarczymy, z tego nasze ciao si zrekonstruuje. Oczywicie, jeli organizm jest zanieczyszczony i zdewastowany, to odtworzenie zdrowych komrek jest trudniejsze, ale wci moliwe. Jednak za pomoc normalnego odywiania nie jestemy w stanie dostarczy organizmowi wszystkiego, co potrzebne jest do prawidowego funkcjonowania. Teoretycznie byoby to moliwe, ale w praktyce nasza dieta jest zbyt uboga i zbyt mao zrnicowana, dlatego potrzebna jest suplementacja. W dodatku mamy ma wiadomo tego, czego nasz organizm faktycznie potrzebuje. Nie zbudujemy budynku z piknej cegy klinkierowej, jeli na placu budowy zrzucimy pustaki. Jeli chcemy, aby organizm dobrze funkcjonowa, to musimy da mu najlepszy budulec. Na co dzie odywiamy si fatalnie i mamy tysic usprawiedliwie na to, e nie da si inaczej, bo jestemy np. bardzo zapracowani. To s tylko wymwki. Trzeba zmieni nawyki ywieniowe, a lodwk zaopatrywa w to, co zdrowe. Ilu ludzi tak naprawd wierzy w powiedzenie, e jeste tym, co jesz, ilu zwraca na to uwag? A przecie kiedy jesz martw, pozbawion
G O O DWAY | 1 33

wartoci ywno, twoje ciao te nie ma w sobie ycia. Natomiast jeli stosujesz diet pen ycia, obfitujc w wiee warzywa i owoce, sam te bdziesz peen si yciowych i energii. Na tym to polega. Testowalimy mnstwo produktw, eby do naszej oferty wybra najlepsze. Za nami stoj lata dowiadcze. Codziennie zwracaj si do nas rne firmy z wasn ofert zainteresowane wspprac. Testowalimy m.in. kolagen, ktry dostarczano nam w piciolitrowych baniakach. Pocztkowo wydawao si, e moe mie rewelacyjne dziaanie, ale potem okazao si, e to tylko dziaanie powierzchowne, a podobny efekt mona uzyska, nakadajc regularnie na twarz kurze biako. Czsteczki kolagenu s bowiem zbyt due, eby wnikn gboko w struktur organizmu. I dobrze, bo kolagen to biako rybie, obce dla naszego gatunku. Jeli chcemy, by w naszym organizmie byo wicej wasnego kolagenu, to powinien on sam go wytworzy. Dlatego waniejsze jest dostarczanie organizmowi odpowiednich surowcw, aby mg to zrobi. Dochodzilimy do tej wiedzy na zasadzie prb i bdw i jeli odnosilimy widoczne sukcesy, to potem szukalimy ich potwierdzenia w literaturze naukowej. Czsto bya to intuicja. Kiedy powstawa Program Krlw, w ktrym mwilimy, e im wicej bdziesz jad, tym lepiej, to wydawao si to kompletn abstrakcj. Teraz ju wiemy, na czym to polega i moglibymy to nawet matematycznie rozrysowa. Aby nasz organizm mg si odtwarza, jest mu potrzebna woda. Nie chodzi o zwyk wod. Potrzebuje wody z komrek rolinnych. Im wicej bdziemy je surowych warzyw, tym rekonstrukcja organizmu bdzie szybciej przebiegaa. A my pijemy zwyk wod i mylimy, e z niej moemy co zbudowa. Ta woda jest nam niezbdna do celw transportowych i oczyszczania organizmu, ale nie ma nic wsplnego z jego odmadzaniem. Chcc by modymi, musimy dostarcza organizmowi wod rolinn, a uczynimy to, jedzc surowe warzywa. To wszystko, do czego namawiamy, ma potwierdzenie w nauce. Alexis Carrel, naukowiec z Francji, laureat pokojowej nagrody Nobla powiedzia: Komrka jest niemiertelna! To tylko pyn, w ktrego otoczeniu yje, j degeneruje! Odnawiajc ten pyn systematycznie oraz dajc komrce poywienie, ktrego wymaga, moe ona praktycznie y wiecznie. Propagowaniem tej wiedzy chce si zajmowa firma Goodway w swoich gabinetach Studio Zdrowia.

13 4

G O O DWAY

NAZYWAM SI RADOSAW KRL, jestem synem Grzegorza. Istniejce na rynku diety polegaj albo na ograniczeniu jedzenia i liczeniu kalorii, albo s monodietami, ktre opieraj si na jedzeniu przez duszy czas jednego tylko rodzaju pokarmu: biaka, tuszczw, kapusty itp. Ojciec prbowa wszystkich tych diet. W niektrych przypadkach na pocztku rzeczywicie by efekt. Trudno eby nie byo, kiedy przestaje si je. Winiowie zwykle s chudzi, pytanie tylko, czy s zdrowi? Po kadym takim schudniciu nastpowa u taty zawsze efekt jo-jo. Dlaczego? Bo organizm, ktry czas diety traktowa jak okres kryzysu, chce jak najszybciej porobi zapasy na ewentualny kolejny czas godu. Do tego w trakcie diet niskokalorycznych spada rwnie sprawno zyczna. S to ze programy ywieniowe, rozstrajajce organizm. Kiedy ojciec walczy ze swoj otyoci i chorobami, ja wanie byem uczniem Technikum Gastronomicznego. Wsplnie zaczlimy si zastanawia, czy mona mu pomc w inny sposb. Skoro niejedzenie nie przynosi rezultatw, to moe, paradoksalnie, efekty przyniesie jedzenie? Bo jeli bdzie je wicej, ale tego, co nie buduje tkanki tuszczowej, tylko regeneruje komrki, czyli wicej biaek, dobrych tuszczw i warzyw, to jego organizm bdzie si regenerowa i na odbudow bdzie zuywa bardzo du ilo energii. A jeli nie znajdzie jej w jedzeniu, to bdzie musia pobra j z wasnych zapasw. Fakt, e uczyem si w szkole gastronomicznej, niewiele nam pomg. W szkole dostarczano nam przedpotopowych informacji. Na przykad na technologii produkcji uczono nas o kotach warzelnych wglowych, ktrych nie stosuje si ju nigdzie i ktrych w yciu nie widziaem na oczy. Powicono na to kilkanacie godzin, zapoznajc nas teoretycznie z ich budow, obsug, rodkami bezpieczestwa itp. Szkoa zupenie nie nada za rozwijajc si nauk. To samo jest z piramid ywieniow, ktrej wci ucz w szkole, ale ktr coraz trudniej jest obroni. Tylu ludzi ma problemy ze zdrowiem, nadwag, a w piramidzie podstaw ywienia wci s wglowodany, bo daj energi. To, czego si uczyem w technikum, byo sprzeczne z moimi obserwacjami, wic odrzucilimy teori ksikow. Skoczyem studia gastronomiczne na kierunku hotelarstwo i gastronomia. Nie nauczyli mnie tam zbyt wiele, bo miaem ju za sob trzyletni sta pracy na stanowisku szefa kuchni. Potem wyjechaem na dwa lata do Szwajcarii i tam zobaczyem troch inny sposb odywiania. W Szwajcarii ludzie yj duej ni u nas, wikszo z nich osiga 8090 lat. Jedz posiki o staych porach, bardzo duo warzyw prawie surowych, krtko tylko gotowanych lub duszonych. Kiedy przestawiem si na ich sposb odywiania, bardzo dobrze si czuem, miaem wicej energii i przestaem chorowa. Te spostrzeenia
G O O DWAY | 1 35

Grzegorz i Radosaw Krl

przywiozem do Poznania i zaczlimy modyfikowa diet rozpisan dla ojca. On lubi je, wic jad duo, a waga pomimo to spadaa. Proponowana przez nas dieta wyglda nastpujco: pierwszy tydzie to oczyszczanie organizmu jemy gwnie surowe warzywa, im wicej, tym lepiej. Do tego troch niskoprocentowego nabiau, jogurt naturalny, otrby. Energi czerpiemy z zapasw, a nie z tego, co zjemy. Daje to ogromny wzrost energetyczny, jakby lampk podczy nie do gniazdka, a do caej elektrowni. To powoduje, e ludzie bardzo dobrze si czuj. Potem w kadym kolejnym tygodniu co dochodzi: kurczak, tuczyk, zupa jarzynowa, ale wsplnym mianownikiem s warzywa. Dla chccych si szybko odchudzi surowe warzywa powinny stanowi 70% posiku, a pozostae 30% ryby lub miso. Dziki temu, e w kadym kolejnym tygodniu jest co dodawane, program nie staje si monotonny. Stosujc t diet, ludzie chudn okoo kilograma tygodniowo. Program rozpisany jest na 14 tygodni, ale wszystko zaley od tego, ile dana osoba chce schudn. Osoby otye na pocztku chudn wicej, ale to nie jest redukcja tkanki tuszczowej, tylko efekt oczyszczania organizmu. Potem jest okres stabilizacyjny, w ktrym musimy t wag
13 6 | G O O DWAY

utrzyma. Stosujc nasz diet, nie da si nie schudn, bo gdyby komu si to udao, byby pierwsz osob, ktra tyje od saaty, kapusty czy ogrkw, a to nie jest moliwe. Ta dieta dziaa jednak tyko wtedy, gdy jestemy w stanie duo zje. Wtedy mamy szans na odchudzenie i przebudow organizmu. Ojciec od zawsze zajmowa si naturoterapi, ma cudowne rce, ktre lecz, wic otworzy gabinet, w ktrym gwnie oferowa masae. Kiedy przeszed na now diet, jego klientki zauwayy, e z kadym tygodniem wyglda coraz lepiej. Zacz im wic drukowa ulotki z diet, ktr sam stosowa i one te zaczy odnosi sukces w odchudzaniu. Ja w tym czasie byem szefem kuchni w restauracji w Warszawie. Pewnego dnia pka mi siatkwka w oku i lekarz zaleci wypoczynek, a najlepiej zmian pracy. Wrciem do Poznania i zaczem pomaga ojcu w gabinecie. Widziaem, e pracowa codziennie po 16 godzin, tylu byo chtnych na jego masae. Poniewa ma uprawnienia, by szkoli masaystw, zaproponowaem mu, aby wyszkoli kilku i otworzymy nastpne gabinety. Kiedy pomys nie przynis spodziewanych sukcesw, pomylaem, by masaystw zastpi urzdzeniem masujcym Rolletic. Zabralimy wic dziesi kobiet, ktre chciay si odchudzi, na turnus pod Poznaniem, gdzie postanowilimy wyprbowa to urzdzenie. Zastosowalimy u klientek peruwiaskie zioa oczyszczajce, do tego nasz program ywieniowy, masa, saun i basen. Wszystkie kobiety schudy, a od Rolletica wrcz si uzaleniy. Kupilimy trzy takie urzdzenia, wstawilimy je do gabinetu i odnielimy peen sukces. Otworzyem wic kolejny gabinet i podpisaem umow z Klubem Puszystych. Czterdzieci pa przystpio rwnoczenie do programu i wszystkie odnotoway znaczcy spadek wagi. Potem poszo lawinowo. Sukces tych kobiet opisano w Super Linii, co dao nam darmow reklam na ca Polsk. Zaczli zgasza si ludzie z pytaniem, czy mog otworzy takie gabinety w innych miastach. W Poznaniu zaczy je otwiera nasze bye klientki, ktre stay si chodzc reklam naszego programu. W cigu kilkunastu miesicy powstao ok. 350 gabinetw, co, jak ju tata wspomina, nas przeroso, bo nie bylimy przygotowani na tak ekspansj. W pewnym momencie zatrudniaem dwanacie osb, ktre zajmoway si jedynie sprzeda, serwisem, transportem i zakupem materiaw. Nie mielimy kadry szkoleniowej, bo poza mn i ojcem nikt nie by w stanie przeprowadzi prawidowo szkolenia dla pracownikw gabinetw. W czci gabinetw le to wszystko rozumiano, skupiajc si tylko na masau. eby wyrni miejsca realizujce w caoci nasz program, stworzylimy sie gabinetw pod nazw Studio Zdrowia. Wsppracujemy z firmami, ktre uzupeniaj nasz program, produkuj naturalne kosmetyki i suplementy, a przede wszystkim z izraelsk firm stworzon przez dr Non Kuchin. Furor robi obecnie olej kokosowy, cukier
G O O DWAY | 1 37

brzozowy, a take chleb na bazie mki migdaowej, ktry nie powoduje tycia, a raczej spadek wagi. Wszystkie te produkty uatwiaj stosowanie naszego programu. Od 2011 r. zrobilimy now odson gabinetw Studio Zdrowia. Odeszlimy od pracy wycznie z osobami otyymi, bo zauwaylimy, e do gabinetu przychodz ludzie nie tylko z nadwag, ale kobiety po ciy, ktre chc szybko wrci do formy, oraz osoby starsze, dla ktrych Rolletic jest fajn alternatyw dla fitnessu czy marszu z kijkami. Na naszej nowej stronie internetowej zamieszczamy informacje o tych gabinetach, ktre przejd u nas szkolenie i dostan certyfikat, a my bdziemy pewni, e zrealizuj nasz program. Obecnie jest ich ok. 95, a chcemy, aby byo ich jak najwicej. Teraz promujemy Program Krlw i pokazujemy, gdzie w Polsce mona go realizowa. Staramy si, aby sta si rozpoznawaln mark w Polsce. Dziaamy na portalach spoecznociowych, ja prowadz blog na stronie Studio Zdrowia. W kilku gazetach ukazay si wywiady z nami. Prowadzimy szkolenia w gabinetach, do ktrych zapraszamy kobiety i opowiadamy im o naszym programie. Jeli s jakie sceptyczne klientki, ktre nie wierz wacicielce gabinetu, to ja na pewno mog to zrobi, bo jestem do tego programu w 100% przekonany. Na tym polega teraz nasza praca. Interesuj si dietoterapi, czyli leczeniem za pomoc jedzenia, i uzyskuj w tej dziedzinie doskonae rezultaty, szczeglnie u dzieci. Myl o jakiej staej rubryce w gazecie albo o programie w telewizji, gdzie mgbym gotowa i pokaza, jak to dziaa. Na og nie zdajemy sobie sprawy, jak jedzenie wpywa na nasze funkcjonowanie. Wiele osb jest najedzonych, ale nie odywionych. Mam nadziej, e coraz wiksza sie gabinetw Studio Zdrowia przyczyni si w naszym spoeczestwie do wzrostu wiadomoci, na czym polega zdrowe odywianie. Urszula Homann, sierpie 2011

Oficjalnie o firmie:
Goodway sp. z o.o.: dwupokoleniowa firma rodziny pastwa Krlw, dziaajca od ponad 10 lat w brany usug prozdrowotnych i wellness. Zakres dziaalnoci: Program Krlw to program zdrowego ycia, oferujcy oczyszczanie organizmu, program ywienia, ruch i masa oraz naturalne wsparcie. Gabinety Studio Zdrowia wspieraj klientw w odchudzaniu oraz edukacji, jak naley si prawidowo odywia. Uywany tam Rolletic to urzdzenie medyczne I klasy suce do masau wspierajcego proces odchudzania i modelujcego ciao. Polecane przez Goodway kosmetyki i preparaty lecznicze Dr Nona wykorzystuj lecznicze waciwoci mineraw Morza Martwego. www.programkrolow.pl; www.studiozdrowia.pl; tel. 661-484-913

13 8

G O O DWAY

HAES
Wirtuozi koloru

NAZYWAM SI DOMINIK KIEDROWSKI, prowadz firm HaeS w Tczewie, nasza brana to lakiernictwo samochodowe.

aeS dziaa od padziernika 2005 roku, jednak jego historia zaczyna si duo wczeniej, gdy w roku 1990 moja mama otworzya hurtowni motoryzacyjn o nazwie Danex. Byem wtedy malutkim chopcem i nie planowaem jeszcze swojej przyszoci, ale gdzie tak koo roku Karolina i Dominik Kiedrowscy z creczkami (od lewej) Id i Emili 1997, rwnolegle ze studiami, zaczem si angaowa w prac u niej. Nie byo to oficjalne zatrudnienie, raczej na zasadzie pomocy mamie. W dni wolne od nauki jedziem po towar do dostawcw z Poznania i Zielonej Gry, rozwoziem go do klientw i tak, powoli, zaczo mnie to wciga. Danex powsta w pocztkach wolnego rynku w Polsce. Nieraz syszelimy, e to dziwne, e kobieta wybraa bran motoryzacyjn, ale mama kierowaa si po prostu tym, e w Tczewie takiej hurtowni wtedy jeszcze nie byo i e znalazy si take osoby oferujce pomoc i wspprac. Danex zaangaowa si w dystrybucj chemii samochodowej jednego producenta na pnocy Polski. Z czasem gama dostawcw i produktw rozszerzaa si, a w 1994 roku podpisalimy umow o dugofalowej wsppracy z firm Novol spod Poznania, jako ich bezporedni dystrybutor gwnie w wojewdztwie pomorskim.
HAES | 1 39

Moja oficjalna dziaalno w biznesie rodzinnym rozpocza si w roku 2001, gdy zostaem formalnie zatrudniony w Daneksie. Przeszedem tam wszystkie etapy na pocztku siedziaem za kierownic dostawczaka, potem przejmowaem coraz wiksz odpowiedzialno. Z wyksztacenia jestem muzykiem i moje ycie w tej dziedzinie byo do burzliwe. Nauk gry na fortepianie rozpoczem w muzycznej szkole podstawowej w Tczewie, potem kontynuowaem j w szkole redniej w Gdasku, a w 9 klasie (bo tam jest 12-letni system nauczania) zapragnem sprbowa czego odmiennego i rozpoczem nauk gry na instrumencie dtym, na waltorni. Zagraem dwa dyplomy z fortepianu i waltorni i nawet niele mi wyszy, wic na studiach te prbowaem cign dwa kierunki i dwa instrumenty, ale duo bardziej byem zaangaowany w waltorni. Musiaem by cakiem dobry, bo zaczlimy z profesorem rozpatrywa udziay w konkursach. Niestety pod koniec pierwszego roku miaem do powany wypadek, ktry skreli moj karier zwizan z waltorni. Stao si to troch przez moj gupot, troch przez zbyt due zaangaowanie. Graem bardzo duo, a potem z gorczk niemal 40 stopni, z cik gryp, poszedem na prb przed koncertem orkiestrowym, ktry gralimy w Filharmonii. Organizm nie wytrzyma, nieodwracalnie uszkodziem sobie krta i nie mogem ju wrci do gry na instrumencie dtym. Zosta mi fortepian, a rwnolegle zaczem jeszcze nauk na wydziale teoretycznym kompozycj i teori muzyki. Jestem wic magistrem sztuki, absolwentem Akademii Muzycznej w Gdasku. Obroniem si w roku 2002 i to by koniec mojej zawodowej kariery w tej dziedzinie. Okoo czwartego roku studiw zacz mi si ksztatowa wiatopogld, zobowizania i doszedem do wniosku, e trzeba pomyle o tym, z czego utrzymam siebie i przysz rodzin. eby zarabia dziki muzyce, trzeba by albo wyjtkowo dobrym, albo mie ukady. Nie miaem ani jednego, ani drugiego, wic musiaem odpuci. Tym bardziej e angaowaem si w firm mamy i miaem w niej coraz wicej pracy. Jestem najstarszy z trjki rodzestwa, mj brat jest modszy o rok, a siostra o siedem lat. Brat pracuje w wojsku, siostra skoczya lenictwo. Oni nie zaangaowali si w prac w firmie rodzinnej. Maj swoje kariery, teraz nawet mieszkaj w innym miecie. Ale nigdy nie byo tak, e byem preferowanym synkiem mamy. W firmie traktowano mnie wrcz gorzej ni innych pracownikw, co byo wiadomym zabiegiem, za ktry dzisiaj jestem wdziczny. Nie miaem taryfy ulgowej, ktra pozwalaaby mi czu si lepszym czy bardziej uprzywilejowanym. Praca z mam nie jest atwa, ale nie zamienibym jej na prac z nikim innym. Jak w kadej firmie rodzinnej konflikt pokole i rnica wizji na rozwj firmy w pewnych momentach daj o sobie zna i potrafimy kci si do mocno. Potem nawet nie wiemy, kiedy dochodzimy do porozumienia. Myl, e jeszcze dugo bdziemy ze
14 0 | HAES

sob wsppracowali, mimo e proces sukcesji zaczlimy w roku 2005. Mama co roku powtarza, e pozostanie w firmie jeszcze 56 lat, a potem bd musia ju o wszystko zadba sam. Powstanie mojej wasnej firmy jest cile zwizane z momentem, kiedy to w roku 2005 Novol wprowadzi na rynek Spectral system kolorystyczny lakierw samochodowych, czyli zestaw pigmentw, z ktrych mona stworzy praktycznie kady kolor. Po dugich rozmowach zostalimy wybrani jako ich gwny dystrybutor i jedyny na obszar pomorski. Sposb sprzeday nowych produktw by te czym zupenie nowym oznacza wdraanie caego systemu u klientw, obsug techniczn i kolorystyczn, wzicie odpowiedzialnoci za prac mieszalnikw w terenie. Mama stwierdzia, e jest to zbyt szeroki zakres dziaania dla Danexu i przerzuci to na mnie. I tak powsta HaeS, ktry zajmuje si wdraaniem i sprzeda systemu lakierniczego Spectral firmy Novol. Zaczem si intensywnie szkoli jako technik i kolorysta, jedziem na warsztaty, uczyem si nawet posugiwania pistoletem lakierniczym. Dzi wiem, e stworzenie HaeSu, ktry stopniowo przejmuje dziaania Danexu, by naprawd wietnie przemylanym sposobem sukcesji. Na pocztku mylaem, e mama robi to tylko po to, by si uwolni od spki, zmieni struktur dziaania firmy albo zmieni bran. Niedawno zrozumiaem, e to by jej zamierzony proces sukcesji, mimo e nie przesza adnego szkolenia w tym temacie. Gdy to pojem, zaczem zupenie inaczej, bardziej pozytywnie postrzega moj mam, jej plany i dziaania. Bo wczeniej nie wszystko do mnie docierao. Zrozumiaem te, e jeli mama czego nie chce, to ma do tego prawo, to jest jej perspektywa i dowiadczenie. A ja nie musz walczy ani si obraa, swoje wasne wizje i pomysy bd mg rozwin w odpowiednim czasie. Cay czas uwaam, e moja firma jest dopiero na pocztku swego rozwoju. To jest jeden z powanych konfliktw z mam, ktra nie chce swojej firmy ju rozwija. HaeS jest wci mocno powizany z Daneksem. Mamy wsplnych klientw, siedzib, magazyn, biuro, nawet ksigow i pracownikw dostarczajcych towar. Pracownicy Daneksu obsuguj po drodze rwnie klientw mojej firmy i odwrotnie. HaeS ma duy potencja, ale dopki obie firmy s tak cile ze sob zwizane, HaeS nie rozwija si tak, jak ja bym tego chcia. To wanie jest rnica w postrzeganiu wizji i przyszoci firmy. Ja twierdz, e powinienem to pocign dalej, mam na to swj pomys i marzenia, natomiast mama osigna to, co chciaa, wic teraz jej zdaniem firmy powinny zosta na takim poziomie, na jakim s. Std nieprzekraczalna liczba dziewiciu pracownikw. A ja uwaam, e jeli mamy sta w miejscu, to wiadomo, e bdziemy si cofali i przepisy prawa nie powinny by barier rozwoju. Moja ona, Karolina, jest osob wspomagajc w firmie i moim wsparciem. Gdy otworzyem HaeS, z czasem zacza si angaowa coraz bardziej, bo stwierdzia, e
HAES | 1 41

firma i tak jest czci naszego ycia. Wie, co si w niej dzieje, podrzuca pomysy na rozwj, prbuje je wdraa. Gdy trzeba, to zaglda do ksigowoci, naprawia, inwestuje. Jest cakiem niele zorientowana w finansach, wic ma take wpyw na rozwj firmy. Znamy si z on bardzo dugo. Przez dugi czas bylimy znajomymi, potem przyjacimi, eby w kocu zej si ze sob. Najwyraniej byo nam to pisane. Mamy dwie crki maj siedem i trzy lata. Wszystko robi po to, aby nasze dzieci miay dobrze. Z takiego wychodz zaoenia. Jeszcze jest przed nami duo czasu na to, by oceni, czym w yciu one bd si zajmoway. Jeeli ktrakolwiek z nich wyrazi ch zaangaowania si w bran, w ktrej jestem, to oczywicie pomog, cho to nie jest dziewczyski temat. Nazwa HaeS skada si z czterech liter. Na pocztku miay by tylko dwie skrt od okrelenia systemu produktw lakierniczych opartych na wysokiej zawartoci czstek staych w materiaach, czyli High Solid. Poniewa okoo roku 2007 ten skrt przesta funkcjonowa, to wymyliem HaeS jako jeden wyraz. Chwil potem spotkaem si z moj dobr koleank, ktra te ma wyksztacenie muzyczne i od razu zauwaya, e h i es to przecie nazwy dwch dwikw, ktre tworz pewien interwa. Tak oto brana lakiernicza zostaa oficjalnie, cho zupenie podwiadomie, zwizana z bran muzyczn. Nie wiem, czy tskni za muzyk. Nie utrzymabym si z tego, wic nie daoby mi to zadowolenia, jakie wynika z poczucia bezpieczestwa caej rodziny. Zreszt my z on nadal udzielamy si muzycznie. Karolina jest skrzypaczk, ja gram na instrumentach klawiszowych fortepianie, organach. Znalelimy te nasz sposb na muzykowanie gramy na lubach. Karolina jest mzgiem tej operacji. Zapewniamy modym parom muzyczn opraw mszy lubnej organy, skrzypce i piew, czyli wszystko, czego potrzeba do piknej uroczystoci. Robimy te tak awangard, e zapraszamy klientw do siebie do domu i prezentujemy na ywo, co moemy zagra. Ludzie bardzo pozytywnie to odbieraj i wychodz od nas z przekonaniem, e ich lub bdzie pikny. Sezon lubny zaczyna si w poowie kwietnia, trwa do koca padziernika i gdybymy chcieli, to wszystkie weekendy w tym czasie mielibymy zajte. Te luby zawsze pozostan jednak w dziace hobby, ktre przynosi wiele radoci. Wracajc do dziaki praca zawodowa, to oprcz wdraania technologii systemu lakierniczego w warsztatach HaeS zajmuje si te zaopatrywaniem sklepw branowych i sprzeda gotowych farb, ktre robione s z pigmentw (przeze mnie albo przez mojego koloryst). Mam wic sprzeda hurtow do sklepw, zaopatrzenie warsztatw oraz sprzeda detaliczn u mnie w firmie. Do punktu detalicznego przychodz gwnie lakiernicy z rnymi czciami samochodw, ktre su mi jako wzory kolorw. Moimi lakierami klienci maluj nie tylko samochody, ale te czasami bramy, elementy oku mebli, inne czci metalowe, np. uchwyty, ozdoby. Najbardziej zadziwiajcym odbiorc
14 2 | HAES

farb i moim staym klientem jest producent ekskluzywnych trumien. Te z najwyszej pki s malowane na srebrno i jest to farba starannie przygotowywana wedug zapotrzebowania i zamwienia klienta z pigmentw o duej gruboci metalicznych czstek, bardzo lnica. Szkoda tylko, e trumny te malowane s tym piknym srebrem po wewntrznej stronie, bo na zewntrz nadal pozostaj drewniane. Lakiery s, jak wida, uywane w rnych branach przemysowych, nie tylko w motoryzacyjnej. Niedawno Unia Europejska wprowadzia dyrektywy, ktre maj na celu zmniejszenie zuycia rozcieczalnikw i ochron rodowiska. Wedug tych przepisw tradycyjne lakiery rozcieczalnikowe nie mog by uywane do pokrywania samochodw. Mona je sprzedawa tylko odbiorcom z innych bran przemysowych, natomiast lakiernictwo samochodowe musi uywa lakierw na bazie wody, czyli wodorozcieczalnych. Oczywicie mam w ofercie system wodny i tylko taki wdraam w wikszych warsztatach lakierniczych czy serwisach. Ale mimo zakazw tradycyjny system rozcieczalnikowy dalej yje wasnym yciem i drobni lakiernicy z niego korzystaj na wasn odpowiedzialno. Na razie Polska chyba nie ma si sprawczych, eby przepisy te rzeczywicie wyegzekwowa. Osobicie dziwi si, e w systemie rozcieczalnikowym mona lakierowa rne rzeczy, np. tysice trumien w duym zakadzie, natomiast polakierowanie nawet jednego samochodu jest niezgodne z prawem. Mam wraenie, e te przepisy s efektem raczej cierajcych si si lobbingu ni rzeczywistej troski o rodowisko. Ja w kadym razie jestem gotowy na wprowadzanie na rynek wszystkich produktw zgodnych z normami. Przepisy te, gdyby byy bezwzgldnie przestrzegane, wyeliminowayby zupenie mae warsztaty lakiernicze. Zostayby na rynku jedynie due warsztaty zaopatrzone w wysokiej jakoci kabiny i inny sprzt przystosowany do produktw wodorozcieczalnych. Nowe przepisy unijne stay si jednym z elementw wskazujcych mi dalszy rozwj HaeS-u. Pomylaem, e nie mog poprzesta na sprzeday detalicznej i hurtowej farb, lakierw i pigmentw, poniewa niedugo ich odbiorcy zostan wyeliminowani z rynku lub zaczn dziaa nielegalnie. Zaczem wraz z przedstawicielem i technikami firmy Novol, z ktrymi cile wsppracuj szuka rynku zbytu wrd wikszych warsztatw i serwisw. Ten przeom nastpi w mojej firmie w roku 2010. Zaczy si pokazy, wdroenia technologii, umowy offsetowe, co oznaczao dla mnie wypynicie na gbok wod. Moja sprzeda tak szybko wzrosa, e aktualnie ju od dwch lat utrzymuj miejsca w pierwszej trjce najlepszych sprzedawcw technologii Spectral w Polsce (w rankingach robionych przez firm Novol). A jestem najmniejszym dystrybutorem w Polsce wrd naprawd duych hurtowni. Dlaczego tak si dzieje? Bo jestem maksymalnie skoncentrowany wycznie na tej jednej linii produktw, jednym producencie i jednej technologii.
HAES | 1 43

Bardzo lubi to, co robi. Filozofia pracy? Praca jest brudna, mj lokal mierdzi rozcieczalnikami. Czsto chodz w ubraniach ochlapanych farbami i w butach w kropki. Lubi wchodzi do warsztatw, przyjeda z technikami, robi pokazy i szkoli ludzi. Mam satysfakcj, gdy stwierdzaj: Wow, nie wiedziaem, e w Polsce istnieje firma, ktra robi to na takim poziomie. Chciabym otworzy porzdny punkt sprzeday pproduktw systemu lakierniczego, bo teraz prowadz mieszalni i dystrybucj, ale sklepu jako takiego nie ma. Chciabym te uruchomi w Tczewie lakierni i nowoczesne centrum szkoleniowe. Mgbym wsppracowa ze szkoami zawodowymi i centrami ksztacenia zawodowego, w ktrych ludzie ksztac si, by zdoby zawd lakiernika samochodowego. Myl, e z pomoc Unii Europejskiej poradzibym sobie z tym. Zmierzam w kierunku, by zaoy co, co bdzie suyo nie tylko klientom, ale modym lakiernikom, ktrzy w przyszoci bd chcieli rozwija warsztaty z prawdziwego zdarzenia. Moe w kolejnym pokoleniu wprowadzenie norm i przepisw chronicych rodowisko bdzie moliwe bez tak duego oporu osb pracujcych w tej brany. Gdy myl, czego najbardziej potrzeba w biznesie, to dochodz do wniosku, e zawsze niezbdna jest pewna strategia oraz ludzie gotowi j realizowa. Przydaje si te ona jako wsparcie duchowe oraz wiadomo, e to, co robi, jest kontynuacj tego, co zacza mama. I solidni pracownicy, ktrzy si godz na moje warunki i robi to, co do nich naley uczciwie i dobrze. Musi mnie otoczy wielu ludzi ze sw chci wsppracy, aby mi wyszo wszystko, co sobie zamarzyem. Na tym gronie yczliwych mi osb zaley mi najbardziej. A jeeli firma si dobrze rozwija, to pienidze te za tym id. S pochodn sukcesu.

NAZYWAM SI KAROLINA KIEDROWSKA, jestem on Dominika. Nie jestem zatrudniona w rmie mojego ma, ale wsppracuj z ni. Przyjdzie taki czas, e bdziemy mie wiksz nieruchomo i bd tam przebywaa, ale na razie nie ma takiej potrzeby. Czasami pomagam przy rnych pracach, wspieram rm, wtrcam si we wszystko, mam swoje pomysy. Z mojej inicjatywy powsta punkt detaliczny i zaszy niektre wane zmiany. Kiedy robiam w rmie wicej, lecz w pewnym momencie znalazam prac w moim zawodzie i zdecydowaam si sprbowa. Zaoyam, e na zaangaowanie w rm rodzinn mog zdecydowa si w kadym momencie, ale powinnam przynajmniej sprbowa czego, co jest naprawd moje. Z roku na rok mj
14 4 | HAES

Karolina Kiedrowska

zawd podoba mi si coraz bardziej, wic na razie rozwijam si w tym kierunku i nie spiesz do staej pracy w HaeS-ie. Z wyksztacenia jestem psychologiem. Ukoczyam te studia muzyczne i gram na skrzypcach. Obecnie pracuj jako psycholog w gimnazjum. Wczeniej podejmowaam rne prby pierwsza praca to by Miejski Orodek Pomocy Spoecznej, potem domy rodowiskowe samopomocy dla osb niepenosprawnych. Urodzia nam si druga crka i wtedy znalazam prac w szkole na p etatu. Bya bardziej atrakcyjna, bo wymagano ode mnie mniej godzin, dziki czemu najpierw mogam wicej czasu spdzi z dzieckiem, a potem robi inne dodatkowe rzeczy. Te dodatkowe rzeczy to kilka godzin w Centrum Interwencji Kryzysowej jeden dyur popoudniowo-wieczorny, czasami prowadzenie warsztatw dla grup, kilka posiedze w miesicu zespow orzekajcych o niepenosprawnoci. Sporo jest tej pracy, ale nigdzie nie jestem w penym wymiarze godzin. Pracuj w duym, publicznym gimnazjum. Dzieci s rne. Niektre tzw. trudne, z problemami w rodzinach. Nie chc si uczy, maj kopoty z przestrzeganiem zasad. I s dzieci fantastyczne zdolne, grzeczne, z inicjatyw, energiczne, patrz na nie i si
HAES | 1 45

dziwi, jak one to wszystko godz i szkoa, i szkoa muzyczna, zajcia dodatkowe. Pienidze, ktre zarabiam, starczaj mi waciwie tylko na opacenie niani i samochodu. Mam wic takie trzy dziaki zawodowe: z jednej strony firma, w ktrej ostatecznie na pewno bd pracowa, moja droga zawodowa, w ktrej chc jeszcze troszeczk poszpera, nacieszy si tym, co robi, no i muzyka, czyli pasja. Gram na skrzypcach, troch piewam, uwielbiam to robi. Razem z mem gramy gwnie na lubach. Oprcz tego sami w domu, dla przyjemnoci, ale licz si przede wszystkim luby, poniewa dla muzyka wane jest, eby by suchany i swoj muzyk sprawia innym rado. Ja zajmuj si lubami od strony organizacyjnej. Dominikowi tylko zlecam, co ma gra. Odbieram telefony od klientw, podsyam im nagranie, oferty, negocjuj z nimi oraz zwouj prby. Jestem te odpowiedzialna za wszystkie osoby z zespou, eby wiedziay, co i kiedy maj gra czy piewa, eby wyszo dobrze. To jest wietna zabawa spotykamy si z narzeczonymi, prezentujemy im to na ywo, widz ich entuzjazm, gdy gramy, i to, e czsto s zachwyceni. Repertuar nie jest zbyt bogaty, bo na lubach nie da si wiele zagra, w wikszoci to jest po prostu caa liturgia. Gdy dzi jechalimy na warsztaty, to w samochodzie uczyam si sentencji na msz wielkanocn: Niech w wito radosne paschalnej ofiary skadaj ci wierni uwielbienia dary. Musiaam nauczy si melodii choraowej, zapiewa j Dominikowi. On j harmonizuje, najczciej w gowie, bo nie ma czasu, eby wszystko spisa i przewiczy. I w Niedziel Wielkanocn gramy pierwszy w tym sezonie lub. Nasz zesp to trzy osoby: Dominik gra na organach, ja na skrzypcach i mamy wokalistk. Czasami ja te piewam, gdy ma by ekonomicznie. Gramy gwnie w Tczewie i w Trjmiecie. Od kilku lat mam plan, by zrobi stron internetow, ale skoro jeszcze si za to nie zabraam, to znaczy, e chyba nie jest nam potrzebna. Ludzie sami dzwoni, czasami odwiedzam lubne forum internetowe i pisz do osb, ktre szukaj oprawy muzycznej swojego lubu. HaeS jest nasz przyszoci. To jest co, w co na pewno warto inwestowa i wiem, e bdziemy to razem robi. Dwa miesice temu na szkoleniu dowiedziaam si, e mam osobowo naturalnego lidera i pomysodawcy, wic zamierzam wykorzysta to w firmie. Na razie szefow jest mama Dominika i jeszcze przynajmniej przez kilka lat tak pozostanie. Ja absolutnie nie czuj si w adnym obowizku, e musz pracowa w rodzinnym biznesie, nie byo adnej presji, wrcz byam nakaniana przez yczliwe osoby do tego, eby najpierw sprbowa w yciu pracy w tym kierunku, w jakim si wyksztaciam. Firma i tak jest czci mojego ycia, wic si w ni zaangauj. HaeS jest dystrybutorem jednego, konkretnego systemu lakierniczego na region Polska Pnocna. Moim zdaniem teraz potrzebna nam jest przede wszystkim jaka nieruchomo po to, eby si rozwin. Gdy bdziemy j mieli, zorganizujemy dobry punkt
146 | HAES

detaliczny, oprcz tego bdzie tam punkt usugowy, czyli lakiernia bazujca tylko na materiaach z systemami gwarancyjnymi firmy Novol. Oprcz tego, moe w przyszoci, przeniesiemy tam cay magazyn i ca sprzeda hurtow tak ja to widz. Wiem, e marzeniem Dominika jest centrum szkoleniowe, ale tych planw jeszcze nie ogarniam, bo s do odlege. Oczywicie wane jest, by mc przyjmowa praktykantw ze szk zawodowych z regionu. Wiem, e w niektrych szkoach by kierunek lakiernictwo, ale e to poupadao mona by w tych szkoach znw pootwiera klasy lakiernictwa, mona by od razu lakiernikw przyucza do pracy na jednym systemie. Jest to te sposb na wychowywanie sobie klientw. Robimy z Dominikiem bardzo duo rzeczy. Myl, e mamy za mao czasu dla dzieci, ale nie widz moliwoci, by to zmieni. Ze wszystkim radzimy sobie sami. Zatrudniamy niani. Towarzyszy nam, od kiedy poszam do pracy na p etatu. Dominik ma chyba jaki naturalny dar do tego, eby z kadym si dogada, eby zawsze w jaki taki naturalny sposb si wpasowa, porozumie z lakiernikami, partnerami, klientem. Ma duo uporu, adnego zwtpienia. Ja to bym pewnie ju nieraz si wycofaa, daa za wygran, a on nie. I co ciekawsze, nie przejmuje si tym wszystkim. W nocy pi spokojnie, mimo e nastpnego dnia czekaj go jakie karkoomne przejazdy i rne, czsto trudne do pogodzenia sprawy. Jest bardzo odporny. W przeciwiestwie do mnie, bo ja mocno si stresuj i wszystko przeywam. Gdy si za duo dzieje, potrafi nie spa w nocy, ukada jakie plany z dokadnoci co do minuty, zastanawiam si, co zrobi, by mie pewno, e wszystko si uda. A Dominik tylko spokojnie tumaczy, e si da, i zasypia. A na drugi dzie faktycznie okazuje si, e jako si daje. W projekcie Firmy rodzinne pracowaam gwnie nad tym, by sta si bardziej otwart, spokojn, potrafi z kadym si dogada. Ten program nie do koca zmieni moje postrzeganie firmy rodzinnej, bo ja miaam tak wizj funkcjonowania firmy, jak to wyglda w naszej. Moe nie zdawaam sobie z sprawy z tego, jak duo jest takich biznesw w Polsce i jak one s wane. Zawsze mi si wydawao, e firma rodzinna to jest taka malutka firma, matka i syn, crka i matka, czy te dwie siostry i jeszcze jaki tam jeden pracownik. Tak jak nasza. Tu zobaczyam, e one mog by wielkie, co oznacza, e Dominik mia racj, gdy mwi o rozwoju. Wydaje mi si, e mamy fajne ycie. Czsto mam wraenie, e za duo rzeczy si dzieje, e pdzimy z coraz wiksz szybkoci i nie ma kiedy odpocz. Ale z drugiej strony wiem, e mam tak osobowo, i musz robi kilka rnych rzeczy naraz, bo jakbym si skoncentrowaa na jednej, to zaraz odczuwam jaki lk, e co ze mn jest nie tak. To s chyba sprawy osobowociowe. Gdy mi zabraknie ktrej z tych trzech dziaek ycia zawodowego, to zaraz si boj, e co si koczy, wic w zamian trzeba znale jak najszybciej co innego. Gdybym musiaa nagle rzuci szko i granie, to chyba nie
HAES | 1 47

mogabym znale sobie miejsca. Nie chc wic decydowa jeszcze o przejciu tylko do HaeSu. Za wczenie i nie ma takiej koniecznoci. Gdy myl, czego mi teraz najbardziej brakuje, to od razu cinie si odpowied, e odpoczynku. Uwielbiam chodzi po grach i strasznie za nimi tskni. Tylko czy ja jeszcze umiem odpoczywa? Jestemy z Dominikiem razem osiem lat, ale znalimy si duo wczeniej. Robimy razem duo rzeczy, mamy dwie creczki, Dominik jest moim najlepszym koleg. Zawsze mu to mwi, a on si wtedy zoci. Kiedy syszaam takie fajne powiedzenie, e mczyzn trzeba bardzo dobrze rozumie i troch kocha, a kobiet trzeba bardzo kocha i nie stara si jej zrozumie. I myl, e u nas tak to troch funkcjonuje. Na zakoczenie tej opowieci chc powiedzie, e mam bardzo fajnego, wspaniaego ma, ktry ma mnstwo cech naturalnego przedsibiorcy i na wszystkich, ktrzy maj z nim styczno, robi dobre wraenie. Jeeli za chodzi o rodzin, to jest wobec nas bardzo lojalny, zaangaowany. Nasze dziewczyny go uwielbiaj. Ja z kolei jestem on bardzo kochan. Przez niego i dla niego. Nikt mi nie zadaje pyta, nikt nie wciska mnie w role, nie ma przesadnych oczekiwa. I wiem, e musz mie troch firmy, troch mojej pracy i jeszcze jakie hobby. Wtedy bd narzekaa, e nie mam czasu, jestem zmczona, e w gry bym chciaa uciec i odpocz, ale tak naprawd, to jestem szczliwa w tym, jak jest i nie wyobraam sobie, by byo inaczej. Magorzata Zawadka, grudzie 2010

Oficjalnie o firmie:
Haes Dominik Kiedrowski: dwupokoleniowa firma rodzinna z brany lakiernictwa samochodowego mieszczca si w Tczewie. HaeS powsta w roku 2005 w wyniku sukcesji firmy Danex (zaoonej w roku 1990 hurtowni motoryzacyjnej). Zakres dziaalnoci: sprzeda i wdraanie systemu lakierniczego Spectral firmy Novol. Jako jedyny dystrybutor tej technologii na Pomorzu HaeS prowadzi sprzeda hurtow do sklepw, zaopatrzenie warsztatw oraz sprzeda detaliczn. Oferuje pokazy i wdroenia technologii, obsug techniczn i kolorystyczn. HaeS zajmuje si take zaopatrywaniem sklepw branowych i sprzeda gotowych farb, ktre robione s z pigmentw przez firm. Tel. 604-523-005

148

HAES

HYDROMONT
By niczego nie poprawia

NAZYWAM SI ANDRZEJ KUBIAK, jestem wacicielem Przedsibiorstwa Inynieryjno-Instalacyjnego Hydromont. wiadczymy usugi wodno-kanalizacyjne.

oja rodzina pochodzi z Kujaw. Do Poznania przyjechaem do szkoy, uczyem si w Zasadniczej Szkole Zawodowej o profilu instalacyjnym. Zaraz po jej ukoczeniu musiaem i do pracy, bo rodzicw nie sta byo na dalsze ksztacenie mnie. W domu bya jeszcze trjka rodzestwa, mama nie pracowaa, ojciec sam utrzymywa ca rodzin. Jako e chciaem uczy si dalej, poszedem do technikum wieczorowego, ktre mogem pogodzi Andrzej Kubiak z prac zawodow. W firmie, w ktrej pracowaem, przechodziem kolejno przez wszystkie stanowiska, poczwszy od prac przy wykopach i montau rur w dole, poprzez stanowisko brygadzisty a do kierownika budowy. Pasjonowaa mnie praca na koparce. W ogle ciki sprzt zawsze mnie pociga. Przepracowaem w tej firmie prawie 12 lat i drabina finansowa ju si dla mnie tutaj skoczya. Dostawaem najwysz stawk i wszystkie moliwe premie, tak wic na wczesne warunki miaem cakiem nieze zarobki, ale ja szukaem czego wicej. W midzyczasie zaoyem rodzin, ktrej chciaem stworzy moliwie jak najlepsze warunki: kupi mieszkanie, adnie je urzdzi, zapewni nam wszystkim dobry byt. Wtedy trafia si moliwo dodatkowego zarobku.
H Y D RO M O N T | 1 49

Kiedy przyjecha do mnie mj kolega, wczesny szef wodocigw, z pytaniem, czy nie chciabym sobie popoudniami dorobi. Chtnie skorzystaem z tej propozycji i w ten sposb zacza si moja praca w komitetach spoecznych. W tyche komitetach cz inwestycji w zakresie uzbrojenia ulic w sieci kanalizacyjno-wodocigowe dotowao miasto, a 30% opacali mieszkacy. Najpierw mylaem, e to praca na krtko, e tylko troch dorobi do pensji, ale efekt by taki, e od wczesnej wiosny do pnej jesieni nie byo mnie w domu. Wyjedaem rano, a wracaem o 23. Tak miny mi trzy lata i zaczem si zastanawia, jak dugo jeszcze pocign w ten sposb. A poniewa fakty byy takie, e moje popoudniowe roboty daway mi kilkakrotnie wiksze zarobki ni praca na pastwowej posadzie, zaczem si zastanawia nad zrezygnowaniem z etatu. Miaem nadziej, e w ten sposb rodzina bdzie mnie wicej widziaa w domu, a pienidzy te nam wystarczy. Odszedem wic z pracy i razem z koleg w kwietniu 1984 r. zaoylimy spk cywiln. Zaczynalimy od zera. Nie mielimy adnego sprztu, wic albo wynajmowalimy go z firmy, albo apalimy kogo po godzinach, eby nam co wykopa. Swoje mielimy tylko opaty, a nasza praca polegaa na ukadaniu rur. Po dwch latach cigego mocowania si z kopaniem roww postanowilimy zainwestowa we wasn kopark. Od kolegi kupilimy star, zdezelowan Biaoruk innych wtedy na polskim rynku nie byo. Pracowalimy na niej przez dwa lata i kupilimy kolejn, ale ju now, polsk, Waryskiego. Firma troszk si ju rozwina, do naszej spki doszed jako wsplnik jeszcze jeden kolega i tak razem cignlimy przez 11 lat. W 1995 r. rynek si zaama, bo przeprowadzono reform administracyjn i od tamtej pory na roboty, ktre my akurat wykonywalimy, naleao mie pozwolenie na budow. Na takie pozwolenie trzeba byo czeka minimum trzy miesice, wczeniej nie mona byo zacz adnej pracy. Przez jaki czas nie byo wic zlece ani pienidzy i wtedy nasza spka si rozpada. Moi wsplnicy zatrudnili si jako kierowcy przy rozwoeniu paczek, a ja zostaem sam ze zdezelowanym sprztem. Wiadomo, jak to czasem bywa w spkach: kady chcia bra pienidze, zarabia jak najwicej i na nowe inwestycje ju nie starczao. A sprzt ma przecie swoj wytrzymao nasze koparki, powizane drutami, ledwie ju chodziy i w takim wanie momencie moi koledzy odeszli. Zostaem z dwiema starymi koparkami, nie majc zielonego pojcia, jak samodzielnie prowadzi firm. Nie znaem si te na papierach, bo w spce mielimy podzia zada i dotychczas sprawami formalnymi zajmowa si kto inny. Bya to wic chwila yciowego wyboru: albo pj w lady kolegw i si przekwalifikowa, albo kontynuowa dotychczasow dziaalno, robic dalej to, co potrafi najlepiej. Ostatecznie zdecydowaem si wybra t drug drog. Ale od czego tu w ogle zacz?
15 0 | H Y D RO M O N T

Po prawie 11 latach wasnej dziaalnoci znalazem si praktycznie w punkcie wyjcia i nie bardzo wiedziaem, jak ruszy z miejsca. Ale postanowiem, e atwo nie odpuszcz. Zatrudniem jednego pracownika, stopniowo rozwijaem firm. W midzyczasie ludziom zaczto wydawa oczekiwane pozwolenia na budow, znw pojawiy si nowe zlecenia, a wraz z nimi przychody. Tym razem jednak nie przeznaczaem ju wszystkich zarobionych pienidzy na konsumpcj. Najpierw wypacaem pensj pracownikowi, do domu przynosiem tylko tyle, by wystarczyo na przeycie, a pozosta cz zyskw reinwestowaem w biznes. W cigu dwch lat tak wyremontowaem koparki, e wyglday prawie jak nowe. W midzyczasie na rynku pojawiy si zachodnie koparki typu Caterpillar zupenie nowa generacja maszyn. Wiadomo, e kto nie idzie naprzd, ten si cofa. Stao si dla mnie oczywistym, e prdzej czy pniej musz mie tak kopark i jej kupno stao si moim marzeniem. Niestety maszyny te byy wtedy bardzo drogie, poza zasigiem moich moliwoci. Pewnego dnia dowiedziaem si, e znajomy mojego kolegi ma Caterpillara do sprzedania. Znajc stan swojego konta, nie bardzo nawet chciaem j oglda, ale kolega namawia. Maszyna nie bya nowa, ale i tak dawaa duo wiksze moliwoci od moich dotychczasowych koparek. Miaa kosztowa 40 tys. z, przy czym kolejne 20 tys. musiabym woy w jej remont. W tamtych latach byy to dla mnie ogromne pienidze. Kolega zaproponowa, e sfinansuje mi ten zakup, a ja u niego te pienidze odpracuj. Prowadzi wtedy hurtowni instalacyjn, kupi dziak i chcia postawi na niej hal. Ja z kolei potrafiem zrobi wiele rzeczy, zbudowanie hali byo w zasigu moich moliwoci i chtnie si na taki ukad zgodziem. Pamitam, e ta hala bya skd przenoszona, pozarastane elementy leay na dziace, w trawie kolega uzna, e nie nadaj si ju do niczego i chcia je wywie na zom, a na now hal kupi nowy materia. Ja to widziaem troch inaczej. Podjem si w kocu tej budowy. Co wicej, udao mi si w duej mierze zbudowa hal z tych starych elementw, cho niektre musiaem wyprostowa za pomoc yki do koparki. Kolega by zdumiony, e z takiego zomu postawiem solidn konstrukcj. Zrobiem mu to w cigu dwch zim, w czasie, kiedy i tak nie mogem wykonywa robt wodno-kanalizacyjnych, bo ziemia bya zamarznita. On w midzyczasie zorientowa si, e nowa hala kosztowaaby go ok. 400 tys. z. Uzna zatem nasz dug za wyrwnany i w ten sposb dorobiem si pierwszego Caterpillara. Po trzech latach pracy sprzedaem t maszyn i wziem w leasing nowoczeniejsz, 4-letni kopark JCB. Wtedy zatrudniaem ju wicej ludzi, a sam zszedem z koparki, bo musiaem cakowicie zaangaowa si w sprawy administracyjne w firmie: zaatwianie formalnoci w Aquanecie oraz w Zarzdzie Drg Miejskich, rozmowy z klientami, wycen robt Oj, miaem co robi. Czasem zazdrociem swoim pracownikom, bo zamiast biegania z papierami wolabym znw wsi na kopark i mie wity spokj.
H Y D RO M O N T | 15 1

Mylaem sobie wtedy: Boe, po co mi to byo? Wczeniejsza praca na koparce naprawd mnie nie mczya, lubiem to robi. Ale kto musia przecie tym wszystkim kierowa, zaatwia nowe roboty. Co do samego wykonawstwa, to zawsze stawiaem na jako przede wszystkim chciaem, eby klient by zadowolony. Dziki temu, mimo e nie ogaszaem si w Internecie ani w gazetach, stale miaem klientw. Dziaam praktycznie bez reklamy, tylko z polecenia. Zaczem te wspprac z wikszymi firmami z Poznania jako podwykonawca. Ta praca okazaa si korzystniejsza finansowo duy inwestor mg paci lepiej ni przysowiowy Kowalski. Dalej te wykonywaem mniejsze usugi, aby nie wypa z rynku. Wziem w leasing kolejn kopark, znowu z dusz na ramieniu, czy bd mia j czym spaci, ale roboty przybywao i czas pokaza, e to bya dobra decyzja. Robiem duo strategicznych, trudnych prac przy gwnych ulicach w Poznaniu. Daem si pozna w Aquanecie z dobrej strony, robota bya zawsze najwyszej jakoci, tote stale dostawaem nowe zlecenia. Nie zawsze byy to atwe prace, ale ja lubi wyzwania. Jeli nad czym trzeba si napoci, nagowi, jak to zrobi, to mam pniej satysfakcj, e jednak si udao. Firma stopniowo si rozrastaa, w cigu dwch lat kupiem trzy koparki JCB, zatrudniem wicej ludzi. Sprzedaem Biaoru, tylko Waryski z powodu sentymentu stoi wci na placu. Nie mam serca odda go na zom, cho pracowa na nim ju si nie da. Kupiem te minikopark do pracy w ogrdkach, kopark do gbszych wykopw, wymieniem stare uki na nowe samochody dostawcze. Mam ju dobry i nowoczesny park maszynowy, rnego rodzaju pompy. Pienidze woone w firm zawsze si zwracay. Na pocztku rodzina musiaa troch zacisn pasa, ale szybko stanem na nogi, kupiem dziak i w Stszewie, 20 km od Poznania, wybudowalimy na niej dom. ona miaa nieraz pretensje, e nie byo mnie po caych dniach, a dom i wychowanie synw byo na jej gowie. Ale jej marzeniem byo posiadanie wasnego domu, a to moga nam da tylko moja cika praca. Zim role troch si odwracay. Kiedy ja miaem przestj w robocie, to ona sza do pracy, a ja zajmowaem si domem i synami. W soboty i niedziele dodatkowo jeszcze dorabiaem, grajc na weselach na organach i na gitarze. Potem nie musiaem ju tego robi, bo zarobki si poprawiy, ale bardzo to lubiem, a ona to uszanowaa. Wiedziaa, e jest to dla mnie mimo wszystko relaks po cikiej pracy, odskocznia od caotygodniowego kieratu. Teraz obaj synowie s ju ze mn w firmie jeden od dwch lat, drugi od kilku miesicy. Dawid skoczy studia teologiczne, wic na pocztku obawia si troch, czy si sprawdzi w tej brany, ale ja uwaam, e najwaniejsze s chci, a wtedy czowiek ze wszystkim moe sobie poradzi. Dawid zajmuje si w firmie przede wszystkim robieniem
15 2 | H Y D RO M O N T

kosztorysw oraz wycen robt. Jestem nawet zaskoczony, jak dobrze sobie z tym radzi, szybko zaapa. Ma otwart gow, a dla chccego nie ma nic trudnego. Nie skoczy studiw w tym kierunku, ale ja i tak uwaam, e studia daj tylko 20% wiedzy i to jedynie teoretycznej a reszty i tak trzeba si uczy w praktyce. Drugi syn wybra studia z inynierii rodowiska. Ju w liceum zacz si troch interesowa firm, dopytywa o rne rzeczy i przymierza w tym kierunku. Pocigao go to, wic i z nauk nie byo adnego problemu. Po studiach wyjecha do Krakowa, bo wydawao mu si, e tam bdzie mu lepiej. Nie chciaem go trzyma przy sobie si. Nie znalaz tam jednak ciekawej i dobrej pracy, za to fajn i mi dziewczyn, ktra obecnie jest jego on. Namwiem go na powrt do Poznania, bo w kadej chwili mg mie tu prac albo w mojej firmie, albo w firmie, dla ktrej czsto byem podwykonawc. Syn chcia zrobi uprawnienia projektowe, wic pomogem mu znale miejsce w biurze projektowym u mojego kolegi. By tam przez dwa lata na praktyce i dopiero po tym czasie mg otrzyma uprawnienia. Teraz chciaby zdoby praktyczn wiedz na budowie. Mg i do firmy kolegi albo do mnie, robota praktycznie taka sama. Doszlimy jednak do wniosku, e lepiej bdzie, kiedy przyjdzie do mnie i poczymy siy: biuro projektowe i wykonawstwo, czyli od projektu przez wykonanie do odbioru. Teraz wanie zaczyna: jestemy na etapie urzdzania dla niego biura i kupowania sprztu. Mam du satysfakcj, e tak udao mi si rozwin firm. Zaczynaem od opaty, a dzisiaj mam nowoczesne maszyny i dwch synw, ktrzy na pewno rozwin to dalej. Koledzy, ktrzy mnie wtedy zostawili samego, auj teraz swojej decyzji. Jeden z nich chcia wrci, kiedy zobaczy, jak rozwinem biznes, ale ja ju nie chciaem. Najgorsze przetrwaem o wasnych siach, nie chc ju adnych spek. W naszej poprzedniej spce kady cign w swoj stron, a teraz sam dbam o swoj firm i na bieco co dokupuj. Zaczem w 1984 roku, w kwietniu minie 27 lat. Czasami nie chce mi si wierzy, e tyle udao mi si osign praktycznie z niczego. Teraz to si atwo opowiada, ale zanim odszedem z pastwowej posady, miaem za sob kilka nieprzespanych nocy. Nie byem pewny, czy dobrze robi. Tam bya staa pensja z pewn ju pozycj, a wasna firma to ciga niepewno czy bdzie praca, czy bd pienidze. Na szczcie nigdy tej decyzji nie aowaem. Z perspektywy czasu wszystko si wydaje proste, ale pocztki byy naprawd trudne. Uwaam, e aby rozwin firm i przetrwa cikie chwile, trzeba mie jasno wyznaczony cel. Moim celem byo y lepiej ni przecitnie. A na to trzeba byo zarobi. Jako mi si udao. Robiem to, co lubiem i co umiaem, staraem si to robi jak najlepiej i tyle. Na pocztku moje biuro miecio si praktycznie w teczce i to mi w zupenoci wystarczao. W pewnym momencie wiksze biuro stao si niezbdne, wic kupiem
H Y D RO M O N T | 1 53

od wojska stary wz sztabowy, tak blaszan bud, i postawiem go u kolegi na dziace. Przez dwa lata by to mj office. Jednak przyszed moment, e trzeba byo pomyle o komputerze ustawienie go w tej budzie z rnych wzgldw odpadao. Zmieniem wic moje biuro na lepsze, potem na kolejne, jeszcze wiksze. Teraz to wiksze znw jest przerabiane na grze bdzie biuro projektowe, tam bd urzdowa moi synowie, a ja pozostan na dole. Chc jeszcze pracowa z synami. Oni maja wiedz ksikow, ja im poka praktyk. Musz si te nauczy pracowa z ludmi zarzdzanie pracownikami to sztuka. Ja zdyem ju j troch posi, pracujc jeszcze w tej pierwszej, pastwowej firmie. Prowadzc pniej wasny biznes, zdobyem w tym wzgldzie jeszcze wiksze dowiadczenie. Trzeba na przykad wiedzie, ktrzy pracownicy dobrze si ze sob dogaduj, ktrych mona wysa na wspln robot, a ktrzy dr ze sob przysowiowe koty i musz by w rnych brygadach. Jak pracownicy si kc, robota nie posunie si naprzd, bo kady bdzie udowadnia swoje racje. Duym plusem jest te to, e przeszedem praktycznie wszystkie szczeble pracy w tej brany, poczwszy od najniszych, dziki czemu znam ten fach od podszewki. Dlatego moim pracownikom wszystko si generalnie podoba oprcz tego, e szefa nie da si oszuka. Czasami zdarzay si w tej pracy rne niespodzianki. Podczas robienia wykopw nieraz znajdowalimy niewypay, pociski od CKM-w, raz te wydobyem z ziemi ca zastaw stoow, ktr ludzie zakopali, uciekajc prawdopodobnie przed Niemcami. Na poznaskiej Cytadeli wykopalimy w zasadzie cay arsena. yka koparki ju drapaa po minie, cud, e to wszystko nie wybucho. Wezwalimy saperw i potem wydobywali to wszystko opatami. Dwadziecia lat temu firma moga funkcjonowa bez wiedzy marketingowej. Teraz czasy si diametralnie zmieniy potrzebne s wiee umysy i nowe pomysy. Zostawiam wic synom uchylon furtk, aby mogo wej nowe, cho sam musz jeszcze czuwa nad caoci. 27 lat przeleciao jak chwila. Dzi mog ju nieco zwolni tempo i majc w firmie dwch synw, z nadziej patrze w przyszo.

NAZYWAM SI DAWID KUBIAK, jestem synem Andrzeja. W rmie u ojca jestem od okoo dwch lat. Z dziecistwa pamitam, e ojciec mia spk z kolegami i e wwczas sami wykonywali wszystkie prace ziemne oraz montaowe. Nie zatrudniali wtedy chyba adnych pracownikw. Kiedy ojciec nie mia mnie z kim
15 4 | H Y D RO M O N T

Andrzej i Dawid Kubiak

zostawi w domu, to zabiera mnie czasem ze sob do pracy. On pracowa na koparce, a ja bawiem si gdzie przy wykopie. Potem przyszed pewien kryzys, spka si rozpada i tata zosta sam. Pamitam z tamtego czasu tylko bardzo zniszczone koparki, ktre trzeba byo wyremontowa. Dziki samodzielnej pracy ojciec doprowadzi je jednak do uytku, znw zacz przyjmowa zlecenia i stopniowo zatrudnia kolejnych pracownikw. Sam z czasem przesta ju pracowa na koparce, bo byo coraz wicej biurokracji, ktra obciaa wanie jego jako waciciela rmy. Sam moment przejcia by dosy trudny, mielimy wtedy problemy finansowe i pamitam, e oglnie atmosfera w domu bya dosy napita. Ale ojciec postawi wszystko na jedn kart, chcia koniecznie utrzyma i rozkrci firm. Miaem wtedy chyba okoo 14 lat. Po tym trudnym okresie zaczo si wszystko jako stopniowo ukada. Ojciec mia wicej pracy, zdobywa coraz silniejsz pozycj na rynku, by polecany kolejnym osobom i z kadym rokiem byo lepiej. Ale sam ten moment transformacji i remontw by naprawd ciki. Ja sam, koczc szko redni, absolutnie nie braem pod uwag pracy w tej brany. Mylaem raczej o studiach informatycznych albo lingwistycznych. Ostatecznie poszedem jeszcze w cakiem innym kierunku i spdziem cztery lata w seminarium duchownym. Po tym czasie jednak inaczej rozeznaem swoje powoanie i opuciem seminaryjne
H Y D RO M O N T | 1 55

mury. Ostatecznie skoczyem studia teologiczne na UAM w Poznaniu, ale ju jako student wiecki. Po studiach przyszedem na troch do firmy i pracowaem razem z pracownikami fizycznymi, bo dwch akurat zostao zwolnionych, a tata mia wwczas due zlecenie, ktre trzeba byo ukoczy w terminie. Nie miaem wtedy jeszcze adnej pracy, wic zgodziem si im pomc. Przepracowaem kilka tygodni, a roboty zostay ukoczone i tata znalaz nowych pracownikw. Zaoyem wasn dziaalno gospodarcz i przez cztery kolejne lata pracowaem jako agent ubezpieczeniowy. W tej chwili nadal prowadz t dziaalno, ale tak niejako na uboczu, obsugujc tych klientw, ktrych zdobyem w pierwszych latach. Nowych ju nie szukam, chyba e sami si zgaszaj z polecenia. Natomiast od dwch lat coraz bardziej angauj si w pomoc w firmie ojca. Z jednej strony daje mi to wiksz stabilizacj finansowo-yciow ni praca agenta ubezpieczeniowego, oparta jednak mimo wszystko na prowizji. Z drugiej strony, tata nie by ju w stanie wyrobi si z prac i stwierdzi, e przydaaby mu si pomoc. Chodzio gwnie o sprawy biurowe i komputerowe, wic moje wczeniejsze zainteresowania informatyczne rwnie si przyday. Wprowadziem pewne innowacje komputerowe, usprawniem niektre procesy, a przede wszystkim zajem si przygotowywaniem ofert cenowych dla klientw, kosztorysw do przetargw i tego typu rzeczami. Tata nie przepada za prac przy komputerze, a mnie to zawsze pocigao. Za to on ma bardzo due dowiadczenie w brany podczas gdy ja go nie posiadam prawie wcale. W ten sposb dobrze si uzupeniamy: on zajmuje si rzeczami cile fachowymi, a ja biurowymi. W firmie taty dobrze mi si pracuje, przede wszystkim ze wzgldu na wzajemn elastyczno. Kiedy potrzebuj mie wolny dzie albo musz pozaatwia jakie wasne sprawy w cigu dnia, to nigdy nie ma z tym problemu. Ale jeli trzeba pilnie przygotowa jaki duy kosztorys, na przykad do przetargu, to potrafi przez szereg dni pracowa do pnego wieczora, nie ogldajc si na normalne godziny pracy. Obaj staramy si i sobie w tym wzgldzie na rk. Nie wiem jeszcze, czy swoj przyszo zwi z firm taty. Zadaj sobie takie pytanie i nie wiem jeszcze, w ktrym kierunku pjdziemy. W tym miesicu do firmy przyszed mj brat, ktry jest wieo upieczonym projektantem i teraz oprcz wykonawstwa otwieramy take biuro projektowe. Mamy duo przemian w firmie, stoimy przed pytaniami, w ktr i stron, w jakim stopniu nadal rozwija wykonawstwo, a w jakim nowo powstay blok projektowy. A moe otworzy jeszcze co innego i w to zainwestowa zdobyty tu kapita? To s decyzje, ktre bdziemy podejmowa w najbliszych miesicach, a moe latach. Chcemy okreli na nowo strategi firmy. To, co wczeniej byo zaplanowane, udao si ju w duym stopniu osign, osignlimy jaki status quo. Natomiast jak to si dalej rozwinie czas
15 6 | H Y D RO M O N T

pokae. S teraz w firmie trzy gowy i z pewnoci bdziemy robi burz mzgw na ten temat. Myl, e firma rodzinna ma pewn przewag nad innymi. Chodzi przede wszystkim o kwesti zaufania i zaangaowania. Bardziej czujemy, e jest to nasza wsplna sprawa, wsplne rdo utrzymania, co, co byo budowane wsplnym wysikiem, na bazie wsplnych wyrzecze. To powoduje wiksze zaangaowanie emocjonalne. To jednak cakiem co innego, ni gdybym zatrudni si u kogo obcego, a co innego, kiedy widziaem, jak ta firma powstawaa, w jakich blach si rodzia. Tata nigdy na mnie nie naciska, ebym u niego pracowa, ale kiedy szukaem pracy, a on akurat potrzebowa pracownika i zoy mi tak propozycj, to chtnie z niej skorzystaem. Myl, e korzy jest oboplna. Brat rwnie pracowa ju w innych firmach, ale ostatecznie rwnie postanowi si wczy w rozwj rodzinnego biznesu. Tutaj bowiem nie jestemy tylko pracownikami, ale osobami wspodpowiedzialnymi za tworzenie czego nowego. Mam nadziej, e dziki temu firma rozwinie si teraz jeszcze bardziej. Urszula Homann, stycze 2011

Oficjalnie o firmie:
Przedsibiorstwo Inynieryjno-Instalacyjne Hydromont Andrzej Kubiak: dwupokoleniowa firma z brany wodno-kanalizacyjnej mieszczca si w Poznaniu. Istnieje na rynku od 1984 roku. Zakres dziaalnoci: projekty budowlane, projekty organizacji ruchu, projektowanie i wykonawstwo sieci oraz przyczy wodno-kanalizacyjnnych, wewntrznych instalacji wod-kan i CO, wykopy pod fundamenty i inne roboty koparko-adowark, przydomowe oczyszczalnie ciekw, wiercenie w elbecie. Hydromont zapewnia fachowe i kompleksowe usugi i bierze odpowiedzialno za peen proces od przygotowania projektu, poprzez wykonawstwo, a po formalnoci zwizane z odbiorem robt przez wodocigi. biuro@hydromont.net

H Y D RO M O N T

1 57

LOGOS CE
Drzwi do dorosoci

NAZYWAM SI JAN ROMACZUK, jestem wacicielem firmy Logos Centrum Edukacyjne w omy. Razem ze mn pracuje moja ciocia.

asza historia jest bardzo prosta, ale myl, e ciekawa. Z wyksztacenia jestem nauczycielem historii, skoczyem studia, ale nie mogem znale pracy. By rok 2005, przez duszy czas szukaem czego dla siebie, i nic. Dzi ju zdaj sobie spraw, dlaczego nie udawao mi si nigdzie zatrudni, ale Jan Romaczuk wtedy jeszcze nie widziaem swoich bdw. Byem mody, bez obycia, dowiadczenia, a tego nie da si omin. W kocu pomylaem, e jedynym rozwizaniem byoby zaoenie czego swojego. Chciaem robi co zwizanego z edukacj i nauczaniem, bo w tym kierunku przez pi lat si szkoliem i szkoda byo z tego rezygnowa. Przy ktrej rozmowie z kuzynk oraz z cioci pojawi si temat, e moe korepetycje albo co z nimi zwizanego? W kocu pada propozycja, e moe przygotowania do matury, skoro to zawsze jest potrzebne? Pomylaem, e to wietny pomys, tym bardziej e nie byo czego takiego w okolicy. Zapisaem si na kilka szkole, jak t firm zaoy i prowadzi, by wszystko miao rce i nogi. Na pocztku 2006 r. otrzymaem dotacj na zakup wyposaenia i otworzyem swoje Centrum Edukacyjne. Dziaamy, prosperujemy przyznam, e bardzo lubi si chwali tym, e wikszo klientw przychodzi do nas z polecenia. Z roku na rok praktycznie 50% nowych osb trafia do nas dlatego, e kto znajomy powiedzia: Id do Logos, tam na pewno dobrze ci przygotuj do matury.
LOGOS CE | 1 59

Ludziom podoba si atmosfera, poziom nauczania, uzyskuj dobre wyniki, zdaj matur, dostaj si potem na dobre studia. Ja i moja ciocia pochodzimy spod Grodna, z maej miejscowoci Sopockinie. To jest enklawa Polakw na Biaorusi. Nawet nazwy ulic s w dwch jzykach. Nasz dziadek, babcia, prababcia i my te wszyscy jestemy, jak to si mwi: Polakami z Kresw. Do koca oglniaka mieszkaem w Grodnie, gdzie uczszczaem do szkoy, w ktrej specjalnie dla nas utworzono klas z wykadowym polskim i dodatkowe zajcia z polskiej literatury i historii. W roku 2000 udao mi si wygra olimpiad historyczn, dziki ktrej dostaem si na studia do Siedlec na Akademi Podlask. Odkd pamitam, moim marzeniem byo wyjecha na studia do Polski, a gdy tak si stao, przyjechaem, postudiowaem i praktycznie od pocztku wiedziaem, e chc tu zosta. Wracajc do opowieci o firmie, to wiem, e to brzmi troch paradoksalnie, i byem mody, po studiach, pracy nie mogem znale, wic zostaem szefem. Ale na pocztku szefowaem gwnie sobie. To bya firma jednoosobowa sam prowadziem biuro, sam organizowaem zajcia, no tak, sam te zatrudniaem nauczycieli, wic komu jednak od razu przewodziem. wiadomie podjem decyzj, by samemu nie uczy, tylko zaj si sprawami organizacyjnymi, eby wszystkiego dopilnowa i robi to dobrze. Prcz spraw organizacyjnych i rekrutacji do moich obowizkw dochodzi jeszcze marketing, reklama, rozmowy z klientami i inne tego typu rzeczy. Wczeniej, po studiach, jak ju si zorientowaem, e jest problem z prac i pewnie bd musia osi na swoim, zapisaem si na Letni obz szkoleniowy dla pocztkujcych przedsibiorcw. To tak dumnie brzmi obz szkoleniowy, ale w rzeczywistoci chodzi o seminarium poprzez Internet. Obz prowadzony by przez pani Wand Loskot trenerk specjalizujc si w doradztwie dla maych i rednich firm. Jest Polk, mieszka w USA, ma do due sukcesy we wsppracy z maymi firmami, wic zgosiem si do niej. Zajcia prowadzone byy w jzyku polskim, na zasadzie konferencji telefonicznych. Uczestniczyo w nich okoo 50 osb. Raz na tydzie odbywaa si sesja, dawano nam na niej konkretne zadania. W cigu tygodnia robio si jeszcze rne dodatkowe prace i tak trwao to cae lato. Oczywicie potrzebna bya do tego wielka samodyscyplina, ale ja bardzo chciaem, bo nie widziaem dla siebie innego wyjcia wiedziaem, e brakuje mi konkretnej wiedzy i wikszej pewnoci siebie. Miaem si i energi, tylko nie byem pewien, jak je najlepiej wykorzysta. Zaoyem, e jak si naucz tej przedsibiorczoci, to bd wiedzia. I to si sprawdzio. Ale powiem szczerze, e trudno byo zrobi kurs przez Internet i jest to chyba mj ostatni tego rodzaju kurs. Ledwo wytrzymywaem tak samotn nauk. Jednak zyskaem ogromn wiedz, czuem motywacj i dostaem tyle wsparcia, e na pewno ta praca opacia si.
16 0 | LOGOS CE

Podczas seminariw wszystko byo bardzo przystpnie, krok po kroku, jasno wytumaczone. Jak wybra grup docelow, skd pozyska klienta, jak zrobi dobrze reklam i jak dba o klientw, by byli zadowoleni, wracali, polecali innym. Po zakoczeniu kursu czuem, e mam podstawy, by zakada wasny biznes. Zajcia day mi tak si, e wiedziaem, i sobie poradz. Ponadto zapisaem si do klubu przedsibiorcw internetowych, skd cay czas dostaj rnego rodzaju rady i propozycje. Ta wymiana dowiadcze trwa, dajc wsparcie biecej dziaalnoci. Cho przyznam, e mam coraz mniej czasu, by tam zaglda. To w trakcie obozu internetowego zauwayem, e brakuje na rynku centrw edukacyjnych i e wanie tym chc si zaj. Kiedy ju miaem pewno i wiedz oraz znalazem nisz, w ktrej wiedziaem, e mog by potrzebny, nadszed czas na konkretne kroki w celu zaoenia firmy. Najpierw napisaem program, by dosta dotacj. Jest w omy Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci, ktra zajmuje si przyznawaniem dotacji unijnych i akurat mieli rodki dla stu osb chccych zaoy wasn dziaalno. Oczywicie, jak wszdzie, trzeba byo najpierw przej u nich specjalne szkolenia, potem napisa biznesplan, ktry musia by dobrze oceniony. A im bardziej konkretny, wypeniajcy luk, odpowiadajcy potrzebom okolicy, tym wiksza szansa na powodzenie. Zrobiem to wszystko i pod koniec 2006 roku dostaem dotacj. Ju jak pisaem ten biznesplan, to wiedziaem, e raczej si uda, ale jak ju faktycznie si udao, to oczywicie rado z tego bya ogromna. Gdy otrzymaem pozytywn decyzj, to dosownie zobaczyem, jak w moim yciu otwiera si nowa, bielutka kartka ksigi, ktr teraz ja sam, na swoich warunkach, wykorzystujc to, co wiem, oraz si wasnej motywacji, bd zapisywa. Jasne, e si stresowaem. Cigle chodziy mi po gowie pytania typu: Jak to bdzie? Czy sobie poradz? Jak wytrzymam? Czy teoria wystarczy, by w praktyce poszo zgodnie z marzeniami? Ale z drugiej strony miaem pewno, e wszystko bdzie dobrze. Gdy zaczem, to oczywicie hutawka raz ogromna motywacja, sia, przekonanie, e nic mi nie stanie na przeszkodzie, caa oma i okolice s moje, robi fantastyczn rzecz i bardzo potrzebn, a za chwil wtpliwoci. Bo co si nie udao, bo piszemy reklam, wydajemy pienidze, a tu cisza, brak odzewu, nic si nie dzieje. Wic zaamka, doki i strach oczywicie. Mija dzie, rano si wstawao, szo si dalej. Mylaem sobie, e nie ma odwrotu ju tyle czasu na to powiciem, tyle samozaparcia, a prcz tego, e otrzymaem dotacj, to te sporo wasnych pienidzy w to zainwestowaem. Po prostu nie mogo si nie uda. Trzeba byo tylko przetrwa kryzysy i krok po kroku i w wyznaczonym przez samego siebie kierunku. Zaczem od rekrutacji nauczycieli. Tak, by z kadego przedmiotu mie po jednym, czyli wtedy 7 specjalistw. Od razu sobie ustaliem, kogo chc szukaem pasjonatw,
LOGOS CE | 1 61

osb, ktre lubi prac z modzie, bardzo dobrze znaj swj przedmiot i ich wymagania finansowe s w okrelonych ramach, eby to te si kalkulowao dla nowo powstajcego biznesu. Udao mi si znale dokadnie takich ludzi, jakich sobie wyobraziem. Wszyscy starsi ode mnie. Cz w wieku 3040 lat, cz po czterdziestce. Na pocztku oczywicie troch mi byo gupio, bo przychodz dowiadczeni fachowcy, a tu wita ich mody go, co sam niedawno w szkolnej awce siedzia, a potem nie mg znale pracy i przepytuje osoby z wypracowan pozycj zawodow. Ale szybko mi mino. Ludzie, ktrzy chc co robi i dziel wartoci, dogaduj si niezalenie od wieku czy dowiadczenia. Kademu nauczycielowi, z ktrym si spotykaem, nakrelaem wizj swojej firmy oraz wartoci, ktrymi si kierujemy. Mwiem, e nasz misj jest pomoc modziey w realizowaniu swoich pasji i ambicji, ale przede wszystkim w zdaniu matury. e wartoci, ktrymi si kierujemy, to ciga ch rozwoju, denie do doskonaoci oraz odpowiedzialno wobec swoich uczniw, pracownikw i nauczycieli. To byy te najwaniejsze wytyczne. Jeeli chodzi o sam program nauczania, to zostawiaem to w gestii samego nauczyciela, bo uwaaem, e skoro on jest fachowcem, to ja nie bd mu narzuca tego, co i jak ma robi. Podkrelaem tylko, jak oglnie ma wyglda atmosfera, e ma by fajnie, bo to nie jest szkoa, tylko zajcia pozaszkolne, e uczniowie maj dostawa tu nie tylko wiedz, ale wsparcie i podbudowanie wiary w siebie. Kady nauczyciel mia sam napisa program nauczania pod konkretna grup, uwzgldniajc potrzeby kadego uczestnika i eby by jak najbardziej skuteczny. Bardzo wane byo dla mnie to, by mody czowiek, ktry przez rok do nas przychodzi, obdarza zaufaniem, powica czas i pienidze, nie tylko zda matur, ale te by mg dosta si na dobre studia i dalej realizowa si wedug swoich najlepszych moliwoci. Pierwszy rok by bardzo ciki. Ledwo, ledwo wyszlimy na zero. Dopiero drugi rok, czyli 2007, przynis ulg. Ju we wrzeniu wiedziaem, e przetrwamy, e si sprawdzilimy, e nasi podopieczni uwierzyli w nas i nam zaufali, bo polecali szko innym. Posza w wiat opinia, e Logos jest dobrym miejscem do nauki. Na pocztku pierwszego roku mielimy 30 uczniw, w drugim byo ich 50, w trzecim 70. Dzi w samej omy mamy 150 uczniw rocznie, plus Ostroka, gdzie otworzylimy fili, ktra przygotowaa do matury nieca setk. Ciocia przysza pracowa ze mn w roku 2008. Wczeniej bya zatrudniona w sklepie, ale przeja go inna firma, wic skorzystaa ze zwolnienia z odprawami. Chwilowo bya bez pracy, pomylaem, e zobaczymy, moe fajnie nam wyjdzie popracowa razem? Pierwszy rok trzeba byo si nauczy, ale teraz powiem, e bez niej nie dabym rady. Oprcz niej, stacjonarnie, na penych umowach o prac, jest u nas zatrudniona jedna osoba w omy i jedna w Ostroce. Do tego w obu lokalizacjach pracuje okoo 20
16 2 | LOGOS CE

nauczycieli na umowy zlecenia. Biura, ktre mamy w omy i Ostroce, wynajmujemy, w planach mam zakup lokalu w omy, ale jeszcze troch potrwa, zanim zrealizuj ten cel. Na razie wynajmujemy tu cztery sale plus biuro, w ktrych jestemy praktycznie od rana do wieczora. Ja pracuj oczywicie bardzo duo, waciwie to cay czas. Jed do Ostroki, jestem w omy, wci zajmuj si sprawami organizacyjno-rozwojowymi. Dzi mog z radoci i ulg powiedzie, e jest dobrze, ale nie jestemy jeszcze na takim etapie penej stabilizacji, jaki chciabym osign. Przede wszystkim cay czas borykamy si z problemem sezonowoci. Bo jest tak, e od wrzenia do maja s zajcia, ale w czerwcu, lipcu i sierpniu mamy przestj. Dlatego prbujemy organizowa co dodatkowego. Nasz kolejn usug bd tumaczenia. W ofercie przygotowa do matury s kursy jzykowe, a w rodzinie mamy wielu tumaczy i pomylaem, eby i to robi rodzinnie. Chcemy z tym projektem wyj, eby w kocu osign peen spokj. By latem nie przejada tego, co si zarobio na wiosn, tylko by mona to byo inwestowa w co kolejnego, jak na przykad wasne pomieszczenia. Wanie pracujemy nad dwoma nowymi produktami, w ktrych chcemy wykorzysta ide sieciowania, bo przygotowujemy ofert dla firm rodzinnych. Bdziemy te prosi o referencje wrd firm poznanych na szkoleniach i bdziemy chcieli nawiza z nimi wspprac, ktra ma polega na tumaczeniu ich stron internetowych na jzyki europejskie. Zblia si rok 2012, przyjedzie do Polski mnstwo goci, a przecie wrd firm rodzinnych jest wiele restauracji, hoteli, w ktrych ludzie bd chcieli odpocz, wyspa si, dobrze zje. I te firmy na pewno bd potrzeboway mie swoje oferty w innych jzykach, dobrze przygotowane, na wysokim poziomie. Jestemy gotowi im to zapewni. Ju nie myl o tym, by pracowa dla kogo. Tak wyszo, e nigdy w ten sposb nie pracowaem. Moje jedyne dowiadczenie zawodowe, zanim zajem si Logosem, byo takie, e podczas studiw wyjedaem za granic do prac sezonowych. Ale po studiach nigdzie indziej, poza wasn firm, nie byem zatrudniony. Nie wiem, czy to dobrze, czy le, ale teraz to ju ciko mi sobie wyobrazi, e bybym pracownikiem etatowym. Moe mgbym pracowa dla kogo jako osoba, ktra doradza, szkoli, wsptworzy co nowego, ale na etacie chyba ju nie. Oczywicie moe kiedy ycie mnie do tego zmusi, wic zakasz rkawy i bd robi to, co bdzie niezbdne do przetrwania, ale na razie na pewno do tego nie tskni ani nie czuj braku takiego dowiadczenia. Majc swoj firm, trzeba o ni cay czas dba, zastanawia si, jakie obiera kierunki rozwoju, ryzykowa, wszystkiego doglda. Oczywicie, i s momenty, e to powoduje zmczenie i myl sobie: Jak dobrze tym wszystkim, co siedz spokojnie na pewnych etatach, ale zaraz szybciutko przychodzi refleksja, e jednak, jak to si mwi, co takiego ju mnie nie krci. Nie krci mnie tracenie ycia na realizacj cudzych pomysw.
LOGOS CE | 1 63

Sam mam ich tyle, e nie wiem, kiedy znajd czas, by cho cz z nich zrealizowa. Owszem, tu jest wiksza odpowiedzialno, mniej pewny zarobek, nie ma konkretnych godzin, myli si o tym bez przerwy, ale rado pracy jest nieporwnywalna. I duma, e tworz co swojego. Ba, sam mog ludziom prac zapewnia. Czego mi potrzeba? W przyszoci chciabym oczywicie zaoy rodzin. To dla mnie bardzo wane. Chciabym take wiele rzeczy poprawi i w swojej osobowoci, i w firmie. Ale z takich najpilniejszych, to jak najszybsze zlikwidowanie problemu sezonowoci. By raz si przygotowa, wymyli dobr strategi i si z tym upora. A wtedy bd mia ju dobr, stabiln sytuacj, ktra mi pozwoli myle o takich sprawach jak rodzina. Do Polski przyjechaa te moja modsza siostra. Wczeniej, tak jak i ja, skoczya polsk szko w Grodnie, a teraz studiuje na Uniwersytecie Warszawskim polonistyk. Wanie obronia licencjat i zaczyna magisterk. Jako Polacy z Biaorusi skorzystalimy ze stypendiw. To byo naprawd dobrze przemylane ze strony pastwa, e zabezpieczono nam cz finansw. Dostawaem stypendium jako Polak z zagranicy, ktry jak inni przyjecha do kraju, by tu studiowa. To byo niecae 1000 z miesicznie, ale wystarczao na opacenie akademika i skromny byt, czyli pomogo. Historia nadal pozostaje moj pasj. To jest przedmiot, ktry od zawsze z wielk atwoci, dosownie bez nauki, wchodzi mi do gowy. Tematem mojej pracy magisterskiej by Ruch oporu w Grodnie w czasie drugiej wojny wiatowej. Kontynuuj go w swojej pracy doktorskiej. Na razie mj doktorat zosta co prawda troch zawieszony ze wzgldu na obowizki w firmie, ale wiem, e do niego wrc i go dokocz.

MAM NA IMI LUCYNA, pracuj z Janem. Logos to by pomys mojego siostrzeca. Jest magistrem historii i tak si zoyo, e rozglda si za prac w swojej profesji, ale roznoszc CV cay czas myla: Co by tu mona zrobi swojego?. Bardzo mi si to podobao: aktywny, mody czowiek, wieo po obronie, nieustajcy w poszukiwaniu czego, co go zafascynuje i bez reszty pochonie. Zastanawia si, rozmawia z nami, w kocu wpad na pomys, e skoro s szkolenia na prowadzenie wasnej dziaalnoci, to z nich skorzysta. A potem stworzy taki projekt, e po prostu nie mg na niego nie dosta donansowania. Ze stu osb, ktre wtedy dostay si na te szkolenia, do dzi przetrway tylko trzy rmy, a w tym jego Logos. Tak

164

LOGOS CE

Lucyna Gurzda

wic ta nasza misja, pasja, ktrymi nas pozaraa, te burze mzgw, ktre tu cigle robimy dziaaj. Przyszam do firmy ponad rok po tym, jak Janek j otworzy. Powoli uczylimy si, jak j razem prowadzi, jak dzieli role. Na pewno pomogy nam szkolenia. Ja na przykad wczeniej nie rozumiaam, jak wana jest dobra organizacja i podzia pracy. Wydawao mi si, e wszystko musimy robi razem, a teraz wiem, e s rzeczy, ktrymi on zajmie si lepiej, wic nie musz go sprawdza ani stara si robi ich razem z nim. Tak samo jak on nie powinien wtrca si w to, za co ja jestem odpowiedzialna. On robi swoje, ja mam na gowie swoje, nie wnikam w jego kompetencje, dziki czemu nie brakuje mi czasu na wasne obowizki. Regularnie spotykamy si, by omwi, co kto zdziaa, wymieni opinie, nie wtrcamy si do swoich dziaek, natomiast zastanawiamy si, co jeszcze wsplnie mogoby si uda. Od pocztku bardzo wspieraam Janka. Strasznie mi si podobao, e nie zaley mu na konsumowaniu ycia, tylko na kreowaniu wartociowej rzeczywistoci, poytecznej dla innych, kosztem przecie i ogromnej pracy, i duego ryzyka, i stresu, odpowiedzialnoci, bo sam niesie to na swoich barkach, nikt za nim nie stoi z porad czy zapleczem finansowym. Do wszystkiego dochodzi sam, sam si uczy. Pamitam, jak nam opowiada, co chciaby robi i mylaam, e jestem z niego dumna, bo jest czowiekiem, ktry chce od ycia wicej.

LOGOS CE

1 65

W tym czasie pracowaam w innej brany, w obsudze klienta, wic z wasnego dowiadczenia co mu tam podpowiadaam: e co tam moe si nie uda, bo mieszkamy w niewielkiej miejscowoci, albo e wanie to jest fajne, e warto zaryzykowa. Byy rne opcje, w kocu pomys centrum edukacyjnego przygotowujcego do matury najbardziej mu si spodoba, przespa si z tym, zastanowi i rano mwi: Bior si za to. Bd do nas przychodzili modzi ludzie, zapewnimy im dobry start w doroso. Wielu osobom tego brakuje. A przecie przygotowanie do matury to bardzo wany etap w yciu. Wie si on take z tym, e ten czowiek wybiera si potem na studia i e ma je sobie odpowiednio dobra. Prowadzimy kursy ze wszystkich przedmiotw, w siedmioosobowych grupach. S to grupy niedue, ale ze wszystkich bada, jakie przeprowadzilimy, wynika, e taka liczba uczestnikw jest najlepsza. A e to zdaje egzamin, to widzimy po naszych maturzystach i ich wynikach. Zajcia s prowadzone od pierwszego wrzenia do koca kwietnia, jeszcze w maju mamy dla nich dodatkowe warsztaty, eby si oswajali z ide egzaminw. Cay czas jestemy z naszymi uczniami, wspieramy ich, zanim poznaj wyniki, albo gdy szukaj pracy. Angaujemy si w takim stopniu, e w kadej chwili mog do nas przyj i poradzi si. Oferujemy im kontakty, ktre posiadamy, uruchamiamy nowe, nawet szukamy firm, ktre chciayby zatrudni studentw na wakacje. Tak samo podtrzymujemy kontakty ze wszystkimi, ktrzy ukoczyli nasze centrum. Dowiadujemy si, jak sobie radz w dorosym yciu. Dzisiaj, a mamy czerwiec 2011 roku, lekcja kosztuje u nas niecae 20 zotych za godzin. Kady ucze ma do wykorzystania 1012 godzin w miesicu, za ktre paci 200 zotych. Tak wic nie s to due sumy, a mog zdziaa cuda. Przygotowujemy do matury ze wszystkich przedmiotw, take z jzykw obcych. Staramy si nie zatrzymywa w miejscu, tylko wymyla nowe produkty. Tym wymylaniem zajmuje si gwnie Janek. Jak ma pomys, by co doda, to piszemy projekty, by si podbudowa finansowo. Szkolenia nie s atwym tematem. Chcemy, eby byo jak najfajniej, mdrze, by przyjedali do nas jak najlepsi trenerzy. Ostatnio zajcia z maturzystami poprowadzi u nas Leszek Mellibruda. Poczylimy si z Fundacj Biaostock, by otrzyma fundusze na pozyskanie tak dobrego trenera i musz powiedzie, e to bya po prostu rewelacja. Pan Leszek mia z nimi ponad 50 godzin, caa grupa bardzo sobie chwalia ten czas, ja sama widziaam, e to byo co magicznego. Wtedy zrozumiaam, e wana jest nie tylko sucha nauka do matury, ale e uczniowie potrzebuj dodatkowych lekcji z przygotowania do dorosoci, czego nie ucz w typowej szkole.
16 6 | LOGOS CE

Szukamy teraz lokalnie osb, ktre maj tego typu dowiadczenie i super kontakt z modzie. Bo chcemy przygotowywa ich nie tylko do egzaminu typowo teoretycznego, ale te do caego ycia, by umieli walczy o swoje, nie podda si wycigowi szczurw, nie przepa, nie da si zdemoralizowa. By potrafili zachowa si etycznie, szanowa wartoci, ale te by wygra. eby stworzy maturzystom te moliwoci, chcemy ich uczy autoprezentacji, dobrej samooceny, budowa ich wiar w siebie. Po tych pierwszych zajciach z Leszkiem Mellibrud wiemy, e to dziaa. Oni byli sami zaskoczeni swoim zachowaniem, e tak si otworzyli. Wczeniej nikt z nimi czego podobnego nie robi, zobaczyli nowe horyzonty. Modzi ludzie w dzisiejszych czasach najczciej maj problem z tym, e nie wiedz, co chc robi. Id na studia bez przekonania, e to dobry kierunek. Potrzebuj porady. Z naszych ankiet wynika, e po takich typowo kompleksowych przygotowaniach radz sobie lepiej. To dodatkowe przygotowanie potrzebne jest zwaszcza osobom z mniejszych miast i wsi, ktre szczeglnie sabo oceniaj swoje moliwoci. Ludzie s zakompleksieni, nie wiedz, jakie maj mocne strony, nad czym musz popracowa, a taka wiedza uatwia nauk, buduje wiar w siebie, pomaga odpowiada na potrzeby potencjalnego pracodawcy. To bardzo fajna rzecz pracowa przy czym, co otwiera modym ludziom drzwi do dorosoci. Magorzata Zawadka, kwiecie 2011

Oficjalnie o firmie:
Logos Centrum Edukacyjne Jan Romaczuk Tomasz Wysocki s.c.: dwupokoleniowa firma rodzinna dziaajca w brany szkoleniowo-edukacyjnej. Powstaa w roku 2007, mieci si w omy i Ostroce. Zakres dziaalnoci: kursy maturalne, gimnazjalne i edukacyjne. Logos CE stawia na rozwj naturalnych umiejtnoci uczniw oraz lepsze samopoznanie. Logos oferuje te kursy jzykowe dla modziey, firm, osb wyjedajcych za granic oraz tumaczenia specjalistyczne dokumentw, stron internetowych i materiaw reklamowych. www.zdammature.pl

LOGOS CE

1 67

PHU EWA POMES

Szczypta szalestwa i odrobina ryzyka

NAZYWAM SI MIROSAW POMES, wraz z moj on Ew prowadzimy firm gastronomiczn.

gbym chyba powiedzie, e smykak do interesw wyssaem z mlekiem matki. Pochodz bowiem z rodziny, w ktrej zawsze kto prowadzi jakie swoje biznesy, przed wojn nawet do znaczce. Ewa i Mirosaw Pomes Wywodzimy si z Pomorza Zachodniego, gdzie mj pradziadek dzierawi w Dbnie zajazd w majtku hrabiego Czapskiego. Dziadek rwnie mia biznes, ktry straci po dojciu komunistw do wadzy. W jego wasnym sklepie zrobili go kierownikiem. Wczeniej w Bydgoszczy wybudowa du cegielni, ktra zostaa znacjonalizowana. Wasne firmy miaa wikszo bliszych i dalszych czonkw mojej rodziny i w takim klimacie si wychowywaem. Na wakacje jedziem do dziadka, gdzie suchaem jego opowieci o rodzinnych historiach i przedsiwziciach. Dziaalno na wasny rachunek bya dla mnie zawsze czym naturalnym i oczywistym. Po szkole redniej wszyscy porzdni ludzie szli na studia, ale ja nie zamierzaem traci czasu, tylko od razu wziem si za robienie interesw. Mama prowadzia wtedy sklep ajencyjny. W 1982 r. rodzice pojechali na wczasy, a sklep zostawili pod moj opiek. Miaem 19 lat. Wziem do pomocy dwch kolegw z klasy i otworzylimy dwa nowe punkty. Interes krci si niele, w miesic zarobilimy dobre pienidze. Dbaem, by sklep by dobrze zaopatrzony, towar wydobywaem choby spod ziemi. Wszedem te
P H U E WA P O M E S | 169

w ukady z czowiekiem, ktry mia wejcia w rzeni i codziennie dostarcza mi miso. W chudych kartkowych czasach zaopatrywaem w szynki i schaby ca rodzin, co dobrze wspominaj do dnia dzisiejszego. Rodzice po powrocie z urlopu zapali si za gow, bo wszystko, co robiem, byo cakowicie niezgodne z prawem. Dla mnie wane byo, e dawaem ludziom to, czego potrzebowali i czerpaem z tego korzyci finansowe. Dziki sklepowi poznaem moj przysz on, bo u jej siostry zaopatrywaem si w pomidory. Miaem je zreszt jako jedyny w caym miecie nie wyobraaem sobie, by klientowi powiedzie, e czego nie ma. Po maturze w 1983 r. postanowiem rozkrci swoj pierwsz prywatn inicjatyw, ktr miaa by lodziarnia. Moja mama kupia kiedy maszyn do lodw, ktrej sama nigdy nie wykorzystaa i ta maszyna na dugie lata wyznaczya moj drog yciow. Do interesu wziem koleg. Jego ojciec by naczelnikiem w naszym miasteczku, czyli we Wronkach, i dziki jego znajomociom udao nam si dosta lokal, co w tamtych czasach graniczyo z cudem. Wyremontowalimy go i interes ruszy. Krci si dobrze, lody byy smaczne, ludzie chtnie je kupowali. Gdy jednak po pewnym czasie w naszej wsppracy z koleg zaczy si zgrzyty, postanowiem otworzy wasny lokal. Znalazem go w Luboniu, elegancko wyremontowaem i w sierpniu 1986 r. znowu otworzyem lodziarni, tym razem z lodami na gaki. Przy starcie pomogli nam rodzice moi finansowo, a tato Ewy swoj prac przy remoncie. Szo elegancko: miaem pi rodzajw lodw i praktycznie adnej konkurencji. To byy takie czasy, e sprzedawao si wszystko, a najwikszy problem polega na zaopatrzeniu si w surowiec. Podstawowym skadnikiem w produkcji lodw jest mleko w proszku, ktre po wybuchu elektrowni w Czarnobylu (rok 1986) byo towarem deficytowym, na kartki. Jego zdobycie byo najtrudniejsze. Za to po lody ustawiay si kolejki, ludzie przyjedali po nie a z odlegego o 50 kilometrw Poznania. Na zapleczu lodziarni by may pokoik z wnk i azienk, gdzie zamieszkalimy razem z on. Oeniem si modo, ale to dlatego, e dobrych rzeczy nigdy nie odkadaem na pniej. Lodziarni prowadziem do roku 1990. Stopniowo dokupowaem maszyny, udoskonalaem technologi. W pewnym momencie w lody Cassate zaopatrywaem cay Pozna, wszystkie sklepy PSS Spoem. W nawizaniu kontaktw i stworzeniu sieci dystrybucji pomg mi waciciel wynajmowanego przeze mnie miejsca, ktry rwnoczenie obserwowa, jak prowadzi si ten biznes. Kiedy wydawao mu si, e pozna ju wszystkie tajniki, wypowiedzia mi swj lokal i otworzy w nim wasn lodziarni, a ja z moimi lodami zostaem na lodzie. Fakt, e ten czowiek nie umia tego potem utrzyma i wkrtce splajtowa, nie by dla mnie pociech, bo ja i tak musiaem zaczyna wszystko od pocztku. Maszyny do robienia lodw postawiem pod wiat u kolegi i rozgldaem si za czym nowym. Ju na przeomie lat 1989/90 zaczem jedzi do Singapuru w celach
170 | P H U E WA P O M E S

turystyczno-handlowych. To byy opacalne wycieczki. Wygodniay polski rynek mg wchon kad ilo przywiezionego stamtd towaru, wic otworzyem nastpn firm, ktr nazwaem Euroazja. W tym czasie wybraem si te do Taszkientu, gdzie zaprosili mnie koledzy, ktrzy tam studiowali. Gdy pojechaem ich odwiedzi i zobaczyem, jakie tam s moliwoci robienia interesw, to pomylaem, e grzechem byoby nie skorzysta. Kupiem siedem tirw arbuzw, ktre przejechay do Polski 5400 km. By to rok 1990 i pierwszy prywatny eksport z Taszkientu. Zezwolenie na to musiaem zdoby u samego ministra. eby prowadzi interesy na Wschodzie musiaem szybko opanowa jzyk rosyjski. Gdyby moja nauczycielka z technikum moga zobaczy, jak po rosyjsku negocjuj kontrakty handlowe! W III klasie ta wstrtna baba zostawia mnie na drugi rok z uzasadnieniem: Bo ty, Pomes, nic nie umiesz z rosyjskiego. Nie umiaem, bo nie by mi potrzebny. Kiedy potrzeba zaistniaa, nauczyem si byskawicznie. Te czasy to byo prawdziwe Eldorado i zasuguj na osobn opowie. W pewnym momencie obracalimy takimi pienidzmi, e zacza chodzi za nami mafia. To by Dziki Wschd, ktry nie rzdzi si adnymi cywilizowanymi prawami. Taka gorsza odmiana Dzikiego Zachodu. Niestety zaczo si robi prawdziwie niebezpiecznie i postanowiem odpuci. ycie miao dla mnie wiksz warto ni najwiksze bogactwo. Odpryskiem z tego interesu jest dziaka, na ktrej stoi dom, w ktrym obecnie mieszkamy. Popeniaem stale ten sam bd zamiast kupi wasny lokal, to zawsze jaki wynajmowaem, wkadaem pienidze w remont i w kadej chwili musiaem si liczy z wypowiedzeniem. Zawsze te w nowy interes pakowaem wszystkie zaoszczdzone pienidze, nie dbajc o to, aby zabezpieczy si na przyszo. I tak oto, kolejnym razem, w nastpnym wydzierawionym lokalu zaczem urzdza now lodziarni, rozgldajc si rwnoczenie za czym jeszcze. Na targach w Poznaniu zobaczyem maszyn do robienia wafli nowo na polskim rynku. Pojechaem do Niemiec do firmy Walter, ktra te maszyny sprzedawaa. By to jeden z czterech producentw takich urzdze na wiecie. Nie byy to waciwie maszyny, a cae linie technologiczne. Ale o gotwce, jaka bya na nie potrzebna, mogem tylko pomarzy. eby mc to marzenie zrealizowa, wcignem do interesu czonkw dalszej rodziny. Kady woy w to ogromne pienidze, zaoylimy spk i tak powstaa firma Miran Wafel moja najwiksza poraka w interesach. Zastawiem dziak, wszystko co miaem i wziem kredyt. Widzc nasze zaangaowanie i determinacj, Walter, z ktrym w midzyczasie zdyem si ju zaprzyjani, sprzeda nam dwie linie technologiczne, chocia wci nie mielimy potrzebnego kapitau. Maszyna robia ok. 4 tys. wafli na godzin. Du sum pienidzy pochon remont lokalu znw nie swojego. No i wszystkiego trzeba si byo uczy. Przysowie mwi, e nie z kadej mki bdzie chleb. Ja dowiedziaem si, e te nie z kadej bd dobre wafle.
P H U E WA P O M E S | 17 1

Okazao si, e chocia kada mka na oko wyglda tak samo, czyli jest biaa, to jednak jej odmiany bardzo si midzy sob rni rozmaitymi parametrami. Samego glutenu jest kilka rodzajw i trzeba byo nauczy si, jak je rozpoznawa. Objechaem ca Polsk, eby nawiza kontakty z producentami lodw. Gdy interes zaczyna si coraz lepiej krci, nabyem nastpn, trzy razy wydajniejsz maszyn, chocia poprzednia bya jeszcze niespacona. Wszystko byo robione na wariackich papierach, ale adrenalina rosa. Potrzebowaem bogatego wsplnika. Walter poleci mi dusk firm, Prima Wafel, ktra robia ju interesy w Polsce. Pojechaem do Danii do waciciela i dogadalimy si. Powstaa spka akcyjna z udziaem 50:50. Nie wiedziaem, e w tym momencie wchodz na rwni pochy. Duczycy wnieli aportem drug maszyn, ja daem wszystko, co miaem, plus 1600 m hali, ktr w midzyczasie kupiem. Wci brakowao pynnoci finansowej. Polecono mi jeszcze jedn dusk firm Pastwowy Krlewski fundusz IO, wspierajcy Europ rodkow i Wschodni. Oni zasilili nasz firm du iloci gotwki, otrzymujc w zamian 20% akcji. Od tej pory byem na straconej pozycji, bo Duczycy zawsze trzymali sztam i w wanych sprawach byem przegosowywany. Nalegali na przykad na coroczny audyt u najdroszej firmy audytorskiej, chocia zwyczajowo robi si to co trzy lata. Firma nie miaa czasu okrzepn. Wniesione przez nich aportem maszyny psuy si, ale naprawia trzeba je byo ju za wsplne pienidze. I cho popyt na wafle by ogromny i wci zdobywalimy nowe rynki, firma stale wykazywaa straty i wci trzeba byo do niej dokada. Poniewa ja nie miaem ju z czego, musiaem oddawa im kolejne akcje. Po dwch latach miaem ju tylko 27% akcji i z kadym kolejnym rokiem byo ich coraz mniej. W cigu kilku lat zostaem bez akcji, za to z duymi dugami, ktre musiaem spaca jeszcze przez wiele kolejnych lat. Oni mieli za to gotowy rynek zbytu, na ktrym mogli swobodnie dziaa. Z perspektywy czasu widz swoje bdy zadawiem si, bo zamiast rozwija firm samodzielnie, w tempie, na jakie pozwalay mi wasne fundusze, chciaem to robi szybko, czyli je du chochl zamiast ma yk. Mogem im te sprzeda swoje akcje i y na dobrym poziomie z pienidzy za czynsz za wynajem hali, ale na to nie pozwalaa mi w tamtym momencie ambicja. Dobrze, e nadal miaem w Luboniu punkt, w ktrym robilimy lody i z tego ylimy. Niestety znaczna cz pienidzy, ktre na tym zarabiaem, sza na spacenie dugw, ktre zostay po Miran Wafel. Ta firma przez wiele lat odbijaa mi si czkawk. Gdybym ca swoj energi powici tylko temu jednemu interesowi, mogyby by z tego doskonae pienidze. W latach 1991/92 odbiorcy stali po lody w kolejkach i sprzedawali je na wszystkich okolicznych bazarach. Niestety konkurencja nie zasypiaa gruszek w popiele. Wikszo energii powicaem waflom, wic brakowao mi czasu na lody.
17 2 | P H U E WA P O M E S

Wkrtce oprcz Lubonia zosta mi tylko jeden punkt na Hali Greckiej, przeksztaconej pniej na Panoram. By to tak naprawd pierwszy w Poznaniu bazar pod dachem. Na zakupy przyjeda tu cay Pozna. Zrobilimy tam pikn kawiarenk, w ktrej oprcz lodw oferowalimy rozmaite desery i ciasta. Kupiem naleniczark i zaczlimy oferowa naleniki z rnymi nadzieniami. Kiedy ju interes zacz si krci, ludzie nas ju znali i mielimy swoj klientel, oczywicie wypowiedziano nam lokal, bo zaczto rozbudowywa Panoram. W nowym miejscu musielimy zaczyna od nowa, czyli znw remont lokalu, zdobywanie klientw. Z perspektywy czasu a trudno mi uwierzy w to, e przeprowadzalimy si jeszcze SZE razy! Przeom lat 1999/2000 wspominam jako najtrudniejszy okres w naszym yciu. Pad Miran Wafel, musielimy znowu wyprowadzi si z dajcej najlepszy dochd Panoramy, zosta nam jedynie may barek w Luboniu, ale lody nie sprzedaway si ju tak dobrze. Wkrtce potem sprzedaem ca lodziarni i bya to moim zdaniem ostatnia chwila, w ktrej mogem to jeszcze w miar korzystnie zrobi. Wszystko zaczo si sypa. Wyprowadzilimy si z mieszkania z nadziej, e wkrtce zamieszkamy w nowym domu, ktrego budow w midzyczasie zaczlimy. Pierwsze mrozy zastay nas z trjk dzieci w przyczepie. Wiadomo ju byo, e przed nadejciem zimy nie damy rady domkn budowy na tyle, aby mc tutaj zamieszka. Musielimy na rok wprowadzi si do rodzicw wszyscy na kupie, mj brat, ja z Ew i dziemi. Ze szczytu spadlimy na ziemi. Na szczcie w Panoramie znowu zaproponowali nam lokal, tym razem ju wyremontowany, wystarczyo tylko wstawia stoliki. Udawaem, e nie mam ochoty wraca, dziki czemu wytargowaem wietne warunki na trzy lata. Bylimy cakiem bez kasy ja miaem 2000 z, mama daa 2400, dostaem ma poyczk i z tym kapitaem znowu zaczynalimy ja, Ewa i mj brat. Pomogli znajomi jeden da drewno ze starej stodoy, drugi cegy z rozebranej cegielni i urzdzilimy adny lokal. Klienci zaraz do nas wrcili. Postawilimy na naleniki. Z pocztkowych 10 rodzajw nadzienia po krtkim czasie mielimy ich w ofercie 40. Pierwsze dwa lata byy super, potem nie byo ju dochodw, chocia dalej mielimy klientw. Powd, dla ktrego tak si dziao, zrozumiaem dopiero pniej. Majc na gowie utrzymanie rodziny i dokoczenie budowy, w 2003 r. wyjechaem razem z bratem do USA, eby podreperowa budet. Spdzilimy tam p roku, potem wyjedaem jeszcze dwukrotnie. Ameryka duo mnie nauczya. Z waciciela staem si osob zatrudnion, co byo dla mnie zupenie nowym dowiadczeniem. Z jednej strony nauczyem si bardziej docenia pracownikw, z drugiej za zobaczyem, jak potrafi kombinowa i oszukiwa pracodawc. Potem te dowiadczenia przeniosem do swojej firmy. Pobyt w Ameryce by przeomem w moim podejciu do interesw. Poczuem swoj warto, zobaczyem, e jestem lepszy od wielu, ktrym tam si cakiem niele
P H U E WA P O M E S | 17 3

wiodo. Znowu zapaem wiatr w agle skoro im si udaje, to mnie z moj inwencj uda si na pewno. Ta wiara pozostaa we mnie do dzi. Facet, u ktrego pracowaem w Ameryce, kiedy powiedziaem mu o swoich kopotach z brakiem gotwki pomimo pozornie dobrze krccego si interesu, poradzi mi, abym po przyjedzie przez dwa tygodnie nie rusza si od kasy i patrzy, co si bdzie dziao. Rada bya bardzo celna. Pani Stenia, ktra dotychczas siedziaa na kasie i ktr darzylimy cakowitym zaufaniem, zwolnia si ju po tygodniu. Duej nie opacao si jej u nas pracowa, zwaszcza e w tym czasie zdya postawi dom, ktrego my wci jeszcze nie mielimy. Kiedy zaczem pilnowa biznesu, pojawiy si wreszcie pienidze. W 2005 r. dostalimy w Panoramie wiksze pomieszczenie, lokal ma obecnie 130 m. Zrobia si z tego fajna knajpeczka. W ofercie mamy bardzo duo da obiadowych, naleniki stanowi ju tylko 30% naszego menu. Brat nadzoruje kuchni, jest bardzo dobrym kucharzem, pilnuje te kasy. Pracujemy na dwie zmiany i zatrudniamy czternastu pracownikw. Na Panoramie jestemy z ma przerw ju 17 lat. artujemy czasami, e to miejsce to nasz matecznik. Moja energia i zaangaowanie s ju w kolejnych przedsiwziciach. Pierwsze z nich to Hot Lunch dania obiadowe, ktre chcemy sprzedawa w caym kraju. Nauczyem si tego w Ameryce i przywiozem pomys do Polski. Nie miaem jednak ani pienidzy, ani odpowiednich maszyn, by ruszy z t inicjatyw. Teraz pojawia si ju taka moliwo. Hot Lunch to usuga polegajca na przygotowaniu i dostarczaniu wieych i zdrowych posikw obiadowych dla firm. Unikalna technologia pozwala na przerwanie obrbki termicznej, gdy danie jest gotowe w 99%. Tak przygotowane posiki s schadzane i pakowane w eleganckie pojemniki. Pniej wystarczy je tylko w dowolnej chwili woy na trzy minuty do mikrofali, eby mie ciepy, penowartociowy posiek. Przygotowujemy je w stowce, ktr Ewa prowadzi w szkole w Puszczykowie. Dopiero ruszyem z tym pomysem, mam nadziej, e bdzie si dobrze rozwija. Naszym marzeniem byo zawsze posiadanie czego wasnego i teraz to marzenie nareszcie ma szans si zici. Ewa odziedziczya po rodzicach dom we Wronkach i chcemy w nim stworzy restauracj z prawdziwego zdarzenia, jakiej Wronki dotychczas nie miay. Robimy tam generalny remont, w rodku wszystko zostao wymienione, powstanie fajna knajpka z miym klimatem. Oboje lubimy wykwintn kuchni i tak chcemy naszym gociom tutaj serwowa. Na Panoramie to nie jest moliwe, tam klient chce zje szybko i tanio. W Willi Wrzos, bo tak prawdopodobnie bdzie si nazywaa nasza restauracja, chcemy pokaza, na co nas sta. Chcemy organizowa tam spotkania z ciekawymi ludmi, zaprasza pasjonatw, znawcw rnych kuchni itp. We Wronkach zostawilimy rodzin, przyjaci, licz na nas, e oywimy to miasteczko. Na tyach domu powstaje duy, przeszklony taras o powierzchni ponad 200 m, gdzie bdzie mona organizowa
174 | P H U E WA P O M E S

bankiety, wesela, komunie. Nastpnym etapem bdzie postawienie obok Wrzosu hotelu i sali bankietowej na 300 osb. Budow chcielibymy rozpocz na wiosn 2012 r. Mamy troje dzieci i pracujemy rwnie z myl o nich. Piotr studiuje na AWF, mwi, e moe kiedy otworzyby w hotelu fitness club, co uwaam za fajny pomys. Maciek wybra Wysz Szko Gastronomii i Hotelarstwa, takie wyksztacenie na pewno przyda mu si, gdyby chcia pracowa razem z nami. Wika jest dopiero w gimnazjum, czas pokae, czym bdzie si chciaa zajmowa w przyszoci. Ja prbowaem bardzo wielu rzeczy, dzieci te bd musiay znale to, co dla nich najlepsze. Cieszylibymy si, gdyby to bya firma rodzinna. Znw przechodzimy przez przeomowy moment, ale jestem peen zapau i wiary, e nam si uda. Jestemy jeszcze modzi, mamy si, zaangaowanie i wierzymy w sukces. Bdziemy wreszcie na swoim i damy sobie rad.

NAZYWAM SI EWA POMES, jestem on Mirka. Moja dotychczasowa historia skada si z dwch zupenie rnych czci. Przez pierwsze 25 lat w moim yciu krlowa sport, w kolejnych 25 latach krluj Mirek, dzieci i biznes. W smej klasie szkoy podstawowej, ktr koczyam we Wronkach, zwerbowano mnie do Szkoy Mistrzostwa Sportowego, ktra znajdowaa si w Waczu, w Centralnym Orodku Przygotowa Olimpijskich. Szukano dziewczyn do sekcji wiolarskiej. Wczeniej nigdy nie uprawiaam adnego sportu, ale miaam predyspozycje: byam silna, wysoka i ambitna, dziki czemu z zupenie surowej nastolatki zrobili pniejsz mistrzyni Polski. Pierwszy rok by gehenn, wszystkiego musiaam uczy si od podstaw, a w porwnaniu z moimi koleankami, z ktrych kada wczeniej uprawiaa ju jak dyscyplin sportow, byam kompletnie zielonym szczypiorkiem. Daam rad dziki ambicji. W planie by omioletni cykl przygotowa, tak bymy w roku 1984 wystartoway na Olimpiadzie w Los Angeles. Ale ycie, jak zwykle, napisao wasny scenariusz. Robiymy wspaniae postpy w tempie, jakiego nikt si nie spodziewa. Trenowaymy bardzo intensywnie od poniedziaku do soboty, po dwa treningi dziennie, tylko w niedziele miaymy jeden trening. Obliczyymy kiedy z dziewczynami, e zrobiymy na treningach tyle kilometrw, e mogybymy spokojnie opyn kul ziemsk. Byymy odcite od wiata, orodek znajdowa si w lesie, codziennie dojedaymy do
P H U E WA P O M E S | 17 5

Ewa i Mirosaw Pomes przy barze w restauracji Ratuszowa

szkoy sportowej, gdzie miaymy odrbny cykl nauczania i przygotowa sportowych. Nauczyciele jedzili z nami na obozy, przygotowywali do egzaminw, a szczeglnie do matury. Szymy jak burza, zdobywajc kolejno czterokrotnie tytu Mistrza Polski. Kiedy przyjedaymy na zawody, wiadomo byo, e inne druyny nie maj z nami szans. Wobec takich osigni, pomimo e miaymy dopiero po 19 lat i nasz udzia w olimpiadzie planowany by dopiero na rok 1984, trenerzy postanowili, e wemiemy udzia w Olimpiadzie w Moskwie. Chcieli, abymy ykny troch wielkiego wiata, zwaszcza, e w NRD nakrciymy czas, ktry kwalifikowa nas do przygotowa olimpijskich. Rok 1980 by szczeglny politycznie mnstwo napi w stosunkach midzynarodowych, bojkot olimpiady przez wiele pastw. Czasy byy nerwowe, sprzyjajce naciskom i matactwu, ktre nie ominy sportu i naszego zespou. Byymy ze sob zgrane jak palce u jednej reki. Trenowaymy z zawizanymi oczami. Kiedy wsiadaymy do dki, to pierwsza czua sm, a sma pierwsz. Niestety, przed olimpiad zmieniono skad druyny. Dostaymy dwie nowe dziewczyny, z ktrymi nie byo ju czasu si tak zgra. Wystarczy powiedzie, e my wszystkie miaymy ponad 1,85 wzrostu, podczas gdy one 1,67. Ale nie miaymy nic do powiedzenia, decydowaa gra. Mimo wszystko sprbowaymy, niestety, nasz wystp okaza si totaln porak. Zesp nie by zespoem, kulaa wsppraca, panowa chaos, do tego doszy ogromne nerwy. Presja Olimpiady przerosa nasze siy i oczekiwania. Na treningach, na duo gorszym sprzcie, nakrcaymy czas, za ktry zdobyybymy tu srebrny medal. W nowym skadzie nie dao si
17 6 | P H U E WA P O M E S

tego osign. Nasz trener, Ryszard wierczyski, powiedzia kiedy, e taka semka nigdy wicej ju mu si nie powtrzya. My te po pewnym czasie zobaczyymy, kim byymy, bo pocztkowo nie zdawaymy sobie z tego sprawy. Poraka totalnie nas zniechcia do sportu. Nie wiedziaymy, co ze sob zrobi i rozjechaymy si po Polsce. Gdyby wtedy znalaz si kto, kto znowu zebraby nas razem, pozwoli troch odpocz, a potem wznowi treningi, to na pewno mogybymy jeszcze odnie sukces. Olimpiada w 1984 r. w Los Angeles bya wprawdzie bojkotowana przez pastwa socjalistyczne i Polska nie braa w niej udziau, ale byymy jeszcze mode i mogymy startowa w 1988 r. Niestety tak si nie stao. Cay nasz wysiek, praca trenerw oraz pastwowe pienidze poszy na marne. Nasz trener powiedzia potem przy jakim spotkaniu, e bya to jego najwiksza yciowa poraka. Ja jednak wspominam te czasy z duym sentymentem. Co kilka lat spotykamy si w Waczu z dziewczynami, rozmawiamy o tym, co byo, z nostalgi i z w oku, bo nasze apetyty i moliwoci byy naprawd ogromne. Wsiadamy do dki, eby znowu poczu wiosa w rkach i wiatr we wosach. Po fiasku na Olimpiadzie wrciam do Poznania, skoczyam studia na AWF i podjam prac w szkole jako nauczycielka wychowania fizycznego. Uzyskaam tytu nauczyciela mianowanego. O swojej karierze sportowej rzadko wczeniej opowiadaam, bo w sercu bya zbyt dua zadra, duy al. Nawet moje dzieci o tym nie wiedziay. Karton z medalami, ktre zdobyam, do tej pory stoi w piwnicy. Ale kiedy pracowaam w szkole, to uczniowie gdzie wyszukali t histori i staam si medialna. W rodowisku jestem teraz znana jako olimpijka. Utworzylimy w szkole klub olimpijczyka, do ktrego zapraszalimy rnych sawnych sportowcw. Dalej kocham wiolarstwo i myl sobie, e moe kiedy na emeryturze, kiedy bd miaa czas, to wrc do tego sportu i oddam modziey to, co kiedy sama dostaam. Mam uprawnienia i jestem do tego przygotowana, ale trenerem nie mona by na p gwizdka. Trzeba si temu powici caym sercem, co oznacza wyjazdy, obozy, dlatego kobiecie majcej rodzin trudno jest zaistnie jako trener. Ale nie wykluczam, e ten temat kiedy do mnie wrci. Mirka poznaam w 1983 roku i zaraz zrobi w moim yciu rewolucj. Wrzuci mnie w zupenie inne rodowisko, nieznane mi wczeniej ycie, w wir wydarze, ktrym si poddaam. Gdyby by sportowcem, to zrobilibymy pewnie razem karier sportow, ale poniewa by biznesmenem, wic musiaam sta si bizneswoman. Ubi tu Kajus, ibi ego Kaja gdzie ty Kajus, tam ja Kaja. Cho nigdy nie miaam tylu pomysw, co Mirek. On zawsze by inicjatorem, ale ciesz si bardzo, e czsto mwi, e ze mn jest mu lepiej. Mirek zawsze wylatywa w niebo, a ja go cigaam w d, eby mi za daleko nie odfrun. Tak si uzupeniamy, jest nam razem dobrze i wspieramy si w rnych dziaaniach.
P H U E WA P O M E S | 17 7

Gdy urodziy si dzieci, na dziesi lat przerwaam prac i zajam si ich wychowaniem, bo rodzina zawsze bya dla mnie priorytetem. Kiedy podrosy, na trzy lata wrciam do szkoy, eby uczy, a teraz prowadz tam stowk. Mamy te usugi cateringowe: dowozimy jedzenie na rne uroczystoci, np. firmowe wigilie, imieniny, komunie. Na zapleczu tej stowki Mirek rozwija dzi Hot Lunch. Wronki i Willa Wrzos to nasze wsplne marzenie i przedsiwzicie. Dla mnie jest to rwnoczenie powrt do miejsca mojego dziecistwa. Kiedy po mierci taty dostaam ten dom, postanowilimy sprbowa realizowa tutaj to marzenie i to ju si dzieje. Chcemy stworzy klimatyczne miejsce, do ktrego bdziemy mogli zaprasza rne ciekawe postaci. Ludzie oczekuj dzi od gastronomii czego wicej ni tylko dobrego jedzenia. Chc si spotyka nie tylko w celu wsplnego zjedzenia posiku. We Wrzosie bdziemy im to mogli da i mamy due plany zwizane z tym miejscem. Znamy wiele fascynujcych osb, ktre bdziemy mogli tam przyjmowa ludzi piszcych ksiki o kuchniach z rnych stron wiata, pasjonatw nalewek, pasjonatw kuchni kresowej. Znajomy Mirka wie wszystko o kawie. Zwiedza plantacje kawy na caym wiecie, ma na ten temat tak wiedz, jak chyba nikt inny w Polsce. Mam nadziej, e rwnie zechce by naszym gociem. Moglibymy zaprasza te znanych sportowcw. Sport wyrobi we mnie wol walki i nauczy, e trzeba walczy do koca. Cay czas postpujemy wedug tej samej zasady. Raz jest lepiej, raz gorzej, ale nigdy nie odpuszczamy. Cieszy nas samo dziaanie, nowe wyzwania, moliwo realizacji wasnych marze i pomysw. Oboje lubimy dobrze doprawione potrawy. Nie znosimy mdego smaku i dlatego nasze ycie przyprawiamy du iloci mioci, odrobin szalestwa i szczypt ryzyka. Wychodzi smacznie i wci mamy na nie apetyt. Urszula Homann, grudzie 2011

Oficjalnie o firmie:
PHU Ewa Pomes: jednopokoleniowa firma rodzinna z brany gastronomicznej zaoona w roku 1987, mieszczca si w Poznaniu oraz Wronkach. Zakres dziaalnoci: prowadzenie restauracji szybkiej obsugi Pomes Bar oraz restauracji Ratuszowa. Mieszczcy si w poznaskim kompleksie handlowym Panorama Pomes Bar od lat przyciga klientw specjalnoci zakadu, jakimi s naleniki, w szczeglnoci naleniki francuskie, oraz dania kuchni polskiej. We Wronkach firma zaprasza do swej restauracji Ratuszowa serwujcej kuchni staropolsk, w tym gsin, kaczki, policzki woowe. Jadospis Ratuszowej ksztatuj take pory roku. Tel: 509-099-512

17 8

P H U E WA P O M E S

PUCIENNIK, Firma Stolarska

Technolodzy drewna

NAZYWAM SI JAN PUCIENNIK, jestem zaoycielem firmy stolarskiej.

eli mona mwi w yciu o przypadku, to powiedziabym, e stolarzem zostaem wanie przez przypadek. Moim pierwszym wyuczonym zawodem byo krawiectwo. Zamiowaniem do szycia zarazia mnie mama, potem u prywatnego Jan Puciennik na dole, pierwszy od lewej, obok krawca nauczyem si szy i ju miaem brat Antoni, nad nimi pracownicy i ucze. fach w rku. Nie tylko fach, ale i pieniZdjcie z poowy lat 70. dze. W latach mojej modoci mao byo w sklepach konfekcji gotowej, ludzie szyli ubrania na miar i dobry krawiec nigdy nie narzeka na brak pracy. Garnitur do lubu te uszyem sobie sam. Krawcem bybym prawdopodobnie do dnia dzisiejszego, gdyby nie przygoda z Zespoem Pieni i Taca Cepelia, do ktrego wstpiem. Zespoem opiekowaa si Spdzielnia Rzeby i Stolarstwa Artystycznego, ktrej szefowie namwili mnie, ebym przyszed do nich do pracy. A poniewa to, czym miaem si u nich zajmowa, rwnie mnie pocigao, postanowiem sprbowa. Nie byo to typowe stolarstwo, lecz rzeba i stolarstwo artystyczne renowacja starych mebli, rekonstrukcje brakujcych elementw. Spodobao mi si. Nauk przerwaa mi dwuletnia suba wojskowa. Po jej ukoczeniu w 1970 r. prezes umieci mnie w Zakadzie Szkolenia Uczniw. Struktura Zakadu bya nastpujca: na czele sta mistrz, potem jego zastpca i ja mody chopak po wojsku, ktry musia pilnowa 30 uczcych si zawodu modziecw, czsto moich rwienikw. Zawodu musiaem nauczy si bardzo szybko, w cigu dwch lat zrobiem papiery czeladnicze
P U C I E N N I K , F I R M A S TO L A R S K A | 17 9

i mistrzowskie. Poziom by wysoki, zajcia nie takie zwyczajne rzeba, plastyka. Miaem do tego smykak, wic nauka i praca szy mi wietnie, ale odpowiedzialno bya ogromna i bardzo mi ciya. Obiecywaem sobie, e nigdy ju nie bd szkoli uczniw, ale nie dotrzymaem sowa i w pniejszych latach w swoim zakadzie wyksztaciem ponad 30 dobrych fachowcw. Moj zo zacz budzi fakt, e uczniowie, ktrzy po szkole szli pracowa do zakadu, zarabiali wicej ode mnie. Poniewa nie otrzymaem ani obiecanego mieszkania, ani podwyki, w 1974 r. odszedem ze spdzielni i zaczem pracowa na wasny rachunek. Nie chcieli mnie zwolni, wic rzuciem tamt prac, bo z otrzymywanej pensji nie mogem utrzyma rodziny. Za porzucenie dostaem dyscyplinarne zwolnienie, ale zaczem robi to, co naprawd kochaem: renowacje starych mebli, nowe stylizowane meble, kopie mebli stylowych. Najbardziej pocigay mnie rzeczy trudne do zrobienia, nietypowe, wszelkiego rodzaju wyzwania. W midzyczasie zaoyem rodzin, na wiat przyszy dzieci. Aby zarobi na utrzymanie, robilimy wraz z on rwnie rne inne rzeczy dla Cepelii, jak na przykad wieczniki czy drewniane ramy do luster, ktre ona lekko rzebia. Bardzo dugo nie dostawaem zezwolenia na otwarcie wasnego zakadu. Chodziem od Annasza do Kajfasza. Wreszcie za wstawiennictwem Izby Rzemielniczej dostaem zezwolenie na otwarcie zakadu zajmujcego si renowacj mebli. Pierwsza nazwa na piecztce brzmiaa: Firma stolarska naprawa i wyrb mebli stylowych. Dziaalno miaa by jednoosobowa, nie wolno mi byo nikogo zatrudnia. Pracy nie brakowao. Na rynku byo wiele wartociowych, ale zniszczonych mebli, a ja rwnie miaem wasn inwencj i rne pomysy. Ale pocztki byy bardzo trudne. Otwierajc zakad, nie miaem nawet porzdnego motka ani gwodzi. Wszystkiego musiaem dorabia si od zera. Mielimy ju z on dwoje dzieci i oszczdza musielimy wrcz do blu. Przez 10 lat ona notowaa kady najmniejszy wydatek, na przykad: Janek 50 gr gazeta, Janek 1,50 z paczka Sportw. Ogldalimy te wydatki pod koniec tygodnia, zastanawiajc si cigle, na czym jeszcze moglibymy zaoszczdzi. Prawie wszystkie zarobione pienidze przeznaczaem na wyposaenie zakadu. Warsztat by przy domu, a my przez 16 lat mieszkalimy z on i trjk dzieci w pokoju z kuchni, bez azienki. To by bardzo trudny czas. Duo musiaem uczy si sam byem staym klientem w antykwariacie, gdzie zostawiali mi wszystkie ksiki na temat mebli i stolarstwa. Nie byo atwo o takie ksiki, podobnie jak o potrzebne maszyny: wyrwniarki, frezarki. Wiele z nich robiem sam z pomoc kolegw. Problemem by rwnie zakup drewna. Kiedy ju miaem tak okazj, adowaem w to ca posiadan gotwk, naraajc si na awantur od ony, e znowu zabraem jej wszystkie pienidze. Byem przeciwnikiem kredytw i chocia byo bardzo ciko, to nigdy nie poyczaem pienidzy.
180 | P U C I E N N I K , F I R M A S TO L A R S K A

Najwikszym wrogiem mojego zakadu bya moja mama. Wynikao to z jej trudnych dowiadcze yciowych. Nie ufaa pastwu, ktre kiedy zabrao jej cay dorobek ycia, i baa si, e ze mn bdzie tak samo. Praca na pastwowej posadzie, za sta pensj wydawaa jej si najbezpieczniejsza i do koca ycia mnie do tego namawiaa, szukajc mi kolejnych posad. Rodzice po wojnie trafili pod Wrocaw, na tzw. ziemie odzyskane. Objli tam poniemieckie gospodarstwo, na ktrym bardzo dobrze gospodarzyli i ktre doprowadzili do kwitncego stanu. Kolektywizacja w 1951 r. zmusia ich jako pierwszych do dobrowolnego oddania gospodarstwa do Spdzielni Produkcyjnej. Jako kuacy traktowani bylimy najgorzej ze wszystkich. Pamitam rewizje w poszukiwaniu zboa, pamitam Gwiazdki, na ktrych jedynie my z bratem, jako dzieci kuakw, nie dostawalimy adnego prezentu. Rodzice do obrobienia dostali najgorszy kawaek spdzielczej ziemi. Brakowao wszystkiego, bo spdzielnia nie przynosia adnego dochodu ani nie wypacaa pensji. Ludzie zmuszani do pracy nie chcieli pracowa efektywnie, nie zaleao im na plonach. Przewidujc upadek spdzielni, rodzice oszczdzali kady grosz, budujc pod Poznaniem, gdzie mieszkali bracia ojca, may domek. Kiedy spdzielnie upady i mona ju byo opuszcza wie, rodzice przenieli si tutaj, pod Pozna. Ta historia odbia si jednak bardzo na mojej matce, ktra do koca ycia szukaa mi owej bezpiecznej, pastwowej posady. Jej gboka rana nigdy si nie zablinia, a dla mnie chciaa lepszego ycia. Prowadzia ze mn o to do koca prawdziwe wojny. Moje ycie zaczo si zmienia, kiedy wstpiem do oazy rodzin katolickich. Nastpio jego pene przewartociowanie. Kiedy pracowaem w pitek i w witek, a efektw finansowych nie byo specjalnie wida. Potem dotaro do nas, e na nic wstawa o pnocy, gdy nie ma Boej pomocy. Nastpi przeom i odrodzenie zakadu. Kiedy przestaem pracowa w niedziel, rozpoczem budow domu. Zaczlimy z on czynnie dziaa w Towarzystwie Przywracania do Rodziny. Celem tego Towarzystwa jest znajdowanie domw dla dzieci, ktre z rnych powodw nie mog y w swoich wasnych. Przez kilka lat byem nawet prezesem tego Towarzystwa. Ta praca wcigna nas z on bardzo i do dnia dzisiejszego powicamy jej bardzo duo czasu. Dziaamy we Wsplnocie Katolickiej i tam si obecnie realizujemy. Uwaam, e trzeba bardzo mocno stpa nogami po ziemi, ale gow mie wzniesion do gry, do nieba. Prowadzenie firmy przekazaem synowi ju cakowicie. Krzysztof od maego wykazywa zainteresowanie moj prac, uwielbia przebywa razem ze mn w warsztacie, przyglda si i majsterkowa. Mona powiedzie, e zawd stolarza pozna od podszewki. Uczszcza do szkoy zawodowej, potem do technikum i na studia wszystko z technologii drewna. Modszy syn te skoczy ten sam wydzia i pracuje razem z nami. Czuem, e do rozwoju firmy potrzebny jest kto po studiach, kto o szerokich horyzontach. Wiedziaem, e mi tego brakuje, e nie umiem z klientami rozmawia tak jak
P U C I E N N I K , F I R M A S TO L A R S K A | 181

Krzysztof. Kiedy syn skoczy studia i wrci do domu, to zaraz mu powiedziaem, e chc, aby by szefem. Pracownicy i modszy syn mieli z tym troch problemu, ale dla mnie to byo najlepsze rozwizanie. Trzeba mie zaufanie do swoich dzieci. A poniewa w firmie nie moe by demokracji, to od kiedy uznaem go za szefa, to jego zdanie jest tu teraz najwaniejsze. Dlatego mnie si ju teraz tak spokojnie yje. Zawsze interesowao mnie drewno. Nie lubi pyty drewnopodobnej, a wiedziaem, e w niej wanie jest przyszo. Do wielu rzeczy musiaem si w yciu przystosowa, ale do tego nie potrafi. Moe jestem za stary? Moe za leniwy? Nie nadaj si te do seryjnej pracy zaraz mnie to nudzi i nuy. Lubi robi co trudnego, np. drewniane schody dla wymagajcego klienta. Wtedy mam frajd. Kiedy w pewnym okresie w warsztacie robio si duo stylizowanych okrgych stolikw, ktre bardzo dobrze si sprzedaway i pozwolio to ruszy z budow domu, to zleciem t robot pracownikowi, a sam dubaem co innego w drewnie. Nie lubi monotonii. Kiedy stolarstwo opierao si na tym, e do rozmowy z klientem wystarczya mi kartka i owek. Teraz wszystko si zmienio. Klient oglda projekt i wizualizacj na duym ekranie, a ja mam wstrt nie tylko do pyt drewnopodobnych, ale te do komputera i komrki. Wprawdzie Krzysztof zmusi mnie, ebym kupi sobie telefon komrkowy, ale teraz si na mnie zoci, bo czsto zapominam go wczy. To nie moje klimaty. W warsztacie czuj si wci potrzebny i na pewno si nie nudz. Razem ze mn w drewnie dubie ju mj wnuczek, syn Krzysztofa, a ja ciesz si, e ronie kolejne pokolenie Puciennikw kochajcych t robot.

NAZYWAM SI KRZYSZTOF PUCIENNIK, jestem synem Jana. Nigdy nie miaem problemu z wyborem szkoy, bo od zawsze wiedziaem, e musi to by co zwizanego z drewnem. Z opowieci rodzicw i z moich wasnych wspomnie wiem, e jako dziecko uwielbiaem obgryza drewno. W domu obgryzione byy wszystkie drewniane meble: moje eczko, krzesa, st. Najlepsze chwile mojego dziecistwa to byy te spdzone z ojcem w warsztacie. Zawsze prosiem, eby zabiera mnie ze sob do klientw i on to robi, jeli tylko to byo moliwe. Pocztkowo przygldaem si jedynie jego pracy, potem zaczem mu pomaga. Najchtniej wspominam okres, kiedy tata zajmowa si renowacj mebli, rwnie muzealnych. Zawsze mnie to fascynowao i sam przy tym wiele robiem. Do zawodu mam bardzo solidne przygotowanie: zawodowa szkoa stolarska, technikum technologii drewna oraz studia na wydziale Technologii Drewna.
182 | P U C I E N N I K , F I R M A S TO L A R S K A

Krzysztof Puciennik z on Hann i dziemi. Od prawej: Jadwiga, Stanisaw, Urszula, na kolanach u taty Wojciech, a u mamy Maksymilian

Czuj, e moi pracownicy doceniaj to, e mam wiedz nie tylko teoretyczn, ale rwnie praktyczn i zawsze mog liczy na moj pomoc. Zastanawiaem si nad zrobieniem doktoratu, uczelnia chciaa mnie zostawi w katedrze, ale ostatecznie zdecydowaem si wrci do pracy w naszej firmie. Kiedy w 1998 r. koczyem studia, technolodzy drewna byli bardzo poszukiwani. Firma Klose proponowaa mi prac wraz z mieszkaniem, do ktrego mogem si przenie wraz z rodzin, ale nie zdecydowaem si na to. W Poznaniu miaem ju swoich klientw, dla ktrych co zaczem ju robi i chciaem to dokoczy. Potem pojawili si nastpni i chyba tak ju si rozpdu zostaem. Z perspektywy czasu uwaam, e nie bya to dobra decyzja. Mody czowiek po studiach powinien zbiera dowiadczenia w rnych zakadach, aby mc potem dobrze kierowa swoim wasnym losem. Studia to jedynie teoria, zdobyt tam wiedz wykorzystuje si pniej w 510%. W innych zakadach miabym moliwo uczy si bez koniecznoci jednoczesnego podejmowania decyzji: co dalej? Bo kiedy zaczyna si ju prowadzi wasn firm, to nie ma takiej moliwoci. Uwaam, e taki czas poznawania pracy bez brania odpowiedzialnoci za bycie na swoim jest bardzo potrzebny i wasne dzieci bd na pewno do tego namawia. Kiedy wrciem po studiach, ojciec od razu przekaza mi zarzdzanie firm. Obaj mamy uprawnienia do uczenia zawodu i zatrudniamy pracownikw, ktrych sami wyuczylimy. Tata robi wszystko, co byo zwizane z drewnem: meble, schody, drzwi,
P U C I E N N I K , F I R M A S TO L A R S K A | 183

okna, nawet konstrukcje dachowe. Kiedy przejem firm, to przez wiele lat robilimy zarwno w drewnie, jak i pytach, czyli materiaach drewnopodobnych. Byo z tym zawsze duo problemu, bo to jest zupenie inna filozofia podejcia do materiau. Inne maszyny, urzdzenia, inny proces technologiczny. Ktrego dnia podjem decyzj, e zostajemy przy jednym materiale. Z blem serca zdecydowaem, e nie bdzie to drewno, ktre kocham, lecz pyty drewnopodobne. Postawiem na specjalizacj, bo takie s dzisiaj wymogi rynku. Robimy obecnie przede wszystkim meble kuchenne, szafy i garderoby. Swoj prac zaczynamy od doradztwa, gdy ludzie tego od nas oczekuj. Maj jak ogln wizj, co chcieliby w domu mie lub zmieni, a naszym zadaniem jest t wizj ukonkretni. Robimy wic projekt i wizualizacj. Programy komputerowe s ju dzisiaj takie, e klient moe do kadego pomieszczenia wej, pochodzi po swojej kuchni, pooglda j z kadej strony. Projekt wykonujemy za darmo, a jeli klient jest zadowolony, to skada zamwienie na jego wykonanie i tak dzieje si w wikszoci przypadkw. Najwicej zamwie mamy z polecenia, gdy pracujemy solidnie i zawsze terminowo wywizujemy si z podjtych zobowiza. Lubimy wyzwania podejmujemy si zada, ktrych odmwiy inne firmy, np. bardzo nietypowe kuchnie, zabudowy poddaszy. Mamy due dowiadczenie w tego typu pracach. Mam satysfakcj, kiedy klienci do nas wracaj i zamawiaj kolejne rzeczy. Pomimo duej konkurencji w tej brany radzimy sobie na rynku cakiem dobrze. Firma jest nazwana naszym nazwiskiem. Cieszy mnie to i zobowizuje do jak najlepszej pracy, bo przecie nie mog przynie wstydu rodzinie. Rodzinna firma oznacza dla mnie wsparcie i zaufanie. Pracuj z ojcem, stryjkiem, bratem i szwagrem. W firm zaangaowana jest rwnie mama, ktra pomaga nam w pracach biurowych. Take wrd naszych pracownikw s ju cae rodziny, pracuj u nas bracia, szwagrowie. Czuj si za nich wszystkich odpowiedzialny. Mam zgran zaog. To dla mnie wielka satysfakcja, kiedy widz, e si lubi, e sobie wzajemnie pomagaj. Kiedy kto si np. przeprowadza, to jest rzecz oczywist, e wszyscy mu w tym pomagaj, kady w jaki sposb bierze w tym udzia. Kiedy przyjmuj kogo nowego, pytam rwnie o zdanie moich pracownikw, bo to oni bd musieli z nim wsppracowa i ten czowiek musi im rwnie pasowa. Dewiz taty byo, e firma ma tak pracowa, ebymy nie byli bogaci, ale eby byo do na przeycie. To mi si spodobao i jest rwnie moim mottem. Naszym celem nie jest zbicie majtku, ale satysfakcja z pracy i godne ycie dla naszych rodzin. Pilnuj, aby soboty i niedziele spdza razem z rodzin. W tygodniu bardzo duo pracuj, rwnie spoecznie, wic weekendy nale do moich najbliszych. W niedziel nie dotykam nawet klawiatury komputera, bo to na co dzie moje narzdzie pracy. To rwnie wyniosem z domu. S ludzie, ktrzy pracuj siedem dni w tygodniu i nawet nie maj czasu wyda zarobionych pienidzy. Mnie taki styl ycia nie interesuje. Mam du rodzin dwie
184 | P U C I E N N I K , F I R M A S TO L A R S K A

crki i trzech synw. Zapewnienie im dobrego ycia to dla mnie ogromne wyzwanie, ale jestem pewny, e dam rad. Dua rodzina to dua frajda. Z on zawsze o takiej marzylimy i tak stworzylimy. 8-letni syn wpatrzony jest we mnie jak w obrazek i ju dzi deklaruje, e chce robi to, co tata i dziadek. Ma swoj skrzyneczk z narzdziami i uwielbia spdza czas w zakadzie, tak jak ja przed laty. By moe to on bdzie kiedy rozwija dalej firm Puciennik. Szefem firmy jestem od 12 lat i stale obserwuj zmiany na rynku. Staramy si za nimi naturalnie poda, szukamy nowych rozwiza, obserwujemy, jakie s nowe trendy. Czasem trzeba si zatrzyma, spojrze z boku na swoj prac, na ycie i zastanowi si, czy kierunek, w ktrym zmierzamy, jest zgodny z tym, na czym mi rzeczywicie zaley. Pomyle o strategii firmy, o przyszoci. W odpowiedzi na te pytania pomg mi take projekt Firmy rodzinne. Oglnie mog powiedzie, e id tam, gdzie faktycznie chc. Zmieniem tylko podzia kompetencji w firmie. Dotychczas zbyt duo zada braem na siebie, wydawao mi si, e wszystkiego musz dopatrzy sam. Potrzebowaem troch czasu, aby jadc z pracownikami na monta, nie zabra si razem z nimi do roboty, tylko przyglda si z boku, jak pracuj. Teraz nie mam ju z tym problemw, wiem, e mam inne zadania. Obecnie brat, ktry dotychczas pracowa razem ze mn, zakada swoj firm. Koczy remont hali i ca produkcj w drewnie przejmie na siebie. Bdzie moim podwykonawc i bdzie dla moich klientw robi wszystko to, czego ja im obecnie nie mog zaoferowa. Ja sam teraz niestety czciej dotykam klawiatury ni drewna, bo taki jest wymg czasw. Wci jednak mam nadziej, e bdc kiedy na emeryturze, bd mia swoj ma pracowni i bd odnawia stare meble, tak dla wasnej przyjemnoci. Nie ma dla mnie wikszej satysfakcji ni np. rozebranie starego pianina, odnowienie kadej jego czci i powtrne zoenie. Wierz, e bd mia kiedy na to czas. Urszula Homann, listopad 2010 Oficjalnie o firmie:
Puciennik s.c. Jan Puciennik Krzysztof Puciennik: firma dwupokoleniowa, zajmuje si meblarstwem od 1974 roku, mieci si w Poznaniu. Zakres dziaalnoci: projektowanie, produkcja, monta, restauracja mebli. Oferuj meble kuchenne, szafy wnkowe, garderoby i inne rodzaje mebli. Usug rozpoczynaj od doradztwa i wykonania projektu, a kocz na profesjonalnym montau i przekazaniu mebli do uytkowania. Oferuj swoim klientom wyroby najwyszej jakoci, wykonane w oparciu o swoje dowiadczenie, wiedz i zaangaowanie kadry. Oferuj najnowsze technologie, stosuj materiay, akcesoria i okucia renomowanych producentw. www.pluciennik.pl

P U C I E N N I K , F I R M A S TO L A R S K A

1 85

PRACOWNIA REGISTER
Jak ma wyglda ksika

NAZYWAM SI AGATA GRUSZCZYSKA, jestem wacicielem Pracowni Register.

estemy studiem graficzno-wydawniczym zajmujcym si opraw graficzn i przygotowaniem do druku ksiek oraz czasopism. Od naszych klientw dostajemy tre publikacji (najczciej w pliku Worda), a naszym zadaniem jest zaprojektowa jej ciekawy layout, zoy i przygotowa do druku. Wykonujemy rwnie korekt ksiek, a jeli klient zamawia gazet, moemy j zaprojektowa, wydrukowa, napisa do niej artykuy i wykona fotografie lub odrczne ilustracje. Pocztek firmy to dla mnie tak naprawd ju wyAgata Gruszczyska z synkiem br studiw. Zdecydowaam si na edytorstwo na Uniwersytecie Jagielloskim, ktre jest czci polonistyki. Pod koniec drugiego roku mielimy zaliczy praktyki, wic zaczam szuka odpowiedniej firmy, w ktrej mogabym nauczy si praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy. Ogosiam si w Internecie na branowej grupie dyskusyjnej i odpowiedzia mi waciciel wydawnictwa, ktry napisa, e co prawda nie moe zaoferowa mi praktyk, ale chtnie mnie zatrudni. To byo due zaskoczenie i niedowierzanie ja, osoba bez dowiadczenia, ju otrzymaam propozycj pracy w wydawnictwie! Brzmiao to tak niewiarygodnie, e na pierwsze spotkanie poszam z moim chopakiem, Jackiem, w charakterze obstawy. Propozycja bya jednak jak najbardziej powana i zaczam prac przy skadzie ksiek. Byy to gwnie ksiki techniczne, z du liczb wzorw, tabel i ilustracji, a wic wysza pka
P R AC OW N I A R E G I S T E R | 187

w skadzie. Do tej pory skadem tekstu zajmowaam si przez rok od pocztku studiw miaam zajcia zwizane z komputerowym przygotowaniem tekstu. Oprcz etatu w wydawnictwie znalazam te inne praktyki, redakcyjne, po ktrych take zaoferowano mi wspprac. Bywao wic tak, e p dnia byam w pracy, potem studia, a wieczorem robiam zlecenia dla drugiej redakcji. Wtedy te kupiam sobie legalne oprogramowanie. Pamitam, e kosztowao 6 tys. z, co wtedy (a i teraz) byo dla mnie du sum, ale chciaam pracowa na legalnym i stabilnym narzdziu. Wszyscy si miali, e jestem chyba jedynym studentem, ktry kupuje program, i to nie wersj edukacyjn, a komercyjn. Przeczuwaam, e to bdzie mj warsztat pracy take po studiach. Gdy byam na czwartym roku, pojawia si okazja otrzymania unijnego dofinansowania dla nowo zakadanej firmy. Wsplnie z Jackiem napisalimy biznesplan. Mieszkaam wtedy w akademiku, pamitam, jak konsultowalimy wszystko na Skype. Pomys by mj, bo wiedziaam, e chc skada ksiki, ale biznesplan mia zawiera elementy innowacyjne, wic Jacek je wymyla i odpowiednio opisywa. Nasz wniosek zosta najwyej oceniony ze wszystkich zoonych w tym projekcie, otrzymalimy dofinansowanie i 3 kwietnia 2006 roku zaoyam firm. W projekcie moglimy pozyska nawet 20 tys. z, ale nie skorzystalimy z caej kwoty. Wnioskowalimy o ok. 1213 tys. Kupiam za nie szybki komputer, dodatkowe oprogramowanie, drukark laserow i fonty (czcionki). Wszystkie te urzdzenia i programy mamy w firmie do tej pory, cho oczywicie nie s ju podstawowymi narzdziami pracy przez pi lat zarwno sprzt, jak i programy si zestarzay i teraz pracujemy na nowszych wersjach. Skd nazwa Register? To nawizanie do zasady registru, czyli zasady wiadczcej o dokadnoci pracy redaktora technicznego oraz drukarza. Nakazuje ona, by wiersze tekstu na ssiadujcych amach, stronach i kartkach publikacji znajdoway si na tej samej wysokoci wzgldem siebie. Jak na stronie mamy trzy amy teksty, to wszystkie linie tekstu powinny by na tej samej wysokoci. To wiadczy o dokadnoci amacza. Jak wemiemy kartk ksiki pod wiato, to wersy na pierwszej i drugiej stronie tej samej kartki powinny nakada si na siebie. W 2007 roku wzilimy lub. Jacek pracowa wtedy jeszcze na etacie, ale i tak wieczorami (i nocami) pomaga mi w pracy. W kwietniu 2008 roku, na dwulecie dziaalnoci firmy, m zrezygnowa z etatu i doczy do Pracowni, obecnie peni funkcj dyrektora zarzdzajcego. Skoczy dziennikarstwo i ma praktyk fotograficzn, wic to od niego wyszed pomys, by zaj si kompleksowym przygotowaniem czasopism firmowych, zarwno od strony graficznej, jak i od strony treci. Generalnie ja jestem od ksiek, a Jacek od gazet i tego, co z nimi zwizane.
188 | P R AC OW N I A R E G I S T E R

Lubimy to, co robimy i myl, e to wida. Chcemy, eby klient by zadowolony, chcemy mu doradzi, a jestemy na tyle dowiadczeni, e potrafimy znale bdy innych. Jeeli korekta co pomina, mog to wyapa, a w przypadku produkcji gazet suymy rad, co powinny zawiera i jak wyglda. Mamy na tyle szerokie umiejtnoci, e moemy t gazet napisa, zrobi zdjcia, zaprojektowa i klient otrzymuj j gotow, zlecajc nam wszystko, co jest do zrobienia. Zaczynalimy od pracy we dwoje, teraz mamy ju znacznie szerszy zesp zarwno w dziale graficznym, jak i w redakcji. Myl, e mamy sporo szczcia w prowadzeniu naszej firmy. Cho jak si zaczynam bardziej zastanawia, to nie jest tak, e zawsze wszystko do koca jest sielankowe. To, e mamy klientw, e oni nas sobie polecaj, nie bierze znikd, tylko z naszego zaangaowania i sumiennej pracy. Czsto, niestety, jest to praca po nocach. Wiedza przysza mi atwo, bo atwo si ucz. Jak to, co robisz, jest jednoczenie twoj pasj, to samo wchodzi do gowy. Wiele rzeczy wydawao mi si naturalnych, e to si wie, jednak docenia sam siebie zaczam dopiero wtedy, gdy mogam skonfrontowa swoje umiejtnoci chociaby ze studentami, ktrzy przychodzili do nas na praktyki. Dziwiam si, jak niektrzy mao wiedz, jak chc mao wiedzie, jak ich to nie ciekawi, jak nie zgbiaj tematu. Zrobi, nie rozlatuje si, to znaczy, e jest ok, w porzdku, wic zostawiamy. A ja zawsze mam ochot robi jak najlepiej. Jedn z adniejszych ksiek, nad ktrymi pracowalimy, jest ksika Jak czyta opowieci biblijne i mitologiczne w sztuce wydana przez Universitas. Publikacja zawiera reprodukcje obrazw przedstawiajcych sceny biblijne, obok ktrych znajduje si ich opis i interpretacja. Ale s te inne cudowne ksiki. Z jednego wydawnictwa dostaj same naukowe podrczniki, w tym takie z grek, cyrylic i innymi robakami. Na studiach miaam podstawy greki, wic znam grecki alfabet i mog na nim pracowa. Nigdy nie przypuszczaam, e mi si to przyda w pracy. W kadej brany tak jest, e jak w to wchodzisz, to z czasem sobie uwiadamiasz, e jednak to nie jest takie proste, jakie si wydawao na pierwszy rzut oka. Obecnie jestemy ju na etapie, na ktrym moemy z rk na sercu powiedzie, e w naszej pracy nie ma miejsca na przypadek wszystko wykonujemy zgodnie z normami i zasadami sztuki. W przeszoci rnie to bywao, teraz czasem sobie mylimy: O rany, ale bylimy naiwni, e wtedy wzilimy te prac, ile mielimy szczcia, e si udao. Dobrze nam si razem pracuje, a przecie jestemy ze sob 24 godziny na dob. Nie wiem, jak Jackowi, ale mi to nie przeszkadza. Bardzo wane jest to, by ze sob rozmawia. Inaczej nie dowiem si, e on ma inny pomys, a on si nie dowie, e ja mam uwagi do tego, co on robi. Trzeba umie zaakceptowa to, e druga osoba jest inna, ma inne pomysy. Inne to nie znaczy gorsze, a e nie wyszo na moje, to nie znaczy, e jest le. Raz wyjdzie na moje, raz na jego jak w yciu.
P R AC OW N I A R E G I S T E R | 189

Ja jestem od wykonywania i nadzoru spraw technicznych, tych bardzo dokadnych, a Jacek zajmuje si planowaniem i zagadnieniami bardziej kreatywnymi. Ja robi te korekt tego, co napisz nasi autorzy. Nasze umiejtnoci tak si przenikaj i uzupeniaj, e moemy wsplnie wymyla i realizowa pomysy, w ktrych si speniamy. Dlatego m zdecydowa si doczy do mnie, rezygnujc z cakiem fajnych pienidzy na etacie, ktrych brak przecie odczulimy. Wczeniej praktycznie na wszystko sobie moglimy pozwala, a teraz priorytetem jest utrzymanie pynnoci finansowej firmy na poziomie pozwalajcym na komfortow prac i realizacj zaplanowanych inwestycji. Od lutego 2010 roku byam praktycznie przez rok wyczona z firmy, bo w maju urodzi si Ada i dopiero od niedawna powoli wdraam si na nowo. Na pocztku firm mielimy w mieszkaniu, zajmowaa pokj o powierzchni 10 m. Do wynajmowanego biura przeprowadzilimy si w lipcu 2009 roku, kiedy praca w mieszkaniu zaczynaa by ograniczajca. By na przykad problem z przyjmowaniem klientw, a take z rozwojem druku cyfrowego (rok przed przeprowadzk do biura kupilimy maszyn do druku cyfrowego, ktr zainstalowalimy oczywicie w naszym mieszkaniu). Decyzj o przeprowadzce do biura przyspieszya te informacja o ciy postanowilimy, by zdecydowanie oddzieli prac od ycia prywatnego. Pamitam te, jak przyjecha do nas jeden z wikszych klientw razem ze swoim marketingowcem. To by nasz pierwszy klient na gazetk firmow! Podjlimy ich w salonie i zapytalimy, skd tak nadzwyczaj dobry humor (od wejcia bardzo si miali). Ostatni raz tak wind jechaem, gdy byem na studiach odpowiedzia wyranie rozbawiony klient, a marketingowiec tylko mu wtrowa. Faktem jest, e klatka schodowa naszego bloku nie bya malowana co najmniej 20 lat, a windy lata swojej wietnoci miay dawno za sob Ta rozmowa bya te jednym z powodw, dla ktrych zaczlimy szuka biura. Nasze pierwsze biuro miao 24m i skadao si z dwch pomieszcze, w jednym staa drukarka cyfrowa i krajarka do papieru, a w drugim komputery i pomaraczowa kanapa dla klientw (wci j mamy). Rok pniej wynajlimy te ssiednie, bliniacze pomieszczenie plan by taki, by w jednym siedzia Jacek z pracownikami, a w drugim ja z Adasiem. Niestety eksperyment si nie uda Ada, co byo do przewidzenia, chcia bawi si z mam, co uniemoliwiao mi prac. A ja chciaam pracowa, majc jednoczenie bliski kontakt z dzieckiem Dlatego obecnie znowu pracujemy i mieszkamy pod jednym dachem znalelimy dom, w ktrym po niewielkich przerbkach parter moga zaj firma, a my mieszkamy na wyszych kondygnacjach. Dziki temu mogam wrci do pracy praktycznie na peny etat, bo Adasiem zajmuje si niania lub okazjonalnie babcie.
19 0 | P R AC OW N I A R E G I S T E R

Myl, e moja nieobecno w firmie bya zaskakujco dobra dla Jacka. Do czasu narodzin dziecka wszystko byo na mojej gowie, bo Jacek ba si odezwa. Ty jeste szefow, ja to tylko gos doradczy cigle syszaam od niego. Ale gdy musiaam zosta w domu, to w biurze ju pracowaa nasza graficzka, Kasia, przychodzili wsppracownicy, pojawi si te ksigowy, bo ju nie dawaam rady zajmowa si fakturami. Jacek, chcc nie chcc, musia stan na czele zespou. Co ciekawe, widz, e to fajnie na niego podziaao ma mnstwo pomysw, czasem dobrych, czasem wymagajcych weryfikacji. Teraz, jak znw jestemy oboje w pracy, mamy wiksze pole do popisu. Wicej pomysw, wicej rk do pracy, zaczyna si nowy etap. Moim najwikszym sukcesem jest to, e przez te pi lat firma tak adnie si rozrosa, e dojrzelimy do tego, e nie bierzemy wszystkiego jak leci, potrafimy wyselekcjonowa klientw tak, bymy si rozwijali w kierunkach, ktre nas interesuj. Nie zajmujemy si na przykad maymi ulotkami czy plakatami, tylko chcemy robi publikacje wielostronicowe czyli ksiki i gazety. Jak bym widziaa Pracowni pi lat? Na pewno z wikszym portfolio klientw i z wikszym zespoem. Chciaabym, bymy byli dobrze rozpoznawalni na rynku ksiek i gazet. Nie mam preferencji co do wydawnictw, z ktrymi wsppracujemy, bo to bardziej licz si konkretni redaktorzy, ktrzy prowadz poszczeglne tytuy. S tacy, z ktrymi bardzo lubi pracowa. Na przykad jak redaktor pisze: Pani Agato, kolejna ksika bdzie (powiedzmy) o kulturze zachodniej. Prosz wymyli, jak ta ksika powinna wyglda i przesa propozycj. I ja wymylam. To lubi najbardziej. Raz zaufanie redaktora, dwa e ta ksika jest pod moj opiek. Niesamowite jest wraenie, jak idziemy na Targi Ksiki w Krakowie i widz tam te, nad ktrymi pracowaam. api wtedy Jacka za rk: O, zobacz, moja ksika! I ta moja. Moja! Cudownie widzie ksiki, ktre si zrobio. Niesamowita musi by rado redaktora, ktry idzie i widzi swoje prace. Ja si tak utosamiam z tymi ksikami, redaktor jeszcze bardziej pewnie, a co dopiero autor, ktry je pisze? Te ksiki kto czyta, przeglda, mwi: O, jaka fajna, czytelna ksika. Czytelna, to znaczy, e dobrze si j czyta. Nie tylko, e jest dobrze napisana. Bo jak krj pisma jest le dobrany albo jest za interlinia, czyli odlegoci midzy wersami, albo marginesy za mae, to ksik le si czyta. I fajnie, jak kto zwrci na to uwag. Bo ksika, to nie tylko tre, ale te okadka, druk, grafika. Do udziau w programie Firmy rodzinne zgosi nas Jacek. Spotkanie informacyjne w Krakowie odbywao si 19 maja. Nasz synek, Ada urodzi si 18 maja nazajutrz po porodzie Jacek zostawi nas w szpitalu i pojecha na spotkanie. Wrci i mwi: Suchaj, bd ciekawe szkolenia, trzeba pomyle, czy nie wzi w nich udzia. To bya pierwsza
P R AC OW N I A R E G I S T E R | 191

edycja szkole. Ada by za may, eby go bra ze sob, a zostawia go samego te nie chcielimy, wic zapisalimy si na drug edycj zimow. Te nie bylimy pewni, jak to bdzie z Adasiem, ale mama Jacka zaproponowaa, e nam pomoe i przyjedaa z nami do Warszawy. Jakby nie byo warto, to bymy nie wstawali o godz. 3 nad ranem, by zdy na pocig. Nie pakowalibymy z nami naszego malucha. Nie wiem, czy to za spraw specyfiki grupy, czy byoby tak niezalenie od niej, ale szkolenie otworzyo mi oczy na wiele spraw. Etapy zmian, procesy, jakie zachodz e najpierw jest niedowierzanie, bunt, potem akceptacja, e kada zmiana co takiego wywouje. Albo ten koncept z odkrywaniem kapeluszy eby pamita, by kad zmian postrzega przez pryzmat wszystkich kapeluszy, nie tylko samych dobrych stron. To bardzo wane.

NAZYWAM SI JACEK GRUSZCZYSKI, jestem wspwacicielem Pracowni Register. Doczyem do biznesu ony, poniewa chciaem zaj si przygotowywaniem gazetek i czasopism rmowych. W rmie, w ktrej pracowaem, te miaem zajmowa si publikacjami, ale zaczto w niej ka wikszy nacisk na rnego rodzaju eventy niezwizane z mediami, co przestao mnie cieszy i dlatego zdecydowaem si odej. Troszk si obawialimy, czy podoamy, ale to byy czasy niskiego ZUS-u dla Agaty, niskich kosztw staych i na tyle duej liczby zlece, e strach by niewielki. Od pocztku staralimy si podejmowa decyzje razem, oczywicie Agata miaa wicej do powiedzenia, bo miaa wicej dowiadczenia w tym, co wtedy robilimy. Na pewno troch si obawiaem, jak nam si bdzie razem pracowao, ale ona jest tak fajn osob, e wizja jej w roli szefa mi nie przeszkadzaa. Z czasem poziom naszej wiedzy si wyrwna. Nie mam midzy nami tar o wadz. Czasami zdarzaj si o konkretne decyzje, ale mamy prawie rozczne kompetencje i rnych klientw, wic nie wchodzimy sobie w drog cho czasem musimy rozdzieli czas pracownikw midzy prowadzone przez nas projekty, co bywa trudne. Nasza wsppraca zwykle wychodzia naturalnie, tak wic nie baem si powrotu Agaty do firmy po urodzeniu Adasia, momentami go wyczekiwaem. Pracownia Register to due wyzwanie, bo prowadzenie firmy nie jest atwe. Byo prociej, jak bylimy mniejsi. Teraz koszty, zobowizania oraz odpowiedzialno za
19 2 | P R AC OW N I A R E G I S T E R

Agata, Jacek i Ada Gruszczyscy

wsppracownikw sprawiaj, e tych obowizkw jest wicej i nie zawsze s one mie. Bywaj dni, kiedy zajmuj si wycznie organizacj pracy, nie majc czasu na t prac, ktr sprzedajemy klientom czyli projektowanie i skadanie magazynw firmowych czy redagowanie tekstw. Zachcajce jest jednak to, e coraz wicej obowizkw staram si delegowa, a mimo to wiat si nie wali! Delegowanie pracy jest do powszechnym problemem wrd osb prowadzcych firmy takiej wielkoci, jak nasza ucz si tego, a szkolenia w ramach projektu Firmy rodzinne zdecydowanie mi pomogy. Chciabym, eby nasza Pracowania bya stabiln, rozpoznawaln firm, ktra nie bdzie ani korporacj, ani agencj reklamow. Chciabym, by nasi pracownicy byli zaangaowani w ycie i rozwj firmy i starali si j ulepsza na kadym kroku. Zaley mi te na tym, bymy pomimo pracy w do zwariowanej brany, jak jest pogranicze marketingu, PR-u i reklamy, zachowali rwnowag pomidzy obowizkami zawodowymi a yciem prywatnym. Wierz, e to jest moliwe. Tyle razy syszaem: Chcesz zaoy wasn firm id do korporacji, zobacz, jak tam dziaa twoja brana. To dobra rada. Brakuje mi takiego dowiadczenia szczeglnie bycia po drugiej stronie, jako nabywca usug, ktre obecnie sprzedaj. Czasem zastanawiam si, czy gdybym je mia, to czy atwiej by mi si ofertowao duych klientw? Majc te korporacyjne korzenie, atwiej jest odgadn, jakich usug mog poszczeglne firmy potrzebowa w przyszoci, a ktre my moglibymy dostarczy, by by dla nich atrakcyjnym i konkurencyjnym partnerem. Nie mielimy wiadomoci bycia firm rodzinn. Nabieramy jej teraz, tak naprawd dziki temu programowi. Do tej pory to si raczej z tym krylimy, bo wiadomo, m,
P R AC OW N I A R E G I S T E R | 193

ona, jaki gescheft w garau prowadz. A teraz powoli w nas ronie duma z tego, e robimy to razem, i e firm takich jak nasza jest w Polsce znacznie wicej. Staramy si budowa swoj mark zarwno od strony wizualnej, jak i od strony obsugi klienta. Wielu naszych kontrahentw nigdy nie widzielimy, oni nie byli w naszym biurze, a my u nich dlatego tak wane jest, by na zewntrz wyglda jak profesjonalna, dobrze zorganizowana firma. Cay czas nad tym pracujemy i doskonalimy procedury obsugi klienta. Boj si jednak, e cay nasz wysiek moe pj na marne, jeli klient (lub potencjalny klient) zacznie przykada do nas swoje stereotypowe mylenie o firmie rodzinnej jako wspomnianym wczeniej garaowym interesiku czym, co jest gorsze tylko dlatego, e u sterw ma ma i on. Sdz, e na tym polu jest duo do zrobienia dla Stowarzyszenia jako organizacji, a take dla kadej firmy rodzinnej, ktra ma takie obawy lub dowiadczenia. Poprzez projekt Firmy rodzinne moglimy dogbnie przeanalizowa nasz biznes. Chciabym, by byo jeszcze wicej moliwoci wymiany naszych dowiadcze. Ja jestem pragmatyczny, lubi konkrety, potrzebuj takiego networkingowego spotkania, gdzie po prostu siadamy, rozmawiamy o swoich problemach i o tym, jak je rozwiza. Mam nadziej, e luk t wypeni comiesiczne spotkana maopolskiego koa Stowarzyszenia, ktre powstao na zakoczenie projektu szkoleniowego. W jego skad wchodz firmy z Maopolski nazwalimy si Krakowiacy i Grale i co miesic spotykamy si po to, by wanie wymienia dowiadczenia. Kady z nas ma bowiem ogrom wiedzy, ktra moe przyda si innym. Lubi by w firmie i lubi pracowa. Moje codzienne obowizki to organizacja pracy firmy, sprzeda, administracja oraz czasem projektowanie i skad. Zdecydowanie najbardziej lubi jednak planowa, wymyla nowe gazie, ktre mona zacz eksploatowa, czyli, jak ja to mwi, nowe biznesy. Tak naprawd to ju w liceum miaem raz na tydzie inny pomys na biznes (cz z nich nadal zamierzam zrealizowa). ona zrobia pierwszy krok, zakadajc firm, wic dziaamy w Pracowni, ale mam przeczucie, e na niej si nie skoczy. Nadal mam nowe koncepcje (cho ju rzadziej ni co tydzie) i taki specjalny czerwony zeszyt, w ktrym wszystkie je notuj. Kiedy pewnie wydam ksik 500 pomysw na biznes, ktra stanie si bestsellerem. Zaplecze wydawnicze ju mamy! A do udziau w programie szkoleniowym wydawao mi si, e jestemy z on specyficzni, bo do wszystkiego podchodzimy bardzo optymistycznie i z duym dystansem, podczas gdy wszyscy wok narzekaj. Podczas zjazdw okazao si jednak, e te cechy pasuj do praktycznie kadego z uczestnikw! W Agacie ceni jej optymizm i odwag, bo trzeba byo j mie, eby rzuci si na gbok wod z zaoeniem firmy jeszcze na studiach. Denerwuje mnie przywizywanie
19 4 | P R AC OW N I A R E G I S T E R

zbyt duej wagi do bahych spraw. Na pewno ona w naszej firmie reprezentuje racjonalne, zdroworozsdkowe, analityczne mylenie, ktre mnie sprowadza na ziemi, bo ja za bardzo fruwam w obokach (cho w yciu prywatnym jest dokadnie odwrotnie). Ona jest takim twardo stpajcym po ziemi czonkiem zespou, a ja takim, co to najchtniej, by z 15 sroczek za ogon potrzyma. Ale dziki temu, e si zapao te 15 sroczek, to teraz jest z czego wybiera, mylc o rozwoju. Uzupeniamy si. Magorzata Zawadka, Jacek Gruszczyski, wrzesie 2011

Oficjalnie o firmie:
Pracownia Register Agata Gruszczyska: jednopokoleniowa firma rodzinna dziaajca od 2006 roku w brany wydawniczej, z siedzib w Krakowie. Zakres dziaalnoci: projektowanie i skad gazetek firmowych o dowolnej tematyce), custom publishing (kompleksowe przygotowanie gazetki firmowej, pomoc w redagowaniu artykuw, pisanie tekstw na zamwienie, wykonanie i edycja zdj, kreacja, druk), skad ksiek, projekty okadek. Pracownia projektuje i skada w oparciu o uznane tradycje typograficzne i zgodnie z zasadami sztuki edytorskiej. Przy okadkach czy autorsk ilustracj odrczn z grafik komputerow. www.pracowniaregister.pl

P R AC OW N I A R E G I S T E R

195

ROEK BROKERS GROUP

Z rodzin najbezpieczniej

NAZYWAM SI BERNARD ROEK, jestem wacicielem kancelarii brokerskiej.

aczo si wiosn 1993 roku, kiedy podjem decyzj o prowadzeniu wasnej dziaalnoci. Firm zarejestrowaem 24 kwietnia, wic akurat obchodzimy jej osiemnastolecie. Pierwsz faktur wystawiem na niecae dwa zote, a w minionym roku nasz obrt wynikajcy z przypisu Bernard Roek z maonk, skadek wynis prawie sze milionw. Barbar Stakiewicz-Roek Kancelaria mieci si w Sandomierzu, z dodatkowym oddziaem w Tychach. Niemal wszystkie wiksze inwestycje w Polsce na jakim etapie czy projektowania, czy wykonawstwa s obsugiwane przez Roek Brokers Group. Co roku odnotowujemy rozwj na poziomie ok. 20%. Razem ze mn od 10 lat pracuje moja synowa Barbara, dziki czemu wiem, e firma nie zamknie si wraz z moim odejciem na emerytur. Wiem, e moi pracownicy maj perspektyw pracy, a klienci pewno, e bd nadal obsugiwani. Wczeniej pracowaem jako inynier budownictwa ldowego. Byem pierwszym, ktry wykonywa w Polsce podkady pod nawierzchnie tartanowe, jako jedyny byem w stanie wykona zbiornik elektrowni Porbka ar na szczycie gry ar, zarzdzaem budow ukadu komunikacyjnego Huty Katowice. Odpowiedzialno i hart zdobyte na pierwszych liniach jednych z najtrudniejszych inwestycji w kraju przeniosem na swoj brokerk.
RO E K B RO K E R S G RO U P | 1 97

Odszedem z budownictwa, bo wtedy w Polsce to byy lata, kiedy nastpio zamroenie dziaalnoci inwestycyjnej duych obiektw i do roku 1995 nic si nie budowao. Nie mogem czeka, a kiedy bdzie dobrze, wic postanowiem rozpocz dziaalno, ktra pozwoliaby mi na bieco podejmowa samodzielne decyzje, wyksztaci si i wej na rynek. Jak zaczynaem, zawd brokera w Polsce nie istnia. Jestemy pokoleniem, ktre wprowadzio takie kancelarie. To, e zajem si ubezpieczeniami, byo przypadkowe. Ale wszystko w yciu zaczyna si od przypadku. Na pocztku roku 1993 na uroczystoci rodzinnej spotkaem jednego z kuzynw, ktry by wykadowc na Uniwersytecie lskim. Jasiu, co sycha, jak yjesz? wietnie. Jak moesz wietnie y jako pracownik uczelni? Wiesz, kiedy poszedem do tecia, eby mi poyczy na potrzeby domowe, a on powiedzia, e sam mam zarobi. Doda, e pensje na uniwersytecie s mae, wic moe ubezpieczybym jaki zakad? Jasiu i mona z tego wyy? Mona, Bernard, cakiem dobrze. To mi wystarczyo. Podjem decyzj o rozpoczciu takiej dziaalnoci, bo wiedziaem, e bd pomocny ludziom i e bd si w tym mg realizowa. A jak si co robi z wiar w sens swojej pracy, to efekt finansowy przyjdzie. Zaczynaem sam. Poniewa firma bya prowadzona pod moim nazwiskiem, postanowiem, e najpierw musz zdoby uprawnienia wielu towarzystw ubezpieczeniowych w Polsce, eby zna ich warunki i jako agent mc poleca towarzystwo, ktrego oferta bdzie najlepiej odpowiadaa potrzebom danego klienta. Zdobyem penomocnictwa omiu towarzystw i mogem powiedzie kademu wacicielowi firmy: Nie ma jeszcze w Polsce brokerki, ale ja ciebie bd reprezentowa i z pen odpowiedzialnoci wybior na rynku to, co bdzie najbardziej przydatne twojej firmie. Rozpoczem we wasnym domu, prbujc, jak na tak zwanych szczurach laboratoryjnych, na ile ta moja usuga bdzie komu przydatna. W budownictwie ryzyko jest ogromne. Czy to zwizane z zatrudnieniem, czy z wykonaniem konstrukcji, i ochrona jest niezbdna. Mwiem wic klientom, e ja rozeznam ryzyko, znajd na nie lekarstwo i jak bdzie chcia, to wybierzemy ubezpieczenie, dziki czemu nie bdzie musia korzysta z usug agenta danego towarzystwa powtarzajcego jak mantr, e ich usuga jest najlepsza pod kadym wzgldem. W tamtym czasie ubezpieczenia byy traktowane jak dodatkowy podatek. Kady paci i mia jak polis, tylko nie daj Boe, by co si stao, bo pienidzy i tak nie dawao si wycign.
19 8 | RO E K B RO K E R S G RO U P

Polisa to jest kontrakt pomidzy klientem a towarzystwem, ktre przyrzeka, e speni wszystkie oczekiwania klienta, ale te obietnice zawsze s mgliste i tak opisane, by mao kto co rozumia. W rozmowach z klientami po pierwsze zawsze zamieniaem jzyk ubezpieczeniowy na jzyk komunikacji midzyludzkiej, po drugie znaem problemy, o ktrych rozmawiaem, bo sam ich dowiadczyem, nadzorujc budowy. To umacniao moj wiarygodno. Przychodzc do towarzystw, mwiem, eby pokazay mi swoje warunki, ale jak kupi ubezpieczenie dla swojego klienta, to te bd pilnowa, by byy odpowiednie wypaty odszkodowa. Miaem podpisywane umowy i na ubezpieczenie i na likwidacj szkd. To si rnio od tego, co byo na rynku, bo po pierwsze agent sprzedawa oferty tylko jednego towarzystwa, a po drugie w chwili nastpienia szkody nie mia ju nic do powiedzenia, a moja kancelaria tak. Usuga bya innowacyjna. Potrzebowaem dziewiciu miesicy od czasu rozpoczcia dziaalnoci, by wykupi pierwsz reklam w gazecie. Napisane byo: Inynier Bernard Roek, potem wymienione byy penomocnictwa, godziny urzdowania, telefon, adres. Po roku okazao si, e sam ju nie daj rady, poniewa ludzie chcieli ze mn rozmawia. Wynajem pomieszczenie w Sandomierzu, zatrudniem dwie osoby i rozpoczlimy. To byy czasami drobne sprawy, do niektrych dopacaem, ale w taki sposb budowaem mark. Na miejscu, w firmie, robiem ocen ryzyka, zwracaem uwag na BHP, warunki poarowe, zabezpieczenia przed kradzie tego te nikt wczeniej nie robi. W roku 1997 pojawia si moliwo zdania egzaminw brokerskich i od tego czasu reprezentujemy ju tylko interes klienta. 10 lat temu moja synowa, Basia, przysza do mnie i pyta: Tato, powiedz mi, co ty robisz? Nie ma wikszej frajdy, jak moliwo przekazania wiedzy najbliszym. A kto jest bliszy ni rodzina? I Basia mwi: Wiesz co, a moe ja ci zrobi jak ofert? I od tego momentu pracuje w firmie. Jest znacznie lepsza ode mnie i mam do niej pene zaufanie. Musz powiedzie, e po jej przyjciu do firmy dostaem ogromnego powera, bo dao mi to pewno, e jest nastpne pokolenie, ktre poprowadzi firm zgodnie z filozofi, ktr zaszczepiem. Basia to rozwija, wiem, e dobrze. Myl, e przez to jestemy szczliwsi. W zeszym roku Sandomierz zosta zalany powodzi. Tragedia niesamowita, trauma ludzka straszna, zastanawiaem si, jak pomc poszkodowanym? Najprociej byo i do sklepu, kupi ka, materace, rozda, ale doszedem do wniosku, e zrobimy co innego. Powiedzcie burmistrzowi, kademu czowiekowi, ktry jest zalany, e jeeli ma jakkolwiek polis ubezpieczeniow, niech przychodzi do mnie zarzdziem w kancelarii.
RO E K B RO K E R S G RO U P | 1 99

I ludzie zaczli przychodzi. Powiedzielimy im, e, po pierwsze to, co zrobimy, bdzie nieodpatne. A po drugie e wyrwiemy z towarzystw ubezpieczeniowych wszystko, co gwarantuj ich polisy. Osuszenie jednego budynku kosztuje 20 tys. zotych, a po naszej interwencji doszo do osuszenia 50 budynkw! Bez nas ci ludzie nigdy by tego nie otrzymali. Trzeba byo oszacowa koszty, przeanalizowa kad polis, zoy papiery. I nam nie dao si wciska ciemnot, bo zwykym ludziom od razu by odpisali, e si nie naley. I ci ludzie, wdziczni, przychodzili z podzikowaniami: Panie, pan mi pozwoli na normalne ycie, mam sucho, mog wyremontowa dom, mam jakie pienidze. Nam ta akcja te przyniosa korzyci. Po pierwsze, tak bardzo pozytywn energi, ktr we wdzicznoci ludzkiej dostalimy, a po drugie wielokrotne wartoci profesjonalne. Moi pracownicy zweryfikowali formy i warunki ubezpiecze, jak wyglda prowadzenie odszkodowa, nabyli nowe umiejtnoci, zdobyli pewno w tym, co robi. Pomoc ludziom zawsze si zwraca. Jak nie od razu, to w najmniej spodziewanej chwili. Mam dwch synw: Antoniego i Michaa. Anto i jego ona mieszkaj z nami w jednym domu. S to dwa oddzielne mieszkania, ale od chwili, gdy si tam sprowadzilimy, ycie obu rodzin toczy si we wsplnej kuchni. Przez ostatnie osiem lat Anto u siebie chyba nawet wody nie zagotowa. Oboje s lekarzami, maj dwoje dzieci. Moja maonka te jest lekark. Przy naszym domu w Sandomierzu s dobudowane biura i gabinety. Parter czci usugowej to siedziby medyczne, a pitro to moja kancelaria. Drugi syn, Micha, mieszka w Tychach, a Basia, czyli mj wsplnik z kancelarii, jest jego on. Maj trjk dzieci. Micha jest po prawie i ekonomii, matur zda w Stanach Zjednoczonych. Pracuje w towarzystwie ubezpieczeniowym AXA jako szef na poudniow Polsk, zajmuje si ryzykiem zwizanym z odpowiedzialnoci cywiln duych podmiotw gospodarczych. Jestemy umwieni, e dopki ja bd mg prowadzi firm, to bd j prowadzi z Basi, ale jak Micha bdzie potrzebny, to te do nas przychodzi. Na razie ksztaci si w tych najlepszych gremiach ubezpieczeniowych w Europie. Moja ona jest ordynatorem oddziau kardiologicznego w Sandomierzu. Dobrze, e mamy rne zawody. Jak maonkowie maj ten sam fach, to pewne sprawy zawodowe, konfliktowe, przenosi si do domu. Poza tym, jak kto jest lekarzem, to jest nim 24 godziny na dob. Musi by osoba, ktra tego lekarza obsuy. ona nie wie, co to jest PESEL albo PIT. Jeeli kto potrzebuje jej numeru konta czy REGON przekazuje telefon do mnie. Caa ksigowo i wszystkie sprawy z ni zwizane s prowadzone u mnie w firmie. Ona jest lekarzem z powoania. Sama utworzya oddzia kardiologii, ktremu teraz szefuje, sama wyksztacia siedmiu kardiologw. Jest to najwikszy taki oddzia w szpitalu powiatowym wykonujcy zabiegi, ktrych brak w innych szpitalach. To jest efekt
200 | RO E K B RO K E R S G RO U P

jej pracy i odpowiedzialnoci. Ale jest to take efekt naszego ycia rodzinnego. W naszym zwizku zaufanie jest bezcenne. To dziki niemu kade z nas moe si realizowa. Jeden syn poszed w mam, drugi w tat tak wyszo. Poniewa maonka, robic specjalizacje medyczne, bya praktycznie poza domem, nauczylimy si docenia kad minut spdzon razem. Jej wyjazdy z Sandomierza do Warszawy zawsze odbyway si z paczem. Jechaa dugo, autobusami to byy inne czasy, nie jak dzi, szybko, samochodem i mymy starali si tak zrobi, by w momencie, kiedy matka wracaa do domu, wszystko byo super. Te mae dzieciaczki razem ze mn gotoway, pieky, smayy. ona przyjedaa zmartwiona, e czego tam nie przygotowaa, bo szkolenia byy organizowane szczeglnie w okresach przedwitecznych, w centrum medycznym, a tu wszystko kupione, napieczone, eby si cieszya, eby nie czua, e czego nam brakuje. W rodzinach moich chopakw te teraz jest taka atmosfera, e z tych robionych dla siebie drobiazgw ukada si zasadnicze ycie. Oni zostali przygotowani do bycia uczynnymi, yczliwymi ludmi, ktrzy potrafi chcie co zrobi. To dlatego jak Micha w pewnym momencie powiedzia, e chce pojecha do USA, by tam skoczy szko, a mia 16 lat, to mu pozwoliem. Miaem do niego zaufanie. Pojecha w ramach wymiany midzynarodowej do trzeciej klasy. By tam 10 miesicy, zda matur i wrci. Jego koledzy zdali dopiero do klasy maturalnej, a on ju poszed na prawo i ekonomi w Katowicach. Mg zosta w Teksasie, bo kilka uczelni proponowao mu stypendium, ale powiedzia, e chce wraca do Polski. Ja pochodz ze lska, z rodziny wielodzietnej. Byo nas picioro rodzestwa. Ojciec zmar, jak szedem do drugiej klasy szkoy podstawowej. Mama ciko pracowaa i wszystkich nas wyksztacia w ogromnej biedzie. Kady musia wszystko robi sam, od maego nie byo problemu ani z prac fizyczn, ani z dopilnowaniem siebie. Chodzilimy do szkoy podstawowej rwnolegle ze szko muzyczn, bo to byo wtedy godne lskie wyksztacenie. Przez dwa lata po maturze nie mogem pj na studia ze wzgldw politycznych i te dwa lata pracowaem fizycznie jako lusarz przy konstrukcji dwigw w Mostostalu. Potem, ju na studiach, w okresie wakacji zawsze pracowaem tam miesic czy dwa, by zarobi na czas nauki. Kiedy studiowaem na Politechnice w Gliwicach, ona rwnolegle koczya Akademi Medyczn. Spotkalimy si w duszpasterstwie akademickim u wielkiego autorytetu, yjcego do dzisiaj, ksidza Herberta Hlubka. Na pierwszym naszym randkowym spotkaniu powiedziaem mojej przyszej maonce: Suchaj, ja si chc z tob oeni. Ju to by dla niej szok, ale ja dalej: Co ci bd zawraca gow chodzeniem, umawianiem, jeste fajna, lubi ci, widz, e masz wartoci, bdziesz moj on. Do dzi mi to wypomina.
RO E K B RO K E R S G RO U P | 201

Narzeczonymi bylimy na ostatnim roku studiw. W czerwcu 1974 roku uzyskalimy dyplomy, a w sierpniu wzilimy lub. Nie popieraem poprzedniego systemu politycznego. Pierwszy raz na wybory poszedem dopiero w czerwcu 1989 roku. A mimo to w zakadach, w ktrych pracowaem, zawsze peniem funkcje kierownicze. Byem jednym z szefw Poznaskiego Przedsibiorstwa Robt Drogowych, penomocnikiem ministra komunikacji od wszystkich firm drogowych na lsku. Ale chopcy nam na lsku chorowali ze wzgldu na zanieczyszczenie powietrza, wic postanowilimy przeprowadzi si do Sandomierza, gdzie mieszkamy do dzi. Wczoraj, o godzinie 5 rano wyjechaem z Sandomierza do Tychw, widziaem si z Michakiem, z wnucztami, nawet ta kilkugodzinna obecno przy nich jest dla mnie wielk wartoci. Dzi znw o pitej wyjechaem z Basi do Warszawy, spdzamy tu ze sob czas zawodowo, na konferencji projektu Firmy rodzinne, ale te jestemy dla siebie. Rano odbylimy spotkanie w sprawach czterech bardzo wanych kontraktw, w midzyczasie przyszy dwa inne, ktre jeszcze dzi musz zaopiniowa. ona dzwonia do mnie niedawno i mwi: Co ty z tym twoim siwym bem tak robisz? Daby sobie spokj. Wiem, e ona w artach to mwi, wie, e sobie nie dam spokoju i wie, e jestem potrzebny. Moja ona jest osob, ktra w kadej sytuacji staje za mn murem. Czy to w sprawie mojego zdrowia, czy atmosfery, czy decyzji podejmowanej rwnie w sprawie otworzenia mojej dziaalnoci. Jak pierwsza faktura bya na 1,80 z, to ja nie miaem z czego y i przez pierwszy rok ona zabezpieczaa nas finansowo. Najwyej ci nie wyjdzie, czym si przejmujesz? Po to jestem, by ci pomc powtarzaa. Na tym spotkaniu u ksidza Herberta Hlubka, kiedy zobaczylimy si po raz pierwszy, rozmawialimy na temat ksiki Thomasa Mertona myliciela, mistyka. Rozwaalimy to, o czym pisa: e nikt nie jest samotn wysp, o potrzebie bliskoci z drugim czowiekiem. To by czas, gdzie takich spotka nie wolno byo odbywa, nie mona te byo organizowa obozw. A my wyjedalimy razem, najpierw w Tatry, potem w Bieszczady. Wsporganizowaem obozy bieszczadzkie od 1964 do 1972 roku. Byem odpowiedzialny m.in. za reprezentowanie obozu na zewntrz, bo oficjalnie nie mogo tam by ksidza. To byy wdrwki, modlitwy, dyskusje teologiczno-filozoficzne, tam tworzya si grupa ludzi, ktrzy patrz na wiat innymi wartociami ni to, co wtedy byo w Polsce. Na takich obozach wietnie poznawao si te drugiego czowieka. Tam poczyo si bardzo duo ludzi, ktrzy do dzi s maestwami. Na obozy jedzia take moja bardzo dobra koleanka, Hanka. I ta Hanka wysza za Adama, ktry te z nami jedzi. Jak wyjedalimy z Zabrza do Sandomierza, to wiedzielimy, e Hanka i Adam maj dwie crki. I cigle mielimy si spotka, na kad okazj przesyalimy sobie yczenia, a czas pyn. Po powrocie Michaa z USA moja
2 02 | RO E K B RO K E R S G RO U P

mama zafundowaa caej dziewitce swoich wnukw wyjazd z parafii w Zabrzu do Taiz we Francji. W tym samym czasie z parafii w Katowicach pojechay do Taiz take crki Hanki i Adama. Ja z on robiem wtedy objazd po Europie samochodem. Bylimy w Szwajcarii, stamtd do Taiz niedaleko, a poniewa jeden z siostrzecw mia imieniny, to kupilimy tort i pojechalimy ich odwiedzi. Trafilimy na jednego z synw mojej siostry, akurat mia dyur w kuchni. Sta w takim wielkim fartuchu, ucieszy si na nasz widok i mwi, e jak si skocz modlitwy, to reszta przyjdzie na obiad. I faktycznie, zacza ta modzie wylega: Brazylijczycy, Hiszpanie, Grecy i nasze dzieciaki przychodz, kade z misk jedzenia, frajda wielka ze spotkania, a ja pytam Antosia: Gdzie Micha? Micha przyjdzie z Basi. I faktycznie idzie Micha z talerzem, obok dziewczyna, witamy si i moja ona mwi: Basiu, jaka ty jeste podobna do Adama Gryki. A Basia: Bo ja si tak nazywam. Tam byo wtedy okoo 10 tysicy modziey z caego wiata. I wrd tej grupy mj Micha spotka crk Hani. O, prosz, a mi za posza, jak sobie to przypominam. Przyjlimy Basi jak swoj. Hanka te si cieszya, e dostaa takiego Michaka. Po roku wybrali si do USA, Micha pojecha odwiedzi swoj szko, rwnoczenie zaatwi sobie prac w Bostonie jako instruktor eglarstwa, Basia zostaa zatrudniona jako opiekunka do dzieci na wczasy w rodzinie. Bya w Kalifornii, zarobili sobie troch pienidzy, potem si spotkali i objechali cae Stany Zjednoczone, przewoc samochody, bo wtedy tylko benzyna ich kosztowaa. Po powrocie do Polski byo spotkanie rodzin i Micha mwi do Hani: Ciociu, pozwolisz, e poprosz Basi o rk? W nastpnym roku, 8 sierpnia 1998 roku wzili lub. I teraz Basia prowadzi ze mn nasz kancelari. Nie, nie baem si, e praca nas porni. Jeeli czowiek jest yczliwy, to nie wchodzi w rachub, by si porni czy co narzuci. Ja powiedziaem od pocztku, e mog z ni razem pracowa pod warunkiem, e ona odnajdzie w tym siebie i poprowadzi dalej. Na szczcie tak si stao i teraz planujemy sukcesj. Rodzina jest chyba dla mnie najcenniejsz wartoci w yciu. Czym, co ma najwikszy sens. Wszystko przemija jest czas pracy, czas zabawy, czas koleestwa, ale zostaje si z rodzin. Jestem zwolennikiem domw wielopokoleniowych, rodzin wielodzietnych. Nie miaem moliwoci mie wicej dzieci, bo i przeprowadzka, i warunki zawodowe, i nauka, ale jak budowaem dom, to chciaem, by to by dom spotka. Raz do roku staram si robi spotkanie rodzinne, eby tych 40 czy 50 osb, ktre przyjad ze lska, mogo si tu zobaczy. Ale ju ten mj sandomierski dom jest za may. Jaki czas temu kupiem okazyjnie obory w Bieszczadach. S to trzy due pomieszczenia na dwch hektarach. Jedn z obr adaptuj w tej chwili na apartamenty, eby kada rodzina
RO E K B RO K E R S G RO U P | 203

miaa swj, ebymy mogli si spotka przy ognisku, pobawi, odpocz, jecha na narty czy w lecie pochodzi po grach. Mj ojciec by naczelnikiem stacji w Katowicach. Mieszkalimy z rodzicami na granicy polsko-niemieckiej w Koczycach, to bya ostatnia miejscowo przed granic. Jako naczelnik, jeszcze przed wojn, mj tata by szych. Jak Niemcy wchodzili, to najpierw po niego, i musia ucieka. Jak Rosjanie weszli te, bo inteligencja bya wrogiem. A zmar po pobycie w wizieniu za czasw stalinowskich. Nigdy nam nie opowiada o swoich problemach, ale jako mae dziecko usyszaem, jak mwi, e zna metody Niemcw, zna metody Ruskich, ale takich metod, jak maj Polacy, to nie ma nikt na wiecie. To mi utkwio w pamici. I straciem przez to ojca. Mama bya wacicielk sklepu i miaa firm handlow. Po wojnie ojciec albo by w wizieniu, albo nie mia pracy, mama pracowaa w spdzielni usug komunikacyjnych. Zatrudni j czowiek, ktrego ojciec uratowa w czasie wojny i mimo tego, e ojciec mia zakaz pracy, to on jego te przyj za uratowanie. Tata zosta zamknity, poniewa pomaga onierzom AK. Ssiedzi przyszli z now wadz i go zabrali. Siedzia w zakadzie w Bytomiu, wrci wykoczony psychicznie i fizycznie. Przyszed siwiutki, a mia wczeniej kruczoczarne wosy. W krtkim czasie zmar na zawa serca. Nie, nie ma u mnie nienawici za niego, bo to nic nie daje. Jeeli kto by przestpc, to powinien go rozliczy sd. Jeeli go sd nie dopad, to zostaje z wasnym sumieniem. Nic rwnie nie daje, jeeli si bdziemy babra w bagnie i bdziemy kogo obmawia. Mona tylko zrobi kolejn krzywd. Bo nie znamy okolicznoci, nie znamy warunkw, w jakich ten czowiek w co popad, albo nie znamy uczciwej opinii zewntrznej. I rwnie nie wiemy, jakbymy my si zachowali w danej sytuacji. Daleki jestem od oceniania, majc rwnoczenie wasne wartoci, wedug ktrych staram si y. Dzieciom wpajaem pewnego rodzaju prostolinijno. Po co mamy chodzi zaukami? Czemu mam zosta z nieczystym sumieniem, wiedzc, e kogo pomwiem. Naley tak y, eby robi duo dobrego. eby po prostu nie byo czasu rozpamitywa, kto by kim. Dawne dzieje, dawne tragedie to ju przeszo. Ten, kto spowodowa mier mojego ojca, ju nie yje i moe za to odpowiada w takiej czy innej formie nie wiem. Ale rozdrapywanie ran niczego nie daje. Jestem najmodszy z rodzestwa. Mam jeszcze dwie siostry i brata. Drugi brat zgin na Miguszowieckim, podczas wspinaczki w Tatrach. Po mierci ojca w 1957 roku, jak mama zostaa sama, to w 1963 roku zgin jej syn. Niedawno mama skoczya 90 lat. Z tej okazji odbyo si spotkanie caej naszej rodziny. Zebrao si ponad 50 osb, w tym dwie crki, brat, ja, dziewicioro wnukw, zi, synowe, ony wnukw oraz prawnuczta, ktrych na dzie dzisiejszy jest 16, kapitalne spotkanie rodzinne.
2 04 | RO E K B RO K E R S G RO U P

Patrzyem na nich wszystkich i mylaem, e yczybym sobie, by inni ludzie przeyli tyle dobrego, co ja. Wiadomo, e nie zawsze jest gadziutko, stresy s ogromne, ale warto je ignorowa.

NAZYWAM SI BARABARA ROEK, jestem dyrektorem oddziau kancelarii Roek Brokers Group w Tychach. Podeszam do egzaminw brokerskich i zdobyam licencj, bo chciaam sprbowa, cho nie miaam pewnoci, e zostan w tym zawodzie. Akurat byam po macierzyskim, a w rmie, w ktrej pracowaam, dziao si coraz gorzej, wic stwierdziam, e trzeba pj gdzie dalej. Zaczynanie od zera na swoim miao niewiele sensu, bo po co, jeeli mona zrobi co razem? Sprbowaam pracy u tecia, zadziaao i wiem, e tu jest moje miejsce. Mam troje dzieci, wic mogoby by bardzo trudno godzi opiek nad nimi z prac, ale mam take ma, ktry po ojcu odziedziczy wiele dobrych cech, wic jest osob chtn do pomocy w domu i bardzo jest za firm. Pracuje w tej samej brany, bardzo dba o nasz wizerunek w rodowisku, chce, eby si nam wiodo, cho sam te ma odpowiedzialn, wymagajc mnstwa czasu pozycj zawodow. Mieszkamy razem z moimi rodzicami w jednym budynku, ale w osobnych pomieszczeniach. Bardzo nam pomagaj, ale zatrudniamy niani, wic nie jestemy sami i staramy si te nasze kochane dzieciaczki dobrze wychowywa. To jest dla nas najwaniejsze, a wiadomo, e wychowanie dzieci nigdy nie jest proste. Nasi rodzice moi i ma, caa czwrka, znaa si w modoci. Moja mama bya duo starsza od Bernarda, ale razem jedzili na wsplne obozy, a krzewione tam wartoci splatay rodowisko, z ktrego wyroli, i oni potem te wartoci przenieli na grunt swoich rodzin. Dziki temu ja i mj m, cho wychowani w innych miastach, wywodzimy si z bardzo podobnych rodowisk. Jedyna rnica jest taka, e u nas nie byo tych wartoci zwizanych z przedsibiorczoci, bo mj tata jest programist, zawsze pracowa gdzie na etacie. Moja mama, tak jak mama Michaa, jest lekark. Moja siostra, tak jak brat Michaa, te jest lekarzem. Moe jako mae dzieci ju si z Michaem widzielimy, bo te rodziny si z rnych okazji spotykay, oni byli Roki, my Gryki. Potem oni pojechali do Sandomierza, my zostalimy w Katowicach. Nie wszystkie Roki wyjechay do Sandomierza, mama i siostry Bernarda zostay w Zabrzu i nadal spotykay si z Grykami. Gdy zabrzaskie
RO E K B RO K E R S G RO U P | 205

Barbara Roek

Roki zorganizoway wyjazd do Taiz i ta informacja dotara do nas, to te pojechaymy. Potem si okazao, e Roki sandomierskie rwnie tam byy i tak si poznalimy z moim mem, Michaem. Z wyksztacenia jestem psychologiem. Po studiach pracowaam w psychologii biznesu, w doradztwie personalnym. Potem pojawia si moliwo pracy w firmie handlowej, gdzie pozyskiwalimy dotacje, i skoczya si moja przygoda z psychologi. Prac u tecia pokochaam w chwili, kiedy zdaam sobie spraw z tego, e nie potrafi by pracownikiem najemnym, tylko musz by na swoim. Lubi te to, e codziennie dzieje si co innego, do kadej sprawy to nauka taty podchodzimy indywidualnie, bo kada wymaga pochylenia si nad wszystkim od nowa, przeanalizowania i doprowadzenia do koca. Nie wyobraam sobie, ebym moga robi co innego. Nasza firma jest ceniona na rynku, nasze nazwisko jest znane, mamy dobr mark w rodowisku ubezpieczeniowym. To ja tecia namwiam na udzia w projekcie Firmy rodzinne. Byam zaskoczona, e si zgodzi, co ciekawsze, ma z tego rado. On jest taki, e cokolwiek robi, to si w to angauje w 100 procentach. Jest bardzo rzeczowym, twardo stojcym na ziemi facetem i baam si troch, e jak zacznie wchodzi w mikkie szkolenia, dywagacje, dyskusje, to szybko si zniechci i usysz: W co ty mnie wpucia? Ja tego nie chc, nie mam czasu, jest praca, zajcia. A on si zaangaowa, ma doskonay kontakt z ludmi. Moe nie chce mi robi przykroci? Ale chyba nie, naprawd mu si tu podoba.
206 | RO E K B RO K E R S G RO U P

Myl, e nasza firma potrzebuje dobrego zarzdzania. Nie jest le, tak jak jest teraz, ale musimy si rozwija w dobrym kierunku. Jakie bd nasze kolejne kroki? Kiedy przyjlimy tak strategi, e to my musimy t firm prowadzi. e wszystko zostaje w rodzinie, bo dla niej zostaa stworzona. Ja te nie wyobraam sobie, przynajmniej na razie, by w terenie by kto inny oprcz rodziny. Ale tak nie musi by zawsze. Ciesz si, e w Tychach udao mi si rozwin Oddzia Kancelarii, gdzie stworzyam cakiem niezy zesp, cho czasami zastanawiam si, czy nie powinnam zarzdza bardziej tward rk, ale myl, e to jest sprawa ewoluujca. Jestem osob o mikkim sercu i jedn z rzeczy, nad ktr pracuj, to utwardzenie podejmowanych decyzji, bardziej menederskie ni przyjacielskie zarzdzanie zespoem. Zatrudniam trzy dziewczyny, ktre poza tym, e osigny cakiem niezy poziom merytoryczny, wietnie si midzy sob dogaduj. Mamy z ojcem zasad w firmie, ktrej na razie si trzymamy, e zatrudniamy wycznie wieynki, to znaczy osoby, ktre nigdy nie pracoway w brany ubezpieczeniowej i uczymy je od pocztku zawodu i fachu. To dziaa cakiem niele i sprawia nam frajd, e moemy przekaza wiedz i nauczy kogo zawodu. Oba zespoy, tyski i sandomierski, bardzo dobrze si ze sob rozumiej, nie ma pomidzy nimi adnych spi, co nas bardzo cieszy. Przez ostatnie dwa lata mielimy w naszym zespole jedn pracownic, ktra niestety nie sprawdzia si w naszej firmie i musielimy si z ni rozsta. Ale ostatnio dowiedziaam si, e znalaza prac, w ktrej te zajmuje si ubezpieczeniami i niele sobie merytorycznie radzi z t tematyk. To jest dla mnie jaka satysfakcja, e przekazalimy komu wiedz i dziki pracy u nas pomoglimy otworzy komu drzwi do dalszej kariery. Jak zaczynaam prac w Kancelarii, to, znajc tat, nie baam si, e to nam popsuje relacje, ale baam si, e mi si nie spodoba i wtedy byoby mu przykro. Albo e nie dam rady i jako go zawiod. Bylimy wtedy z Michaem dwa lata po lubie. Byam modsza, nie miaam dzieci, troch inaczej patrzyo si na wiat, na tecia. Nasze relacje zmieniy si od tego czasu. S midzy nami wiksze wizi, nabralimy zaufania do siebie, bardzo si szanujemy. Z teciem pracuje mi si bardzo dobrze. Myl, e przede wszystkim dlatego, e on jest cudownym czowiekiem, ktry nigdy nie szuka konfliktw i zawsze patrzy na kadego pozytywnie. On ma niesamowit atwo nierobienia problemu z niczego. Jak ja mam jaki problem, to on zawsze ma gotow recept, jak z tego wybrn. A jak si zastanawiam, co si stanie, jak to zastosujemy, to sysz: Co si przejmujesz? To jest to najlepsze rozwizanie, jakie moe by. A jak pojawi si nowy problem to znw go wsplnie rozwiemy. Nie wiem, jak on to robi. Czasami, jak s sytuacje konfliktowe z klientami, bo choby nie wiem jak si czowiek stara, to nie da si ich unikn, ojciec zawsze tak potrafi
RO E K B RO K E R S G RO U P | 207

porozmawia, e rozstajemy si w najwikszej przyjani. No, moe nie zawsze najwikszej, ale sprawa jest rozwizywana w pozytywnej atmosferze, klient jest zadowolony, zostaje z nami. Bardzo duo korzystam z dowiadczenia ojca, z jego mdroci, ale wiem, e on nie moe by moim jedynym doradc w tych sprawach, bo dla niego wikszo rzeczy jest oczywista. Pocieszam si, e z czasem te nabior takiej pewnoci siebie i zaufania do wasnych ocen. Magorzata Zawadka, kwiecie 2011

Oficjalnie o firmie:
Kancelaria Brokerska Roek Brokers Group: istniejca od 1993 r. dwupokoleniowa kancelaria brokerska, z gwn siedzib w Sandomierzu oraz biurem w Tychach. Zakres dziaalnoci: analiza, ocena i zarzdzanie ryzykiem w danym przedsibiorstwie, sprecyzowanie waciwego zakresu ochrony ubezpieczeniowej, negocjacje odpowiednich warunkw ubezpieczenia. To take wyjanienie i doradztwo w kwestiach warunkw i zakresu ubezpieczenia oraz prowadzenie likwidacji szkody. Roek Brokers Group deklaruje gotowo sporzdzenia dla kadej firmy rodzinnej, ktra si zwrci do ich kancelarii, bezpatnego audytu ich polis ubezpieczeniowych. kancelaria@rozek.pl, tychy@rozek.pl

208

RO E K B RO K E R S G RO U P

SDECKI BARTNIK
Mid, natury cud

NAZYWAM SI JANUSZ KASZTELEWICZ, jestem wacicielem firmy Sdecki Bartnik.

oja przygoda z pszczo zacza si w V klasie podstawwki. Wtedy to moja, witej pamici, mama kupia jedn rodzin pszczel od naszego ssiada, bymy mieli mid na cele lecznicze. W domu si nie przelewao, bya nas trjka Janusz Kasztelewicz rodzestwa, mama zajmowaa si gospodarstwem, ojciec by kolejarzem, ciko pracowa, a mid by dla nas bardzo cennym produktem. Ssiad, pan Stanisaw Jurkiewicz, pomg przy pierwszej rodzinie, potem stworzy drug, trzeci, a mnie zaczo to coraz bardziej interesowa. Sprawiem sobie sitko do przesiewania mki, ktrym osaniaem twarz, do tego koc na gow i podgldaem pszczoy. Poyczaem te od pana Stanisawa specjalistyczne ksiki oraz numery miesicznika Pszczelarstwo. Po skoczeniu VII klasy poszedem do liceum do Grybowa, bo wszyscy tak szli, ale rok pniej, w tajemnicy przed rodzicami napisaem list do dyrektora technikum pszczelarskiego w Pszczelej Woli koo Lublina, e chciabym si tam uczy. Do dzi pamitam artyku, w ktrym przeczytaem o tej szkole, e: Modzie ze piewem na ustach wraca po zajciach praktycznych, zmczona, ale zadowolona. Dyrektor mi odpisa, i chtnie widz u siebie uczniw o zainteresowaniach pszczelarskich, ale do drugiej klasy przyj mnie nie mog, bo jest tam ju 48 osb. Pokazaem list w domu, mama stwierdzia: Rb, jak uwaasz, a siostra, ktra bya wtedy studentk w Krakowie, wzia list i pojechaa
S D E C K I BA RT N I K | 209

do tego dyrektora. Po spotkaniu z ni kaza mi przyjecha za tydzie. Pltaem si po tej Pszczelej Woli, a w kocu trafiem okazao si, e na egzaminy do pierwszej klasy. Pamitam uamek pitrowy na tablicy, cho nie wiem, czemu do Technikum Pszczelarstwa trzeba byo to rozwiza. Co napisaem, potem wszyscy szli paci za egzamin po 20 zotych. Ustawiem si w kolejce, a pani w sekretariacie pyta: Co ty za jeden? Kasztelewicz. Nie ma ci na licie, id do dyrektora. Wchodz, dyrektor podnis okulary: Z kim przyjechae? Sam. Popatrzy na mnie chwil, po czym pokaza mi wykres ula kontrolnego na wadze. Bo podczas sezonu pszczelarskiego codziennie wieczorem way si taki ul. Jak w cigu dnia pada deszcz, to pszczoy zjadaj zapasy i jest minus na wadze, a jeeli przybytek kilograma, dwch, to jest dobrze. Na szkolnym wykresie byo kilo osiemdziesit na plusie, powiedziaem, e to dobrze, dyrektor zakrci telefonem na korbk do ony i mwi: Zosiu, za chwil przyjad z takim chopcem, pokaesz mu, z czego ma si uczy, eby nadrobi przez wakacje botanik i zoologi. Po wakacjach zdaem zoologi, ale nagozalkowe i okrytozalkowe mi si pomieszay i botaniki nie zaliczyem. Na szczcie pani Zosia Wawrynowa, ktra uczya tego przedmiotu, umwia si ze mn, e co tydzie bd u niej zdawa kolejn parti materiau. W ten sposb nadrobiem zalegoci i od razu poszedem do drugiej klasy. Cztery lata miny byskawicznie. W pokoju mieszkalimy w piciu i obiecywalimy sobie, e jak skoczymy szko, to zaoymy wspln pasiek na tysic rodzin, ale potem kady poszed w swoj stron. Ja udaem si do Poznania studiowa w Akademii Rolniczej na, jak to si mwi: najbardziej zdolnym wydziale rolnym, bo tylko tam oferowano specjalizacj z pszczelarstwa. Na pierwszym roku studiw uparem si kupi pasiek pod Poznaniem. Mama musiaa na to wzi kredyt (3 tysice zotych w Banku Spdzielczym) i zakupiem 40 rodzin. Prbowaem cign na dwa fronty, ale si nie dao, wic koledzy pomogli mi zapakowa nowe pszczoy do wynajtego samochodu ciarowego i wraz z ca pracowni przywiozem je do Str. Od tego czasu kade wakacje spdzaem przy pszczoach, a w maju i czerwcu, jak jeszcze byy zajcia na studiach, to moje listy do domu skaday si gwnie ze wskazwek typu: Mamo, w tym i w tym ulu zrb to, a w tamtym to tak i tak podogldaj. Tekstw typu Kochane pieniki przylijcie rodzice nie byo, bo do szybko sam zaczem zarabia.
2 10 | S D E C K I BA RT N I K

Jeszcze gdy byem w technikum w Pszczelej Woli, za pierwsze pienidze zarobione przy budowie wybiegu dla wi, czyli bardzo ambitnie, kupiem aparat fotograficzny Smiena 8. A e byem pupilkiem profesora Wojtockiego, ktry uczy chemii i przetwrstwa produktw pszczelich, to II, III i IV klas spdziem z nim w szkolnej ciemni fotograficznej, ktr si opiekowa. Dziki temu szybko zaczem chaturzy jako fotograf. W Akademii Rolniczej te od razu trafiem do ciemni, wic mona powiedzie, e przez cay czas swojej edukacji byem bardziej fotografem ni pszczelarzem, a studentem dopiero na trzecim miejscu. Na studiach to ju by prawdziwy przemys. Fotografia dawaa pienidze na utrzymanie, satysfakcj samodzielnego zarobku i bya fajnym stylem ycia. Robilimy tak zwane tabla, czyli ksieczki oprawiane w ptno, w ktrych byy fotografie wykadowcw, budynki uczelni, poszczeglne wydziay oraz studenci. Nasze tabla wrcza dziekan podczas ceremonii rozdania dyplomw. Co rok dostawao je jakie 200300 osb kady podchodzi, odbiera, wic chcia te mie zdjcie z tej wanej chwili. Potem byy bale absolutoryjne i po takim weekendzie mielimy 34 tysice zdj do obrbki w ciemni. Jak na zdjciu byo pi osb, to szo pi zdj, jak byo ich dziesi to sprzedawalimy dziesi fotografii. wietny biznes, wielka frajda, jednak pszczoy pozostay moj gwn mioci. Kiedy koczyem technikum, miaem u siebie osiem rodzin pszczelich. Koczc studia, ju zarzdzaem pasiek liczc 70 rodzin i te rodziny czekay na mnie w Strach. Zapisujc si na podyplomowe studium pedagogiczne, przeduyem sobie ycie studenckie jeszcze przez rok, by posiedzie w ciemni. Na roku byo 20 osb, w tym 18 dziewczt, wic fajne towarzystwo. Dwa egzaminy zdaem, dwch nie zdyem i dyplomu nie mam, ale nauka tam daa mi umiejtno kontaktu z grup, przemawiania na szerszym forum i bardziej otworzya na ludzi. Liczyem na to, e jak pjd w teren do pracy to bd wiedzia, jak rozmawia z pszczelarzami. W roku 1975 ostatecznie powrciem na Ziemi Sdeck. Na pocztku podjem prac w Spdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej w Nowym Sczu. Przyszedem tam, mona powiedzie, jako specjalista: 70 rodzin pszczelich, magister z poznaskiego i ma kontakty (na spotkania zapraszaem znajomych z caej Polski), wic od razu byem, mimo gwniarzowatego wygldu, do doceniany. Dwa i p roku pracowaem na etacie, po roku zostaem wybrany na prezesa Wojewdzkiego Zwizku Pszczelarzy w Nowym Sczu. Wikszo dziaaczy zwizku bya duo starsza rolnicy, nauczyciele, jeden dziaacz partyjny razem tworzylimy zarzd dziaajcy od Zakopanego po Gorlice. W towarzystwie by te ksidz Henryk Ostach, ktry by inicjatorem budowy Domu Pszczelarza w Kamiannej. Uzyskalimy aprobat na budow w komitecie wojewdzkim Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zakasalimy rkawy i w cigu trzech lat w czynie spoecznym dom zosta wybudowany. Ksidz jako pierwszy rzuci ide budowy
S D E C K I BA RT N I K | 21 1

Domu Pszczelarza, a ja jako pierwszy j podjem. Jedziem po okolicach, namawiaem pszczelarzy z caego wojewdztwa: Przyjedajcie, budujmy, to dla nas Pracowalimy w bocie, wtedy nie byo takich urzdze jak dzi, wic sami mieszalimy beton, wylewalimy i tak dalej. Kiedy budynek by gotowy, ksidz Ostach zosta wybrany prezesem Polskiego Zwizku Pszczelarskiego w Warszawie i wtedy orzek, e to, co zostao wybudowane w Kamiannej, ma by wasnoci Polskiego Zwizku Pszczelarskiego. Poczulimy, e to niesprawiedliwe i postawilimy twardo, e owszem, Dom Pszczelarza ma suy caej pszczelarskiej Polsce, ale jest lokaln wasnoci i powsta konflikt. Potem przez lata byy procesy, sdy, podziay. Nasze pornienie si z ksidzem odbio si na caej pszczelarskiej Polsce. Dzi mog powiedzie, e ta potyczka sprawia, e Bartnik wyglda, jak wyglda. Bo wczeniej przez cztery lata to niczego innego nie widziaem, tylko mylaem o dziaalnoci spoecznej w Kamiannej. Kopniak w nos niele mnie otrzewi do skupienia si na pracy dla siebie. Na szczcie zwizek przetrwa, przemianowa si na Karpacki Zwizek Pszczelarzy. Po 23 latach prezesury w zwizku kilka lat temu ju nie daem si wybra po raz kolejny. Stworzenie Bartnika Sdeckiego w takiej postaci jak dzisiaj to nie przelewki i ju nie ma czasu, by zbyt mocno udziela si spoecznie. Jestem prezesem honorowym, a zwizkowi przewodzi Stanisaw Kowalczyk z Nowego Targu. Jeszcze przed tym nieporozumieniem, w roku 1977 polski rzd w akcie poparcia rolnictwa ogosi program wsplnego uytkowania maszyn. Dwchtrzech rolnikw mogo na kredyt kupi kombajn i wsplnie go uytkowa. Utworzylimy z dwoma kolegami Zesp Pszczelarzy Nowosdeckich Bartnik. To byem ja, Jasiu Rzca oraz Stasiu Dudziak z Piwnicznej. Kady z nas by odpowiedzialny za produkcj ogrodnicz i kady mia swoje pszczoy. A poniewa temat pasiek pochania nam najwicej czasu w rozmowach, to wpadlimy na pomys, by zwolni si z pracy etatowej i zaoy biznes. Stasiu si wycofa, a z Janem Rzc utworzylimy pasiek na 400 rodzin. Dzielilimy samochody, przyczep, wsplne rodki do produkcji, artowalimy sobie, e tylko ony s osobiste. Akurat byy to czasy bardzo intensywnych przemian w polskim pszczelarstwie. Pojawiy si nowe trendy pakowanie produktw, sprzeda bezporednia, wykorzystywanie innych produktw pszczelich, czyli pyku, mleczka, wosku, propolisu i przetwarzanie ich na kosmetyki, odywki, granulaty. To wszystko rodzio si w Krakowie, a my, produkujc prywatnie, od pocztku w tym ruchu uczestniczylimy. Komuna Kasztelewiczw z Rzcami przetrwaa 12 lat, a jej koniec akurat zbieg si z momentem upadku komuny w Polsce. Nasze pomysy na rozwj zaczy coraz bardziej odbiega od siebie, w kocu po szczerej rozmowie nastpi mski podzia pasieki na dwie czci i kady poszed w swoj stron. Jan Rzca z maonk poszli w kierunku
2 12 | S D E C K I BA RT N I K

przetwarzania wosku na politury do drewna i kamienia, ja z maonk Ann przejlimy nazw Sdecki Bartnik i zaczlimy soikowa mid. Akurat by to czas, w ktrym powstaway pierwsze targi zdrowej ywnoci. Prekursor tej idei, lekarz medycyny, pan Jacek Roik z Tarnowa, zacz je organizowa u siebie w miecie. Pamitam dzieciaki na targach z wielkimi torbami chrupek, miody, chleby razowe, wody mineralne, otrby to wszystko byo wtedy wielkim przebojem. Zaczy powstawa sklepy ze zdrow ywnoci i mymy si na ten sza zaapali. Sam woziem ukiem do Sopotu, do odzi miody ju z naszymi etykietami proste, jednokolorowe i to byo tworzenie obecnego rynku. W pierwszym roku dziaalnoci zasoikowalimy 12 ton miodu, potem 50, 100, 150, 500, 1000. Od adnych kilku lat nasz udzia w rynku to ponad 1500 ton miodu rocznie. Najpierw soikowalimy w domu, potem byy kolejne rozwizania, a od trzech lat dziaa zakad konfekcjonowania i rozlewu miodu w specjalnie przystosowanym do tego budynku. Na tak wielk inwestycj porwalimy si po wizycie audytorki, ktra po obejrzeniu tego, co wtedy mielimy, rzeka: Panie gospodarzu, bardzo mi si tu podoba, ale ja pana firmy nie mog zatwierdzi jako dostawcy do Carrefoura, bo w tym miejscu krzyuj si drogi, co jest niezgodne z przepisami. To by moment decyzji o inwestycji na 6 milionw zotych. Z tego otrzymalimy 2,5 miliona refundacji z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, czyli tak zwane fundusze unijne. Rozlewnia to smy budynek, ktry pojawi si w cigu 10 minionych lat w kompleksie Bartnika. Murowany, pomalowany na to, ma okoo dwch tysicy metrw powierzchni uytkowej. Tu znajduje si laboratorium, w ktrym badamy zawarto wody w miodzie, przewodno elektroniczn, kwasowo i hydroksymedyzofural, by mie pewno, e mid nie jest stary, e kto nie doda sztucznego i e pszczelarz go za mocno nie podgrza. Badamy wskaniki pokazujce, e mid jest postaci yw i zawiera najlepsze dla ludzkiego organizmu enzymy, wykonujemy analiz pykow oraz sprawdzamy, czy pszczelarz nie stosuje lekw dla pszcz. Mid przychodzi w beczkach, potem kierowany jest do komory dekrystalizacyjnej. eby go zasoikowa, musi by podgrzany do temperatury 3540 stopni. Gdy staje si pynny, badamy go, filtrujemy, a gdy laboratorium stwierdza, e wszystko jest ok soikujemy. Potem zakrcarka, etykietarka, zgrzewarka i miodek jedzie do sklepw ze zdrow ywnoci, polskich hurtowni, sieci handlowych, troch do Anglii, Irlandii, Chicago, czyli po wiecie, za Polakami. Mio jest sysze, jak ludzie wracaj z Kanady czy USA i mwi: Janusz, widziaem tam miody Bartnika. W zakadzie mamy te hurtowni oferujc wszystko, co potrzebne do prowadzenia pasieki, czyli ule, ich wyposaenie i narzdzia do pracy, jak podkurzacze, szczoteczki,
S D E C K I BA RT N I K | 21 3

duta, sita do miodu, podkarmiaczki, ubrania dla pszczelarza, kraty ogrodowe. Mamy tu te leki i poywki dla pszcz oraz literatur, ktr wydaje dziaajce od 15 lat wydawnictwo Sdecki Bartnik. S to poradniki, jak prowadzi pasiek, albumy fotograficzne i historyczne popularyzujce nasz szlachetn profesj. W tym roku wydalimy album Nie bjmy si pszcz, a w ubiegym roku trzytomowe dzieo Bajki, fraszki i aforyzmy o pszczoach (w jednym tomie zebralimy 1500 przysw). Pan Krzysztof Klich w Nowym Sczu odpowiada za skad i przygotowanie do druku, ja mu daj zdjcia, dyskutujemy i w ten sposb ju wydalimy ponad 30 ksiek. Jest to mj sposb kontynuacji pasji fotograficznej. To, co si kocha, zawsze jako da si poczy. O naszym yciu osobistym, rodzinnym to maonka wszystko powie. Musz przyzna, e nie jestem tak spokojny, jakby si moe wydawao. W ogle z pszczelarzem wytrzyma nie jest atwo. Bo on widzi pszczoy, a nie widzi swojej drugiej poowy. Przychodzi maj, czerwiec, miesice godowe, to pszczelarz idzie do pszcz, a nie do dziewczyny. Wytrzyma tylko taka, ktra to rozumie. Zaraz po studiach oeniem si z Gabriel. Mieszkalimy w Starym Sczu, mamy wspaniaego syna, Przemysawa. Dzi to 34-letni chopak, obecnie mieszka w Cambridge w Anglii. Ale Gabriela, lekarz medycyny, nie wytrzymaa ze mn dugo i wyprowadzia si do Torunia. Ja tu pozostaem i przez kilka lat znw byem wolny. Przestaem ju wtedy pracowa w Spdzielni Ogrodniczej, ale raz w tygodniu peniem dyury jako prezes Zwizku Pszczelarzy. Przyjedali do mnie wtedy pszczelarze z wojewdztwa po rne porady. I pewnego razu pojawia si take mia, moda studentka, ktra szukaa danych do pracy magisterskiej pod tytuem Pszczelarstwo na terenie podkarpackiej bazy sadowniczej. Udzieliem jej informacji, a nawet obwiozem po wojewdztwie, by na wasne oczy wszystko zobaczya. Potem panna Anna odbywaa u nas w Bartniku miesiczn praktyk studenck. Jej wujek by liczcym si pszczelarzem w Jdrzejowie i zarazi j tym bakcylem. Matur i prac magistersk pisaa z pszcz, potem odbya praktyki u nas, a po kilku latach zawarlimy zwizek maeski. Mamy dwch wspaniaych synw, Tomasza i Krzysztofa. Anna bya krakowiank, ale nietypow. Ju sparzony jedn wielkomiejsk dziewczyn, toruniank, pocztkowo miaem wiele wtpliwoci. Byem chopakiem z odzysku, a kiedy si dowiedziaem, e u Anny w rodzinie jest ksidz profesor wykadajcy histori na tamtejszej uczelni katolickiej, to ju w ogle zwtpiem. Ale ona miaa pasj do tego, co ja, bya dociekliwa, odwana, miaa wasne pszczoy, co byo bardzo inspirujce, wic nie chciaem odpuci. A teraz to jest mj chodzcy urzd skarbowy, ktrego drobiazgowo jest dla mnie czasem trudna, ale wszystko scala. Uzupeniamy si z Ani. Poczyy nas los i pasja. Od tych 20 lat ostro wsplnie dziaamy. Najpierw byy to prace w pasiece przy produkcji mleczka, pozysku pyku, wsplne
2 14 | S D E C K I BA RT N I K

wyjazdy, coraz wicej pomysw, z roku na rok tych czynnoci przybywao A teraz jestemy niewolnikami tego, comy stworzyli. Bo gdy bya sama pasieka, to jak si we wrzeniu pszczoy zakarmio i otulio do zimy, to do lutego mia czowiek czas wolny. Wyjedzaem sobie wtedy a to na Kub, a to do Wietnamu, z ksidzem Ostachem do Rzymu, do Francji. A jak zaczlimy soikowa mid, to wszystko si skoczyo. Miody spoywa si od wrzenia do Wielkiej Nocy. Latem ludzie pij piwo, wody mineralne i grilluj. Dopiero jak na jesieni zaczynaj si kopoty ze zdrowiem, to sobie przypominaj o miodzie. Wic jak pszczoy id spa, to my wchodzimy w sezon sprzeday soikowanie, banki, umowy, negocjowanie warunkw z sieciami. Zim przychodzi okres grypowy, sprzeda jeszcze ronie, a na wiosn znw si zaczynaj pszczoy. Jakby tego byo mao, to w 2000 roku zachciao mi si naby od pana Bogdana Szymusika z Krakowa jego zabytkowe ule. Mia ju 87 lat i kiedy mwi: Panie Januszu, stworzyem Muzeum Historii Pszczelarstwa Polskiego, ale ani syn, ani wnuk si tym nie interesuj, jak pan tego nie wemie, to pjdzie na zmarnowanie. Kupiem ca kolekcj i wszystko zostao przywiezione do Bartnika. Trzeba byo przeprowadzi konserwacj, naprawi ubytki i zaplanowa ekspozycj na terenie Bartnika. W kolekcji byo te sporo drobnego sprztu pszczelarskiego: duta, siatki, podkurzacze, uliki weselne, skrzynki. Z inicjatywy maonki pobudowalimy dwa obiekty wystawiennicze i tam to zostao uoone. Tak powstay skansen i muzeum. Zaczli przyjeda turyci, oglda: Panie gospodarzu, to gdzie moemy wypi kaw? To by impuls do tego, by pobudowa restauracj Bartna Chata. Miaa by maa, wysza dua. To po roku dobudowalimy do niej sal konferencyjn, by mona byo robi rne imprezy. I znw: Panie Kasztelewicz, zrobilibymy tu wesele, ale jest 30 osb do przenocowania. Wic powstay dwa hoteliki na 50 osb. Tu znw musz podzikowa Ani, e ochrzcia je u Babci Marysi, na cze mojej mamy. Maria, czyli moja mama, zakoczya swoj edukacj na trzeciej klasie szkoy podstawowej. Ale miaa wielk intuicj, kobiec zaradno. I chyba przekazaa te swoje geny na trjk dzieci wszyscy pokoczylimy studia, mamy dobrze poukadane ycia. Siostra bya nauczycielk biologii, wysza za m za grnika, dzi oboje s na emeryturze, czsto nas odwiedzaj. Brat jest profesorem na AGH w Krakowie, a ja, z niczego, stworzyem Bartnika. Bartnik to mj yciowy sukces. Nie ma w Polsce drugiej takiej firmy. Mamy due pasieki, hodowle matek, prowadzimy sprzeda i soikowanie miodu, mamy dziaalno wydawnicz, filmow, edukacyjn, turystyczno-hotelarsk oraz skansen, ktry ukazuje nasze korzenie i histori. Do tego bierzemy udzia w imprezach midzynarodowych i krajowych, sami co roku od 20 lat w pierwszy weekend lipca organizujemy tu Biesiad u Bartnika. Niektrzy pisz nawet, e jest to najwiksza impreza pszczelarska
S D E C K I BA RT N I K | 21 5

w kraju. Przewija si przez ni kilkanacie tysicy goci. Jestemy firm, ktra ma ju swoj pozycj. A teraz trzeba zakasa rkawy i chyba jeszcze ciej pracowa. eby to utrzyma i eby kwito. Czsto spotykam si z pytaniem: Janusz, po co ci te pszczoy? Bo sam handel miodem byby pewnie bardziej opacalny. Ale od pszcz wszystko si zaczo. A jak na wiosn zaczynaj si budzi, rodzina si powiksza, w ulikach weselnych huczy, matka si czerwi, powstaj pierwsze plastry, wszystko si organizuje, rozwija to bardzo wciga. Nawet przez chwil nie mylaem, by z tego zrezygnowa. Pragn kontynuacji. Chciabym, eby rynek by normalny, eby mona byo uczciwie, rzetelnie dziaa. eby dobrze przej sukcesj i eby nasi synowie przejmowali od nas coraz wicej odpowiedzialnoci. Naszym szczciem jest to, e Krzysztof i Tomasz, ktrzy zawsze nam bardzo pomagali, pracuj z nami i chc tu zosta. Mam wielk nadziej, e obaj przejm po nas wszystko. A pki mnie bd tolerowali, to zawsze bd gdzie im tam te swoje trzy grosze wciska.

NAZYWAM SI ANNA KASZTELEWICZ. Z wyksztacenia jestem geografem. A z pasji i te troch z wyksztacenia pszczelark. Jako moda dziewczyna nigdy nie mylaam, e moje ycie tak si potoczy. Wychowaam si w Krakowie. Byam umysem cisym, chodziam do klasy matematyczno-zycznej. Mama jest lekarzem, pochodzi z Krakowa, tata jest elektrykiem, urodzi si w Jdrzejowie. Tam te mieszka mj stryj, ktry mia pszczoy. Tata jedzi mu pomaga, sam zacz prenumerowa pras pszczelarsk, a potem podrzuca mi j koo ka. Zawsze duo czytaam, temat zacz mnie wciga. Miaam te wietn nauczycielk od geografii, pani Gawlik. Potrafia przygotowa trjk swoich uczniw do startu w olimpiadzie ju w drugiej klasie liceum i ja byam w tej trjce. Wrd tematw konkursowych znalaza si charakterystyka gospodarstwa rolnego pod wzgldem rodowiskowym, wic opisaam gospodarstwo pasieczne stryja. Przeanalizowaam je historycznie, geograficznie, z jakich rolin poytkowych korzysta, jakie ma rasy pszcz, jakie pozyskuje miody. Znalazam si wrd laureatw olimpiady. Dziki temu ju w trzeciej klasie szkoy redniej, w czasach, gdy tak trudno byo dosta si na studia, miaam wstp na kady kierunek geograficzny bez egzaminw. Prac maturaln z biologii te pisaam o pszczoach. Nie wiem, czemu tak mnie zainteresoway. Do innych zwierzt mnie nie cignie. A do pszcz tak. I do rolin. Caymi dniami mog grzeba w ziemi, sadzi, przycina, pielgnowa. Kiedy miaam 17 lat,
2 16 | S D E C K I BA RT N I K

dostaam od stryja moje pierwsze cztery rodziny pszczele. Sama sobie je przewiozam na dziak do rodzicw, Fiatem 125 p. Dwa ule jechay w baganiku, dwa na tylnym siedzeniu. Studia koczyam interdyscyplinarnie geografi na Uniwersytecie Jagielloskim oraz eksternistycznie zdawaam egzaminy z pszczelarstwa na Akademii Rolniczej. Prac magistersk te chciaam pisa o pszczoach, wic pan profesor Guzik, ktry zajmowa si geografi rolnictwa, powiedzia mi, e skoro jego doktorat by na temat sadownictwa w rejonie karpackim, a sadownictwo bez pszcz nie istnieje, to warto, bym napisaa o pszczelarstwie tego rejonu. W trakcie bada terenowych do swojej pracy trafiam do Karpackiego Zwizku Pszczelarzy i tak poznaam Janusza. Pamitam, jak weszam do biura zwizku, zapytaam o prezesa, jaka pani na to, e bywa raz w tygodniu o takiej a takiej porze. To wracam za dwa dni, wchodz i sysz: A ktrego pszczelarza to crka? Na to ja: adnego, przyszam w innej sprawie. Dowiedziaam si, czego chciaam, wychodz, id na przystanek PKS do Krakowa, nagle patrz, za mn jedzie samochd. Zatrzymuje si, szyba zjeda w d i sysz: Czy mog pani podwie? Myl sobie: Oczywicie, e nie, bo nie wsiadam do obcych samochodw, ale jeszcze tak spojrzaam bliej, a to pan prezes. Namyli si, wyjecha, wic wsiadam. Do Krakowa wrciam dopiero na nastpny dzie, bo mia ambicj, by pokaza mi sdeckie pszczelarstwo i pojechalimy w teren do jego znajomych. Wtedy jeszcze nie patrzyam na niego jak na mczyzn, bo miaam chopaka, z ktrym bardzo powanie planowaam przyszo. Ale przy pierwszym spotkaniu na pewno mi zaimponowa. By modym czowiekiem jak na pszczelarza, do tego skoczy Technikum Pszczelarskie w Pszczelej Woli, o ktrym sama kiedy mylaam, i Akademi Rolnicz w Poznaniu. To budzio szacunek. Romantycznie jeszcze nie drgno. Jaki czas pniej profesor Gauszka, u ktrej zdawaam pszczelarski egzamin, powiedziaa, e dobrze by byo, gdybym odbya jak praktyk w pasiece i zaproponowaa mi wyjazd do Bartnika. Kiedy pierwszy raz zobaczyam Bartnika, to przede wszystkim pamitam pasiek, ktrej wielko przerastaa moje najmielsze oczekiwania. Bya z pi razy wiksza od tej, ktr mia wujek, a ju tamta bya dua. I te pasieczyska w lasach to tak gboko wchodzio w dusz przestrze, pikne miejsca, przyroda, potencja kwitncych rolin. To by rok 1984 wszystko na kartki, miejsce na kocu wiata, a jedyny telefon w okolicy u Kasztelewiczw w domu. Drugi by na poczcie, trzy kilometry std, wic ludzie przychodzili sta w kolejce do Bartnika, jak chcieli dzwoni. Wok same pola orne, a w domu wszdzie, z wyjtkiem dwch pomieszcze, pszczoy. Caa piwnica to pszczoy, w miejscu, gdzie teraz mamy kilka pokoi, staa miodarka, ramki, wirowany by mid, pakowany w soiki.
S D E C K I BA RT N I K | 217

Zamieszkaam nad tym wszystkim w malutkim pokoiku na piterku, ktry musiaam sobie wysprzta, bo nie chciaam mieszka z chopakami. Dwaj praktykanci z Pszczelej Woli, ktrzy te tam w tym czasie przyjechali, zamieszkali w pokoju gocinnym. Po miesicu praktyki wrciam do Krakowa. adnych decyzji jeszcze nie podejmowaam, ale z tyu gowy zaczo kwitn, e to fajne miejsce i czowiek taki, ktry porywa. Do tej pory w zwizkach to ja byam si napdow, ja cignam swojego chopaka, by zdawa kolejne egzaminy na uczelni, miaam pomysy, namawiaam. A z Januszem byo tak, e co sobie wyobraziam, a to buch! Zrobione. Rozmawialimy, e fajnie byoby co tam zrobi, a na drugi dzie ju tak byo. Okazalimy si pokrewnymi duszami. Zaczo si rodzi uczucie. Janusz mia skomplikowan sytuacj rodzinn. By wczeniej onaty. Mia syna, jego ona bya tu lekark, wszyscy j znali. Poznalimy si dwa lata po ich rozstaniu, ale mimo wszystko byo we mnie pytanie, czy ja czego nie rozbijam, czy dobrze robi? Kochaam go, bardzo mi imponowa, ale cay czas by ten hamulec, czy nikogo nie krzywdz i czy bd zaakceptowana w tym rodowisku? Dlatego mino a sze lat do decyzji o maestwie. Zamieszkaam w Strach ze wiadomoci, ile tu trzeba bdzie woy cikiej pracy i na ile pj kompromisw. Mieszkalimy wsplnie z teciami. Janusz swej pasji powica bardzo duo czasu. I to te trzeba zrozumie. Jak przychodzi lato i jest niedziela, to ja nie powiem: Mu, jedziemy na wycieczk, bo wiem, e trzeba i do pszcz. A w grudniu po poudniu moemy jecha, gdzie chcemy. Od samego pocztku wiedzielimy, e nasz los zaley od nas. Ludzie prcz tego, e si kochaj, powinni si przyjani i lubi, co wsplnie robi. Majtek mnie nie cign. To rzecz nabyta. Zreszt nie czuj si wacicielk, tylko gospodyni tego miejsca. Gdy rozpoczynalimy nasz wspln drog, przez ponad 20 lat w budynku mieszkalnym byy dom, pracownia pasieczna, firma, biuro i wszystko. W sobot, jak koczyo si wirowanie albo soikowanie miodu, to ja przez korytarz, azienki, kuchni szam na kolanach i wosk zeskrobywaam noem z linoleum i desek. Potem od poniedziaku od 8 rano (a w sezonie pszczelarskim rwnie w niedziel) dom czeka na przyjcie pracownikw. Do roku 2004 jedynym miejscem w domu, gdzie nie wchodzili pracownicy, byy dwa pokoje, w ktrych mieszkalimy z dziemi, i azienka na grze. Wszystkie inne pomieszczenia, cznie z kuchni, byy dla pszcz i firmy. Przez pierwszy rok wsplnej dziaalnoci prowadziam ksig przychodw i rozchodw, majc mae dzieci, chor teciow i wiele innych rzeczy na gowie. Byy osoby do pomocy przy pracach fizycznych, w pasiece, przy soikowaniu miodu, ale za tym wszystkim szy faktury, sprzeda, umowy, telefony. Nie byo kierowcy, wic Janusz rozwozi. Wraca o godzinie 2223, pada na
2 18 | S D E C K I BA RT N I K

O lewej: Tomasz, Anna, Krzysztof, Janusz Kasztelewiczowie

ko, dzieci spay obok, a ja z jednym pracownikiem, ktry mieszka u nas w domu, adowalimy samochd, by o godz. 5 rano m znw mg wyjecha. Nie byo telefonw komrkowych, wic jak jecha, to jecha, a ja tu musiaam sama funkcjonowa W roku 1988 zaczlimy budowa pracowni pszczelarsk. Tam zamiast pszcz przenielimy wszystko, co zwizane z konfekcjonowaniem miodu dziki czemu wreszcie nie balimy si kontroli sanitarnych. Po mierci rodzicw Janusza zlikwidowalimy gospodarstwo rolne, a pszczoy wynielimy do dawnej obory. W domu zostao biuro. W sobot, niedziel klienci pukali z pytaniem, czy mog kupi soik miodu? Wic wybudowalimy sklepik Miodowa spiarnia. Potem postanowilimy wyprowadzi biuro z domu. Nie dano nam zezwolenia na budow, wic obok sklepiku wybudowalimy cznik, e to niby jego rozbudowa, cho sklepik jest kilka razy mniejszy ni dobudwka. To by rok 2005 i od tego czasu mielimy dom dla siebie. Tylko zaraz si okazao, e trzeba inwestowa w jeszcze wikszy budynek, bo tu, gdzie soikowalimy mid, z momentem wejcia do Unii Europejskiej warunki sanitarne stay si niewystarczajce. Wtedy Janusz powiedzia, e powalczymy o fundusze unijne. Dostalimy cz, ale to z kolei oznaczao wielkie kredyty. W ostatnim czasie powstay te muzeum pszczelarstwa, restauracja Bartna Chata, domy gocinne u Babci Marysi. Janusz nie cierpi papierw, wic od pocztku na mnie spada biurokracja. To te wynikao z podziau rl jak m jecha w teren, to kto musia zaj si papierami. Jak si do czego przymierzamy, to zawsze ja jestem t z pytaniami: Czy nas sta? Jak damy rad? Oczywicie on nie wymyla rzeczy, ktre s zupenie z kosmosu. Czasami
S D E C K I BA RT N I K | 21 9

tylko w moim przekonaniu niektre s za wczenie. Wiem, e postp i innowacyjno to dzi jedyna szansa przetrwania, czasem tylko boj si, e galopujemy za szybko. Bo na kobiecie, oprcz spraw firmowych, zawsze jeszcze ci rodzinne, domowe, dla niej czsto waniejsze. Jak przychodziy momenty zwtpienia, to sobie mwiam, e oboje mamy prac, jestemy razem, dzieci s zdrowe i to jest najwaniejsze, wic jako to bdzie dalej. Bo niezalenie od firmy, pasji, pracy, zawsze przede wszystkim byam dla dzieci. Ich potrzeby byy dla mnie zawsze na pierwszym miejscu. Oboje z Januszem wiemy, e dobra rodzina jest najwikszym kapitaem na przyszo, wic staralimy si by z nimi jak najwicej. Pisaam faktury z chopcami na kolanach, bralimy ich na rne spotkania, jechalimy samochodem, oni z tyu spali. Synowie uczestniczyli z nami jako mae szkraby w wiatowych kongresach pszczelarskich. Byli w Kanadzie w duej pasiece, gdzie pierwszy raz zobaczyli, jak z pszcz moe y caa rodzina. Mamy takie zdjcie: Janusz trzyma na ramieniu jednego z synw, picego, a drug rk wita si z ministrem podczas wanej rozmowy. Bardzo wane jest to, e dzi nasze dzieci chc z nami wsppracowa, e widz sens w tym, co robimy i widz w tym siebie. Nasza pasja w jaki sposb zostaa im przekazana. I takie podejcie do ycia, e przeciwnoci s do pokonania, a nie s klskami, z ktrych nie mona si podnie. Z rzeczy, ktrymi dzi zajmuj si w Bartniku, najwiksz przyjemno sprawia mi kreacja tego wszystkiego od strony wizualnej, czyli dekoracja wntrz, hoteli, Bartnej Chaty, muzeum, architektura przestrzeni, roliny, drzewa. To, jak to dzi wyglda, pewnie jest zasug moj oraz Franciszka Palki, naszego artysty. Z jednej strony jest to moja ch zatrzymania czasu, a z drugiej patriotyzm miejsca. Staraam si, by styl pasowa do tego miejsca, wic jest to taki eklektyzm podbarwiony secesj. Troch poczytaam, troch jest to wynik zainteresowa etnograficznych wynikajcych z chci, by wiedzie, co nas otacza. Bo im duej jed po wiecie, tym wiksze mam przekonanie, e powinnimy houbi i pokazywa to, co jest nasze. Tak samo z przyrod. adnej egzotyki, tylko nasze jarzbiny, derenie, bzy, jaminy, lipy. Ludzie do nas przyjad po to, by zobaczy tutejsz lokalno. Tym bardziej e przecie ona zachwyca. Jako moda osoba w najmielszych snach nie przeczuwaam, e to wszystko tak si rozwinie. Koleje losu spowodoway, e miaam ponadprzecitne moliwoci realizacji swoich pomysw i uczestnictwa w rnych wydarzeniach w naszej dziedzinie. Do tego nasza ch do pracy, umiejtno kreowania, podgldania, widzenia szans, ktre daje ycie, doprowadziy do tego, co jest teraz. ycie nas inspirowao, a mymy umieli to wykorzysta. Nigdy si a tyle nie spodziewaam po sobie. Ani chyba nawet po Januszu.
220 | S D E C K I BA RT N I K

NAZYWAM SI TOMASZ KASZTELEWICZ, jestem modym chopakiem, wic nie wiem jeszcze, kim tak do koca jestem, ale wiem, e w przyszoci chc by razem z bratem wspwacicielem firmy naszych rodzicw. Jako tak samo si wyklarowao, e Krzysztof zaangaowa si w pasiek, a mnie bardziej interesuj sprawy zwizane z czci turystyczn, czyli restauracja, domy gocinne, cz edukacyjno-muzealna oraz propagowanie pszczelarstwa wrd laikw. Nasza dziaka turystyczna bardzo si rozwija. Klienci s zadowoleni, mamy w gowie kilka pomysw, by co tam jeszcze podokada, uczymy si, jak robi to coraz lepiej. Lubi t prac. A do tego podoba mi si to, e da si tu tak wygospodarowa czas, e mona sobie wzi urlop, kiedy samemu si go zaplanuje. Nie musi si by w biurze osiem godzin od poniedziaku do pitku i czeka na upragnione dwa tygodnie wolnego. Praca na swoim daje wicej wolnoci. S miesice, w ktrych trzeba pracowa za trzech, cay czas si o tym myli, ale jest si panem swojego ycia. Myl, e chciabym, by moja przysza ona pracowaa tu ze mn, bymy w przyszoci mogli dziaa razem. Widz po rodzicach jak to jest, gdy dwoje ludzi dzieli swoje pasje, jak si wspiera, podpowiada, podtrzymuje na duchu. Midzy mn a bratem jest ptora roku rnicy, ja jestem starszy. Z wygldu i postury ja jestem jak mama, Krzysiek jest jak tata, a z charakteru odwrotnie: ja jestem tat, a Krzysiek mam. Ja te lubi robi po swojemu, bez uzgadniana czy pytania o zdanie. Moe dlatego mam czasem problem dogada si z tat, a z mam si dogaduj. Krzysiek z tat bardziej si rni charakterami, wic im atwiej si ugodzi. No i dziel swoj pasj, czyli pszczoy. Czasami si pokc, ale zawsze wypracowuj wsplne zdanie i jako to idzie, pomidzy mn i tat czasem jest ostrzej. Moe byoby inaczej, gdybym poszed bardziej w stron pasieki? Jakbym mia opisa swoich rodzicw, to pierwsze, co mi przychodzi do gowy, to e s pracowici, oddani, sprawiedliwi. Tata lubi robi rzeczy po swojemu, mama rozmawia, ustala z pracownikami swoje decyzje. Tata nikogo nie pyta, tylko robi i jest albo dobrze, albo le, ale tak ma by i koniec. On jest twarz firmy, wizytwk na zewntrz. Denerwuje si przed wystpieniami, ale lubi przemawia na szerszym forum. Mama tworzy zaplecze. Pomaga mu wymyla plan wypowiedzi, ale sama nie lubi wypowiada si publicznie. Rodzice s dla nas wzorem. Kade ma jakie mae wady, ale one nie maj znaczenia. Myl, e dobrze nam si razem pracuje. Czasami wiadomo, jak s odmienne zdania, to si pokcimy, kady ma ciche godziny, ale nazajutrz rano ju jest ok, dziaamy dalej.
S D E C K I BA RT N I K | 221

Oni przeszczepili nam t swoj pracowito. Bo z tego, co ludzie mwi, to pracujemy od rana do nocy i nawet nie zawsze to zauwaamy. Pierwsze wspomnienia firmowe, ktre mam, to to, e w pokoju, w ktrym teraz mama ma swoje biuro, leay stosy zgrzewek z miodami, dookoa domu stay beczki z miodem i wszdzie byo peno pszcz. Nigdy z bratem si ich nie balimy. Latay w domu, wkoo domu, czasem te dliy. Mamy takie fajne zdjcia, a to z zapuchnitym okiem, a to z popuchnitymi wargami, uszami, ale dawalimy sobie rad. Miodu te nigdy nie miaem dosy. Jem go regularnie, niezbyt duo, ale wci miewam na niego ochot. To, e jestemy inni ni statystyczna polska rodzina, wiedzielimy od zawsze, bo od zawsze firma bya w domu, pracownicy jedli z nami i pili kaw w naszej kuchni. Nigdy nie miaem pretensji do rodzicw, e tak funkcjonujemy. Raczej uwaaem, e byo to fajne. Nie wiem, czy gorsze, czy lepsze od innych, ale nie wyobraaem sobie, by byo inaczej. Wiadomo, e zawsze bylimy troszk innymi dziemi. Firma dawaa status wyszy ni przecitna w okolicy, wic to byo ok. Ale z bratem nigdy si nie wyrnialimy, nie pokazywalimy ani nie czulimy, e mamy wicej. Wrcz nie mielimy rnych rzeczy, jakie mieli inni na przykad motorynki. Mama za nic nie chciaa si zgodzi i zawsze trzeba byo jedzi na rowerze. Odkd pamitam, pomagalimy rodzicom. Do szkoy szlimy na sm, wracalimy i od razu bya firma. Na pocztku to gwnie bawilimy si tutaj, bo rne rzeczy si wymylao z narzdziami pracy pszczelarza. Moe w podstawwce jeszcze chodzilimy sobie na rowerki, co nie byo zwizane z Bartnikiem, ale gimnazjum, liceum, studia to ju cay czas tu co robimy. Pierwszym moim dzieem dla firmy, jakie pamitam, byy ozdobne pieczcie. Tata przywiz silikonow form do odlewu kek firmy, ja podapaem pomys, mwi: Tata, zamw mi takich dwadziecia, wezm wosk, bd odlewa te keczka, bdziesz to potem rozdawa, moe w sklepiku da si sprzeda? Tata zamwi, odlewaem, chodziem, ale jako nie okazao si to wielkim przebojem i do szybko pado. Studiuj zarzdzanie biznesem. Jestem w trakcie pisania pracy licencjackiej, chc kontynuowa magisterium i wanie zastanawiam si, jaki to bdzie profil. Oprcz mnie na studiach niewielu jest takich, ktrzy maj firm rodzinn i prowadz j razem z rodzicami. Na roku to chyba nie ma nikogo takiego. Czsto widz na zajciach, e wiedza, ktr wykadowca przekazuje nam teoretycznie, w praktyce wcale si nie sprawdza. On mwi, e by zrobi tak, tak metod albo tak, a to cakowicie do tego nie pasuje. Mona zrobi szybciej, prociej, metodami, ktre nie tylko znam, ale sam je testowaem w firmie. To, e yj w firmie rodzinnej, uatwia mi studiowanie, bo to, co czytam w ksice, od razu mog porwna do znanych mi przykadw, dziki czemu wiedz teoretyczn widz
222 | S D E C K I BA RT N I K

jakby gbiej. Jak mam egzaminy czy prace do napisania, zawsze staram si to robi na podstawie Bartnika. Bo wtedy mog wszystko przeanalizowa z kadej strony waciciela, pracownika, szefa, menedera, od gry do dou to duo lepsze ni wymylanie teoretycznych przykadw. Moj pozycj w firmie chyba najprociej okreli, jako syn wacicieli. Jak rodzicw nie ma, to my ostatecznie decydujemy. Odpowiedzialnoci mamy podzielone ja si nie wtrcam do pasieki, Krzysiek nie wtrca si do turystyki. Moe nie do koca zarzdzam, ale jestem czowiekiem, ktry trzyma piecz nad czci turystyczn pod wzgldem pomysw, zarzdzania, pilnowania spraw, ktre trzeba zaatwi. Na co dzie wsppracuj z mam, s rzeczy, ktre robimy razem, ale s te takie, ktre sam koordynuj. Najwaniejsze dla mnie jest to, by mie pasj i lubi to, co si robi. Jak widz ludzi, ktrzy robi co z przymusu, to si serce ciska. Wyczuwam, jaki dany czowiek ma stosunek do swojej pracy. I jeeli on to robi, bo musi, to ja si tylko denerwuj. Myl sobie: Chopie, po co ty si tu mczysz i mnie stresujesz?. Za pi lat chciabym by po studiach, chciabym, bymy w firmie ustawili to, co nie jest jeszcze wyprostowane do koca, by wszystko gadko dziaao. S to sprawy techniczne, organizacyjne, te kadrowe. Tak to fajnie wychodzio, e kade nastpne dziaania w Sdeckim Bartniku byy konsekwencj poprzednich: najpierw bya pasieka, potem konfekcjonowanie miodu i sklepik. Firma sza do przodu, tata kupi zabytkowe ule i powsta skansen. Przyjedali gocie, wic powstao muzeum, jako e chcieli co zje, powstaa Bartna Chata, jak zjedli, to chcieli te przenocowa, wic powstay hoteliki i wszystko adnie si rozroso. Uwaam, e nas to nie przecia, raczej dodaje si. Mamy jeszcze duo pomysw w gowie, tylko nie ma czasu ich realizowa. Wic chciabym, eby za pi lat ju byy zrobione, by wszystko piknie dziaao.

NAZYWAM SI KRZYSIEK KASZTELEWICZ i jestem synem wacicieli gospodarstwa pasiecznego Sdecki Bartnik. Jestem studentem drugiego roku zarzdzania w Krakowie i absolwentem Technikum Pszczelarskiego w Pszczelej Woli. Mona te powiedzie, e jestem osob, ktra dziki temu, co zaobserwowaa jako czonek rmy rodzinnej, inaczej patrzy na wiat. To znaczy, e po pierwsze nie jestem nastawiony na korporacje, a po drugie, e nigdy nie byo takiego momentu, bym nie mia pomysu na siebie czy na swoje ycie. Nawet jak byem duo modszy, to tych pomysw chodzio po gowie tyle, e nie starczao czasu, by je realizowa. Wiem, czego
S D E C K I BA RT N I K | 223

chc, wiem, do czego dy. Uwaam, e kady powinien mie wolno wyboru drogi yciowej, zdecydowa si na to, co naprawd chce robi. Ja od maego, jak si tu bawiem, to zadawaem sobie pytanie, czy si w tym widz? Przez wikszo naszego dziecistwa firma znajdowaa si w domu. W pokoju, ktry teraz jest salonem do przyjmowania goci, bya rozlewnia miodu, a wic soiki, podgrzewanie, rozlewanie, palety, a tu, gdzie teraz mamy piknie przykoszon trawk, podjedaa ciarwka do zaadunku towaru. W domu na pitrze by nasz pokj, azienka, pokj do spania, a w trzecim pokoju ju biuro. Kuchnia te niby nasza, ale i firmowa, i to byo naturalne. Teraz moe jakby pracownik wszed do kuchni i zacz sobie robi kaw, to bym si troch zdziwi, ale kiedy byo tak, e jedlimy obiad, obok dyskutowao piciu pszczelarzy i wszystko byo jak trzeba. Dziaalimy z bratem w firmie cay czas jak nie praca, to zabawa, wszdzie byo nas peno. Pomagalimy zaadowywa beczki, nosilimy palety, krcilimy si, jak to chopcy. Bardzo lubilimy jedzi z pracownikami starym ukiem do naszego magazynu miodu w Grybowie. A w lecie, w czasie wakacji, jak tata pracowa w pasiece, te z nim jedzilimy. Pamitam, jak tata postawi nam w ogrdku cztery ule, ktrymi mielimy si opiekowa. Najpierw ambitnie, gwnie Tomek, codziennie do nich zagldalimy, ale po miesicu zapa nam przeszed i ule wrciy do pasieki. Pamitam, e bardzo lubiem, jak rodzice wieczorami rozmawiali ze sob albo z gomi czy pracownikami o biznesie, a ja mogem tego sucha. Mama wysyaa do spania, czowiek poszed na pi minut do pokoju, a za chwil wracaem i czaiem si za drzwiami, by sucha, jak rozmawiali o firmie, co zmieni, jakie s problemy. Bardzo mi si to podobao. Nigdy nie miaem momentu, e do mi byo firmy. Miodu te nie. Zreszt tego miodu my a tak duo nie uywamy. Co chwila trzeba go troch smakowa przy pracy, wic jak si go poprbuje w cigu dnia, to czowiek nie przychodzi do domu i nie krzyczy: Gdzie mj soik z miodem? Ale przyznam, e dwa soiki zawsze stoj u nas na stole i to chyba ja pilnuj, eby tam byy. Ostatnio regularnie uywam pierzgi to pyek kwiatowy z miodem i jak codziennie to jem, to odporno organizmu jest wiksza. Dla mnie przeomowym momentem by nasz wyjazd w 2004 roku do znajomych w Kanadzie, ktrzy prowadz pasiek liczc 10 000 rodzin pszczelich. Gdy zobaczyem takie ogromne gospodarstwo i jego funkcjonowanie, to zainteresowaem si pszczoami na powanie. Od sezonu letniego 2005 roku 95% wakacji ju spdzaem, pracujc w pasiece, a od 23 lat od smej rano jestem osob, ktra ma tam wyznacza dziaania. Konsultujemy to z tat, ale bezporednie decyzje i nadzr nad wykonaniem to ju zadanie nalece do mnie. W pszczelarstwie jest taka regua, e z punktu A do punktu B mona przej wieloma drogami, wic si z tat spieramy, jak co zrobi, ale zwykle tylko w kwestiach
2 24 | S D E C K I BA RT N I K

technicznych. Mona powiedzie, e zaczem zarzdza w pasiece, gdy miaem 19 lat. Wiedziaem, e jestem mody, wic staraem si podchodzi do tego jak najrozsdniej. Uatwieniem jest to, e nasz zesp pasiecznikw te jest dosy mody, wic nie jest tak, e zarzdzam ludmi, ktrzy mnie pamitaj od pieluch. Ale na pocztku by z nami pszczelarz, ktry zacz u nas prac, jak miaem 10 lat, i te bardzo dobrze nam si wspdziaao. Za pi lat widz si tu, gdzie teraz, tylko z wikszym dowiadczeniem i wiedz. Chc zakoczy edukacj studenck z mocnym kierunkiem zarzdzanie, do tego rozwj wasny, w ramach ktrego chciabym jeszcze wyjecha, popracowa gdzie poza Bartnikiem, by naby dowiadczenia. W 2007 roku bylimy z rodzicami na wiatowym Kongresie Pszczelarskim Apimondia w Australii, gdzie poznalimy Polaka Andrzeja Wyszyskiego, absolwenta Pszczelej Woli. Powsta pomys, by pojecha, popracowa i pozna australijskie pszczelarstwo. Trafiem do Australijczyka pszczelarza, ktry w regionie New South Wales ma najwiksz pasieczn firm rodzinn. Byem tam przez 5,5 miesica i okazao si to dla mnie niezwykle poyteczne i inspirujce. Polecam wszystkim ludziom w moim wieku wyjazd w inne rodowisko, do innego kraju, na inny kontynent, przynajmniej na jakie p roku, bo to niesamowicie poszerza perspektyw. Nauczony przykadem rodzicw nie boj si takich rzeczy, jak na przykad to, e gdy byem w Australii i trzeba byo pracowa 36 godzin praktycznie bez przerwy, to byo: Dobra, jedziemy, bez problemu. U mnie nie ma tak, e czego nie bd robi, bo za dugo czy za ciko. Jest problem do pokonania i trzeba to zrobi, to robi, eby go nie byo. Porwnujc si do moich rwienikw, to u niektrych sysz: a to, e za ciko, a to e za dugo, a s rzeczy, na ktre po prostu trzeba si zawzi i wykona. Opisa rodzicw? Tata jest osob, ktra ma wizj, patrzy daleko przed siebie, a mama, to mama wszystkiego doglda, do niej nale sprawy rodzinne, biurowe, take jest bardziej skrupulatna w biznesie. Bo tata to do przodu, na pitym biegu, a porzdki trzeba zrobi na trzecim. Mona powiedzie, e z tat w 80% rozmawiamy o pszczoach. Mamy odmienne zdania, ale si dogadujemy. Z mam te bez problemu. ycz im si i zdrowia, by mogli umacnia wszystko, co tu zbudowali. Chciabym te tak si stara, bymy przejmowali coraz wicej ich obowizkw, by oni mieli wicej czasu dla siebie, na odetchnicie, na korzystanie z tego, co osignli, bo maj go stanowczo za mao. Pracuje mi si z nimi bardzo dobrze, z bratem tak samo. Nie ma midzy nami zawici czy konkurencji. Moe te dlatego, e dziaamy inaczej. Tomek nie interesuje si tym, co ja robi na co dzie, ja nie wtykam nosa w jego sprawy. Ustalaj to z mam. Oczywicie, jak to midzy rodzestwem s jakie drobniutkie potyczki, jak bylimy mali, to
S D E C K I BA RT N I K | 225

si zdarzao, emy si bili, ale jest midzy nami tak maa rnica wieku, e nie byo tak, e jeden drugim musia si opiekowa czy jednemu wicej byo wolno. Rodzice zawsze byli dla nas bardzo sprawiedliwi. Myl, e jako rodzina nie wychodzimy ponad norm mioci i konfliktw. Moemy na sobie polega, rozumiemy si, wspieramy, mam nadziej, e zawsze tak bdzie. A dlaczego tak polubiem pszczoy? Tego si nie da powiedzie. Wyszo samo z siebie. Magorzata Zawadka, sierpie 2011

Oficjalnie o firmie:
Gospodarstwo Pasieczne Sdecki Bartnik A&J Kasztelewicz: dwupokoleniowa firma rodzinna dziaajca w brany pszczelarskiej, zaoona w roku 1973 w Strach koo Grybowa, na pograniczu Beskidu Sdeckiego i Beskidu Niskiego. Zakres dziaalnoci: gwn dziaalnoci Bartnika jest rozlew i soikowanie miodu, ktrego rozprowadza rednio 1,5 tys. ton rocznie. Bartnik to take pasieka na ponad 2,5 tys. pszcz, hodowla matek pszczelich, skansen, muzeum, restauracja, hoteliki, dwa sklepy, farma zwierzt i wydawnictwo. Prowadzona jest tu take dziaalno edukacyjna dla szk warsztaty lepienia z wosku, lekcje historii pszczelarstwa i biologii. Co roku od ponad 20 lat w pierwszy weekend lipca w Bartniku odbywaj si Dni Pszczelarstwa. www.bartnik.pl

226

S D E C K I BA RT N I K

SIL-MACH
Nie ma rzeczy, ktrej nie zrobi sami

NAZYWAM SI MARIAN CHMURSKI, mieszkam w Zawierciu, jestem wacicielem zakadu produkujcego systemy silosowe oraz piekarni.

a wstpie chciabym z pewn dum powiedzie, e wszystkie pczki wychodzce z cukierni Bliklego przechodz przez nasze silosy. Silosy to s zbiorniki, Nina i Marian Chmurscy, w ktrych przechowywane s materiay targi Polagra Food, Pozna 2003 sypkie, najczciej spoywcze, typu mka, cukier, panierka czy te mleko w proszku. Tak wic najbardziej s potrzebne w piekarniach, cukierniach bd makaroniarniach. Mog by silosy wewntrzne i zewntrzne. Produkowane s ze stali nierdzewnej, kwasoodpornej, zgodnie z wymogami Unii Europejskiej. W nowym panujcym porzdku nie ma ju mowy o czarnej stali czy aluminium. Firma Mach zostaa zgoszona do rejestracji gospodarczej we wrzeniu 1980 roku. Na pocztku bya to produkcja narzdzi rzemielniczych. Wyrabiaem klucze francuskie, skrtne, dwugwkowe, szwedzkie, paskie regulowane oraz klucze nasadowe. Wszystko szo na eksport do krajw demokracji ludowej. Sprzeda bya fajna, prosta, do czasu kiedy zasza synna transformacja, czyli wejcie premiera Balcerowicza i zaamanie si rynku. Produkcja zostaa zawieszona, bo nic nie mogo by dofinansowywane przez banki. Caa koniunktura zamara, ale przecie trzeba byo robi co dalej. Pojawi si pomys, e jeli nie ma czego sprzedawa, to warto zbudowa piekarni, bo chleb kady zawsze bdzie potrzebowa i zje, i kupi. I tak si stao po pozyskaniu
S I L - M AC H | 227

budynku z dawnego GS-u, bo w tym czasie GS-y wyprzedaway si ze swoich wasnoci, w roku 1991 otworzylimy piekarni, ktra funkcjonuje do tej pory. Interes od razu szed dobrze, cho ani ja, ani ona nie znalimy si na wypieku chleba i wszystkiego trzeba byo uczy si od pocztku. Przy uruchamianiu piekarni przyday si moje moliwoci mechaniczne. Park maszynowy, ktry miaem w warsztacie, wykorzystaem moe nie w stu procentach, ale dziki niemu przygotowaem wszystko szybciej ni tacy, ktrzy dostpu do takiego sprztu nie mieli. Gdy zaczynalimy, nie wiedziaem, e w piekarni bardzo wan rol spenia magazyn mki. Stanlimy przed koniecznoci jego ulepszenia. Tym magazynem mogy by zbiorniki silosowe, bo jeli powierzchnia w pomieszczeniu nie jest dua, ale za to wysoko odpowiednia, to mona bardzo duo produktu, np. mki, zmagazynowa w wysokich kontenerach. ona marzya o takich zbiornikach. Pojechalimy na targi z myl, by je kupi, ale ja zawsze miaem smykak do tworzenia i konstruowania, wic jak si im przyjrzaem bliej, to doszedem do wniosku, e sam mog wykona takie urzdzenia. Ruszyem, jak to si mwi, z kopyta i w krtkim czasie powstay zbiorniki, ktre do tej pory funkcjonuj w naszej piekarni. Magazyny, ktre byy za mae, zrobiy si teraz wystarczajce, a mka nie zalegaa w workach, co zawsze niesie ze sob ryzyko zagniedenia si robactwa i szkd. Oczywicie zaliczylimy par wpadek, bo budowa silosw odbywaa si bez adnej dokumentacji, nikt nam nie doradza, a jedynym sposobem bya metoda prb i bdw. Nauka na wasnych bdach sporo kosztuje, ale inaczej by czowiek niczego nie osign. Jak ju nasze silosy zostay uruchomione i zobaczylimy, e wszystko dziaa, rodzina i znajomi zaczli mnie namawia, by wyj z tym na rynek zewntrzny. eby sprzedawa, trzeba byo prezentowa si na targach oraz w tygodniku Piekarstwo, ktry trafia do kadej piekarni. W 2001 roku zaliczylimy pierwsze targi Polagry w Poznaniu. Mona powiedzie, e odnielimy sukces, bo posypay si zamwienia i to od takich naprawd powanych firm, wic nasza dziaalno moga ju ruszy na powan skal. Pierwsze zamwienie zrobilimy dla liczcej si firmy pod Czstochow i do tej pory nasze silosy u nich dziaaj. Systematycznie mielimy zamwienia, a ze zmontowania kadego systemu wycigalimy wnioski, dziki ktrym moglimy si czego nauczy, poprawi, robi jeszcze lepiej. Jeeli byy jakie bdy, to minimalne, ale i takie trzeba byo od razu eliminowa. Szo nam coraz lepiej, w 2003 roku nawet zgosilimy si do konkursu na najlepszy wyrb na targach w Poznaniu. Nie spodziewaem si tego, ale dostalimy zoty medal. Przyznaje go naprawd szerokie gremium. Bardzo nam to pomogo, bo dao odpowiedni reklam
228 | S I L - M AC H

i budowao mark. Tak wic dostawalimy coraz wicej zlece. Wszystko fajnie si ukadao, bo w tym czasie ju take wchodzia elektronika, ktr niemal natychmiast moglimy stosowa. Caym systemem silosowym mg od razu sterowa komputer, dziki czemu nie bawilimy si ju w adne zastpcze sprawy, jak tradycyjne metody sterowania. I tak jest do dzi systemy, ktre wykonujemy, s nieustannie doskonalone. Mamy sterowniki z ciekokrystalicznymi ekranami i elektroniczne wagi o bardzo duej dokadnoci. Mk czy inne materiay przesypywane z mkowozu do ciastowni, gdzie jest wyrabiane ciasto, dostarczamy z dokadnoci do 15 dekagramw na 150 kilogramw, z jednakow powtarzalnoci. Jeeli mamy czasami jakie zgoszenia awarii, to zwykle jest to wina tego, w jaki sposb systemy te s uywane. Wszystko powinno by stosowane i konserwowane zgodnie z dokumentacj, ktr dostarczamy, ale niestety czowiek jest tylko czowiekiem i nie zawsze wszystkiego dopilnuje. Zwykle jest tak, e jak si w workach mk nosi, to jako to idzie, nikt nie narzeka. Ale jak si zaoy silosy i od tych workw si odstpi, to powrotu do nich ju nie ma. Wic pojemniki nie mog si psu, bo jak trwa produkcja, to wszystko musi dziaa zgodnie z powiedzeniem, e wszdzie moe by wolno, ale w piekarni zawsze si pali. Tak postrzegamy cay system i tak go przygotowujemy, by nie zawodzi. To, co robimy, bdzie rozwijane. Teraz ju wszystko podawane jest automatycznie, steruje tym komputer, ktry wszystko zapisuje. Pracownik, ktry jest w biurze, czy kierownik nie musi biega na produkcj, bo wszystko widzi na ekranie. Cay czas staramy si te pozyskiwa rodki unijne, a eby je dosta, trzeba mie dokumentacj na innowacyjno. Ta innowacyjno, jak si j wprowadzi, naprawd usprawnia prac. Kiedy silosy do zakadw spoywczych zamawiane byy na kocu, wedug zasady, e najpierw kupuje si maszyny, ktre wykonuj produkcj, a magazynuje si na pocztku w workach. W tej chwili jest to ju inaczej postrzegane i duo jest zlece na nowe piekarnie, cukiernie, makaroniarnie, w ktrych przed uruchomieniem produkcji montujemy potne systemy skadajce si z 9, 10 zbiornikw. S tak wykonane, e z kadego zbiornika do kadego miejsca jest przesyana mka, ktra schodzi z nich do zera. Kady element, ktry potrzebny jest do wyprodukowania i zamontowania naszych silosw, wykonujemy we wasnym zakresie i jestemy jedynym producentem tych urzdze w Polsce. Wszystkie inne firmy, ktre te produkuj systemy zbiornikw silosowych, sprowadzaj czci z zagranicy, a w kraju je tylko montuj. My jestemy producentem od pocztku do koca. Bdzie jeszcze lepiej, bo mamy ju kupion wypalark plazmow, ktra cakowicie rozwizaa nasze problemy techniczne. Wczeniej trzeba byo dojeda, paci i tak dalej, teraz mamy to w naszej firmie, co umoliwi dalsze ulepszanie produktw.
S I L - M AC H | 229

Z czystym sumieniem i dum mog powiedzie, e ju kilka lat temu wykonalimy silosy dla firmy Blikle w Warszawie, ktre nienagannie funkcjonuj do tej pory. Nie byo adnych sygnaw serwisowych, wic jest satysfakcja, e pczki Bliklego maj co wsplnego z nami caa ich mka przechodzi przez nasze zbiorniki. Moe nie dla kadego jest to zrozumiae, ale ja jestem dumny z tej naszej malutkiej kruszynki wkadu w synne polskie wypieki. Jestemy firm bardzo rodzinn. Zatrudniamy 33 osoby, z tego 67 pracuje w piekarni, a reszta w zakadzie mechanicznym. Obie firmy znajduj si niedaleko siebie. Piekarnia nazywa si Mach, a wyroby Sil-Mach, bo s to silosy firmy Mach. Kadra, ktr zatrudniamy, co te z dum mog powiedzie, jest wysoce wyspecjalizowana, bo od pocztku wszystkiego musielimy si uczy na wasnej skrze. Oprcz nas w firmie pracuj obecnie nasze dwie crki i zi. ona jest finansistk. Od chwili, gdy postanowilimy otworzy piekarni, robimy wszystko razem. Jak miaem warsztat narzdzi, to byo to zajcie typowo mskie i typowo dla mnie, a ksigowo nie bya skomplikowana. ona wtedy prowadzia dom mamy 4 crki, wic byo mnstwo pracy. A potem zaja si take naszymi firmami rodzinnymi. Nasza modsza crka, Dominika, doczya do nas w tym roku. Skoczya studia na Uniwersytecie Jagielloskim, przez jaki czas mieszkaa w Krakowie, pracowaa w TVN-ie, ale teraz twierdzi, e chce z nami, wic przyjlimy j do pracy. Po pierwsze, chcemy, by byo nas tu jak najwicej, a po drugie jak mona nie wspiera wasnych dzieci? Wprowadzamy teraz systemy silosowe dla Litwinw, otyszy, kilka razy bylimy tam w celach marketingowych. Dominika ma ochot w tym uczestniczy, a dla mnie to rado, by tu bya. Niezalen dziaalno rzemielnicz prowadziem praktycznie od roku 1976. Wtedy byy przy spdzielniach takie zakady, ktre wykonyway rne usugi. Zaczlimy od tego, e zaoylimy firm, ktra wykonywaa instalacje gazowe. Rok 1976 to byy czasy bardzo dobrej koniunktury. W poowie dekady Gierka wszystko szo, wszystko jeszcze jako si krcio. Jeli chodzi o moj edukacj, to skoczyem technikum mechaniczne. Potem byo wojsko, a pniej pracowaem pi lat na kolei, razem ze swoim kuzynem Stefanem, ktry teraz prowadzi firm drukarsk ANRO. Nasze mamy to rodzone siostry. W tej chwili mamy ludzi, ktrzy wikszo rzeczy, w tym dokumentacj czy projekty, wykonuj elektronicznie. Ale kiedy sam musiaem wszystko zaprojektowa, wykona, kierowa zasobem ludzkim i rozmawia z klientami. Nikt nie uczy nas, jak si do tego zabra. Trzeba byo zrobi, to si robio, wraz z projektowaniem i wykonywaniem specjalistycznych maszyn, ktre do tej pory u nas funkcjonuj. Przedsibiorczo to chyba nasza rodzinna tradycja. Mj ojciec mia piciu braci i przed wojn wszyscy byli, jak to si mwi prywaciarzami. Po wojnie to samo. Pki mona
23 0 | S I L - M AC H

byo ten handel prowadzi, bo tym si trudnili to prowadzili. Byy to gwnie buty i wyroby skrzane. Wic mnie te, gdy sobie planowaem dorose ycie, interesowaa wycznie praca na swoim. ona moe potwierdzi, e gdy si pobieralimy w 1972 roku, to ju jej mwiem, e bd mia wasny warsztat. Ju 36 lat dziaam w ten sposb, idzie mi chyba coraz lepiej, wic tak ju zostanie. Mam 64 lata, ona jest cztery lata modsza, mamy dorose dzieci i nosimy si z zamiarem sukcesji. Duo w yciu pracowalimy, ale te niemao zrobilimy. Bardzo nas teraz interesuje odpowiedni podzia naszego dorobku. Jeszcze nie wiemy dokadnie, jak to zrobi, jak podzieli, jak przekaza? Cztery crki bd to po nas przejmoway. Ta, ktra najduej ju z nami pracowaa, jest teraz w ciy. Maj jedn creczk, teraz szykuje si drugie dziecitko. One wszystkie s teraz w takim wieku, e si poszukuje swojego miejsca w wiecie, a potem si rodzi, wychowuje, wic na razie jeszcze z on we wasnym zakresie prowadzimy firmy i nie ma jakiego wielkiego popiechu. Nie mamy zaama, problemw, na emerytury si nam nie spieszy, ale chcemy, by nastpia ta oficjalna sukcesja, eby mie pewno, e dzieci to po nas przejm, e nastpi kontynuacja naszych zamierze. Dlatego tak chtnie uczestniczylimy w szkoleniach dla firm rodzinnych. Dyskutujemy midzy sob, przegldamy materiay, zwaszcza mode pokolenie wszystko chonie. Oni s najbardziej do tego przekonani i oni nas tu przycignli. Bo prawda jest te taka, e my nie musimy si ju tak bardzo uczy, skoro te rzeczy sami powymylalimy. Oczywicie staramy si firm tak prowadzi, by zyskowno bya najwiksza, by byy nowoczesne metody pozyskiwania klientw, marketing. Na szczcie nie ma takiej sytuacji, bymy mieli wolny czas, stale co si krci, stale mamy nowe kontrakty. Do koca roku kalendarz wypeniony po brzegi i oby tak byo dalej. Nie chc, by wszystkie cztery crki byy w firmie. To chyba ju byaby przesada. Cho jakby chciay, to bym im nie zabroni oczywicie. Jedna mieszka w Krakowie, wiec to niemoliwe. Wszystkie s po studiach, znaj po dwa jzyki. To ju jest inne pokolenie. Nie takie jak my, kiedy si nie moglimy uczy. Jestem dumny z tego, e te moje dziewczyny tak si odbiy. Zreszt z on od samego pocztku kadlimy wielki nacisk na edukacj, jzyki, by poznay wiat. Teraz najbardziej pragniemy, by kada wioda szczliwe ycie i takie, jakie chce. Mj przepis na budow szczcia w yciu? Na podstawie wasnych dowiadcze powiem, e trzeba robi wszystko po kolei. Nie wyobraam sobie, by moje crki nie zaoyy wasnej rodziny. Od tego wszystko si zaczyna i to jest najwaniejsze w yciu. A potem to taka dziaalno z gow, z rozsdkiem, by nie byo pochopnych decyzji, by nie rzuca si na marzenia, ktre s nierealne, tylko i powoli, konsekwentnie do celu.
S I L - M AC H | 23 1

NAZYWAM SI JANINA KRL-CHMURSKA, jestem penomocnikiem firmy Mach, a take on Mariana oraz mam czterech wspaniaych crek. Historia naszej rmy ocjalnie rozpoczyna si w 1980 roku, przybierajc znamiona uruchomienia dziaalnoci gospodarczej, jeszcze w czasach gospodarki centralnie planowanej. Pierwszym krokiem w rozwoju biznesu byo wybudowanie budynku produkcyjnego o powierzchni 400 m, zlokalizowanego w ssiedztwie naszego domu, co spowodowao, e ycie caej rodziny wtopio si w rytm ycia rmy. M zaprojektowa produkcj metalowych narzdzi rcznych, na pocztku byy to tzw. klucze francuskie. Sprzedawalimy je rmom pastwowym, a te rozprowadzay je dalej. Ale system w Polsce zacz si rozpada, zamwienia si rozpierzchy i musielimy rozway, co dalej? Bya to kocwka lat 80. ogromny kryzys, sklepy wieciy pustkami. Jedna GS-owska piekarnia dostarczaa pieczywo do wszystkich okolicznych wiosek, w tym take do naszego Kromoowa. Dwa razy w cigu dnia ustawiay si tam olbrzymie kolejki. Goym okiem wida byo, e jest zapotrzebowanie na chleb, wic postanowilimy szybko wej w t bran. Mielimy wtedy jeden samochd dostawczy, ale waciciele sklepw przyjedali sami, od trzeciej nad ranem ju si ustawiay samochody po nasze wypieki. Dzi jest to nie do pomylenia, by jaki sklep sam odbiera pieczywo, kademu trzeba dowie na miejsce. Potem oczywicie powstay inne piekarnie, a w supermarketach, ktre zaczy wyrasta jak grzyby po deszczu, pieczywo jest produkowane nawet bezporednio na oczach klienta, wic z biegiem lat nasza dziaalno si skurczya. Nie jestemy piekarzami, ale zatrudnilimy ludzi, ktrzy si na tym znaj. Dziki dobrym, odpowiedzialnym pracownikom nasza piekarnia trwa do dzisiaj. A dziki temu, e potrzebne nam byy zbiorniki na mk, dzi produkujemy silosy. Nasz podzia obowizkw jest taki, e maonek zajmuje si sprawami technicznymi, a ja stron kadrow i finansami to moje wyksztacenie i zamiowanie. Z zawodu jestem nauczycielk, przez 10 lat uczyam matematyki w szkole podstawowej i technikum. Ale po urodzeniu drugiej crki ju nie wrciam do pracy. Powiciam si rodzinie, zreszt bardzo si realizowaam w macierzystwie i to tak trwao do roku 1990. Jak nasza crka, Natalka, miaa dwa latka, m mnie ju na dobre wcign do firmy. Wczeniej razem z nasz kuzynk prowadziymy restauracj. Najpierw ona bya tam kierowniczk, a potem zaproponowano jej, by wzia ten lokal na wasny rachunek. Troch si baa, wic Marian obieca, e pomoemy. Ja na to: Jak jej pomoemy, skoro nie mamy pojcia o prowadzeniu restauracji? M na to, e zabezpieczymy transport, a dalej to adna filozofia. Potem tak si zoyo, e kuzynka posza na macierzyski, Marian nie
23 2 | S I L - M AC H

mia czasu, wic mnie sam z tym zostawili. Musiaam opracowywa receptury, byam odpowiedzialna za wszystkie sprawy rachunkowe, zaopatrzenie, kalkulacje cen potraw i zarzdzanie ludmi. Potem kuzynka wrcia i na tyle ju okrzepa w tym biznesie, e my moglimy si wycofa. Ale dowiadczenie i wiedza na temat prowadzenia tego rodzaju interesu zostay. Potem jeszcze mielimy sklep spoywczy, ktry przekazalimy jednej z crek, ktra do dzi go prowadzi, pniej bya piekarnia, a teraz s silosy. Wszystkiego uczyam si tak naprawd z tego, co ycie przynosio. Trzeba byo myle i robi to si robio. Dopiero jak dzieci byy ju due, zrodzia si we mnie ch uzupenienia wiedzy, a moe przekonania si, co ja tak naprawd potrafi, i w roku 1998 wybraam si na menederskie studia podyplomowe na Uniwersytecie lskim. Trway rok i byy czyst przyjemnoci niczego nie musiaam si uczy, wszystko wiedziaam z praktyki, przedmioty finansowe, jakie tam byy, miaam w jednym palcu. Jak to skoczyam, to czego mi brakowao, wic postanowiam i na kolejne studia. Wybraam finanse na Grnolskiej Wyszej Szkole Handlowej w Katowicach. Studiowaam dwa lata, bo moje studia na Uniwersytecie z matematyki zaliczono mi jako licencjat. W cigu pierwszego roku uzupeniam rnice programowe, ale byo ciko. Byy takie zajcia, jak ekonometria cae tablice wzorw przez ktre mylaam, e nie przebrn. Najtrudniej byo mi z mas przedmiotw, o ktrych wiedziaam, e nie wykorzystam tego w yciu. Pamitam tak chwil, jak wyszam ze szkoy, stanam na schodach, patrzyam si na ten budynek i mylaam: Kobieto, co ty tu robisz? Przecie masz 48 lat. Zostaam tam, by sobie udowodni, e dam rad. Tym bardziej e analiza finansowa i jej pokrewne to jednak by mj ywio. Prac magistersk pisaam z analizy finansowej, opierajc si na przykadzie naszej firmy. Z okresu ostatnich piciu lat zrobiam prognoz na nastpne pi i mam wielk satysfakcj, e po latach, jak spojrzaam na t prognoz, to si bardzo pokrywaa z rzeczywistoci. Byy odchylenia rzdu 1000 zotych. Wierzy nie mogam, e wynik finansowy, ktry zaplanowaam na pi lat w przyszo, tak si sprawdzi. Ale ja t firm znaam od zawsze i od podszewki. Wiedziaam, na co nas sta, w jakim tempie jestemy w stanie si rozwija, co jestemy w stanie wygenerowa, i to si sprawdzio w praktyce. Co radzi osobie, ktra koczy studia i chce co zacz? Moim zdaniem warto zaj si czym konkretnym w jakiej firmie i w tym kierunku si doksztaca. Ale robi to samemu, bo na uczelniach jest mnstwo przedmiotw zupenie nieprzydatnych, a to bezpowrotna strata czasu. By taki okres, e kupowaam mnstwo ksiek. Doszam do wniosku, e jest w nich caa wiedza, ktr zdobyam na studiach i wszystko mona samemu zgbi, tylko trzeba si zmobilizowa. Kiedy obroniam prac magistersk, to poczuam, e jestem wolna jak ptak. Cho potem jeszcze przez dugi czas sama si
S I L - M AC H | 233

uczyam. Interesowao mnie mnstwo rzeczy, cigno do ksiek, jakbym wci bya na studiach. To by taki okres w moim yciu, e dziewczynki byy due, firma prosperowaa tak, e wystarczyo mie lekki nadzr, wiedzie co si dzieje, by wszystko dobrze si krcio, wic miaam sprzyjajc atmosfer, by pooy nacisk na swj rozwj. I dzieci zaczy mi pomaga. Przedtem ja gotowaam, a tu nagle syszaam: Mamusiu, zrobi ci kanapk? Mamy wspaniae crki. Nigdy nie mielimy z nimi problemw. Dobrze si uczyy, dobrze zachowyway, a my zawsze mielimy dla nich czas. Moe nie by tak zaplanowany, jak w innych rodzinach, byy momenty, e go brakowao, ale myl, e jakbym pracowaa na etacie, to byoby mi trudniej. Majc wasn firm, w kadym momencie mogam by dyspozycyjna dla dzieci i jak czego potrzeboway, to na t chwil zostawiaam obowizki zawodowe. Uwaaam, e rodzina jest najwaniejsza i jeli co si dzieje takiego, e trzeba reagowa, to wszystkie siy kierowaam wanie tam.

NAZYWAM SI DOMINIKA CHMURSKA, jestem jedn z czterech crek Niny i Mariana. Obrazy, ktre widz od razu, gdy przypominam sobie rm z dziecistwa, to ludzie zbierajcy si rano do pracy. Przechodzc przez nasze podwrko, zawsze byli integralnym elementem naszego dnia, byymy do nich przyzwyczajone. Jako dzieci nie angaowaymy si w firm. Pamitam tylko, e wszystko byo czci naszego domostwa, ale my miaymy swj prywatny wiatek piaskownice, rowerki, koleanki i poza nim niewiele nas interesowao. Nasze dziecice ycie toczyo si wesoo wok warsztatu ojca, ale bez wikszego zwracania na uwagi. Piekarnia zostaa zaoona, jak ju byymy starsze i byo to swojego rodzaju wydarzenie. Co nowego, w innym miejscu ni dom, rodzice wtedy duo wyjedali na targi, szukali maszyn. Dzie, w ktrym wszystko zostao zainstalowane w tej piekarni, by witem. Jak na tamte czasy to by bardzo nowoczesny park maszynowy i wszyscy si nim zachwycali. Zanim piekarnia zostaa uruchomiona, to p wsi j zwiedzio. Byymy dumne, wchodziymy do pieca, tata nam wszystko pokazywa, tumaczy, zagldaymy do tych maszyn, nagrywaymy na kamer. Firma zawsze bya rodzinna, ale nikt nas nie angaowa na si do pracy, bo rodzice nie chcieli nam odbiera dziecistwa. Sami za bardzo go nie mieli, zwaszcza mama, gdy babcia wczenie zmara i ona, jako 14-latka, przeja jej obowizki. Chcc nas uchroni
23 4 | S I L - M AC H

Siostry Chmurskie, od lewej: Natalia, Monika, Dagmara, Dominika

przed zbyt wczesn dorosoci, rodzice stworzyli barier, eby nas nie angaowa. Potem, gdy ju zacza si produkcja silosw, tata zachca nas do udziau w przygotowaniu targw i do uczestniczenia w nich, co byo fajn przygod. Jestem w trakcie koczenia kulturoznawstwa. Jeszcze zostaa mi praca magisterska do napisania. Temat jest trudny, dotyczy tak zwanego nowego porzdku wiata. Skupiam si na grupach ludzi, ktrzy kwestionuj to, co si nam podaje w mediach. To jest bardzo szeroka wiedza, w ktrej atwo si pogubi i popa w manipulacj, ale zamierzam prac dokoczy. Moimi studiami licencjackimi byo dziennikarstwo. Nie chciaam ich kontynuowa, robi z tego magisterium, bo przestao mnie pociga. Paradoksalnie nastpio to podczas stypendium w Midzynarodowym Centrum Dziennikarstwa w Holandii, ktre otrzymaam po skoczeniu studiw. Spdziam tam cztery miesice, byo to super dowiadczenie, ale znalazam si w rodowisku project managerw, co zwrcio moj uwag w stron biznesu. Podobao mi si organizowanie projektw. Koordynowaam tam sprawy zwizane z konferencj i fajnie si sprawdziam. Jak wrciam, kontynuowaam edukacj w nurcie humanistycznym (kulturoznawstwo), ale jak zaczam szuka pracy, to CV rozsyaam ju bardziej po firmach ni redakcjach. I znw paradoks, bo ostatecznie znalazam prac w dziale produkcji TVN w Krakowie, gdzie byam dokumentalistk przy programie Ewy Drzyzgi. Dowiadczenie niesamowite, ale niekoczca si harwa, pena stresu, ogromnej presji czasu i cigej odpowiedzialnoci. Mj kuzyn, ukasz, bardzo mnie namawia, by przystpi do projektu
S I L - M AC H | 235

szkoleniowego firm rodzinnych, co akurat zbiego si z kryzysem, ktry dopad mnie po omiu miesicach pracy przy tym programie. Zaangaowanie ukasza w projekt Firmy rodzinne uatwio mi bardzo decyzj o odejciu z TVN. Potraktowaam dowiadczenie pracy w telewizji jako ciekawy, yciowy epizod i postanowiam i dalej. To, e chc by w firmie, przyszo mi do gowy cakiem niedawno. Waciwie to rwnolegle z przystpieniem do programu wsparcia firm rodzinnych. Po jakich dwch miesicach od rozpoczcia pracy w Mach moje stanowisko przestao by takie niewyrane, jak do tej pory. Poszerzamy lini produkcyjn, zakupilimy du plazm laserow i moim zadaniem byo zbadanie rynku, zbudowanie bazy potencjalnych klientw i usug, ktre bdziemy chcieli wiadczy dziki tej maszynie. Tak nieformalnie peni te w firmie rol swego rodzaju mediatora. Jest wiele barier komunikacyjnych, ktre w licznych przypadkach utrudniaj prac. Chciaabym nauczy si rozwizywa konflikty midzy osobami, ktre graj do tej samej bramki, chodzi im o podobne rezultaty, a mimo tego nie potrafi si porozumie. Nauczyam si, by nie krytykowa ich, nie skupia si na destrukcji, ktra jest dokonywana, a na pokazywaniu moliwoci, ktre mogyby wynikn z porozumienia midzy nimi. W firmie fundamentem jest tata na nim opieraj si wszelkie techniczne rzeczy, wic jest on take ekspertem do spraw produkcji. Mama ogarnia wszelkie mikkie obszary, czyli kadry oraz finanse. Bardzo mi si podobao, jak mama jaki czas temu wrcia na studia. Staa si wtedy dosownie wulkanem energii, od ktrego mona byo czerpa inspiracj. Wstpia w ni nieznana nam wczeniej sia. Przyjemnie byo obserwowa mam, ktra jest tak aktywna, zaczyna mie innych, modszych znajomych. My te akurat wchodziymy w czas studiw, wic tym bardziej znalazymy wspln paszczyzn porozumienia. Bardzo mile wspominam te chwile. Mieszkamy w Kromoowie. To jest liczna, historyczna wie, majca ponad 800 lat, ktra kiedy bya miastem. Jest to taka osada, gdzie waciwie prawie wszystkie rodziny mieszkaj w swoich prywatnych domach i wikszo z nich prowadzi prywatne firmy. Dlatego na miejscu czujemy si jak w takim wielkim, wielkim domu. Tym bardziej e spora liczba mieszkajcych tutaj osb to naprawd nasza rodzina. Administracyjnie Kromow naley do Zawiercia. Jak tak opowiadaam ze swojej strony histori naszej firmy, to zebrao mi si na wspomnienia. Teraz siedz sobie w moim pokoju i mam widok na cay nasz rozbudowany dzi warsztat. Kiedy na niego patrzyam oczami maej dziewczynki, to mylaam, e ta firma jest od zawsze. Nie pamitam w ogle czasu, kiedy jej nie byo. Nie znam te czego takiego, e rodzice chodz do pracy, zostawiajc nas pod opiek innych ludzi, bo zawsze byli z nami.

23 6

S I L - M AC H

To wielki komfort, zero stresu, tsknoty. Tata zawsze strasznie wczenie wstawa, bo o szstej rano ju si zaczyna praca, wic zanim my si obudziymy, on dawno by na nogach, na dworze, a mama zabiegana z nami. Dawao nam to bardzo due poczucie bezpieczestwa. Dzi jest inaczej, bo wiadomo, s inne czasy, kryzysy, stresy i tak dalej, poza tym jestemy starsze, wic rodzice w domu jako gwarant bezpieczestwa ju nam nie wystarczaj. To my te domy musimy potworzy, wczeniej kariery, wic ju nie jest tak sielankowo. Ale dziecistwo kojarzy mi si z wielkim spokojem, tak idyll, mona powiedzie. Jak si bawiam z koleankami, zawsze sprowadzaam je tutaj, oglnie bardzo duo ludzi zawsze do nas przychodzio. Wszystko dziao si wok tego domu: rodzice pracuj, my si bawimy, dorastamy. Fajnie byo. Bardzo fajnie. Magorzata Zawadka, kwiecie 2011

Oficjalnie o firmie:
Zakad Produkcyjno-Usugowo-Handlowy Mach Marian Cmurski: istniejca od 25 lat dwupokoleniowa firma rodzinna dziaajca w brany piekarniczej oraz metalowej. Jest jedynym producentem systemw silosowych w Polsce. Zakres dziaalnoci: piekarnia oraz producent systemw silosowych Sil-MACH przeznaczonych do przechowywania i transportowania materiaw sypkich, wykorzystywanych w brany piekarniczej, cukierniczej i makaroniarskiej. Wykonany w caoci ze stali nierdzewnej system kilku zintegrowanych zbiornikw Sil-MACH zapewnia przechowywanie surowcw w odpowiednich warunkach oraz ich pneumatyczny transport i dozowanie bezporednio ze zbiornikw na hal produkcyjn. MACH produkuje rwnie stacje rozadowcze Big-Bag, przesiewacze, workowniki oraz luzy do poboru materiaw sypkich. www.silmach.com.pl

S I L - M AC H

237

STUDIO TECHNIK CYFROWYCH

Sia tkwi w jakoci

NAZYWAM SI KRZYSZTOF TOMASZEWSKI, jestem fotografem, mem Bogumiy, wacicielem Drukarni Wielkoformatowej Studio Technik Cyfrowych w odzi. zasami los pisze dla nas scenariusz, ktry wczeniej nigdy nie przyszedby nam do gowy, albo wrcz odegnywalibymy si od niego. Tak wanie byo w moim przypadku. Myl o tym, e od lat jestem szefem wasnej firmy, a przecie moje plany na ycie byy zupenie inne. Zawsze chciaem zajmowa si fotografi kreacyjn lub filmem animowanym. To mnie cigno i takie byy moje marzenia. Skoczyem Technikum Fotograficzne jako prymus. Mogem bez egzaminu Bogumia i Krzysztof Tomaszewscy by przyjty na kad uczelni oprcz artystycznych. Zrzekem si tego przywileju na rzecz innego ucznia, gdy jedynym miejscem, ktre cho troch mogo speni moje marzenia, by Wydzia Operatorski dzkiej Szkoy Filmowej. Kilkakrotnie prbowaem si tam dosta, niestety bez powodzenia. Odsiew by ogromny. Kadego roku na jedno miejsce startowao dwustu kilkudziesiciu kandydatw. W jednym roku udao mi si uzyska w drugiej turze, do ktrej z kilkuset startujcych dopuszczono jedynie 39 osb (z czego 22 ju po magisterium) jedenaste miejsce. Niestety przyjmowano jedynie osiem osb. Pocztkowo chciaem prbowa do skutku, jednak z czasem zmieniem swoje plany. Wiedziaem,
S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H | 239

e nawet po skoczeniu Filmwki prawdopodobiestwo znalezienia pracy w zawodzie bdzie bardzo mae, bo ju wwczas wielu operatorw miao z tym problemy. Postanowiem, e uruchomi firm usugow i sam zarobi pienidze, by mc tworzy. Potrzebowaem funduszy na materiay, sprzt, finansowanie wasnych wystaw i realizacj filmw animowanych. Miaem 22 lata. Nie wiedziaem wwczas tego, co wiem teraz: e jeli zajm si firm, to pochonie ona ca moj energi. Aby interes si powid, musimy mu powici ponad 100% naszych moliwoci, inaczej nie mamy szans. Na wasn twrczo, wystawy i robienie filmw animowanych nigdy ju nie znalazem czasu. Ponadto ciko pracujc, czowiek wypala si te od strony twrczej i ma coraz mniej pomysw, ktre chciaby realizowa. Zaczem w 1978 r. Najwikszym problemem byo wtedy znalezienie lokalu w dobrym miejscu handlowym. Szukaem przez rok. Okrgy rok codziennie naprzykrzaem si urzdnikom, ktrzy wreszcie, by si mnie pozby, zaproponowali mi miejsce, na ktrym mgbym postawi wasny lokal. Byo to ogromne wyzwanie dla modego chopaka, ktry nie mg liczy na adne wsparcie rodziny. Ojciec ju nie y, matka nie bya w stanie pomc mi materialnie. Ale postanowiem sprbowa. Mia to by pierwszy murowany prywatny pawilon usugowy wybudowany po wojnie w dzielnicy d-rdmiecie. Kiedy pniej w urzdzie skarbowym paciem podatek od nieruchomoci, na licie patnikw tego podatku oprcz mojego byy jeszcze tylko dwa nazwiska ssiadw dalszych czci tego samego pawilonu. Do wsppracy namwiem brata, ktry teraz jest wprawdzie zadowolony, e przyj moj propozycj, ale wwczas wielokrotnie narzeka, e jest to praca ponad nasze siy. Brat, rwnie absolwent technikum fotograficznego, mia 22 lata, ja 24. Budow pawilonu zaczlimy praktycznie goymi rkami. Nie sta nas byo nawet na zaoenie prowizorycznego przycza prdu. Kosztowao to 10 tys. z, a ja zwolniem si z pracy na Politechnice dzkiej, gdzie jako fotograf zarabiaem 2,5 tys. miesicznie. Nie mielimy pienidzy na kupno uywanej czy choby zomowej betoniarki. Ca potrzebn do budowy zapraw mieszalimy z bratem rcznie w wannie. Zaprawa potrzebna bya nie tylko na mury, ale rwnie na tynki, posadzki i stropy. Momentami by to prawdziwy horror. Nie sta nas byo, rzecz jasna, na wynajcie firmy rzemielniczej, ktra wybudowaaby dla nas ten pawilon. Dogadalimy si wic z murarzami, ktrzy robili to po godzinach pracy i w czasie wasnego urlopu, a my z bratem pracowalimy jako pomocnicy. Byy due problemy z kupnem wapna, cementu, stali czy cegy, dlatego zdecydowalimy si na ceg rozbirkow, ktra nie bya najlepszej jakoci, za to mona j byo zdoby na rynku i to bardzo tanio. Na 6 rano jechalimy na budow, eby przygotowa wszystko dla murarzy. Trzeba byo jecha po ceg, samemu zaadowa, a pniej rozadowa ciarwk. Koczyo si z nosem przy ziemi. Pniej
240 | S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H

w domowym laboratorium do pna w nocy obrabialimy zdjcia dla zakadw fotograficznych zlecane nam na tzw. fuch. Podobne kopoty byy z wykoczeniem lokalu. Nie mielimy nawet wiertarki elektrycznej, gdy jej kupno rwnie graniczyo wtedy z cudem, a poza tym i tak nie mielimy na to pienidzy. Wobec tego dziury pod 600 kokw rozporowych musielimy wywierci wiertark rczn. Uff. Mimo wszystko uwaam, e mielimy duo szczcia, bo udao nam si uzyska w Banku Rzemielniczym kredyt na budow, cho praktycznie nie byo podstaw, aby nam go udzieli. Panie z banku, ktre przyszy na kontrol, zaamay rce, kiedy zobaczyy nasz plac budowy. Uznay, e mamy zdecydowanie za mao wasnych rodkw, aby dosta kredyt. Dopiero moje arliwe proby i gbokie przekonanie, e damy rad, zmikczyo ich serca. Od tego czasu wzilimy z bratem ju kilkadziesit kredytw i nigdy nie spnilimy si z adn rat nawet o jeden dzie. Aby zarobi pienidze, wykonywalimy usugi dla dzkich fotografw. Mielimy wietnie opanowan technologi, bylimy po szkole doskonale przygotowani do pracy, a poza tym zawsze staralimy si szkoln teori rozszerza o praktyk. Robilimy obrbk barwn negatyww i wywoywanie slajdw na takim poziomie, do ktrego innym nawet trudno si byo zbliy. Zaproponowaem kilku zakadom, e zdejmiemy im ten problem z gowy. Rzecz bya trudna, materiay bardzo sabej jakoci, wymagao to ogromnej precyzji, aby w ogle cokolwiek wyszo. Ponadto cz zakadw nie miaa do tego warunkw, bo potrzebne byy laboratoria o wikszej przestrzeni. My robilimy to w mieszkaniu, ktre niemal w caoci byo zaadaptowane do celw fotograficznych. Przez rok pracowaem i spaem w ciemni penej oparw z wydobywajcych si odczynnikw chemicznych. Nawet przyzwyczaiem si do tego, e kiedy rano dzwoni budzik, to po otworzeniu oczu otaczaa mnie absolutna ciemno. Chyba nikt w Polsce nie mia takich skojarze jak ja, kiedy po czterech latach Jerzy Stuhr w filmie Seksmisja wypowiedzia sowa ciemno widz. 3 grudnia 1979 roku w nieistniejcej ju restauracji Rzemielnicza, za ostatnie grosze, ktre nam zostay, urzdzilimy przyjcie zwizane z otwarciem naszego pawilonu. Zaprosilimy na nie m.in. Aleksandra Zakrzewskiego, naszego profesora z Technikum i nestora fotografii. Z powodu jego wieku mia ponad 70 lat nazywalimy go artobliwie Dziadkiem. By to czowiek ogromnej wiedzy, niesamowicie charyzmatyczny. Potrafi nas, swoich uczniw, zapali do zawodu. Urodzony na Wileszczynie, tam zaczyna swoj karier. Przed wojn by korespondentem PAP, a pniej da si pozna jako fotograf Powstania Warszawskiego. Wiele mu zawdziczamy, bo dobrze przygotowa nas do zawodu. Zakad musielimy urzdzi rwnie wasnymi rkami. Wszystkie elementy w laboratorium, hydraulika, stoy mokre, stoy do powikszalnika to byy nasze autorskie
S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H | 241

rozwizania. Lampy byskowe, ktrych uywalimy w naszym atelier, byy wykonane wasnorcznie. Z radzieckich fleszy zbudowalimy zestaw wyposaony w softboksy oraz automatyczne sterowanie z centralnej konsoli. Niemal wszystkie zarobione pienidze pakowalimy w firm. Wyposaona bya jak na tamte czasy absolutnie wzorcowo. Po pewnym czasie z technikum fotograficznego przychodziy wycieczki, by oglda, jak naley urzdzi studio i laboratorium. Mielimy nawet zakupiony w firmie Durst powikszalnik i analizator do korygowania barw. U nas uczniowie mogli po raz pierwszy zobaczy z bliska, jak to wyglda i pracuje. Zawsze staralimy si pilnowa najwyszej jakoci i kiedy ju zdobylimy klientw, to liczba zlece rosa lawinowo, bo polecali nas kolejnym osobom. By to naturalnie proces, ktry wymaga czasu. Pamitam, jak bardzo zaraz po otwarciu firmy czekalimy na naszego pierwszego klienta, ktrego chcielimy wrcz uhonorowa kwiatami, jakie zostay nam jeszcze z otwarcia zakadu. Troch to jednak trwao. Pierwszy, ktry wszed, zapyta, czy mamy moe telefon (marzenie citej gowy, okres oczekiwania wynosi wwczas ok. 10 lat). Nastpny chcia rozmieni 1000 z (takiego banknotu ju od dawna nie trzymalimy w rku), a kolejny koniecznie kupi kwiaty, ktre mielimy w zakadzie. Pierwszym zdjciem, jakie z bratem wreszcie wykonalimy, bya pamitkowa fotografia dla dwch szkolnych kolegw, ktrzy spotkali si po latach i najpierw zakropili to obficie w restauracji, a nastpnie postanowili uwieczni swoje spotkanie na fotografii. Mielimy z tym spory kopot, bo panowie posadzeni do zdjcia na krzesach ustawicznie z nich zjedali, nie mogc zachowa rwnowagi. W kocu si udao, koledzy byli zachwyceni rezultatem, a my z czasem uznalimy, e podpici faceci przynosz szczcie. Klientw zdobywalimy rnymi sposobami, m.in. rozdajc ulotki, ktre moglimy drukowa jedynie w iloci 49 szt., gdy wikszy nakad wymaga ju zgody cenzury z Urzdu Kontroli Prasy. Nawizalimy take kontakt z czonkami Zwizku Artystw Plastykw i Fotografikw, ktrzy dostawali zlecenia od firm pastwowych. Realizowalimy dla nich obrbk negatyww i przeroczy oraz kopiowalimy powikszenia. Na targi i wystawy przygotowywalimy due powikszenia, ktre wtedy sklejao si na tzw. zastawkach, to znaczy wiele kawakw czyo si w cao. Dao to pocztek naszemu pniejszemu dziaowi reklamy. By to zreszt powrt do tego, co robiem w ramach praktyk uczniowskich. Pierwsze praktyki miaem bowiem w firmie Przedsibiorstwo Pastwowe Reklama i do dnia dzisiejszego utrzymuj serdeczny kontakt z ludmi, ktrzy tam wtedy pracowali starszymi kolegami z naszego Technikum. Bya to firma, ktra przygotowywaa zdjcia do katalogw sprzeday wysykowej. Katalog dostpny by na poczcie i mona byo z niego zamwi towar, ktry pniej dostarczany by poczt. W latach 70. dziaao to wietnie. Umaro mierci naturaln na pocztku lat 80., kiedy
242 | S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H

na rynku nie byo ju prawie adnych towarw i reklamowanie si najczciej nie miao sensu. W tej firmie odbywaem swoje praktyki i tam zapoznaem si z fotografi reklamow. Robilimy zdjcia katalogowe oferowanych towarw, wyrobw przemysowych, fotografowalimy modelki i modeli. Kiedy Reklama przestaa istnie, zdarzao si niekiedy, e prywatne firmy zrzeszone w spdzielniach rzemielniczych potrzeboway do celw dokumentacyjnych lub reklamowych zdj swoich wyrobw. Z czasem, zwaszcza pod koniec lat 80., zrobi si z tego bardzo dobry interes. Rzemielnicy byli zadowoleni z jakoci i terminowoci naszych usug. Robilimy wszystko, eby zdoby materiay w najwyszym gatunku, ale byo to szalenie uciliwe. Papier i chemia do obrbki byy fatalnej jakoci. Wszystkie potrzebne nam kpiele fotograficzne przygotowywalimy sami z poszczeglnych odczynnikw chemicznych. Byo to zajcie mudne i monotonne, a zdobycie niektrych odczynnikw graniczyo z cudem. Wielu rzeczy brakowao, czasami udawao si cign co przez Cech na specjalne pisma. Dobre jakociowo materiay byy dostpne na zachodzie Europy za dewizy, ale ich kupno uniemoliwia obowizujcy przepis, zgodnie z ktrym naleao wykaza rdo posiadania tyche dewiz. Bya te ustawa, ktra pozwalaa mie dolary, ale nie pozwalaa ich zby inaczej ni zdeponowa w banku. Pewnym wyjciem byo otrzymywanie dolarw od kogo z zagranicy, ale my nie mielimy tam adnej rodziny. Z braku udokumentowanego rda pochodzenia dolarw nie moglimy wic nic sprowadzi. Pniej warszawski Pewex uruchomi sprzeda materiaw Agfa za bony i tam si zaopatrywalimy. Kupno, sprzeda i posiadanie bonw byo na szczcie legalne. Aby nieustannie podnosi jako wiadczonych przez nas usug, skonstruowaem w tym czasie wiele potrzebnych urzdze. Zbudowaem m.in. automat do kopiowania filmw na papier fotograficzny oraz specjalne maskownice, ktre umoliwiay nawietlanie na rolce kupowanego w Peweksie papieru i cicie go na arkusze. Skonstruowaem rwnie wywoywaczk do wywoywania filmw. Siedziaem po nocach, wyliczaem, konstruowaem, ulepszaem. To byo prawdziwe rkodzieo. Do ogldania tych urzdze ustawiay si kolejki znajomych kolegw z brany. Niektrzy dziwili si, e pozwalam to odrysowywa, dziel si tym, co udao mi si samemu zrobi, ale mnie to nie przeszkadzao, lecz dawao pewn satysfakcj. Wiedziaem, e takie urzdzenia mona kupi na Zachodzie, ale byy one poza zasigiem naszych moliwoci finansowych. W firmie Durst najtaszy automatyczny printer kosztowa 10 800$. Pniej mona byo kupi tego typu urzdzenia, najczciej mocno uywane, u Lecha Grobelnego, znanego jako zaoyciela Bezpiecznej Kasy Oszczdnoci, ale my balimy si robi z nim interesy. To by czowiek spoza rodowiska, a to, co pniej zrobi, przeszo nasze wyobraenie. Wrd fotografw nie byo ludzi, ktrzy zajmowaliby si jakimi ciemnymi interesami. Takich rzeczy po prostu si nie robio.
S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H | 243

Po 1989 r. wszystko zaczo si gwatownie zmienia. Nie byo problemu z posiadaniem dewiz, relacja wartoci zotego do dolara rwnie zacza si korzystnie zmienia. Miaem wiadomo, e trzeba jak najszybciej wej w dostpne technologie. Kupilimy Printer Dursta, ktry cign dla nas kolega mieszkajcy w Berlinie. Na tej maszynie zaczlimy nawietla zdjcia automatycznie, wycznie na zachodnich materiaach, natomiast obrbka papieru odbywaa si w odrbnej wywoywaczce. Poniewa filmy byy ju oglnie dostpne w sklepach, otrzymywalimy mnstwo zlece na robienie zdj. Nie sprawdziy si obawy brata, ktry zastanawia si, czy to bardzo drogie urzdzenie nam si spaci. Abymy otrzymali sensowny zwrot z inwestycji, powinnimy robi ok. 20 filmw dziennie i brat nie wierzy, e bdziemy mie tylu klientw. Tymczasem wywoywalimy po krtkim czasie rednio 100 filmw dziennie, czasami byo ich nawet 150. Pracowalimy po nocach, po trzydzieci kilka godzin non stop. Nie mia nas kto zastpi, a ze zleconej roboty trzeba si byo wywiza w terminie. Wiedziaem, e ten printer i wywoywaczka do papieru to jest sprawa przejciowa, bo na Zachodzie ju od kilku lat mocno wchodziy Minilaby. S to urzdzenia pracujce w peni przy wietle dziennym, na oczach klienta. Taki sprzet by szalenie drogi, ale wiedziaem, e nie moemy zosta w tyle. By stycze 1990 r. Na sfinansowanie opaty wstpnej zacignlimy kredyt w Banku Rzemielniczym. Odsetki wynosiy 67% w skali miesica. Kolejny kredyt 80 000 DM [wczesnych marek niemieckich przyp. red.] wziem w banku niemieckim na hipotek swojego domu. Bya to bardzo dua kwota dla porwnania najtaszy mercedes 200 D kosztowa 40 000 DM. Brat by przeraony, nie wierzy w powodzenie tego interesu i nie chcia razem ze mn ponosi ryzyka finansowego. Ja usiadem i wszystko dokadnie policzyem. Wyszo mi, e jeli rynek znowu nie przewrci si do gry nogami, jeli nie zajd jakie gwatowne zmiany, to moemy spa w miar spokojnie. Moje wyliczenia okazay si prawidowe udao si i po 1,5 roku mielimy nastpne, znacznie ju drosze maszyny. Przystpilimy do otwartego przetargu na lokal przy ul. Piotrkowskiej. By to najbardziej znany sklep fotooptyczny w odzi i zainteresowanie przetargiem byo ogromne. eby przelicytowa innych, musiaem wci podnosi cen, a przeraony brat baga, abym przesta. Nie daem jednak za wygran i zostalimy nowymi najemcami sklepu. Na pocztku nie byo lekko, bo sklep straci ju swj charakter, odkd ARPIS, dotychczasowy waciciel, zacz handlowa w nim wszystkim, co zalegao w innych sklepach: parasolkami, paskami, somkowymi kapeluszami. Potrzeba byo czasu, aby wrcia dawna klientela. Zawsze prowadzilimy czyste interesy, co przekadao si na dobr opini, ktr mielimy w rodowisku. Przydao si to, kiedy zaczlimy sprowadza towar do naszego sklepu. Najwiksza firma zajmujca si zaopatrywaniem sklepw fotograficznych znajdowaa
244 | S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H

si w Poznaniu. Z braku wolnej gotwki zamierzalimy kupowa towar w bardzo maych ilociach, zgodnie z naszymi moliwociami. Poniewa bylimy jednak wiarygodni, szef firmy przyjecha do nas, obejrza sklep, w ktrym po remoncie koczylimy ustawia regay i da nam rnych rzeczy na sprzeda za 50 000 DM. Bya to ogromna kwota. Za kad now dostaw paciem ju gotwk, a towar wzity na pocztku spaciem w cigu dwch lat. Z czasem stalimy si wacicielami kilku sklepw fotograficznych. Otworzylimy kolejne przy ul. Pisudskiego, Zgierskiej, Legionw. Pocztek lat 90. to by okres, kiedy mona byo sprzeda praktycznie wszystko i kad ilo. W pamici utkwia mi Wigilia 1993 r. Mimo e sklep by duy, ludzie nie mogli si w nim pomieci. Chocia klientw obsugiwao piciu sprzedawcw i my obaj z bratem, to do kasy trudno byo si dopcha. Aparaty fotograficzne szy jak woda. Kiedy sklepy byy ju rozkrcone, w miejscu, gdzie mielimy zakad fotograficzny, postanowilimy otworzy hurtowni. Poniewa, jak ju wspomniaem, popyt na wszelkie towary by w kraju ogromny, hurtownia szybko zacza przynosi spore dochody. Sprowadzalimy bardzo duo rnych rzeczy, zaopatrujc sklepy w caym wojewdztwie dzkim. Bylimy pierwszymi w kraju dystrybutorami Kodaka. Pniej status dystrybutora przyzna nam Polaroid i Agfa. Zarwno sklepy, jak i hurtownia rozwijay si dobrze i przynosiy dobre dochody, ale postp technologiczny robi swoje. Wiedzielimy, e lada chwila wejdzie fotografia cyfrowa i zacznie spada liczba sprzedawanych filmw i aparatw. Cay czas ledzilimy, co si dzieje w brany i trzymalimy rk na pulsie. Regularnie jedzilimy na targi do Kolonii. Byo to wtedy najwiksze wydarzenie, jeli chodzi o handel zwizany z fotografi. Bardzo modne byy rwnie targi w Midzyzdrojach. Panowaa na nich wspaniaa atmosfera, ktr docenia kady z fotografw, ktry cho raz bra w nich udzia. Byy wietne zarwno od strony merytorycznej, jak i z powodu towarzyszcych im imprez. Mona byo nawiza znakomite kontakty towarzyskie i handlowe, zapraszani byli artyci z caej Polski, organizowane byy pokazy fajerwerkw i wycieczki po Parku Woliskim. Pierwszy raz pojechaem tam sam, potem towarzyszya mi zawsze ona oraz brat i bratowa. Wiedzielimy, e ta hossa wkrtce si skoczy, bo rynek szybko si nasyci oferowanym towarem, a nowe technologie zmieni jego charakter. Due zmiany zaszy rwnie w reklamie. Mielimy z ni kontakt na bieco, bo przez jaki czas prowadzilimy take szko modelek. Bya to gwnie dziaka mojej ony. Dziewczta miay zajcia z najlepszymi charakteryzatorami z Wytwrni Filmw Fabularnych, z fryzjerami, z aktorami i kreatorami mody. Cz z nich braa pniej udzia w konkursach piknoci zajmujc wysokie miejsca, np. V-ce Miss Polonia, Miss Ziemi dzkiej. Robilimy zdjcia mody,
S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H | 245

zdjcia reklamowe. Cay czas czuem jednak, e trzeba co zmieni w naszej firmie, bo zmienia si rynek. By to rok 1998. Pojechalimy z bratem na targi do Kolonii i kupilimy od Kodaka drukark wielkoformatow do drukowania duych powiksze. Wydawao mi si wtedy, e wszystko bdzie prostsze, e nie bdzie tyle skomplikowanych zjawisk, nie bdzie ciemni i chemii. Okazao si, e bardzo si wtedy myliem. Teraz nie jest prociej, jest rwnie trudno, ale inaczej. Poszlimy jednak dalej w tamtym kierunku. Kupilimy profesjonalnej klasy skanery, wysokiej jakoci laminator do laminowania. Ta dziaalno bya jednak na pograniczu rentownoci i brat nalega na jej zamknicie. W zwizku z tym w listopadzie 2002 r. zaproponowaem mu podzia firmy. On pozosta przy handlu i usugach na minilabach, a ja zajem si drukiem wielkoformatowym. Czas pokaza, e bya to dobra decyzja. Z dotychczasowej dziaalnoci trudno by ju nam byo utrzyma dwie rodziny, a ja czuem, e mam jeszcze energi na rozkrcenie czego nowego. Czekaem na urzdzenia, ktre pozwol mi uzyska innej jakoci wydruki ni dotychczas. Barwy miay wprawdzie wietne, ale nadaway si tylko do wntrz. Istniay ju co prawda maszyny przemysowe, ktre robiy banery do powieszenia na zewntrz, ale kosztoway setki tysicy dolarw i dlatego byy poza moim zasigiem. Kiedy jednak pojawia si taka moliwo, kupiem pierwsz maszyn Rolanda, a potem nastpn. T dziaalno prowadziem w budynku stawianym z myl o tym, e bdzie to szwalnia, ktr poprowadzi moja ona (przylega on do naszego domu). Budynek mia powierzchni 90 m i kiedy kupiem trzeci drukark o szerokoci 2,5 m, zaczo si robi za ciasno. Trzy i p roku temu przeniosem si do budynku, w ktrym pracuj obecnie i co jaki czas zajmujemy kolejne hale i powikszamy powierzchni firmy. Nieustannie inwestuj w nastpne urzdzenia. Przeszlimy od maszyn middlesolwentowych, troch mniej mierdzcych przy druku, ale dajcych wydruki nieco mniej trwae, przez produkcyjne maszyny hardsolwentowe, a obecnie do drukarek drukujcych atramentami utrwalanymi wiatem UV bezporednio na podoach paskich, takich jak laminowane pyty padzierzowe, pyty z PCV, aluminium, pleksi, szko itp. Bardzo odczulimy kryzys, ktry pojawi si w ubiegym roku. Miaem wraenie, e kto siekier odci zamwienia. Nasi klienci czekali, obserwowali, co si bdzie dziao na rynku i cili koszty. Najatwiej im szo obnienie wydatkw na reklam. Byem przeraony. Na szczcie due firmy szybko doszy do wniosku, e bez reklamy ani rusz i zamwienia popyny lawinowo. Przez nastpne miesice nie bylimy wrcz w stanie wyrobi si z zamwieniami i odrobilimy tamten martwy okres. Moi synowie nie garn si do tej pracy, a ja nie chc ich do tego zmusza. Wybrali inne zawody i uwaam, e maj prawo realizowa swoje pasje.
246 | S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H

Nie wiem, co bdzie dalej z firm. Zagroeniem dla mnie staje si reklama elektroniczna. Wielodiodowe wywietlacze, reklamy ledowe, reklamy plazmowe w sieciach hipermarketw mog w pewnym momencie zastpi plakaty. Wiem, e musz si liczy z tym, e czci prac bdzie ubywa i dlatego wci szukam czego nowego. Obecnie myl o tym, aby i w kierunku zdobienia mebli. Podjem ju wspprac z trzema firmami produkujcymi meble. Moemy robi nadruki na pytach meblowych i na szkle, nanosi na nie dodatkowe zdobienia. Na razie robimy prby i sdz, e powoli zaczniemy zdobywa rynek. Mamy nadziej na bardziej masow produkcj. Moe wtedy ktry z synw si do tego przekona. Obecnie bardzo trudne w mojej pracy jest to, e nigdy nie wiadomo, kiedy przyjdzie klient i z jakim zamwieniem, a jak si pojawi, to z zamwieniem na wczoraj. Bardzo czsto do zamawianych plakatw robimy dla klienta jakie stojaki, na ktrych mgby je powiesi. Trzeba wobec tego ten stojak dla niego wymyli, skonstruowa i czsto wykona. Mam zdolnych pracownikw, przynosz im rysunki, a oni to robi. Trudno polega rwnie na tym, e nie ma czasu na prby. Mj prototyp jest od razu finalnym wyrobem. Trzeba wic z gry przewidzie mnstwo rzeczy, eby si udao. Przewidzie obcienia statyczne, e to bdzie bezpieczne, nie upadnie i nie zrobi komu krzywdy. Wane jest rwnie, aby taki stojak dao si atwo rozebra i tanio przewie. Musz bra pod uwag gabaryty przesyki, bo wiele z tych rzeczy wysyanych jest za granic. Obsugujemy ponad 35 agencji reklamowych we Francji, Belgii, Szwajcarii i Luksemburgu. Mamy we Francji swojego przedstawiciela, ktry zdobywa dla nas klientw. Pomimo odlegoci ze wzgldu na rnic cen interes jest opacalny dla obu stron. Zatrudniam obecnie 11 osb. Czasami nie moemy nady z realizacj zamwie, a czasami pracy brakuje. Te problemy zna chyba kada firma. Jestem czowiekiem, ktry uwaa si za szczciarza. Chocia ycie mnie nie oszczdzao i zawsze musiaem ciko pracowa, cigle mwi o sobie, e jestem dzieckiem szczcia, w czepku urodzonym. Tyle rzeczy mi si udao, cho przecie mogo by zupenie inaczej. Dziaalno zaczynaem na przeomie lat 70. i 80. Wielu moich kolegw wyjechao z kraju, bo nie widziao tu dla siebie szans. Kupienie czy wybudowanie mieszkania wydawao si poza zasigiem. Teraz mona wzi kredyt mieszkaniowy, wtedy nie byo takiej moliwoci. Wyjedao tylu modych ludzi, e mwio si, i wkrtce nikt w kraju nie zostanie i ostatni zgasi wiato. Ludziom rnie poukadao si w yciu, i tym na emigracji, i tym w kraju, zarwno od strony zawodowej, jak i osobistej, rodzinnej. My z on mamy bardzo szczliwe maestwo, zdrowych synw, z ktrych moemy by dumni, a firma jak to firma, raz przynosi lepsze, raz gorsze dochody. S miesice, kiedy jedzie si na stracie, ale oglnie jest do przodu. Zawsze jest ten margines niepokoju, bo prowadzenie firmy nie jest rzecz najbezpieczniejsz, ale moi koledzy te czasami
S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H | 247

trac prac z dnia na dzie. Mczce jest rwnie to, e nigdy nie da si przewidzie, ile bdzie zamwie i jaki bdzie dochd. To nie jest sinusoida, tylko prawdziwe wariografy. Pracownicy musz zawsze dosta pensj, ja niekoniecznie. Tak byo np. na starcie ze sklepem przy ul. Piotrkowskiej, gdzie z bratem przez kilka miesicy nie przynosilimy do domu adnych pienidzy. Powstanie centrw handlowych zaatwio nasze sklepy. Czasami mam do tej szarpaniny. Przychodz chwile, e chciaoby si odpocz. Jestem w firmie od godziny 8 do 21. Nawet w soboty zabieram do domu rzeczy do zrobienia. Caa rodzina yje firm, a firma tym, co rodzinne. To si cile ze sob wie, przeplata i nie sposb tego rozdzieli. Wiele rzeczy omawiamy przy posikach, staramy si, aby przynajmniej raz dziennie usi przy stole wsplnie z ca rodzin. Wci pojawiaj si nowe technologie, nowe rozwizania. Jeli nie jest si na bieco i zostaje w tyle, to zaraz przegrywa si z konkurencj. Trzeba stale inwestowa w nowe maszyny, a poniewa s one bardzo kosztowne, przechodzi si z jednego kredytu w drugi. Jedno urzdzenie kosztuje od kilkudziesiciu do kilkuset tysicy euro, wic trzeba si posikowa kredytami lub leasingiem, cho wolaoby si ju tego nie robi. Teraz napisaem wniosek o dotacj, moe co dostan. Przydayby si pienidze. ycie bio mnie w tyek czsto i mocno. Nie raz traciem, ale to byy tylko pienidze. Chodzi o to, eby wygra w yciu w ogle. Trzeba sobie znale co takiego, dla czego warto y. Dla mnie jest to dziaanie i rodzina. Tak jak w filmie Dzie wistaka uwaam, e naley y i dziaa wiadomie, podejmujc odpowiedzialne decyzje, jakbymy mieli do przeycia tylko jeden, jedyny dzie.

NAZYWAM SI BOGUMIA TOMASZEWSKA, jestem on Krzysztofa. Ma poznaam na weselu mojej siostry, ale mino siedem lat, zanim spotkalimy si ponownie. Potrzebowa zabiegw na krgosup, a ja pracowaam wwczas jako rehabilitantka. W rewanu zawiz mnie moim samochodem nad morze, bo nie czuam si jeszcze pewnie jako kierowca. Zaczlimy si spotyka, a po kilku miesicach wiedzielimy ju, e chcemy by razem. lub odby si w kwietniu 1984 r., dwa lata pniej rodzina bya ju czteroosobowa. Dzie przed lubem zrobilimy wykop pod nasz dom. Byo nam ciko, nasi ojcowie ju nie yli, ze wszystkim musielimy sobie radzi sami. Budowa w tamtych czasach to byo prawdziwe wyzwanie. Niczego nie mona byo normalnie kupi, wszystko trzeba byo zaatwia cement, ceg itd. O 5 rano szam z malutkim dzieckiem na skad w nadziei, e wanie tego dnia co rzuc i jeli tak byo,
248 | S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H

Uroczyste otwarcie firmy, rok 1979. Od lewej: Krzysztof Tomaszewski, Ryszard Pietrzykowski waciciel zakadu fotograficznego w Gostyninie i Kutnie, Edward Tomaszewski (brat Krzysztofa)

dzwoniam do ma, aby przyjeda. Jako cud wspominamy dzie, w ktrym pojecha do sklepu akurat w trakcie dostawy i udao mu si kupi kafelki do wszystkich azienek. O wyborze koloru czy wzoru nie byo naturalnie mowy. M prowadzi zakad fotograficzny, ja zajmowaam si dziemi. Postanowiam razem z mam i siostr otworzy w piwnicy naszego domu pracowni krawieck. To by pocztek lat 90., kiedy sprzeda mona byo dosownie wszystko. Chcielimy wykorzysta t szans. M rozwija prnie swoj firm, ja rwnie nie siedziaam bezczynnie. W dzie zajmowaam si domem, zdobywaniem materiaw, obsug klientw i rozdzielaniem pracy, w nocy kroiam materia na nastpny dzie. W pracowni szyo 7 kobiet. Poniewa krojenie po nocach wyczerpywao mnie najbardziej, oddaam t prac komu innemu, a energi skierowaam na wybudowanie za naszym domem wikszej pracowni. Dzieci nie cieszya moja aktywno. Pamitam, jak jedna z pracownic powtrzya mi kiedy, e rozalony Karol zwrci si do niej z pytaniem: Czy ta moja mama musi zawsze wychodzi, cigle jej nie ma i nie ma?. Kiedy budynek by w stanie surowym, sytuacja na rynku zacza si zmienia. Dotychczas nie miaam adnego problemu ze zbytem. Szyymy rne bluzki i garsonki do hurtowni, na targowiska i przygraniczne bazary. Klienci przyjedali do mnie i odbierali towar prosto spod igy. W 1994 r. zaczo si robi trudniej, bazary i targowiska nie byy ju tak oblegane, powstajce supermarkety odcigny klientw. Ku zdumieniu
S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H | 249

Krzysztofa postanowiam zamkn pracowni. To by dobry moment. Sprzedaam korzystnie maszyny i zapasy magazynowe, pniej nie udaoby mi si tego zrobi, bo wikszo pracowni takich jak moja zacza si zwija. Razem z mem nie mogam pracowa, bo obaj z bratem postanowili, e firm chc zarzdza sami i swoje ony bd trzyma od niej z daleka. Musiaam wic zastanowi si nad tym, co chc dalej robi. Kolejnym krokiem byo ukoczenie szkoy fryzjerskiej i po zrobieniu dyplomu otworzyam zakad. Prowadziam go ponad rok, ale zamknam, gdy nie przynosi oczekiwanych dochodw ani satysfakcji. Lokalizacja okazaa si niezbyt korzystna, osiedle zamieszkae gwnie przez starszych ludzi, miaam zajte wszystkie soboty, ktre chciaam spdza z mem. Ale z zawodu nie wycofaam si cakowicie. W dniu zamknicia przyszed do zakadu dystyngowany pan, ktry by tak zadowolony z mojej usugi, e, pomimo e od czterech lat zakad jest zamknity, to nie chce korzysta z usug adnej innej fryzjerki. Dbam rwnie o to, aby mj m i synowie zawsze wygldali elegancko. Kiedy m zdecydowa rozdzieli si z bratem, przenis si do pracowni, ktr ja wybudowaam koo domu i uruchomi drukarni wielkoformatow. Okazao si to bardzo uciliwe dla rodziny. Po pierwsze pomieszczenie szybko okazao si za mae, wic kolejno zaj nasz gara i d domu. Drugim problemem byo to, e klienci oczekiwali od nas staej dyspozycyjnoci. Przychodzili, kiedy im byo najbardziej wygodnie w pitek i witek, wczenie rano i pnym wieczorem. Miaam tego serdecznie do i m zdecydowa si poszuka na zakad nowego lokalu. Kiedy Krzysztof przenis si w nowe miejsce, zaproponowaam mu, e bd tam jedzia razem z nim. Na pocztku jednak nie widziaam tam siebie. Jestem osob bardzo ruchliw i nie lubi siedzie w jednym miejscu, ale powoli szukaam, co mogabym tu robi. Teraz zajmuj si sprawami kadrowymi, fakturami, wprowadzaniem do komputera raportw dla ksigowej, przelewami, korespondencj i aktami pracowniczymi. Nie bardzo to lubi, ale nie mam wyboru. Jest mnstwo przepisw, ktre musiaam pozna. Nie wiedziaam, e musz mie np. pisemn zgod pracownika, aby przesa mu pienidze na konto. Prbowaam std uciec, poszam do przychodni wpisywa do komputera dane pacjentw, ale wytrzymaam tam tylko trzy miesice. M wspaniaomylnie przyj mnie z powrotem. Jestem tu od czterech lat i mam coraz wicej pracy. Rano gotuj obiad, ktry przynosz do firmy, abymy mogli go wsplnie zje. M zostaje w pracy najczciej do godz. 20, musi zje co ciepego w cigu dnia. Wiem, e jestem tutaj potrzebna. Kiedy odeszam do przychodni, to Krzysztof wraca jeszcze pniej, bo musia jeszcze zrobi to, co teraz robi ja. Czasami pomagam rwnie w jego pracy: sprawdzam wydrukowane rzeczy, licz, naklejam. Nie umiem programowa maszyn, ale mog ich pilnowa
250 | S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H

i sprawdza, czy wszystko idzie dobrze. Wywalczyam sobie te swoje osobiste miejsce pracy, bo do niedawna pracowaam w biurze ma i kcilimy si o jeden komputer. Pracownicy mwi do mnie szefowa, ale ja nie bardzo to lubi, bo szefem jest tutaj Krzysztof, a ja pomagam mu tylko zaatwia rne sprawy. Staram si nie wtrca w to, co robi. Jestem w tej firmie osob drugoplanow. Nie chc ju, eby m dalej rozwija t firm i bra kolejne kredyty na nastpne maszyny. On uwaa, e nie ma wyboru, e musi i do przodu, ale ja si z nim nie zgadzam. Nie jestemy ju modzi, nie moemy cae ycie tylko pracowa. Ju teraz leasing na maszyny jest ogromny i bardzo obciajcy. Synowie pomagaj nam, jeli potrzeba, ale nie garn si do tego, bo to jest bardzo uciliwa praca. Umiej wprawdzie drukowa, zastpuj czasami chorych pracownikw, ale nie sdz, eby ktry chcia przej firm. Bardzo lubi przebywa z moim mem, najlepiej jest nam razem, we dwjk. Krzysiu jest bardzo dobrym czowiekiem. Ma wyjtkow umiejtno rozmawiania z ludmi, potrafi ugasi poar, jeli gdzie wybuchnie. Ja raczej nie mam takich cech. Jest uczciwy i sprawiedliwy, zarwno w stosunku do pracownikw, jak i do mnie. Jestemy zawsze razem. Moja przyjacika urzdza czasami tzw. babskie wieczory i ma pretensje, e ja nie chc w nich uczestniczy. A ja nie chc, bo nie lubi sytuacji, kiedy ja wychodz, a mj Krzysiek zostaje sam w domu. Nie pasuje mi, ebym miaa go zostawia tylko po to, eby si spotka z koleankami. Wybieramy sobie towarzystwo, w ktrym moemy by razem. Nie lubimy wyjeda osobno, nie lubimy si rozstawa. Hobby mojego ma to strzelanie, zawsze zajmuje wysokie miejsce na zawodach. W 1997 roku zaj I miejsce na Mistrzostwach Polski w strzelaniu powszechnym. Troch al mi mojego ma, bo uwaam, e si zmarnowa. Ze swoj wiedz mg zrobi jeszcze co innego. Nawet nie mia czasu skoczy studiw, bo rozwija firm. Szkoda mi go, bo jestem pewna, e mg zaj bardzo wysoko i mie jakie prestiowe stanowisko. Na szczcie Krzysiu umie si cieszy z tego, co ma. Urszula Homann, padziernik 2010 Oficjalnie o firmie:
Studio Technik Cyfrowych Krzysztof Tomaszewski: jednopokoleniowa firma rodzinna, dziaa w brany fotograficznej i poligraficznej, powstaa w roku 1979 w odzi. Zakres dziaalnoci: usugi dla agencji reklamowych, drukarni offsetowych, zakadw fotograficznych, a take dla fotografikw i grafikw wykonujcych wolny zawd. Od wielu lat wykonuje wyjtkowej jakoci wydruki reklamowe. W dziaaniach firmy najwaniejsza jest jako, terminowo i satysfakcja klientw. Obecnie drukuj na papierach, foliach, tkaninach, szkle, pcv, pleksi, blasze, pytach meblowych i pytach CD. www.studiotc.pl

S T U D I O T E C H N I K C Y F ROW YC H

25 1

WAMECH
yczymy Wam wszystkiego na koach!

NAZYWAM SI PIOTR WSIK, jestem wacicielem firmy Wamech z siedzib w Krakowie. Produkujemy wzki przemysowe, czyli rozwizania lean manufacturing.

awsze chciaem by mechanikiem i mie wasn firm. Przygotowywaem si do tego konsekwentnie przez wiele lat, a pierwszym krokiem byo podjcie Rodzina Wsikw w Pizie. studiw na Wydziale Mechanicznym na Od lewej: Piotr Wsik, crka Paulina, syn Politechnice Krakowskiej. Decyzja okazaa Wojciech, syn Mateusz oraz Albina Wsik si bardzo waciwa, bo zawdziczam jej nie tylko dobre przygotowanie do zawodu, ale rwnie to, e poznaem tam moj on. Szczliwym zrzdzeniem losu znalelimy si w jednej grupie. Nie mogem przej obojtnie koo tej licznej i mdrej dziewczyny i postanowiem o ni zawalczy, tym bardziej e konkurencja bya ogromna. Peen sukces osignem w roku 1979, kiedy to Albina wysza za mnie za m. Wybr okaza si rwnie trafny jak wybr uczelni. Albina jest wspania towarzyszk ycia, wyrozumiaym przyjacielem i moim ukochanym soneczkiem. Bezporednio po studiach podjem prac w Orodku Badawczo-Rozwojowym Budowy Urzdze Chemicznych w Krakowie jako konstruktor. Projektowalimy tam wielkie urzdzenia, m.in. olbrzymie dmuchawy, ktre pracoway goniej ni startujce na lotnisku samoloty, a prby ruchowe byy prowadzone w nocy ze wzgldu na pobr mocy sigajcy 2 MW. Nastpne szlify w zawodzie zdobywaem jako mistrz techniczny
WA M E C H | 25 3

w Zakadach Przemysu Tytoniowego w Krakowie. By to zupenie inny rodzaj pracy. Z miejsca, gdzie byli sami inynierowie, a czas realizacji projektu liczony by czsto w latach, trafiem do zakadu, gdzie decyzje trzeba byo podejmowa natychmiast. Na napraw psujcych si urzdze mielimy bardzo mao czasu. Waciwie to oczekiwano ode mnie, e awari przewidz, jeszcze zanim ona nastpi. To, e dobrze sobie z tym radziem, szybko przeoyo si na szacunek zaogi. Ze wspaniaym zespoem modych ludzi wykonalimy mnstwo naprawd imponujcych projektw racjonalizatorskich. To byy takie czasy, kiedy sowo byo wite, a ludzie musieli mie do siebie pene zaufanie. Pracowalimy w warunkach, ktrych dzisiejsza modzie nie potrafi sobie nawet wyobrazi i dokonywalimy cudw, na ktre obecnie chyba bym si ju nie odway. Brakowao wszystkiego czci, podzespow, narzdzi. Maszyny, ktre dawno powinny by zezomowane, naprawialimy tak, e znw przez wiele lat dziaay! To bya wietna szkoa ycia dla modego inyniera. I tak oto wiedziaem ju, jak projektowa, jak zarzdza zespoem i jak podejmowa szybkie decyzje w awaryjnych sytuacjach. Do zaoenia wasnej firmy brakowao mi jeszcze umiejtnoci wyceny wasnej pracy oraz odpowiedniej gotwki. Pierwszy problem rozwizaem, zatrudniajc si w prywatnej firmie, gdzie moim zadaniem byo negocjowanie umw, kosztorysowanie prac, nadzr nad ich wykonaniem, rozliczanie pracownikw i czsto monitorowanie patnoci. Zaatwiaem te ca stron zaopatrzeniowo-sprztowo-materiaow. Bya to dobra szkoa samodzielnoci, jeeli wemie si pod uwag organizacj pracy dla kilkudziesiciu ludzi w kilku brygadach oddalonych od siebie o kilkadziesit kilometrw. Po roku doszedem do wniosku, e mam wystarczajce kwalifikacje, aby zacz dziaa na wasn rk. Pozosta ju tylko problem zebrania kapitau, z ktrym mgbym rozpocz wasn dziaalno. W Polsce na kierowniczym stanowisku zarabiaem wtedy rwnowarto ok. 30 dolarw miesicznie. Okazao si, e takie pienidze mog zarobi w Niemczech w cigu kilku godzin, a za jeden dzie pracy w tym kraju otrzymam tak sum, na jak musiabym w Polsce pracowa ok. 50 dni! No to wyjechaem, a poniewa moja motywacja bya ogromna, pracowaem czasami po 400 godzin w miesicu, aby jak najszybciej zebra potrzebny kapita. Oprcz satysfakcji finansowej miaem ze swojej pracy rwnie satysfakcj osobist, bo potrafiem poradzi sobie z napraw urzdze, ktrych nie podjby si chyba aden Niemiec. Jako polski inynier umiaem w warunkach bojowych zrobi co z niczego. Nie na darmo mwi si, e Polak potrafi! Dodatkow zalet emigracji zarobkowej byo zdobycie praktycznej umiejtnoci posugiwania si jzykiem niemieckim, ktra bardzo mi si przydaje do dnia dzisiejszego. Wasn firm zarejestrowaem w grudniu 1989 r. Pocztkowo miecia si w naszym domu, zajmujc kolejno piwnic, gara i parter. Biuro byo w tzw. duym
254 | WA M E C H

pokoju. A poniewa produkcja lusarska nie jest zbyt czysta i kurz z czyszczonej stali by wszechobecny, to ssiedzi coraz wyraniej dawali nam do zrozumienia, e jestemy dla nich uciliwi. To przyspieszyo nasz decyzj i w 1995 roku zbudowalimy osobny zakad, do ktrego przenielimy ca produkcj. Problemem okaza si tam brak telefonu, ktry Telekomunikacja obiecywaa nam za ok. 20 lat. Na szczcie posiadalimy ju telefon w domu, wic wyposaylimy zakad i samochody w radia CB i radzilimy sobie w ten sposb, e moja mama odbieraa w domu informacje od klientw, ktre nastpnie przekazywaa nam drog radiow. Mama jak to mama, czsto nie ograniczaa si jedynie do podawania informacji dotyczcych firmy, ale przekazywaa rwnie, e np. bigos si przypali albo e na obiad bd pierogi co stanowio niewyczerpane rdo artw wrd pracownikw, ktrzy te odbierali te wiadomoci. Na pocztku pracowaem z moim teciem Jzefem Kielarem. Ten wspaniay, obecnie 83-letni czowiek, ktry w dalszym cigu suy nam swoj wiedz i ogromnym dowiadczeniem, jest niesamowitym fachowcem. W swoim yciu postawi kilka fabryk i odlewni i wystarczy, e spojrzy na rysunek, by wiedzie, ktry element w danym projekcie bdzie sabym punktem. To, co modzi projektanci obliczaj za pomoc programw komputerowych, on ma we krwi. To z nim robiem skomplikowane projekty i maszyny w pierwszym okresie dziaalnoci firmy. Wymagay duych umiejtnoci, byy pracochonne i nie zostawiay niestety czasu na szukanie innych klientw ani na rozwj firmy. Naszym wycznym kontrahentem byy wtedy Zakady Przemysu Tytoniowego, gdzie wczeniej pracowaem i zdobyem praktyczn wiedz. Zrobilimy dla nich kilkanacie naprawd ciekawych i skomplikowanych maszyn (wywrotnice mechaniczne i hydrauliczne, transportery i kartoniarki do papierosw itp.). Pomimo cakowitej modernizacji Zakadw dokonanej przez nowego waciciela, do dzisiaj na warsztacie mechanicznym pracuje nasza hydrauliczna prasa z roku 1992, ktra jest przydatnym i cenionym przez mechanikw urzdzeniem. Po dwch latach wsppracy z jednym, wycznym kontrahentem doszlimy do wniosku, e transport wewntrzny jest potrzebny wszdzie i postanowilimy zawalczy o kolejnych klientw, co zaowocowao wspprac z wieloma firmami w rnych branach. Nasze hasa sztandarowe to: Lepiej lekko wozi ni ciko nosi oraz yczenie: Wszystkiego na koach!. Zdobywanie kolejnych klientw jest zawsze ciekawym dowiadczeniem, a wszystko zaley od tego, jak si podejdzie do danego problemu. Czasami wygldao to podobnie jak w anegdocie o sprzeday butw w Afryce. Pewna firma obuwnicza wysaa swojego przedstawiciela do Afryki, aby zbada moliwoci wejcia na tamtejszy rynek. Po pewnym czasie szef otrzyma od niego wiadomo, e nasze produkty nie bd si tutaj sprzedaway, bo wszyscy chodz boso. Kiedy wysa innego pracownika, ten napisa mu, e mamy tutaj ogromny rynek do zdobycia, bo wszyscy jeszcze chodz boso.
WA M E C H | 25 5

U nas czsto byo podobnie. Pamitam klienta, ktry uwaa, e nie potrzebuje naszych wzkw, bo brakuje mu miejsca w magazynie. Kiedy pokazalimy mu, e wszystko, co w tym magazynie przechowuje, moe umieci wanie na naszych wzkach, oszczdzajc w ten sposb duo miejsca i siy, zamwi ich 50. Zaczynalimy od prototypw skomplikowanych urzdze. Nastpnym etapem byy urzdzenia seryjne. W kraju powstawaa dua liczba hurtowni, ktre potrzeboway rnego rodzaju wzkw. Sprzedawalimy je w duych ilociach do czasu, gdy rynek zaczy zalewa wyroby z Dalekiego Wschodu sabej jakoci, ale za to bardzo tanie, co sprawio, e nasze obroty w tej dziedzinie znacznie spady. Wtedy zdecydowalimy si na powrt do bardziej skomplikowanych urzdze, dedykowanych dla konkretnego klienta. Nasza praca rozpoczyna si od obserwacji procesu produkcji. Nastpnie proponujemy zmechanizowanie go i przedstawiamy projekt urzdze, ktre speni oczekiwania klienta. Po jego akceptacji maszyny s wykonywane w naszym zakadzie. Na pocztku cay czas mylelimy, e naszym podstawowym produktem s wszelkiego rodzaju wzki transportowe. By to bd w sposobie komunikowania si z klientami, bo dugi czas reklamowalimy nasze wyroby jako wzki technologiczne. Powoli zaczlimy si orientowa, e naszym zadaniem nie jest sprzeda wzkw, tylko rozwiza, ktre uatwi klientowi prac, oszczdz wysiku pracownikom i dadz wymierny efekt ekonomiczny. Bo tak naprawd to, czym si zajmujemy, mona nazwa wspomaganiem produkcji lub optymalizacj procesw produkcyjnych. I dopiero mj syn, Wojciech, na jednym ze szkole branowych dowiedzia si, e powinnimy si reklamowa jako dostawcy urzdze dla lean manufacturing, co na jzyk polski naleaoby tumaczy jako produkcja odchudzona, a nie sprzedawcy wzkw technologicznych. Bo przecie my pomagamy przygotowa stanowisko dla pracownika tak, aby swoj prac mg wykona w jak najkrtszym czasie, bez zbdnych ruchw i zbdnych zapasw magazynowych. Te zasady wymylili menederowie japoscy, ale sprawdzaj si one w kadym kraju i w kadej brany. Obecnie w swojej dziaalnoci handlowej i produkcyjnej mamy ok. 1000 klientw. Wykonywalimy m.in. wzki dla Biblioteki Kancelarii Sejmu, dla bibliotek wielu uczelni i sdw, Poczty Polskiej, bankw, hoteli i szpitali. Wrd nietypowych konstrukcji mog wymieni wzek dla sparaliowanego jamnika, wzki dla dwuosobowej studenckiej ekspedycji, ktra przesza pieszo pustyni Gobi i Wielk Pustyni Piaszczyst, wiozc na nich cay zapas wody. Wykonalimy wzek do transportu eliwnej przekadni o obcieniu 30 ton i wzki na krakowskie obwarzanki. Poza Antarktyd nasze wzki mona ju spotka na wszystkich kontynentach. Mamy ok. 10 staych klientw, z ktrymi wsppracujemy od lat, dostosowujc nasze produkty do ich zmieniajcych si potrzeb. Naszym najwikszym klientem jest od lat francuska firma Valeo. Zaopatrujemy w rne
256 | WA M E C H

urzdzenia nie tylko jej oddziay w Polsce, ale na caym wiecie. Jest to firma z brany samochodowej bardzo mocno odczulimy kryzys, ktry j dotkn w maju 2008 r. Wstrzymano wiele zamwie, nawet te, ktre byy ju w trakcie realizacji, i zostalimy z problemem, co zrobi z zaog, dla ktrej nagle nie mielimy ju pracy. Problem dostosowania wielkoci zaogi do wielkoci zamwie wystpuje u nas stale, ale sadz, e boryka si z nim wiele maych firm. Dobr zaog tworzy si latami i bardzo trudno jest potem rozstawa si z takimi ludmi. Mamy pracownikw, ktrzy s z nami od wielu lat (rekordzista 18 lat, kilka osb po 14 lat) i s dla nas jak druga rodzina. Darzymy ich sympati, zaufaniem i bardzo cenimy fakt, e swoje zawodowe ycie zwizali z firm Wamech, e teraz pracuj u nas nawet ich dzieci. To wszystko sprawio, e kryzys przetrwalimy dziki duym obnikom wynagrodze, na ktre pracownicy zgodzili si, rozumiejc sytuacj, wiedzc, jacy jestemy i darzc nas zaufaniem. Od kilku lat pracuje z nami nasz syn Wojciech. To wane, aby w firmie pracowali rwnie modzi ludzie, bo wnosz zapa i energi. Syn od dziecka zdradza smykak do konstrukcji mechanicznych jako may chopiec sam wymyla i wykonywa rne proste urzdzenia, ktre naprawd dziaay! Teraz takie zainteresowania przejawiaj nasze wnuki i mamy nadziej, e za 20 lat Wojciech bdzie mia godnego nastpc. Chciabym mie w tym swj udzia i traktuj to jako moje osobiste wyzwanie, bo uwaam, e karier zawodow warto planowa ju wczeniej. Do pracy w firmie syn rwnie przygotowywa si od wielu lat, pod moim i dziadka okiem. Przeszed przez warsztat jako pracownik fizyczny i majc kilkanacie lat, wykonywa w nim rne urzdzenia. Nastpnie skoczy studia mechaniczne na Politechnice Krakowskiej oraz Szko Biznesu. Za granic szlifowa umiejtnoci jzykowe. Bdzie dziaa na rynkach caego wiata, wic musi posugiwa si jzykami obcymi. Bardzo si ciesz, e mamy nastpc. Chtnie dziel si z synem moimi dowiadczeniami i jestem dumny, widzc, jak radzi sobie z zarzdzaniem firm i pozyskiwaniem nowych klientw. Ja lubi by mentorem i przekazywa modym swoj wiedz. Prowadziem przez kilka lat zajcia z Maej Przedsibiorczoci dla studentw PK i bardzo dobrze wspominam ten okres. Dla mnie by to egzamin, czy potrafi przekaza modym ludziom to, co umiem, podzieli si wiedz i swoim dowiadczeniem w ciekawy dla nich sposb. Uwaam, e dobrze go zdaem, bo pomimo e byy to zajcia fakultatywne i rozpoczynay si o godz. 7.30, cieszyy si duym zainteresowaniem wrd studentw. Mio mi, kiedy czasami spotykam niektrych z nich i mwi, e wci korzystaj z tego, co ode mnie usyszeli. Myl sobie wtedy: Non omnis moriar Czy to ju koniec? Nie, to dopiero pocztek, bo ycie zaczyna si po pidziesitce! Mam wiele planw na przyszo. Lubi to robi, ku utrapieniu mojej kochanej ony, ktr staram si zaraa nowymi pomysami. Na najblisze pi lat mam rozpisane
WA M E C H | 25 7

motocyklowe i caravaningowe podre po wiecie, nauk woskiego, doskonalenie w zarzdzaniu jakoci i coachingu. Chc mie czas dla wnukw i da im to, czego nie mogem da swoim dzieciom, bo wikszo czasu zajmowaa mi firma. A jeeli sprawy firmowe bd si pomylnie rozwijay pod nowym dowdztwem, to planuj wiksze zaangaowanie si w dziaalno spoeczn. Mam ju za sob praktyk instruktora ZHP i radnego dzielnicy, nadal czynnie uczestnicz w kilku stowarzyszeniach, a co dalej? ycie zaczyna si po pidziesitce!

NAZYWAM SI ALBINA WSIK, jestem on Piotra. Po skoczeniu studiw urodziam syna i zostaam z nim w domu. Jednak po dwch latach, bdc ju w ciy z kolejnym dzieckiem, podjam prac w Biurze Projektw. By to szalenie trudny okres. Dzieci (wkrtce ju dwoje) budziam o 5 rano i o 5.50 zawoziam do obka. Nastpnie biegam do biura, po pracy odbieraam dzieci i szam z nimi do kolejki, aby upolowa co do jedzenia. W domu bylimy ok. 17.30, po dwch godzinach kadam dzieci spa, a od rana scenariusz zaczyna si od nowa. Koleanka namwia mnie na prac w szkole, co pozwolio nieco odetchn zarwno dzieciom, jak i mnie. Prac zaczynaam pniej, spdzaam w niej mniej godzin, no i miaam wicej wolnego ferie, wakacje. W szkole przepracowaam cznie osiem lat, uczc matematyki i fizyki. Lubiam to lubiam tumaczy i uczy, lubiam kontakt z uczniami. Przydzielono mi rwnie prowadzenie sklepiku uczniowskiego, gdzie pierwszy raz zetknam si z ksig handlow. Finanse musiay si zawsze zgadza, wic czasami przez dugie godziny szukaam zgubionych kilku groszy, bo przecie nie pracowao si wtedy na komputerze. Ma bardzo to denerwowao. Mwi, e on ma firm, w ktrej nie ma mu kto znale zgubionych kilkuset zotych, a ja szukam kilku groszy. Przebywaam wtedy na urlopie wychowawczym po urodzeniu crki. Kupowaam sobie miesicznik Prawo Przedsibiorcy i zaczam prowadzi mowi Ksig Przychodw i Rozchodw. Radziam sobie z tym dobrze, ale po urlopie wychowawczym wrciam do szkoy. Nie chciaam pracowa w firmie ma, bo baam si, e bdzie oczekiwa mojej wsppracy w sprawach technicznych, a ja pomimo dobrze skoczonych studiw nie czuam si dobrze w tym temacie. Uwaam, e chopcy rodz si z takimi umiejtnociami, a u kobiet to jest talent pojawiajcy si nieczsto.
258 | WA M E C H

Historyczny moment: syn Wojciech Wsik otrzymuje oficjalnie 51% udziaw w firmie i przyjmuje stanowisko Dyrektora. Jego przemwienia suchaj rodzice: Piotr i Albina Wsik (po lewej)

Do pracy w szkole wrciam jednak ju tylko na rok, a potem cakiem powieciam si prowadzeniu ksigowoci w firmie ma. Kiedy Wamech zacz si rozrasta, wziam do pomocy jeszcze jedn osob, a w roku 1997 wzmocnilimy zesp o profesjonalistk, a ja zaczam zajmowa si gwnie przepisami. Dbam, by nasza dziaalno bya zgodna z prawem, pilnuj rozlicze z ZUS-em, Urzdem Skarbowym i organami kontrolnymi. W ramach dziaalnoci biecej przygotowuj wstpnie dokumenty do ksigowoci, zajmuj si sprawami pracowniczymi i agodzeniem konfliktw midzyludzkich, jeli takie pojawi si w gronie pracownikw. Podziwiam mojego ma za to, jak firm potrafi stworzy i jak wspaniale j prowadzi. Wiele rzeczy robi intuicyjnie, tracc niekiedy wiele czasu na to, aby osign zamierzony efekt, bo o szkoleniach z zarzdzania moglimy wtedy jedynie marzy. Okazywao si jednak, e potrafi wspaniale pracowa z ludmi, e umie z nimi rozmawia, dostrzega ich problemy osobiste i umiejtnie motywuje do pracy. Dlatego nie mamy problemw z pracownikami, a zatrudnieni u nas ludzie zostaj z nami na wiele lat. Zostali nawet wwczas, kiedy z powodu braku zamwie musielimy w drastyczny sposb obniy ich pensje. Rozumieli to i wsplnie z nami czekali na lepsze czasy, wierzc, e nam rwnie zaley na tym, aby dobrze zarabiali. Nasi pracownicy s dla mnie jak druga rodzina. Przez wiele lat organizowalimy dla nich i ich najbliszych wsplne wyjazdy, w ktrych naturalnie te bralimy udzia razem
WA M E C H | 25 9

z naszymi dziemi. Wyjedalimy na trzy dni, najczciej w dugi majowy weekend za kadym razem w inne miejsce. Zwiedzilimy Polsk, Czechy i Wgry. Te wyjazdy zainicjowa mj m, kiedy dowiedzia si, e niektrzy z naszych pracownikw nie widzieli jeszcze Zakopanego. Scenariusz tych wyjazdw by zawsze jednakowy: podr poczona ze zwiedzaniem, a wieczorem ognisko. Nastpnego dnia zwiedzania cig dalszy, po poudniu zawody i konkursy z nagrodami, a trzeciego dnia powrt do domu. Takie wyjazdy bardzo jednocz zaog. Niestety, kiedy dzieci zaczy dorasta, nie chciay ju uczestniczy we wsplnych wycieczkach i po 11 latach przestalimy je organizowa. al mi tych zakadowych imprez, al wsplnych ognisk i wsplnego piewania. Nic nie trwa wiecznie i sposb na spdzanie wolnego czasu te ulega zmianie. Teraz wybieramy si czasem na wsplne wyprawy motocyklowe. Dochody, ktre firma przynosia, zawsze inwestowalimy w jej dalszy rozwj. Czasami dzieci miay do nas o to pretensje, mwic, e nie maj wielu rzeczy, ktre maj ich rwienicy, mimo e rodzice tamtych pracuj na pastwowych posadach. Zaleao nam jednak na powikszeniu firmy. Zakad wybudowalimy bez zacigania kredytu, potem potrzebne byy nowe komputery, nowe oprogramowanie i tak dalej. Majc wasn firm, myli si o niej waciwie bez przerwy, nawet w bezsenne noce. Dla mnie to nie jest problemem, ale widz, e naszej synowej to ciy. Ostatnio mamy kilka gorcych zamwie, syn wraca z zakadu w nocy, w cigu dnia tylko firma. Rozumiem moj synow, e chciaaby, aby jej m wicej czasu powica rodzinie i mam nadziej, e bdzie to kiedy moliwe. W domu te duo rozmawiamy o sprawach firmowych, bo uwaamy, e lepiej jest mwi, a nie tylko rozmyla o danym problemie, chocia staramy si to ogranicza do minimum. Najgorsze jest ryzyko finansowe, bo jako spka jawna odpowiadamy caym naszym majtkiem i to jest due psychiczne obcienie. W 1995 roku na Targach Rzemiosa w Kolonii m nawiza wspprac z niemieck firm produkujc koa. Zostalimy ich wycznym przedstawicielem na Polsk. Przez 13 lat wsppraca ukadaa si bardzo dobrze, mielimy w Polsce bardzo duo klientw na te wyroby. Po zmianie w zarzdzie firmy u naszych partnerw wprowadzono niekorzystne dla nas zmiany. Chcieli zaoy tutaj firm siostrzan, mie pakiet wikszociowy w udziaach i jak najtaszym kosztem przej naszych klientw. W 2007 roku w trakcie prowadzonych negocjacji zadzwonili do nas z informacj, e rozwizuj z nami umow. M woy w t dziaalno bardzo duo serca. Wieczorem trafi do szpitala z zawaem. Dwa miesice pniej zaoono mu by-passy, a potem nastpia duga rekonwalescencja. Ta historia bardzo podkopaa jego zdrowie. Widz, jak le reaguje na stres. Dlatego przekazalimy synowi wikszociowe udziay w firmie oraz jej zarzdzanie, a sami powoli si wycofujemy z dziaalnoci operacyjnej. Oczywicie
260 | WA M E C H

nie stanie si to nagle, zawsze bdziemy mu suy nasz pomoc i dowiadczeniem, ale mamy poczucie, e w firmie nastpuje powoli zmiana warty. Chcielibymy mc spdza wicej czasu w naszych ukochanych Bieszczadach, gdzie posiadamy 7 ha nieskaonej cywilizacj ziemi. Nie ma tam domw, prdu ani drg i panuje taka cisza, e syszymy przejedajcy samochd z odlegoci dwch kilomtrw. Planujemy postawi tam prawdziw drewnian bojkowsk chaup, gdzie bdzie zawsze miejsce dla naszych dzieci, wnukw i licznych przyjaci. Syn jest dobrze przygotowany do prowadzenia firmy i wierzymy, e na pewno uda mu si odnie wiele sukcesw. Urszula Homann, sierpie 2010

Oficjalnie o firmie:
WAMECH Producent Wzkw Przemysowych Piotr i Albina Wsik sp. j.: firma dwupokoleniowa w brany metalurgicznej, powstaa w grudniu 1989 roku w Krakowie. Zakres dziaalnosci: rozwizania lean manufacturing, polegajce na znajdowaniu nowych rozwiza sucych poprawie warunkw ycia i efektywnoci pracy. W ich portfolio znajduj si tysice konstrukcji na koach przeznaczonych do transportu bliskiego zasigu. Nie boj si nowych wyzwa i nietypowych zlece. Wrd nich byy wzki zaprojektowane dla ekspedycji pieszej przez pustyni Gobi i Wielk Pustyni Piaszczyst w Australii, wzek dla jamnika z poraeniem krgosupa, wzki na pamitki i obwarzanki krakowskie. www.wamech.pl

WA M E C H

26 1

ZAJAZD ZAGOBA
Nie interesowaa mnie przecitno

NAZYWAM SI ANDRZEJ MUSIA, jestem wacicielem Zajazdu Zagoba.

ie gaskao mnie ycie po gowie, nie pijaem ptasiego mleka. No i dobrze, no i na zdrowie tak wyrasta si na czowieka te sowa z wiersza Wadysawa Broniewskiego mogyby by krtkim, ale trafnym streszczeniem historii mojego ycia. Andrzej Musia z synem Mateuszem Musz powiedzie, e nie tylko nie pijaem ptasiego mleka, ale byem zadowolony, kiedy w domu bya wystarczajca ilo poywienia. W czasach mojej modoci nierzadko bywao, e chodziem godny. W domu byo nas dziesicioro dzieci i rodzicom gospodarujcym na trzech hektarach nieatwo byo wyywi ca gromad. Bardzo chcieli da nam wyksztacenie, ale z kadym kolejnym dzieckiem, ktre szo do szkoy i musiao mieszka w internacie, okazywao si to coraz trudniejsze. Ja byem sidmy z kolei i od 15. roku ycia musiaem by samowystarczalny, uczszczajc do szkoy przyzakadowej. W 1973 roku wrciem z wojska do rodzinnego domu. W Jaworznie czekaa na mnie dobrze patna posada z okresu przedwojskowego. Zarabiaem tam 5 tys. zotych. Dla porwnania, pensja nauczyciela wynosia w tych czasach poniej 2 tys. z. W domu zastaem rodzicw samotnych, schorowanych i zaawansowanych wiekiem. Rodzestwo rozjechao si po Polsce w poszukiwaniu chleba i swojego miejsca do ycia. Gospodarstwo funkcjonowao na tyle, na ile starczyo si rodzicom. Wtedy postanowiem: zostaj tu. Zaopiekuje si rodzicami i gospodarstwem. Mama i tata przyjli to z radoci.
Z A J A Z D Z AG O BA | 263

Po mierci ojca, ktry odszed w roku 1974, chciaem sprbowa czego nowego i zdecydowaem si na tucz opasw, bo to obiecywao jakie dochody. Warunkiem zaoenia gospodarstwa specjalistycznego byo posiadanie ziemi. Mama przekazaa mi wic rodzinne gospodarstwo wraz z ziemi. Zapisaem si do zaocznego Technikum Rolniczego, a za poyczone pienidze kupiem osiem cielt i pitnacie maych winek. Praca przy bykach bya wprawdzie bardzo cika, ale dawaa wizj, e kiedy moe by z tego dochd. Na pienidze trzeba byo naturalnie poczeka, perspektywa zwrotu nakadu pracy to okoo ptora roku w przypadku byczkw. Teraz wiat jest niecierpliwy, kady chce byskawicznie zdoby pienidze. My wtedy ylimy na tej maej wsi duo spokojniej, takim wschodnim rytmem akceptowalimy fakt, e na efekty pracy trzeba duej poczeka. Teraz w ludziach nie ma tego spokoju. Usprztowienie gospodarstwa byo podstawowe, do przygotowania pl pod zasiewy oraz do zbioru plonw wynajmowaem sprzt z miejscowego kka rolniczego. Moimi wasnymi rodkami transportu byy wz z krow jako si pocigow oraz moje plecy, na ktrych przetransportowaem wiele ton trawy z oddalonej o 200 metrw ki. W pamici z tamtego okresu utkwi mi taki obrazek: po caym dniu cikiej pracy wracam wieczorem z ki do domu, poganiajc krow cignc z trudem wz. W pewnej chwili zatrzyma si przy nas milicyjny patrol z uwag, e pojazd jest nieowietlony. Kiedy milicjant owietli latark pojazd, a nastpnie stojcego obok chudego i bosego wonic, powiedzia do swojego kolegi: Ty, nie bdziemy go kara, tu nie ma nawet z czego cign mandatu. Po okoo dwch latach cikiej harwki przyjecha mj najstarszy brat, Jzek, ktry pywa jako kucharz na Stefanie Batorym. W wieczornej rozmowie opowiedzia mi o swoim koledze, kapitanie statku, ktry wybudowa ferm drobiow na Kaszubach i cakiem niele prosperuje. Po kilku kolejnych przegadanych wieczorach polecielimy do Gdaska Antonowem, aby zobaczy t ferm. Poczuem, e jest to wyzwanie, z ktrym chc si zmierzy. Miaem 23 lata, byem mody i peen entuzjazmu. Obok mojego gospodarstwa przejeday due ciarwki z napisem Zakady Drobiarskie Krakw. Odpisaem sobie adres (pamitam do dzi ul. Friedleina) i pojechaem tam, mwic, e jestem zainteresowany zaoeniem fermy. Zadano mi pytanie, czym dysponuj i jakie mam przygotowanie. Odpowiedziaem: Dziak budowlan, entuzjazmem i chci zdobywania wiedzy zaspokajan w Technikum Rolniczym! Po wizji lokalnej przyjto moj propozycj. Pierwsz w yciu ferm drobiarsk widziaem na Kaszubach w zimie 1976 r. Utkwio mi to w pamici, bo z Trjmiasta do niej jechalimy nieogrzewanym maluchem, co dao nam niele popali. P roku pniej kopaem ju fundamenty pod wasn ferm. W kraju byo wtedy zielone wiato dla wszelkich gospodarstw specjalistycznych. Bardzo
2 64 | Z A J A Z D Z AG O BA

szybko otrzymaem pozwolenie na budow i miaem moliwo zakupu materiaw budowlanych poza kolejnoci. W banku zacignem 1 180 000 z kredytu. Pomagaa caa rodzina stawialimy ten kurnik wesp w zesp. Brat marynarz powici na to prawie ptora roku swoich skomasowanych urlopw, pomagajc radami i finansowo przywiz ze sob 20 dag zota, ktre wraz ze sprzedanymi byczkami stanowiy wkad wasny. Z kolei brat elektryk zaoy ca instalacj elektryczn, a brat stolarz wykona prace zwizane z drewnem. Pozostali pomagali kady w miar swoich moliwoci. Mama staa w kuchni i dbaa, abymy mieli do siy do pracy. 20 maja 1977 r. budynek by gotowy do przyjcia pisklt. Wczeniej przeszedem odpowiednie przeszkolenia i kursy przygotowawcze w Zakadach Drobiarskich. Z Technikum Rolniczego ju zrezygnowaem. Chciaem uczy si tego, co bdzie mi w yciu naprawd przydatne, a nie teorii. Uznaem, e ycie bdzie moim najlepszym nauczycielem. W maju 1977 r. otrzymaem 8000 jednodniowych pisklt i na wiele miesicy moje ycie byo im podporzdkowane w caoci. Malutkie kurcztka musz mie warunki prawie takie jak niemowlta, s by moe jeszcze bardziej wraliwe i delikatne. W kurniku spaem, w kurniku jadem zamieni si on w mj dom. Po czterech miesicach i siedmiu dniach brat Jzek znalaz pierwsze jajko, nastpnego dnia byy ju dwa! Wielka rado i euforia praca zacza przynosi efekty. W szstym miesicu chowu kury dochodz do penej zdolnoci produkcyjnej. Wraz z zatrudnionymi ludmi zbieraem 7000 jaj dziennie. Kury znosz jajka przez rok, nastpnie stado jest likwidowane, kurnik przez trzy miesice sprztany i zabawa zaczyna si od nowa. Kurczta i pasz na okres odchowu otrzymaem w ramach kredytu obrotowego. Zaduenie w odchowie wynosio 3 000 000 zotych. Do tego dochodzi kredyt inwestycyjny w wysokoci 1 180 000 z. Balast zaduenia obfitowa wieloma nieprzespanymi nocami. Od innych hodowcw syszaem o odchowanych stadach, ktre paday w wyniku choroby, o wirusach, ktre atakuj stada, o porakach hodowcw. Majc 24-letnie ycie za sob, dwigaem niema odpowiedzialno. Szczliwie los by askawy. Pierwszy rzut szed ksikowo. Kury byy zdrowe, niosy si dobrze, czsto na kontrol przyjedali eksperci z Zakadw Drobiarskich w Krakowie, z ktrymi byem zwizany kontraktem na odbir jaj i dostarczanie paszy, monitorowali moj prac, ale nie mieli adnych zastrzee. Zawsze te mogem liczy na ich pomoc i doradztwo. Zyskowno pierwszego cyklu hodowlanego zamkna si zyskiem 960 tys. z gotwki. Po krlewsku wynagrodziem rodzin. Brat marynarz otrzyma 300 tys. zotych. Brat elektryk 50 tys. z. Brat stolarz 50 tys. z. Byy te inne upominki. Kupiem pierwszego malucha i rozgldaem si za towarzyszk ycia. 3 maja 1979 r. poznaem Teres, a po omiu miesicach bylimy maestwem. W narzeczestwie p artem, p serio
Z A J A Z D Z AG O BA | 265

planowalimy picioro dzieci, a e szczere marzenia si speniaj, to poycie maeskie zaobfitowao Wojtkiem, Marcinem, Mateuszem, Dawidem i Kub, a wic picioma synami. Byo na kogo pracowa. To, czego bardzo obawiaem si w pierwszym cyklu hodowlanym, zdarzyo si w drugim. Ktrego sierpniowego popoudnia dostarczono mi pasz, ktr nakarmiem stado. e co jest nie w porzdku, zorientowaem si przy porannym karmieniu. Dostarczona pasza posiadaa nadmiern wilgotno i rozwinite ju zarodki grzybni. Zici si najgorszy sen wszystkich hodowcw za pasza sprawia, e stado zachorowao na krwotoczne zapalenie jelit. Nie poddaem si, walczyem z chorob o utrzymanie stada, ale ten rzut (1,5 roku pracy) nie przynis adnego dochodu. Wyszedem na zero. Gdyby przytrafio mi si to w pierwszym rzucie, bybym kompletnym bankrutem. Potem byy jeszcze cztery kolejne rzuty, na szczcie bez chorb. Mogem w caoci spaci kredyt, wybudowaem duy dom dla mojej licznej rodziny i wyjedalimy na wczasy, co nie naleao do standardu wczesnej wsi. Byy dochody, ale byy te spore wydatki na tak liczn rodzin. ona, rodzc dzieci, pozostawaa cigle aktywna zawodowo, pracujc jako analityk w szpitalu nieopodal. Dobra passa trwaa w drobiarstwie do grudnia 1988 roku. Hodowla opieraa si gwnie na paszach amerykaskich. Kiedy Polska zacza by niewydolna patniczo, wczesny prezydent USA zakrci kurek z soj i to by pocztek koca drobiarstwa. Wielu ludziom takim jak ja wytrcono z rk narzdzia pracy i rdo utrzymania rodziny. Po raz kolejny musiaem postawi sobie pytanie: co dalej? Rk nie zaamywaem ani na chwil. Ju w maju nastpnego roku sprzedawaem pierwsze wyroby zakadu betoniarskiego, ktry zaoyem w pomieszczeniach kurnika. Zakad musiaem zarejestrowa na brata, ktry by murarzem i mia stosowne uprawnienia. Na rynku by wtedy duy zbyt na wszelk galanteri betonow. Wynikao to przede wszystkim z ogromnej niegospodarnoci pastwowych zakadw, ktre zamawiay nasze wyroby na zapasy magazynowe. Dobry okres w betoniarstwie trwa rok. Po transformacji gospodarczej rynek zbytu gwatownie zmala, wic produkowaem wyroby na potrzeby miejscowej ludnoci. Zaczem robi bloczki betonowe i ulowe, jednoczenie mylc o kolejnym przekwalifikowaniu. Wybr pad na europalety. Po dokonaniu wszystkich formalnoci z zaoeniem zakadu sprowadzalimy z Bieszczad drewno i produkowalimy palety na rynek niemiecki. Ta przygoda trwaa tylko p roku, bo trafilimy na nieuczciwych porednikw zajmujcych si zbytem palet, ktrzy nie zapacili za kilka kolejnych dostaw. Brako pienidzy na zakup surowca i zaprzestalimy dziaalnoci. Po raz kolejny stanem przed pytaniem: z czego bd utrzymywa rodzin? Tym razem wybr pad na gastronomi.
266 | Z A J A Z D Z AG O BA

Pomys mia by realizowany wsplnie z koleg Leszkiem, z ktrym czyo mnie wiele, wiele wsplnych przey. Kiedy prowadziem ferm drobiow, on po p roku zbudowa tak sam. Gdy zaoyem zakad betoniarski, on po p roku zaoy take taki zakad. Rynek zbytu by tak chonny, e raczej wspieralimy si, ni bylimy dla siebie konkurencj, bdc cay czas dobrymi kolegami. Leszek by z wyksztacenia kucharzem, dlatego tym bardziej pomys wydawa si trafny. Po wydzierawieniu od urzdu gminy przydronej dziaki lecej przy trasie 75 relacji KrakwKrynica realizacja tego pomysu nabraa przyspieszenia. 28 marca 1993 roku podcinalimy w lesie pierwsze drzewa, pozyskujc budulec na planowany zakad gastronomiczny. Pi miesicy pniej, 21 sierpnia obsugiwalimy pierwszych goci. Zakad zosta nazwany Zajazd Zagoba brzmiao to cakiem dumnie i dawao poczucie czego solidnego. Ja stanem za bufetem, a kolega gotowa w kuchni. Pomys okaza si strzaem w dziesitk. W tym okresie przy polskich drogach krloway grill-bary, czyli przysmaana na grillu kiebasa. My postawilimy adny, drewniany budynek, ktry wyrnia si z daleka i serwowalimy tanie, ale smaczne i do urozmaicone dania. W niecay miesic okazao si, e ruch jest tak duy, e sami nie damy rady. Zatrudnilimy kuchark, w krtkim czasie potem bufetow i kolejn kuchark. Tak pracowalimy wsplnie przez siedem kolejnych lat. Poniewa interes szed wietnie, yo si nam cakiem dostatnio, a zarobione pienidze moglimy korzystnie lokowa w nieruchomociach, mniej dbajc o modernizacj i rozwj zakadu. W 2000 r. zmienilimy zasady wsppracy, ustalajc, e bdziemy pracowa co drugi rok, dajc w tym czasie wsplnikowi pienidze potrzebne do utrzymania rodziny. Ten sposb wsppracy rwnie si sprawdzi. Nigdy nie dochodzio midzy nami do powanych konfliktw. W tym roku dzierawion przez nas od gminy ziemi przeja aportem Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego i podniosa nam czynsz dwudziestokrotnie. Nie musz mwi, jak bardzo byo to dla nas uciliwe. Na szczcie po dwch latach zaproponowano nam wykupienie prawa uytkowania na 40 lat za cen 120 000 z. Mj wsplnik nie by tym zainteresowany, ja zdecydowaem si sprzeda betoniarni mojemu bratu i za uzyskane pienidze wykupi prawa uytkowania tego terenu. Drogi Leszka i moje zaczy si powoli rozchodzi, ale ustalilimy, e do 2010 roku pracujemy na wczeniej ustalonych zasadach. ycie napisao nam jednak inny scenariusz. 6 czerwca 2008 roku Leszek zmar nagle na zawa serca, by to szok dla nas wszystkich. Nie bdziesz krzywdzi adnej wdowy i sieroty mwi Pismo wite. Rodzin mojego wsplnika zabezpieczyem tak, jak chciabym, aby on w takim wypadku postpi z moj. Mj prawnik skwitowa to sowami: Tak, jak pan zachowa si wobec tej rodziny, to
Z A J A Z D Z AG O BA | 267

jest co wspaniaego. Dla mnie to byo co oczywistego. A potem Zajazd Zagoba nalea ju tylko do mnie. Nie mogem prowadzi go sam, nie jest to praca dla jednej, ju niemodej osoby. Byo jasne, e o pomoc w prowadzeniu zajazdu powinienem si zgosi do Mateusza. Wszyscy synowie pomagali czsto w Zagobie, szczeglnie w czasie wakacji, ale tylko Mateusz by do tego przygotowany profesjonalnie. Skoczy Technikum Hotelarskie oraz zrobi licencjat z zarzdzania zasobami ludzkimi na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Zaproponowaem wic synowi powrt do Jurkowa i wsplne prowadzenie zajazdu, co przyj z zadowoleniem. Zajazd wymaga remontu, parking te by w fatalnym stanie. Oczywistym byo, e bez radykalnego remontu nasza atrakcyjno stopniowo si skurczy. Poniewa klientw przycigao niemal wycznie smaczne jedzenie, remont zaczlimy od strychu i dotychczasow graciarni, jaka tam bya, przemienilimy na adn sal z 40 miejscami konsumpcyjnymi. Nastpnie Zajazd zyska now, drewnian elewacj, zrobilimy gbokie podcienie, wymienilimy stolark, pokrycie dachowe. Parking zosta powikszony i wyoony estetyczn kostk, sale zyskay nowy, adny wystrj. Mogem skoncentrowa si na remoncie, bowiem w tym czasie Mateusz przej wszelkie obowizki zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gastronomicznej. Wtedy te okazao si, e syn jest samodzielny i mgby pracowa beze mnie, jednak wyczuwam, e moja obecno jest mu potrzebna. Chciabym z nim wsppracowa do emerytury, w tym czasie postawi kuchni ze wszystkimi wymogami sanitarno-socjalnymi. Na zagospodarowanie czeka cay 80-arowy teren otaczajcy budynek. Chciabym tam urzdzi pikny plac zabaw, moe jakie zwierztka ko, osioek? Mam poczucie, e daem synowi upieczony, chrupicy, ciepy chlebek, w zamian oczekuj od niego opieki w wieku sdziwym. Kiedy patrz wstecz na swoje dziaania, to myl, e kierowaa mn przede wszystkim determinacja za wszelk cen chciaem si odbi od dna. Przecitno mnie nigdy nie interesowaa. Zawsze chciaem mie du rodzin, mieszkajc w duym i zasobnym domu. Osignicie tego nie wydaje mi si teraz czym szczeglnym. Najtrudniej jest znale odwag na realizacj marze. Jestem dumny ze swoich piciu synw. Kady z nich prbuje znale swoje miejsce w yciu. Pozwalam im uczy si na wasnych bdach, nie prbuj chroni przed porakami, nawet jeli potrafi je z gry przewidzie. Tak byo z pierwsz firm, ktr zakada mj najstarszy syn. Czuem, e pomys nie jest dobry, ale pozwoliem, aby przekona si o tym na wasnej skrze. W sumie firma nie przetrwaa roku, a od syna usyszaem: Gdyby mi tato wtedy nie pozwoli, to nie wybaczybym ci tego do koca ycia.
268 | Z A J A Z D Z AG O BA

Dowiadczenia te oraz wczeniejsze pozwoliy mu znale dobrze patn posad. Moim zdaniem dzieci s teraz zagaskiwane, a to nie sprzyja dobremu wychowaniu. Trudne warunki hartuj, wyrabiaj wytrwao i odporno na poraki. Uwaam te, e du wartoci s rodziny wielodzietne i szkoda, e teraz nale one do rzadkoci. W rodzinach wielodzietnych mona stworzy niepowtarzalny klimat, a kulminacyjnym punktem tych przey jest st wigilijny. Mam nadziej, e moi synowie, realizujc swoje marzenia zawodowe i rodzinne, otocz mnie i on wianuszkiem wnukw.

NAZYWAM SI MATEUSZ MUSIA, jestem synem Andrzeja. Od dziecka lubiem sucha opowieci taty o tym, co robi w yciu, i o jego biznesach. Zawsze sprawia wraenie takiego gocia, dla ktrego nie ma rzeczy niemoliwych. To dawao nadziej rwnie nam, jego synom, e skoro jemu si udao, to nam rwnie si uda. Praktycznie dorastaem w Zagobie. Miaem 10 lat, kiedy tata wybudowa ten zajazd. Lubiem tu przychodzi, lubiem mu pomaga po szkole i w czasie wakacji. Nie miaem wtpliwoci, e chc kontynuowa nauk w Technikum Hotelarskim. Podobaa mi si ta praca, cho swoich planw nie wizaem koniecznie z Zagob. Wiadomo byo, e tato chce to zostawi jednemu z nas, ale nigdy nie byo jasno mwione, ktremu. Zawsze mielimy poczucie, e si nam uda dogada w tej sprawie. Naga mier wsplnika taty sprawia, e ktry z nas musia tu przyjecha praktycznie natychmiast. Mnie byo najatwiej. Odszedem wanie z Sheratona, w ktrym pracowaem przez ostatnich kilkanacie miesicy. To jest dua korporacja, a ja nie czuj si dobrze w takich miejscach. Znacznie lepiej pracuje mi si w mniejszych firmach, gdzie panuje rodzinna atmosfera. Miaem dowiadczenie, byem wolny mogem wic zaczyna praktycznie od razu. Wracajc do Jurkowa, nie wiedziaem, jak dugo tu bd i czego mam si spodziewa. Dopiero kiedy zobaczyem piecztk z napisem: Zajazd Zagoba Andrzej Musia, Mateusz Musia, kiedy zobaczyem swoje nazwisko przy wejciu do restauracji, poczuem, e to chyba na duej. W domu ju wczeniej czsto si mwio, e z Zagob trzeba CO zrobi, ale nigdy nie byo precyzowane co i kiedy. Rozbiera, remontowa, stawia nowy? Na to wszystko potrzebne s pienidze, a tato myla te o pozostaych moich braciach, ktrym chcia zabezpieczy mieszkania. W takich wypadkach s zawsze dwie opcje: mona zainwestowa
Z A J A Z D Z AG O BA | 26 9

Zajazd Zagoba

w biznes i stara si, aby przynosi coraz wiksze pienidze, ktre pozwol na zaspokojenie rnych potrzeb, albo maksymalnie eksploatowa to, co jest i zarobione pienidze da dzieciom. Tato prbowa tej drugiej, ale ja wolaem pierwsz opcj: chciaem rozwin interes, a dopiero potem spaci braci. W przeciwnym razie mogoby si okaza, e nasi konkurenci tak si umocni, e nie bdzie ju sensu inwestowa. Na szczcie szybko udao mi si porozumie z tat, ktry zaaprobowa mj punkt widzenia. Po remoncie i rozbudowie Zagoba wyglda ju zupenie inaczej. Ale ja nie zamierzam spocz na laurach. Tak zostaem wychowany przez rodzicw, e rzadko jestem zadowolony z czego w 100%, tylko zawsze si zastanawiam, co mona jeszcze zmieni i ulepszy. Tym, czym przycigamy naszych klientw, jest na pewno tanie i smaczne jedzenie. Nie zatrudniamy kelnerw, bo to podniosoby ceny, a jestemy nastawieni na przejedajcych t tras kierowcw, ktrzy chc szybko, dobrze i tanio zje. Odkd tu przyszedem, staram si poszerza nasz dziaalno. W pojedynk nie daoby si tego ogarn: pilnowa interesu i dba o rozwj. Teraz zreszt te si ju nie wyrabiam, bo czasami musz stawa za barem, a chciabym si zajmowa rozwojem firmy. Nasz now form dziaalnoci jest np. catering, ktry rozwijamy od 1,5 roku. Ludzie zamawiaj u nas jedzenie na rne uroczystoci rodzinne, jak wesela, chrzciny, komunie czy imieniny. Wymaga to jednak jeszcze wikszej promocji, bo na razie obsugujemy tylko mieszkacw okolicznych wiosek, w promieniu mniej wicej 10 km. Do tego na nowo powstaej na grze sali organizowane s imprezy okolicznociowe z obsug kelnersk. Chciabym, aby w Zagobie dziao si jak najwicej. 5 wrzenia 2010 organizujemy po raz pierwszy Festiwal Kulinarny Potraw z Dziczyzny. Patronat nad imprez obj Prezes
270 | Z A J A Z D Z AG O BA

Polskiego Zwizku owieckiego Okrg w Tarnowie. Bdzie koncert orkiestry reprezentacyjnej PZ, konkurs na najlepsz potraw z dziczyzny, a potem wsplna biesiada. Mamy wielu patronw: Dziennik Polski, Radio Eska, Polski Zwizek owiecki oraz Miejski Orodek Kultury w Czchowie. Festiwal jest moim pomysem. Mam nadziej, e okae si sukcesem i bdziemy go mogli powtrzy w przyszym roku. Wczamy si rwnie gastronomicznie w imprezy organizowane przez MOK, a take przystpilimy do lokalnej grupy dziaania, jak jest Stowarzyszenie Na liwkowym szlaku. Jednym z moich marze, oprcz rozwoju Zagoby, jest stworzenie prawdziwie rodzinnej atmosfery wrd zaogi, tak aby ludzie przychodzili chtnie do pracy nie tylko ze wzgldu na zapat. Obecnie na stae zatrudniamy piciu pracownikw, a kiedy mamy zamwienia na obsug wikszych imprez, to wtedy pracuje dwanacie osb. Mam tak wizj, aby w przyszoci podejmowa rne decyzje wsplnie z zaog. Uwaam, e atwiej jest realizowa jakie plany, jeli s one podejmowanie kolektywnie i przez wszystkich akceptowane. Nogi powinny wiedzie, co planuje gowa, aby razem i w jednym kierunku. Chciabym mie samodzielnych pracownikw, ktrzy czuj si odpowiedzialni za to miejsce i sami podejmuj dobre decyzje. Obecnie jestem wacicielem, ale przez wiele lat pracowaem w krakowskich hotelach i restauracjach jako kelner i to mi dopenia obraz. Dziki dowiadczeniu poza Zagob znam problemy obu stron i jako pracodawca szukam rozwiza, ktre sprawi, e ludzie bd pracowali z wiksz ochot i podchodzili do siebie z wiksz wyrozumiaoci. Mamy za sob do dugi okres remontw w Zagobie. W takiej sytuacji najbardziej uwidocznia si to, o ile lepsze s efekty pracy, jeeli wszystkie obowizki spoczywaj na dwch gowach, a nie na jednej. Firma musi pracowa tak, jak zawsze, a poza tym non stop trzeba doglda remontu, planowa go dalej i prowadzi rozmowy z ekipami budowlanymi. Czuj, e mam ju bardzo duy wkad w to, co si obecnie dzieje w naszym Zajedzie. Z jednej strony wiem, e tata nie mgby tego tak rozwin, gdyby mnie tutaj nie byo. Z drugiej jednak, gdybym mia to miejsce stworzy od podstaw, to rwnie zajoby mi to o wiele wicej czasu. Cieszy mnie ta praca i lubi tu przebywa. W Zagobie musimy utrzyma tanie, dobre jedzenie, ale moim marzeniem na przyszo jest otwarcie restauracji w Krakowie na Rynku Gwnym, gdzie mgbym si w peni realizowa. Tutaj nie byoby na to odbiorcy. Wsppracuj obecnie ze wietnym kucharzem, ktry by zastpc szefa kuchni w Hiltonie w Londynie. Ja te mam dowiadczenie z ekskluzywnych restauracji i hoteli. Uwaam, e odnowa Zajazdu Zagoba i realizacja pierwszego w historii firmy festiwalu kulinarnego to dopiero pocztek mojej drogi.
Z A J A Z D Z AG O BA | 27 1

Firma cay czas si rozrasta, wchodzimy na nowe pola dziaania, moja rola jest coraz waniejsza, ale dowiadczenie mojego taty jest bezcenne. Dlatego tak dugo, jak to tylko moliwe, chciabym mc zasiga jego rady, pyta, co on by zrobi w danej sytuacji i na co powinienem zwrci szczegln uwag. Urszula Homann, lipiec 2010

Oficjalnie o firmie:
Zajazd Zagoba s.c. Andrzej Musia i Mateusz Musia: firma dwupokoleniowa, dziaa w brany gastronomicznej, mieci si w Jurkowie, przy drodze z Krakowa do Krynicy. Zakres dziaalnoci: restauracja serwujca niedrogie dania domowej kuchni polskiej, catering (obok kuchni polskiej oferuj potrawy kuchni midzynarodowej oraz dziczyzn) oraz obsuga imprez rodzinnych, jak chrzciny, komunie, a take imprez firmowych. Co roku na terenie Zajazdu Zagoba odbywa si Festiwal Kulinarny Potraw z Dziczyzny. Tel: 703400440

272

Z A J A Z D Z AG O BA

O AUTORKACH
URSZULA HOFFMANN przedsibiorca, germanistka, specjalistka Counsellingu Gestalt, trenerka pracy z opowieci. Urodzia si i mieszka w Krakowie. Po ukoczeniu germanistyki na UJ przez kilka lat pracowaa jako pilot wycieczek zagranicznych, lektor jzyka niemieckiego oraz tumacz symultaniczny na warsztatach i konferencjach. Jest wacicielk dziaajcej od 1990 roku firmy produkujcej bombki choinkowe i pisanki wielkanocne. Wyroby z jej zakadu s ozdob choinek na 4 kontynentach oraz w wielu polskich ambasadach. Ukoczya trzyletni Szko Counsellingu Gestalt w Krakowie, uzyskujc dyplom specjalisty. Zdobyt tam wiedz oraz swoje bogate dowiadczenie yciowe i zawodowe wykorzystuje, prowadzc warsztaty rozwoju osobistego. Pasjonatka spisywania opowieci rodzinnych jako cennej pamitki dla przyszych pokole www.historie-rodzinne.pl, mioniczka gr i kultury gralskiej. Mimo wielu osigni zawodowych za swj najwikszy sukces uwaa dobre wychowanie oraz wyksztacenie swoich dzieci: trzech crek i syna. MAGORZATA ZAWADKA dziennikarka, antropolog spoeczny, trenerka pracy z opowieci, doradca duchowy. W latach 19902004 bya korespondentk polskich mediw w USA (Radio Zet, RMF, Film, Newsweek Polska, TVN). Jest absolwentk Queens College w Nowym Jorku (antropologia, socjologia, film) oraz dwuletniego seminarium The New Seminary, szkolcego pastorw ekumenicznych (Interfaith Ministers). W USA mieszkaa 18 lat, gownie w Nowym Jorku, take w Chicago i Waszyngtonie. Po powrocie do Polski midzy innymi wspprowadzia program Rozmwnica w TV Religia, oraz produkowaa reportae dla Dzie Dobry TVN. W projekcie Firmy rodzinne penia rol trenera pracy z opowieci, redaktora prowadzcego ksiki Moja historia, moja firma oraz redaktora Metodologii wsparcia firm rodzinnych. Obecnie koczy ksik Powrt Emigranta i zaczyna pisa kolejn, o podejciu do wielokulturowoci w USA. Ma te nadziej, e budowana przez ni agencja multimedialna Kunia Opowieci bdzie sposobem poczenia ycia w Polsce i Ameryce oraz da pewno siebie drugiemu pokoleniu przedsibiorcw, jej ukochanej crce.

SPIS TRECI

SOWO WSTPNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Boena Lubliska-Kasprzak, Prezes PARP

OD AUTOREK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Urszula Homann, Magorzata Zawadka

MAKARCZYKOWIE. Skarb Matki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka

11

KRYSTIAN. Zaczo si od maego warsztatu czapniczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Urszula Homann

29

ANRO. Twj partner na drodze do poprawy bezpieczestwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka

41

AUTOKLINIKA. Mona na nich liczy, w kadej sytuacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka

53

BIURO TURYSTYKI KWALIFIKOWANEJ ONDRASZEK. Podrowanie to ycie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Urszula Homann

63

CAF MARZENIE. Jest tylko jedna taka kawiarnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka

71

COACHOWNIA. Specjalici od zmiany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka, Magdalena Doliwa-Grska

85

EDULA. Wszystko o edukacji naszych dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka

95

GARAGE CREATIVE. Zero ogranicze, po prostu twrczo . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka

111

GELG. Pracujemy w metalu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Urszula Homann, Katarzyna Gierczak-Grupiska

117

GOODWAY. Zdrowy biznes Krlw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Urszula Homann

HAES. Wirtuozi koloru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Magorzata Zawadka

139

HYDROMONT. By niczego nie poprawia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

Urszula Homann

LOGOS CE. Drzwi do dorosoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

Magorzata Zawadka

PHU EWA POMES. Szczypta szalestwa i odrobina ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

Urszula Homann

PUCIENNIK, FIRMA STOLARSKA. Technolodzy drewna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

Urszula Homann

PRACOWNIA REGISTER. Jak ma wyglda ksika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

Magorzata Zawadka, Jacek Gruszczyski

ROEK BROKERS GROUP. Z rodzin najbezpieczniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Magorzata Zawadka

SDECKI BARTNIK. Mid, natury cud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

Magorzata Zawadka

SIL-MACH. Nie ma rzeczy, ktrej nie zrobi sami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

Magorzata Zawadka

STUDIO TECHNIK CYFROWYCH. Sia tkwi w jakoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

Urszula Homann

WAMECH. yczymy Wam wszystkiego na koach! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Urszula Homann

ZAJAZD ZAGOBA. Nie interesowaa mnie przecitno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

Urszula Homann

Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci (PARP) jest agencj rzdow podlegajc Ministrowi waciwemu ds. gospodarki. Powstaa na mocy ustawy z 9 listopada 2000 roku. Zadaniem Agencji jest zarzdzanie funduszami z budetu pastwa i Unii Europejskiej, przeznaczonymi na wspieranie przedsibiorczoci i innowacyjnoci oraz rozwj zasobw ludzkich. Od ponad dekady PARP wspiera przedsibiorcw w realizacji konkurencyjnych i innowacyjnych przedsiwzi. Celem dziaania Agencji jest realizacja programw rozwoju gospodarki wspierajcych dziaalno innowacyjn i badawcz maych i rednich przedsibiorstw (MSP), rozwj regionalny, wzrost eksportu, rozwj zasobw ludzkich oraz wykorzystywanie nowych technologii. Misj PARP jest tworzenie korzystnych warunkw dla zrwnowaonego rozwoju polskiej gospodarki poprzez wspieranie innowacyjnoci i aktywnoci midzynarodowej przedsibiorstw oraz promocja przyjaznych rodowisku form produkcji i konsumpcji. W perspektywie finansowej obejmujcej lata 20072013 Agencja jest odpowiedzialna za wdraanie dziaa w ramach trzech programw operacyjnych Innowacyjna Gospodarka, Kapita Ludzki i Rozwj Polski Wschodniej. Jednym z priorytetw Agencji jest promowanie postaw innowacyjnych oraz zachcanie przedsibiorcw do stosowania nowoczesnych technologii w swoich firmach. W tym celu Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci prowadzi portal internetowy powicony tematyce innowacyjnej www.pi.gov.pl, a take corocznie organizuje konkurs Polski Produkt Przyszoci. Przedstawiciele MSP mog w ramach Klubu Innowacyjnych Przedsibiorstw uczestniczy w cyklicznych spotkaniach. Celem portalu edukacyjnego Akademia PARP (www.akademiaparp.gov.pl) jest upowszechnienie wrd mikro, maych i rednich firm dostpu do wiedzy biznesowej w formie e-learningu. Za porednictwem strony internetowej web.gov.pl PARP wspiera rozwj e-biznesu. W Agencji dziaa orodek sieci Enterprise Europe Network, ktry oferuje przedsibiorcom informacje z zakresu prawa Unii Europejskiej oraz zasad prowadzenia dziaalnoci gospodarczej na Wsplnym Rynku. PARP jest inicjatorem utworzenia Krajowego Systemu Usug, ktry pomaga w zakadaniu i rozwijaniu dziaalnoci gospodarczej. W ponad 150 orodkach KSU (w tym: Punktach Konsultacyjnych KSU, Krajowej Sieci Innowacji KSU, funduszach poyczkowych i porczeniowych wsppracujcych w ramach KSU) na terenie caej Polski przedsibiorcy i osoby rozpoczynajce dziaalno gospodarcz mog uzyska informacje, porady i szkolenia z zakresu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, a take uzyska poyczk lub porczenie. PARP prowadzi rwnie portal KSU: www.ksu.parp.gov.pl. Partnerami regionalnymi PARP we wdraaniu wybranych dziaa s Regionalne Instytucje Finansujce (RIF).
Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci ul. Paska 81/83, 00834 Warszawa tel. + 48 22 432 80 80, fax: + 48 22 432 86 20 biuro@parp.gov.pl, ww.parp.gov.pl Punkt informacyjny PARP tel. + 48 22 432 89 9193, 0 801 332 202 info@parp.gov.pl

Stowarzyszenie Inicjatywa Firm Rodzinnych powstao w 2008 roku. Celem stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych (IFR) jest integracja rodowiska, wspieranie rozwoju oraz pomoc w rozwizywaniu specyficznych problemw przedsibiorstw rodzinnych (takich jak na przykad sukcesja, konflikty na styku rodzina-firma czy doskonalenie kadr), wymiana dowiadcze, a take promowanie idei wolnoci gospodarczej, pastwa prawa, spoeczestwa obywatelskiego oraz standardw etycznych. Wane jest, aby rozwj kraju odbywa si z uwzgldnieniem opinii, potrzeb i wkadu w ycie publiczne rodowiska firm rodzinnych. Swoj strategi dziaania Stowarzyszenie opiera na trzech fundamentach, ktrymi s wartoci, misja i wizja. Wartoci to wzorce postpowania, ktre nie mog by naruszane w realizacji wizji i misji Stowarzyszenia. S nimi: 1. dziaanie na rzecz dobra wsplnego, 2. zaufanie, 3. budowanie partnerskich relacji. Misja to naczelne zadanie, jakie stawia sobie Stowarzyszenie, a jest nim budowanie rodowiska wzajemnego wsparcia firm rodzinnych. Wizja okrela, jak organizacj Stowarzyszenie chce by w perspektywie najbliszych lat aktywn organizacj zbudowan na wartociach i uwarunkowaniach spoeczestwa wiedzy. Strategia okrela drog realizowania misji przez osiganie stanu okrelonego przez wizj. Na najblisz przyszo Stowarzyszenie stawia przed sob nastpujce cele strategiczne: 1. budowanie spoecznego poczucia, e firma rodzinna jest wartoci sam w sobie, 2. budowanie wsplnoty firm rodzinnych majcych potrzeb dziaania na rzecz dobra wsplnego, 3. budowanie systemu wsparcia firm rodzinnych. Swoje cele Stowarzyszenie realizuje poprzez organizowanie szkole, umoliwienie wymiany dowiadcze midzy firmami oraz promocj przedsibiorczoci rodzinnej w mediach. Od czterech lat organizowane s oglnopolskie zjazdy firm rodzinnych pod nazw u-Rodziny. Patronat medialny nad tymi wydarzeniami objy midzy innymi TVN CNBC, TOK FM, Newsweek, Puls Biznesu, Dziennik Gazeta Prawna, Harvard Business Review Polska; patronat merytoryczny PricewaterhouseCoopers, Grant Thornton, Szkoa Biznesu Politechniki Warszawskiej, Akademia Leona Komiskiego, Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci, a gomi byli midzy innymi Jerzy Buzek, Janusz Steinhoff, Adam Szejnfeld i Marek Zieliski. Inicjatywa Firm Rodzinnych ul. Smolna 14 m 7 00375 Warszawa www.firmyrodzinne.pl sekretariat@firmyrodzinne.pl