Arhitektura je umjetnost koja daje mnogo vie od samog vizuelnog doivljaja.

Ona predstavlja iskaz jedog umjetnika kroz ideju,crte I realizaciju te ideje,njeno pretapanje iz nestvarog u stvarno,njeno raanje I nastavak postojanja u oku posmatraa. Kroz nju se ogleda mentalitet jednog naroda,nain ivota I razmiljanja,njegova kultura kroz raznovrstan sadraj koji joj daje odreene karakteristike,kao I mentalitet pojedinca,odabranih individua koji daju svoj doprinos, ime upotpunjuju arhitekturu kao umjetnost u pravom smislu te rijei. Ona daje potpun osjeaj stvarnosti zbog svoje opipljivosti i upotrebljivosti, to nije sluaj sa ostalim umjetnostima. Kao sto je Frank Lojd Rajt rekao: Unutranji prostor je stvarnost objekta. Zato je arhitektura najzahtjevnija i najkompleksnija umjetnost. Njena sloboda je esto ograniena svakodnenim i obinim zahtjevima korisnika, kao i mnotvom uslova koji trebaju biti zadovoljeni. Nasuprot tome,ljudska mata nema ogranienja. Dobrim kombinovanjem ove dvije stvari,kao I napretkom tehnologije,nastaju velianstvena izdanja, vrijedna divljenja kao I svakog uzdaha koji izmame. Dakl,pravo umjetniko djelo nastaje kada pored svih tih zahtjeva, arhitekta uspije da se izdigne iznad ogranienja i pretvori ih u saveznike. Moemo primjetiti da crnogorske zgrade cuvaju istoriju Crne Gore od zuba vremena. Svaki dogaaj moemo ispratiti kroz njih, od uticaja crkve, razvoja gradova, podjele crkve na istocnu i zapadnu I svaka prica svoju pricu. Zaista, jedna setnja Kotorom, gradom uokvirenim bedemom iz perioda Mletaka, budi osjecaj za prosla vremena i osjecaj za lijepim. Za vrijeme romanike gradovi su povecavali svoju ekonomsku i politicku snagu i mnoge graevine koje datiraju iz tog doba svjedoce o borbi sa crkvom, postavljene na najljepsem mjestu,oko koje se odvijao zivot grada. Katedrala Svetog Tripuna je najpoznatiji primjer srednjovjekovnog doba,a Cetinjski manastri najambicioznija graevina Crnojevia,koja je ugled ostalim manastirima. Sto se tice islamske arhitekture susrecemo se sa citavim nizom monumentalnih graevina koje su bile namjenjene za javnu upotrebu. Turci su najcesce gradili mostove i vonja utvrenja. Za vjernike su bile namjenjene Husein-Pasina dzamija u Pljevljima, Omerbaia damija u Baru, Careva damija u Plavu. A glavna asocijacia za Ulcinj i dalje je Sahat kula. Nas narod morao je da misli i na zastitu i bezbjednost od neprijatelja, narocito u primorskim gradovima. S toga, bile su k Drugi svjetski rat, osim sto je odnio veliki broj zivota I pogorao ekonomsko stanje,takoe je razruio Crnu Goru,oskrnavio mnoga mjesta I unitio dio istorije koje su ona uvala u sebi. Nakon tog perioda poeo se primjenjivati koncept savremene arhitekture,poevi od obnove zemlje, razvoja saobraajne infrastruktre, urbanizacije, industralizacije, turizma, do borbe sa novim problemima nakon zemljotresa iz davne 1979.

Gdje je arhitektura dananje crne gore? Dok se grade kule i gradovi na Dajbabskoj gori i i te kako probijaju budzeti, a nikome nije jasno emu to zdanje, fasade starih zgrada obiluju ruglom. U starim, a dobro ambijentalno uredjenim kvartovima podizu se zgrade modernog tipa koje narusavaju ravnotezu I ve uspostavljeni sklad. Stara varo je klasian primjer arhitekture bez arhitekata. Vidni su primjeri koji ukazuju na samoinicijativu investitora bez konsultacija sa arhitektom. Nadogradnje objekata bez kakvkog estetskog smisla, a iz ciste potrebe korisnika, kvare arhitekturu objekta. Takodje je prisutna i neuskladjenost boja na fasadama kao i mnogi drugi nedostaci. Sve u svemu, arhitektura Crne Gore je vec dekadama u tranziciji, a pomaka u cistom arhitektonskom smislu nema. Ljudi na poziciji su uglavnom nedvoljno upueni u ove oblasti, to dovodi do posmatranja veine stvari kroz materijalnu stranu. Jezgro jednog grada, mjesto okupljanja, gradski reper-ulica Slobode, treba da bude slika na razglednici Podgorice,olienje glavnog grada I ponos Podgoriana. Potrebno je posvetiti panju tom dijelu,unoenju ivosti u pogledu oblika,boja, stvaranju novog I preureenju starog,nasuprot kvarenja utiska podgorice kvartom kod krivog mosta, i zgradama poznatijim kao benetonke. Ulice su ogledalo grada. U sustini nam svojim profilom pomazu da razumijemo grad, bio on izrazito urbana sredina sa brzim nacinom zivota ili mirna sredina. Nasa zapazanja se baziraju na vizuelnom efektu objekata tako sto su odredjeni sadrzaji prepoznatljivi na prvi pogled. Medjutim, svaka medalja ima 2 strane. Tako se mora se odati priznanje mozda najljepsoj i najuredjenijoj ulici u podgorici-njegosevoj. Jos jedna svijetla tacka je djeciji park u neposrednoj blizini parka petrovica, kao i okolne stambene zgrade koji vam zbog svoje mirne i tihe okoline stvaraju osjecaj da se uopste ne nalazite u podgorici. Postavlja se pitanje kada ce pravi ljudi dospjeti na prava mjesta? Da li ce nove generacije arhitekta i urbanista uspjeti da poklope olovke proslosti i uvedu inovacije? Da li ce uspjeti napraviti promjene koje ce ovaj grad dovesti na nivo koji treba da dostigne. (reformatorarhitektura cega na svog) Kao sto sam naslov kaze, grad treba da se ponasa kao velika kuca, i shodno tome bude uredjen prema potrebama svih korisnika, a da zadovoljava kriterijume estetike.

Alberti-grad je velika kuca a kuca je mali grad