Phap Tu Tay Tang Cho Phat Tu Nhap Mon

0
PHP TU TY TNG
dnh cho Pht t nhp mn
Php Tu Ty Tng dnh cho Pht T Nhp Mn
c t-lai Lt-ma
ni v tri kin, ch qun v hnh ng theo Pht Gio Ty Tng
Hng Nh chuyn Vit ng
SCH N TNG KHNG BN n tng in t 02/2007, c sa cha
1993 His Holiness the Dalai Lama Vietnamese translation 2006 Hng Nh Ty nghi ph bin trn mng Internet vi iu kin gi nguyn ni dung v khng bn. Mun in sch n tng, xin vui lng lin lc vi chng ti. hongnhu@gmail.org
Ba trc: c t-lai Lt-ma, nhip nh Alison Wright Tranh pht ha rut sch, ha s Kelsang Wangmo. Ba sau: Pht Thch Ca Mu Ni, ha s Kelsang Wangmo
Nguyn bn ting Anh CULTIVATING A DAILY MEDITATION Selections from a discourse on Buddhist view, meditation and action, by Tenzin Gyatso, His Holiness the Dalai Lama Library of Tibetan Works and Archives First Print 1991 - Reprint 1993
Mc lc
Li Gii Thiu Bn Dch Vit Ng .........................9 Tri n ....................................................................10 Li nh xut bn ...................................................11 Li ni u ............................................................17 Chng 1. Thi v Hnh ng .........................23 A. c im Pht gio Ty tng .............................. 25 B. Tht tnh ca Tm ............................................... 32 C. Hi p ................................................................ 39 Chng 2. Thc cht ng tu .............................49 A. Nh .................................................................. 51 B. Ng ...................................................................... 55 C. Hi p ................................................................ 57 Chng 3. Hai php tu trng yu .........................73 A. Tm Bi K Chuyn Ha Tm ............................ 75 B. Mt php thin Ty tng ..................................... 83 C. Hi p ................................................................ 93 Chng 4. Tng quan Pht gio .........................103 A. Tn gio v i sng......................................... 105 B. T v duyn khi.......................................... 106 C. Tiu tha, i tha, mt tha............................. 113 D. Mi trng thch hp ........................................ 114 E. Biu tng qui y ................................................ 116 F. T th ngi v phng php th........................ 119 G. Hi p .............................................................. 121
Chng 5. Khai m tr gic ............................... 129 A. Tm nguyn ......................................................131 B. Tm thc ............................................................132 C. V minh chp ng ..............................................137 D. Qun tng qui y Tam bo ................................142 E. Pht tm b ....................................................144 F. Hi p ...............................................................153 Chng 6. ng i ca Pht ............................ 159 A. Qun tm b ..................................................161 B. Thin ch ............................................................163 C. Tng ch ............................................................169 D. Qun tnh Khng ...............................................174 E. Hi p ...............................................................180 Ph Lc 1. Php Thin Mt Tng n Gin dnh cho Pht T Nhp Mn .................................... 195 Ph Lc 2. Tm Bi K Chuyn Ha Tm ............ 210 Bn ting Vit .........................................................210 Bn ting Anh .........................................................213 Sch c t-lai Lt-ma trch dn..................... 215
Ghi ch: Ch thch trong ngoc n ( ) l t nguyn bn ting Anh. Ch thch trong ngoc vung [ ] v ch thch cui trang l ca dch gi bn Vit ng thm vo.
Li Gii Thiu Bn Dch Vit Ng
10
Tri n
Sch ny c dch sang Vit ng vi tm nguyn ni cht duyn lnh gia hai nn Pht Gio Vit Nam v Ty Tng. Xin gi ni y tm lng bit n su xa ca chng con i vi hai v thy hin mt, HT Thch Tr Quang v c t-lai Lt-ma, rng lng t bi khai m chnh php, a chng con vo vi ng tu gic ng. Thnh knh tri n Geshe Lhakdor, gim c Th Vin Lu Tr Kinh in Ty Tng [LTWA], hoan h cho php chng con dch tp sch ny. Thnh knh tri n Lama Zopa Rinpoche, gim c tinh thn Hi Bo Tn Truyn Thng Pht Gio i Tha [FPMT], lun khuyn khch chng con trong cng trnh dch thut. Chn thnh cm t Michael Muller v International Kalachakra Network [IKN] nhit tnh mang bn tho knh dng c tlai Lt-ma. Cm t i c Thch Hong Tt, cc o hu Nguyn nh Hoch, inh Lc, Nguyn c Trung, Nguyn Th ng, Hng An, Hng Thi, cng nhiu o hu gn xa chung tay gp sc cho vic n tng c hon thnh m mn. c bao cng c, chng con xin nguyn hi hng php gii chng sinh.
Hng Nh
11
Li Nh Xut Bn
(trong n bn Anh ng) Gyatsho Tshering Gim c LTWA [Th Vin Lu tr Kinh in Ty Tng] Dharamsala, H.P. India 25.12.1990
Thng 4 nm 1985, ri thng 10 nm 1986, c t-lai Lt-ma hai ln thuyt ging v tri kin, thin qun v hnh ng trong Pht gio. Phn ln c ta l ngi n. Chng trnh ny do mt s bng hu ti New Delhi thnh cu v t chc. Bui php thoi din ra trong bu khng kh trang nghim thn mt. Bi ging v phn hi p u c thu bng. Khi nghe li bng ghi m, chng ti nhn ra bi ging ny bao gm c mt tm nhn su rng v nht qun v Pht gio. Nu chu kh ghi chp, hiu nh, in thnh sch, chc chn s mang li nhiu li ch n cho c gi khp ni trn th gii. Bi ging ca c t-lai Lt-ma nhc n y mi im trng yu trong Pht php, vch ra phng php tu gin d v r rng nhm gip Pht t xy dng cng phu tu tp mi ngy. c t-lai Lt-ma cn gii thch cn k v phng php pht tm t bi, khai m tu gic tnh Khng ngay trong i sng hng ngy. Cui mi bi ging c phn hi p. Cu hi nu ra rt a dng, lin quan n nhng vn thc tin Pht t gp trong qu trnh tu hc.
12
Php Tu Ty Tng
Vo n chng ba, c t-lai Lt-ma gii thch v hai phng php tu da trn hai bi php ngn. Bi th nht l Tm Bi K Chuyn Ha Tm [Eight Verses for Training the Mind], do mt v cao tng dng Kadampa sng vo th k th 12 son. Trc y Th Vin Lu Tr Kinh in Ty tng [LTWA - Library of Tibetan Works and Archives] tng xut bn lun gii ca c t-lai Lt-ma v php tu ny. Bi php th hai do chnh c t-lai Lt-ma son hai thp nin v trc theo yu cu ca John Blofeld, mang ta Php Thin Mt Tng n Gin dnh cho Pht T Nhp Mn [A Tantric Meditation Simplified for Beginners]. Bi php ny hng dn phng php qun tng cn bn, bt u bng cch chun b ch ngi thin, lp bn th, chn t th ngi, khi tm qui y, pht tm b , qun tng triu thnh ci Pht, ly lm mc ch qun, phng nh sng, tng ch, v.v... Nghi thc qun tng ny c i c Tenzin Khedup dch sang Anh ng vi s hp tc ca Mr. John Blofeld, do Private Office xut bn nm 1971, nh km trong phn ph lc [xem cui sch]. c gi nn c vi ln trc khi bc vo chng ba, v trong chng y c t-lai Lt-ma s ging v bi php ny, v s cn nhc n rt nhiu trong nhng chng k tip. Li ging ca c t-lai Lt-ma ch yu l gip Pht t xy dng cng phu tu tp hng ngy. Nghi thc qun tng c son theo truyn thng Pht gio Ty tng. Cnh qun tng c chn l c Pht Thch Ca Mu Ni cng bn v i B tt h php: B tt Quan T Ti, B tt Vn Th, B tt Kim Cang Th v B tt Quan m Tara1. c t-lai Lt-ma gii thch cn
1
Avalokitesvara, Manshujri, Vajrapani, Tara.
Li Nh Xut Bn
13
k v ngha hin thn ca bn v i B tt. Ngi cn hng dn cch dng sc tng v minh ch ca ch B tt lm mc ch qun. Mi ti khc c cp n ch l lm r hn nn tng ca php tu ny. Bt u bui ging, c t-lai Lt-ma ni: y l ln u tin ti ging Pht php trc thnh phn ng o ngi n. V qu v l ngi n, nhng g ti sp ni y u thuc v qu v, khng thuc v ti. c t-lai Lt-ma li ni : ngi Ty tng c tn gio ring trc khi Pht php du nhp vo min t tuyt nhiu th k v trc. Theo ti ngh, ngi dn Ty tng khi y tr thng minh v tinh thn ci m so snh gia hai nn tn gio, tn gio gc Ty tng v Pht gio, cui cng, phn ln ngi dn Ty tng u chn Pht gio lm tn gio ca mnh. T hn mt ngn nm nay, Pht gio c bo tn Ty tng, mang li li lc ln lao cho tng ngi dn Ty tng cng nh cho nn vn ha Ty tng ni chung. Trong bui ging php hai ngy sau , c t-lai Lt-ma gii thch: c nhiu ngi bn ngoi quc ni vi ti rng gi tr ln nht ca ngi dn Ty tng nm tri tim nhn hu, tinh thn trong sng, lun thn thin nhit thnh. Ti tin rng ngi Ty tng c nh vy l nh tu theo Pht php, vin ngc qu gi nht ca n . Khng c Pht php, chng ti khng th no c c nim vui v sc mnh tinh thn ni trn. c bit trong ba thp nin gn y, Pht gio mang li cho chng ti bit bao l li ch, khi chng ti phi chng kin cnh t nc b chim ot, ngi thn b thm st, chnh mnh phi sng lu vong trn vng t l. X n li rng lng cu mang, y l iu chng
14
Php Tu Ty Tng
ti khng bao gi qun. Li cng khng th qun mi quan h tinh thn gia n v Ty tng qua Pht gio. V vy, bt c lc no cc bn ngi n mun tho lun v Pht php, ti lun cm thy c bit vui mng. Cng nh c t-lai Lt-ma vui mng c ni v Pht php trc c ta ngi n, LTWA [Th Vin Lu Tr Kinh in Ty Tng] cng v cng cm kch bit n x n i vi ngi dn Ty tng cc k tt trong nhiu nm qua. Chng ti thi thc vi mun ph bin rng ri ni dung bui ni chuyn ny. Trong tinh thn , LTWA tm gp gio s Dexter Roberts trng i hc Montana, mt ngi bn lu nm, nh hiu nh tc phm ny. Gio s Roberts chp thun li thnh cu, nh cun sch c thnh hnh. Bn chp tay c hai thnh phn danh d ca Vn Phng Nghin Cu Dch Thut LTWA l Jeremy Russell v Glenn H. Mullin t m hiu nh. Xin chn thnh cm n cng lao ca hai v. Ti c bit gi li t n n ng Rajiv Mehrotra, nh in nh New Delhi ng ra thnh cu v t chc bui ni chuyn, li ht lng khuyn khch nng trong qu trnh ph bin tp sch ny. Cng xin cm n dch gi Ven. Thupten Jinpa; cm n Anila Ursula chp bng ghi m ra giy; cm n Namgyal Dolma v Tsering Norzom gip rt nhiu v phn vi tnh; v xin cm n Jim Woolsey, Norbu Chophel b cng xp bn in. Cng xin ni thm, li ging ca c t-lai Lt-ma c thay i cht nh cho ph hp vi th vn vit. c t-lai Lt-ma
Li Nh Xut Bn
15
phn ln ging bng ting Anh, thnh thong nh n thng dch vin. Chng ti c gng ht sc gi ging vn cho tht trung thc v nht qun, ng thi khng lm tht thot ni dung cng khng lm mt i hng v c o trong t tng cng nh trong cch ni chuyn ca c t-lai Lt-ma. Th t bi ging v th t trin khai t tng u c gi nguyn khng thay i. Trong qu kh, c rt nhiu bui ni chuyn gia c t-lai Lt-ma v gii tr thc n c ph bin qua bo ch sch v. c t-lai Lt-ma thng tip xc trao i vi cc bn ngi n, cng thng n thuyt trnh cc trng i hc v.v... Thm vo , c nhiu ngi n n nghe c t-lai Ltma thuyt php, c bit l ngi n quanh vng Hy M Lp Sn. Tuy vy, c ta ngi n trong cc bui ni chuyn trn ni chung ch chim thiu s so vi ngi Ty tng n nghe. V vy phn ln nhng g c ging thng thch ng vi phn ng c ta khng phi ngi n. C ta ca bui ni chuyn thng 10 nm 1986 thuc thnh phn ngi n thnh th tn tin. V vy c t-lai Lt-ma trnh by Pht php ph hp theo . Bui ni chuyn a n kt qu v cng tt p, v LTWA rt vui mng c ph bin ni dung bui ni chuyn ln y n vi thnh phn c gi ng o qua cun sch ny. Cm tng chnh khi nghe bui ni chuyn l Pht gio tuy l tn gio nhng tht s l mt phng thc sng, mang li hnh phc, ha bnh, lm sao cho i sng c ngha, lm sao ha ng vi i sng v mi trng xung quanh. l mc ch chnh ca phng php ch qun dy y. Lun lun gi
16
Php Tu Ty Tng
trong tm hnh nh sng ng ca Pht v B tt, nui dng ngun cm hng ca nm c tnh Pht - t ti, t bi, tr tu, nng lc v li ch chng sinh - nh i sng chan ha hnh phc an bnh; cuc sng tr nn tht s c ngha.
Gyatsho Tshering Gim c LTWA
25.12.1990
17
Li Ni u
(trong n bn Anh ng) Rajiv Mehrotra New Delhi, India, 10.01.1991
Ngi ta thng ni Pht gio bin mt trn x n l v tinh thn Pht gio qu phng khong. Ngay trn vng t m, Pht gio ri cng v thng nh tt c mi iu trong cuc sng, dn dn trn ln vi n gio, n khng cn gi c sc thi ring. c Pht c xem l ha thn th chn trong mi ha thn ca thn Vishnu, chuyn t thn th sang thn ngi. n gio quen vi khi nim ti sinh, mang khi nim ny gn lin vi vai tr x hi ca thn Vishnu. Mi khi n gio gp him ha, thn Vishnu t ci tri Vaikuntha s ha thn vo ci ngi vn hi trt t. c t-lai Lt-ma c xem l ha thn ca B tt Quan T Ti, tm t bi ca Pht, ngay trong thi im in o xo trn ny, ch ng ca c t-lai Lt-ma tht c bit trong lng ngi dn x n. Trong hn ba thp nin lu vong x n, c t-lai Lt-ma v ngi dn x n kt mi quan h tht c bit. t nc vi sinh hot tn gio cc k a dng, vi bit bao nhiu tn ngng thn linh, c t-lai Lt-ma ni bt l mt bc thy y t bi, tr tu, vi chng ng su rng. mi thnh phn tm n c t-lai Lt-ma, t nng dn cho n sinh vin i hc, t
18
Php Tu Ty Tng
nh kinh t thnh cng cho n nhn vin x hi, c dn thng, c nh chnh tr, c nhng ngi khng quan tm n tnh trng chnh tr ca Ty tng, cng n tm c t-lai Lt-ma xin h nim gi gn. c t-lai Lt-ma c mi i ging thuyt, mi ch tr cc bui khnh thnh, mi tham d cc bui hp a tn gio, mi ni chuyn trong vng thn mt. X n khng ngng mi n c t-lai Lt-ma. B li, c t-lai Lt-ma lun xem x n l t nc tinh thn mang Pht gio n cho ngi dn Ty tng t hn ngn nm v trc, v by gi li cu mang hn trm ngn ngi dn Ty tng lu vong, nh Pht gio vn cn c gi gn sng ng. V vy c t-lai Lt-ma lun gp sc a Pht gio v li t m ca Pht. X n t lu thi khng cn l x s ca Pht gio. Khng bao gi mang tinh thn truyn gio, Pht gio ngy nay c th hin qua n ci trn khun mt hin ha ca c t-lai Lt-ma, n ni c nhng li l nghim trang nht cng ch nhc nh hnh trnh no cng c th l hnh trnh hnh phc. c t-lai Lt-ma chp thun li mi, n ging v cng phu tu tp hng ngy theo Pht gio. Mt nhm nh mi lm ngi, bao gm dn thnh th, tr thc, ton l ngi x n, phn ln l Pht-n gio, t Delhi cng nhau ko n Dharamsala, bt chp nhng nguy him bo ng ang xy ra Punjab, d bui thuyt php ba ngy ca c t-lai Lt-ma. Bui thuyt php ny din ra qu tt p, nn mt bui ni chuyn khc li c t chc vo thng 10 ti New Delhi, cho mt nhm ng ngi hn, khong 75 ngi. Sch ny gom li tt c nhng g c ging trong hai ln ni chuyn trn.
Li Ni u
19
Ai tng nghe c t-lai Lt-ma ging php cng hiu rng khng ai c th chuyn li trn vn li ging ca c t-lai Ltma vo trong trang sch. Li ging ca c t-lai Lt-ma c nng lc nh hng phi thng, li ging ng nht, nhng ngha i vi ngi nghe li phong ph khng cng. Phn ln bi ging c thuyt bng ting Ty tng, thng dch ra Anh ng, cng c khi c t-lai Lt-ma ct ting ci sng khoi, dng ting Anh trc tip ni chuyn vi c ta. Tm ngi nghe rng ng mnh m, trn y nhng cm xc kinh nghim m bnh thng chng ta ch l m bit n. Qun nim v lng v tha, v tm b , vi s dung ha gia xut th v nhp th, hin kinh v mt kinh. c t-lai Lt-ma lun to kinh ngc, o ln thi quen, nh bt khng nh v cuc sng. Ngi khng ngn ngi tr li ti khng bit! cho nhng cu hi khng th tr li. Ngi chia s kin thc, chng ng, vi phong thi t ha y phng khong. Khng sch no c th thay th cho kinh nghim gp g trc tip mt v thy chn chnh. Bi ging ln ny nhc n mi im trng yu trong Pht php, nhm xy dng cng phu tu tp hng ngy da trn Pht gio i tha mt tng. Thng thng mun tu mt php ngi tu phi trc tip th khu php truyn tha t mt v o s. Nu l mt php thuc cc b cao, ngi tu li cn phi nhn php qun nh, nh vo m tm thc ngi tu c kh nng tip nhn nhng phng thc hnh thin phc tp, c th nng vo v thy dn o bc qua tng giai on tu chng. Phng php tu c t-lai Lt-ma dy y, ngi tu khng cn nhn php qun nh vn c th tu theo to duyn vi Pht gio mt tng. Trong s nhng ngi tham d ln ni chuyn , c nhiu ngi v sau pht b tm, nhn php
20
Php Tu Ty Tng
qun nh. i vi quan nim n ni chung, mt tng khng c xem trng lm. Khng r l v sch v Ty phng trong bui u tip xc ln n mt tng rt nng n, v ngi n chu nhiu nh hng t sch v Ty phng qua thi Anh thuc, hay v chnh n gio qua qu trnh pht trin di tm nh hng ca ngoi quc nh gi sai lm phn tnh dc ni trong mt tng. Mt tng qu c nhn mnh v tnh dc, mt trong nhng nng lc rt mnh ca con ngi. Tuy vy tnh dc y khng gii hn tnh dc. Pht gio ni ai cng mun vui, khng mun kh. V ai cng c kh nng thc hin iu ny. Pht gio mt tng ni rng chuyn kh thnh vui khng nhng l vic c th lm c, m cn c th lm rt nhanh chng nu vn dng tt c mi nng lc, c bit l nng lc n t tham dc. Nu kho vn dng, tham dc s l mt trong nhng nng lc ln nht con ngi c th dng chuyn ha tm thc. Tham dc rt kh vn dng, cn bit cch mi c th da vo ngun nng lc ny bung x lun hi, t an lc chn chnh. S khc bit gia Pht gio mt tng v t gio t gio ngha l nhng phng php hnh lc mt tng ngoi o m ngi n nghi ngi - nm s t ch v mc tiu vn dng tnh dc. c t-lai Lt-ma nhn mnh vo lng v tha, vo tm b , l nn tng rng ct ca con ng tu. Mi hnh ng u phi nhm tng trng tm b . Chng ta cn thm thun tm mnh trong , thng n li li ging t nhc nh mc tiu ca con ng tu. l ct ty ca bi tng c t-lai Lt-ma nhc n: Tm Bi K Chuyn Ha Tm.
Li Ni u
21
Khng li no c th t by trn vn tm lng bit n ca chng ti i vi c t-lai Lt-ma, vi gio php ngi mang n, v vi li chp thun c in v ph bin sch ny. Chng ti ch mong c gng ht sc c th n p c phn no. Thay mt tt c nhng ngi may mn c tham d bui thuyt php, trc ht ti xin cm n Ven. Thupten Jinpa thng dch tht ti tnh li ca c t-lai Lt-ma, mt th gi kin nhn vi chng ti ngay c sau bui ging; xin cm n Tenzin Geyche vn phng th k ca c t-lai Lt-ma, v Tashi Wangdi ca vn phng Delhi, gip t chc bui thuyt php ny; xin cm n Gyatsho Tshering, gim c LTWA [Th Vin Lu tr Kinh in Ty Tng], ngi b nhiu cng kh, kt hp cng lao ca rt nhiu ngi thc hin sch ny. Rajiv Mehrotra 10.01.1991
22
23
Chng 1. Thi v Hnh ng
24
c Bn s Thch Ca Mu Ni Pht
25
A. c im Pht gio Ty tng Thng thng c hai li ging Pht php. Mt l o s ging cho t: trong trng hp ny, by t lng thit tha i vi gio php, lng tn knh i vi thy, t c khi phi sm hi v cng dng ni tm v ngoi vt trc khi nhn php. Hai l bn ni vi bn, gia ngi ging v ngi nghe khng c quan h thy tr, v vy khng cn cu n l nghi hnh thc. Chng ta chn cch ni chuyn sau, gia bn vi bn. Bui ni chuyn thn mt ny s khng da trn cun kinh no c bit, ti ch xin ni v tinh yu ca Pht php. C g thc mc, xin qu v c t nhin t cu hi. Ti ngh quan trng nht l phi c c cht khi nim chnh xc v Pht php. Pht php Ty tng l mt truyn thng sng ng ch khng ch l gio php khu truyn. Cng ng Ty tng t nn tuy b nh nhng vn c nhiu v thy chng ng rt cao. Ngy nay, truyn thng Pht gio c lu truyn Ty tng vn hy cn l mt truyn thng chn tu thc chng, cc k sng ng. Mc d nh ni, bui ni chuyn ny khng cu n hnh thc, nhng v ti l mt sa mn, trc khi bt u ti xin c li tn dng c Pht C m:
26
Php Tu Ty Tng
Tn dng Pht tuyt ho L bc thy ti cao dy l duyn khi Khng dit cng khng sinh Khng on cng khng thng Khng n cng khng i Khng mt cng khng khc Vng bt mi h lun L an lc chn chnh. Qu v c l tng nghe qua Pht gio c hai tng phi chnh, i tha v tiu tha. Pht dy tiu tha cho i chng, dy i tha cho mt s t. i tha c nhiu phng php chuyn ha tm, gi l hin php, li c c nhng phng php vn dng kh v lun xa trong c th, gi l mt php. Pht gio truyn sang Ty tng t nhiu th k qua, mang y c ba lp gio php l tiu tha, i tha hin php v i tha mt php, kt hp thnh mt ng tu nht qun. Ly trng hp ca ti m ni, ti th gii t kheo theo b lut T kheo gii, thuc phn ct ty ca gio php tiu tha. C ch hnh ng hng ngy ca ti u thun theo gio php y: ti sng np sng ca ngi xut gia. Theo Pht gio Ty tng, t kheo th 253 gii, phi nghim gi 253 gii ny. Thm vo , mi ngy ti u ngi thin ch (shamatha, zhi gnas) v thin qun (vipashyana, lhag mthong) theo php tu tiu tha. Tuy vy, cng phu chnh ca ti li thuc v i tha:
27
da trn nn tng ca i bi (karuna, snying rje) v i t (maitri, byams pa) pht b tm (bodhicitta, byangchub sems) v thc hnh su hnh ton ho l Th, Gii, Nhn, Tn, nh v Tu. Tt c nhng iu ny thuc v phn ct ty ca Pht gio i tha. Thm vo , ti cn tu theo phng php qun tng H Pht Du Gi [deity yoga] trong mn la. y l phng php hnh tr thuc gio php i tha mt tng. Vy c th ni Pht gio Ty tng l ng tu kt hp c ba lp gio php. y l c im ca Pht gio Ty tng, phng php tu y c bit phong ph sc tch. bt u mt cch n gin, c th ni rng gio php ca c Pht Thch Ca Mu Ni bao gm hai phng din l hnh ng v quan nim. Theo li Pht dy, ci gi l "quan nim" phi l tinh thn bt bo ng, l tm bt hi (ahimsa, tshe med zhi bal lam). Tm bt hi c ngha l khng gy hi v ng thi mang li ch n cho ngi khc. Hu ht mi tn gio ln u ni ti tinh thn bt bo ng, dy con ngi phi c tri tim nng m, nui dng tm tnh tt lnh, gi tm lng nhn i. Mc tiu ca mi tn gio ln u ging nhau im ny, u hng ti bnh an nhn loi. Tuy vy, thc hin mc tiu , mi tn gio li c mt h thng trit l khc nhau. Con ngi khng ai ging ai, v vy mi ngi phi t xt ly kh nng khuynh hng ca chnh mnh chn mt h thng trit l cho thch hp. Nhng d chn h thng trit l no chng na, mc tiu
28
Php Tu Ty Tng
chnh ca tn gio vn l iu phc tm thc, m rng con tim. D c nhiu h thng trit l khc nhau, nhng mc tiu chung vn l lm sao cho tr thun, cho tim nhn hu. Hy th nhn t gc ny xt v hai h thng trit l hu thn v v thn. Nhiu tn gio cng nhn c mt ng sng to vn nng to ra vn vt v con ngi. Sng thun theo ca ng sng to th c hnh phc bnh an. C nhn con ngi khng c g ng ni, ch ng sng to mi tht quan trng. Mi s u do ng sng to m c, c nhn con ngi khng nn i ngc ng sng to. Ni vy s nhiu ngi thy hp l, sng thun theo , nh vy tm c qun bnh trong i sng tinh thn v o c. Li c ngi mang khuynh hng hoi nghi, ch tin vo mi tng quan gia mnh v cuc sng. Khi nghe ni mi s khng nm trong tay ca ng sng to m nm trong tay ca chnh mnh, h s thy hp l, nh tm c qun bnh trong i sng tinh thn v o c. Pht gio thch hp vi loi ngi sau. Mc d cng c th ni rng hi ngi l tri vi Pht, nhng y khng phi l ni dung ca Pht gio. Pht dy kh au m mnh khng mun, hnh phc m mnh mong cu, tt c u do nhn qu m thnh. V vy con ngi c kh nng iu khin vn mnh ca chnh mnh. Pht gio khng cng nhn c ng sng to. ng sng to tht s, chnh l tm. Tm vn trong sng. Nu ng c trong sng th lm g ni g cng u l hnh ng tch cc,
29
to qu tt lnh, mang li kinh nghim bnh an hnh phc. Ngc li, ng c hnh ng nhim th lm g ni g cng ch gy hi cho ngi, gieo qu kh au. Khng th trch ai khc, ch do ni mnh. Trch nhim ca i sng ny mi ngi phi t gnh ly. Pht gio cng c ni n hin tng t sinh, nhng hon ton khng c g c th gi l thng hay l ng sng to vn nng. ging v tinh thn bt hi, Pht dy tri kin duyn khi, v duyn khi l tr tu ca tm bt hi. Duyn khi trong Pht gio c ngha l tt c hnh phc v kh au u ty theo nhn duyn v thun theo nhn qu m c. V vy mun c hnh phc la kh au, ch cn cy trng nhn hnh phc, vt b nhn kh au. L duyn khi c trnh by cn k qua mi hai chi duyn khi, u tin l v minh [m qung], v cui cng l lo t [gi v cht]. Mi hai chi duyn khi c gii thch theo m hnh mt chu k. Tuy vy, trong thc t, khng phi con ngi bt u vi v minh, kt thc vi lo t, m tht ra c rt nhiu nim v minh, mi nim u c tc dng ring, ko theo mt kip ti sinh trong tng lai, to thnh v s chu k hin hu chn cht khng kt thc. Xin nhn mnh y, l duyn khi khng nh tt c mi kinh nghim kh au v hnh phc u l qu, t nhn m sinh ra. Kh kinh dy nhn no sinh qu ny. Tt c mi kinh nghim chng ta ang tri qua u l qu, sinh ra t nhn l hnh ng ca chnh mnh trong qu kh. Ngoi ra khng
30
Php Tu Ty Tng
c ng sng to no khc, cng khng c ng ti cao no hin hu trng tn, vt ngoi nhn qu. Pht dy c hai loi nhn qu. Mt l nhn qu tng ng vi qu trnh nhim, v d nhn c c sinh qu kh au. Hai l nhn qu tng ng vi qu trnh thanh tnh, v d nhn tt lnh sinh qu an lc. Gio thuyt v nhn qu nm trong T diu [bn chn l nhim mu] c Pht ging dy trong thi k chuyn bnh xe chnh php ln th nht. T diu l Kh, Tp, Dit v o. Chn l u tin l Kh , l chn l v Kh. Kh c ba mc khc nhau. Th nht, v au n tinh thn th xc nn kh, loi kh ny gi l kh kh. Th hai, v cuc sng thay i lun lun nn kh, loi kh ny gi l hoi kh. V d nh n khi i, nhng nu c tip tc n mi khng ngng, s gp nhiu vn . Loi kh ny rt thng thy x hi tn tin. c ci g mi l cm thy cc k cao hng: my quay phim, my truyn hnh, xe hi, khi mi c ai cng cm thy vui v hnh phc. Nhng ch c mt thi gian ngn, dn dn hnh phc gim, bt mn tng. Li mun vt ci c, mang ci khc v. C c ci khc, mi s li ti din: mi u tht cao hng, dn dn cm thy kh chu khng tha mn. y l iu Pht gio gi l hoi kh. Th ba l kh au n t hon cnh sng, gi l hnh kh. Nguyn nhn chnh ca kh au l g? l v, trong ci lun hi, nhng thnh phn tm l v vt l ca chng ta u do nghip v phin no sinh ra. [ chnh l hnh kh].
31
Ba loi kh ny u nm trong chn l u tin l Kh . Nit bn l siu thot c ba loi kh au ch khng phi ch hai loi kh au u. Chng ta ngi y, cm thy tht thoi mi, vy l thot c loi kh au th nht l kh kh, tuy nhin vn thng b loi kh au th hai l hoi kh chi phi. C ngi nh tham thin nhp nh, vt ln trn mi cm gic th lu ca kh au hnh phc, tm an tr trong trng thi trung tnh, thot khi c hai loi kh au l kh kh v hoi kh. Tuy vy, ch khi no thot c hnh kh, khi y mi tht gi l nit bn. Mun la kh, phi hiu r nguyn nhn ca kh. Tm hiu v nguyn nhn ca kh l lnh vc ca chn l th hai, chn l v nguyn nhn ca kh, gi l Tp . Nguyn nhn ca Kh c hai, mt l hot ng ca thn v ming, hai l hot ng ca . V d by gi ti dng li ha nh ni chuyn vi qu v, khng kh s nh nhng d chu. Ngc li nu ti dng li d dn, li a tay nh m, khng kh s ngt ngt kh th. Mt ngi khi lm vic g, ni iu g, u lu li n tng trong tm thc ca chnh mnh. Tm thc lu n tng y c gi l nn tng nht thi lu tr nghip. Tm thc y thuc v ai th gi c nhn ngi y l nn tng lin tc lu tr nghip. Chnh v mi hnh ng u gieo nghip trong tm thc, nn sm mun g qu cng s ti, bt k phi i bao nhiu lu. l li gii thch v Kh v Tp . Chn l th ba l s chm dt ca kh, gi l Dit . Kh vnh vin on dit, l nit bn. Phng php dit
32
Php Tu Ty Tng
kh v thnh tu nit bn thuc lnh vc ca chn l th t, ni v phng php dit kh, gi l o . Mun dit kh, phi dit ngay t trong tm thc. o ni v phng php thm nhp nhng tng tm thc cc k vi t, ni y vn c sn mt loi tu gic rt c bit gi l tu gic tnh Khng. gii thot tm thc ra khi phin no v tp kh ca phin no, cn hiu r tu gic tnh Khng ngha l g, cn hiu u l ci Tm c kh nng dit tr mi phin no, trc nhn chn tng ca thc ti. V chng tnh Khng l iu rt quan trng, nn tnh Khng c gii thch qua nhiu mc khc nhau. V d c bn tng phi Pht gio n gii thch tnh Khng qua bn h thng khc nhau, ri t m ta ra thnh nhiu tng phi ph khc. B. Tht tnh ca Tm Kinh sch Pht gio ni rng mun nhn nh s vt c tht hay khng, ch cn xt xem s vt y c phi l i cnh ca nhn thc ng n hay khng. iu c tht l iu do nhn thc ng n nhn bit; nu nh khng phi do nhn thc ng n nhn bit th khng c tht. Hin tng c tht c th chia thnh hai loi: mt l hin tng khi c, khi khng; hai l hin tng lun lun c , v d khng gian. Hin tng khi c khi khng l hin tng duyn sinh, do yu t kt hp m thnh, gi l hu vi. Cn loi hin tng khng phi duyn sinh, khng do nhn duyn kt hp
33
m c, lc no cng hin din, hin tng nh vy gi l v vi. Hin tng hu vi c rt nhiu loi. C loi hu vi hu sc, v d hnh dng, mu sc. Loi ny gom chung li thnh ci Pht gio thng gi l sc php. Li c loi hu vi v sc, tuy cng do cc yu t kt hp m thnh nhng khng c hnh sc, v d tm thc hay kin thc. Li c loi ch hon ton l khi nim tru tng, v d thi gian, ci ti, v.v... Vy cc hin tng hu vi c th l sc, l thc, hoc khng phi sc cng khng phi thc m ch l khi nim tru tng. Sc l tt c nhng g c th nhn thc bng gic quan, nh hnh sc do nhn thc nhn bit, m thanh do nh thc nhn bit, v.v... Thc c hai loi. Tm vng l loi tm thc l thuc trc tip vo gic quan. Tm s l nhng trng thi tm thc ty theo tm vng m khi ch khng ty vo gic quan. Tm vng li c hai loi. Mt l tm thc thuc phm vi ng cn, gi l tin ng thc. Hai l tm thc thuc phm vi ca . Tm s c nm mi mt th. Nm th c mt cng khp, gi l tm s bin hnh, l th [lnh chu], tng [lin tng], t [lo lng, to tc], tc [mong khi], xc [giao tip]. Gi l c mt cng khp, v nm tm ny lun i km tm vng. Bn mi su tm s cn li, c nm tm s bit cnh, mi mt tm s thin, su cn bn phin
34
Php Tu Ty Tng
no, hai mi ty phin no, v bn bt nh tm s.1 By gi ni r hn v tm vng. Loi tm vng thuc phm vi ca ng cn, tin ng thc, lun khi sinh ty theo ba yu t chnh, gi l ba duyn t. Ly v d nhn thc thy c cun sch, nhng ch thy sch ch khng thy bn. Vy cun sch l i cnh ca nhn thc v cng l duyn t pht sinh ra nhn thc thy cun sch. t tng phi T b sa lun b [Vaibhashika] cho rng tm thc c th khi sinh m khng cn i cnh. Lun A T t Ma Cu X2 gii thch i cnh l do nhn cn nhn bit ch khng phi nhn thc. Cc tng phi khc, nh Kinh lng b [Sautrantika] v cc tng phi cao hn, ni rng nhn thc nng theo i cnh nhn bit i cnh. C nhiu quan im khc nhau v mi tng quan gia i cnh v tm thc, ti xin gii thch hin tng ny thun theo h thng ni rng i cnh nm ngoi tm thc. Nh c cun sch trc mt nn ta mi thy cun sch. Vy cun sch l mt trong nhng yu t sinh ra nhn thc thy cun sch; yu t ny gi l s duyn3. Ngoi ra, nhn thc ch c th nhn bit hnh sc ch khng th nhn bit m thanh. Cn no sinh thc ny, vy nhn cn cng l mt
c thm v tm vng, tm s: HT Thch Thin Hoa, Pht Hc Ph Thng, Kha 9, tp 1, bi 3-9. n bn in t ti: http://www.thuvienhoa sen.org/phathocphothong-09.htm 2 Treasury of Manifest Knowledge, Phn: abhidharmakosa. Dch ngha, Thng php lun. 3 condition of observation.
1
35
yu t pht sinh ra nhn thc thy cun sch; yu t ny gi l tng thng duyn, l yu t chnh1. Hi s duyn v tng thng duyn cng cha chc sinh ra thc. V d khi ng, hay khi tm l nh, nhiu khi nhn m khng thy. iu ny cho thy cn mt yu t th ba. Yu t ny gi l v gin duyn, l thc ca thi im i trc2, t sinh ra thc ca thi im theo sau, nh vy nhn thc gic quan c th chuyn thnh kinh nghim tm thc. D c i cnh, c nhn cn, nhng nu b c khng hot ng bnh thng th nhn thc vn khng th pht sinh. Vy b c cng l mt yu t quan trng. Nhng b c t n khng c kh nng pht sinh kinh nghim nhn thc, do cn c mt yu t quan trng khc na lin quan n b c, l thc. Bn thc cn li cng khi sinh tng t nh vy. Nm loi tm thc khi sinh t gic quan ni trn [tin ng thc] khng nm trong lnh vc ca khi nim. V d khi nhn cun sch, d l nhn tng qut, vn s c mt phn tm thc ch n gc bn ny, hay cnh bn kia. Nh ni, h tm b hnh sc thu ht th s xao lng khng ghi nhn m thanh. Hoc nh khi ang chm ch lng nghe mt bn nhc hay, mt tuy nhn nhng khng thy, sau khng th nh. iu ny cho thy ngoi tm thc khi sinh t gic quan ra [tin ng thc] hy cn mt yu t tc ng khc. Yu t ny chnh l thc3. thc c hai loi, thc
1 2
main condition. immediately preceding condition. 3 mental consciousness.
36
Php Tu Ty Tng
c khi nim1 v thc vt khi nim2. thc vt khi nim cn gi l trc chng. C mt vi bt ng kin gia cc tng phi v vn c hay khng c loi kinh nghim trc chng t ly mnh lm i cnh. Tuy vy, mi tng phi u ng rng kinh nghim trc chng c ba loi: trc chng nh gic quan, nh tm thc, hay nh thin nh. Loi th ba ch c th xy ra trong khi tham thin nhp nh. Su tm vng - t nhn thc cho n thc - lun lun i lin vi nm loi tm s c mt cng khp [tm s bin hnh]. Cn cc loi tm s khc khng phi lc no cng c mt. V c nhiu chc nng khc nhau nh vy nn tm s c chia thnh hai loi, mt l nhn thc ng n3, hai l nhn thc sai lch4. Mun t thnh tu trn ng tu, chng ta cn da vo loi nhn thc ng n. Nhn thc ng n a n hai kt qu, kt qu khng gin on v kt qu c gin on5. Cn nhn thc sai lch c ba loi. Mt l khng bit i cnh, hai l bit sai i cnh, ba l nghi hoc i cnh. Khng bit i cnh c ngha l tm thc tuy giao tip vi i cnh nhng khng bit, khng ghi nhn. Bit sai i cnh c ngha l tm thc tuy bit i cnh, nhng bit mt cch sai lch mo m. Nghi hoc i cnh c ba loi, mt l
1 2
conceptual consciousness. non-conceptual consciousness. 3 valid cognition. 4 invalid cognition. 5 uninterrupted and interrupted results.
37
nghi hoc iu sai, thin v iu ng; hai l nghi hoc iu ng, hng v iu sai; ba l nghi hoc c hai, lng l gia. Nhn thc sai lch c nhiu mc . Mun chuyn nhn thc sai lch thnh nhn thc ng n, cn tri qua nhiu chng ng chuyn ha tm thc. Bc u tin ca con ng chuyn ha tm thc l phi dt b tm chp th vng kin. Chng ta thng vn khng khng bm cht vo nhn thc sai lm. C nhiu phng php gip chng ta suy ngh, phn tch vn su hn, nh bt u nghi hoc iu mnh thng vn lm tin, chm dt giai on chp th, bc vo giai on nghi hoc. Tm nghi hoc s cng lc cng vi t. Nu c tip tc t duy phn tch v thc ti, dn dn nghi hoc yu dn, hiu bit chnh xc pht trin. Tm cng lc cng quen vi chn tng ca thc ti, n mt lc no s vt thot khi nim, c c kinh nghim trc chng. Tr tu c th m thnh ba loi, tr tu n t s nghe [vn tu], tr tu n t s hiu [t tu], tr tu n t s tu [tu tu]. Ba loi tr tu ny phn thnh v s loi tr tu khc. y l li gii thch s lc v cnh gii ca tm thc. Mun nm vng ti ny, trc tin cn bit v i cnh ca tm thc, sau bit tm thc nhn bit i cnh nh th no, sau cng l bit v cc mi tng quan gia tm thc v i cnh. Tm thc tip xc i cnh qua nhiu cch. V vy thc vt khi nim c mt loi i cnh gi l tng hin,
38
Php Tu Ty Tng
nhng y khng phi l i cnh ca thc c khi nim. thc c khi nim, ngc li, c i cnh gi l i cnh phn bit, cng vi mt loi i cnh khc, gi l i cnh nhn thc. Th gii hin tng cng c chia thnh hai loi, hin tng khng nh v hin tng ph nh. C loi khi nim lin quan n hai loi hin tng ny, nh khi nim nhn vo kha cnh ph nh, hay khi nim nhn vo kha cnh khng nh. V d cun sch ny l mt hin tng khng nh. Vy mun nhn bit cun sch, chng ta phi trc tip loi b yu t i nghch l yu t khng-phisch. Ngc li, khi ni trn bn khng c sch, tm thc y phi hot ng theo phng thc ph nh, ph nhn i tng ph nh, l cun sch. Nhn thc ny ch c nh ph nh, khng th c nh khng nh. Hin tng ph nh ni chung c mi lm loi, c th qui np thnh hai: hin tng ph nh c khng nh v hin tng ph nh khng khng nh. Hin tng ph nh c khng nh c bn loi: mt l trc tip khng nh; hai l gin tip khng nh, ba l va trc tip va gin tip khng nh, bn l mc nhin khng nh. V d cho trng hp mc nhin khng nh l nu ni ch c A hoc B, vy ph nh A l mc nhin khng nh B. V d cho trng hp gin tip khng nh l ni ngi n ng tuy mp bo nhng ban ngy li khng n. D khng ni thng, ph nh ngi y n ban ngy l gin tip khng nh ngi y n ban m. Hin tng ph nh
39
m khng khng nh l nh khi ni ngi ny khng ung ru, tuy ph nh s ung ru, nhng vn khng khng nh c ung th g khc. Cn hiu cho tht r v cc hin tng ph nh, v tnh Khng l mt hin tng ph nh v ch c th tip cn c bng phng php ph nh. C. Hi p Hi. Ngi lc ny c ni mi ngi thch hp vi mt phng php tu. Xin hi lm sao bit phng php tu no thch hp vi mnh? p. Mi u phi th nhiu phng php khc nhau. Ri nh mt vi kinh nghim khc thng, hay nh nhng gic m, t t c th tm ra php tu thch hp. Ti c ni cc tn gio ging nhau im mun gip cho i sng con ngi tt p hn, ni nh vy ch c ngha l mi tn gio ging nhau im ny. Ngoi im ny ra, h thng trit l v phng php hnh tr ca mi tn gio u khc nhau. V d Thin cha gio cho rng con ngi c th ln thin ng. Pht gio li cho rng con ngi c th t nit bn gii thot. Ngay nh trong Pht gio, ch nit bn cng c nhiu ngha, T b sa lun b cho rng i nit bn, l nit bn rt ro m cc ng gic ng t ti khi la trn, khng nhng l trng thi tch la phin no nhim m cn tch la c tm thc. Tng phi ny cho rng tm khng thng tr. Do
40
Php Tu Ty Tng
c Pht Thch Ca Mu Ni i vi tng phi ny ch l mt nhn vt lch s, khng cn hin hu na. Ngi Long Th ngc li khng nh nit bn gii thot l trng hung tch la phin no nhim. Nhp nit bn gii thot khng c ngha l on dit tm thc, m vn phi c mt ngi thnh tu nit bn. y l iu ngi Long Th gii thch rt cn k. Vy ngay trong h trit l cng nhn c nit bn cng c nhiu kin gii khc nhau. Ngay c trong Pht gio cng c nhiu im khc bit gia cc tng phi. By gi nu ngi theo Thin cha gio thc mc khng bit c phng php tu no trong o Thin cha c th gip t n nit bn ca Pht gio hay khng, cu tr li khng nh l khng. Tng t nh vy, nu Pht t thc mc khng bit c php tu Pht gio no dn ti thin ng ca Thin cha gio hay khng, cu tr li ng nhin l khng c. Mun t nit bn ca Pht gio, phi tu trn vn theo phng php Pht gio. Cn nu trong lng khng thy hng th vi php tu Pht gio th nn tm cho mnh mt tn gio khc thch hp hn. Hi. ng tu Pht gio cao l tr qu . C khi no v vy m mang khuynh hng xem thng nhng kinh nghim phi thng, cho l iu phi l khng ng quan tm? p. Kinh nghim trc chng khi nhp nh l chuyn c tht. Nhng kinh nghim ny khng phi ai cng c nn
41
phn ln chng ta ch c th da vo suy lun bit nhng iu ny l c tht. C mt s kinh nghim ch cn da vo tng tm thc th lu l c th bit c, nhng cng c mt s kinh nghim cn vn dng nhng tng tm thc vi t hn mi c th bit c. V d khi ng, tm thc trong trng thi ng lun vi t hn tm thc khi tnh, nh vy lc ng c th c c mt s kinh nghim m khi tnh khng th c. Do c th dng tm thc khi m qun chiu v mt s chuyn. Lc tnh c th vn dng l tr thy rng tm thc ca mnh vn trong sng, c kh nng thy bit khng ngn ngi. Da vo l lun, chng ta c th suy nghim v kim chng nhng kinh nghim khc thng, thy rng c nhng iu ch c th hiu c nh phng php khc thng, t nh kinh nghim n trong gic m. Hi. Mun gii thch gic m th phi lm sao? C cn phi c kh nng g c bit khng? Nn tip cn qua phng din tm l, hay qua phng din no khc? p. iu ti ang ni y khng phi l gic m thng thng, m l mt s gic m khc thng, v d nhng gic m lp i lp li nhiu ln. Gic m n khi mi ng khng my quan trng. Quan trng l gic m lc v sng. Nu qu v tht s quan tm mun tm hiu ngha su xa ca gic m, phi nh n nhng bc chn tu c kh nng iu khin tng kh vi t gip gic m ca qu v c r rng chnh xc hn. Nh vy d phn tch hn.
42
Php Tu Ty Tng
l ni cho vi trng hp c bit. Phn ln gic m ch l h vng, khng c ngha g c. Theo quan im Trung Qun, tng phi cao nht trong Pht gio, th mi kinh nghim tm thc khi thc gic u l h vng c. Ngay khi tnh h vng, hung g khi m. Hi. Vy m c khi ch l h vng, lm sao c th phn bit ci g l h vng, ci g l chn tht? p. Ni nhn thc khi tnh u l h vng, l ni theo Chn [chn l rt ro]. Cn ni theo Tc [chn l qui c], vn c ci gi l nhn thc ng n. Nhn thc ng n c hai, hoc trc tip, hoc gin tip. Trong i sng hng ngy chng ta thng dng loi nhn thc gin tip m so snh nhn thc ca mnh vi nhn thc ca ngi khc. Nu so snh nh vy m cm thy chao o hoi nghi th cng khng cn phi hong s. C nh ngh v nghip, v cnh sng lun hi vn l kh no, gi bnh tnh. Ri tip tc phn tch tm hiu. Hi. Lm sao c th phn bit khi no tm ang h vng khi no khng? Mun t duy phi dng ti tm, m tm ch l h vng, vy phi lm g? p. y cn gii thch v hai ci nhn ng n, mt l ci nhn ng n thuc phm vi th tc, hai l ci nhn ng n thuc phm vi xut th. Ci nhn ng n thuc phm vi xut th l trc nhn chn tng ca s vt, thy c tnh Khng. S vt thy ging nh mt thc th c t tnh, hin hu mt cch c
43
lp, nhng y ch l ci thy sai lm. Ci thy sai lm ny khin chng ta tin chc rng s vt c t tnh. Mun nhn ra ci thy ny vn sai lm, trc ht phi hiu s vt t n khng phi nh ta thy, t n hon ton khng phi l mt thc th c t tnh. Ng c chn tnh ca s vt ri, s thy r nhn thc ca mnh v s vt ch l nhn thc sai lm. Khi phin no dy ln trong tm, v d lc ni cn thng ght, chng ta lun thy i tng ca lng thng hay ght l mt ch th c lp, chc tht. Nu hiu i tng ca phin no tht ra khng ging nh ta thy, t nhin lng thng ght s gim i. giai on ny, chng ta qun tnh Khng. Hi. Tha c t-lai Lt-ma, ni mt mc thp hn mt cht, con ngi i vi nghip ca mnh c c cht quyn nng g khng? p. Nghip c nhiu loi. Cng gieo nghip th phi cng chu qu [cng nghip]. T mt mnh to nghip th phi t mt mnh chu qu [bit nghip]. Chng ta cng c mt y hm nay, l kt qu ca nghip gieo chung trong qu kh. Nhng ni gieo chung, khng c ngha l chung nhau to nghip cng ni, cng lc. Nghip gieo trong qu kh th khng th thay i. Nghip gieo l phi chu qu, bng khng phi sm hi thanh tnh ha. Nhng tht s chng ta vn c kh nng
44
Php Tu Ty Tng
chi phi nghip, v tt c nhng g xy ra trong tng lai u ty thuc vo hnh ng ang lm trong hin ti. Hi. Ti ngh vn nm ch nghip lc c kh nng chi phi hnh ng trong hin ti. So vi lc chi phi ca nghip qu, ch v c mun ca con ngi nm u? p. Nh ti va ni, nghip gieo ri khng th thay i. Hnh ng mt khi kt thc l vt li trong tm thc, nghip qu t phi ti. Nhng tt c nhng g xy ra trong tng lai vn nm trong tm tay ca chng ta, vn do chng ta quyt nh ly. V d nu by gi chng ta gieo nhn c th chc chn s c ngy phi i din vi qu c. Tuy vy, c nghip gieo trong qu kh vn c th b ph hy nh cng phu sm hi. Tng t nh vy, thin nghip cng c th b tiu hy v vic lm bt thin, v d nh ni tm sn si gin d. Cng c khi thin nghip mnh nn ha gii c c nghip. Thin nghip cng c th c bo v [khi b c nghip ph hy] nh hi hng cng c. Hi. Ci g ti sinh? C phi l tm thc c nhn tan vo dng tm thc ln hn, ri t hin ra tr li? p. Ci ti ti sinh. Hi. Nhng ti khng bit ci ti l g. Nu ti ti sinh, ti c bit ti l ai u. Ti khng nh kip trc ti l g. Ti l ai? p. tr li cho cu hi tm thc l ca ai: tm thc thuc v bn thn ca ngi mang tm thc y. Cn ci ti
45
c th tm thy c hay khng, li l mt cu hi khc. Nu ni rng h ti sinh th phi nh ht chuyn i trc, ni nh vy l lm. C chuyn c th nh, c chuyn khng. Ngay nh chuyn ca kip ny khng th nh ht. Nhng d nh hay khng nh, cng vn khng th ni rng "chuyn khng lin quan g n ti". C ngi nh rt r cc i qu kh, nhng ngi bnh thng phn ln khng ai nh chuyn tin kip, v khi i qua giai on tip ni gia hai kip ti sinh, tm thc by gi vi t hn tm thc lc sng rt nhiu. Nhng g tr nh ghi nhn c tng tm thc vi t ny khng th chuyn li cho tng tm thc th lu sau khi ti sinh. Ngi no c cht kinh nghim vi tng tm thc vi t s c nhiu kh nng nh li chuyn tin kip hn. Hi. Ngi c ni trc khi dn thn vo con ng dit kh, ngi tu phi bit chc, phi c bng chng, rng kh au l iu c th tn dit. Vy tm u ra bng chng ny? p. Nguyn nhn to kh au l iu c th dit b, v vy kh au cng c th dit b. Ni cho tht n gin, kh au bt ngun t phin no. Phin no bt ngun t tm l chp ng [tm l cho rng ci ti c t tnh]. Ci thy h vng ca Tm, cho rng s vt c t tnh, y chnh l iu cn c gn sch. Mi tng phi trong Pht gio u vch ra phng php dit tr thi quen h vng ny ca tm. Trung Qun tng ni rng c th dng l lun ph nhn t tnh ca s vt,
46
Php Tu Ty Tng
nh hiu c tnh Khng v thy c tm thc vn c kh nng tch la phin no. Hi. Gii thot c phi l tr li vi trng hung nguyn thy, t lu b che khut, tr li vi Nh lai tng, vi Pht tnh, vn c sn? p. Pht gio khng ni chng sinh ban u vn thanh tnh trong sng, m ni rng v minh khng c khi im, v vy kh au v lun hi cng khng c khi im. Khi tm mt ngi thot khi phin no, trng thi y gi l gii thot. Pht tnh l tim nng c sn trong tm thc mi ngi. Bao gi tim nng ny c nhn duyn tc ng, s sc khai m n mc ti a, thnh tu gic ng vin mn. Nhng Pht tnh khng phi l qu v Pht. Ni cho cng, phi hiu nit bn l s tn dit ca kh au, hay l s m rng ca th gii hin tng, ni cch khc, l tnh Khng, lm cho thanh tnh tt c mi phin no nhim. Nit bn l tnh Khng ca Tm la phin no, ng bc vi lun hi. Lun hi v nit bn khng khc. V d, chic bn trc mt ti y khng c voi. Bn khng c voi, cng ging nh thc ti, khng c t tnh, v cng khng c phin no nhim. ng tu v ci nit bn u khng c t tnh, vn ngay trong ta v Tm ny cng khng t tnh. V vy tim nng ca nit bn nm ngay trong tm ca chng ta. S khng-c-t-tnh l chn tnh, l tnh Khng (shunyata).
47
S vt ty nhn duyn m c th hon ton khng th c mt cch c lp, hon ton khng th c mt ci ti c lp. V vy tt c ton l khng. Gii thot v nit bn cn c gii thch t gc ca ngi tch la vng tm. Khng th ni ti nit bn ca cun sch. Ch c th ni v nit bn ca chng sinh hu tnh. thi i tn tin ny, khoa hc Ty phng hiu nhiu bit rng v th gii vt l, nhng dng nh hiu bit v lnh vc tm thc li rt hn hp. Khng nm vng lnh vc tm thc th d bit ht v th gii vt l cng chng ch g. Tr tu ni y khng phi l tr tu ca chng sinh ni chung, m l tr tu ca con ngi, v vy mc tiu khai m tr tu phi l mang li li ch cho nhn loi. V vy ti thy tr tu cn phi gi qun bnh gia hai lnh vc: kinh nghim tm thc bn trong v th gii vt l bn ngoi. Nu con ngi ch quan tm nghin cu mt chiu, b ri lnh vc tm thc, lm nh vy s nh lc mt phn tm t tnh cm ca con ngi. Ly v d mt v kh ti tn, tn khc li hi, xt trn kha cnh thun vt l, y c th l mt thnh tu ng k. Nhng nu ni v li ch i vi nhn loi th v kh nh vy khng chc g c gi tr. Ti tin rng tho lun v tm thc khng nht thit phi lin quan n tn gio. Vic ny cng rt quan trng i vi lnh vc k thut, i vi kho tng hiu bit ca nhn loi. Nhn theo kha cnh ny, trit l ng phng, nht l trit
48
Php Tu Ty Tng
l Pht gio, vn cn c th mang li nhiu iu qu gi cho nhn loi trong thi i mi.
49
Chng 2. Thc cht ng tu
50
B tt Quan T Ti hin thn cho lng T Bi ca ch Pht
51
A. Nh Gii thch v th gii hin tng ri, by gi ti xin gii thch v cc giai on tu chng. Chng ta ai cng mun hnh phc, lnh kh au. Pht gio ni con ngi ai cng c quyn thc hin hai mc tiu ny trong cuc sng. Hnh phc v kh au c nhiu loi, ni chung c th qui np thnh hai: th xc v tinh thn. Kinh nghim tinh thn lun quan trng hn kinh nghim th xc. Pht dy c nhiu cch dit b kh au tinh thn, thnh tu an lc. Phng php dit kh c Pht ni trong Dit , l chn l th ba ca T Diu . Dit l chn l v s tn dit ca kh au, cn c gi l gii thot, l nit bn. y l trng thi tm thc hon ton tch la mi h vng phin no. Tm vn c kh nng tch la h vng phin no. Mun hiu c iu ny, cn hiu v hai chn l l Chn v Tc , ni cch khc, l chn l rt ro v chn l qui c (khc vi T Diu ). Ti s gii thch di y v Chn v Tc da theo quan im ca tng phi Trung qun C duyn [Prasangika-Madhyamika]. Pht gio c bn tng phi: hai tng phi tiu tha l T
52
Php Tu Ty Tng
b sa lun b v Kinh lng b; hai tng phi i tha l Duy thc v Trung qun1. Bn tng phi ny xut pht t li gio hun ca Pht, nhng li khng ng quan im vi nhau v Nh , mc d tng phi no cng u cn c lun im ca mnh ln chnh li Pht dy. Lm sao c th bit kin gii no ng hn? Chnh c Pht c ngh mt phng php tip cn nh sau: Ny cc t kheo, cc bc hin gi / xin cc v ng v knh ngng Th tn m tin li Th tn ni / hy phn tch t m nh th kim hon th vng / ri mi nn tin li Th tn. C th hn, Pht gio c ni v t php y, ngha l bn ni ng tin cy, l: 1. da theo gio php, khng theo c nhn ngi ni php; 2. da theo ngha, khng theo ngn t; 3. da theo ngha rt ro, khng theo ngha giai on; 4. da theo kinh nghim thc chng, khng theo kin thc2. Vy chnh c Pht khuyn khch Pht t phn tch m x li Pht dy. Phi dng tr tu phn xt quan im no chnh xc ch khng th ch trch dn li dy ca Pht. Hai tng phi i tha (Duy thc v Trung qun) cng nhn tnh Khng ca s vt [php v ng], cn hai tng phi tiu tha (T b sa lun b v Kinh lng b), ch cng nhn tnh Khng ca con ngi [nhn v ng], khng cng
Bn tng phi trong Pht gio: Vaibhashika, Sautrantika, Chittamatra v Madhyamika. 2 T Php Y: y php bt y nhn, y ngha bt y ng, y liu ngha bt y bt liu ngha, y tr bt y thc.
1
Chng 2. Thc Cht ng Tu
53
nhn tnh Khng ca s vt. T b sa lun b v Kinh lng b khng nh s vt c t tnh. Duy thc cho rng s vt sinh ra t n tng ca tm thc. Trung qun chia thnh hai h phi: Trung qun Y t khi1 ni rng tt c mi hin tng ch n thun l tn gi v khi nim; Trung qun C duyn ni rng mi hin tng tuy v ng, nhng vn thc s hin hu trn lnh vc qui c. Da theo l lun m ni, dng tm phn tch truy tm chn tng ca thc ti th bit c Chn [chn l rt ro], cn dng trc gic truy tm thc ti th bit c Tc [chn l qui c]. Xt trn Tc , mt cun sch, v d vy, nhn ging nh mt thc th c lp, c nh, c t tnh. Sch l mt mn c th cm ln, lt tng trang, c tng ch. V vy chng ta mc nhin ngh mn ny c ch th v gi ch th y l "sch". Nhng nu truy tm su xa hn, s thy ci gi l "sch" tht ra ch l tp hp ca nhiu thnh phn. Ton b cun sch l tng hp ca tt c hnh dng, mu sc, chc nng, v d nh ngha t tng c trong sch, hay sch ny c th dng chn giy. Mi thnh phn ca cun sch u c th phn thnh nhiu phn nh hn, v d nh mc, giy... nhng thnh phn ny li c th phn thnh nhiu phn nh hn na, c nh vy phn chia mi, khng gii hn. Rt li, ci c th tm thy ch l t hp ca
1
Madhyamika Svatantrika.
54
Php Tu Ty Tng
nhiu thnh phn, c gi chung l sch, cn chnh cun sch tht s l g, cng tm cng khng th kim ra. Mi s vt khc u tng t nh vy, tuy c tht, nhng ch c trn lnh vc qui c ca Tc . Xt theo Chn , s vt ch c th hin hu nh mi tng quan gia cc yu t bn ngoi. Tt c mi s u hin hu trong mt mi trng gi l duyn sinh. Gng tm cho ra mt iu g, s ch gp ci tn do khi nim gn t ln t hp ca nhiu thnh phn, v d nh danh t sch va ni trn y. Hn na, chnh thc phn bit ch ng t tn kia cng l thuc vo dng tm thc: im tm thc trc sinh ra im tm thc sau, lin tc khng khi u. Hon ton khng c mt thc th nguyn thy no c t tnh c th t lm nn tng chc tht cho ci tn. Th ly mt v d tru tng hn. Di v ngn", tht ra c ngha g? Nhn li bn tay, ngn eo nhn di hn ngn t, nhng li ngn hn ngn gia. Mun ni ngn eo nhn di hay ngn hy cn ty vo hai ngn hai bn, ch ngn tay t n khng c tnh cht ngn di. Suy nghim nh trn s thy mi hin tng u khng c tnh cht c lp, ch da vo nhau m c. p dng l lun ny vo bn thn, s dn n hai loi v ng: v ng ng vo con ngi v v ng ng vo i cnh. Hai loi v ng ny c gi l nhn v ng, v php v ng.
55
B. Ng C nhiu h thng khng nh c ci ti trn lnh vc qui c [Tc ]. Theo mt s kinh sch khng phi Pht gio, ci ti hay ng c nh ngha l mt hin tng thng hng, bao trm, khng thay i hy dit, nm ngoi thn tm con ngi. Pht gio khng cng nhn c ci ng nh vy. Theo kinh in Pht gio, ng c lin h mt thit vi thn tm ch khng bit lp bn ngoi. Nm hp th to thnh mt ngi [ng un] c chia thnh hai thnh phn chnh: vt l v tm l, cn gi l thn v tm. T bm sinh, con ngi t nhin cho rng thn ny thuc v ti. Li cng c cm gic rt t nhin cho rng tm cng vy, cng thuc v ti. V vy m thy ci ti vi thn tm khng phi l mt. Tuy y l cm gic bm sinh, nhng nu dng l tr phn tch th li thy ci ti tht ra khng th nm ngoi thn tm. Mt khc, nu ci ti hon ton khng c, vy s chng lm sao c c con ngi. Theo m ni, tuy ci ti c tht, nhng li khng th tm thy khi phn tch truy tm, iu ny cho thy ci ti tht ra khng hin hu c lp. Theo Trung Qun, y chnh l ngha ca ch gi danh, ch l ci tn, khng c nn tng chc tht. Nn hiu rng tuy chng ta thy s vt c lp c t tnh, nhng ci thy ny li khng ph hp vi kt qu tm thy qua s phn tch.
56
Php Tu Ty Tng
V sao nhng g tm thy qua s phn tch li ng tin cy hn? V ci thy thng thng ca chng ta lun dn n s chp bm c t tnh, t pht sinh nhiu phin no nh tham i, c chp. Ph nhn t tnh, hiu c s vt vn khng c ch th, phin no s khng th pht sinh. Mi trng thi tiu cc ca tm thc u bt r t tm chp ng. Tm ny h vng mo m. Nh ph nhn t tnh ca s vt, gc r ca phin no s b cht t. Mun on dit phin no, cn bc qua ba chng ng. Trc ht, ng phin no c c hi pht sinh. Tip theo, rng dit b phin no. Sau cng, rng dit b c tp kh ca phin no cn st li trong tm thc. Ba giai on ny dn n ba loi thnh tu nh sau: mt, nh t ch khng phm c nghip thn v ming nn thnh tu c kip ti sinh trong thin o; hai, nh dit phin no nn thnh tu gii thot nit bn; ba, nh dit b c tp kh ca phin no nn thnh tu tr ton gic ca Pht. l con ng tu chng. Con ng ny c gii thch qua ba mn v lu hc Gii nh Tu. Gii l ch ng hnh ng v li ni ca mnh, khng phm c nghip. Nh gi gii nh vy nn trnh c mi xao lng th lu ca tm thc. nh l nh tnh thu nhip tm thc, thnh tu trng thi tp trung ti a, dit b ton b mi xao lng vi t ca tm thc. Nhp nh qun tnh Khng th c Tu.
57
Ba mn v lu hc Gii nh Tu c kh nng gii thot ngi tu ra khi ba loi kh. Nh Gii m thot khi dc gii, ln sc gii, dit c loi kh au th xc tinh thn [kh kh]. Nh nh m thot khi sc gii, dit c loi kh au n t s thay i [hoi kh]. Nh Tu m thy c chn tng ca sinh t, dit c tt c cc loi kh au n t cnh sng trong lun hi [hnh kh]. C. Hi p Hi. Trung qun C duyn cho rng th gii hin tng ch c qua khi nim. Nu tht l nh vy, c phi ngay c hin hu khch quan ca s vt cng b ph nhn? p. Trung qun C duyn ni s vt ch l gi danh, iu ny khng ph nhn thc ti khch quan, khng ph nhn nhng hin tng khng c tn, m ch khng nh rng nhn thc ca chng ta thng khng phi l nhn thc ng n. Trung qun C duyn i n kt lun rng bn th ca s vt l iu khng th tm thy, ni nh vy khng phi l khng nh s vt khng hin hu, m ch l khng nh s vt khng c t tnh. Ngi Long Th trong bi k m u Lun Trung qun c gii thch rng d trn lnh vc qui c vn c i c n, c sinh c dit, nhng nu phn tch truy tm, s thy s vt hon ton khng c t tnh. C th ni ci bn ny khng c t tnh l v n c tht, do nhn duyn m c. Chnh v ci bn ny c tht, nn khng th c t tnh.
58
Php Tu Ty Tng
Tri li, Duy thc tng v khng th tm ra ch th ca s vt khch quan nn kt lun rng hin tng khch quan khng nm ngoi tm thc m mang cng tnh cht vi tm thc. Duy thc tng cho rng th gii khch quan bn ngoi khng c tht, v khng nh hin hu ca th gii tm thc bn trong. Hi. Xin ngi gii thch s qua v cuc tranh lun gia thnh tng n Kamalashila v i s Trung hoa Hashang. p. Vo thi ca thnh Shantarakshita, c nhiu v i s Trung hoa sng trn t Ty tng, c gi chung l Hashang [ha thng]. Thi y hc vin Samye, cc nh dch gi, hnh gi mt tng hay thin gi u ring theo tng dy nh. Cc v Hashang ng ti tu vin gi l "Ci i nh Bt ng1", ch dnh ring cho ngi tu thin. Vo thi , cc v Hashang ly thin nh lm cng phu tu tp chnh. Phng php tu ca cc v khng c g sai, ch chuyn v thin nh. Kh kinh c ni ni rng nu khng ly nim s khng th gii thot. Vo thi ca ngi Kamalashila, nhiu v Hashang hiu sai cu ni ny, cho rng bt c loi nim no cng l khuyt im ca tm. Trong Mt tng Ti thng Du gi, khi mun thm nhp nh sng chn nh ch th2, ngi tu cn ly nim, v cn nim th kh vi t s khng th v an tr trong ng kh
1 2
Abode of Immovable Concentration. subjective clear light.
59
mch trung tm. Tuy vy, cn ly nim khng phi v nim no cng l vng nim chp ng, m ch v trong giai on ny ngi tu phi ra sc thu nhip nng lc v li ng kh mch trung tm, khi y ngay c chnh nim cng tr thnh chng ngi, nu cn nm trong phm vi ca khi nim phn bit. V khng hiu c im ny nn nhiu v Hashang cho rng nim no cng l vng nim chp ng. V vy sinh ra nhiu lm ln xo trn. Trong mt vi trng hp c bit c th l cn phi ly nim, nhng nu bt c nim no cng la b th khng cch g c th khai m tr tu. Theo ti, ngha ca cuc tranh lun ny l nh vy. Nu ni cc v Hashang u sai c, vy ti sao ngi Shantirakshita li cn cho php m cuc tranh lun? Nu ni rng kin gii ca cc v Hashang hon ton ng, vy Kamalashila u cn phi ph nhn. Hi. Ti c cht thc mc v mi tng quan gia thin minh st (vipashyana) v thin mt tng. Theo thin , thin minh st da trn tnh cht v thng ca tm, l bc trc ca v ng. Cn thin mt tng li chuyn ch v hnh sc bn ngoi, d khin tm xao lng. Phng php phc tp nh vy lm sao c th thch ng vi nt gin d ca v ng? p. iu ny ti s gii thch sau. Cn ni ngay by gi l mt tng rt kh tu, khng d cht no c. Phng php tu ny c ngha c bit, c l do c bit, v tu theo
60
Php Tu Ty Tng
mt tng, tm thc c th ng thi tch ly c c hai loi t lng phc tr. Tu theo i tha hin tng, nu chuyn ch thin ch qun tnh Khng th s tch tp c mt loi t lng gi l tr, cn nu pht tm b hay tm t bi th s tch tp c mt loi t lng khc, gi l phc. Cng mt lc, nu ang tch tp phc c th khng th tch tp tr tu, v ngc li, nu ang tch tp tr tu th khng th tch tp phc c. Cn tu theo i tha mt tng th vn dng tr tu chng tnh Khng [khng tu] hot hin thnh thn Pht. Mn la, thn Pht, tt c thm nhp trong chn tnh ca thc ti, trong tnh Khng. Loi tr tu ny ng thi tch t c c hai b t lng phc tr. l c im ca mt tng. Gii thch th rt d, tu c hay khng li l chuyn khc. Phng php tu ny cng c th gi l thin minh st, v thin minh st c nhiu mc . Hi. Xin ngi cho bit kin v v thng. Nhiu t chc x hi, v d nh chnh ph, hay nh tp tc hn nhn, ni chung u da trn nn tng ca nhng mi tng giao lu bn. Nhn theo Trung Qun, c th ni rng mi t chc x hi u v ch d tha, thm ch mu thun vi cng phu tu tp. p. Ni v v thng, h mt hin tng ty nhn duyn m sinh ra th cng s v nhn duyn m thay i.
61
V d ci bn trc mt ti y. Hm qua chng ta thy n. Nhng ci bn ngy hm qua tht ra khng phi l ci bn ngy hm nay. Cun sch ny cng vy. Hm nay nm y nhng cun sch ca hm qua by gi khng cn. Mi hin tng u thay i lin tc, tng ngy, tng pht, tng giy. iu ny khoa hc cng khng nh khi quan st cc phn t cc vi, thy chng lin tc thay i. S vt bin chuyn lin tc, khng cn ai ra lnh cng khng cn c ci g chm dt tnh trng trc. Nhn duyn to ra cun sch cng chnh l nhn duyn to ra tnh bin chuyn lin tc ca cun sch. T nh cn mt th cn thy, nhng nu mt hng hay ngi cht i th s thy cng khng cn. Tm thc con ngi cng vy, k c tm thc ca ngi Ty tng. Tm thc ch c trong tng st na. Nhng ch thc, l thc th su, tng tm thc su hn, vn lun c . Khng khi im, khng kt thc, tuy thay i tng st na nhng vn lin tc khng gin on. V vy nu nhn trn phng din lin tc th phi ni rng thc ny thng cn. X hi con ngi thay i trong mi pht giy, iu ny d thy. Thc n thay i, thi quen thay i, thi trang thay i, gio dc thay i. Nhng ni chung x hi con ngi vn lin tc khng gin on. Tt c mi hin tng sinh ra t nhn duyn u v thng, v bin chuyn trong tng st na [nht k v thng], nhng cng c th gi l thng cn, v lin tc khng gin on.
62
Php Tu Ty Tng
tr li cu hi lm sao khi chp bm vo s vt v thng : nu cho rng vt v thng l vt b i, vy chnh Pht o cng phi b, v Pht o cng v thng. Vn khng nm ch th gii ny v thng hay khng, m phi xt xem s vic c ng cho mnh mong cu. Nu ng th phi bit cch lm th no chu ton tm nguyn ca mnh. Cn phn bit r ci mun chnh ng v ci mun khng chnh ng. Phi dng l tr phn tch k lng, nu iu mnh mun l chnh ng, c c lng kht khao nh vy cng tt cho ng tu. V d mun thnh Pht, hay mun cu chng sinh, hai iu ny u thuc loi mong mun chnh ng, cn dc sc cy dng trong tm. Chng ta phi c gng pht khi cho bng c cm gic thy tt c chng sinh u l ca mnh. Ngc li, c nhiu loi mong mun cng ngh cng thy khng hp l. Ra ch thy by bn th hp dn, gp ci g cng mun mua. n khi m ti tin ra mi phi suy ngh li coi mnh c tht s cn ht nhng th hay khng. Qu v ngh sao? Chc cng khng cn g lm u. l kinh nghim ca ti. Mong mun khng chnh ng tht ra ch l cht lng tham lam trc nhng mn vt khng cn thit cho s sng. Cn mun mt hai mn va phi sng, loi mun ny hon ton chnh ng. i vi ngi c s, i sng gia nh l chuyn t nhin. Tuy vy xt trn phng din tu gii thot, qu v cn thn trng, ng ri vo vng xoy ca phin no. C ngi
63
xut gia cng nn thn trng. Trong mt vi trng hp, c khi lm c s li d gip ch cho x hi hn. C s c th va tu hnh nghim chnh, va cng hin cho x hi. Li c th i lm kim tin, lm mt ngi tt, vi tm an lc, kh nng to khng kh an vui cho mnh, cho gia nh v cho x hi xung quanh. Ngi nh vy vi lng v tha, vi tm b , trong mt hon cnh no qu tht c khi d mang li ch li cho ngi khc hn l xut gia. Tuy nhin, nu mun chng ng gii thot kh au cho chnh mnh th xut gia tt hn, v i sng ca ngi xut gia vn thanh m. Cn nu mun pht tm b , lnh trch nhim mang li lc v cho mi loi chng sinh, th c khi nn tu xut gia, cng c khi nn tu ti gia. Hi. Tm cu gii thot1 so vi thi trn trnh i sng khc nhau ra sao? p. Khc nhau xa lm. Nhng nu tu gii thot kh au cho chnh mnh th c khi li chng khc nhau bao nhiu. Trn chy i sng v b i sng quy nhiu, y tht khng phi l mt gii php hay. Thm ch c ngi v chuyn bt nh , xung tinh thn n ni t st, tht qu bi thm. Gc r ca kh au nm loi kh th ba, gi l hnh kh. Hnh kh ch gin d l tm thn ny. V vy mun
1
renunciation - cn gi l tm bung x, hay tm chn kh sinh t cu vui nit bn.
64
Php Tu Ty Tng
thot kh th phi ngng ti sinh trong lun hi. Thn ny sinh ra khng phi do ng Cha tri hay do sc mnh vn nng no xui khin, m ch pht sinh t nng lc v minh ca chnh mnh. V minh l trng thi tm thc lm ln bm cht vo i cnh. Pht t B tt phi l ngi t nguyn bc vo chn ri lon, v c nguyn ca B tt l sng v li lc ca chng sinh. Tuy vy, khi mi pht tm, tuy ch nguyn mnh lit nhng tm thc li cha sc gnh vc. B tt mi pht tm thng gp cnh khng thun tin d lm thoi chuyn tm b . V vy trong thi gian u cn sng cch ly pht huy nh lc. Mt khi tm vng vng t ti, chng phi t nguyn quay v vi x hi, chn dn thn vo nhng chn him nguy ri lon gip k khc. Hi. i vi x hi m ni, khuyn khch con ngi t b x hi nh vy c nguy him khng? p. T b x hi khng thi th ng l rt nguy him. Nu vi ngi t b x hi vi mc tiu tm ng gii thot th khng sao, nhng nu nhiu ngi cng t b x hi, iu ny c th gy xo trn ng k. Hi. Ti ngh dy v tm cu gii thot cho ngi tr tui l iu rt nguy him. H c th khng hiu ht nhng g ngi va ni. C khi tm cu gii thot i vi h ch l ng vi v, ng ung ru. H nn li chn thnh th hn l tu trn ni. Ln ni ri tng mnh cao siu c
65
hnh, ci ng cng lc cng v i hn ln. p. Hnh ng thiu suy ngh l iu tai hi. Trc khi quyt nh mt vic g, cn phn tch cho thu o. C ngi t nhin nht quyt mun tu, thit tha n ni b c n ung, c i ba ngy li chn khng mun tu. Phi trnh vic nh vy xy ra cho mnh. Ngc li, nu mang tm nguyn chn thnh, t b x hi tm ni vng v nghim chnh tu, lm nh vy c khi c li ch ln lao. Khng tu thin ch, khng t i nh, th khng th chuyn thc th su thnh tu gic sc bn. V vy cn thnh tu thin ch. Mun thnh tu thin ch, phi tu mt mnh ni vng v. Cn tm mt ni cch ly khng ngi lui ti, tu hnh min mt trong mt thi gian di, t ra l vi ba nm. i khi t nh ri mi quay v. Hin nay c vi v thy Ty tng ang trn ni dc sc tu hnh. Cng c nhiu ngi t xng mnh ang tu, nhng tht s chng phi thy tu cng khng l c s. C mt cu chm ngn Ty tng ni rng con di khi vi chim th gi lm chut, khi vi chut li gi b lm chim. Hi. Xin ngi ch cho mt li tu va phi dnh cho ngi bnh thng, khng cn phi pht i nguyn phc tp. p. Mun gii thot, iu quan trng nht l phi tht tm mong mi iu ny. Cn nhn din, qun nim v kh. Kh ni y l hnh kh, l kh au n t hon cnh hin hu trong lun hi.
66
Php Tu Ty Tng
V thng khng nht thit phi l kh. V d tr ton gic ca Pht, tuy v thng nhng khng mang tnh cht kh au. Hp th tm l vt l ca chng ta cng v thng, ni cch khc, lun thay i, l qu, do nhn sinh ra. Nhn trong trng hp ny l nghip to trong qu kh, cng vi ng c phin no tc ng thnh nghip. V sinh ra t phin no, nn thn ngi cng mang y tnh cht phin no kh au. i sng ny khi u bng kh au cho i. Sau khi nhp thai m, c th con ngi bt u thnh hnh v pht trin. Hnh sc cng lc cng th lu hn. n mt lc no , bo thai bt u c cm gic thoi mi hay kh chu, khi cho i l lc kh au tht s bt u. Mt thi gian rt lu sau khi ra i, con ngi yu ui nh cn trng, khng th t lo cho mnh. i sng chng ta bt u nh vy . Mc d cha m lun n mng khi tr cho i, nhng phi ni chnh l lc kh au bt u. Ri i sng kt thc bng ci cht, cng l mt loi kh au khng ai mun. gia hai u sinh t, l bnh tt, gi nua. Con ngi cn mt mc tiu trong i sng thy i ny c cht ngha no khc hn l sm ti nhi nht n nui tm thn ny. Chng ta cn t hi nui sng tm thn ny c phi l ngha duy nht ca cuc sng. Nu c th chuyn ha c tm, mi tht s l mc tiu c ngha. Theo l m ni, thn ny khng c g ng cho mnh
67
nng niu lu luyn. p c no, mnh c no, nhn li tng thnh phn xng, da, mu, tht, tht chng c g hay. C th l kt hp ca nhiu thnh phn khng sch. Chnh thn ngi cng rt d, sinh ra t tinh cht ca cha v ca m, vn khng sch. Thn ngi li thng ch to phn v nc tiu. C th ni thn ny l mt ci my chuyn ch to bn. Mc tiu chnh ca tm thn ny l tiu th n thc ung v ch to ca d. Nhn li sut nm mi hai nm qua ti n bao nhiu, ung bao nhiu, tht s m ni thn ny ch gii vic ch to ca bn. ng thi, nu gom li ht tt c nhng m di thi ra trong qu kh, chc chn phi nhiu lm. Khng ai thy cu tiu l ni sch s c, ng khng? Tht s thn ngi cng nh ci cu tiu. My th trong nh cu khng phi t trn tri ri xung, m t trong thn ngi rt ra. May mn thay, ngoi thn vt l, con ngi cn c thm phn tr tu. Ch khi no tn dng c nng lc tr tu ca con ngi, i sng mi tht s c ngha. Chng ta bit suy ngh, bit phn tch, y tht l mt kh nng cc k qu gi ca kip lm ngi. Ta c th thy rng c sc vt, trong mt gii hn no , cng c khi c c tinh thn v tha. V d nh loi ong hay loi kin, chng sng c t chc x hi. Gp lc thun tin hay kh khn, t chc ny s bo m s sng cn cho tng c nhn. Con ny nng da vo con kia, sng mt cch t nhin trong tinh thn trch nhim, nng ln nhau.
68
Php Tu Ty Tng
Loi ngi cng vy, d mun d khng, vn phi da vo nhau sng. Suy ngh su mt cht s thy chng ta c mt nhu cu rt t nhin l cn tnh thng. Sinh ra v ln ln c l nh tnh yu thng chm sc ca cha m. C th sng cn cng l nh tnh thng cha m, nh hi m loi ngi. Mai mt gi i, tm thn v th xc u suy thoi, li phi sng nh tnh thng yu ca ngi khc. gia hai giai on ny, khi kho mnh tr trung, chng ta khng my khi ngh n nhng vic nh vy. y cng l mt th v minh. Nhu cu thit yu nht ca con ngi l tri tim nng m. R rng l chng ta cn bn b ngi thn. Nh bn b m cm thy an vui hnh phc. Mun c tnh bn chn chnh, phi ly nhng tnh cm tt p i x vi nhau, v d nh tnh yu thng quan tm vi tri tim rng m. c nh vy tnh bn chn chnh s ny n d dng. Bn b cng c nhiu ngi khng tht lng. Khi c tin, c th, chc chn cng s c rt nhiu bn. Nhng khi tin ti th lc mt ht, th bn ny cng mt theo. Tnh bn chn chnh ch c th c nh tri tim nhn hu. Loi tnh bn ny s lun li, cho d chng ta c ang tht bi hay thnh cng. Con ngi sng c l nh tnh yu thng, nh lng quan tm chm sc ln nhau. Con ngi kh nng pht huy nhiu loi tnh cm cc k tt lnh, y mi tht l mt iu qu gi, mt may mn vt bc. Nay chng ta c c thn ngi, phi bit tn dng tr tu cng nng lc c bit ca tri tim yu thng, chng
69
cuc sng mi tht s c ngha, chng ta mi tht s khng ph ung kip ngi. T xt ly mnh, s thy thn tm ny l do nghip v phin no m ra, v vy h thn tm ny cn l cha th c c nim an lc vnh cu. Nhn li quanh mnh, ai ny cng u nh vy c. V vy phi pht khi ch nguyn mun t gic ng vt thot rng buc ca nghip v phin no. y c th gi l tm cu gii thot, l tm bung x, mc d khng ri b gia nh x hi. Hng v li ch chng sinh th mi nhu cu c nhn t nhin s c tha mn. pht tm b , cc v cao tng n c dy hai phng php chnh, l By im Nhn Qu, v Hon Chuyn Ng Tha. Mun tu theo phng php By im Nhn Qu, trc ht cn khi tm i x. Tm i x l tm bnh ng. Ni cch khc, l trng thi qun bnh, khng lu luyn ngi thn, khng on ght k th, v cng khng dng dng i vi k l. im nhn qu th nht l nh s ti sinh vn khng c khi im, v vy chng sinh no cng c lc tng l cha m, anh em hay ngi thn ca mnh. Thy nh vy ri, im th hai l nh ngh v tnh thng h tng mang n cho ta. im th ba l c mun n p tnh yu thng . quyt tm n p yu thng, hy nh li ngi m i
70
Php Tu Ty Tng
ny thng yu chm sc ta nh th no, nh cc bc cha m ni chung yu thng con mnh nh th no. Khi tm i t l im th t. Tm i t l mt trng thi tm thc rng m, thng yu tt c chng sinh. C tm i t ri, im th nm l mong mi chng sinh thot kh au. l tm i bi. im th su l pht tm nguyn v tha phi thng, t nguyn gnh ly trch nhim gii thot chng sinh ra khi kh no. im th by l pht tm b . Tm ny c hai phn, va l nng lc i bi ta rng n mi loi chng sinh, va l tr tu chng bit tm chng sinh c kh nng vt thot phin no, ai cng c th thnh tu tr ton gic. Tr tu ny i cng vi nng lc ca i bi s khin tm b khi pht. Phng php th hai l Hon Chuyn Ng Tha. Cng bt u vi tm x, nhng theo cch khc. Phng php ny dy ngi tu ng v pha chng sinh, thy tt c u bnh ng, v tt c u mun c hnh phc thot kh au. Tt c chng sinh u ging nhau c nguyn ny. V vy m mnh v ngi bnh ng nh nhau. Tip theo, suy ngh th xem lng v k s mang li nhng g. Nu ch k mun dnh ht hnh phc trn i v phn mnh, vy rt cuc s khng cn bn m lm k th. Ngc li, nu hon chuyn lng v k thnh lng v tha, thng yu lo lng cho ngi khc hn chnh bn thn, kt
71
qu s tri ngc, t th nhiu bn. Ni tm li, ng nh li ca ngi Tch Thin1 trong Nhp B tt Hnh2 tng ni, tt c mi bt hnh trn i n t lng v k v tt c mi hnh phc trn i n t lng v tha. Tip theo l phng php thin Cho v Nhn [tong-len] pht tm b . Phng php ny ch cch qun tng cho i tt c mi hnh phc tt lnh ca mnh, ng thi nhn v tt mi kh khn vt v ca ngi khc. Thi nay, ngi Ty tng chng ti phi hp hai phng php tu ni trn pht tm b . Hai phng php tu ny s gip ta thy k th vn l ngi tt nht trn th gian. L do rt n gin, mun pht tm b chn chnh th phi iu phc tm gin d. iu phc tm gin d, cn kin nhn lng. luyn tnh kin nhn lng, cn phi c mt k th. Ngh nh vy, k th t nhin bin thnh ngi gip mnh tu, d khng phi t h mun vy. Mt khi c th thy k th l ngi gip mnh, ng nhin s thy tt c mi ngi u nh vy. c vng trong i sng nh danh vng, tin ti, ch c th c c nh s gip ca ngi khc. Ngay nh bui ni chuyn hm nay, c c l nh cng lao ca rt nhiu ngi: ngi xy nh, lt thm v.v... C chic xe bus ch qu v n y bt k mi xo ng Punjab, cng l mt yu t cho php chng ta gp nhau hm nay. Nu
1 2
Shantideva. A Guide to the Bodhisattva Ways.
72
Php Tu Ty Tng
khng c cng lao ca nhiu ngi quen v khng quen, chng ta khng th ngi y. Suy ngh nh vy s thy nu khng c s gip ca ngi khc, chng ta khng lm sao c th sng n ngy hm nay. Ngoi ra cng nn ngh n nghip. Tt c nhng c hi c c trong cuc sng u l qu ca nghip to trong qu kh. Ngh n thin nghip: thin nghip ni chung l nhng g lm vi tm nguyn mun tt cho ngi khc. Vy mun tch t thin nghip cng cn phi c ngi khc. Trong tt c nhng cng phu hnh tr Pht gio, pht tm b c xem l cng phu quan trng qu gi nht. Tm b bt r t i bi. Khng c chng sinh l khng th khi tm i bi. Pht v B tt c th h tr cho ta pht tm b , nhng khng th gip chng ta pht tm i bi. i bi ch c th c c nh hng v chng sinh. Nhn trn phng din ny, chng sinh cn tt vi ta hn c Pht . Chng sinh lun tt vi ta nh vy, d c hay khng. C nhiu iu i vi chng ta rt qu, nh dit , o , nhng nhng iu ny khng c mun tt vi ai c, d vy chng ta vn qu gi nng niu. i vi Pht t i tha, mi chng sinh u l bn v mi hon cnh u l hon cnh thun tin tu. K th duy nht l thi v k, l tm chp ng, t sinh ra loi vng tm. Tu c nh vy, qu v s c c tinh thn v y, thot mi s hi.
73
Chng 3. Hai php tu trng yu
74
B tt Vn Th S Li hin thn cho Tr tu ca ch Pht
75
Ngang y ti xin da trn hai bi tng n gin tip tc trnh by v Pht gio. Bi th nht l Tm Bi K Chuyn Ha Tm, ni v vic lm v tc phong ca B tt. Bi tng ny c vit t nhiu th k v trc [xin c Ph Lc 2]. Bi th hai l Php Thin Mt Tng n Gin dnh cho Pht T Nhp Mn, do ti son vi nm v trc [xin c Ph Lc 1]. A. Tm Bi K Chuyn Ha Tm Gio php ny ti c thy ti l Rinpoche Kyabje Trijang1 trc tip truyn tha. T n nay hn ba mi lm nm, ti vn hng ngy tr tng qun nim tm bi k ny. Tc gi l v thy dng Kadampa tn Geshe Langri Thangpa. V thy ny lun xem cng phu pht tm b l quan trng nht trong sut cuc i hnh o ca mnh, nht l phng php Hon Chuyn Ng Tha. By gi ti xin gii thch s lc v Tm Bi K Chuyn Ha Tm.
Rinpoche ngha en l qu gi, thng dng gi cc bc chn tu tht chng.
76
Php Tu Ty Tng
1. Vi quyt tm thnh tu Li lc ln lao nht Nh tt c chng sinh, Con nguyn lun gi gn Chng sinh trong y tim, V chng sinh qu hn C bo chu nh . Chng sinh khng nhng gip chng ta hon thnh mc tiu cao nht l thnh Pht, m cn mang li cho chng ta hnh phc trc mt. V vy m ni chng sinh qu hn ngc nh . V cng v vy m pht nguyn gn gi chng sinh. 2. Khi gp g tip xc Vi bt k mt ai, Nguyn con lun thy mnh L k thp km nht, T y lng chn tht Lun tn knh mi ngi Nh knh bc ti cao. Vi ngi khc, chng ta khng nn t cao thy mnh hn ngi, t trn nhn xung, m phi lun thy mnh khim nhng thp km hn tt c. Cn knh trng ngi khc, v ngi khc c kh nng tng ng vi hnh ng ca Pht , l kh nng mang n cho chng ta ngun hnh phc gic ng.
Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu
77
3. Nguyn trong tng hnh ng Con lun t xt mnh, Phin no va dy ln, e da mnh v ngi, Nguyn tc th nhn din, V tc th dp tan. Trn bc ng tu, thnh thong chng ta gp tr ngi. Tr ngi khng n t bn ngoi m pht sinh ngay t bn trong, do vng tm m c. K th chn chnh ph hy hnh phc ca chng ta l k th ni ti. Nu c gng tu tp s c c kh nng t ch, c vy mi gi l t ti bnh an tht s. V vy Pht dy: Cc con l thy ca chnh mnh. Mi s u phi trng cy vo chnh mnh. Khi tu pht tm b chng ta cn dp ht phin no, tuy vy, ci cn dit b trc nht vn l tm gin d. gin d th khng th hnh phc, trong khi tham dc c khi vn mang li nim vui. Tc ng Ty tng c cu bao gi ni cn gin d, hy t cn t ngn tay. Cu ni ny c ngha l nu l ni gin th ng pht ra ngoi m ch nn t ni vi mnh thi b i. 4. Khi gp ngi him c V b tm phin no V c nghip tc ng, Nguyn con qu ngi y
78
Php Tu Ty Tng
Nh va tm ra c Kho tng trn qu nht. C nhiu ngi khi thy ngi khc b kh au khng ch, b v minh phin no bc bch, thng hay gng trnh n khi lin ly ti mnh. B tt thay v trnh n, lun can m n gn, v y l c hi qu gi mang hnh phc li cho k khc. 5. Khi gp ngi v lng Ganh ghen v k Mit th ph bng con, Nguyn con nhn phn thua, Nhng i mi phn thng. Khi ngi khc, nht l nhng ngi on ght mnh, v ganh ghen m gy hi cho ta, ta khng c t b h m phi gi gn, thng yu, chm sc h vi lng i bi. V vy m ni Pht t phi nhn phn thua v tng phn thng cho ngi. Tm b th phi bit nhn thua tng thng. Lm nh vy khng phi t thy mnh o c hn ngi, m ch gin d v mun li ch chng sinh. Cn nu nhn thua tng thng m gy tn hi n cho ngi khc th ng nhin khng nn lm nh vy. Pht t i tha gp trng hp ny cn nng theo lng v tha, khi tm mong mi li ch chng sinh hnh ng ngc li. Hy suy ngh nh vy: gp vic khng va m ni gin mi tht l thua, v cn gin s tc khc ph hy nim
79
an lc trong tm, v lu v di s mang li kt qu tai hi. Ngc li nu b xm phm m vn khng ni nng, mi l chin thng tht s. Khi tm mt kin nhn, ni cn gin d, tr c s mt ht sng sut, khng cn kh nng nhn r s vic. Ni in ln v gin s lm mt ht kh nng phn xt. Gi tm bnh thn mi c th sng sut quan st tnh hnh, bao gi cn phn ng quyt lit th phn ng. Vy mi l ngha chn chnh ca thng bi. 6. Khi gp ngi con thng Gip , t k vng, Li vong n bi ngha Gy tn hi cho con, Nguyn con xem ngi y L mt ng tn s. Khi gp ngi ph n, ta thng cm thy chn nn khng mun gip. Gp trng hp ny tht kh m b qua khng trch. V y chnh l tr ngi ln cho lng v tha, nn cu k ny dy ta cn c bit quan tm chm sc nhng k ph n. K gy hi khng nhng cn c quan tm gip , m tht s cn l v thy dn dt chng ta trn ng tu. Pht t s thy k th mi ch tht l v thy cao qu nht ca mnh.
80
Php Tu Ty Tng
7. Tm li con xin nguyn Trc tip v gin tip Trao tng mi li lc Cho tt c chng sinh u l m ca con T v lng kip trc. Nguyn [khng i ai cu Vn] m thm gnh chu Mi c nghip kh no Thay th cho chng sinh. Ngi khc nhiu v tn, m ti ch c mt, v vy d ti c quan trng n u, ngi khc vn qu hn. C cht phn on s thy hy sinh mt cu v lng l vic rt ng lm, ngc li hy sinh v lng chng sinh ch v c nhn mt ngi l iu tht v l. y c mt cch qun tng rt hu hiu. Hy tng tng mnh l mt ngi rt ch k, trc mt c nhiu ngi khc ang chu kh. Tng tng chng sinh ang tri qua loi kh au, trong khi k ch k kia vn dng dng khng quan tm. Tng tng vy ri th nhn li xem mnh nghin v bn no hn. Thi ch k rt kh dp b, nht l khi mi tu. Nhng nu kin tr c gng, chc chn s thnh cng. Ngi no bit chn thnh nhn lnh kh au v khuyt im ca chng sinh v phn mnh th cng nn tp cch tng cho chng sinh tt c mi c tnh tt lnh cng nh mi hnh phc mnh ang c.
81
By cu k trn dy phng php tu hnh b thuc lnh vc qui c, l phn phng tin. Cu k th tm ni v tm b cu cnh, l phn tr tu. Tu hnh b qui c th tch tp c phc c t lng, cn tu hnh b cu cnh th tch tp c tr tu t lng. Hai ngun nng lc t lng phc tr ny s gip ta thnh tu Sc thn [Rupakaya] v Php thn [Dharmakaya]. 8. Nguyn nhng iu ni trn Khng b vng nhim Bi tm ngn gi chng. Nguyn con thy mi s Hin ra trong ci i u ch nh huyn mng Cho tm thi chp bm Thot rng buc lun hi. Tu c sng lu, tng sc khe hay c an vui thnh t trong cuc sng l khng ng. Tu ngi khc thy mnh l i hnh gi cng khng ng. Tu v thy i tng ca lng t bi ca mnh c t tnh, cng khng ng. Phi tu v hiu rng mi s u nh huyn mng. Thy c mi s nh huyn mng l v ph nhn t tnh ca s vt, b li pha sau tt c nhng g l gi danh, l danh t v khi nim. l chng ng trong Pht gio. Chng ta c ni qua v tri kin v hnh ng trong Pht gio. Tri kin Pht gio c gi l duyn khi. Duyn khi
82
Php Tu Ty Tng
tuy c nhiu ngha, nhng ngha vi t nht ca duyn khi rt gn vi tu gic tnh Khng. Duyn khi ni rng khng c iu g tht s c t tnh. Hiu c duyn khi l c c lng tin chc chn v lut bin ha ca th gii hin tng qui c. T m tu hnh b tch tp phc c, v thin qun tnh Khng, qun s vt khng c t tnh, tch tp tr tu. Pht tm b ri da vo tm y tu su hnh ton ho: Th, Gii, Nhn, Tn, nh v Tu. Su hnh ton ho cn c th qui np thnh ba mn v lu hc: Gii, nh, Tu. Gii l t ch ng, khng lm vic bt thin. C tt c ba b gii, mt l gii Ba la mc xoa [Pratimoksha hay Vinaya], cn gi l gii thot c nhn; hai l gii B tt; ba l gii Kim cang. Gii Ba la mc xoa c hai loi, dnh cho ngi xut gia v dnh cho c s. C s c th nhn hai loi gii, hoc gii nhn mt ngy, hoc gii nhn mt i. Cn bn ca mi gii l trnh phm mi c nghip, trong c ba vic ca thn: st sinh, trm cp, t dm; bn vic ca ming: ni di, ni li chia r, ni li th c, khng cn m ni; ba vic ca : tham lam, c , t kin. T kin ni y ch yu l on kin, ngha l quan nim sai lm cho rng tt c mi s rng rang khng tht. Ngoi ra cn nhng loi t kin khc nh l tin c ng sng to vn nng.
83
Ni v gii B tt, quan trng nht phi bit dt lng v k, ng xem mnh quan trng hn ngi khc, c nh vy th gi c gii B tt. Ring ni v mt tng, mt tng c bn b. Mun hnh tr hai b mt tng cao nht, phi th tr mt s gii lut gi l gii Kim cang. Mun gi gii Kim cang, quan trng nht phi bit t ch khng tm hin tng th tc, cng khng tm chp bm vo sc tng ci th tc. Ni v ba mn v lu hc Gii nh Tu, Gii l nn tng ca nh, v nh l nn tng ca Tu. Mt khi Gii vng, phi tu nh v Tu. Mc d i tha hin tng c hng dn phng php tu nh v Tu, nhng Pht t Ty tng tin rng trn lnh vc ny php tu i tha mt tng thm diu hn. B. Mt php thin Ty tng Vi ba nm trc, ti c son mt tp sch nh mang ta Php Thin Mt Tng n Gin dnh cho Pht T Nhp Mn [xin c ph lc 1 trc khi c tip bi ging ny], dnh cho nhng ngi quan tm n Pht gio mt tng Ty tng nhng cha c c hi nhn php qun nh1. y xin min gii thch my cu m u tp sch. Hy bt u t on Qun tng, vi cu Ngay khong
Thng thng mun tu theo mt php phi trc tip th php t mt v o s. y c t-lai Lt-ma c bit son ra nghi thc hnh tr mt tng ny dnh cho Pht t khng c c hi tm gp o s, c th theo sch m hnh tr.
1
84
Php Tu Ty Tng
khng trc mt hin ra trong qun tng... v.v., hng dn phng php qun tng nm v H Pht1: Pht Thch Ca gia, xung quanh c bn v i B tt: Quan t ti, Kim Cang Th, Vn Th S Li, v Quan m Tara [Quan m Mu]. y xin ni thm, mc d Pht gio ph nhn thuyt hu thn, khng cng nhn c ng sng to vn nng, nhng trong Pht gio, nht l Pht gio mt tng, c ni n mn la v cc v thn. L do l v bc gic ng c kh nng ha hin nhiu sc tng khc nhau. Pht Thch Ca vn thng ha hin nhiu thn khc nhau to li lc cho chng sinh, chng sinh c c hi thy c thn Pht. Tng, sc v dng ca ha thn Pht u ty kh nng khuynh hng ca mi chng sinh m hot hin. Mc d ha thn Pht u hin khi t tr ton gic ca Pht, nhng v hon cnh v cn c ca chng sinh khc nhau nn ha thn Pht cng mang nhiu sc tng khc nhau. Ngc li, Php thn khng hnh sc nn ngoi ch Pht ra, khng ai c th nhn thy. Mt php Kalachakra [Lun Thi] c hn by trm v thn nm trong mn la Kalachakra, tht ra u t tr Pht hin ra, u l diu dng ca tr Pht.2
St ngha ting Anh phi dch l "nm v thn". Xem ch gii trang sau. 2 "Thn" (deity) va l ch dng gi thn linh ci th tc, va dng gi thn ch Pht, ch B tt hot hin trong mn la. V vy m c li gii thch trn ca c t-lai Lt-ma. y v ch Thn ng
85
y, c Quan T Ti l hin thn ca lng t bi Pht; c Vn Th S Li l hin thn ca tr tu Pht; c Kim Cang Th l hin thn ca nng lc, hay hnh ng ca ch Pht; v c Quan m Tara, thn n ca c Quan T Ti, l hin thn ca thin hnh ca ch Pht. Theo Mt tng Ti thng Du gi, hai v i t ca Pht l tn gi Mc Kin Lin v tn gi X Li Pht cng u l B tt. Nhng ni chung hai ngi khng phi l hin thn ca thin c ca Pht. Ni gn li th cnh nhim mu trong qun tng l nh sau : Pht ngi ta sen chnh gia, chn xp theo t th kit gi, tay phi bt n mi t chng gim, tay tri cm bnh bt ngang bng ; hai bn c Pht, hi thin v pha trc, l tn gi X Li Pht v tn gi Mc Kin Lin. Php l t b trn vn c hai chng ngi, phin no chng v s tri chng, v vy Php i lin vi tm thc, khng hnh sc. Trong hnh nh qun tng, Php c th hin qua nhng cun kinh, t trn bn pha bn phi ca c Pht. Sau , qun tng tr ton gic v sc tng ca c Pht qua dng bo thp, t pha bn tri ca c Pht. Kinh sch bn phi c Pht (l Dit v o ni Pht), v bo thp bn tri c Pht (l tr ton gic ca Pht), tt c u thuc v Php bo. Vy cnh nhim mu ny hi ba no qui y, Pht bo l Pht ngi chnh gia, Tng bo l ch B tt v hai i
vo Pht v bn v i B tt nn bn ting Vit dch thnh nm ng H Pht.
86
Php Tu Ty Tng
t hai bn, v Php bo v kinh sch v bo thp. Trong ba no qui y ny, no qui y chn chnh l Php bo, v t trong tm thc h thnh tu c Php l gii thot c ton din kh no. V vy Php chnh l ni ch che chn chnh. tm t c kinh nghim thnh tu ca Php, chng ta cn mt v thy dn dt. l Pht, l ng i o s. Ta cng cn nhng ngi bn ng hnh, cng tu trn con ng thot kh, cn nhng tm gng sng noi theo. l Tng. Cng phu qui y Tam bo i i vi cng phu pht tm b , v vy cn khi lng t bi i vi tt c chng sinh. khi lng t bi, hy qun tng quanh mnh l tt c chng sinh. K th ngi trc mt, v h l nhng ngi cn c gi gn trn qu ch khng phi v s h chy trn nu ngi sau lng. Ngang y, Pht t hy suy ngh cho tht su v lng v tha, qun nim v cnh bt an thiu hnh phc ca chng sinh, v ni kh bn nhn h ang phi gnh chu. Khi ngh v chng sinh, khng nn ngh mt cch chung chung tng qut, m phi ngh n ngi thn gn nh gia nh, b con, hng xm. Bng khng, ni ti i tng ca lng t bi li ging nh ni ti i tng ca s tranh chp. By gi hy ngh rng mun gii thot khi kh au v nguyn nhn ca kh au, ta phi tin chc rng iu m chng sinh tht s cn, l thy c chn tng ca thc
87
ti, thy c no qui y chn chnh sn c trong tm. Vi tm nguyn nh vy, c cu qui y sau y: Nam m Pht, [Namo Buddhaya] Nam m Php, [Namo Dharmaya] Nam m Tng [ Namo Sanghaya] c nh vy ba ln, hai mi mt ln, hay cng nhiu cng tt. Ging c ra sao khng quan trng bng ng c v lng quyt tm. Hy pht khi tm nguyn trong sng, khi ch quyt tm, ri c nhng dng qui y ni trn. Qui y Tam bo xong, Pht t cng dng by hnh nguyn Ph hin, nh gii thch trong bi tng. Sau , ch tm ni Pht v cnh nhim mu trong qun tng. Bao gi hnh nh hin ra r rng, hy qun tng c i nh sng nm ni tim ca tng v. Trn mi i nh sng l chng t: MUM ca Pht, HRIH ca ngi Quan T Ti; DHIH ca ngi Vn Th S Li; HUM ca ngi Kim Cang Th; v TAM ca ngi Quan m Tara. Mi chng t c bao bc bng minh ch ca tng v. Ngang y, ti xin truyn li nm b minh ch. Xin c theo ti ba ln: Om muni muni maha muniye svaha [m mu-ni mu-ni ma-ha mu-ni-d soa-ha] (Minh ch Pht) Om mani padme hum [m ma-ni p-m hm] (Minh ch b tt Quan T Ti) Om wagi shvari mum [m wa-ghi soa-ri mm]
88
Php Tu Ty Tng
(Minh ch b tt Vn Th S Li) Om vajra pani hum [m vai-ra pa-ni hm] (Minh ch b tt Kim Cang Th) Om tara tuttare ture svaha [m ta-ra tu-ta-r tu-r soaha] (Minh ch b tt Quan m Tara). c nm cu minh ch ny cng thng xuyn cng tt. Trong khi tng ch phi qun v lng v tha, v t bi, v n nng ca chng sinh i vi mnh. C nh vy, hng v ba no qui y m tm kht khao mnh lit. Qun tng nh sng phng ra t ch Pht ch B tt trong qun tng. Ch ca Pht Thch Ca l chnh. OM MUNI MUNI MAHA MUNIYE SVAHA, ngha l nm vng gic ng. c Quan T Ti hin thn cho tm i bi ca mi phng Pht, nn Pht t no c gng pht tm i bi nn chuyn tm tng ch OM MANI PADME HUM. Ch ny cng c th tng cho ngi qu vng. c Vn Th S Li hin thn cho tr gic v tr tu ca mi phng Pht . V vy tng ch OM WAGI SHVARI MUM ca Vn Th S Li rt tt cho sinh vin hc sinh ang i hc. Nu c ngi cn kin tng tranh ci, tng ch ny cng gip tr c bn nhn hn. c Kim Cang Th hin thn cho nng lc v hnh ng ca mi phng Pht . Tng ch OM VAJRA PANI HUM rt tt khi cn ph tan chng ngi. Pht t tu
89
theo chnh php khng c m tn d oan, tuy vy c vi trng hp tht s b t ma ci khc quy nhiu, ch ny c th gip ph tan loi chng ngi ny. c Quan m Tara hin thn cho phn ni kh trong sng thanh tnh nht, l loi nng lc trong c th, chuyn ch tm thc n vi i cnh, tc ng thnh hnh ng. Kh ny l mt loi nng lc c bit, rt vi t. Mun c an lc, tng sc khe, tng mng sng, hay tng ti sn, nn tng ch OM TARA TUTTARE TURE SVAHA, rt hu hiu. Pht t no ang mun tu nh, ngang y nn ch tm thin ch. mc thin ch c rt nhiu loi. Hoc ch tm vo i tng bn ngoi, hoc ch tm vo i tng bn trong, hoc ch tm vo chnh tm mnh, hay vo tnh Khng. Khi ngi thin ch, Pht t cn cnh gic nhn din nm loi chng ngi cn tr khng cho tm an nh, p dng tm mn ha gii. Li c nhiu iu phi bit v chn giai on pht trin, su lc, bn chnh nim, v.v.... Nhng iu ny c th c c trong sch khc1. Tm li, yu t quan trng nht cn c khi ch qun l tm phi nhp nh nhanh v vng, mc phi tuyt i r rng, tm qun st phi tht trong sng bn nhy. C hai iu khin tm khng an nh, mt l tro c
Tham kho thm v phng php tu thin ch: Gen Lamrimpa, Calming the Mind: Tibetan Buddhists Teachings on the Cultivation of Meditative Quiescence [nh Tm: Php tu Thin Ch trong Pht Gio Ty Tng]. Ithaca: 1995, Snow Lion Publications.
1
90
Php Tu Ty Tng
[kch thch], hai l hn trm [tr tr]. Khi ngi thin m tm lng xng khng chuyn ch, l tro c. Nn ngh n cnh kh c th gim bt tnh trng kch thch ny. Cn khi ngi thin m tm rt vo qu su pha trong, tr nn nng n, tr tr, c khi bin thnh chn ngn u su, l hn trm. Trong trng hp ny, phi rng nng tm ln bng cch ngh n nhng iu vui v, hay x thin, bc ra tri rng, ht th kh tri, trong nh sng m ngm phong cnh thong rng. l mt vi phng php cha chng tro c v hn trm. Trong lc ngi thin c khi vng phi trng thi vi t ca tro c v hn trm. mc khng cn r nt, tm gim chuyn ch. Gp trng hp ny khng cn phi kt thc bui thin, ch cn rng qun bnh tm li l c. Cn nu tm d xao lng th nn ngi thin trong phng ti, i mt vi bc tng. Pht t no mun nghim chnh tu nh, phi t chc chia mt ngy thnh nhiu bui ngi thin, c th ln n hai mi bui, mi bui ko di khong mi pht. Phi c gng lin tc, nh c gi mt hn than sao cho lun hng, khng tt. Nu ngi thin qu lu, tm d ri vo trng thi hn trm vi t, mc khng r nt, ngi thm ch ph th gi. Lc mi tp thin tt nht l ng ngi qu lu. C nhiu ngi ngi trong t th rt p nhng tht ra ch ang chm m trong trng thi hn trm, tm tr tr m mt. Hn trm nhiu s khin tm cng lc cng ti.
91
Chu kh ngi thin cho tht ng cch, s c lc tm kh nng chuyn ch vo mt mc sut bn ting ng h, hon ton khng vng hn trm hay tro c, c nh vy l tin b r rt. Khi ngi thin ng cch, h thng h hp c khi s ngng trong mt thi gian. Tip theo l thin qun v tnh Khng, v chn tnh ca Pht. Mi s vn khng c t tnh, nn c Pht m chng ta v qui y nng da cng khng c t tnh. Trc y chng ta c suy ngh truy tm v ci ti, xem ti l thn hay l tm, by gi hy theo cng mt phng php phn tch thc tnh ca Pht. Nu t hi Pht l thn Pht, hay l tm Pht, s khng thy Pht u c. c Pht tuy c tht, nhng khi tm xem thc cht ca c Pht l g, s khng th tm thy c g l Pht, d trong hay ngoi thn tm. T i n kt lun c Pht ch l mt ci tn gn ln trn hp th ca cc thnh phn thn tm. Tip theo, th nh li xem c Pht hin ra trong tr mnh nh th no. S thy cng tng t nh ci ti hin ra r rng chc tht nh mt thc th tuyt i, c Pht cng vy, cng hin ra trong tr chng ta nh mt thc th tuyt i. Li suy ngh rng nu c Pht tht s l mt thc th tuyt i, vy khi tm xem danh t Pht ng vo ci g, l ra phi tm thy. Nhng tht s l khng th tm thy. V vy c th kt lun ci m chng ta thy v c Pht tht ra khng phi l chn tng ca Pht.
92
Php Tu Ty Tng
ch MUM, chng t ca Pht
biu hin tt c th gii hin tng khch quan bn ngoi u l Khng, hy qun tng nh sau: c Quan T Ti tan nhp vo u Pht. c Vn Th S Li tan nhp vo yt hu Pht (cung hng). c Kim Cang Th tan nhp vo ngc Pht. c Quan m Tara tan nhp vo rn Pht. Hai v i t tan vo hai bn thn hnh Pht. Gi li hnh nh mt mnh c Pht cho tht r rng, an nh ni cng lu cng tt. Ri c Pht dn tan thnh nh sng, t trn tan xung v t di tan ln, nhp vo i nh sng trn gia tri tim. i nh sng tan vo chui minh ch. Chui minh ch tan vo ch MUM gia. Ri ch MUM cng tan thnh nh sng, ch cn li chp nhn trn u ch MUM ting Ty tng [xem hnh pha trn]. Ri chp nhn cng tan vo tnh Khng. An tr mt lc trong tnh Khng ca th gii hin tng. Khi thu nhip sc tng ca Pht v li tnh Khng,
93
ng ngh rng Pht khng c tht, m phi hiu l Pht khng c t tnh. By gi t gia chn Khng, c Pht cng ch B tt li hin ra. Gi hnh nh qun tng ny trc mt, ri hi hng cng c, chm dt bui thin. C. Hi p Hi. Khi t n trnh nhp nh ca cc bc thnh gi, c cn phi qun tng Pht v cc v B tt vi y mi tnh c nh vy hay khng? Ngi tu khi t n trnh cao c th n thng vi Pht m khng cn xuyn qua qu trnh qun tng hay khng? p. Theo cch tu mt tng ny, c nhiu phng php gip ngi tu thm nhp tng tnh c ca Pht, v vy m c li gii thch v phng php qun tng nh trn. Trn ng tu ni chung, ng l khng cn phi qun tng Pht. Ngi tu c th qun v tnh Khng, hay v tm B , khng cn phi qun tng thn Pht. Qun tnh Khng l tu hnh tr tu, cn qun tm b l tu hnh phng tin. Mt tng Ty tng phn ln i hi ngi tu phi qun tng, l v phng php ny cho php ngi tu ng lot thnh tu sc thn v php thn. Thnh Pht l cu chng sinh. Ci c kh nng cu chng sinh l sc thn ch khng phi php thn. V vy B tt v tm b m phi c gng thnh tu sc thn.
94
Php Tu Ty Tng
Mun thnh tu sc thn, cn thun theo nhn qu, tch t y nhn duyn dn n sc thn. Nhn qu chi phi ton b mi hin tng v thng, k c qu v Pht, v vy cn gom nhn t v duyn t thnh tu sc thn. Nhn t ny khng th c nh tu hnh tr tu m ch c th c nh tu hnh phng tin. Phc l nhn, thnh tu sc thn l qu. i tha hin tng dy su hnh ba la mt. Tuy su hnh ny cng c th lm nhn duyn thnh tu sc thn Pht, nhng nhn t chnh yu vn nm trong mt php Ty tng. l mt loi nng lc c bit, gi l kh. Cn tu gic tnh Khng l nhn t chnh yu gip thnh tu php thn. V thn Pht c hai, nn nhn duyn thnh tu qu v Pht cng c hai. Nu phn nng lng c bit gi l kh khng c pht khi cng lc vi tu gic tnh Khng, s khng th c ci gi l kt hp phng tin v tr tu. V vy ngi tu cn pht khi mt loi tm thc c hai tnh cht tr tu v phng tin, nh ng loi thnh tu sc thn v php thn. Nu hi sc thn ca Pht ra sao, ng nhin l khng c cu tr li. Khng th ni sc thn ca Pht trng ging nh pho tng. Nhng t ra chng ta c th c cht khi nim v hnh nh ca Pht m con ngi trong th gii ny c th tng tng ra c. Phi ly hnh nh , hnh nh ca v H Pht vi nhng sc tng tng t nh sc thn ca Pht, ri ch tm vo , qun v tnh Khng ca hnh nh ny.
95
y ngi tu thy c nh hin ca v H Pht, ng thi hiu c tnh Khng ca hnh nh y. Vy tm ny c hai tnh cht, qun hnh dng ca v H Pht, v hiu v tnh Khng. Hnh phng tin v hnh tr tu u gi trn y trong cng mt tm. V l do ny cn phi qun tng v c Pht cng ch B tt trong mn la. Hi. Knh tha c t-lai Lt-ma, ti thng thy trong cha hay treo trn tng dng ch sau y: Mi s nh bng nc Trong sng, thanh tnh, khng lon ng Khng th chp bm, ngoi tm ngh bn Khng t tnh, khng ni chn, thnh lp hon ton trong nhn qu. Xin ngi cho mt li gii thch v nhng dng ny. p. Cu th nht ni rng, nu ly tm ca ngi bnh thng nh chng ta y m xt, tt c mi hin tng u nh nh hin trn mt nc. Mc d hin ra nh vy, nhng chn tng li khc. Nhn ta nh c t tnh, nhng tht s khng phi l mt thc th tuyt i. V vy c s mu thun y. Cng ging nh khun mt hin ra trn mt nc trng ging khun mt tht, nhng tht ra khng phi. Cu th nh nu ra ba yu t: trong sng, thanh tnh, khng lon ng. Cu ny ni v ba loi chng ngi cn phi bung x, l chng ngi n t phin no [phin no chng], chng ngi n ng tr tu [s tri chng], v
96
Php Tu Ty Tng
chng ngi ngn cn tm an nh. Cu ny ni rng nh thu trit tnh Khng m ngi tu thot khi ba loi chng ngi ny. Cu th ba ni v s "khng th chp bm, ngoi tm ngh bn", c ngha l khng th dng tm phn bit ca k phm phu nh chng ta y m t n kinh nghim gic ng. Kinh nghim gic ng ny cng khng th dng khi nim m gii thch. Cu cht ni "khng t tnh, khng ni chn, thnh lp hon ton trong nhn qu", y chnh l ba cnh ca gii thot [Tam gii thot mn]. Hi. Nu s vt ch do tm thc t tn, vy c phi tt c ch c trong tr tng tng? p. Mc d ch tht mi s u ch l gi danh, ngoi danh t v khi nim ra hon ton khng c thc th no c. Tuy vy, khi nim m tm thc gn t ln trn mt vt vn khng th bin thnh chnh vt . Tm thc khng th ty tin thao tng th gii hin tng nh vy c. Bng khng, nhn thc ng n v nhn thc sai lm s khng khc g nhau, ng sai s hon ton ng nht. S vt tuy c tht, nhng khi phn tch li thy khng phi l mt thc th tuyt i, v vy m ni s vt ch l gi danh. Ni nh vy khng c ngha l gn t khi nim no ln ci g th ci y s bin thnh chnh khi nim y. Trong Trung Qun Lun, ngi Long Th ph nhn quan im cho rng Pht khng phi l bc ton gic v c khi
97
hi m Pht khng tr li. Ngi Long Th ni rng s im lng ny mi chnh l bng chng ca tr ton gic ca Pht. Ni nh vy c ngha l nu bit ni ra khng gip c g th nn im lng. Mt khi ni, li ni phi mang li li ch. Trong mi c nghip, c nghip gi l ni li chia r. Nu ni chia r bn b th d ni tht cng vn khng phi l iu hay, cn phi trnh. Khi li ni mang li li ch th d ni khng ng s tht cng vn l thin nghip. Tt c u ty li ni c mang li li ch g hay khng. Trong mt s gio php, Pht dy rng ng un nh gnh nng, mnh l k khun vc. y, Pht gii thch ci ti nh mt ch th tuyt i. iu ny mu thun vi gio thuyt rt ro ca Pht. Pht ni vy l to li ch cho nhng ngi tin tng qu su vo ci ti. Nu ni thng rng ci ti khng c tht, nhng ngi ny s i n kt lun sai lm rng chng c ci g tht s quan trng. Hi. Tha c t-lai Lt-ma, l lun c phi lun c gi tr tuyt i hay khng? p. C vi loi hin tng c th dng tr thng minh bnh thng m hiu c. Li c loi hin tng khng th nhn thc, tip cn, tr phi tm thc t n trnh cao siu hn. Nhng ngay c nhng trng thi tm thc cao siu cng phi thun theo l lun. Pht gio i tha c cu khng nh rng gio php ca Pht c hai loi: loi mang ngha rt ro v loi mang ngha
98
Php Tu Ty Tng
giai on1. Mt s gio php ca Pht c th hiu theo ngha en, mt s khc khng th. Vy lm sao c th phn bit u l ngha rt ro, u l ngha giai on? Ch nh vo l lun. V Pht lun ty hon cnh m a ra nhiu cch gii thch khc nhau. trnh tnh trng on m, cn phn xt da trn nn tng ca l lun. Lun im no khng th dng l lun bt b, lun im y mang ngha rt ro ca li Pht dy. Hi. Tha ngi, trong mt gio chng ta cn qun tng k th ng trc mt. K th chn chnh tht ra l tm h vng, vy c cn phi gi tm h vng ng trc mt nh vy hay khng? p. Chng ta cn phi ng vi nhau rng, ni theo l thng thng, c nhiu loi ngi c xem l bn hay l th. Mc d c nhng trng hp chng ta tng lm bn l th v khng hiu c ng c hnh ng ca ngi y, nhng ni chung, vn c th ng vi nhau rng c ngi c chng ta gi l bn, li c k b chng ta xem l th. Nu c th k th t u ch cui vn lun l th th k th y ch c th l tm h vng ca chnh mnh. Nhng iu ny khng c ngha l chng ta khng c k th bng xng bng tht pha bn ngoi. Nu c ngi c tnh hi ta, ngi ny cn c xem l i tng ca lng kin nhn: nh ngi y, ta c th thc hnh hnh nhn. Cn nu ch tm vo vng tm ca mnh
1
liu ngha v bt liu ngha.
99
tu hnh nhn th chng c li ch g. Mc ch ca phng php tu ny l loi b tm l th hn v thng yu thng vn dy ln trc ngi c xem l th hay bn, c gng chn ng nhng xo trn tnh cm n t phin no. Trong trn chin chng k th bn trong, Pht gio dy bc u tin phi l phng th. Bc th nh mi l tn cng. Khi mi bc vo ng tu, chng ta khng c kh nng chin thng phin no, v vy phi c gng phng th tm khi ri vo tm khng ch ca phin no. iu ngi c s c th lm ngay tc khc l t ch khng thn ming phm mi c nghip, nh st sinh, trm cp v.v... y l phng php c th tu lin tc th. Ni chung, ai cng thy st sinh l ti c. Phn ln php lut quc gia u trng pht ti git ngi. V ai cng cng nhn trm cp l khng tt. L Pht t, tu hnh theo Pht php, cho d c cnh st ng mt bn hay khng, cng vn phi gi gn hnh vi ca mnh cho tht trong sng. Trnh st sinh, trnh trm cp. Pht t c ring mt i i cnh st nm ngay trong tm. Bao gi cng cnh gic, lun xem xt hnh ng li ni ngh ca chnh mnh, lun cn thn nhn xem ng c hnh ng ca mnh c trong sng hay khng. C mt phng php rt hu hiu, l mi sng thc dy t ni vi mnh nh sau: "T gi cho n khi cht s lun nh vy, nhng c bit ngy hm nay, ti s rng sng trong chnh o. Phi c gng gip ngi khc, t ra l khng gy hi cho ai". D l thng gia, k s, nh gio,
100
Php Tu Ty Tng
hay lm bt c ngh no, cng phi nn sng theo nh vy. Ngay c trong chin tranh cng cn gi gii. D c phi git ngi cng phi hnh ng trong tinh thn gi gii, ng nh mt tnh ngi. Ch lm v khng th khc hn c. Chin tranh thi nay s dng qu nhiu v kh my mc nn mt ht tnh ngi. My mc ng nhin khng c lng thng cm, v vy chin tranh thi nay rt tn khc. n b tr em b git ch v bom n khng c thc, khng bit phn bit. Ti tht s ngh rng chng ta ang da vo my mc qu nhiu. Trong lnh vc xy dng, my mc rt hu ch, nhng khng phi lnh vc no cng vy. i sng hng ngy ca con ngi cn c t trn nn tng ca lun l. i ng cnh st, c quan tnh bo, ta thm phn, tt c phi nm bn trong. Chng ta nn t lm cnh st v quan ta cho chnh mnh. Nu lm iu g sai, cn nhn din, t trch pht, khng phi trch pht th xc m trch pht tinh thn. Phi bit hi hn nhn li. Ri bui ti trc khi i ng, ng m li l tin bc m hy sot li hnh vi tm thc ca mnh trong ngy. T hi xem tm mnh lm c bao nhiu vic tt lnh, phm bao nhiu iu bt thin. C gng nh vy, dn dn s tin b. Ngi d ni gin s n ha hn. l bc u tin trn ng tu. T t sc mnh ni ti tng, tm c kh nng t ch khng
101
phm iu bt thin, chng ta tr thnh ngi chn thnh, vi tri tim nhn hu, khng hi ngi khc, giu lng t bi, nhiu quan tm n k khc. Nhng c tnh ny cng tng, tm cng an nh t ti. Ngi tu s thy mnh giu can m giu ngh lc hn, ch cng mnh hn. l nhng c tnh tt ca con ngi. Ti thng ni t bi nhn hu l gi tr chung ca mi tn gio, d tin ti sinh hay khng, tin ng To ha hay khng, tin Pht hay khng. Sm mun g chng ta cng s cht. Nu i n khi cht mi nhn li qu kh hi hn th qu mun, ng khng ? Ngay by gi phi bit sng tng ngy cho tht c ch. ng hi k khc, gng sc gip mi ngi. n pht cui cng, qu v s thy hi lng vi i sng ca mnh. D bn b ngi thn vn s khc, nhng qu v khng c g hi tic. L Pht t, qu v cy trng nhng ht ging tt lnh trong i ny, v vy c th tin chc rng kip sau s tt p hn. C tu nh vy, n mt lc no ta s phi bt u ngh n tnh Khng. y l im khi u ca giai on tu th hai, l giai on tn cng k th phin no. y cng vy, yu t chnh vn l ng c, l tm nguyn ca mnh. Nu ti nh khng lm, cu th tng Morarji Desai c ln ni vi ti v tinh thn bt bo ng, cho rng phng php hnh ng mi l iu ng ni. D ng c v kt qu c tt lnh chng na, nu dng phng php bo ng th vn khng phi l iu hay. l quan im ca cu th tng. Trong quan im Pht gio, ng c v kt qu lun
102
Php Tu Ty Tng
quan trng hn phng php hnh ng. Nu ng c tt m kt qu xu th ng c quan trng hn. D khng thnh cng, nu tm nguyn chn thnh th vn tt hn. Ty tng c mt cu chuyn nh sau: mt hm tri ma ln, bn ng c pho tng Pht m nc ma. C ngi i ngang thy vy ngh rng: "Khng th Pht t". Anh ta nhn quanh, thy c i giy c vt bn ng, bn nht ln u tng Pht che ma. Mt ngi khc i ngang, thy vy ngh rng: "Ai li giy trn u tng Pht?" Anh ta bn lm giy vt i. C hai u c tm tt lnh i vi tng Pht, v vy hnh ng tuy tri ngc nhng u gieo thin nghip nh nhau. Nh vy chng ta va ni xong v phng php iu phc, thanh tnh v chuyn ha tm thc. y l nhng vn rt quan trng, rt kh tu trong bc khi u. Nhng vi thi gian, nu qu v chu kh kin tr c gng, nht nh s c tin b.
103
Chng 4. Tng quan Pht gio
104
B tt Kim Cang Th hin thn cho nng lc ca ch Pht
105
A. Tn gio v i sng i nay vic nhn tm tn bo cng lc cng xy ra nhiu hn, v vy li dy ca Pht v tm bt hi tr nn c bit quan trng. Cng nh Thnh Gandhi, ti tin rng li Pht dy cng li dy ca nhiu bc thy n thi xa phi c mang ra p dng vo i sng hng ngy. Tt nht l nm ly phn tinh ty ri p dng vo i sng gia nh x hi. Bng khng, nu tn gio tch la khi i sng con ngi, vy c tn gio cng nh khng. Cn nu c sng i sng hng ngy khng l g n tn gio, lm nh vy cng khng nn. Ti cm thy song song vi nn pht trin khoa hc k thut, n nn duy tr kho tng vn ha ca mnh. Nu trong tng lai con ngi trn ton th gii sng ha ng, nhn loi chn thnh t nguyn thnh ngi mt nh, xa ht mi sai bit tranh chp, khi y nn vn ha ring ca tng dn tc s khng quan trng na, khng cn phi bo tn. Nu mt ngy hong kim nh vy c xy ra, mi dn tc u c th x b sc thi ring ca mnh. Trong lc ch i, ti tin rng mi dn tc cn duy tr nn vn ha ring. iu ny li cng ng cho nn vn ha
106
Php Tu Ty Tng
n c. Nn vn ha ny c lin h chc ch vi tin b tm linh. Tin b vt cht cn i chung vi vn ha, v vn ha li rt gn vi tin b tm linh. Nh ni, y ch l mt bui ni chuyn thn mt, chng ta cng gp nhau trao i kinh nghim, bn lun v mt s vn lin quan n kh au v hnh phc, xem bng cch no c th gim bt kh khn trong cuc sng, tng thm nim an lc. Tm an lc th khng kh gia nh s yn m, nh vy cc th h con chu v sau cng u c hnh phc. B. T v duyn khi Mi khi gp kh khn trong cuc sng, c mt phng php i ph rt n gin l qun i tt c. Bao gi tinh thn mi mt, tm tr nng n, ta c th vt ht sau lng, i ngh mt vi ngy, mt tun. Nhng phng php ny d sao vn rt tm b. Vn cn nguyn cha c gii quyt. Cn mt cch i ph khc l nhn thng vo vn , phn tch tm hiu nguyn do. Vn no cng vy, ng gn m nhn s thy v i, c h khng th kham. Nhng cng cng mt vn m ng t xa nhn li s thy tht ra khng c g ng ni. V vy i trc mi vn chng ta nn phn tch m x, suy ngh cho tng tn. Trc khi ln ng tm o, Pht nhn ra ni thng kh ca kip lm ngi, bit rng kh au l iu khng ai mong cu, v vy Pht i tm con ng dit kh. Khi cha
Chng 4. Tng Quan Pht Gio
107
gic ng, cn bc trn ng tm o, Pht c ln chn tu li kh hnh. Su nm kh tu, gn nh khng n ung. iu ny mang nhiu ngha, qua chng ta c th thy tu hnh i hi nhiu can m, nhiu quyt tm, phi sn sng chu kh nhc. Cuc i ca nhiu v thy t nhiu tn gio khc cng tng t vy, thng phi hy sinh rt nhiu thanh tnh sm hi. Sau khi gic ng, gio php u tin Pht dy l T , [T diu - bn chn l nhim mu]. T c gii thch trn cn bn ca lut nhn qu. Ci c gi l lun hi, cn gi l ci ta-b, tht ra ch l qu trnh lun chuyn t nhn - l hnh ng sai quy n qu - l kh au. Nit bn gii thot l kt qu ca s vt thot qu trnh lun chuyn ni trn. Trong T , hai chn l u tin l Kh [chn l v kh] v Tp [chn l v nguyn nhn ca kh]. Pht dy hai chn l ny l gii thch v lun hi v v ng lc rng buc chng sinh trong lun hi. Sau Pht dy tip hai chn l sau: Dit l nit bn gii thot, ngha l trng thi an lc tn dit kh au, v o l con ng dn n s tn dit kh au ni trn. V vy Pht vch r T nh sau: y l chn l v kh; y l chn l v nguyn nhn ca kh; y l chn l ca s dit kh; v y l chn l v con ng dit kh. Nhn din T ri, Pht a ra phng php c th gip Pht t hiu v T . hiu T v p dng T vo cng phu tu tp hng ngy, Pht dy chng ta phi bit
108
Php Tu Ty Tng
nhn din kh au bung b mi nguyn nhn to kh. Nu khng bit kh au tai hi nh th no s khng th ra sc tn dit kh au. Vy trc tin phi thy rng chnh s hin din ca lun hi l kh au. Nu hiu rng lun hi, nguyn nhn to kh, l iu cn bung b v s tn dit ca kh au l iu cn thnh tu, vy s tn lc bc theo con ng dit kh. Tu theo nh vy mi c th chm dt kh au. Khi qun chiu v kh, chng ta s gp mt s mu thun mt ngoi, v d Pht c ni: Cn nhn din kh au nhng khng c kh au nhn din; cn x b nguyn nhn to kh, nhng khng c g x b; cn thnh tu s tn dit [ca kh au], nhng khng c g thnh tu; cn tu theo con ng gii thot, nhng khng c ng no tu. Mu thun nh vy l v khi qun nim v kh au, s thy khng c kh au no c ch th khch quan hin hu c lp. Ngc li, c kh au lun hi ln an lc nit bn u ch do nhn duyn kt hp m thnh. Khng c g hin hu c lp, tt c u ty thuc nhn duyn. Tip theo Pht dy thuyt mi hai duyn khi [thp nh nhn duyn] gii thch r hn v kh, v nguyn nhn to kh, v qun trnh hnh thnh ca kh. Duyn khi c mi hai chi, l 1. v minh [m qung]; 2. hnh [hot ng]; 3. thc [nghip thc]; 4. danh sc [tp hp tm l vt l]; 5. lc nhp [su gic quan sinh hot vi su i tng]; 6. xc [giao tip]; 7. th [cm gic]; 8. i [lu luyn]; 9. th
109
[bm vu]; 10. hu [hin hu]; 11. sanh [cho i]; 12. lo t [gi, cht]1. Thuyt duyn khi ni rng mi hai chi duyn khi c theo th t, chi trc sinh ra chi sau, nu chi trc khng c th chi sau cng khng c. Vy mun chm dt gi v cht th phi dp b th phm sinh ra s gi v cht, dp b ci gc m mnh khng mun, chnh l s ti sinh trong lun hi do nghip v phin no tc ng. Mun ng ti sinh trong lun hi, phi chm dt v minh. Mt khi chi duyn khi u tin l v minh b ph v, mi mt chi cn li cng s t tan bin. Kh pht sinh nh th no? Mt v cao tng n tn V Trc [Asangha] c gii thch v vn ny qua thuyt "ba duyn t"2. Duyn t th nht l bt ng3. Bt ng c ngha l kh au sinh ra t 4 ch khng phi t mt ng sng to vn nng. Kh au c, l v c nhn duyn to kh au. Duyn t th hai l v thng. V thng c ngha l mc d kh au sinh ra t nhn duyn to kh, nhng nhn duyn to kh ny t n cng phi l mt hin tng v thng, v hin tng thng hng khng c kh nng to tc dng. Duyn t th ba c gi l nhn qu tng ng. Ni nhn duyn l v thng vn cha , cn ni thm rng nhn no sinh qu ny ch khng phi nhn no sinh
[Li gii thch trong ngoc vung l mn ch ca HT Thch Tr Quang] 2 anh: the three conditions. 3 anh: immovability. 4 anh: intention.
1
110
Php Tu Ty Tng
qu no cng c. Pht nhn din nguyn nhn ca kh l v minh. Pht gio khng cng nhn c ng sng to, m ni chnh tm l to ha. Tm nhim sinh qu nhim. Tm thanh tnh th nhim dt, sinh qu trong sng tt lnh. Ti thng hay ni Pht gio l o ca con ngi, khng dnh g n Cha tri, hay Thnh, Thn. Pht gio dy cch hnh x v chuyn ha tm. Nhng ni nh vy khng c ngha l Pht gio khng cng nhn c nhng ng phi phm. Nu ni v kinh nghim gic ng ca nhng ng phi phm, khng nhng Pht gio cng c Thn, Thnh, Tri, m cn c rt nhiu, c hng triu v. iu ny Pht gio cng nhn l c. Nht l trong Pht gio mt tng, c rt nhiu v hung thn, thin thn. Tt c nhng bc H Pht, thnh, thn, thin t, thin n, u l hin thn ca cng mt v, hay cng c khi ch t tm ca chnh mnh m ra. Nhng i vi Pht t th quan trng nht vn l c Pht Thch Ca Mu Ni, ng i o s ton ho, y t bi tr tu, da vo kinh nghim c nhn m vch ng ch phng tin cho chng ta bit cch thanh tnh tm thc. c Pht Thch Ca Mu Ni gic ng c l nh kh cng tu hnh. Pht ch thn gii thch qu trnh lun chuyn ca mi hai chi duyn khi, t v minh cho n lo t, v Pht cng dy cho phng php ph v vng xoay ny.
111
Sau khi dy xong qu trnh lun chuyn trong lun hi v qu trnh tn dit lun hi nh T , Pht li ging v ci gi l Nh [hai Chn l]. Pht ni phi nhn din kh au nhng khng c kh au nhn din, cu ni ny tht ra l ni v Nh . S vt c th c nhn t hai kha cnh, mt l kha cnh qui c ca Tc , hai l kha cnh rt ro ca Chn . V d nh khi nhn a hoa p, chng ta s thy hoa ny thay i lun lun. Khi nm di nh mt tri li cng chng thay i. Yu t bn ngoi nh nng hay lnh u c th to tc dng ln a hoa, y l iu d nhn thy. C ngi thy: a hng ny p lm! p mu, p sc, p hng. C ngi li thy: Hoa hng tht d s. Coi p vy m gai nhn nhiu qu, ng ti l b m ngay. a hoa ch c mt, nhng kin li rt nhiu. K thy hay, ngi thy d, li c ngi hon ton dng dng. l v tnh cht ca a hoa vn tung i, ai mun thy sao cng c. iu ny cho thy a hoa l thuc vo nhn duyn bn ngoi. Nu mt vt t n l p hay xu th bt k nhn t gc cnh no cng s ch thy p hoc thy xu. S vt nu khng ty thuc nhn duyn th khi p s lun l p, khi xu s mi l xu, s hon ton c lp nh vy. Nhng p hay xu tht ra ch l khi nim tng i. Quan st mt vt thng thng nh a hoa, ri quan st nhng khi nim v a hoa, s thy ngay t a hoa phi c mt iu g cho php pht sinh nhiu khi nim v n nh vy. "iu g " ca a hoa, chnh l s khng c t
112
Php Tu Ty Tng
tnh. Bn trng th c th b ln trn. Bn y s khng cn ch cho ci g khc. Chn tnh ca s vt l nn tng, nh s vt c kh nng ch mang loi tnh nng khc nhau. iu ny cho thy s vt hin hu di hai mc . mt mc , mi sc thi khc nhau u c th ng lot hin hnh trn cng mt nn tng. Nn tng ny khng th trc tip nhn thy, nhng nu chim nghim su xa s cm thy phi c mt iu g cho php tt c mi sc thi khc nhau c th ng lot hin hu. Hai chn l Chn v Tc [chn l rt ro v chn l qui c] l hai hin tng khc nhau. Hiu v Chn v Tc s gip chng ta hiu v T . Kh - chn l v kh - c gii thch qua ci gi l hai nguyn nhn: mt l phin no v hai l nghip do phin no tc ng. Pht ni phin no l kt qu ca trng thi v k lut thiu thun ha ca tm. Trng thi v k lut ny khng phi t nhin c, m sinh ra t nhn duyn. V ty nhn duyn m c, nn tm c th c chuyn ha, phin no c th dit. Bit c th tn dit c kh au phin no l hiu c Dit . V vy m ni phi hiu Chn v Tc ri mi c th hiu c tn tng v T . T l chung cho tiu tha v i tha, nhng ch i tha mi gii thch su xa v Chn v Tc . Nh Chn v Tc m hiu c T ; v nh T m hiu c Tam Bo - Pht, Php, v Tng.
113
Ngi t n a v trong sng nht, mi nghip chng u thanh tnh, mi vng nim u on dit, th gi l Pht. Ngi ang bc trn con ng thanh tnh nghip chng th gi l Tng. Tt c mi c tnh tt lnh ca Tm, chnh l Php. C. Tiu tha, i tha, mt tha Phng php dit kh Pht dy l Gii nh Tu, ba mn v lu hc ny c trong gio php tiu tha. Mn u tin l Tu. y l v kh ph v v minh. Ngi tu c kh nng s dng v kh ny mt cch mnh lit v hu hiu hay khng, hy cn ty tm c c tp trung nh tnh hay khng, v vy Pht dy tu nh. V v khng c Gii th khng th nh, nn Pht dy tu Gii. Theo Pht gio i tha, phng php hay nht tu Gii nh Tu l pht tm b . Tm b c ngha l v nng lng thng xt chng sinh m nguyn thnh Pht, nguyn tu theo su hnh ton ho l Th, Gii, Nhn, Tn, nh, Tu. Phng php tu mt tng phc tp hn. mau chng bc n qu v Pht, ngi tu vn dng mt s phng php hnh thin c bit, khng cho tm hin tng chng sinh m ch hin tng Pht, an nh trong sc tng nhim mu ny hnh thin. Phng php tu mt l nh vy. Trong mt tng c Mt tng Ti thng Du gi. Ct li ca Mt tng Ti thng Du gi nm php tu hp nht
114
Php Tu Ty Tng
phng tin v tr tu. Phng tin v tr tu c rt nhiu ngha. y, tr tu l tu gic chng ng tnh Khng; phng tin l i nguyn mun thnh Pht cu chng sinh. Mun tu phng tin tr tu, ngi tu phi nhp nh qun tng. Tu theo phng php ny khng nht thit phi qun tng thn Pht v cnh Pht, nhng nu ly thn Pht lm mc ch qun, s c nhiu thun tin hn. V vy y ti xin hng dn phng php qun tng nm v Pht v B tt (xin xem phn B, chng ba). Phng php tu ny c khi i hi phi tng ch, nhng vic chnh vn l nhp nh qun tng. Bao gi ngi thin mt, thay v bt tm tip tc lm vic, ngi tu c th bt ci ming lm thay, bng cch tng ch. D. Mi trng thch hp Phn u bi tng ch cch xp dn ch ngi thin. Ch ngi thin rt quan trng i vi ngi mi bt u tu. Bao gi c cht kinh nghim thin nh ri, yu t bn ngoi s khng cn gy nhiu nh hng. Nhng ni chung, ch ngi thin phi l ni thanh tnh. Nu l tu thin ch nh tm, ta cn chn mt ch cch ly, khng ting ng. y l iu rt quan trng. Ngoi ra ngi ch cao cng rt tt. Hay nht l ngi thin trn ni cao. Cng c nhng ni chn khi xa tng c nhng bc
115
i hnh gi ngi thin, nh vy tch t c nhiu nng lc gia tr. Ngi i sau n ngi thin s nhn c ln sng gia tr cn lu li. Trc c bc i hnh gi chng ng cao, truyn nng lc gia tr cho chn ngi thin, ri chn ngi thin truyn nng lc ny li cho ngi i sau. Khi qut dn ch ngi thin, ng ngh mnh ang qut dn ch ngi, m phi ngh mnh ang thu xp tm tr cho ngn np. Chng ta sp sa qun tng thn Pht, cng dng, tng ch, vy cng nh n Pht vo nh. Nh c khch qu, ch nh phi lo qut dn sch s. Khng ai n khch qu vo ni d bn ln xn. Vy trc khi thin, phi qut dn ch ngi cho tht sch. Qut vi tm trong sng, ng vng thi tham m, gin d hay phin no. Tng truyn c mt v i hnh gi Ty tng, mt hm t dng ni hng by bin phm vt cng dng tht p trang nghim. By bin xong, ng ta ngc nhin t hi ti sao hm nay mnh li lm nh vy. Ngh li mi thy ch v hm nay c nhiu th ch n thm, ng ta mun h hm m bn th ca mnh. Thy ra ng c thiu trong sng ny, ng ta ht mt nm bi, ri ln trn cng phm. V i hnh gi ny khi xa tng sng bng ngh n trm. V sau thnh thong ng ta vn cn gi thi quen mun n cp. C ln ng ta n thm nh ngi bn, tay phi t ng a ra nm mt mn p , tay tri bn chp li, ming la ln: C trm, c trm!, ri t nm tay mnh m li i. y l mt phng php tu rt hay, nh vy tng pht tng giy u c th t gi mnh ngay thng.
116
Php Tu Ty Tng
Chng ta nn qut dn ch ngi thin vi thi tng t nh vy, cn gi tm nguyn cho tht trong sng. Phi c gng loi b tt c mi ng c th tc. Tip theo, bi tng gii thch phng php xp dn bn th. Nu kh nng, nn by tng Pht nh ch dn. Nu khng kh nng th cng khng sao. V i hnh gi Ty tng Milarepa tu trung ch c vi tm cm nang ghi li hng dn ca s ph Marpa treo quanh ng . Ngoi ra khng c g khc. Mt hm c tn trm chui vo ng. Milarepa ci: y ban ngy trng trn, ban m anh ln vo, nh trm ci g y? Thng ni hnh gi chn chnh khi tu khng cn ti ngoi vt. E. Biu tng qui y u tin l li gii thch v tng Pht. Trong ting Phn, ch Pht dng ch ngi c tm thanh tnh, thnh tu vin mn. Pht cn c gi l Nh lai (Tathagatha), l ngi thm nhp tht tnh chn nh, v tr li t . Th no l thm nhp tht tnh chn nh v tr li t , mun gii thch iu ny, cn phi ni n ba thn Pht. l Php thn (Dharmakaya), Bo thn (Sam-bhogakaya), v Ha thn (Nirmana-kaya). Kinh sch i tha c nhiu ni gii thch v Tam Thn Pht. Theo thuyt ny, Pht xut th lm c Thch Ca Mu Ni, l t Php thn m hot hin thnh Ha thn. Tt c
117
mi vic xy ra trong cuc i ca c Pht, khi t lc vo thai cho n khi nhp i nit bn, tt c u l thin hnh ca ng Pht . Pht cn c gi l Thin th (Sugata), l ngi i vo an lc, bc trn con ng an lc t n kt qu an lc. Danh hiu ny ca Pht bao gm ton b mi thnh tu an lc, mi bung x, mi tn dit, bao gm c Pht tnh, l chn tnh ca Pht, vn sn c trong mi chng sinh. Ni chung, thn ming ca ch Pht c th ha hin thnh nhiu sc tng: thn Pht ha thnh Quan T Ti, ming Pht ha thnh Vn Th S Li, Pht ha thnh Kim Cang Th. Nhng trong bi nht tng ny, ba v B tt Quan T Ti, Vn Th S Li v Kim Cang Th c gii thch l hin thn ca lng t bi, tr tu, v nng lc ca ch Pht. B tt Quan T Ti v B tt Vn Th S Li hin tng an lc, cn B tt Kim Cang Th hin tng hi phn n. Ni chung, h tm cha nhiu nng lc th s kh nng lm nhng vic qu quyt mnh m, l l do c thn Pht phn n. Xt theo Mt tng Ti thng Du gi, phng php ny gi l chuyn ha tham v sn hnh o. Ngi Quan m Tara hin tng an lc, ngi l hin thn trong sng ca kh lc trong c th. Tt c mi thin c ca Pht, k c t bi, tr tu v nng lc [dng], ch c th pht huy c nh lc chuyn, gi l kh.
118
Php Tu Ty Tng
Quan m Tara l v B tt h php mang thn n. Tng truyn c Quan m Tara khi tu hnh b pht i nguyn s mang thn n m thnh Pht. Kinh Pht xp trn bn th tng trng cho ming Pht. Tt nht l c c mt b trong h kinh Bt Nh Ba La Mt (Pranaparamita sutra). "Bt Nh Ba La Mt" dch ngha l "Tu Gic Ton Ho". Tu gic c nhiu loi, lin quan n nn tng, o v qu. Tt c nhng loi tu gic khc nhau u c gii thch cn k trong h kinh Bt nh. H kinh Bt nh l tinh ty ca Pht gio i tha. Kho kinh dch sang ting Ty tng c khong hai chc quyn thuc h Bt nh, gm hn hai mi b kinh. B kinh di nht di trn mt trm ngn cu, tip theo l hai mi lm ngn cu, v tm ngn cu v.v... B kinh ngn nht ch vn vn mt ch AH, c gi l Nht T Bt Nh Ba La Mt Kinh. Ting Phn ly ch AH ch ngha ph nh, v chn nh hay l chn tnh, nh ni, l s vng mt ca t tnh; l mt hin tng ph nh. Bo thp tng trng cho Pht. Bo thp c tm loi khc nhau, v d nh bo thp chin thng t ma, bo thp gic ng, bo thp i nit bn, v.v.... Ti ngh nhiu loi bo thp nh vy l nhc nh chng ta. Tip theo cn by bin phm vt cng dng, mang nc, hoa, hng, n, tri cy xp trn bn th. y l phong tc tip khch ca ngi n c. Nu c Pht dy Pht php Ty tng, c l phm vt cng dng s l b v bnh bt [tsampa].
119
F. T th ngi v phng php th By gi ti xin gii thch v t th ngi thin. Ta c ngi thin pha sau phi cao hn pha trc mt cht t th ngi khi b cng thng. Chic gh ti ang ngi y c nm, pha trc cao hn pha sau, hon ton ngc vi t th ngi thin. Ngi kit gi1 rt kh, nu ngi c th y l t th ng nht. Bng khng, rng ngi theo th bn kit gi (c t-lai Lt-ma ngi th cho mi ngi xem mt t th xp bng)2, hay ngi theo th Quan m Tara, rt thoi mi (c t-lai Lt-ma li ngi th cho mi ngi xem mt t th khc)3. Hai bn tay bt n thin nh: mu bn tay phi t trong lng bn tay tri, hai u ngn ci a ln chm nhau, thnh hnh tam gic. Hnh tam gic ny c ngha c bit trong mt tng, tng trng cho php gii (dharmadhatu), ngun gc ca thc ti v cng l lung ni nhit nm vng bng. Hai cnh tay ng p st vo thn mnh. u hi nghing v pha trc, cht li chm chn rng hm trn trnh kht nc kh ming khi nhp nh. Mi v rng gi trong t th t nhin, mt nhn xui theo cht mi. Tht ra nu mi to th nhn nh vy khng sao, nhng nu mi
1 2
ngi xp bng, hai bn chn nga ln. ngi xp bng, mt bn chn t trn v, mt bn chn di v. 3 ngi mt chn trong, mt chn ngoi. Xem hnh Quan m Tara u chng 5.
120
Php Tu Ty Tng
nh, nhn mt lc s thy nhc mt (ci). Thnh ra cn ty mi to hay mi nh. Ni v i mt, lc u nu nhm mt, hnh trong qun tng d hin ra hn, nhng v lu v di lm nh vy s gy tr ngi. Qu v khng nn nhm mt khi ngi thin. Hnh trong qun tng l nh hin trong tm thc, khng cn dng gic quan. Vy nu quen m mt khi thin, gp lc i cnh hin trc mt, hnh nh trong qun tng cng s khng mt. Ngc li nu quen nhm mt khi thin, h m mt ra l hnh trong qun tng s tan bin. Lc ngi thin phi h hp t nhin. Khng nn th qu mnh hay qu nh. Nu ang hnh tr cng phu vn ni kh trong mt tng (v d nh cng phu chn vng h hp) th li l chuyn khc. Gp lc tm ang chao ng, nh ang gin d nng ny, th nn an nh bng cch ch tm vo hi th. Gin d ngi m hi th, qun i cn gin. Ch tm vo hi th ri m mt, hai, ba, cho n hai mi. Thu nhip ht tm tr vo trong hi th, mi ln hi th i vo i ra, tm s gim bt mt phn chao ng. T t tm tr s sng sut r rng hn. Tt c mi hnh ng, k c thin nh, u ty vo nng lc ca i nguyn, ca ng c tc ng, nn trc khi ngi thin, quan trng nht l phi gi tm nguyn cho tht ng n. y chng ta hnh tr theo phng php tu thin mt tng, v vy tm nguyn ng n phi l khng quan tm n chuyn ca kip ny, cng khng tm chy
121
theo nhng cnh an vui thuc ci lun hi. Tm nguyn ng n nht cho phng php hnh tr ang ni y phi l tm nguyn v tha. Phi l tm b . G. Hi p Hi. C th no trc tip qun Tm, khi cn qun tng phc tp v thn Pht ? p. Mt trong nhng tnh cht ca Tm l khng sc, khng mu. ng thi Tm li c kh nng chiu hin tt c mi iu thuc lnh vc phn bit i i. Tm nm ngoi tm ngh bn, khng th nm c bng hnh ca Tm, cng khng th tng tng m thy c. Cng nh gng soi vt th, vt th mt l hnh sc phn chiu trong gng t nhin cng mt. Tm cng tng t nh vy, phn chiu s vt. l mt trong nhng chc nng ca Tm. Qun nim v Tm nh vy, khng cn phi c tn ngng. Ch cn hng ngy ch tm qun nim, chc chn s tin b. Nhng y, chng ta ang ni v b tm, l mt loi tm v tha rt c bit, i i vi tu gic tnh Khng. y cng l cn bn nhp mn ca php tu H Pht Du Gi [deity yoga]. Sau khi nhn php qun nh, php tu mt tng chnh yu chnh l php qun tng H Pht Du Gi. Ngi tu qun tng mnh mang thn Pht, ly lm nn tng tu hnh.
122
Php Tu Ty Tng
Mun t ti cnh gii qun tng chn chnh, lc ban u ngi tu phi tri qua mt thi gian tng tng. Pht ni nhng giai on tng tng ny v nh chic thuyn, nh m vt qua b bn kia. Bc ln thuyn khng phi ch vui th chuyn ngi thuyn, m l qua ti b bn kia. Qua b ri, thuyn phi vt li pha sau. Ln c bn b ca cnh gii qun tng chn chnh, tt c nhng trng thi do tm thc t to u phi vt b. C v thy Ty tng dy rng trc sau g cng phi vt thuyn, nhng ch nn vt thuyn khi sang n b bn kia, ch khng ai li vt thuyn khi cn kt b bn ny. Da theo Pht gio Ty tng m ni, ti ngh nu khng p dng phng php qun tng H Pht Du Gi m trc tip qun Tm tm kinh nghim trc chng chn tm trong sng, chc chn s phi dng ti khi nim qun Tm. Phng php tu nh vy rt gii hn. Phng php ng nht l phi ly chn tm tch la phin no trc chng thc ti. iu ny rt kh thc hin. Ni "qun trc tip" nghe th rt hay, nhng mun c kinh nghim trc tip tht khng phi chuyn d. Ti c vi ngi bn, n nay vn cn ti th, thnh thong h c c loi kinh nghim trc tip ny. Trong nhng pht giy cc k mnh lit trong sng y, h c th nh li qu kh, khng phi ch kip trc, m hng trm kip qua. Khi y, tm thc vi t hin l. Nhng ngi ny tht s c c mt thong kinh nghim v tng tm thc vi t nht, c th nh li c nhiu kip qu kh.
123
Cng c khi trng thi tm thc ny xy ra sau mt thi gian di knh ngng Tam bo, v d sau nhiu nm qu ly mt trm ngn ly, cng dng mt trm ngn mn la, hay tr tng mt trm ngn ln bch t ch. Ton l nhng cng phu rt kh khn, i hi nhiu kin tr, k lut. Nhng lm nh vy i khi mang n cht kinh nghim trc chng. Hi. Tha ngi, ti xin bt u bng li ngi ni, rng Pht gio l kho tng xut pht t n , c duy tr bo tn Ty tng. Ti ngh ngi n chng ti tht bt hnh, nh mt kho tng trn qu ny. Trc ht, ti tin rng tm phi sn sng mi c th nhn c kho tng ny. l iu ti mun tha r. iu th nh, tha c t-lai Lt-ma, ngi c cp n mi hai giai on chuyn tip, i t v minh, v.v.... Khi t c nit bn, kh au tn dit, khng cn tr li. Ch mt vi ngi t n thnh tu ny. Cn hng triu ngi tm thng nh chng ti, sng trong lun hi, c gia nh, phi i lm kim sng, d c rng tu mt vi c tnh ti thiu nhng ri vn phi va chm vi hng ngi, hon cnh, i khi c th t ch, lm lc khng. Xin ngi mt li khuyn cho ngi sng trong cnh sng gia nh bnh thng nh chng ti. p. Ti hiu li bn ni, v ti cng vy, v nhiu ngi bn khc ca ti cng phi tri qua nhng hon cnh kh khn tng t.
124
Php Tu Ty Tng
Chng ta hiu c tnh cht ca lun hi v nit bn, cng vi kh nng v phng php thnh tu nit bn. Tuy hiu, nhng c khi li khng th ng dng vo i sng hin ti. Nh trng hp ca ti, c nhiu cng phu khng sao thc hin c, v d nh thin ch. Tu thin ch cn rt vo mt ni hon ton yn tnh, t nht vi ba nm khng c gp ai. Nu khng rt kh t kt qu. Hon cnh hin nay ca t-lai Lt-ma khng th lm nh vy c. Nhng d sao hiu v lun hi v hiu v tnh cht ca i sng vn lun hu ch. Khi phi ng chm nhiu vn trong cuc sng, vi chnh mnh hay vi ngi khc, chng ta c th hiu nhng kh khn ny xy ra ch l v i sng lun hi vn l nh vy. Sng trong lun hi gp phi vn , l chuyn ng nhin. Bt c hnh ng no, d tt d xu, u do tm tc ng. Ta thng gp nhiu hon cnh d khin ni gin, khin bc xc, nhng nu hiu v lun hi, d gp cnh nh vy cng vn bit t ch, hay t ra cng khng phin no tc ng thi qu, nh tm khng mt bnh tnh, gi c nim an lc. Nu c c hiu bit chnh xc v ng tu, v thnh tu nhm n, v phng php dn n thnh tu, th d cha th p dng phng php tu hnh vo i sng hng ngy, hiu bit ny vn gip ta c c nng lc t ti, khng d b khuynh o bi cnh kh khn trong cuc sng. C s sng vi gia nh, so vi ngi xut gia ng nhin bn rn hn nhiu. Phi lo cho v chng con ci. Khi
125
c chu ni chu ngoi li cng nhiu ngi lo hn. Trong hon cnh nh vy, ng c hnh ng l iu quan trng nht. Sng trong i sng hng ngy c khi qu v phi ni li nng nh kh nghe, hoc c khi phi t thi quyt lit bo v cho gia nh thn nhn. Tm nguyn, ng c, l iu quan trng nht. Hnh ng lm vi ng c tt, vi lng chn thnh, s l hnh ng tt v chn thnh. V d c hai ngi sp b k th hm hi. C hai u chng tr quyt lit t bo v. Phn ng ca hai ngi ging nh nhau, hnh ng nh nhau, nhng mt ngi lm vi tm v k, khng ngh n k th, ch ly tm th on chng tr. Ngi kia cng lm cng mt hnh ng, nhng li ngh rng "nu ngi ny mun lm g th lm, mun git ai th git, v sau chnh ngi y s chu qu tn khc, s trm lun kh no". K th ngay lc y c th s cm thy tha mn, nhng v lu v di chc chn s chu kh, ng khng? Ngn chn hnh ng ca k th v trnh khng k th to c nghip, ng c ny so vi ng c ca ngi trc khc nhau xa, v vy hnh ng tuy nhn b mt ging nhau nhng tht s khng ging. [] Hi. V trng thi siu vit ca tm thc trong Pht gio i tha, ti c khi nghe ni n thc ti qui c v thc ti chn tht. Hai thc ti ny c phi ch l mt? p. Hai Chn l [Nh ] l hai kha cnh ca cng
126
Php Tu Ty Tng
mt s vt. V l cng mt s vt, nn hai Chn l tht ra ch l mt, nhng ng thi vn tri ngc nhau. V d c ngi rt ti gii, nhng li rt xo quyt. Chng ta mun dng ngi ny, tuy vy vn khng th tin tng, vn phi cc k thn trng. Mc d cng mt ngi, nhng tnh tnh li c hai kha cnh mu thun, mt tt, mt xu. Hai Chn l tuy khng c tt xu, nhng li tng t im c hai s tht ni cng mt vt. Ly v d a hoa ny. Hoa c mt thc ti tng i, hnh thnh loi qui c nh mu sc, hng thm v.v.... Ngoi ra, hoa ny li cn c mt thc ti su hn, thuc v chn cnh gii. iu ny tng t nh nhn s vt t hai gc . V mi hin tng l duyn sinh [ty duyn m c], nn khng c t tnh. V khng c t tnh, khng t sinh, nn l duyn sinh. ngha ca hai Chn l tuy khc nhau, nhng b xung l thuc ln nhau. Tch la ra s khng th hiu c. V Pht t c nhiu ng c, tm vc rng hp khc nhau, nn Pht gio c hai c xe ln nh khc nhau. Tm nguyn ca ngi theo i tha ln rng, nn qu v thnh tu cng ln rng. Kh kinh c ni chng sinh khi cn lu lc sinh t u l nhng sinh vt cch bit, tch la, nhng khi gic ng s thnh mt vi bin tr tu bao la. Nc t nhiu nhnh sng v bin c, tuy mu sc mi v v chy khc nhau, nhng v ti bin ri li cng chung mt v.
127
Tuy nhin, ni vy khng c ngha l thnh tu qu v Pht ri, chng ta mt ht c tnh ring. Khng phi vy. Thnh tu qu v Pht ri th ng ng vi ch Pht, nhng nhng nt ring vn cn. Hi. Tha ngi, khi ngi ni v kinh sch, cun kinh ngn nht ch c mt ch AH, l t ph nh. Vy c phi trc ht c ch ph nh, ri t bin ha thnh tt c mi phm tr i khng? p. Khi ti ni ch AH c ngha l tnh Khng, y khng phi ti mun ni rng tnh Khng thing ling, m tht ra chnh ch AH mi l thing ling. Tnh Khng t n ch l mt hin tng ph nh. Gi l hin tng ph nh, v nu mun nhn thc v n, phi nhn thc xuyn qua tt c nhng yu t khng phi n. Loi hin tng nh vy c gi l hin tng ph nh. Nh khi ni "khng c voi". Mun nhn thc c s "khng c voi", trc ht phi bit voi l ci g. Phi c kh nng nhn din c i tng ph nh, l con voi, sau mi c kh nng khng nh s "khng c voi". Hin tng ni chung c chia thnh hai loi: hin tng ph nh v hin tng khng nh. Hin tng ph nh li c hai: ph nh c khng nh, v ph nh khng khng nh. Hoa ny l hoa hng hay l ut kim hng? "Khng phi ut kim hng". Tuy cu tr li l ph nh, nhng ng thi cng khng nh iu g khc. Cn khi ni
128
Php Tu Ty Tng
"khng c voi", cu ph nh ny hon ton khng mang ngha khng nh no c. Tnh Khng cng vy, l mt hin tng ph nh: ph nh t tnh. Ch AH biu tng cho tnh Khng, l v AH l t ph nh. Cng c th ni, v s vt khng c t tnh nn nhng chc nng khc mi c th hnh thnh. V vy m ni thc ti qui c pht sinh t tnh Khng.
129
Chng 5. Khai m tr gic
130
B tt Quan m Tara hin thn cho thin hnh ca ch Pht
131
A. Tm nguyn Tm nguyn cao nht l tm b : nguyn thnh Pht cu chng sinh. K tip l tm nguyn cu gii thot lun hi. Th ba l tm nguyn x b rng buc trong kip sng hin ti nhm n li ch an lc ca nhng kip v sau. pht tm cho ng, ta nn nhn li s vic trong i, nhn nhng g ta trn qu. Tt c u tri nhanh. Nu chuyn trong i cn hoi khng mt, bm vo hy cn c cht ngha. Nhng i sng ny ch c trm nm, him hoi lm mi c ngi sng ti mt trm hai chc nm, mt trm ba chc nm, con ngi bnh thng khng th sng lu hn vy. Phi lun nh ngh n v thng. Ai cng bit rng khi cht, tin ti danh vng hay quyn li trong i tt c u khng th gip c g. i sng t n l mt hin tng bin chuyn lin tc. Nu ch quan tm n i sng hin ti m qun i mi kip v sau, lm nh vy d sanh tm m m hng th kip ny, cng lc cng nhiu chp vng, cng thm tham m. Rt cuc li phi i din vi nhiu vn hn. Ngay t u, thi trong cuc sng cn phi qun bnh thoi mi. n khi gp kh khn, tm thc mi khng qu chao ng.
132
Php Tu Ty Tng
Rt nn c tiu s ca nhng v c nhiu kinh nghim sng hn mnh. Phi thy rng lo lng thi qu cho kip sng hin tin s a n loi vn nan gii. Ngc li, nu nhn i sng bng cp mt thc t hn, vn s t hn i. Cng c ngi thc mc i sau c hay khng. Cu hi ny rt quan trng. Thi nay cng hy cn nhiu ngi nh c kip qu kh ca h. Cn bn lun l thit lp thuyt ti sinh nm nguyn nhn pht sinh ra hai loi hin tng tm l v vt l. C hai loi hin tng ny u do nhn duyn m c, iu ny chng t c hai u l nhng hin tng bin chuyn. Nguyn nhn pht sinh ra hin tng c hai loi: nguyn nhn chnh, v nguyn nhn ph. Nguyn nhn chnh pht sinh ra vt th phi ng nht v lin tc vi vt th, v vy cng phi l vt th. Tng t nh vy, nguyn nhn chnh pht sinh ra tm thc cng phi l tm thc. Tm thc thi im trc pht sinh ra tm thc ca thi im sau. B. Tm thc Tm thc ni chung c hai loi: lin quan n gic quan v lin quan n thc. Tm thc lin quan n gic quan, v d nh nhn thc, pht sinh t nhiu nguyn nhn bn ngoi v bn trong. Nguyn nhn bn trong gi l tng thng duyn, [nguyn nhn bn ngoi gi l s duyn]. Vi hai loi nguyn nhn ny, nhn thc cn cn thm
133
mt nguyn nhn th ba pht khi, l tm thc ca thi im i trc [gi l v gin duyn]. Th ly v d ca a hoa v nhn thc nhn vo a hoa. Nguyn nhn khch quan bn ngoi trong trng hp ny l a hoa. Chc nng ca a hoa l pht khi nhn thc mang sc tng ca a hoa. Tng phi T b sa b khng cng nhn s vt c sc tng, m cho rng nhn thc tip xc trc tip vi vt th. iu ny tht kh chp nhn. Nhng tng phi khc trong Pht gio u cho rng s vt c sc tng, nh sc tng ny m nhn thc nhn thc c vt th. Khoa hc hin i c a ra thuyt mi, cng nhn vt th c sc tng, nh tm thc c th tip cn vi vt th, thuyt ny c v ph hp vi quan im Pht gio. Nhn nhc thy c hnh sc, nhng khng nghe c ting ng. l v nhn thc ty thuc vo nhn cn. Nhn thc ny cng c sinh ra nh vo tm thc ca thi im ngay trc . Mc d tm thc th lu sinh ra v bin i, nhng tm thc vi t vn lin tc khng gin on. Ba nguyn nhn ni trn nu thiu mt, v d thiu mt tm thc ca thi im i trc [v gin duyn], th d nhn cn c gp i cnh cng khng th pht sinh ra nhn thc nhn bit i cnh. thc li khc. cn vi thc u nhn thc i cnh theo mt cch c bit. V cn vt khi nim, nn c kh nng ng lot nhn din mi tnh cht, mi c
134
Php Tu Ty Tng
im ca vt th. Tuy vy thc ni chung li thuc lnh vc khi nim, nn thc ch yu ch ton l khi nim. thc nhn thc i tng qua hnh nh, v nhn din vt th bng cch loi b tt c nhng g khng phi l vt th y. Ta cn suy nghim su xa, xem tm thc c phi c sinh ra t nhng hin tng ha hc trong no b con ngi hay khng. My nm gn y, ti thng c dp trao i vi nhiu nh khoa hc, chuyn gia v nguyn t hc, thn kinh hc, v tm l hc. Rt hay. Chng ta c th hc c nhiu iu t nhng khm ph mi nht ca h. H c v rt quan tm n quan im ca Pht gio v lnh vc ca tm v tm thc. Ti c ni v ti ny vi rt nhiu ngi nhng cha tng tm ra cu tr li tha ng. Nu chng ta cho rng tm thc ch do tc ng ca nhng thnh phn nguyn t trong no b m c, vy phi kt lun rng thc no cng do nhng thnh phn nguyn t trong no b sinh ra. Nu l nh vy, hy th ni v a hoa ny. V d c ngi ngh rng hoa ny l hoa nha: nhn thc ny sai lm. Ri ngi y li ngh, c khi li khng phi l hoa gi: t nhn thc sai lm by gi bin thnh hoi nghi. Ri ngi y phng on c l a hoa ny l hoa tht. Tuy ng, nhng vn ch l on m. Cui cng, ngi y n gn a hoa, cm ln, ngi mi hng, thy r hoa ny l hoa tht. Qua tt c nhng giai on chuyn bin tm thc ni trn, i cnh ch c mt, l a hoa, nhng tm thc li chuyn t nhn thc sai lm sang hoi nghi, t hoi nghi
135
thnh on bit, t on bit thnh hiu bit ng n, t hiu bit ng n thnh nhn thc ng n. R rng tm thc ca ngi y tri qua nhiu giai on. Lm sao gii thch s bin chuyn ca cc thnh phn ha hc trong no b trn qu trnh bin chuyn ny? Ly mt v d khc: chng ta gp mt ngi v tng ngi y l bn ca mnh, nhng tht ra khng phi, chng ta lm. Khi mi nhn th nhn lm, nhng khi bit khng phi, nhn thc sai lm chuyn thnh nhn thc ng n. Li cn vn ca nhng bc i hnh gi. Nhng v ny khi nhp nh, hi th gin on, tim ngng p. Ti c vi ngi bn c kh nng dt hi th v nhp tim trong mt thi gian kh lu. Nu trng thi ny ko di vi ting ng h, trong thi gian ny hot ng ca no b ra sao? Ni nh vy chng minh rng c mt hin tng gi l tm thc, hon ton bit lp vi nhng t bo trong b c. Mc th lu ca tm thc gn lin vi con ngi vt l, ty thuc vo no b. Nhng chn tnh ca tm thc li khc. Tm thc cng vi t li cng tch khi cc thnh phn vt l. l l do v sao khi nhp nh, mi hot ng ca thn vt l u gin on nhng tm thc vn hot ng. Khi y, v nhng thnh phn vt l u ngng hot ng nn cc tng tm thc th lu cng khng cn, ch cn tng tm thc vi t nht, hin hin r rng.
136
Php Tu Ty Tng
Tm thc c rt nhiu loi, tm thc khi thc, khi ng, khi ng say, v trng thi v thc, v d nh khi ngt xu. Theo Mt tng Ti thng Du gi, qu trnh cht bao gm tm giai on tan r. C s tan r ca nm thnh phn t, nc, la, gi v khng gian. Sau l ba giai on tan r gi l "trng hin", " tng trng", "en cn thnh tu" v "nh sng chn nh" ca ci cht. C nhiu ngi i qua vi giai on tan r ri sng li. Ti gp vi ngi tri qua kinh nghim ny, h cc k ngc nhin, n gp ti nh gii thch. Xt theo Mt tng Ti thng Du gi, ti ngh h i vo mt tng tm thc vi t no , ri tr ra. Sau khi thy nh sng chn nh, ngi cht bc qua giai on ti sinh. Nu ti sinh vo ni c ci trung m [bardo] th ngi cht phi bc qua ci trung m trc. V d nu ti sinh lm ngi, ngi cht s phi bc qua ci trung m trc khi nhp thai m. V vy i sng bt u v kt thc vi nh sng chn nh. Ph nhn s lin tc ca tm thc th s khng th no gii thch c s tin ha ca vn vt. Nu chp nhn thuyt Bng n l ng, vy ci g l nguyn nhn pht sinh ra s Bng n? Nu cho rng s vt c th hin hu khng cn nguyn nhn, iu ny s a n nhiu nghch l. Cn nu ni rng c mt ng sng to ton nng, cng s dn n rt nhiu nghch l. Theo quan im Pht gio, c chng sinh hu tnh sng trong mi trng vt l thin nhin, v ton v tr khng
137
ngng bin ha. Pht gio ni tm thc khng c khi im m bin chuyn lin tc. Thuyt ny tuy khng nhiu nghch l, nhng vn a n mt vi cu hi. V d v sao tm thc vi t li khng bt u khng kt thc? Khi gic ng thnh Pht, tm vi t ca Pht vn cn ch khng mt, ti sao? Lun c chnh ca thuyt ti sinh l tm thc trong thi im hin ti bt buc phi khi sinh t tm thc trong thi im i trc. C nh vy truy ngc dng lin tc ca tm thc, v li thi im nhp thai, ri tip tc truy ngc v kip qu kh. Theo suy ra khng l do g dng tm thc lin tc khng khi im ny li kt thc cui kip sng hin ti. V vy m phi quan tm n nhng kip tng lai. Kip sau l hnh phc hay bt hnh, u ty vic lm trong hin ti. D i sng hng ngy c bn rn n u, chng ta vn khng th b b khng lo ti nhng kip ti sinh v sau ca mnh. C. V minh chp ng Kh au c nhiu l do, nhng ng k nht vn l lng quyn luyn tham m. V vy trong mi hai duyn khi, lng tham c nhn mnh hai chi th tm v th chn, l i v th. Gc r ca tham l v minh. V minh c nhiu loi, nhng y v minh ch yu l nhn thc sai lm v chn tnh ca thc ti.
138
Php Tu Ty Tng
V minh d vng mnh n u cng vn khng c cn c. V minh ni y bao gm hai mt, l nhn thc sai lm v ci ti c t tnh [chp nhn ng], v nhn thc sai lm v s vt c t tnh [chp php ng]. Ni v kh au v vui sng, th gii hin tng c th chia thnh hai thnh phn: yu t to kh v bn thn ngi chu kh. Nhn bn thn ngi chu kh m tin l c t tnh, l chp nhn ng. Nhn vo yu t to kh m tin l c t tnh, l chp php ng. By gi th nhn li chnh mnh. Th nh li kinh nghim vui bun sng kh mnh tri qua trong qu kh. Khi tm dy ln tng :" Lc y sao ti vui qu", hay l "Khi y sao ti kh qu", hy t hi "ci ti ang vui ang bun , vui bun n ni mi n by gi vn cn cm nhn trn y, ci ti , tht ra l g?" Xt cho tn tng xem mnh ang ly thn th ca mnh lm ci ti, hay ang ly tm thc ca mnh lm ci ti. Xt theo quan im Pht gio, khi nh li chuyn vui bun qu kh, mang cm gic su m l "ti" tri qua tt c nhng kinh nghim , ngay lc y, ci "ti" sng sng hin ra trong tr ging nh mt ng ch, cn nhng tp hp thn tm li ging nh m y t. Ci ti c v nh c quyn s dng thn tm. Tuy vy, cm gic ny hon ton sai lm. Ci ti c tht, c lp, ging nh mt ng ch, tht ra khng tng c. Pht gio ni thuyt v ng. V ng khng c ngha l khng c ci ti no c, tht s ci ti qui c vn c ,
139
vn hnh ng, tch nghip v chu qu. Nhng Pht gio ph nhn khi nim sai lm v mt ci ti ch th c lp. Tng t nh vy, nu dng lun l phn tch nm hp th [ng un] to thnh mt con ngi, bao gm sc, th, tng, hnh v thc [hnh sc, cm gic, n tng, din bin tm l vt l, v ch thc tc ng nhng thnh phn trn], phn tch cch no cng khng th tm ra nm hp th tht s l g. Khi ta ni "thn ca ti", y li l tp hp ca u, mnh, tay, chn v.v... l ci ta gi l thn. Nhng nu phn tch coi u c phi l thn, tay c phi l thn, s thy tng b phn c th khng phi l thn m ch l nhng thnh phn tp hp ca ci thng c gi l thn. Tng t nh vy, bn tay l tp hp ca ngn tay, mng tay v.v... Nhng nu phn tch xem tht s bn tay l ci g, s khng th tm ra. C nh vy, cho n tng phn t cc vi. Ri phn t cc vi ny tuy khng th chia thnh nhng thnh phn vt l nh hn, nhng vn c nhng thnh phn phng hng trong khng gian, vn c sc tng. Lnh vc tm thc cng tng t nh vy. Tm thc khng c hnh sc, khng c thnh phn phng hng trong khng gian, nhng li c th t trong thi gian. Ta thng ni " tng ca ti ngy hm nay", ci gi l tng , tht ra l tp hp ca dng tm thc lin tc tri qua trong hai mi bn ting ng h. Ngay c khi nim v tm thc cng ch l mt ci tn, dng ch t hp ca nhiu thi im tm thc ni lin lin tc.
140
Php Tu Ty Tng
Khi ni ti "tm ca ti" mt cch hi ht, ci gi l "tm ca ti" hin ra trong tm thc nh mt vt th hon ton c lp, c t tnh. Tng t nh khi ni v "ci ti", mt ci ti hin ra trong tr chng ta sng sng nh mt ng ch. Nhn ra ngoi cnh cng vy, mi hin tng u hin ra trong tr chng ta nh mt thc th c lp. Nhng s tht khng phi vy. Th ly v d khc, nh "chnh ph". Chng ta c th ni "chnh ph ni ci ny", "chnh ph lm ci kia". Ni vy nghe thun tai, nhng nu suy ngh cho k, xem chnh ph c ci ming hay ci li no ni hay khng, chc chn khi y s cm thy bi ri lm. Hay th ly v d "ngi th may". C th thy ngay rng danh t ny n t mt chc nng, mt hnh ng, l may o. Nu khng c vic may o, lm sao c th ni n th may? Nhng nu khng c ngi th may th lm sao c c hnh ng may o? Hai khi nim ny phi i chung vi nhau, l thuc ln nhau. Mi s u tng t nh vy. Khi phn tch, s khng th tm thy. Chng ta nn yn mi s, n gin chp nhn s vic l nh vy. V d nh tnh Khng. Tnh Khng l mt chc nng, V vy phi c ci g th hin chc nng y. Nu phn tch xem tnh Khng l g, chng ta c th m h ni tnh Khng l s vng mt ca nhng hin tng c t tnh. Nu phn tch tng tn hn, tnh Khng ny, tnh Khng kia, ngay n tnh Khng l chn tnh ca thc ti, nu p dng cng mt bin php phn tch truy tm, cng s khng
141
th tm ra ci g tht s l tnh Khng. Chng ta s thy rng khi ni n tnh Khng, hy cn ty l tnh Khng nh th no, tnh Khng ca ci g. Vy duyn khi ngha l g? Ni rt li th duyn khi ch l sn phm ca tr phn bit. Lm sao li c th l sn phm ca tr phn bit? Li sinh ra nhiu cu hi nh vy. V vy Pht gio ni rng khi phn tch truy tm, s khng c cu tr li. Ni nh vy khng c ngha l s vt khng hin hu, m l s vt ty duyn m hin hu. Ni cch khc, s vt hin hu ty thuc vo nhng yu t bn ngoi. Khi chng ta v gin d hay v luyn tham m tm chao ng, l v chng ta ngh c ci ny tt, ci kia xu. C cm gic ci ny tt ci kia xu, l v chng ta tin rng s vt vn c tnh cht tt hay xu. Tin rng s vt vn c tnh cht tt hay xu, l v chng ta tin rng tht s c ci xu, ci tt trong i. Pht gio ni rng nhng trng thi chao ng ca tm thc lun bt ngun t v minh chp s vt c t tnh. Tu gic tnh Khng, l tu gic thy s vt vn khng c t tnh, c th c s dng lm liu thuc ha gii nhn thc sai lm v thc ti. V vy m ni tm chp ng l mt trng thi tm thc c th hy dit c. T duy suy ngh tn tng v tnh Khng ca chnh mnh v ca ngoi cnh, ri hy th ng gia m ng m im lng quan st. S thy mnh vn nhn ra tng ngi, nhng nhn thc thay i mt cch vi t.
142
Php Tu Ty Tng
Dng tu gic tnh Khng ha gii v minh chp c t tnh, l gii thot chn chnh, l thnh tu nit bn. V chng ta ai cng c kh nng thnh tu nit bn, gii thot lun hi, nn phi bit pht tm cho mnh lit, phi quyt ch tn dng mi tim nng u im ca mnh. D. Qun tng qui y Tam bo Tip theo, bi tng ni v tm quan trng ca tm b , l s pht tm thnh Pht, v tt c chng sinh ch khng ch v ring mnh. Phi ly tm b rng ln nh vy qui y Tam bo. Qui y Tam bo c ngha l v nng da ni Pht, ni Php, v ni Tng. Mun qui y Tam Bo, hy qun tng quanh mnh l ton th chng sinh. Ri khong khng trc mt, cch khong mt thc, ngang tm mt, hy qun tng i tng qui y, ton l nh sng. Qun thn Pht pht nh sng rc r s gip tm khi b hn trm tr tr. Ngc li, qun thn Pht nng v y s gip tm khi b tro c kch thch. Bn phi c Pht l B tt Quan T Ti, thn sc trng, th hin s thanh tnh trong sng. Bn tri c Pht l B tt Vn Th S Li, thn sc vng, th hin s tng trng. c Vn Th S Li l hin thn ca s tng trng ca tr tu. Thin qun v ngi Quan T Ti s lm tng nng lc t bi. Thin qun v ngi Vn Th S Li s lm tng nng lc tr tu.
143
Tip theo, qun tng c Kim Cang Th ng trc mt Pht. Kim Cang Th mang tng phn n. Nu ngi tu gp chng ngi v hnh cn tr bc ng tu, tng ch ca ngi Kim Cang Th s gip dp tan loi chng ngi ny. Cui cng l c Quan m Tara ng sau lng Pht. Thin qun v ngi Quan m Tara s gip ngi tu c trng th. Ni v chng sinh vy quanh, nn qun tng pha bn tri ca mnh l tt c thn quyn phi nam, ng u l ngi cha i ny, v pha bn phi ca mnh l tt c thn quyn phi n, ng u l ngi m i ny. Sau lng l tt c mi chng sinh khc. K th pha trc mt. Tt c mi chng sinh u mang thn ngi, ang chu mi kh no ti sinh trong mi no lun hi. Qun tng vy ri, hy ngh rng ta mun vui ngi khc cng mun vui, ta s kh ngi khc cng s kh. Nht l nhng k m ta gi l k th, hay nhng k m ta cho rng ch ang chc ch ph ri ta, hay lun lm ta ni gin, khin ta v cng bc bi khi gp mt, c qun tng h ng trc mt mnh, ri ngh rng: "H cng l chng sinh nh mnh. H cng mun vui, khng mun kh. Nhn trn phng din ny, h khng khc g mnh, u cng chung mt hon cnh. Chng cn phi cm thy gin d hay bc bi i vi h. D c gin d bc bi cch my, cng chng lm g c ai. Phi chi c th gy nh hng n cho k th th nui tm th hn hy cn c cht ngha,
144
Php Tu Ty Tng
ng ny gin d bc bi tht ra ch khin chnh mnh thm phin no m thi. V d nh ti, l t-lai Lt-ma ca x Ty tng, d c gin d hn th ngi Trung quc cng chng lm g c h. H cng s ch thy thoi mi thi, ng khng? Nhng chnh ti li mt ht t ti an nhin. Cm gic hn th tht ra mang y tnh cht t hy hoi. V vy m phi qun tng k th pha trc mt. Ri c cu qui y 21 ln, hay cng nhiu ln cng tt, Nam m Pht, nam m Php, nam m Tng [Namo Buddhaya, namo Dharmaya, namo Sanghaya] Nu c th gi v nu mun, trong khi c cu qui y vi tm t bi v lng qu quyt, qu v c th ng thi qun tng nh sng ln ta ra t Tam bo, tan vo thn mnh cng ton th chng sinh vy quanh. Qun tng tt c mi tm l bt thin nh tham i, v minh, gin d, ca mnh v ca chng sinh, u nh lung nh sng ln ny m tan bin ht. E. Pht tm b Mun pht tm b , cn nh rng tt c mi loi chng sinh u ging nh mnh, u c khuynh hng cu an lc, lnh kh au. S khc bit duy nht, ti th ch c mt, m chng sinh li nhiu khng k xit. Ni cch khc, ti l thiu s, k khc chim a s.
145
Nh rng ti mun hnh phc, k khc cng vy. Ti khng mun kh, k khc cng vy. K khc v ti r rng c mi lin h ln lao. Ti l thuc vo k khc. Khng c k khc, ti chc chn khng th no c c nim an lc, qu kh khng th, hin ti khng th, tng lai cng khng th. Nu ngh nhiu n k khc, quan tm ti s an nguy ca k khc, cui cng ngi c hng phc li chnh l ti. Ngh nh vy thy rng so snh bn thn vi ngi khc th ngi khc chc chn l quan trng hn. T kt lun rng vui bun sng kh ca bn thn d g cng ch l ca mt ngi. Nu mt mnh ti chu kh ton th chng sinh c hnh phc th kh nh vy rt xng ng. Ngc li, nu v hnh phc ca ring mnh m gy kh cho bao nhiu ngi, r rng l c s khng n trong cch nhn nh vy. Mun pht tm b , pht i nguyn thnh Pht cu chng sinh, trc ht phi c c tm a bnh ng. Bnh ng ni y, chnh l tm x, l trng thi tm thc an nhin bnh ng i vi tt c chng sinh, khng cm thy thn thit vi bn b, th hn vi k th hay dng dng vi ngi l. Phi c sao cho tm khng chao ng trc ngi xa k gn. Phng php luyn tm bnh ng nh sau: qun tng trc mt mnh c ba ngi ngi, mt l ngi dng, hai l ngi bn thn nht, ba l k th c lit nht. Ri quan st phn ng ca tm. S thy i vi ba ngi ny tm mnh
146
Php Tu Ty Tng
pht sinh ba loi phn ng hon ton khc nhau. Ti sao nh vy? Ngi ny i x vi ti rt tt, nn ti gi l bn. Nhng c g bo m ngi y s mi tt nh vy? C th bit chc bn s mi l bn hay khng? ng nhin l khng th. Ngay trong i ny, ang l bn thn sng cht c nhau, thot mt ci thnh h hng xa l. S i rt chng i thay. Thc t l nh vy. Do chng cn phi lu luyn n nh vy. Cm gic thn thit tuy rt tt, nhng lu luyn mt cch m qung l iu khng nn. By gi hy th nhn sang pha k th. Ngi ny hm nay i x vi ti rt t. Nhng y cng khng th bit chc h s t nh vy bao lu, bao i. Ngh vy tm t nhin s lng xung. Ngi ny l bn, ngi kia l th, tuy tht ng nh vy, nhng tm khng cn phi chao ng. l bc th nht. Bc th hai, phi thy tt c chng sinh u tng l m ca mnh trong mt kip qu kh no . Ni chung, s sinh ra c tt c bn loi, sinh t thai, t trng, t hi nng v t thn thng. Nu l sinh t thai hay t trng th cn phi c m. V d nh ngy hm nay, c th ni rng ngi m i ny ca ti tuy vng bng vi nm trc, nhng trong nhng kip qu kh, tt c mi ngi u tng l m ca ti, ti c th cm nhn c iu ny rt r rng. Xt theo l l c khi khng th bit chc c, nhng vn c th c c cm gic mi ngi u tng l m ca mnh.
147
T cn bn ny, th suy nghim v tnh yu thng nhn c t ngi m trong qu kh. Tng t nh vy, thy ai cng tng l cha, l ngi thn, l bn b ca mnh trong mt kip qu kh no . Nu tht l nh vy, phi nh lng yu thng chm sc v hn ca h dnh cho chng ta. V mi ngi trong chng ta ai cng tng ti sinh v lng ln, nn chc chn ai cng tng l con ca mi chng sinh trong ci lun hi ny. l bc th ba. Bc th t l nh li tnh thng yu tru mn m mnh nhn c, khng ch t ngi thn ca mnh, m t tt c chng sinh. S sng cn ca chng ta hon ton ty thuc vo ngi khc. V d chic o ta ang mc y, nu dt bng gn th gn y n t cy, cy do ngi trng v phi trng nh vy t nhiu th h. Li v d cn nh ny, cn phng ny. Hm nay tri hi nng ch bnh thng y rt thoi mi. S thoi mi ny n t cng kh ca nhiu ngi th, m hi lm vic cho n khi tay mi, lng cong. Chng ta c sng c n hm nay cng l nh thc phm. Trong trng hp ca ring ti, nu gom ht s bnh m ti tiu th trong qu kh ra xp chng li, chc cao bng tri ni. Gom li s lng sa ti ung, chc thnh sng thnh h. Ngi khng n chay tiu th c ni tht. Ngi n chay tiu th c ni tri cy rau qu. Tt c khng t tri ri xung, khng t thinh khng hin ra, m c c l nh cng lao kh nhc ca nhiu ngi.
148
Php Tu Ty Tng
Ngay c danh vng trong i cng vy. Ting tm khng n t mnh m t ngi khc. Nu trn i ch c mt ngi th ly g ni danh? Khng c ngi khc, khng lm sao c th c danh vng. Thc phm, o qun, nh ca, tt c u nh vo ngi khc. Chng ta c th ngh rng "Nhng m ti tr tin, ti a h tin i ly nhng th ny. Khng c tin, ti s chng c c g c." Nhng tin cng vy, khng th t mt mnh mnh m c c. Mun c tin, cng phi nh ti ngi khc. i sng ca chng ta, hin hu ca chng ta, hon ton l thuc vo ngi khc. Ngang y qu v c th ngh rng: "Ni vy cng c i, nhng u phi h c gip ti. H lm nh vy cng ch v bn thn ca h m thi." Ni rt ng. Nhng chng ta vn thng trn qu rt nhiu th vn chng h quan tm n chng ta. Nu ng h trn tay ti rt xung v nt, ti s cm thy c cht mt mt. u phi v ng h c c x tt lnh g vi ti u. Ti qu n, ch v n hu dng. Tng t nh vy, chng sinh c th khng c c x tt lnh vi ta, nhng d v tnh hay c , cng kh ca h vn gip ta nhiu, v vy phi bit qu. Cn phi thc rng cho d ngi khc khng c gip, nhng thiu h th chng ta khng th sng cn. Qun v n ca chng sinh l mt cng phu su rng, i hi nhiu kin nhn. Tm i bi, i t v lng v tha l nhng iu cc k tt
149
lnh. Nhiu khi ti tht s kinh ngc trc nng lc ca con ngi. Tri tim con ngi c kh nng pht khi tm v tha, qu ngi hn c bn thn. l iu cc k him hoi qu gi. Nhng nu khng c k khc th i bi, i t hay v tha u khng th ni ti. Yu t quan trng nht c th pht tm i t i bi l c chng sinh hu tnh. Khng c k khc, ly g luyn tm i bi? khng c k khc, ly g luyn tm yu thng? ly g luyn lng v tha chn chnh? ly g khi tm b ? Chc chn l khng th. Chng ta knh ngng Pht, B tt v thnh gi, nhng luyn nng lc t bi v tha, chng sinh quan trng hn c Pht. Theo , s sng cn ca chng ta ph thuc vo lng tt ca k khc, v c mi thnh tu trn con ng tu cng ph thuc vo k khc. Li ly v d khc: mun luyn tm t bi, chng ta cn bit lng. Thiu lng s khng sao c th tu. Tm th hn gin d l chng ngi ln nht ca lng t bi. lng l cha kha ha gii tm gin d th hn. Mun tu tm lng, chng ta cn mt k th. K th ng nhin khng mun gip chng ta, nhng vic lm ca k th li c kh nng gip chng ta tu tm lng. Lc phi i din vi k th l c hi ngn vng tu. Tt c chng sinh, nht l k th, u quan trng cho qu trnh chuyn ha tm thc. Con ng tu tp ca chng ta hon ton l thuc vo k khc, v c s sng cn ca chng ta cng l thuc vo k khc. Nhn nh vy, s thy tt c chng sinh u cc k qu gi ch khng phi ch bn
150
Php Tu Ty Tng
b thn thit mi ng qu. l bc th t ca phng php thin qun ny. Bc th nm l pht huy nguyn vng mun n tr n nng ca chng sinh. Bc th su l thy mnh v ngi hon ton bnh ng. Bnh ng y c ngha l ta mun an lc, thot kh au, th ngi khc cng vy. Hiu nh vy th c c tm bnh ng gia mnh v ngi. Phi thy ngi khc cng ta nh thn th ca chnh mnh. Khi gp vic nguy him, ta lun c gng bo v ton thn khng b st b phn thn th no. i vi chng sinh, cn c thi thy chng sinh l "ca mnh". Chng sinh au n th mnh au n. Khi cm gic nh vy bao trm khp c chng sinh th mi chng sinh s l mt thnh vin trong i gia nh. Bt c ai au, ta cng au. l bc th su. Bc th by l suy ngh v khuyt im ca lng v k. Ti thng ni vi mi ngi rng hnh ng v k d trn cn bn l nhm ti li ch bn thn, nhng tht ra ch em li vn m thi. St sinh, trm cp, di lo, u l vic bt thin, khng nhng i vi tn gio, m php lut cng khng chp nhn. Tt c nhng hnh ng ny u pht sinh t lng v k. Lm ngi, mi tranh chp gia v chng, cha m, con ci, hng xm, quc gia, u sinh ra t ni xo trn m mui trong tm con ngi. Tt c nhng vic lm ng tic ny u pht sinh t lng v k.
151
Ngc li, tm v tha l cha kha m cnh ca hnh phc. Nu lun ht lng v ngi khc, m rng tm mnh, thnh tht vi ngi, nh vy chnh mnh cng s c li. S rt d c nhiu bn tt, ni v d vy. Ti hay ngh rng ngi t nn Ty tng sng lu vong, ch cn thnh tht v lng thin, c mt n ci trn mi, l c c rt nhiu bn. Cho d c i lc n x Lin x chng na, cng s c nhiu bn tt. Nhng nu ch k t cao, khinh mit ngi khc, th d u cng khng th c bn. Phi nui tm v tha, lo cho ngi khc hn c cho bn thn, c nh vy s gt hi nhiu li lc. Mi pht trin tm linh, mi thnh tu trn ng tu, mi kip ti sinh tt lnh v sau, thm ch thnh tu gii thot, v thng b , tt c u da vo tm a v tha. V lng v k m st sinh, kt qu s l kh au mnh yu. V lng v tha m bo v s sng, kt qu s l c kip ti sinh tt lnh v i sng di lu. Qu ca nghip trm cp l bn cng. Qu ca nghip b th l sung tc. Qu ca di lo l tm m m, v qu ca li ni tht l tm trong sng. Bt c hnh ng v k no cng mang li kh au, bt c hnh ng v tha no cng mang li li lc. D xt t kinh nghim hng ngy hay xt t kinh nghim thin nh, vn s thy s tng ng gia qu c vi hnh ng v k, gia qu thin vi hnh ng v tha. Bc th chn l tht s hon chuyn v tr gia mnh v ngi. Trng thi tm thc ny thnh thc c nh tm
152
Php Tu Ty Tng
bc chuyn ha trc. Ngang y, mt cch rt t nhin, trong lng chng ta lun thi thc mong mi li lc cho tt c chng sinh. n y c th bt u thin theo phng php "cho v nhn". Qun tng mnh nhn vo tt c mi kh nn ca k khc - l i bi. Ri li qun tng mnh cho i tt c mi an lc v ht ging to an lc - l i t. Bc th mi l ci thng c gi l "tm nguyn phi thng". y l tm nguyn mnh lit mun gnh ly trch nhim i vi chng sinh. Tm nguyn ny thnh thc c nh chn bc tu trc. Ri tm nguyn phi thng s chuyn thnh tm b , ngha l cu thnh Pht cu chng sinh. y l bc th mi mt v cng l bc cui cng ca phng php pht tm b ny. Phng php ny kt hp hai phng php pht b tm ca ngi V Trc1 v ca ngi Tch Thin2. Vi tm b nh vy, c nhng dng sau y: Con xin v nng da ni Pht Php v Tng cho n khi gic ng. Nng theo lc tu hnh ca su hnh ton ho nguyn trn thnh Pht o v li ch chng sinh.
1 2
Asangha. Shantideva.
153
Lp li nhng dng trn vi tm lng v tha mnh m trong sng. Tng ch c ln, nh ly du chm cho ngn la chy bng pha bn trong. Cu ny nn c ba ln hay nhiu hn. c ting Anh hay c theo ngn ng m u c. F. Hi p Hi. Tha ngi, ni vic thng trm trong i c l do nghip gieo trong qu kh, nh vy s khin ngi ta d chp nhn chuyn i hn; ni gieo nghip xu s gt qu xu s gip con ngi t ch ng khng lm iu bt thin; nhng iu ny ti c th hiu c. Tuy vy, xin hi mun sng mt cuc sng ng hong ngay thng, c nht thit phi tin c kip trc kip sau hay khng? p. Chc chn l khng. Ti thng ni cho d qu v c tin Pht gio hay khng, vn nn sng vi tri tim nhn hu. iu ny khng i hi phi tin vo kip trc kip sau, cng khng cn tin vo thuyt nhn qu ca Pht gio. Sng nhn hu t n l mt tn gio ri. Ti tht s tin rng nhng ngi v thn chng i tn gio vn c th l nhng con ngi nhn hu. Ti tng gp vi ngi nh vy, h sng theo lng tri, hy sinh trn i cho qun chng. C nhiu ngi rt tt, tuy khng tin vo thuyt ti sinh ca Pht gio. Ti thng ni lng yu thng nhn i l tn gio
154
Php Tu Ty Tng
chung ca nhn loi. V hm nay chng ta ni v Pht gio, nn ti trnh by lng nhn i qua tm nhn ca Pht gio. Ngi khng c tinh thn Pht gio vn c th c gng sng nhn hu, iu ny ng nhin l c th c. Tuy vy, nu khng tin c gic ng vin mn th vn pht tm b ng nhin khng cn t ra, v tm b chnh l tm nguyn mun t gic ng vin mn. Hi. Tha ngi, khi ngi ni v phn tm thc vi t, c s khc bit no khng gia tm thc, tm thc ca ci g, v tm thc cho ci g? p. Ni chung kh lng ni n tm thc m khng ni n i cnh ca tm thc, v ngay chnh ch tm thc c ngha l nhn thc i cnh. Xt trn phng din hnh ng, ti ngh ch tm thc tng ng vi phn th lu ca tm. Cn phn tm thc vi t ch hin l trong tm ngi bnh thng trng thi v thc, v d khi ngt xu. Ni v tm giai on tan r ca qu trnh cht, giai on th by l giai on en cn t. Giai on ny c hai: mt l vn cn gi li phn k c vi t, hai l mt tt c mi k c. y, kinh nghim nh sng chn nh ny c c l do nghip lc. Cng ging nh qu trnh tan r t nhin ca nm hp th. Nm hp th c c cng do nghip lc. Qu trnh tan r nh vy xy ra mt cch t nhin.
155
Ngoi ra cng c trng hp nh thin nh, vn dng kh vi t v.v., m ngi tu c c kinh nghim nh sng chn nh. Trong trng hp ny, ngi tu da vo kh nng thnh tu ca mnh c c kinh nghim nh sng chn nh trong thin nh. Ngi tu bc vo tng vi t ca tm thc, an nh trong , hon ton tnh thc, khng lc no mt i s t ch. Ri vn dng loi kinh nghim thin nh ny qun v tnh Khng ca thc ti. Hi. Nu cht l trng thi cui cng ca tm thc, vy ma l g? Ngi c tng gp ma cha? p. Ti nh lc b ti rt s ma. Theo Pht gio, th gii ny c su ng ti sinh, tng ng vi nhiu mc kh au an lc khc nhau trong ci sng. Cn nu ni v mc th lu vi t ca hnh sc, cm gic v tng, th chng sinh c chia thnh ba ci: dc gii, sc gii, v v sc gii. Ma thuc v bt c ci no trong ba ci ni trn. Cng ging nh ngi, ma cng c tt, c xu, c thin, c c. Nh vy . Hi. Tha ngi, c th no chng c duyn sinh m khng cn phi tch t cng c, thanh tnh nghip chng? p. Tm ngi bnh thng vn c th thy c duyn sinh, khng cn phi dit tr tt c mi nghip chng. Da trn thuyt duyn sinh ny chim nghim v tnh Khng, ri s c lc hiu c tnh Khng. Dng l
156
Php Tu Ty Tng
tr suy ngh, qun nim, t t s cm nhn c tnh Khng. y cn phi phn bit hai loi tm thc khc nhau, l tm trc chng duyn sinh, v tm hiu v duyn sinh. Mun c kinh nghim trc chng tnh Khng, hay duyn sinh, cn phi gim bt nng lc ca phin no nhim. Sau , mi khi thin qun v tnh Khng li cng lm nghip chng mng hn. Ri qu v s thy trc chng tnh Khng tht ra khng phi l kh khn g cho lm. Hi. Tha ngi, ngi ni "ci ti" ging nh ng ch. Ti khng hiu r lm ni nh vy ngha l sao. C phi c ci g trong ngi, khin chng ta suy ngh hnh ng? Ci ng chng? p. Chng ta khng th ph nhn hin hu ca "ci ti". Khng ai c th kim ra ci ti l g c, nhng ci ti tht s c . Ci ti c , v ci ti l kt qu ca s gi danh. Ng, hay "ci ti", khng th t sinh, tuy vy c rt nhiu tn gio c khng thuc Pht gio gii thch rng c mt ci ti t c, t , hon ton nm ngoi hp th thn tm ca con ngi. Thuyt ny ni rng thn th tuy thay i, nhng bn ng vn trng tn, duy nht. Loi ng ny Pht gio khng chp nhn. Ng nh vy gi l atma, chnh ch atma tng trng cho mt hin hu chc tht v c lp.
157
R rng l khi tm thay i, ci ti cng t nhin thay i. Khi au m, chng ta c th ni "ti bnh", "ti au". Tuy khng phi l "ci ti", nhng qua chng ta c th ni v mnh. Hi. Tha ngi, ngi ni vi chng ti rng th gii ny khng khi im, khng kt thc. Chng ti li c nghe rng khc gia, ci gi l th gii hin tng, cng khng c nt. Khng u, khng ui, khng khc gia. Vy chng ta ang ng u? p. Chnh c Pht cng ni nh li ti va gii thch. Ngi ni rng "iu g sinh ra t nhn duyn l v sinh". Cu ny c ngha l cc hin tng va c sinh ra, va khng c sinh ra. Pht gio chp nhn tm thc khng bt u, khng kt thc, l v thy c tm thc c nhiu chc nng v nhiu tng lp. Mt khi chp nhn quan im ny, c xt theo l hp l l c th gii thch v tin chc c rng tt c mi bin ha u khi t nn tng v thy v chung ca tm thc. S vt c nhiu chc nng khc nhau, v vy ta c th thy c rng khng th c iu g c t tnh, t sinh, t tn, m li khng b nhng chc nng khc nhau tc ng, v vy chn tnh ca s vt bt buc phi l tnh Khng. Trn nn tng ca tnh Khng, tt c mi chc nng mu thun u c th hin hu, v vy m ni s vt nh huyn mng. Tnh Khng trong ngha Shunyata phi l tnh Khng
158
Php Tu Ty Tng
ca mt vt hin hu, nm trong thc ti. Tnh cht ca mi hin tng u l tnh Khng, l s khng c t tnh. Tnh Khng l mt c tnh, l chn tnh ca s vt. S vt sinh ra t nhn duyn c tnh cht chuyn bin lin tc. Ngoi ra, nh u s vt li c th chuyn bin lin tc? Nh tnh cht ca s vt vn l Khng. ni tnh cht th phi l tnh cht ca mt ci g . Nu khng c g hin hu c th cng chng c tnh cht no m ni ti.
159
Chng 6. ng i ca Pht
160
Pht Thch Ca v nh i t, tn gi X Li Pht v tn gi i Mc Kin Lin
161
A. Qun tm b Mt v thy n tn Haribhadra c vit rng tm b l trng thi tm thc n t nguyn vng mong mi chng sinh thot cnh lun hi, i cng vi ch mun thnh Pht cu chng sinh. i nguyn cu gic ng c biu hin bng tm t bi hng v ton th chng sinh, v y cng chnh l tu gic hng v gic ng. Mun t gic ng, trc tin phi thnh tu nit bn. Mun thnh tu nit bn, phi chng ng tnh Khng. Ngay nh cng phu rt cn bn l qui y Tam Bo, l yu t quyt nh ngi tu c phi l Pht t hay khng, ngi tu cng phi trc chng tnh Khng ri mi c th t ti tm qui y tht s thun tnh. Vy ngay c cng phu qui y Tam Bo cng c nhiu mc thnh tu khc nhau. Ni v con ng tu chng, mt ngi khng phi l Pht t vn c th c gng tm hiu v tnh Khng, nh hiu tnh Khng m tin c s tn dit ca kh au gi l nit bn. T khi lng tin ni Pht php, nh vy m cm thy knh ngng v thy dy v tnh Khng, knh ngng nhng ngi ang bc trn con ng tu chng. Ni chung ngi tu c hai loi, hoc l da vo l tr tu, hoc l da vo lng tin tu. Phng php thch hp nht
162
Php Tu Ty Tng
cho ngi c cn c cao l, nh va ni, da vo l tr tu. Qui y Tam bo ri th tr thnh Pht t. Nhng c l Pht t i tha hay khng hy cn ty lc qui y c pht i nguyn v chng sinh m cu qu v gic ng cao nht hay khng. V l do ny, hai cng phu qui y Tam bo v pht tm b thng i chung vi nhau. Tip theo l tch ly cng c bng cch tr tng by hnh Ph Hin. By hnh Ph Hin ny nm trong kinh Hoa Nghim1. Ngoi ra, kinh Bt Nh Ba La Mt2 cng c nhc n. Mt l nh l Pht . Bi tng ni rt r, ti ngh khng cn gii thch thm. Ly Pht s gip qu v tr tm kiu ngo. Hai l cng dng Tam bo. y l thuc ha gii tm ch k. Ba l sm hi ti chng, nhn nhn nhng hnh ng sai quy ca mnh. Sm hi gip ha gii ba cht c tham sn v si. Bn l ty h cng c, nhm ha gii lng ganh ghen tt . Nm l xin Pht chuyn Php lun, l thuc ha gii mi c nghip phm i vi kinh in v cc bo vt tng trng cho Tam bo.
1 2
Avatamsaka Sutra. The Perfection of Wisdom Sutra, Phn:Prajna-paramita-sutra.
Chng 6. ng i ca Pht
163
Su l xin Pht i, nhm ha gii c nghip ph bng cc ng gic ng. By l hi hng cng c, nhm ha gii t kin, nht l t kin khng tin nhn qu nghip bo, cho rng qu khng n t nhn. B. Thin ch V no mun thin ch t nh (shamata) th, nh ni, nn la mt ch ngi cch ly yn tnh tu trong vi thng. Ti ngh vic ny khng phi ai cng lm c. Tuy vy, trong i sng hng ngy, vn c th thu xp cht t thi gian tu thin ch, gip tm an nh phn no. Qu v c th chn bt c mt iu g lm mc thin ch. Trong bi tng ny, mc qun tng c chn l c Pht cng bn v i B tt Quan T Ti, Vn Th S Li, Kim Cang Th v Quan m Tara. Nu mun thin ch, nn ch tm vo c Pht chnh gia, khng cn ch nhiu n bn v i B tt xung quanh. Qun tng Pht pht nh sng rng ngi, thn Pht y v nng. Lm nh vy gip tm tr vng, gii ta bng ti. Mun hnh nh trong qun tng c r rng th nn chn mt tng Pht to ln, c nhiu chi tit r rng, ngi hc tng chi tit cho tht k. Ri khi ngi thin rng nh li hnh nh Pht hc. Mt khi nh Pht hin ra trong qun tng, phi dng nng lc chnh nim gi hnh nh y li. Phi dng tm nm ly hnh nh.
164
Php Tu Ty Tng
Mun t nh (shamatha), tm cn hi hai yu t chnh l tnh v sng. Cc b lun ca ngi Di Lc v V Trc c ni v nm chng ngi ca thin ch, v tm bin php i tr. Chng ngi u tin l lm bing. Bin php i tr c hai, mt l hiu c li ch ca nh tm v hai l quyt tm mun t nh. Phi c lng tin vng chc ni phng php tu nh th mi tr c bnh lm bing. D khng th snh vi cc bc hnh gi cao, nhng trong i sng hng ngy h tm an nh c chng no s khin tr c bn nhy bt tr tr chng ny. Tu nh vy s gip u c tnh to, bt nhc mt. y l iu rt hu dng. Cha t nh s khng th thin qun khai tu (t bt x na- vipashyana). Khng th nhp nh th qun tng thn Pht s khng mang li ch li g c. Phi t trong nh m qun thn Pht, c nh vy phng php tu ny mi c hiu qu, mi to tc dng. Tt c nhng iu ny u ty thuc vo kh nng nhp nh ca ngi tu. Bin php th hai chng bnh lm bing l lng quyt tm mun t nh, t lc, t trng thi nhu nhuyn ca thn v tm. Bn iu ny l kt qu c c khi t nh, v cng l thuc cha bnh lm bing. Chng ngi th hai l qun mt mc thin. Mun cha bnh ny tm phi gi chnh nim, phi lun nm gi mc thin.
Chng 6. ng i ca Pht
165
Chng ngi th ba l tro c v hn trm, c ngha l kch thch v tr tr. Mun cha bnh ny phi gi tm nhanh nhn tnh to. Hai trng thi tro c v hn trm c nhiu mc th lu vi t khc nhau. C mt trng thi tm thc hon ton tr tr, khin tm b chm m. Tr tr n ni mc qun tng khng hin, tm ngi thin cng khng cht tnh to, tt c u m mt trng trn. Ngoi ra cn mt trng thi hn trm khin mc b lu m mt nh sng. Hn trm cn c ngha l chm m, nng lc ca tm thc chng xung, nh b ln xung bn. Hn trm th lu l nh mt mc qun tng. Hn trm vi t l mc tuy vn cn, nhng hnh nh khng c r. Tro c l trng thi thiu tp trung, tm tn lon theo loi i cnh, khng th an nh. Tro c vi t l tm vn cn gi mc qun tng, nhng phn ln tp trung b xao lng. trnh loi tr ngi ny, phi dng thuc ha gii l tm bn nhy tnh to. tm th gin qu s b hn trm. Bt tm tp trung qu s b tro c. Mun ng vng hai loi chng ngi ny, phi iu chnh sao cho tm gi c mc qun bnh, khng qu chng cng ng qu cng. Lm sao thot hn trm v tro c? Phi ty trng hp m sit cht hay ni lng tp trung ca tm. Gp loi hn trm rt vi t th phi tng cng tp trung. Cn gp phi loi hn trm th lu, tt nht nn tm ngng bui ngi
166
Php Tu Ty Tng
thin, nh li nhng k nim vui ti d chu ln tinh thn. Hoc ra ngoi do mt vng cho thong mt. Nu gp loi tro c vi t, phi bit gim cng tp trung. Cn khi gp trng hp tro c th lu th nn nh li nhng vic bun gim bt kch thch. Ni chung mun thot hai loi chng ngi ny, ngi tu phi da vo kinh nghim ring ca mnh t tm cch qun bnh mc tp trung. mc thin ch c nhiu loi, khng nht thit phi chn mt mn vt c th bn ngoi lm mc m c th chn mt mc ni ti nh l minh ch, chng t, hay l nh sng trong kh huyt. iu ny c gii thch r trong Mt tng Ti thng Du gi. Cng c phng php chn tm thc lm mc thin ch. Phng php ny lc u rt kh, v i cnh y l tm, m tm cng chnh l ch th hnh thin. Nu chn phng php tu ny, lc mi bt u tu qu v phi rng pht huy mun tr tm ni tm, ri dng chnh nim gi vng mun ny. Phi tu tp nh vy cho tht lu tht quen, ri ra mi c th trc tip tr tm ni tm, bng khng rt kh. Chng ta thng ni v tm, lun vn dng tm, nhng thy c tm l iu rt kh. Hai chng ngi tip theo, mt l khng p dng bin php ha gii khi gp trng thi tro c hay hn trm, hai l p dng bin php ha gii khi khng cn thit. C tt c chn giai on trn con ng tu ch. Khi t
Chng 6. ng i ca Pht
167
n giai on th by hay tm, mi chng ngi gn nh khng cn. Khi y nu cn tip tc p dng bin php ha gii th iu ny s to tr ngi cho s nh tm. Gp trng hp nh vy, bin php ha gii tt nht l gi tm bnh ng. Tm bnh ng c rt nhiu loi. Bnh ng c khi l cm gic trung tnh. Bnh ng cng l tm khng phn bit khi hng v chng sinh. y, bnh ng c ngha l khng p dng bin php ha gii khi khng cn thit. l nm loi chng ngi v tm bin php ha gii. Mun dc cng tu thin ch, c mt yu t rt quan trng cn quan tm, l cch n ung. Trong sut thi gian tu thin ch, n chay c bit c tc dng tt. Theo y hc Ty tng, nu t nh quen n chay th n chay l tt nht. Nhng nu ln ri mi bt u n chay, c khi s khin kh mch trong ngi b xo trn. Tai c th nghe ting gi, tay chy m hi, tm thn xo trn bt an. Nhng iu ny to tr ngi ln cho thin ch. Ngoi trng hp ny ra, n chay l tt nht. Bui ti nn n t mt cht. Hay hn ht l nn nhn n bui ti, nu khng ch nn n ba nh. Cng khng nn i ng tr, rng ng sm, dy sm. Thi gian tt nht thin-ch l bui bnh minh. Nht l khi thc dy nhng gic quan vn cha hon ton tnh to, rt d c kt qu tt. Nu c th thu xp ngi thin vo lc , qu v s thy kinh nghim trc tip v nh sng
168
Php Tu Ty Tng
chn nh khng phi l iu kh. ng nhin iu ny cng cn ty vo cn duyn ca mi ngi. Mt tng Ti thng Du gi cn nhiu phng php khc, nhng qu v cha nhn php qun nh khng th tu theo. Ngoi ra, cn mt phng php rt hay l thin trong gic m. Mun hnh tr theo phng php ny, khi m phi bit l mnh ang m, ri t trong m t ch ngi thin. Tm trong gic m vi t hn, v vy thin vi tm trong m s tn t cng sc m li c th vn dng c nhng tng tm thc su hn. Nu lm c nh vy, chng ta c th hot hin mt loi "thn trong m". Loi thn ny rt c bit, khng lin quan n thn vt l. L mt loi thn vi t, v vy c th i n nhiu ni, lm nhiu vic. Ti ngh loi thn ny l gin ip ti tnh nht. C c thn ny s d hon thnh nhiu trch nhim, khng s b bt, khng s ai khc thy c mnh. Loi cng phu ny ch yu nhm vo kh nng vn dng thn vi t v tm vi t, ch thy c trong mt tng. Trong nhiu trng hp ngi tu v ln tui hay bnh tt, khng th nhn bng mt, v mt thuc thn th lu. Nhng nh thnh tu tm linh, h c th c kinh sch bng u ngn tay. y l mt loi thn thng c c nh nh tm, trong Pht gio hay ngoi Pht gio g cng c th lm c.
Chng 6. ng i ca Pht
169
C. Tng ch Tip theo l phn tng ch. Thng thng khi hnh tr cng phu hng ngy, sau khi qun tng, thin nh, nu cn th gi th tng ch. Trong khi tng ch, qun tng chng t ca Pht v B tt nh ch dn trong bi tng (xem ph lc 2). Nm chng t l MUM (vng rng), HRIH (trng), DHIH (vng), HUM (xanh bin m), TAM (xanh l). Chng t c th c qun tng bng ch Phn, mu t la tinh, hay loi ch g khc cng c. MU l m u ca ch Muni, hng danh c Thch Ca Mu Ni. Ch MU cng vi chp m trn u, c thnh MUM. Chp m trn u gi l Bindu, m "em m", tng trng cho tnh Khng, v MU l thc ti qui c. MUM l s kt hp gi tnh Khng v hin tng qui c. HRIH l chng t ca c Quan T Ti, v y l chng t ca c Pht A di , l ng Nh lai Php ch b Pht ca ngi Quan T Ti. DHIH m Phn c ngha l tr tu. c Vn Th S Li l hin thn ca tr tu, v vy y l chng t ca ngi. HUM l chng t ca c Kim Cang Th, l hin thn ca Pht. HUM cng l chng t ca Pht Bt ng1, l v Nh lai Php ch b Pht ca ngi Kim Cang Th. TAM l chng t ca c Quan m Tara. Cng ging nh ch MU, TA l m u ca Ph Tara, cng thm chp
1
Akshobhya.
170
Php Tu Ty Tng
m trn u thnh ch TAM. Mu sc ca nm chng t ny tng ng vi mu sc ca nm v Pht v B tt. Mi ch c bao quanh bng minh ch ring. Chng ta nn c c nm minh ch, cng nhiu ln cng tt. OM MUNI MUNI MAHA MUNIYE SVAHA l minh ch ca Pht Thch Ca Mu Ni. MUNI (Mu ni) c ngha l ngi-c-kh-nng (nng nhn), MAHA MUNI c ngha l ngi-v-i-c-kh-nng. Xt theo nguyn ngha, ch OM l ch tt ca ba Phn t A-U-M, tng trng cho thn ming v ca Pht, ng thi cng l thn ming ca ngi tu. OM MANI PADME HUM l minh ch ca B tt Quan T Ti. MANI ting Phn c ngha l ngc bu, tng trng cho phng tin. ngha ch Phng tin trong mt tng i tha l tm b , l i t - i bi (mahamaitri mahakaruna). PADME l hoa sen, tng trng cho tu gic tnh Khng. HUM tng trng cho s hp nht. Tng t nh OM va tng trng cho thn ming bt tnh ca ngi tu, va l thn ming thanh tnh ca Pht ; ch HUM cng c ngha l nh tu tp nn c th chuyn thn ming ca mnh thnh thn ming ca Pht. Ba ca bt tnh chuyn thnh ba ca thanh tnh. Chuyn ha bng cch no? S chuyn ha ny c th hin qua hai ch MANI v PADME, tng trng cho
Chng 6. ng i ca Pht
171
phng tin v tr tu. Nh ni, phng tin l tm b , l i t, i bi m cng l H Pht Du Gi; cn tr tu l tu gic tnh Khng. Ch HUM l s hp nht ca phng tin v tr tu. Phng tin v tr tu hp nht c kh nng chuyn thn ming bt tnh thnh thn ming thanh tnh. l ngha ca Om Mani Padme Hum. Minh ch ny ai cng bit, ng khng? Rt nhiu ngi nghe ni ti minh ch ny. Ngha en ca minh ch ny l "ngi cm a sen v ngc qu trong tay". OM WAGI SHVARI MUM l minh ch ca B tt Vn Th S Li. WAGI ting Phn ngha l li ni; SHVARI l ngi. Ngha en ca minh ch ny l "ngi c ting li tuyt ho" OM VAJRA PANI HUM l minh ch ca B tt Kim Cang Th. PANI l bn tay. Ty tng dch Kim Cang Th l "ngi cm chy kim cang trong tay". l ngha en ca ch. Xt v ngha tht s, VAJRA c ngha l s kt hp gia phng tin v tr tu. Nu chy kim cang v chung bu i chung th chy kim cang l phng tin m chung bu l tr tu. Nhng nu ch ni n mt mnh chy kim cang th chy ny l biu tng ca s hp nht gia phng tin v tr tu. OM TARA TUTTARE TURE SVAHA l minh ch ca B tt Quan m Tara. Tn ch Phn ca ngi l TARA, Ty tng dch l Dolma, ngha l ng cu [Hoa vn
172
Php Tu Ty Tng
dch l Mu]. TUTTARE l s gii thot to ln hn na. SVAHA l an tr. Ch ting Phn gi l mantra, phn tch ra thnh ch mana, ngha l tm, v ch tra, ngha l bo v. Vy mantra mang ngha h tr tm thc. Trong mt tng i tha, ch c ngha l gi gn khng tm hin tng chng sinh, cng khng tm chp bm vo t tnh ca s vt. Khi tu theo php tu qun tng H Pht Du Gi, ngi tu c gng nui dng cm gic mnh l ng H Pht. Khi thin nh ch tm vo ng H Pht, mc d mt, tai... vn nghe thy mi vic nh bnh thng, nhng trn lnh vc thc, phi thu nhip tt c mi nhn thc hay tng hin no thun theo v minh chp c t tnh, tm thc an tr trong trng thi thanh tnh nhim mu. Nh tu theo phng php ny, tm ngi tu s khng ri vo nim chng sinh chp c t tnh. l ngha ca ch "mantra". Pht gio phn bit nhiu loi ch (mantra), nh l thn ch "th gian", minh ch "xut th", minh ch "gc", minh ch "tinh ty" hay "tm ch", v minh ch "gn nh tinh ty". l bn loi ch. C loi bt u bng Om nhng khng c Svaha pha sau. C loi c Svaha pha sau, li c loi c c hai, hoc khng c ci no c. Chng ta ch yu l tng minh ch ca Pht, Om Muni Muni Maha Muniye Svaha. Pht l ng o s, bn v i B tt vy quanh l hin
Chng 6. ng i ca Pht
173
thn ca Pht, hin ra v mt l do nht nh. V d mun chuyn ch pht trin lng t bi th nn tng ch ca c Quan T Ti l Om Mani Padme Hum. Ch ny cng thng c tng cho ngi mt. Khi m ti qua i, anh ch ti v nhiu ngi khc k c ti u tng Om Mani Padme Hum mt trm ngn ln hay nhiu hn. Tng nh vy rt tt cho s chuyn ha tm thc trn lnh vc phng tin. Chng ti thng vn lm nh vy. OM WAGI SHVARI MUM l minh ch ca B tt Vn Th S Li, rt tt cho sinh vin hc sinh. Tng ch ny tng tr thng minh, gip u c bn nhy. Nhiu lc chng ti tng DHIH DHIH DHIH DHIH mt trm l tm ln lin tc hay nhiu hn, trong cng mt hi th. Ly mt hi tht di, ri tng mt mch DHIH DHIH DHIH DHIH... lm nh vy tr nh s gia tng. OM VAJRA PANI HUM l minh ch ca B tt Kim Cang Th, gip ph tan mi chng ngi v hnh. ng nhin l khng nn m tn d oan, nhng nu khng v l do g li lin tc xy ra nhiu iu qui l, nh vy cng c khi l v gp phi chng ngi v hnh. Tng ch ny c th gip lm tan bin loi chng ngi ny. OM TARA TUTTARE TURE SVAHA l minh ch ca B tt Quan m Tara. Ch ny gip tng tui th, rt li ch khi gp bnh nng cn iu tr. Ch ny cng gip cho cng vic lm n c thun tin. Cn bn cng phu tng ch l tm b : cu thnh Pht v li ch chng sinh. Khi ang c gng thc hin mc tiu
174
Php Tu Ty Tng
ti hu ny, c khi cn thnh tu mt vi mc tiu ngn hn trc mt, nh sng lu, thnh cng, thm tr tu, hay t thnh tu. Trn cn bn v tha ny, tng ch c th mang li nhiu hiu qu. Phng php tu mt cng c dng thc hin nhiu vic lm nh hng phc, tng trng, nng lc hay oai thn. minh ch c nng lc, trc tin cn phi thnh tu tnh Khng v tm b . D. Qun tnh Khng Mun thy tt c mi hin tng h vng u nh nhau trong tnh Khng, cn thin qun v tnh Khng. Bao gi tu thin ch v pht tm b c tin b, khi y c th bt u thin qun tnh Khng. Thng thng ngi tu khng cn phi thu nhip tng hin ca s vt khi thin qun v tnh Khng, nhng y v tu theo phng php mt tng nn tng hin ca s vt cn c thu nhip. Phng php ny c th bt u bng hai cch, tc dng ging nhau: hoc thu nhip mi tng hin trc, qun tnh Khng sau, hoc qun tnh Khng trc ri thu nhip tng hin ca s vt sau. By gi th gii thch s lc v ni dung thin qun tnh Khng. y, quan trng nht l phi nhn din cho chnh xc u l i tng cn c ph nh. Ni chung, nhng tng phi ln trong Pht gio u
Chng 6. ng i ca Pht
175
cng nhn ci gi l bn du n Pht gio [T Php n]: Mi hin tng do yu t kt hp u v thng Mi hin tng nhim u l kh Mi hin tng u v ng v u l khng Ch c nit bn l an lc chn chnh1 V ng ni y ng vi ngha khng c ci ng ca con ngi (nhn v ng). Cn v ng ca s vt (php v ng) ch thy ni trong hai tng phi i tha l Duy thc tng v Trung qun tng. Trong kinh Gii Thm Mt, Duy thc tng ni v hai loi tnh Khng. Loi tnh Khng th nht nh sau: d sc l i tng ca , nhng li khng phi l i tng ca nhn thc tin sc c t tnh. Sc ch l tn gi, l gi danh, do ch ng gn tn. Vy khi ni khng c sc lm nn tng cho ci tn, y l mt loi tnh Khng. Ngoi ra, Duy thc tng cn ni v mt loi tnh Khng th hai: th gii khch quan khng th c ngoi tm thc. Duy thc tng cho rng th gii khch quan hon ton khng hin hu, tt c u do tm phng hin. Tnh Khng ca Duy thc tng khng ging vi tnh Khng trong Trung qun. Duy thc tng tuy ph nhn t tnh ca th gii hin tng khch quan bn ngoi, nhng li tin vo t tnh ca tm. Xt theo quan im Trung qun tng s thy Duy thc
1
T Php n: cc hnh v thng, cc hnh kh no, cc php v ng, tch dit nit bn.
176
Php Tu Ty Tng
tng tht ra vng vo c hai cc oan, l thng kin v on kin. Cho rng th gii ngoi cnh khng c tht, nh vy l on kin. Li tin rng th gii tm thc c t tnh, nh vy l thng kin. Quan im Trung Qun tng cho rng c hai th gii ni tm v ngoi cnh u khng c t tnh, tuy vy vn hin hu trn lnh vc tng i. Trung qun tng chia thnh hai h phi khc nhau. H phi u ni rng th gii hin tng khch quan khng hin hu, v khng phi l i cnh ca tu gic trc ng chn tnh, tuy vy s vt vn c mt ci g, mt tnh cht sn c no , khin chng c kh nng hin hu trong lnh vc tng i. V d khi tm v ci ti, h phi ny ni rng "tm thc l chn tng ca con ngi", hay nhng iu i loi. Ni chung h phi ny vn thy c mt iu g c tht ngay t trong i cnh. Cn h phi th hai cng ni rng s vt khng hin hu v khng phi l i cnh ca tu gic trc ng chn tnh, tuy vy, nu dng l lun truy tm bn thn ca chnh s vt, cng s khng th tm ra g c. l kin gii ca h phi th hai. Kin gii ny thm su hn, v khng dn n nhng kt qu phi l. Cn kin gii ca nhng tng phi khc khi phn tch k s tm ra nhiu kt qu phi l. Cc nh lun gii Trung qun tng khi a ra thuyt tnh Khng, p dng nhiu phng php lun l. Mt trong nhng phng php c p dng l phn tch qu trnh chuyn bin ca s vt, phng php ny c gi l
Chng 6. ng i ca Pht
177
"lun l kim cng on"1, l phng php nhn vo hu qu ca s vic. Li c phng php phn tch c hai kha cnh nhn v qu. Li c phng php gi l "lun l vng"2, xt v nhn duyn. Cn mt phng php na, nhn vo chnh s vt m phn tch quan st s khng c tnh cht ng nht hay d bit. Loi lun l ny c hai cch quan st khc nhau. By gi ti xin gii thch ngn gn v thin qun tnh Khng theo phng php quan st s khng c tnh cht ng nht hay d bit3. Mun thin qun v tnh Khng, trc ht phi bit tnh Khng mnh ang qun l g. Nu khng bit i tng cn ph nh l g, s khng lm sao c th thy c s vng mt ca i tng y. nhn din tnh Khng, d nht l quan st ci ng ca chnh mnh. Nhn li nhng cm gic rt t nhin nh l "ti i, ti n, ti ", th quan st xem "ci ti" hin ra trong tr mnh ra sao. Ri th p dng vi phng php khc nhau, v d nh nh li nhng lc tht bc mnh, hay b hm oan, hay tht sng khoi, hay ang c khen... Vo nhng lc y, tm tr chao ng mnh, qu v s cm nhn c ci ng ca mnh mt cch r rt. Khi ci ti hin ra r rng nh vy trong tm tr, th nhn li xem c phi qu v thy ci ti nm ngoi thn tm,
1 2
The diamond slivers of reasoning. The king of reasonings. 3 observes the absence of singularity and plurality.
178
Php Tu Ty Tng
nh mt ch th c lp? Ci ti hin ra r rng n tng nh c th d tay ln , mt ci ti hon ton khng thuc v thn tm: y chnh l ci thy h vng nht ca tm, l i tng cn c ph nh. im quan trng u tin l phi bit nhn din i tng ph nh. im quan trng th hai l xt xem nu "ci ti" c tht th "ci ti" ny c phi l mt vi thn tm, hay tch la khi thn tm, hay cn mt cch hin hu th ba no khc. Xt tt c nhng trng hp c th xy ra, s thy nu ci ti l mt ch th c lp c t tnh th bt buc phi hoc ng nht vi nm hp th1, hoc d bit tch la khi nm hp th, khng th c trng hp th ba. l im quan trng th hai. Ch c hai trng hp, hoc l mt vi nm hp th, hoc hon ton khc vi nm hp th. By gi th suy ngh nu ci ti ny ng nht vi nm hp th th v ci ti ch c mt nn hp th thn v tm cng phi l mt. Cn nu ci ti l d bit th v hp th c nhiu hn mt nn ci ti cng phi nhiu hn mt. Ri by gi th suy ngh, nu ci ti bit lp ny l mt thc th nm ngoi nm hp th, vy l ra cho d nm hp th c bin mt, ci ti cng vn cn. Nhng s tht li khng nh vy. Theo ci ti khng th l mt vi nm hp th. Ci ti hin ra trong tm tr qu v , tht ra ch l mt khi
1
ng un: sc, th, tng, hnh, thc.
Chng 6. ng i ca Pht
179
nim h vng, ch l o tng. Ci ti tht ra khng c. V d khi tri nh nhem, c ngi nhn cun dy thng m thy ra l rn. i cnh l cun dy thng, hon ton khng c rn, hnh nh rn ch hin ra trong nhn thc ca ngi nhn lm. Nm hp th cng vy. Khi nhn nm hp th m thy ci ti, mc d ci ti c v nh nm trong nm hp th, nhng tht s nm hp th khng c cht g c th c xem l ci ti c. Ta nh nhn dy thng m thy rn, ch l ci thy h vng khng tht. Tng t nh vy, khi thy c ci ti khc vi nm hp th, xt t pha nm hp th khng c ci g l ci ti c, ch mt ci tn gn ln t hp ca nm hp th. V i cnh t n khng c thc th, nn c hai trng hp u nh nhau. Ni ring v pha i cnh th hon ton khng c g khc bit. S khc bit phi n t nhn thc. Ly cun dy thng m gi l rn, l thc ti qui c sai lch. Sau mt tri mc, cnh tng sng t, nhn dy khng cn thy rn na, khi y nhn thc sai lm b nhn thc ng n xua tan. Nhn dy m thy rn, lm ln nh vy c khi rt tai hi. Tuy vy trong trng hp ca ci ti, mc d cng khng c ch th khch quan, nhng nu ly nm hp th lm nn tng gi lm ci ti, th tn gi ny vn rt hu dng trn lnh vc qui c, khng c loi nhn thc no c th xua tan. Cn nu nghe vy ri kt lun rng khng c ai hin hu
180
Php Tu Ty Tng
c, th kinh nghim bn thn s cho thy kt lun ny sai lm. Do , hin hu ca con ngi ch c th bit c nh phn tm thc ch ng t tn. V vy m ni s vt ch l gi danh, khng c ch th khch quan. E. Hi p Hi. Ni v php qun hi th, thn i vo qu trnh tan r l v tnh cht ca thn l bin chuyn, n mt lc no ngi tu chng c cnh lun chuyn lin tc ca mi s. Php qun Pht gio mt tng ni sao v vic ny? p. Qun c hai loi, mt l qun v hin tng qui c, hai l qun v tnh Khng. Trong s nhng php qun hin tng qui c, c ni ly hi th lm mc, cng c ni qun tng thn Pht, hin ra t mnh ri tan v li chnh mnh. Ngoi ra cng c nhng loi thin qun th tc, chuyn ch v khuyt im ci dc gii v v u im ci sc gii v v sc gii. l qun bng s so snh. Cc php qun ny c th p dng vo u bui thin, ngay phn pht nguyn. V d khi qun kh au lun hi th phi qun v thn [th nht trong t nim x], ch tm vo kha cnh d bn v tm b ca thn ngi. Tip theo phi qun v th [th nh trong t nim x], ri qun v tm [th ba trong t nim x], ri ra s c lc bc n giai on qun v php [th t trong t nim x]. Trong sut qu trnh thin qun t nim x, ngi tu c th ch tm vo hi th. Php qun hi th lun c ch ng trong bt c php tu no.
Chng 6. ng i ca Pht
181
Ngi V Trc, mt v cao tng n , gii thch qun l quan st qun chiu cho n khi t n mt trng thi tm thc vi t. Dng tm nh phn tch qun chiu th t c trng thi tm thc vi t, tm tr nn nhu nhuyn. Trng thi tm thc vi t nhu nhuyn ny c gi l t bt x na, l tu. Cn xa-ma-ta l nh, l trng thi tm thc nh tnh, c c nh thu nhip tm thc khi thin ch. Ni chung khi ngi ta ni v qun, ti ngh h ngh n qu trnh phn tch qun chiu ni trn. Hi. Tha ngi, ngi c ni v ch v tc dng ca ch. C loi gip tr tu, c loi gip nh tm. Ti t hi lm sao mt chui m thanh li c th c c tc dng nh vy. p. m thanh lp i lp li ca ch ch l mt ngoi. Khi c ch, cn nh ngha ca ch ch khng th ch quan tm n m thanh. Lm sao minh ch li c th to tc dng, iu ny rt kh gii thch. Ti cho rng tng minh ch ng cch s gip thu thp c nhiu cng c. Ngoi ra, ng nhin cn nng lc gia tr. Minh ch c truyn li nh mt s nng lc no , ri vi thi gian, nhiu ngi tng cng mt cu minh ch, qua minh ch tch ly c nhiu nng lc gia tr. Nh lc ny ti c nhc n, ch ngi thin tch t nng lc gia tr nh trc y c bc thnh nhn ngi thin ni , ri ch ngi c th truyn nng lc gia tr ny li ngi i sau. Minh ch cng vy.
182
Php Tu Ty Tng
Nu qu v tu theo php tu vn kh du gi, qun tng cc lung kh vi t trong c th, c khi c th vn dng mi tng quan cht ch gia minh ch v cng phu vn kh du gi. Loi cng phu ny khng phi l ch chnh ca bui ni chuyn hm nay, v vy ti xin min i vo chi tit. Cng phu tng ch ch tht s c tc dng khi tu theo Mt tng Ti thng Du gi, minh ch tc ng ti kh vi t, git tinh kh v kh mch. Hi. Xin ngi ni thm v nit bn. p. Trc ht, hy i ti thnh tu nit bn trc (c t-lai Lt-ma ra dng ro rit ngi thin, c ta ci). Tht s l khi t ti thnh qu cao nht, thi ca chng ta v th gii hin tng s thay i hon ton. Hin gi tm chng ta trn y tham lam, ght b, s st, cha loi tm l bt thin, loi cm gic, tnh cm. V ngh bt thin m chng ta khng th thy c chn tng ca thc ti. Ta nh nhn thc b nhum mu, khin chng ta khng th n gin nhn vo tht tng ca s vt. V v minh chp c t tnh, nn tt c mi s hin ra nh mt thc ti c lp. Mt cnh gii sng sng chc tht hin ln cng vi i tng ca nhn thc, phng nh ln nhn thc. Khi t nit bn, tt c mi trng thi tm thc h vng mo m ni trn u tan bin ht. iu ny s khin thi ca chng ta i vi th gii hin tng s hon ton thay
Chng 6. ng i ca Pht
183
i. Hi. Nhng khi y c cn giao tip vi th gii hin tng c khng? p. Khi y tt xu, thin c, vn khng ng, v vy chng ta vn s thy c ci tt ci xu. Gic ng c nhiu giai on khc nhau. Cao nht l thnh Pht, ngay c hin tng ca t tnh cng khng cn. Chng ta c th thy y l iu c th thc hin c. Tm chng ta t thi th u n nay thay i bit bao nhiu, hiu bit nhiu hn, thi hnh x cng theo m thay i. Tng t nh vy, nu kin tr thin qun v tnh Khng, sau vi nm chng ta cng s c th chng kin s ln mnh ca tm thc, ging nh s trng thnh trong i sng th tc. Cng lu, cng c gng, s cng nhiu kinh nghim tm linh, chc chn l nh vy. C ln, ti ngh vo khong nhng nm 60 hay 70, ti thin qun rt min mt v tnh Khng. Mt hm tnh c c c mt cu ca Lt-ma Tng Khch Ba [TsongKhapa] ni rng: nm hp th khng phi l ng, m ng cng khng phi l s lin tc ca nm hp th." Khi c cu ny, ti git mnh. l tinh ty ca mt trong nhng gio thuyt ca ngi Long Th, mt v i o s n :
184
Php Tu Ty Tng
Con ngi khng phi l t Khng phi l nc, la, gi. ng thi cng khng c con ngi no Nm ngoi bn thnh phn t nc la gi. Sch cn ni nu dng lun l phn tch tm xem vt th l ci g, chc chn s khng tm thy. Ngay lc y, ti c c cht chng ng, nhng ngy tip theo ti thy tm mnh bin chuyn, cm gic v thi i vi th gii xung quanh khc trc rt nhiu. Hi. C th no khng tu m c c kinh nghim tm linh? Ti mun ni ti trng hp t ai bit ti l ng Younghusband. Ngi ny c kinh nghim rt su v Lhasa, khi mi khong 40 tui, v hy cn l v s quan nhiu trin vng nht ca qun i Anh. ng ta b qun i, thit lp mt t chc tn l Hi Gic Ng Tm Linh, v cng hin cuc i cn li cho t chc ny. C khi no v tm nguyn ring hay v b chn ng sao m t nhin c c kh nng thin nh min mt, khng cn phi tri qua qu trnh chun b s khi? p. iu ny c th xy ra. Nhng xt theo quan im Pht gio, y khng phi l kt qu ca kh nng c nhn, cng khng phi v hon cnh bn ngoi, m bn di cn nhiu nguyn do khc. Trn con ng chun b s khi c sn, ch i yu t tc ng. Khi yu t tc ng xy ra, t nhin s tr qu. Hi. Tha ngi, tht ra mt tng l g? mt tng c t
Chng 6. ng i ca Pht
185
thi ca c Pht hay n sau? p. C nhng h thng tn ngng cho rng ton b i tha khng phi do Pht dy. Cng c ni cho rng mt tng l nhng gio phi pht trin sau thi Pht. Nu khng chp nhn i tha l gio php Pht dy, vy chnh qu v Pht cng thnh chuyn ng ng. V vy d sao vn phi thy rng i tha l chnh php. S khc bit gi i tha v tiu tha nm ch Pht dy i tha cho mt s t chn lc, khng phi l gio php dnh cho i chng. Trong mt thi gian di, gio php i tha c gi kn. Mt tng li cng c gi gn kn mt hn na. Ty vo duyn nghip ca ngi cn c gio ha, ty kh nng tu hc ca cng ng Pht t m nhng gio php khc nhau c gi kn hay qung b rng ri. S xut hin ca i tha v mt tha khng ch gii hn thi gian c Pht lch s cn ti th. i tha ni rng Pht Thch Ca nhp dit ri vn nh cn ti th. C nhiu trng hp ngi i sau vn c Pht ch thn gio ha. c Pht lch s khng tng sang Ty tng, nhng c mt s Pht t Ty tng c c kinh nghim thm su, t trong thin nh thy c c Pht. H nhp nh, c Pht trc tip truyn th chnh php. V mun hng dn tng bc i ca chng sinh trn con ng tu chng, Pht ha hin nhiu sc tng khc nhau gio ha t. C khi Pht hin tng xut gia, c khi Pht hin thn Pht Kim Cang Tt a, c khi li hin thnh nhiu v thn v Pht trong cc mn la v.v...
186
Php Tu Ty Tng
Hi. Ti c mt cu hi lin quan n thuyt tnh Khng Trung qun. C khi no khng cn phi qun m vn trc chng tnh Khng? p. Mun pht trin tu gic tnh Khng, tht ra khng nht thit phi qun, cng khng cn ch. y l mt vn hon ton khc. Ch qun rt hu ch, nhng khng phi l phng php duy nht. Kinh nghim v tnh Khng lc ban u, mt th kinh nghim ti mt v tnh Khng, phi n t l lun. Khng cn phi l lun ging nh nhng g ti gii thch y, nhng ngi tu phi t cu hi, chim nghim t duy c c phn tr tu n t s hiu. Loi tr tu ny v sau s dn vo tu gic trc nhn tnh Khng. Hi. Cu hi ca ti cng cng mt ti. Khch quan m ni, ngi ni rng v ng c tht, nhng li ni sc v chn cnh gii u thuc lnh vc ch quan. Ti cm thy nh vy mu thun, v kinh nghim v ng vn cn. Ngoi ra, ti cng xin c hi trong trng hp no tm thc trong m gp c cnh sng thc t? p. Ti xin tr li cu hi th nh trc. Ni ti thn v tm trong gic m l ni ti mt loi kinh nghim rt khc. Loi thn ny hon ton t ch t lp, khng dnh g ti thn th lu vt l. Thn vt l v thn trong gic m thuc v hai lnh vc hot ng hon ton khc nhau. Thn trong m c th thy c vic xy ra hng ngy. Khi l ngy th thn trong m ny thy ngy, khi
Chng 6. ng i ca Pht
187
m th thn ny thy m. Hi. Vy cn nhng gic m tin tri? p. y khng phi l chc nng duy nht ca thn trong m. Thn trong m c th ty ri thn vt l. V vy thn trong m c nhng tnh nng rt c bit. Vi nm trc, ti c gp mt ngi c kh nng c bit ny, khng phi do tu tp m l do nghip bo. Ngi y cm thy rt lng tng, hi ti nn lm g. Theo li ngi y ni, trong gic ng ngi y thng du hnh khp mi ni, thy mi chuyn xy ra trong i sng bnh thng, c khi l vic xy ra nhng ni rt xa. Tr li cu hi v thin qun tnh Khng. Khi ni ti tnh Khng, chng ta hon ton khng phn bit ch th v khch th. C hai u khng c t tnh. Nu tm kim, s khng th tm ra ci c nhn thc, v ci ang nhn thc. C th ly tm lm i cnh ca tm. Trong trng hp ny, tm l khch th. Truy tm tm khi tm l khch th, cng s khng th tm ra g c, ging nh khi tm v ch th. L do rt ro khin phi ph nhn t tnh, l v khi truy tm s khng th tm thy g c. l ngha rt ro. V l do ny, trn phng din qui c, chng ta phi n gin chp nhn s vic l nh vy. Khng thc mc g nhiu, chng ta chp nhn y l ci hoa, kia l ngi n ng; ngi ny n , ngi kia Ty tng v.v... Chng ta n gin chp nhn hin tng qui c, iu ny khng c vn
188
Php Tu Ty Tng
g c. Nhng nu tm kim su xa hn, hi "ti l ai? Tht s con ngi l ci g? Ng l ci g?" nhn theo kha cnh ny, s khng tm thy g c. Hi. Vy cn tm thc? p. Tm thc l g? Chng ta cm thy c tm thc, chng ta c c khi nim v ci gi l tm thc. "Hm nay tm ti tr n qu". "Hm nay tm ti tht r rng". Chng ta c th ni nh vy, khng thc mc g nhiu, khng tm kim su xa, v lm vy mi vic n tha. Nhng nu tht s mun tm thy ci g ch tht l tm, s khng th tm ra. Ta c th ni "y l ngn tay ca ti, hu dng lm". Ging nh vy (c t-lai Lt-ma a ngn tay ln khin mi ngi ci ). Ni nh vy khng ai c th ci c. Nhng "ngn tay" tht ra l ci g? L mu sc? l da, l xng, l mu? Ngn tay l ci g? Nu phn tch tng t bo, tng thnh phn cu to ca ngn tay, s khng th tm thy c ci g c th gi "ngn tay". Duy thc tng, mt trong nhng tng php Pht gio, ni rng trong cuc truy tm ny, i tng b tm [ngn tay] l iu khng c tht, nhng tm thc ngi tm li c tht. Hi. V sao c Quan m Tara li lin quan n php tu trng th? p. c Quan T Ti c xem l hin thn ca lng t bi v c Vn Th S Li c xem l hin thn ca tr
Chng 6. ng i ca Pht
189
tu, tng t nh vy, c Quan m Tara c xem l hin thn ca mt loi nng lc vi t, gi l kh. Mun sng lu quan trng nht phi duy tr s lin tc ca ni kh. Ti ngh sng lu v ni kh c lin h mt thit vi nhau, v c nhng php tu luyn kh ko di tui th. Hnh tr php tu Quan m Tara cha bnh, l da theo chc nng ca nm v i B tt m ni nh vy. Cn ni chung v phng php tu thin tr bnh th c c Pht Dc s, v cha bnh cho chng sinh chnh l i nguyn ca Pht Dc s. Khi qun tng ngi Quan m Tara, phi tng tng minh ch quay thnh vng trn ni tim ngi. nh sng phng ra t vng trn minh ch , tan vo trong thn th ca chng ta. Ri tp trung mnh lit vo nhng ni ang c bnh. C th ty cn bnh m qun nh sng nng hay lnh. Hi. C phi c nhiu v B tt nh vy l tng trng cho nhiu chc nng ca Pht? p. y c hai cch hiu. Mt l thy mi v B tt tng trng cho mt thin c ca Pht. Hai l thy mi v tng trng cho mt phng php tu chng, ng thi cng l thnh qu ca php tu y. Tu theo php tu no th khi gic ng s tr thnh v H Pht ca php tu y. Nu hiu theo cch ny th Quan m Tara hay Quan T Ti u khc vi c Thch Ca Mu Ni. Cn nu hiu theo cch trc th cc v B tt biu hin cho nhiu thin c ca cng mt v
190
Php Tu Ty Tng
Pht. Hi. Ngi ni vi chng ti rng ch ch mantra c ngha l bo v tm, vy y phi l iu tt lnh. Nhng c khi ti li nghe k v chuyn dng ch hi ngi. iu ny c tht khng? p. C th lm. Mt php vn lin quan n bn tc dng huyn b l hng phc, tng trng, quyn nng v oai thn. Bn iu ny c khi b lm dng. Ngi tu theo mt tng c rt nhiu loi, chc chn l c ngi thiu kh nng nhp nh, thiu b tm, hay l thiu tr tu tnh Khng. C ngi li thiu c ba. V vy trng hp sa a lm dng mt php hi ngi c khi xy ra. Nhng quyn nng ca ch trong trng hp ny ni chung rt gii hn. Hi. Vy c nn dng cng ch mantra cho trng hp dng ch hi ngi hay khng? Gi nh vy khng nh mt ngha chnh ca ch ny hay sao? p. ng nhin trong trng hp ny ch khng cn mang ngha bo v tm. Ch c dng trong rt nhiu php tu. C rt nhiu loi ch. V d c b minh ch ca Pht Kim Cang Tt a truyn, c ghi chp trong mt in, li c cc b thn ch do loi ngi nhn c t cc v thn linh thuc ci lun hi th tc. Ni chung rt kh phn bit u l minh ch Pht gio u l thn ch ngoi o. Mun phn bit, cn xt xem c
Chng 6. ng i ca Pht
191
yu t no lin quan n tu gic tnh Khng v tm b (ngha l cu thnh Pht cu chng sinh) hay khng. Xt thng ni ch rt kh nhn ra. Phi xt xem ch y da trn gio php nh th no mi c th bit c. Cc loi thn linh, mn la v ch da trn nn tng thuyt hu ng u khng phi l Pht gio. Cn thn linh, mn la v ch da trn thuyt v ng, th mi thuc v Pht gio mt tng. Hi. Tha ngi, ti thy thuyt tnh Khng ca Trung Qun tht nguy him. Thuyt ny c th khin ngi ta ngh rng " y tht s chng c ci g c, cn g phi c gng!" p. Nh ni, trc ht cn phn bit r rng cnh gii khng-t-tnh v cnh gii qui c. Th ni v duyn sinh, c th s thy cu tr li. Ni chung, duyn sinh mang ngha l thuc. hiu r v vn ny, cn hiu rng rng c lp v l thuc l hai trng thi i nghch trc tip. S vt ch c th hoc khng l thuc vo ci g c, hoc l l thuc vo iu khc, khng th c trng hp th ba. Khi ni v hoa v khng-phi-hoa, tt c mi hin tng u hoc l hoa, hoc khng phi hoa, ngoi hai trng hp mu thun trc tip ny ra, hon ton khng c trng hp th ba. Nhng nu ni n a hoa v ci bn, mc d hai hin tng ny cng mu thun, nhng vn c trng hp th ba. Ngoi hoa v ci bn ra, hy cn trng hp chnh gia, khng phi hoa cng khng phi ci bn.
192
Php Tu Ty Tng
Ni nh vy, l thuc v c lp l hai cc mu thun trc tip. Hin tng no ty nhn duyn m sinh ra, th phi l thuc vo nhn duyn. ng thi, nu l tng th, th phi l thuc vo cc thnh phn cu to. Hin tng vt l c hnh sc lun c thnh phn phng hng trong khng gian, hin tng tm l khng hnh sc lun c thnh phn phng hng trong thi gian. Th qun st mt hin tng gm nhng thnh phn cu to. Xt trn kha cnh vt l, chng ta c th phn tch nh ra, cho n tn cc phn t cc vi khng th nh hn na. Nhng nhng thnh phn cc vi ny vn c phng hng trong khng gian. V vy khng lm g c ci gi l "thnh phn bt kh phn". V nh c mt thnh phn cc nh khng c c phng hng trong khng gian, thnh phn nh vy s khng th gom li thnh vt th ln hn. Nu khng c thnh phn phng hng trong khng gian th mt quay v hng ty cng l mt quay v hng ng, do khng lm sao th kt t li thnh vt th ln hn. Trung Qun ph nhn thuyt chp nhn s c mt ca nhng hin tng bt kh phn. Ngc li, Trung qun ni rng mi hin tng u hin hu qua cc thnh phn cu to. l mc th nht ca duyn khi. Ngoi ra, duyn khi cn ni rng khi tm xem vt th tht s l ci g, s khng th tm ra. S vt ty thuc vo tnh Khng.
Chng 6. ng i ca Pht
193
Nu hi lng vi sc tng qui c th tt c u n tha. Nhng nu khng hi lng vi sc tng qui c m mun tm xem c s ca sc tng l g, mun kim tnh cht c nh ni i cnh, s khng th tm thy. Mt khi hiu c rng khng th tm ra iu g c, lc y s dy ln thc mc c phi s vic vn rng rang khng c g hin hu? Nu cho rng s vic khng c g hin hu, kt lun nh vy l i ngc vi kinh nghim bn thn, v r rng c mt ngi i tm s vt m tm khng ra, ngc li ch tm thy s khng-th-tm-thy ca s vt. Thy c ngi i tm s vt v tm ra s khng-th-tm-thy, ci thy nh vy l nhn thc ng n, hon ton tri ngc vi cu kt lun s vt khng hin hu. Vy s vt tuy c , nhng khng th tm thy. S vt tuy c tht, nhng ch c ty theo tn gi v khi nim: s vt l gi danh. Bt k nhn s vt qua kha cnh no cng ch thy tnh cht l thuc ca n. S vt ty thuc vo nhn duyn, ty vo thnh phn cu to, hay ty vo khi nim t tn. l ba mc duyn sinh. Phi qun st sc tng ca s vt. T hi "hin tng ny tht s l ci g, hin ra trong nhn thc ca ti nh th no? Hi ri li xt xem s vt hin ra trong tr mnh c trung thc vi thc ti hay khng, c khong cch no cch ngn gia s-vt-nh-tht v nh hin ca vt y trong tm ca mnh hay khng. Ri s thy s-vt-nh-tht so vi iu mnh nhn thy tht ra cch nhau rt xa.
194
Php Tu Ty Tng
Tm thc c hai mt, thin v bt thin. Bt thin l loi tm thc n t s khng nh c t tnh. Ni cch khc, khi hin, loi tm ny cn da trn s khng nh ca tng hin, c th l b nh hng bi tm gin d hay tham m. Ngay thi im chng ta cm thy tham m hay gin d, khng nhng c i tng hin ra r rng m cn i km vi mt loi khng nh: chng ta tin chc i tng 100% tt lnh v vy cm thy a thch, hoc l 100% ti t, nn cm thy kh a. Nu k th 100% l th, vy chc chn phi l k th ca tt c mi ngi. Nhng k th ca ti c khi li l ngi bn tt nht ca mt ai khc. K th khng hn 100% ti t. y ch l phng nh ca tm gin d ght b. Mi tm l bt thin u cn da trn mt loi khng nh tng t. Trong khi tm l thin li khng cn nh vy. Tnh Khng khng th ch nghe gii thch m hiu c. Khng phi nh ci xe, mt khi tr ra l ai khc cng c th thy bit. Tnh Khng l ti m hiu bit tr thc v kinh nghim trc chng phi i i vi nhau. V vy con ng ny i hi rt nhiu thi gian. Khng th ch tu vi ngy vi tun m c c kinh nghim trc chng. Phi kin tr nhiu nm thin qun chng nghim, ha may mi c kt qu. D sao, vi thi gian, tnh Khng s tr nn cng lc cng r rng hn.
[Ht phn ging php ca c t-lai Lt-ma]
195
Ph Lc 1. Php Thin Mt Tng n Gin dnh cho Pht T Nhp Mn

Tenzin Gyatso, c t-lai Lt-ma i th 14 bin son
A. Chun b ch thin Ch ngi thin phi l ni thanh tnh. Nu trong nh, qu v nn chn ni yn tnh trang nghim nht. Bt u bui thin bng cch chuyn tm qut dn ch ngi cho tht sch. Bn th nn xp t hnh tng Pht v ba v i B tt hin thn cho ba thin c ca Pht, l i B tt Quan T Ti (t bi); i B tt Vn Th S Li (tr tu); v i B tt Kim Cang Th (nng lc) [dng], cng vi hnh tng ca ngi Quan m Tara, thn n ca B tt Quan T Ti, hin thn cho thin hnh ca mi phng Pht . Tt c nhng hnh tng ny tng trng cho Thn Pht. Bn phi Pht v ch B tt nn t vi cun kinh, nht l kinh thuc h Bt Nh. Kinh sch tng trng cho Ming Pht. Bn tri Pht v B tt, nn t mt bo thp nh, tng trng cho Pht. Nu tm khng ra kinh sch thuc
196
Php Tu Ty Tng
h Bt nh, c th thay th bng bt c b kinh Pht no khc. Hnh tng cng vy, nu kh kim, ch mt tm hnh hay bc tng ca Pht thi cng . Tht ra ngay c hnh tng Pht cng khng bt buc phi c. iu quan trng nht l gi trng thi tm thc sao cho tht thch hp. Tip theo, qu v nn by bin phm vt cng dng. Nn cng nc, hoa, hng, n, thc phm v m nhc. By bin phm vt sao cho trang nghim p by t tm lng tn knh ngng m. By bin phm vt cng dng xong, ngi xung gi, mt xoay v hng ng, chn xp theo t th kit gi [hai chn xp ln i, hai lng bn chn nga ln trn] hay bn kit gi [mt chn xp ln i, mt chn di]. Nu c hai t th ny u kh, nn chu kh ngi nh vy mt lc, sau c th chuyn sang th ngi khc thoi mi hn. B. Hnh thin s khi By gi qu v suy ngh nh sau: hnh ng ca thn ny l tt, xu, hay trung tnh, tt c u ty ni . Vy iu quan trng nht l phi thun ha tm thc. Trong hin ti, chng ta may mn c sinh ra lm ngi, c nhiu quyn nng hn bt c loi chng sinh no khc. Nu ch c gng t n hnh phc ca mt kip ny thi th tht qu ph phm. Nu c gng nh vy m tm c nim an lc vnh cu th nhiu ngi trong th gii ny vi rt bit bao l quyn nng, sc khe, bn b, chc chn t ti hnh phc
Ph Lc 1
197
vnh cu t lu. Nhng thc t khng phi vy. Mc d trong i sng vn c ngi sng k kh, nhng ni chung ai cng phi chu loi bc bch kh au th xc tinh thn, d l vua, l dn, l ngi giu k ngho. Hy suy nghim cho tn tng, nhn vo chnh mnh, tm th xem u l nguyn nhn mang li kh au, v u l nguyn nhn mang li hnh phc. Bao gi hiu c r hn v nguyn nhn to kh, s thy ra chnh tm mnh mi tht l th phm gy kh, ng thi cng c nhiu yu t ph lm tng gim nhim ca tm. Tnh cht nhim ny c th c gn b hon ton. Bao gi tm nh tnh vng vng, chng kh nng tch la nhim s cng lc cng tng, tm chng sinh nht nh s chuyn thnh tm Pht . Suy nghim nh vy mt lc, pht khi lng tin, thy s vic qu l nh vy. Khn thit nht l on dit mi nguyn nhn to kh, tch ly mi nguyn nhn to an lc. thc hin hai vic ny, phi bit nguyn nhn to kh au hay hnh phc l g. Cn tin tng tuyt i vo Pht php, vi lng tin khng m qung, m cng lc cng mnh lit t tn v lng tin ny da trn cn bn ca l tr, da trn nh sng ca qu trnh tm ti suy nghim. C. Qui y Tam bo Tip theo khi tm qui y, c nhng dng sau y:
198
Php Tu Ty Tng
Nguyn qui y Pht, l bc ton gic / l i o s gio ha chng sinh / bng vi chnh php trong sng chn tht / n t tr tu chng ng vin mn. Nguyn qui y Php, l ng gii thot / ton b kh au mang li ci ngun / an lc chn chnh. Php l gi gn / trong sng ba ca thn ming v / nh tch la tt c chng ngi / ng thi vin thnh tt c thin c. Nguyn qui y Tng Tng l on th / nhng bc chn tu i chn tr vng / trn ng gic ng. Tn tm con t / ni Tng bo s khng i di / v y l chn nng da ch che / con lun cn c. D. Qun tng khong khng trc mt, t trong qun tng hin ra mt ngai bu lng ly. Trn l c Pht Thch Ca Mu Ni, ngi xp chn theo t th kit gi. Tay phi Pht bt n mi t chng gim, lng bn tay p xung, u ngn tay chm ch ngi. Tay tri Pht ngang tm bng, cm bnh bt cha nc cam l tr tu.
Ph Lc 1
199
c Pht Thch Ca Mu Ni hin ra ln hn cc v khc mt cht. Thn Pht to nh sng vng ti chi rng. Trc mt Pht l hai v i t, tn gi X Li Pht v tn gi Mc Kin Lin. Hai v tay phi cm trng st, tay tri cm bnh bt. Pht Thch Ca v hai v i t u hin tng t kheo, mc o xut gia. Ngi trn ta sen bn phi c Pht l B tt Quan T Ti, ton thn ta nh sng trng, hai tay chp trc ngc ngang tim. Ngi trn ta sen bn tri c Pht l B tt Vn Th S Li, ton thn ta nh sng vng, tay phi cm kim tr tu, tay tri cm pho kinh. Ngi trn ta sen trc mt c Pht l B tt Kim Cang Th, ton thn ta nh sng xanh en, tay phi cm chy kim cang, tay tri bt n "chinh phc". Ngi trn ta sen sau lng c Pht l ngi Quan m Tara, ton thn ta nh sng ngc xanh l, tay phi bt n truyn nng lc gia tr, tay tri cm a sen mu xanh dng, hin l n ch che. Bn v i B tt trong qun tng u ngi trn ta sen, khot o la thanh thot vi nhiu trang sc qu bu. Thn ta y nng lc nh sng. Bn phi cnh vn tp nhim mu ny l b kinh in cha ng ton b tinh ty ca Pht php, tng trng cho con ng gic ng chn chnh v s tn dit chn chnh ca kh au.
200
Php Tu Ty Tng
Bn tri cnh vn tp nhim mu ny l ta bo thp huy hong, tng trng cho tr gic ti thng ca mi phng Pht . Khi tm tin tng ton b cnh Pht hin trong qun tng l tinh ty ca mi no qui y. By gi hy qun tng pha bn phi ca mnh l ngi cha i ny, cng thn quyn, bng hu, k c nhng ngi cht, thuc nam phi; pha bn phi ca mnh l ngi m i ny cng thn quyn, bng hu, thuc n phi. Trc mt l nhng ngi mnh th ght. Sau lng l nhng ngi mnh tn knh. Vy quanh l chng sinh trong ton ci lun hi, tt c u cng mang hnh dng loi ngi. Trong tm, thy ton th chng sinh cng mnh ct ting c li qui y. Qun nim mi c tnh tt lnh ca Thn Ming ca Pht hin trong qun tng, nh sng ln phng t cnh qun tng nhim mu, rt chan ha xung mnh v tt c chng sinh. Khi tm tin chc nh sng ny ang thanh lc mi chng ngi, mi c nghip, ca mnh v ca tt c. Ri thnh khn c hai mi mt ln, hay cng nhiu cng tt, cu tng sau y: Nam m Pht [Namo Buddhaya], Nam m Php [Namo Dharmaya], Nam m Tng [Namo Sanghaya]. By gi Pht t hng tm v chng sinh xung quanh,
Ph Lc 1
201
thy h cng nh mnh, cng mong c hnh phc nhng li khng bit tch ly nguyn nhn to hnh phc, cng mong ri kh au bt tn, nhng khng bit cch vt b nguyn nhn to kh au. Hiu cho tht r, rng kh au s khng chm dt nu nguyn nhn to kh vn cn. Kh au s khng gim m c tng mi, cho n bao gi chnh mnh chu x b ton b nguyn nhn to kh. Con ng hy dit nguyn nhn to kh khng d tm ra. Tuy vy, by gi Pht t bt u tin mt bc, bit truy tm xem iu g nn gi, iu g nn b. Pht t phi kho sing nng tu tp, kho tin b, cho n khi thy ra trn vn con ng gii thot, v cng cn thit cho nim an lc ca chng sinh, chng sinh m Pht t c gng luyn cho tm mnh bit qu gi gi gn, khng phn bit. Khi nhng lung sng suy tng nh vy trong bin rng tm thc, c nhng dng sau y: Con v nng da Pht nng da Php v Tng cho n khi gic ng. Vi nng lc gia tr su hnh ba la mt nguyn trn thnh Pht o v li ch chng sinh. Sau , hng tm v cnh Pht nhim mu trong qun
202
Php Tu Ty Tng
tng trc mt, l i tng ca tm qui y. Thy Pht v B tt ang hin din trc mt, Pht t thnh tm cng dng by hnh nguyn Ph hin. Hnh nguyn th nht l nh l tn dng Tam bo. y, Pht t i trc Tam bo trong qun tng, qu ly by t lng knh ngng. C ba cch ly. Mt l trn, hai tay v ton thn ph mt t; hai l trn, na cnh tay t khy tr xung, u gi v ngn chn chm mt t; ba l gin d chp tay trc ngc. Gi tm thm nhun an nh trong lng knh ngng, c nhng dng sau y: i trc ch Pht mi phng ba thi cng Php v Tng con qu nh l, thnh knh tn dng bng trn tm lng chn thnh hoan h.
Hnh nguyn th hai l cng dng Tam bo. Qun tng cc mn cng dng vt cht, cng mi cnh tng ti sng p trn ci th. Mang tt c v trong tm, cng dng ln Tam bo trong qun tng, c nhng dng sau y:
B tt Vn Th cng ch b tt cng dng ch Pht mi phng ba thi vi lng cng phm
Ph Lc 1
203
khng th ngh bn. Nay con nguyn lm ng theo nh vy, mang ht cng phm dng ln ch Pht cng ch b tt. Hnh nguyn th ba l sm hi. Sm hi l nhn nhn nhng vic sai quy lm trong i ny v trong mi kip ti sinh v lng v trc. Hy suy ngh v nguyn nhn to kh, l c nghip v phin no. Trong hai th ny, phin no l k th ng s hn, v phin no l yu t tc ng c nghip, t to ra bit bao kh no cho chng sinh hu tnh. Phin no nhim tm l nguyn nhn mang li nhiu tai ha ng s, y mi ch tht l k th chn chnh ca tt c chng sinh hu tnh. Chng ta chu s tc ng ca k th ny t v lng kip, chc chn tng gieo v s ht ging c nghip. Nu khng p dng phng php i tr, ht ging c nghip s thnh tri ng kh au, v ht ging ny t n khng c kh nng thu gim li hay tan bin i. By gi l lc i trc Tam bo trong qun tng, nhn nhn tt c nhng ht ging c nghip gieo, trong kip ny v trong mi kip qua, khi tm sm hi, nht quyt s khng ti phm, d l trong gic ng. Nui ngh nh vy, c nhng dng sau y:
204
Php Tu Ty Tng
T v lng kip ti sinh lun hi con gieo c nghip nhiu khng k xit b mc tm mnh lon gia v minh phm y vic c m lng vui v tht ngc m lm. Ngy nay con xin i trc Tam bo khi tm khim nhng sm hi chn thnh. Hnh nguyn th t l ty h cng c. Ty h cng c c ngha l vui vi vic thin cng c ca mnh v ca mi ngi. Nguyn nhn to an lc l tm a tt lnh. Tm a ny va em li li lc tc th, va gieo ngun nng lc cng c to li lc cho tng lai v sau. Ty h cng c l nhp vo ngun nng lc cng c v i ca mnh v ca tt c chng sinh. Nng lc cng c ny l ngi bn hin, l chn ch che chn chnh ca ton th chng sinh. Nui ngh nh vy, c nhng dng sau y:
Ph Lc 1
205
Khi tm b soi rng chng sinh mang ht li lc v cho tt c. Tm con hoan h knh ngng su dy vui vi b vui cng chnh php l bin hnh phc trn y an lc dnh cho chng sinh. Hnh nguyn th nm l cu Pht chuyn bnh xe chnh php. Pht t khn cu cc bc gic ng thnh tu tr tu vin mn, hy v li ch ca chng sinh m chuyn y bnh xe chnh php. Khi tm nh vy, c nhng dng sau y: Chp tay khn nguyn mi phng Pht hy v chng sinh lc trong bin kh m lm ngn n chnh php ta rng soi khp th gian. Hnh nguyn th su l xin Pht i. Pht t khn cu ng i o s ng nhp nit bn, vnh vin lu li ci th hng dn ch che cho ton th chng sinh. Khi
206
Php Tu Ty Tng
tm nh vy, c nhng dng sau y: Chp tay khn nguyn mi phng Pht ng nhp nit bn ng ri ci th cho i ng tri vo lng bng ti. Hnh nguyn th by l hi hng cng c. Pht t nguyn em cng c n t cng phu tu tp ny, cng tt c mi nng lc cng c ca mnh v ca ton th chng sinh, hng v tt c chng sinh, nguyn tt c thnh tu gic ng vin mn, t nim an lc chn chnh. Khi tm nh vy, c nhng dng sau y: Nguyn em cng c t li nguyn ny hng v chng sinh. Nguyn ging hu tnh mau chng thnh tu tu gic v thng vnh vin tr trong nim vui chn chnh. E. Tng ch Hng tm v c Pht v cnh vn tp nhim mu trong qun tng, an tr ni y mt lc. Bao gi hnh nh trong qun tng hin ln r nt, hy qun tng trong tim
Ph Lc 1
207
mi v mt i nh sng, trn mi i c ghi mt chng t, l ht ging chn ngn. Ch MUM trong tim Pht; ch HRIH trong tim ngi Quan T Ti; ch DHIH trong tim ngi Vn Th S Li; ch HUM trong tim ngi Kim Cang Th; v ch TAM trong tim ngi Quan m Tara. Quanh mi chng t l chui minh ch. C tt c nm cu minh ch. Ngang y, Pht t ty tng mi cu minh ch by ln, hai mi mt ln, mt trm l tm ln, hoc cng nhiu cng tt. Minh ch nh sau: Minh ch Pht: Om muni muni maha muni ye svaha [m mu-ni mu-ni ma-ha mu-ni-d xoa-ha] Minh ch ngi Quan T Ti: Om mani padme hum [m ma-ni p-m hm] Minh ch ngi Vn Th S Li: Om wagi shvari mum [m wa-ghi soa-ri mm] Minh ch ngi Kim Cang Th: Om vajra pani hum [m vai-ra pa-ni hm] Minh ch ngi Quan m Tara: Om tara tuttare ture svaha [m ta-ra tu-ta-r tu-r xoa-ha] biu hin tnh Khng ca th gii hin tng khch quan, hy qun tng nh sau: Ngi Quan T Ti t t tan thnh nh sng, nhp vo
208
Php Tu Ty Tng
u ca c Pht. Ngi Vn Th S Li tan thnh nh sng, nhp vo yt hu (cung hng) ca c Pht. Ngi Kim Cang Th tan nhp vo ngc ca c Pht. Ngi Quan m Tara tan nhp vo rn Pht. Hai v i t nhp vo hai bn thn mnh c Pht. Gi li hnh nh mt mnh c Pht trong qun tng cho tht r rng, rng an nh ni y cng lu cng tt, c nhng dng sau y: Om muni muni maha muniye svaha Om mani padme hum Om wagi shvari mum Om vajra pani hum Om tara tuttare ture svaha MUM HRIH DHIH HUM TAM
Sau , c Pht t t tan thnh nh sng trong sut, t trn tan xung v t di tan ln, rt dn v i nh sng ngay gia tri tim. i nh sng ny tan vo chui minh ch, minh ch tan vo chng t nm chnh gia. Ri chng t tan thnh nh sng, ch cn li chp nhn trn u ch. Ri chp nhn cng tan, ch cn li nh sng chn nh khng hnh sc. An tr trong tnh Khng ca th gii hin tng t lu. Tip theo, th hin s khi hin t tnh Khng ca th gii hin tng, qun tng ton b cnh Pht nhim mu li hin ra nh trc, ni khong khng trc mt. Kt thc bui thin vi tinh thn phn chn sng khoi. Khi ri ch ngi thin, bc vo i sng vi cng vic
Ph Lc 1
209
hng ngy, qu v nn gi cnh Pht sng ng trong tm, cha chan trong tng hnh ng. Khi n cm, dnh mt phn ba n cng dng Pht v ch B tt t nhc nh l mnh ang bc trn ng tu gic ng. Ti trc khi ng, tng tng mnh an lnh t u vo lng Pht. C nh vy, bt c vic lm no cng nh Pht chng gim, lun mang ht thn ming ra sng mt cch tch cc v sng to. Mi ngy ngi thin nh vy mt ln, hai ln (sng chiu), hay bn ln (sng tra chiu ti). Lc u nn ngi thin trong thi gian ngn. Dn dn nh lc mnh hn, qu v s c th ngi thin lu hn. C kin nhn hnh tr nh vy, chn chn s c lc gt hi kt qu kh quan. Sarva Mangalam !
[Ht bi Php Thin Mt Tng n Gin dnh cho Pht T Nhp Mn do c t-lai Lt-ma son]
210
Ph Lc 2. Tm Bi K Chuyn Ha Tm
Geshe Langri Thangpa (th k th 12)
Bn ting Vit
Tm Bi K Chuyn Ha Tm
1.
Vi quyt tm thnh tu Li lc ln lao nht Nh tt c chng sinh, Con nguyn lun gi gn Chng sinh trong y tim, V chng sinh qu hn C bo chu nh . Khi gp g tip xc Vi bt k mt ai, Nguyn con lun thy mnh L k thp km nht, T y lng chn tht Lun tn knh mi ngi Nh knh bc ti cao.
2.
Ph Lc 2
211
3.
Nguyn trong tng hnh ng Con lun t xt mnh, Phin no va dy ln, e da mnh v ngi, Nguyn tc th nhn din, V tc th dp tan. Khi gp ngi him c V b tm phin no V c nghip tc ng, Nguyn con qu ngi y Nh va tm ra c Kho tng trn qu nht. Khi gp ngi v lng Ganh ghen v k Mit th ph bng con, Nguyn con nhn phn thua, Nhng i mi phn thng. Khi gp ngi con thng Gip , t k vng, Li vong n bi ngha Gy tn hi cho con, Nguyn con xem ngi y L mt ng tn s.
4.
5.
6.
212
Php Tu Ty Tng
7.
Tm li con xin nguyn Trc tip v gin tip Trao tng mi li lc Cho tt c chng sinh u l m ca con T v lng kip trc. Nguyn khng i ai cu Vn m thm gnh chu Mi c nghip kh no Thay th cho chng sinh Nguyn nhng iu ni trn Khng b vng nhim Bi tm ngn gi chng. Nguyn con thy mi s Hin ra trong ci i u ch nh huyn mng Cho tm thi chp bm Thot rng buc lun hi.
8.
213
Bn ting Anh
Eight Verses for Training the Mind
1. With the determination to accomplish The highest welfare of all sentient beings, Who excel even the wish-fulfilling jewel, May I at all times hold them dear. 2. Whenever I associate with others May I think of myself as the lowest of all. And from the depth of my heart Hold the others as supreme. 3. In all actions may I search into my mind, And as soon as delusions arise That endanger myself and others, May I firmly face and avert them. 4 . When I see beings of wicked nature, Oppressed by violent misdeeds and afflictions, May I hold them dear As if I had found a rare and precious treasure.
214
Php Tu Ty Tng
5. When others out of envy treat me badly With slander, abuse and the like, May I suffer the loss and Offer the victory to them. 6. When the one whom I have helped And benelitted with great hope Hurts me badly, may I behold him As my supreme guru. 7. In short, may I directly and indirectly offer Benefit and happiness to all my mothers. May 1 secretly take upon myself the harmful actions And suffering of my mothers. 8. May all this remain undefiled by the stains of Keeping in view the eight worldly principles. May I, by perceiving all phenomena as illusory, Unattached, be delivered from the bondage of samsara.
215
Sch c t-lai Lt-ma trch dn
Indian Texts:
The Avatamsaka Sutra Tib., Phal-po-chei-mdo, Skt., Buddha-avatamsaka-sutra, [Kinh Hoa Nghim] Fundamental Treatise of Wisdom Tib., rTsa-bai-shes-rab, Skt., Mula-madhyamaka-karika-shastra, [Trung Qun Lun] A Guide to the Bodhisattva Ways Tib., Byang-chub-sems-dpai-spyod-pa-la-jug-pa, Skt., Bodhisattva-chatya-avatara, [Nhp B tt Hnh] The Perfection of Wisdom Sutra Tib., Phar-phyin-gyi-mdo, Skt., Prajna-paramita-sutra, [Kinh Bt Nh Ba La Mt] The Sutra on Monastic Discipline Tib., Dul-bai-mdo, Skt., Vinayasutra, [Kinh T Ni Da] A Treasury of Abhidharma Tib., Chos-mngon-par-mdzod, Skt., Abhidharmakosha,
216
[Thng Php Lun, hay l A T t Ma Cu X] Sutra Unravelling the Thought of Buddha Tib., mDo-sde-dgongs-'grel, Skt., Samdhinirmochanasutra, [Kinh Gii Thm Mt]
Tibetan Texts:
Eight Verses for Training the Mind, Tib., bLo-sbyong-tshigs-brgyad-ma, [Tm Bi K Chuyn Ha Tm] A Tantric Meditation Simplified for Beginners Tib., Sangs-rgyas-byang-sems-sgom-tshul, [Php Thin Mt Tng n Gin dnh cho Pht T Nhp Mn]
217
Bo Qun Kinh Sch Pht Gio
Kinh sch Pht Php cha ng li dy ca Pht; c nng lc ch che chng sinh khng ri vo c o, li c kh nng khai m con ng gic ng. V vy chng ta cn thn trng gi gn kinh sch, khng nn di t, hay t ni ngi khc c th dm p ln, bc ngang qua hay ngi ln trn. Khi mang theo bn mnh nn bao bc cn thn; khi ct gi nn ni cao ro sch s, khng chung vi cc loi dng th tc khc. Trnh khng t vt dng th tc ln trn kinh sch, khng thm nc ming lt sch, v lm nh vy l t to c nghip. Bao gi cn tiu hy ti liu c ni dung Pht php, nn t, khng nn vt b. Trc khi t nn c mt cu nguyn, hay tng ch, v d nh ch OM AH HUM, qun tng ch vit trong trang giy ha nhp vo ch AH, v ch AH tan vo trong thn mnh, mang tr tu ca Pht ha vo dng tm thc ca mnh. Sau va t va tng OM AH HUM. Lama Zopa Rinpoche khuyn rng i vi hnh nh ca Pht, B tt, cc ng H Pht Mn la, cng nh cc bo vt tng trng cho thn ming ca Pht, khng nn t m nn trn trng ct gi vo trong bo thp hay trong bng cy, hoc ni ro cao thanh tnh. Cng c th t vo trong lng chim bng g, ri nim kn li. Nh vy biu tng ca thn ming ca Pht s khng n ni phi ri vi di t. trch Nghi Thc Tng Nim FPMT Hi Bo Tn Truyn Thng Pht Gio i Tha.
218
Mi sai st l ca ngi dch Mi cng c xin hi hng php gii chng sinh
Nguyn cho B tm Ni no cha pht trin S ny sinh ln mnh. Ni no pht trin S tng trng khng ngng Khng bao gi thoi chuyn.

Phap Tu Tay Tang Cho Phat Tu Nhap Mon

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phap Tu Tay Tang Cho Phat Tu Nhap Mon

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

0

Php Tu Ty Tng dnh cho Pht T Nhp Mn

Hng Nh chuyn Vit ng

SCH N TNG KHNG BN n tng in t 02/2007, c sa cha

Li Gii Thiu Bn Dch Vit Ng

Avalokitesvara, Manshujri, Vajrapani, Tara.

Gyatsho Tshering Gim c LTWA

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

main condition. immediately preceding condition. 3 mental consciousness.

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 1. Thi v Hnh ng

Chng 2. Thc cht ng tu

B tt Quan T Ti hin thn cho lng T Bi ca ch Pht

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Abode of Immovable Concentration. subjective clear light.

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Chng 2. Thc Cht ng Tu

renunciation - cn gi l tm bung x, hay tm chn kh sinh t cu vui nit bn.

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Chng 2. Thc Cht ng Tu

Shantideva. A Guide to the Bodhisattva Ways.

Chng 3. Hai php tu trng yu

B tt Vn Th S Li hin thn cho Tr tu ca ch Pht

Rinpoche ngha en l qu gi, thng dng gi cc bc chn tu tht chng.

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

ch MUM, chng t ca Pht

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

liu ngha v bt liu ngha.

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 3. Hai Php Tu Trng Yu

Chng 4. Tng quan Pht gio

B tt Kim Cang Th hin thn cho nng lc ca ch Pht

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio

Chng 4. Tng Quan Pht Gio