BREYLERN DAVRANI TEMELLER

Emir NCELER Cevahir ERSOY

rgtsel Davrann Odak ve Amalar

Davran; insanlarn eylemleridir. rgtsel davran; i yerindeki insan eylemlerinin incelenmesidir. rgtsel davran anlamann zorluu ak olmayan meselelere hitap etmesidir. Bir rgte baktmzda grdmz noktalar onun grlebilir ynleridir.
Bunlar; stratejiler, amalar, politikalar, prosedrler, yap, teknoloji, resmi otorite ilikileri ve emir-komuta zincirleridir.

rgtsel Davrann Odak ve Amalar

Ancak yneticilerin anlamaya ihtiya duyduklar ynler ise grlemeyen ksmdaki bileenlerdir. Bu bileenler, alanlarn i yerinde nasl davranacaklarn etkilemektedir. Bu nedenle rgtsel davran, yneticilerin bu nemli fakat gizli rgt ynlerine kar nemli derecede bir anlay kazanmalarn salar.

rgtsel Davrann Oda

rgtsel davran 3 nemli alana odaklanr.
Bireysel davran; tutumlar, kiilii, alglar, renmeyi ve motivasyonu ierir. Grup davran; normlar, rolleri, takm oluturmay, liderlii ve atmay ierir. rgtsel ynler; rgt yaps, kltr, insan kaynaklar politikalarn ve uygulamalarn ierir.

rgtsel Davrann Amalar

Davran aklamak, tahmin etmek ve etkilemektir.
Yneticiler alanlarnn neden baz davranlara daha bal olduunu aklayabilme ihtiyac duyar. Yneticiler alanlarnn eitli eylem ve kararlara nasl yant vereceklerini tahmin edebilmek isterler. Yneticiler alanlarnn nasl davranacaklarn etkilemek isterler.

rgtsel Davrann Amalar

Aklama, tahmin etme ve etkileme zerinde zellikle etkili olan alan davranlar bulunmaktadr. 6 nemli nokta tespit edilmitir. Bunlar;
1)alan verimlilii 2)e devamszlk 3)i devri 4)rgtsel vatandalk davran 5) memnuniyeti 6)yerinde aksaklk

1-alan Verimlilii
Hem etkinliin hem de etkililiin bir performans lsdr. Yneticiler, alanlarn etkinlik ve etkililiklerini ne gibi faktrlerin etkileyebileceini bilmek isterler.

2-e Devamszlk
yerinde grlen bir baarszlktr. Eer alanlar ie gelmezlerse iin baarlmas zorlar. Devamszlk tamamen yok edilemez. Ar devamszlk rgtsel ileyi zerinde dorudan ve derin etkilere sahiptir.

3-gc Devri
Bir organizasyondan isteyerek veya istem d ekilde ekilmektedir. lerde yol at kesintilerin yan sra yksek seviyede ii almna, seimine ve eitim maliyetlerine neden olur. i devri tamamen yok edilemez. Ancak zellikle yksek performans gsteren alanlar arasnda igc devri minimize edilmek istenmektedir.

4-rgtsel Vatandalk Davran

alann resmi i gereklerinin bir paras olmayan, istee bal bir davrantr. rgtn etkin ileyiini desteklemektedir. rgtsel vatandalk davran rnekleri;
alanlardan birinin i takmndaki kiilere yardm etmek, Geniletilmi alma faaliyetlerine istekli olmak, Gereksiz atmalardan kanmak, Birisinin alma grubu ve rgt hakknda yapc aklamalarda bulunmak

 rgtler olaan ilerinden fazlasn yapabilen alanlara ihtiya duyalar. Byle alanlara sahip rgtler, bu kiilere sahip olmayanlara gre daha yksek performans gstermektedirler. rgtsel vatandalk davrannn bir takm sakncalar da vardr.
alanlarda ar i yk olumas Stres -aile yaantsnda atmalar

5- Memnuniyeti
alann iine kar olan genel tutumudur. Memnun alanlarn memnun olmayanlara gre daha yksek performansa sahip olmalar ve rgte bal kalmalar daha yksektir.

6- Yerinde Aksaklk
Kastl yaplan bir alan davrandr. rgt iindeki bireylere ve rgte zarar verir. rgt iinde karklk yaratr. yerinde aksaklk 4 farkl ekilde grnr.
Sapma Agresiflik Anti-sosyal davran iddet

Tutumlar ve Performans
Tutumlar; olumlu veya olumsuz olarak deerlendirilen ifadelerdir. Amalara, insanlara veya olaylara ilikindir. Herhangi bir konuyla ilgili bireysel hisleri yanstr. Tutum 3 bileenden meydana gelir.
drak (Bilisel) Duygusal Davransal

 drak (Bilisel); nanlara, dncelere, kanlara ve bilgiye dayanan bir bileendir.

Ayrmclk kt bir eydir.

Duygusal; Bir tutumun duygusal ve hissel bileenidir.

Ahmeti sevmem nk o ayrmclk yapar.

Davransal; Bir konuya veya birisine kar belli bir ekilde davranmaya yneliktir.
Ahmet ayrmclk yapar, bu yzden onunla dar kmam.

 Tutum terimi genellikle sadece duygusal bileene deinir. Doal olarak yneticiler bir alann zellikle i ile balantl olan tutumlaryla ilgilenirler. ile balantl olan 4 tutum;
1- memnuniyeti 2-e ballk 3-rgte ballk 4-alann tutkunluu

1- Memnuniyeti
Kiinin iine kar olan genel tutumudur. Yksek seviyede i memnuniyetine sahip kiiler ilerine kar pozitif tutum sergilerken memnuniyetsiz bir kii ise negatif bir tutum sergiler.

alanlar Nasl Memnun Olurlar ?

Avrupal alanlara yaplan anketlerde blgesel farkllklar ortaya kmtr.
lke Memnuniyet Derecesi %

skandinavya
talya svire Fransa Almanya ngiltere Kanada Asya-Pasifik A.B.D

68
67 53 80 73 72 60 61 50den az

 Yksek cretlerin yksek i memnuniyetine dnmesi mmkndr. Ancak i memnuniyeti seviyelerindeki farkllklara ynelik alternatif bir aklamaya gre; yksek cretler yksek memnuniyetini deil aslnda farkl i trlerini yanstmaktadr. Yani her creti yksek i, yksek i memnuniyeti salamamaktadr.

 Yksek cretli iler;

Daha ileri seviyede beceri gerektirir. iye daha fazla sorumluluk ykler. Daha uyarcdr. Daha fazla zorluk ierir. Daha fazla kontrol gerektirir.

Bu durumda yaplan iin zorluu arttka, creti yksek olsa bile ie duyulan memnuniyet azalabilir. Yksek gelir dzeyine sahip kiiler arasndaki i memnuniyeti farkllklar, cretten ziyade bu faktrleri daha fazla yanstmaktadr.

Memnuniyet ve Verimlilik
Memnuniyet ve verimlilik arasndaki iliki olduka gldr. ok yksek i memnuniyetine sahip alanlardan oluan rgtler, daha az i memnuniyetine sahip alanlardan oluan rgtlere gre daha verimlidirler.

Memnuniyet ve Devamszlk
Aratrmalar, memnun alanlarn devamszlk seviyelerinin memnun olmayan alanlara gre dk olduunu gsterse de iliki gl deildir. Burada ilikiyi baka faktrler etkilemektedir.
rgtlerin, alanlarna bir takm tevikler (serbest hastalk izni) vermesi sonucu iinden memnun olan alanlar bile ie devamszlk yapabilmektedir.

 Memnuniyeti ve i Devri
Memnuniyet ve ii devri arasndaki iliki son derece gldr. yerinden ayrlmay belirleyen faktrler;
gc piyasas koullar Alternatif i frsatlar hakknda beklentiler rgtteki istihdam sresinin uzunluu

Memnun alanlar arasnda dk igc devri yaanrken bu oran dk memnuniyet duyanlar arasnda ykselmektedir. Yksek performans gsterenlerin devirlerini tahmin ederken memnuniyet derecesinin nemi dktr. nk yneticiler bu alanlar cret art, dl ve terfi imkanlar salayarak ellerinde tutmaya alrlar.

 Memnuniyeti ve Mteri Memnuniyeti

Memnuniyet duyan alanlar mteri memnuniyetini ve sadakatini ykseltmektedirler. Bu tr alanlarn daha arkadal, iten, neeli ve duyarl olmalar daha olasdr ve bu zellikleri mterileri memnun etmektedir. Bu tr alanlarn iten ayrlma ihtimalleri dk olduundan mterilerin daha samimi yzlerle karlamalar ve deneyimli hizmet almalar ok daha yksektir.

 liki tersine de alabilmektedir. Yani memnuniyetsiz bir mteri alann memnuniyetsizliini arttrabilir. Mterilerle dzenli balant kuran alanlar kaba, dncesizce veya sorumsuzca talepte bulunan mterilerin, i memnuniyetlerini olumsuz ynde etkilediklerini belirtmitir.

 memnuniyetiyle mteri memnuniyeti arasndaki ilikiye odaklanan firmalar;

Neeli ve arkadal alanlar aramaktadr. alanlar mteri hizmetleri konusunda eitmektedir. Mteri hizmetini dllendirmektedir. Olumlu bir rgt iklimi salamaktadr. alanlarnn memnuniyetlerini tutum anketleri araclyla izlemektedirler.

 Memnuniyeti ve rgtsel Vatandalk Davran

memnuniyeti, rgtsel vatandalk davrannn nemli bir belirleyicisidir. Memnun alanlarn rgt hakknda olumlu ynde konumalar, baka alanlara yardm etmeleri ve olaan i beklentilerinin tesine gemeleri ok daha olasdr. Ancak bu ilikiyi ekillendiren ise adalet algsdr.

 rgtsel prosedrler, cret politikalar ve gzetmenlerin adil olmad hissedildiinde i memnuniyeti azalacaktr. Aksi halde iverene daha fazla gven duyulacak ve rgtn resmi i gerekliliklerinin tesine gitme konusunda alanlarn istekli ve gnll olma arzusu artacaktr.

 Bireyin rgtsel vatandalk davrann etkileyen bir baka faktr kiinin alma grubunun sergiledii vatandalk davrannn trdr. rgtsel vatandalk davrannn dk grup seviyesinde olduu alma gruplarnda alanlarn bireysel performanslar grubun performans ortalamasndan yksek olmaktadr. Bu alanlar bireysel olarak rgtsel vatandalk davranna bal olsalar da alma gruplar iersinde ne kabilmenin yollarna aramaktadrlar. Bu nedenle bireyselliin seviyesi artmaktadr.

 Memnuniyeti ve Yerinde Aksaklk

lerinden memnun olmadklarnda alanlarn nasl tepki vereceklerini tahmin etmek kolay deildir. Bu tepkiler;
i brakma, alma saatlerinde ile ilgilenmeme, alma arkadalarna szl taciz olabilir.

Yneticiler, i memnuniyetsizliinin istenmeyen sonularn kontrol etmek istiyorlarsa farkl alan tepkilerini kontrol etmeyi denemek yerine i memnuniyetsizliine ynelmelidirler.

2-e Ballk
e ballk; alann ne lde iiyle birlikte tanmlandn, iine ne lde aktif olarak katldn ve i performansnn kendisi iin ne lde nemli olacan gsteren derecedir. e ballk derecesi yksek olan alanlar gl bir ekilde ileriyle zdeleirken yaptklar iin ne olduunu umursarlar. Yksek ie ballk seviyesinin, dk seviyede devamszlkla, israfla ve yksek dzeyde alan tutkunluuyla balantl olduu tespit edilmitir.

3-rgte Ballk
rgte ballk; alann belirli bir rgtteki yeliini srdrebilmesi iin o rgtn amalaryla, arzularyla kendisini zdeletirme derecesidir. rgte ballk devamszl ve igc devrini azaltmaktadr. gc devrini belirleme konusunda i memnuniyetine gre daha etkin bir parametre olduu nerilmektedir. nk belirli bir iteki memnuniyete gre rgt iin daha evrensel ve srekli bir tepki niteliindedir.

 alanlarn inanlar; yaptklar katklara rgt tarafndan deer verilmesi ve varlklarnn umursanmas ynndedir. Bu durum alan iin rgte balln faydal olduunu gstermektedir. Yksek seviyede alglanm rgtsel destek i memnuniyetinin artmasna ve igc devrinin azalmasn salar.

4-alann Tutkunluu
lerine kar bal, memnuniyet duyan ve hevesli olan alanlardr. lerine yksek dzeyde tutkun alanlar ileriyle derin bir ekilde balantldrlar. Tutkun alanlar iletmenin geleceini umursarlar. Tehlikeli hibir duruma kaytsz kalmazlar. Gnll bir gayret gsterme konusunda istekli olup kendilerini istihdam eden iletmeye kar gl bir duygusal ba hissederler.

 Tutkun olmayanlar ise sadece ileyii kontrol eder ve umursamazdrlar. alyor grnrler fakat ileri iin enerjileri veya tutkular yoktur. Tutkun alanlar ie almann rgtler iin faydalar;
Yksek dzeyde tutkun alanlarn tutkun olmayanlara gre daha fazla performans gsterme ihtimali vardr. irketlerin yksek tutkunlua sahip alanlar elde tutabilme anslar yksek olup bu durum irketlere iyiletirme ve eitim maliyetlerinden tasarruf salar. Yksek performans ve dk maliyet sayesinde stn finansal performans salanr.

Tutum ve Tutarllk
nsanlar hem tutumlar arasnda hem de tutumlar ile davranlar arasnda tutarllk aramaktadr. Tutarszlk durumunda;
Bireyler tutumlarn veya davranlarn deitirerek veya Tutarszl rasyonalize ederek onu tutarl hale getirmeye alacaklardr.

Bilisel Uyumsuzluk Teorisi

Tutumlar ve davranlar arasndaki herhangi bir uyumsuzluktur. Tutumlar ve davran arasndaki ilikiyi aklamann yollarn aramaktadr. Uyumsuzluk rahatsz edicidir. Bireyler bu rahatszl azaltacak ve bylece uyumsuzluk da azalacaktr.

nsanlar Bilisel Uyumsuzlukla Nasl Ba ederler ?

Uyumsuzluu azaltmaya almann zorluunu belirleyen faktrler;
Uyumsuzluk yaratan faktrlerin nemi Bireylerin inanlarn etkileme derecesi Uyumsuzluk iine dahil edilebilir dller

Uyumsuzluk yaratan faktrler nispeten nemsizse, uyumsuzluu dzeltmenin basks dk olacaktr.

 Bu faktrler nemliyse bireyler,

Davranlarn deitirebilir Uyumsuz davrann nemli olmad sonucuna varabilir Tutumunu deitirebilir Uyumsuz olanlara ar basan uyumlu faktrleri belirleyebilirler.

Bireylerin uyumsuzluk yaratan faktrlere olan inanlarnn etkisi uyumsuzlua kar olan tepkilerini etkiler. Eer bireyler uyumsuzluun seme ans olunmayan bir konu zerine olduunu alglarlarsa, tutumlarn deitirme konusunda anlayl olmayacak ve bunu yapma hissi duymayacaklardr.

 rnein bir yneticinin emriyle uyumsuz bir davran yaplmas gerekiyorsa bu uyumsuzluu azaltmann basks dk olacaktr. Uyumsuzluk, var olmasna ramen rasyonelletirilebilir ve emri yerine getirmek iin kabul edilebilir. nk kiinin hibir seim veya kontrol ans bulunmamaktadr.

 dller, bireylerin uyumsuzluu azaltma ynndeki motivasyonlarnn derecesini etkiler. Yksek uyumsuzluklar yksek dllerle eletirme, bireyi tutarllk olduu ynnde motive ederek rahatszl azaltmaya eilimlidir.

Tutum Anketleri
Tutum anketleri alanlara; ileri, alma arkadalar, gzetmenleri veya rgt hakknda nasl hissettikleri konusunda bir dizi ifade veya soruyla sunulur. Dzenli olarak alan tutumunu lme, alanlarn alma koullarn nasl algladklarna dair yneticilere deerli geri bildirim salar. Yneticilerin objektif ve adil olarak grd politika ve uygulamalar alanlar tarafndan ayn ekilde grlmeyebilir. Tutum anketlerinin dzenli kullanm yneticileri potansiyel sorunlar ve alanlarn amalar konusunda uyarabilir. Bu sayede olumsuz yansmalar nlemek iin almalar yaplabilir.

Yneticiler in Etkileri
Memnun ve ballk duyan alanlar ii devri ve devamszlk konusunda dk ortalamaya sahiptirler. Eer yneticiler istifalar ve devamszlklar dk seviyede tutmak istiyorlarsa zellikle en verimli alanlar arasnda olumlu i tutumlar oluturan almalar yapmak isteyeceklerdir. Yneticiler, alanlarn yksek seviyedeki i memnuniyetleri iin elverili olan faktrlere odaklanmaldrlar.

 Bu faktrler;
in zorlu ve ilgin hale getirilmesi Adil dller salanmas Destekleyici alma koullar ve i arkadalar oluturulmas

Bu sayede alanlar daha retken hale getirilecektir. Yneticiler bilmelidir ki alanlar uyumsuzluu azaltmay deneyeceklerdir. Eer alanlarn, yneticilere uyumsuz grnen veya tutumlaryla ters den eyler yapmalar gerekiyorsa uyumsuzluu azaltma basks, alanlarn uyumsuzluu dardan dayatlan veya kontrol edilemez olarak alglamasndaki kadar gl olmayacaktr.

 Eer dller uyumsuzluu dengelemek iin nemli lde yeterliyse uyumsuzluk da azalm olur. Bu nedenle ynetici, bireyin uyumsuzluk yaayabilecei davran yerine getirmesi gerektiini akladnda rakipler, mteriler ve dier faktrler gibi dsal glere iaret edebilir veya bireyin arzulad dlleri salayabilir.

Kiilik
Kiinin olaylara nasl tepki gstereceini ve bakalaryla nasl etkileime gireceini etkileyen duygusal, dnsel ve davransal kalplarn kombinasyonudur. Kiinin sergiledii llebilen zellikleridir. Kiilik bireylerin davranlarn etkiledii iin nemlidir. Kiilikle ilgili bilinen 2 nemli yaklam vardr.

MBTI
Bu kiilik deerlendirmesi, alanlara genelde farkl durumlarda nasl hareket ettiklerini veya hissettiklerini soran 100den fazla sorudan meydana gelir. Bu sorular cevaplama ekli bireyleri 4 farkl boyuttan birine yerletirir.

1-Sosyal Etkileim; da dnklk veya ie dnklk

Dadnk kii; sempatik, baskn, ska agresif ve dnyay deitirmek isteyen kiidir.
Bu kiiler deiik ve eylem odakl, onlarn bakalaryla beraber olmalarna izin veren ve deneyim eitlilii veren bir alma ortam isterler.

ednk kii; utanga, iine kapank ve dnyay anlamaya alan bireydir.

Bu kiiler sessiz ve konsantrasyon salayan, yalnz kalnmasna izin veren ve snrl bir deneyim dizisini kefetme ans veren bir alma ortamn tercih ederler.

2-Veri Toplamak iin Tercih; Alglayan veya Sezgisel

Alglayan birey; yeni sorunlar, zm iin standart yntemler olmadka sevmez.
Belirli bir rutini tercih ederler, rutin detaylar ile sabr gsterir, ak ve belirgin almalarda baarl olmaya eilimlidir.

Sezgisel birey; yeni sorunlar zmeyi sever.

Ayn konuyu tekrar tekrar yapmay sevmeyen, sonulara ilgi gsteren, rutin detaylarla sabrsz kalan ve aklk iin zaman kaybetmeyi sevmeyen bireydir.

3-Karar Vermek in Tercih; Hisseden veya Dnen

Hisseden birey; dier insanlarn ve onlarn hislerinin farkndadr.
Uyumu sever, vgye nadiren ihtiya duyar, insanlara tatsz eyler sylemeyi sevmez, sempatik olmaya eilimlidir ve birok insanla iyi ilikilere sahiptir.

Dnen birey; duygusuz ve insanlarn hislerine kar ilgisizdir.

Analizleri ve konular mantksal sraya koymay severler. nsanlar knamaya ve gerektiinde kovmaya eilimlidirler. Sadece kendileri gibi olan kiilerle iyi ilikilere sahiptirler.

4-Karar Verme Tarz; Anlayl veya Yargsal

Anlayl birey; merakl, dnmeden i yapan, esnek, uyumlu ve hogrldr.
Bir greve balamaya odaklanr, kararlar erteler ve balamadan nce o grevle ilgili her eyi ortaya karmak ister.

Yargsal birey; iyi bir planlamacdr, kararldr, amaldr ve zor beenir.

Bir grevi tamamlamaya odaklanr, hzl karar alr ve sadece grevi tamamlamak iin gereken bilgiyi ister.

Bu tercihleri kombine etmek 16 kiilik trnn tanmlanmasn salar. Bunlardan birka;

TR
ednk, sezgisel, hisseden, yarglayc

TANIM
Sessizce zorlayan, bilinli, dier insanlar iin endielenen kiidir. Azimle, zgnlkle ve arzuyla istenen eyleri baarrlar. Kesin prensipleri nedeniyle yksek derecede sayg grrler. Patavatsz ve duyarszdr. Duygusuzdur, endielenmez, acele etmezler. Her eyin tadn karr. Birletirilebilen veya birletirilemeyen gerek konularla en iyi ekilde alrlar. Duyarl, nazik, mtevazi, utanga ve samimidir. Anlamazlklardan holanmazlar ve kanrlar. Sadk takipilerdir ve baarlan konularda kendilerini rahatlam hissederler. Scak, iten, arkadal, kararl, mantk ve aklc tartma gerektiren konularda beceriklidir. Bazen yeteneklerini abartabilmektedirler.

Dadnk, duyarl, dnen, alglayan

e dnk, alglayan, hisseden, anlayl

Dadnk, sezgisel, dnen, yargsal

MBTI Yneticilere Nasl Yardm Eder?

Bu kiilik trleri insanlarn etkileim yntemlerini etkilemekte ve sorunlar zmektedir. Bu nedenle bu kiilik trlerini renmek nemlidir. MBTI yneticilere, belirli trdeki iler iin alanlar daha iyi eletirme konusunda yardmc olmaktadr.

Big Five Model

Big Five Modeldeki 5 temel kiilik boyutu insan kiiliindeki birok deiimi kapsamaktadr.
Da dnklk; kiinin sosyallik, konukanlk ve iddial olma derecesidir. Geimlilik; kiinin iyi huylu olma, ibirlii yapma ve gvenme derecesidir. Drstlk; kiinin sorumluluk sahibi olma, gvenilirlik, srarclk ve baarya odakllk derecesidir. Duygusal denge; kiinin soukkanllk, heveslilik, kararllk veya gerginlik, sinirlilik, depresiflik ve endielilik derecesidir. Deneyime Aklk; kiinin yaratclk, sanatsal duyarllk ve entellektellik derecesidir.

 Bu model sadece bir kiilik erevesinden daha fazlasn salamaktadr. Aratrmalar bu kiilik boyutlaryla i performans arasnda nemli bir iliki olduunu gstermektedir.

lave Kiilik Anlaylar

1)Kontrol Oda; 2 gruba ayrlr.
lk gruptaki insanlar iin kontrol oda iseldir. Bu insanlar kendi kaderlerini kendilerinin kontrol ettiine inanrlar. kinci gruptakiler iin kontrol oda dsaldr. Bu insanlar yaantlarnn dsal gler tarafndan kontrol edildiine inanrlar.

Dsal olanlar ilerinden daha az memnundurlar, alma ortamna daha fazla yabanclamlardr ve isel olanlara gre ilerine daha az ilgilidirler.

 Bir ynetici dsal olanlardan; patronlarnn n yarglar, alma arkadalar veya kontrol d olaylar zerine kt bir performans deerlendirme sulamas bekler.

sel olanlar ise ayn deerlendirmeyi kendi eylemleri asndan aklar.

2)Makyavelizm; Temelinde, asl olan eyin amalar olduu, bu amalarn hangi yolla elde edildiinin ise o kadar nemli olmad yatar. Makyavelizmi yksek bir birey;
Pragmatiktir. Duygusal mesafeyi korur. Elde edilen sonularn, sebepleri hakl karabileceine inanr.

Yksek makyavelizmin, verimli alanlar yaratp yaratmayaca yaplan iin trne ve performans deerlendirmede etik faktrlerin gz nne alnp alnmamasna baldr.

3)zsayg; nsanlarn, kendilerini beenip beenmeme derecelerine gre birbirinden ayrlmasdr.

zsayg dorudan baar beklentileriyle ilikilidir. Yksek z saygl olanlar baarl olmak iin gerekli yetenee sahip olduklarna inanrlar. Geleneksel olmayan ileri semeleri daha olasdr ve risk almaya daha eilimlidirler. Dk zsaygl kiiler ise dsal etkilere daha duyarldr. Bakalarndan olumlu deerlendirme almak isterler. Sayg duyduklar kiilerin onayn almaya, davran ve inanlarna uymaya daha yatkndrlar.

Yksek zsaygl olanlarn dk zsaygl olanlara gre ilerinden daha fazla memnuniyet duyduklar dorulanmtr.

4)Kendini zleme; Kiinin, davranlarn dsal ve durumsal faktrlere adapte edebilme yeteneidir. Yksek seviyede kendini izleyen kii;
Davranlarn adapte etme konusunda nemli bir uyumluluk gsterir. Bakalarnn davranlarna dikkat ederler ve dk seviyede kendini izleyenlere gre daha esnektirler. Dsal ipularna duyarldr. Farkl durumlarda farkl ekilde davranr. Toplum iersindeki kiiiyle zel kiilii arasnda elikiler gsterebilir.

Dk seviyede kendini izleyen kii,

Davranlarn adapte edemez. Her durumda gerek nlem ve tutumlarn sergilemeye eilimlidir. Kim olduklar ve ne yaptklar arasnda yksek bir davransal tutarllk vardr.

 Yksek seviyede kendini izleyen yneticiler kariyerlerinde daha hareketli olmaya eilimlidirler, daha fazla terfi alrlar ve bir rgtte merkez pozisyonda olmalar daha olasdr. Farkl izleyiciler iin farkl yzler ortaya koyabilirler. Bu, birden ok rol oynamak zorunda olan veya rolleri elien yneticiler iin nemli bir zelliktir.

5)Risk Alma; nsanlar ans elde edebilme konusundaki istekliliklerine gre birbirinden ayrlr. Risk alma veya riskten kanma eilimindeki farkllklar, yneticilerin karar almak iin ne kadar sre harcadn ve seim yapmadan evvel ne kadar bilgiye ihtiya duyduklarn etkilemek iin gsterilir. rgtsel etkililii maksimize etmek iin yneticiler alanlarn risk alma eilimlerini onlardan spesifik iler yapmalarn talep ederek sralamay denemeliler.

Dier Kiilik zellikleri

A tr kiilik;
Srekli ve agresif bir ekilde daha fazla eyi daha az srede baarmak iin mcadele eder. Bu kiiler kendilerini devaml olarak zaman basks ve tarihlerle dize getirir. Stresin orta-yksek seviyelerine sahiptirler. Bu tr bireyler nitelik yerine nicelii vurgular.

B tr kiilik;
Daha fazla kazanma hissi tarafndan zarar grmezler. Aceleci deildir ve sululuk duymazlar.

 Proaktif (insiyatifi ele alan) kiilik;

Frsatlar belirleyen, insiyatif gsteren, harekete geen ve anlaml bir deiim meydana gelene kadar direnen kiiliktir. Bu kiiler rgtlerin istedii zelliklere sahip birok davrana sahiptirler. Proaktiflerin rgt iinde lider ve deiim ncs olarak grnmeleri daha olasdr. Statkoya meydan okumalar daha olasdr. Giriimcilik yeteneine sahiptirler ve kariyer baarlar elde etmeleri daha olasdr.

Farkl Kltrlerdeki Kiilik Trleri

Big Five Modeldeki 5 kiilik tr neredeyse tm kltrler aras almalarda grnr. Kiilik farkllklar kiilik boyutlar zerine olan vurgularda bulunmutur. inliler Amerikallara gre drstlk kategorisini daha sk, geimlilii ise daha az kullanrlar. Avrupa Topluluundaki i ve meslek gruplar arasnda drstln geerli bir performans belirleyicisi olduu tespit edilmitir.

 Belirli bir lke iin kesinlikle ortak bir kiilik tr bulunmamaktadr. Fakat bir lkenin kltr bireylerin baskn kiilik karakteristiklerini etkiler. Kontrol oda zelliine bakarak ulusal kltrn yaratt bu etki grlebilir. Ulusal kltrler insanlarn kendi evrelerini kontrol ettiklerine inanma derecesine gre farkllar. Kresel yneticiler iin kiilik zelliklerinin nasl farkllatn anlamak ulusal kltrn erevesinden bakldnda anlam kazanr.

Duygular ve Duygusal Zeka

Duygular; davranlarn bir baka yndr. Bir nesneye ynelik tepkilerdir. Bireyin duygusal olarak nasl cevap verdii, duygularyla nasl ba ettii, aslnda kiiliinin birer fonksiyonudur. Her alann duygusal bir bileeni olduundan yneticiler duygularn, alan davranlar zerindeki etkilerini anlamak isterler.

 Aratrmalar 6 evrensel duygu olduunu belirlemitir.

fke Korku znt Mutluluk renme aknlk

yerinde nasl ortaya karlar ?

 Bireyler, duygularn harekete geiren ayn uyarcya farkl tepkiler verirler. Baz durumlarda bu tepki bireyin kiiliine bal olabilir. Baz insanlar sevincini, zntsn veya fkesini ak bir ekilde gsterirken bazlar ise byle durumlar sakinlikle karlamaktadr. nk insanlar duygularn ifade etmede farkllk gsterirler.

 Bireylerin, duygularn ifade edi biimleri i hayat ve normal hayatta farkllk gsterebilir. Kiilerin duygusal olarak nasl karlk verdikleri, ilerinin gerekliliklerinin bir sonucudur. hayat, sergilenmesi gereken duygu trleri ve miktar bakmndan farkl beklentiler ierir.

Duygusal Zeka; duygusal ipularn ve bilgiyi fark edebilme ve ynetebilme yeteneidir. Aratrmalarda duygusal zekann tm seviyelerdeki i performansyla olumlu ynde ilikili olduu gsterilmitir. Yksek performans gsterenleri karakterize eden akademik zeka deil duygusal zekadr. Ancak duygusal zeka rgtsel davran iin tartlabilir bir konudur.
Destekleyenler gre; duygusal zeka sezgisel bir itiraza sahiptir ve nemli davranlar tahmin etmektedir. Eletirenlere gre; duygusal zeka belirsiz ve llemezdir.

Sonu; duygusal zeka, yksek sosyal etkileim isteyen ilerde baarl olmayla alakaldr.

 Duygusal zekann boyutlar;

z farkndalk; Ne hissettiinin farknda olma yeteneidir. z ynetim; Kendi duygularn ve drtlerini ynetebilme yeteneidir. z motivasyon; Aksilikler ve baarszlklar karsnda devam edebilme yeteneidir. Empati; Baka kiilerin kendilerini nasl hissettiklerini hissedebilme yeteneidir. Sosyal Beceriler; Bakalarnn duygularyla ba edebilme yeteneidir.

Yneticiler in Etkileri
Eer i ile kiiliin elemesine nem veriliyorsa yneticilerin yksek performans gsteren ve tatminkar alanlar ie almalar daha olasdr.

Holland teorisi
Kiilik ve i arasndaki uyum teorisidir. Teorinin nerileri;
Bir alann, iiyle ilgili memnuniyeti kiiliinin i ortamyla eleme derecesine baldr. Kiilik ve meslek uyumlu olduunda memnuniyet ok yksek ve i gc devri ok dktr. Sosyal bireyler insan ierikli ilerle uramaldrlar.

Holland n Kiilik Tablosu

TR
GEREK; beceri, g ve koordinasyon gerektiren fiziksel faaliyetleri tercih eder. ARATIRMACI; dnmeyi, organize etmeyi ve anlamay ieren faaliyetleri tercih eder. SOSYAL; bakalarna yardm etmeyi ve gelitirmeyi ieren faaliyetleri tercih eder

KLK ZELLKLER
Utanga, samimi, srarc, kararl, uyum salayan, pratik zmsel, zgn, merakl, bamsz Sosyal, arkadal, ibirliini seven, anlayl

RNEK MESLEKLER
Tamirci, montaj hatt alan, ifti Biyolog, ekonomist, matematiki, haber muhabiri Sosyal hizmet alan, retmen, danman, psikolog

GELENEKSEL; kurallarla dzenlenmi ve kesin olan faaliyetleri tercih eder.

GRMC; bakalarn etkileme frsatlar olan ve gce ulamay salayan szel faaliyetleri tercih eder. SANATI RUHLU; kesin ve sistematik olmayan yaratc ifadeye izin veren faaliyetleri tercih eder.

Uyumlu, etkili, pratik, yaratc olmayan, kalplam

Kendine gvenen, hrsl, enerjik, baskc Yaratc, dzensiz, idealist, duygusal, mantksz

Muhasebeci, irket yneticisi, banka memuru

Avukat, savc, emlak, halkla ilikiler uzman Ressam, mzisyen, yazar, i mimar

Holland Teorisinin Anahtar Noktalar; 1-Bireylerin kiilikleri arasnda gerek farkllklar grnmektedir. 2-Farkl trde iler vardr. 3-Kiilikleriyle uyumlu olan i ortamndaki bireyler daha tatminkardr ve uyumazlk yaayan kiilere gre ii brakmalar daha az olasdr.

 Yneticiler neden bir alann abuk karar almada zorlandn veya bir soruna hitap etmeden evvel mmkn olduunca bilgi toplamakta neden srar ettiini anlamak isterler. Kiilerin problem zme yaklamlarn, aldklar kararlar ve i etkileimlerini farkl ekilde tanmaya alrlar. Baarl bir ynetici olmak ve hedefleri gerekletirmek dier kiilerle hem rgt iinde hem de dnda iyi almay gerektirir. Etkin ekilde birlikte alabilmek iin insanlar birbirlerini anlamaya ihtiya duyarlar. Bu anlama ise ksmen kiilik zelliklerinin ve duygularn takdir edilmesinden gelir.