Din Eğitimi Ab

editrden
Yeertmek ve Bytmek Elimizde

glendirmek sayenizde olacaktr. YapDeerli Dostlar, tnz almalar bizlerle paylatka ve Kk admlar sklkla devam ettiinde dergimizi daha geni kitlelere tanttka byk baarlar beraberinde getirecektir. n zaten ak olan dergimiz uzun solukBiz bir kk adm atarak ie baladk, lu olacaktr. Paylatka gzelleen ve buzun uralardan sonra dergimizin ilk sayyen bir dergiye ilgi daha da artacaktr. ysn sizlere ulatrmann ve sizlerle payArtk bu dergi bizim deil sizin yani helamann mutluluunu yaadk. Birok pimizin. Yeertmek, bytmek elimizde, okuyucuya ulaan dergimizin ilk saysna soldurmak ve yok etmek de. Biz filiz ververilen tepkiler bizi bundan sonraki sasin diye attk topraa ve filizlendi, boy ylarmz iin daha ok heyecanlandrd. versin istiyorsan katkda bulunmalsn Birka kk ayrnt dnda olumsuz tepdeil mi? ki hi almadk desem abartm olmam. Yaplan almann ihtiya olduu, byle bir bundan sonraki baars sizlerle almann beklenir olmas olumlu tepki- olacaktr. Admlar hzlandrp, glendirmek sayenizde leri artrc sebepler- olacaktr. Yaptnz almalar bizlerle paylatka ve di. Derginin ierii- dergimizi daha geni kitlelere tanttka n zaten ak nin doyurucu olmas, olan dergimiz uzun soluklu olacaktr. Artk bu dergi grafik ve tasarm da buna dhil edildiin- bizim deil sizin yani hepimizin. Yeertmek, bytmek de olumsuz tepkiler elimizde, soldurmak ve yok etmek de. Biz filiz versin diye yerine gayet olumlu, attk topraa ve filizlendi, boy versin istiyorsan katkda yapc tepkiler geldi. bulunmalsn deil mi? Elbette kusursuz bir Bu saymzda Avrupa Birlii konusunu ele rn ortaya koyduumuzu syleyemeyiz. aldk. AB ile ilgili yaklak 50 soruluk bir Eldeki imknlar sonuna kadar kullanaanket hazrladk ve eitimcilerimize uyrak sizlere layk olmaya altk ve bunu guladk. Bence bu saynn en ilgin alhep birlikte baardmz ve bundan mas oldu diyebilirim. Sahasnda uzman sonraki almalar iin de baarabilecekiilerle syleilerimiz devam ediyor. Bu imize inanyoruz. Bu alma iin yayn sayda Yusuf Ziya KAVAKI ile yaplan kurulundaki arkadalarmza tek tek tesyleimiz yer almaktadr. Portrede Malekkr ediyorum. Bizlere maddi manevi kom Xi, meknda ise Topkap Mzesini sonsuz destek salayan Ensar Neriyata, iliyoruz. Materyal gelitirme komisyoDeerler Eitim Merkezine ve emei genunca hazrlanan almay sizlerle paylaen tm arkadalarmza kranlarmz yoruz. AB ile ilgili dier almalar da bu saymzda yer almaktadr. sunuyoruz. nc saynn konusu Milenyumun Deerli Dostlar, Mabetleri olacaktr. Bu almann bundan sonraki baars Bir sonraki sayda bulumak dileiyle... sizlerle olacaktr. Admlar hzlandrp,
Bu almann
Mustafa KKTEPE
mkucuktepe@hotmail.com
indekiler
DK AB
ISSN: 1307-4652 Sahibi Ensar Neriyat Tic. A.. Adna Ahmet iman Genel Yayn Ynetmeni ve Sorumlu Yaz leri Mdr Abdullah Aydn Editr Mustafa Kktepe Yayn Kurulu Abdlhamid Ramazanolu Bahattin nal Fatih Alp Gkhan Erenolu Hakk Karatekeli Hseyin Akn smail Narin Mahmut Balc Mehmet lgnar Mustafa Okumu Mustafa Kktepe Zeki Yaka Grafik-Tasarm Erhan Akaolu Tashih Mehmet lgnar Datm Adem Saydan Ynetim Merkezi Sleymaniye Cad. No. 11-13 Sleymaniye-Eminn / stanbul Tel : (0212) 527 49 47 513 03 09 Fax: (0212) 522 46 02 Bask: Kahraman Ofset 212 629 00 01 letiim e-maili: dkabbakis@gmail.com Fiyat : 4 ytl Bir yllk abone bedeli : 15 ytl Kurum yllk abonelii : 20 ytl Yurt d yllk abone bedeli : 20 Euro Hesap Numaralar: Hseyin Kader adna Posta eki: 1054938 Bank Asya Fatih ubesi: 22-393063-1
Yaz Kurallar Yazlar Daha nce Yaynlanmam Olmaldr Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir Gnderilen yazlar iade edilmez Yazlar eitim amaldr, telif denmez. Yazlardan yazarlar sorumludur.
BAKI
4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07
Dosya:
Avrupa Birlii ve Trkiye .................... 06
Abdulhamid Ramazanolu
Avrupada Din Eitimi ............................ 14

Dr. Zeki Yaka
Yusuf Ziya Kavak ile Sylei .......... 20

Mahmut Balc
ABde slam Korkusu - slamofobia.... 24

Bahattin nal
Metafizik Gerek .......................................... 28

smail Narin
Eitimci Gzyle AB ve Eitimimiz.. 31

Hakk Karatekeli - Gkhan Erenolu
Bir Avrupa Masal ........................................ 38

Mustafa Okumu
AB Hayatboyu Eitim Programlar 41

Fatih Alp
Yeertmek ve Bytmek Elimizde .......................... 01

Mustafa Kktepe
Beyaz Karanl Aydnlatmak (Malcolm X) ...... 44

Mehmet lgnar
Yaz Kuran Kurslar: Yeniden Yaplanma in Bir Model ......................... 50

Gkhan Erenolu
Dnce Fabrikas ........................................................... 54

Materyal Gelitirme Komisyonu
En Zengin Saray-Mzelerden Topkap

Hakk Karatekeli
................
58
Vahetin Tanklar .......................................................... 61

Mustafa Kktepe
Kitap Tantm: okkltrllk............................... 64

eyma Arslan
DKAB BAKI
dosya
AB Servenimizden Bize Kalanlar

Ahmet MAN
Ensar Vakf Mtevelli Heyeti Bakan
Trkiyenin Avrupa Birlii maceras, Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) ile ibirlii anlamasnn imzaland 12 Eyll 1963 tarihinden bu yana 44 yldr devam ediyor. Bu servenin ne zaman ve nasl noktalanaca ise belirsizliini koruyor. Aslnda bilindii zere Trkiye iin Avrupa sevdas, bundan ok daha ncesinde balamtr. Osmanldan Cumhuriyete geie yn veren batllama idealidir getiimiz yzyldaki en nemli meselemiz. Avrupa idealimizin en somut grnm olan Avrupa Birlii yeliinde, iinde bulunduumuz son birka ylda nemli dnm noktalarndan birini yaamaktayz. yelik hedene yaklatka her iki tarafta da daha nce gn yzne kmam olan kanaatlerin ve tavr allarn kendisini gstermeye baladn da mahede ediyoruz. Avrupa, farkl kltrden bir lkeyi kendi iin kabul edip edemeyeceine ilikin bir hazmszlk tartmasna girimiken, Trkiyede ise batllama taraftarlarnn AB kartl gibi ilgin durumlar kendisini gsteriyor. Bu kafa karkl, uzun yelik mcadelesi servenine karn Trkiyede Avrupa Birlii mefhumunun ne anlam ifade ettiiyle ilgili net bir kir bulunmadn gsteriyor. Trkiyenin gerekletirmek durumunda olduu reformlarn yansra yelik mzakereleri srecinin, yerleik kabullerin tesindeki gerekleri grnr klmak adna Trkiye asndan olumlu bir ilev grdn de syleyebiliriz. zellikle u iki adan: lki, AB yelii noktasnda bastrdka kar tarafn tepkilerindeki samimiyetsizlik ve tutarszlklar Trkiyede Avrupallk idealinin de bysn bozmakta ve bu kadim ideali tketmektedir. kinci olarak ise bu sre, Trkiyede ilericilik zerine gerekleen i-ekimelerdeki belirsiz mefhumlarn da iini amakta, deifre etmektedir. Trkiyeyi AB yeliine gtren sreci, Trkiyenin kendi tarihsel geliimine katk yapacak bir tarzda iletmek iin, her boyutuyla bu tartmaya katlmak gerekir. Topyekn kabul veya reddin tesinde gelecee bilinli olarak yn verecek salkl bir tavr gelitirmek iin bu tartmalarn katks byk olacaktr. DKAB Bak dergisi, elinizdeki bu saysyla byle bir gayrete itirak ediyor. Avrupa Birlii zerine eitimcilerin syleyecek szleri olmal ki, ekonomik ve siyasal bir ortaklk olmann tesinde kltrel boyutlar olan AB yeliinin sosyal hayatmza etkilerini daha salkl bir ekilde dnebilelim. Eitimcilerin Avrupa Birlii zerine grlerini dile getirdikleri bu kri almann eitim camiasnda hak ettii yanky bulmasn mit ediyoruz.
DKAB BAKI
dosya-deneme
Avrupa Birlii ve Trkiye

Abdulhamid RAMAZAOLU
aramazanoglu@gmail.com
Savandan sonra ortaya kan Sovyet tehdidi, bu nedenler arasnda saylabilir. Avrupada dikkate alnmas gereken ilk btnleme abas, Fatihin stanbulu fethinden sonra ortaya kmtr. Bohemya Kralnn danmanlarndan Antonie Marigni tarafndan hazrlanan bu plan askeri, siyasi, ekonomik pek ok ayrnty ihtiva etmekteydi. Bu hareketin maksad, stanbulun fethiyle dnyann gidiini deitiren Mslman Trklere kar Hristiyan birlii oluturarak mcadele etmektir. Daha sonraki tarihlerde pek ok defa, farkl lke siyasetileri tarafndan birleme projeleri gndeme getirilmitir. Bu projelerden ikisine ve onlarda ortaya konan hedeflere, bu gnle karlatrmaya imkan vermesi asndan genel olarak dikkat ekmekte yarar gryoruz. 1638de IV. Henry tarafndan aklanan Byk Avrupa Projesinde btn Avrupa devletlerinin temsil edilecei bir senato ngrlmektedir. Birlie katlan devletler arasnda ticaret serbest olacaktr. Konseye bal bir ordu kurulacak ve bu ordu yelere kar kullanlmayacaktr. 1693te ise ngiliz aslzadesi olan William Pen tarafndan oluturulan bir baka projede u iki husus dikkat ekmektedir: ye devletler arasnda bakanlk rotasyonla deiecek, parlamento kararlarna uymayanlara kar askeri g kullanlabilecektir. Napolyona gelinceye kadar ortaya kan bu vb. pek ok alma sonu vermemi, hi biri kat zerinde kalmaktan kurtulamam, pratie geme imkan bulamamt. Napolyon ise, gl ve kararl bir lider olarak Avrupay birletirme gayesi ile ortaya kmtr. Ne var ki o da atma ve iddete dayal uygulamalar nedeniyle, birlik
Avrupada Birlie Giden Yol

Her kurumun ve siyasi yapnn ortaya kmasnda tarihi bir arka plan mevcuttur. Bu arka plan o kurumun ya da siyasi yapnn bu gnnn anlalmasna imkan salar. Bu nedenle Avrupa Birliinin bu gnn anlayabilmek iin, Avrupa tarihine, hatta konumuzla ilgili olmak zere daha ze inersek, tarih boyunca Avrupada ortaya kan birlik projelerine bakmak gerekmektedir. Avrupada btnleme abalar tarih boyunca srmtr. Bu pek ok nedene dayanmaktadr. zellikle blgesel siyasi ve ekonomik gelimeler, lkeler arasnda eitli dnmelerde ortaya kan ykc savalar ve buna bal olarak ortaya kan barn salanmas ve korunmas istei, II. Dnya
6
DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07
dosya -deneme
Bugn Avrupa Birlii lkelerine bakldnda btnnn en azndan kltrel olarak Hristiyan olduu grlr. Ancak zaman zaman yaplan tartmalara dikkat ettiimizde aslnda kltrel ban tesine taan bir Hristiyan dindarlnn olduu anlalmaktadr. Laik bir birliktelik olan ABde, bir devlet bakan ya da st dzey bir yetkilinin; Papann elini sayg ve ballk iareti olarak pmesi yadrganmaz. Hatta bunun tesinde dinin AB Anayasasnda arln hissettirmesi teklifi siyasal mlahazalarla reddedilmi olsa da Trkiyedekilere benzer baskn ve reddedici bir laiklik tartmas amam olmas nemlidir.
masn tavsiye etmekteydi. 1947 ylnda Avrupa Ekonomik Birlii Komitesi ABDnin bu istei zerine kurulmutu. Bu gn OECD diye bilinen kuruluun temeli de bu komitedir. 1950 ylna gelindiinde ise Fransz dileri bakan Robert Schuman tarafndan yeni bir birliktelik modeli ortaya atld. Ona gre Avrupa devletleri arasndaki sre giden derin gven krizinin ortadan kaldrlabilmesi ve siyasi birlikteliklerin
salamak bir yana Avrupa devletleri arasndaki dmanlklar daha da artmasna ve kklemesine neden olmu ve bu yzden kendi ideallerinde baarszla mahkum olmutur. I. Dnya Savana kadar geen srede birleme abalardan bir sonu alnamam ve sonunda btn dnyay etkileyen, yeni dengelerin domasna zemin hazrlayan byk bir trajedinin yaanmas kanlmaz olmutur. I. Dnya Sava sonrasnda Avrupa Devletleri bar koruyacak uluslararas bir tekilatn kurulmasna karar vermilerdi. Milletler Cemiyeti ad verilen bu tekilat da, ne yazk ki, ABDnin katlmamas, Almanyann da eitli nedenlerden tr bir sre sonra ayrlmas nedeniyle bar salamada baarsz olmutu. Bylece II. Dnya Savana giden sreci durdurmaya gc yetmemi ve ksa saylacak bir zamanda dalmaya mahkum olmutu. II. Dnya Sava, Avrupada yeniden byk bir ykma yol am, Avrupa Devletleri askeri, siyasi ve ekonomik ynden byk tahribata uram, zayf dmt. Bu arada dnyada siyasi dengeler deiiklie uram, ABD ve SSCB gibi iki byk sper g ortaya kmt. Bu iki gl devlet dnyay dizayn etme, ynetme hatta smrme noktasnda aralarnda bir nevi anlamlar, bu etki alan tespitine Avrupay da dahil etmilerdi. Sava srasnda kendi safnda olan Dou Almanya gibi lkelere yardm iin Avrupa ilerine kadar giren SSCB, savatan sonra bu blgelerden ekilmemiti. Kendi yanda siyasal rgtlenmelerin iktidara gelmesini temin etmi, sosyalist, komnist yaam projesinin hayatiyetini srdrmesini ordu desteiyle salamaya almt. ABD de dier devletler zerindeki etkisini gelitirmeye aba gstermi, bu gn Ortadouda giritii halka ramen demokrasi insana ramen insan haklar mcadelesini byk bir azimle (?) srdrmt. Ancak Avrupada yrtt proje dnyann dier blgelerine gre olduka farklyd. Bu dnemde ABD, bir taraftan Avrupann yeniden imar iin yardm fonlar tahsis ederken, dier yandan da yardmlarn koordinasyonunu salayacak bir komite oluturul-
DKAB BAKI
dosya-deneme
kurulabilmesi zamanla mmkn olabilecektir. Bunun iin ncelikle ihtiyaca dayal ekonomik rgtlenmelere nem verilmelidir. Bylece bu tez dorultusunda 1951 ylnda Avrupa Kmr elik Topluluu (AKT), Belika, Bat Almanya, Lksemburg, Fransa, talya ve Hollandadan oluan 6 ye ile kuruldu. Birka yl iinde AKTnin nemli baarlar elde etmesi sz konusu alt lkenin ibirliklerini daha da ileriye gtrmelerine zemin hazrlad. 1957 ylnda AKTye ilaveten Avrupa Atom Enerji Topluluu (AAET) ve Avrupa Ekonomik Topluluunu (AET) kuran Roma Antlamas imzaland. Antlama metninin giri ksmna dikkat eken iki temel hedef konmutu: Bu srecin devamnda halklar arasnda sk bir birliktelik kurmak ve Avrupa lkelerini birbirinden uzaklatran engelleri ortadan kaldrmak. Bu anlama, bir yandan zikredilen devletler arasnda bir Ortak Pazar kurulmasn salam, dier yandan da gelecek siyasi birliktelie zemin oluturmutu. 1967 ylnda, AKT, AAET ve AETnin kurumlar (AET Avrupa Ekonomik Topluluu) adyla birletirildi. 1990lara gelindiinde ise artk oktan ekonomik sreci geip fiilen siyasi btnlemeye dnen bu birlikteliin adn koyma gerei ortaya kmt. Bu nedenle 1992 ylnda imzalanan Maastricht Antlamas Avrupa Birliini (AB) ortaya karmtr. Son gelinen noktada ABye ye lkelerin says 26 ulamtr. Bu da 1973 ylndan itibaren be farkl genileme sreciyle ortaya kmtr: 1973 Danimarka, rlanda ve ngiltere, 1981 Yunanistan, 1986 Portekiz ve spanya, 1995 Avusturya, Finlandiya ve sve, 2004 Kbrs, Malta, Macaristan, Polonya, Slovakya, Letonya, Litvanya, ek Cumhuriyeti, Estonya, Slovenya ve son olarak Bulgaristan.
a. Avrupa Komisyonu:
Avrupa Komisyonu, AB politikalarn tasarlar ve koordinatrln yapar. Parlamento ve Konseye sunmak zere mevzuat nerileri hazrlar. Bu komisyon ayn zamanda birliin yrtme organdr. Avrupa Birlii mevzuatnn, Parlamento ve Konsey tarafndan hazrlanan programlarn uygulamasyla ykmldr. Uluslararas antlamalarda ve ibirlii alanlarnda Birlii temsil eder. Komisyon ayrca AB btesini ynetir. AB kanunlarnn ye lkelerce doru bir ekilde uygulanmasn takip eder. Bakan ve Komisyon yeleri ye lke hkmetleri tarafndan ortak uzlamayla atanrlar ve ancak Avrupa Parlamentosu tarafndan grevden alnrlar. Komisyon, Avrupa Parlamentosunda yaplan oylamayla 5 yllna bu greve seilen ye lkelerin temsilcilerinden olumaktadr. Bu ko-
AB Karar Mekanizmalar
Avrupa Birliini tanma asndan birlik iinde kararlarn nasl alndnn bilinmesi faydal olacaktr. ABde karar mekanizmas temelde u drt kuruma dayanr: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, AB Bakanlar Konseyi, Avrupa Birlii Konseyi.
dosya-deneme
misyonda alnan kararlar, oluturulan mevzuat rnekleri Parlamento ve Konseye sunulur. Konsey genel olarak Komisyondan gelen nerileri nitelikli ounlukla veya oybirliiyle kabul ya da reddeder.
c. AB Bakanlar Konseyi:
Bu Konsey, ABnin ana karar mekanizmasdr. Ekonomik ve siyasi kararlarn yerine getirilmesi iin koordinasyon rol vardr. Konsey, ye lkelerin dileri bakanlarndan oluur. AB adna uluslararas anlamalar imzalar. Ortak d politikalarn ve gvenlik siyasetinin ana hatlarn belirler. Konsey, kararlarn ya basit ounlukla ya nitelikli ounlukla veya oybirliiyle alr. ye lkelerin oylarnn belirlenmesinde ekonomik ve politik durumlar ile nfus miktar nemli kriterdir.
b. Avrupa Parlamentosu:
Avrupa halklarnn siyasi iradelerini temsil eden bu parlamentonun, ye devletlerin yapsna benzer yetkileri vardr. 1979dan bu yana alan bu parlamentonun yeleri 5 yllna genel seimlerle ibana gelir. Komisyon tarafndan hazrlanan mevzuat nerilerini Konseye danarak yasalatrr. Avrupa Birlii btesini onaylar. Byk nem tayan kimi kararlarn Konsey tarafnda yrrle sokulabilmesi iin de Parlamentonun onay gerekmektedir. Parlamento Strasbourgda toplanr. Nice Antlamas (ubat, 2003) ile Avrupa Parlamentosundaki sandalye says 732ye ulamtr.
d. Avrupa Konseyi:
Avrupa Zirvesi olarak da adlandrlan Avrupa Konseyi, ABye ye lkelerin devlet ve hkmet bakanlaryla Avrupa Komisyonu Bakannn bir arada bulunmasyla oluur. 1974 ylndan beri, ylda en az iki kez toplanr. ye lke liderleri bu toplantlarda AB Bakanlar Konseyinde zmlenemeyen ihtilaflar ve bakaca nemli mevzular grr. Trkiyenin ABye aday lke konumu bu Konseyin 1999daki Helsinki Zirvesinde -oybirliiyle- kabul edilmitir. Bu konseye bal olan kurumlardan biri ve belki de en nemlisi Avrupa nsan Haklar Mahkemesi (AHM)dir. Bu mahkeme, Avrupa nsan Haklar Szlemesi ile gvence altna alnan temel haklarn inenmesi durumunda, bireylerin, tzel kiiliklerin ve devletlerin, bavurabilecei bir yarg merciidir. ABye ye olmayan fakat Avrupa Konseyine ye olan ve aralarnda Trkiye, Rusya, Grcistan ve Azerbaycann da bulunduu 46 devlet, Avrupa nsan Haklar Mahkemesine yarg yetkisini tanmaktadr. Hatta bu mahkemeden kan kararlar, st hukuk konumunda kabul edilmekte, yerel hukuk normlar ve mahkeme karalar zerinde bir arlk oluturmaktadr. Esasnda Avrupa nsan Haklar Mahkemesi daha geni bir at olan Avrupa Konseyine bal bir kurumdur. Direkt olarak ABye bal deildir. Avrupa nsan Haklar Szlemesi ve Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin itihatlar, hem Avrupa Birlii iin hem de konseye ye dier devletler iin olmazsa olmaz asgari standartlar
DKAB BAKI
dosya-deneme
oluturmaktadr. Bunun tesinde mahkemede AB lkelerinin arl hissedilmektedir. Bu mahkeme, ayn zamanda Trkiyede ki ABye ynelik tartmalarn odanda yer almaktadr. Zira buradan kan kararlar kamuoyunu etkilemekte ve farkl deerlendirmelere sebep olmaktadr. u ana kadar i hukuktaki hak ihlallerini gndeme getiren mracaatlarda mahkemenin genelde iki farkl bak as ortaya koyduu dnlmektedir. yle ki; etnik kimlie dayal eitli yarglamalarda mahkemeden gelen kararlar, genelde Trk yargsn mahkum etmekte iken, dini mahiyeti olan yarglamalar i hukuk lehine karara balanmakta, mahkeme ou zaman dini zgrl geniletme yolunda deil de daraltma yolunda kararlar almaktadr. Bu da
vuruda bulunmu ve AET Bakanlar Konseyide bir sre sonra Trkiyenin bavurusunu kabul etmi, yaplan hazrlk grmelerinin ardndan 12 Eyll 1963 tarihinde Trkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluu arasnda Ankara Anlamas imzalanmtr. Bu anlama Ortaklk yaratan Anlama olarak kabul edilir. Bu anlamada, hazrlk dnemi, gei dnemi ve nihai dnem olmak zere toplam yirmi iki yllk farkl devre ngrlm; gei dneminin baaryla almas durumunda gmrk birliine gidilecei kabul edilmitir. Hazrlk dneminin tespit edilen 5 yllk srete sona ermesiyle birlikte, Kasm 1973 ylnda Katma Protokol yrrle girmitir. Bu protokolde, mallarn serbest dolam, Trkiyenin AT Ortak Tarm Politikasna uyumu, kiilerin ve hizmetlerin serbest dolam, ulatrma ve ekonomi gibi konularn AT mevzuatna uyumlatrlmas ngrlmtr. 1980 darbesiyle kesintiye urayan birleme sreci, 14 Nisan 1987de Trkiyenin yapt tam yelik bavurusuyla yeni bir dnemece girmiti. Komisyonun, 1989 ylnda bu bavuruya verdii cevapta, nceliin Avrupann kendi i pazarn tamamlamasna verildiini bu nedenle yeni bir ye kabul edemeyeceini bildirmi, ancak Gmrk Birlii srecinin tamamlanmas nerilmiti. 1993 ylnda Gmrk birlii mzakereleri balam ve Ocak 1996 ylnda da AB-Trkiye arasnda Gmrk Birlii anlamas yrrle girmiti. Aralk 1999da toplanan Helsinki Zirvesiyle de Trkiye, AB yeliine aday lkeler arasna kabul edilmitir. AB Konseyi tarafndan 8 Mart 2001 tarihinde Katlm Ortakl Belgesi imzalanmtr. Bu belge katlm kriterlerinin karlanmas noktasnda Trkiye iin ABnin nceliklere iaret ettii bir yol haritasdr. Buna binaen Trkiye 19 Mart 2001de kendi yol haritasn yani Ulusal Programn hazrlamtr. Aralk 2004te Brkseldeki AB Konseyi Zirvesinde, Trkiye ile mzakerelerin 3 Ekim 2005 tarihinde balanmasna oybirliiyle karar verilmitir. 1959dan 2005e kadar geen yaklak 50 yllk sre sonunda Trkiyenin hala kapda bekliyor olmas ve o dnemde brakn ye olarak kabul
mahkemenin, en azndan bazen, adalet duygusuyla deil de farkl siyasal, sosyal ve ekonomik mlahazalarla karar verdiine ynelik kukular kuvvetlenmektedir. Yukarda yer verilen kurumlara ilaveten Avrupa Birlii ierisinde Adalet divan, Saytay, Merkez Bankas vb. resmi kurumlar ile yar resmi sosyal ve ekonomik kurumlar yer almaktadr.
Trkiyenin AB Serveni
Trkiye, AETnin kuruluundan ksa bir sre sonra, 1959 ylnda toplulua katlmak iin ba-
10
dosya-deneme
edilmeyi, dman grlen dou bloku lkelerinin ortaklk iinde yer bulabilmesi, bize gelecek beklentileri iin gl bir tahmin imkan sunmaktadr.
yelik Srecinde AB Trkiyeden Resmi Olarak Neler istemektedir?

1993 tarihinde yaplan Kopenhag Zirvesinde, yelik mracaat yapan lkelerden yerine getirmeleri gereken bir takm kriterler istenmitir. Bu kriterler, siyasi, ekonomik ve AB mevzuatnn benimsenmesi olmak zere balk altnda toplanmaktadr. Buna gre aday lkeler, demokrasiye sahip kacak, hukukun stnlne ve insan haklarna riayet edecek. Ekonomide Piyasa ekonomisinin kurallar geerli olacak, mlkiyet hakk korunacak, serbest rekabet artlarnn geerliliine nem verilecek. D politika ve gvenlik alanlarnda ortak hareket edilecek, ekonomik alanda AB politikalarna uyulacak, kamunun zel sektr finanse etmesine msaade edilmeyecek. Tarm, iletiim, adalet, iileri, dileri, gvenlik, eitim vb. pek ok alanda topluluk mktesebatna uyum salanacak.
le zerine durulmas gereken nokta Avrupada Yahudi nfusun aznlkta olmasna ramen bu dinin dikkate alnmas, fakat milyonlarca Mslman nfusun varlnn gz ard edilmesidir. ABye ye lkelerde dinin stats konusunda fikir birlii yoktur. Dnya Kiliseler Birlii gibi bir takm Hristiyan rgtler, Hristiyan Demokratlar ve muhafazakar eilimli partiler, Hristiyanln AB siyasetinde etkin rol oynamasn savunmaktadrlar. Papa Benedick de bu grtedir. Benedick, Mart 2006 tarihinde talyan ve Alman Babakanlarnn, AB Komisyon Bakan Barosso vb. st dzey yneticilerinin bulunduu bir toplantda ABnin temellerinde hatta kalbinde Hristiyan deerlerinin bulunduu ifade etmitir. Papaya gre AB siyasetinde dindar liderlerin sesi daha gr kmaldr. Son yllarda dinin kamusal alandan dlanp, zel bir alana hapis olmas abalarna ve bunun douraca tehlikelere muhafazakar liderler engel olmaldr. Hristiyan deerler gemite olduu gibi bir kez daha Avrupann deerleri haline gelmelidir. Papa ayn zamanda bu deerlere sahip lkelerin birliinden yanadr. Birliin ierisinde zellikle Mslman kltrnn bulunmasnn doru olmayaca kanaatiyledir ki, Trkiyenin yelie kabuln yanl bulmaktadr. Avrupa lke halklarnn da bu hususta kafalar karktr. Financial Times Gazetesinin KasmAralk 2006 tarihinde AB genelinde yapm olduu ankette; Fransz ve Almanlarn %35nin AByi bir Hristiyan kulb olarak grd anlalmaktadr. Avrupa genelinde Kilise devlet ilikileri bir takm genel kurallara balanmtr. Buna gre; din devletin ilerini ynlendirmeye, devlet de dini alana
AB ve Din
Bu gn Avrupa Birlii lkelerine bakldnda btnnn en azndan kltrel olarak Hristiyan olduu grlr. Ancak zaman zaman yaplan tartmalara dikkat ettiimizde aslnda kltrel ban tesine taan bir Hristiyan dindarlnn olduu anlalmaktadr. Laik bir birliktelik olan ABde, bir devlet bakan yada st dzey bir yetkilinin; Papann elini sayg ve ballk iareti olarak pmesi yadrganmaz. Hatta bunun tesinde dinin AB Anayasasnda arln hissettirmesi teklifi siyasal mlahazalarla reddedilmi olsa da Trkiyedekilere benzer baskn ve reddedici bir laiklik tartmas amam olmas nemlidir. 2004 ylnda Brkselde yaplan AB Zirvesinde ki Anayasa grmelerinde pek ok lke AB anayasasnn giri blmnde Hristiyan- Yahudi dinine atfta bulunulmasn istemitir. Bu lkelere gre AB bir Hristiyan Birliidir. Anayasasnda da buna iaret edilmesi gerekir. Burada nem-
DKAB BAKI
11
dosya-deneme
mdahale etmemeye alr. Ayrca dini cemaat gurup ve aznlklarn zerk bir yap kazanarak hayatiyetlerini srdrmeleri, kendi alanlarnda dini zgrlkleri yaayabilmeleri, eitli ekillerde kurumsallaabilmeleri kanunlarla desteklenmitir. Buna ilaveten devlet dini kurum ve kurulular eitli faaliyetler adyla desteklemekte, eitli yollarla finanse etmektedir.
AB ve Eitim
Dnyann baka lkelerinde olduu gibi ABnin de pek ok ekonomik ve sosyal sorunlar bulunmaktadr. Avrupa bu sorunlarn zmnn yetimi insan gcyle gerekleeceine inanmaktadr. AB gelecek ngrsn ina etmeye alt insan modelini; deien durumlara uyum salayabilen, eitli becerilerle donanm, entelektel alt yaps olan, bilgi kaynaklarna ulaabilme becerisine sahip, srekli renme istei duyan bireyler olarak tanmlamaktadr. Bu isteini ve ihtiyacn giderebilme yolunda ABnin nem verdii konularn banda eitim gelmektedir. Eitim retim konusu 7 ubat 1992 tarihli Maastrich Anlamasnn 126nc ve 127nci maddelerinde yer alm ve ABnin ncelikli gndem konular arasnda yer almtr. AB, bu ncelikli konunun hayata geirilebilmesi iin eitli eitim programlar uygulamaya koymutur. Bu programn amac Avrupa bilgisi oluturmak, hayat boyu renmeyi salayacak projeler ortaya koymak, eitimi tevik etmek, yaygnlatrmak ve istenilen bilgi, beceri ve niteliklerin kazanlmasna yardmc olmak, hayatn her alannda gerekli olan nitelikli insan gcn ortaya kartabilmektir.
yelik Srecinde Devam Eden Tartmalar

Esasnda Trkiye her konuda olduu gibi bu konunda tartmay becerememektedir. Bu konuda karlkl atmalarn, ideolojik ayrmalarn basks altnda deerlendirilmektedir. Taraftar olanlar, birka yl ncesine kadar, AB taraftarl ve AB kartlar toplumun farkl ideolojik kesimlerini olutururken, son zamanlarda roller deimi, taraflar bir man ikinci devresini oynarcasna konumlarn deitirmilerdir. Son yllara kadar AByi dinin kamusal alana mdahalesinin nnde engel olarak grenler, imdi yaplan dzenlemelerin zgrlk alann geniletmeye baladn fark edince kar tarafa gemi, AB kart bir cephe oluturmulardr.
Hollandada bulunduumuz bir srada bal bulunduumuz belediyenin bakan davetimiz zerine bizi ve camimizi ziyarete gelmiti. Kendisinden eitli ihtiyalarmz iin maddi yardm talep ettiimizde de bize kendilerinin laik olduklarn, bir ibadet meknna bu isimle yardmc olamayacaklarn, ancak ibadet dnda yapacamz her trl faaliyette destek olacaklarn ifade etmi, hatta sonrasnda hazrlam olduumuz projelerimize de verdii sz zere destek olmutu.
12
dosya-deneme
Bizce gelecek 20 yl ierisinde

ABnin ne durumda olaca pek belli deildir. Ayrca Trkiyenin bunca beklenti ve arzusuna ramen ABnin Trkiyeyi kabulleneceini dnmek de pek mmkn grnmemektedir.
Trkiyenin kendi dinamiklerinin bir zgrlk ortam salayamayaca, otoriter zihniyetin, ideolojik iktidar yapsnn konumunun ancak d saiklerle deiebilecei kanaatine varanlar da AB taraftar olmulardr. Bu gn gelinen noktada ABnin Trkiyeye kar samimi olmad aktr. yelik srecinde dier lkelerden istenmeyenler Trkiyeden talep edilmektedir. rnein Trkiye tam yelik srecinden yllarca nce Gmrk Birlii anlamasn imzalam ve bunu pek ok alanda tek tarafl olarak uygulam ve uygulamaya devam etmektedir. Ayrca Trkiye ile komular arasndaki anlamazlklar, yelik srecine engel grlrken Yunanistan ve Rum Kesimi Trkiye ve KKTC ile problemlerine ramen ye yaplabilmitir. Trkiyenin srece dahil oluu aa yukar 50 yl bulmu, ok daha sonralar aday olanlar yelie kabul edilmitir. AB lkeleri terrist rgtlerin rahata barnabildikleri yuvalar olmasna ramen; Trkiyeden, terrle mcadele etmesi istenmektedir. Bu rnekleri oaltmak mmkndr. Ancak, btn bu ve benzeri rnekler, bize mehur Medeniyetler atmas teorisini ortaya atan Huntingtonun ABnin Trkiyeye hibir zaman evet, demeyecei dncesini hatrlatmaktadr. Ona gre Trkiye Avrupa deerlerini kabul etse de kltr ve toplumu ile ABye ait deildir. Aslnda Papann kanaati de Huntingtonu desteklemektedir. Ayrca son dnemde Batda yaygn hale gelen Avrupallk duygusu ve tekini, kendinden olmayan dlama arzusu, kltrel ve dini farklln birleme ynnde engel oluturduuna dair nemli bir gstergedir. AB lkelerinde yaylan yabanc dmanl, AB kltrnn kendi btnl ierisinde devamndan yana olan ve milliyeti diyebileceimiz siyasal akmlarn pek ok lkede iktidara gelmesi Trkiyenin iini zorlatrmaktadr. Btn bunlara ilaveten son Tavsiye Raporunda birlik srecinin ucu ak bir sre olduunun ifade edilmi olmas ve nihai eklinin ileride verileceinin ima edilmi olmas da olumsuz kanaatleri beslemektedir.
Sonu olarak; Avrupa bu gn geldii noktada asrlar ncesinin hayalini gerekletirmi bulunmaktadr. Ksa zaman ncesinin ayn kltr ve deerlere sahip, ama dman olan devletleri bugn bir araya gelmi, ortak siyaset, ekonomi, savunma ve eitim projeleri etrafnda btnlemilerdir. Ancak bu birlikteliin ne kadar devam edecei, ya da ne zaman atrdayaca dnyann tartt nemli konulardr. Zira birlii hkm srd geni corafya, farkl etnik kimliklere sahip nfus, beraberinde sosyal, siyasal ve ekonomik pek ok problemi barndrmaktadr. stelik bu geni ereveli problemlerin nasl zme kavuturulacan ngrmek de artlar gerei pek de mmkn deildir. Ayrca AB bu gnk snrlaryla farkl kltr ve dini yaplarla da komu olmutur. Bu komuluun nasl yryecei de nemli bir sorundur. Dier yandan Trkiyenin yarm asrlk karlksz aknn nasl bir sonla karlaaca, birliin kendini ap Trkiyeyi iine alp alamayaca sorular bizdeki nemli tartma konulardr. Bizce gelecek 20 yl ierisinde ABnin ne durumda olaca pek belli deildir. Ayrca Trkiyenin bunca beklenti ve arzusuna ramen ABnin Trkiyeyi kabulleneceini dnmek de pek mmkn grnmemektedir. Ancak mevcut artlarda Trkiyenin demokratikleme yolunu aabilmesi, oligarik yapy deitirebilmesi, ekonomiden siyasete, eitimden sala sorunlarn halledebilmesi d sebeplerle gerekleebilecektir.
DKAB BAKI
13
dosya-deneme
Avrupada Din Eitimi

Dr. Zeki YAKA
zekiyaka@hotmail.com
Avrupadaki Din Eitimi Niin nemli?

Bir slam lkesi ve bir Mslman olarak belki de yle dnmekte ve sormakta haklsnz: Avrupadaki din eitiminden bize ne? lahi kaynakl olmasnn dnda, inan ve ahlak esaslar bakmndan pek fazla ortak yn olmayan iki dinin eitiminin birbirine kyas ne derece doru olur? Bizim inan, kltr, gelenek ve greneklerimiz Avrupannkiyle ok farkl. Onun iin Avrupada din eitiminin nasl yapld bizi ilgilendirmiyor..! diyebilirsiniz. Bu dnce belki de bundan krk-elli yl nce doru olabilirdi. Ancak unutulmamas gereken bir takm gerekler var ki, bunlar dnnce Avrupann din eitimi iin yaptklarnn bizi yakndan ilgilendirdii grlmektedir. Gnmzde teknolojinin zellikle ulam ve iletiime getirdii ba dndrc hzdaki yenilikler ve geliimler yukardaki sorular anlamsz klmaktadr. Dnyamzn herhangi bir kesinde meydana gelen olaylar, icadlar ve yenilikler, annda tm dnyaya ulayor. Bylece bu deiim sadece o blge halkn deil tm dnya halklarn yakndan ilgilendiren ve etkileyen bir olay haline gelebiliyor. Onun iin yeniliklerin deiikliklerin belki de ncelikle paylalaca alan eitimdir. Bugnk teknolojik imkanlar artk biz eitimcilere dnyadaki tm eim sistemlerini ayn anda yan yana inceleme, kyas yapma ve tercihte bulunma imkn vermektedir. Bylece birok eitim sisteminin artlar ve eksileri ortaya rahatlkla konulabilmektedir. Bu sayede
her toplum beendii bir sistemi kendi z kltr ve yapsna uygun bir hale getirerek uygulama imkan bulmaktadr. Bu anlamda her kltrn ve sistemin birbirinden alabilecei mutlak bir eyler ortaya kmakta ve buna bal olarak da eitim sorunlarna ynelik yeni projeler gelitirilebilmektedir. lim mminin yitiidir, nerede bulursa alr lim inde de olsa alnz buyuran bir peygamberin mirass olarak bizlerin de bu gelimelere duyarsz kalmamz doru olmayacaktr. Ayrca Avrupadaki eitim sistemini bilmek u adan da nemlidir. Bugn artk Avrupann her tarafndan gerek bizim vatandalarmz gerekse dier lkelerden oraya gitmi ve saylar milyonlar bulan Mslmanlar vardr. Artk bu insanlar bulunduklar lkenin vatandaln da alm durumdadr. Bu Mslmanlarn inanlarn renme-retme istei ve zarureti Avrupadaki din eitimi sistemiyle yakndan ilgilenmeyi gerektirmektedir. Bu ve benzeri gerekler sebebiyle Avrupadaki din eitimini yakndan takip etmek, bilmek biz din eitimcileri iin gerekli olduu dncesindeyiz.
Avrupada Genel Olarak Din Eitimi ve erii

Avrupadaki din eitiminin teknik detaylar hakknda bilgi sahibi olmak iin baz Avrupa lkelerindeki uygulamalara bakmamz gerekmektedir.
14
dosya-deneme
Avrupadaki din eitiminde dikkati eken durumlardan biri de din eitimine balama yadr. Genel olarak din eitimine balama yann olduka dk olduu grlmektedir. rnein Belikada din eitimi anaokulundan itibaren verilmeye balanr. Bu snflarda eitime her gn dua ile balanmaktadr. renciler topluca kiliseye gtrlerek dua ve ilahiler sylemektedirler. rencilerin daha kolay ve sklmadan din eitimi almalar iin animatr denilen gstericilerden yararlanlmaktadr.
herkesin; istedii inan ve dncedeki bir retim kurumunda renim yapmas Anayasal bir haktr. Anayasann 17. maddesi 1.bendi yle demektedir. Topluluklar velilerin zgr seimlerini garanti eder. Topluluklar tarafsz (ntr) retim dzenler. Tarafszlk rencilerin ve velilerin felsefi, ideolojik ya da dini anlaylarna saygl olmak demektir. Resmi kurumlar tarafndan dzenlenen okullar, zorunlu retimin sonuna kadar, tannm dinlerden birisine ait din ya da dini olmayan ahlak retimi arasnda seme imknn sunmak zorundadr. 19 Temmuz 1974 ylnda Belika slam dinini resmen tanmtr. Ancak slam dinini hangi kurumun temsil edecei belli olmad iin Mslmanlar bir takm kanuni haklarn kullanamamaktadrlar. 1923 ylnda Belika Adalet Bakanlnca atanan 16 kiilik Belika Mslmanlar Yrtme Kurulu slam dini eitimiyle deil, din dersi retmenleriyle ilgilenmektedir. Belikadaki dini zgrle ramen, Mslmanlarn eitimle ilgili birok haklarn kullanamamas daha ok Mslmanlarn
Belikada
organize olmamalarndan kaynaklanmaktadr. Belika eitim sisteminde dini tatillerin nemli bir yeri vardr. Bir retim yl iinde bulunan 41 gnlk tatilin sadece bir gn II.Dnya Savann sona erme yldnmdr. Dier 40 gnlk tatilin tamam dini gnlere aittir. Ancak dini tatiller sadece o gnlerle snrl da deildir. Din eitimi asndan bu tatilleri asl nemli klan ise bugnleri kutlama ekilleridir. Dini gnleri kutlamak iin gnler ncesinden hazrlklara balanr, filer, boyamalar, resimler hazrlanr, okulun ve snfn sslenmesi, yumurtalarn boyanmas ve saklanmas, am aacnn boyanp hediyelerle sslenmesi elenceli etkinliklerle yaplr. Bylece dini bilin ocuklarn hafzalarnda srekli canl tutulmaya allr. Belikadaki din eitimi iin hibir ayrnt ihmal edilmemitir. Mesela retim programlarnda ve renci karnelerinde Din Dersi ya da Ahlak Dersi ilk srada yer almaktadr. Katolik okullarnda her snfa ha iareti aslmakta ve baz snflarda dini keler oluturmaktadr. Birok okul ad, din byklerinin adn tamaktadr. niversiteleri de Katolik niversite eklinde isimlendirilmitir. Okullardaki Animasyon dersleri de yine dini eitimi takviye eder ierikte ilenmektedir. Haftalk iki saatlik animasyon dersinde dualar okunmakta, ilahi sylenmekte, ncil metinleri okunmakta ve ders yar ayin havas iinde ilenmektedir. Bu ekilde ilenen
DKAB BAKI
15
dosya-deneme
Animasyon dersleriyle Belikadaki Din Eitimi haftalk drt saati bulmaktadr. Belikadaki din eitimi Katolik okullaryla snrl deildir. Dier resmi okullarda da dini gn ve olaylar zenle kutlanr. Katolik niversite ve yksek okullarn tm blmlerinde haftada bir ya da iki saatlik din dersi okumak zorunludur. Bu zorunluluk Anayasann 17. maddesi ve 29 Mays 1959 ylnda kabul edilen Eitim Szlemesinin 8. maddede yle ifade edilmitir: resmi kurumlara ait ilk ve orta retimdeki haftalk ders programlarnda en az iki ders saati din ve ahlak dersine yer verilmek zorundadr. Din retimi; Katolik, Protestan, Yahudi, slam ya da Ortodoks dinlerinden birisi ve bu dinlerin ahlakndan olmak zorundadr. Ahlak retimi ise dini olmayan bir zellik tamak zorundadr. Aile reisi, vasi ya da ocuu korumakla grevli kii rencinin okula ilk kayd srasnda din ya da ahlak dersinden hangisini setiini resmen imza ile bildirmek zorundadr. ayet din dersi seilmise bunda hangi dersin seildii belirtilir. 18 yana gelen renciler seimlerini kendileri yapar. Belika eitim sisteminde ders programlar bizdeki gibi- hangi derste hangi konunun ne kadar ileneceine dair kesin hkmler iermemektedir. retmenlere rehberlik amal ereve program eklinde hazrlanmaktadr. Belikada, din dersi ne kadar dini ierikli ise Ahlak dersi de o kadar dini ierikten uzak ilenmektedir. Ahlak dersinde herhangi bir dinle ilgili konular retilmemekte, renciye herhangi bir dnce de empoze edilmemektedir. Ahlak dersi insancl (hmanist) psikoloji ve eitim anlay zerine kurulur.
formu yasas ile Din retimi olan dersin ad din eitimi olarak deitirilmitir. Yeni deiiklikle birlikte toplu ibadet din eitiminden ayrlmtr. Bylece din eitimi denilince sadece snf iinde dinlerin retimi anlalmaktadr. Din dersi mfredat hazrlanrken Hristiyanln yan sra dier dinlerin retimi ve uygulamalarn da dikkate alnarak mfredata yanstlmas bu reformla salanmtr. ngilteredeki din eitiminin temel amac rencilere sahip olduklar inancn muhafaza edilmesini esas almaktadr. Din eitimi kesinlikle rencileri bir dinden, mezhepten veya inantan dierine gemesi eklinde uygulanmamaktadr. ngilteredeki din eitiminin en dikkat ekici ynlerinden biri de yerel idarelerin her be ylda bir din eitimi mfredatn gncellemeleri zorunluluudur. Eitim Bakanl son zamanlarda model din eitimi program hazrlamaya balamtr. Ancak bu yerel idarecilerin hazrlad din eitimi mfredat iin balayc olmamaktadr. ngiltere eitim sisteminde okullardaki dini pratikler de nemli yer tutmaktadr. Bu anlamda okullardaki toplu ibadet uygulamalar dikkati ekmektedir. Toplu ibadet programlarna ilk ve orta dereceli okul rencilerinin tamam katlmak zorundadr. retmenler toplu ibadete katlmak zorunda deildir. Toplu ibadetler genelde okullarda sabah, le yemei ncesi ve eitim bitmeden nceki vakitlerde, snflarda veya uygun mekanlarda yaplmaktadr. Toplu ibadetin sresi ortalama 15-20 dakikadr. Toplu ibadet sadece okulda yaplr. Kilisede yaplmas yasaklanmtr. Okullardaki toplu ibadetlerde baz ilahiler okunur ve dinle ilgili konumalar yaplr. ngiliz yasalar toplu ibadet konusunda (slamiyet-Yahudilik ve Hinduizm gibi) dier dinlere de hukuken izin vermektedir. Ancak bu dinlerin pratikte pek bunu uyguladklar grlmemitir. ngiliz eitim sisteminde okullarda Belika da
ngilterede din eitiminin stats 1944

eitim yasas ile ortaya konmutur. Din eitimi gerek devlet okullarnda gerekse devlet kontrolndeki kilise okullarnda yerel eitim otoritelerince hazrlanan program erevesinde yaplmaktadr. Yani ngilterenin din eitimini ekillendiren merkezi ynetim deil yerel ynetimlerdir. Bu da yresel zelliklerin korunmasn salamaktadr. 1988 ylnda yaplan eitim re16
dosya-deneme
olduu gibi- din eitimi iin zel bir blm ve snflar oluturulmutur. Drt dine ait eitim snf dzenlenmitir. Snflara eitli dinlere ait figr, resim, harita, semboller vb. dini ierikli dkmanlar yerletirilmi, duvar gazeteleri oluturulmu, farkl dinlere ait bilgi ve malzemeler sergilenmitir. Bylece ngiliz okullarnda din eitiminde grsel unsurlara da yer verilmitir. Son dnemlerde Avrupa lkelerinde dini eitime arlk verildii gzlenmektedir. Eski Sovyetler Birlii lkelerinde komnist retimin yerine din eitimi getirilmesi ve 2002 ylnda spanyada ilk, orta ve lise mfredatlarnda din dersinin zorunlu bir ders haline getirilmesi bunun en byk gstergeleridir. spanyada din eitimi verecek retmen seimi de okul idaresi ve velilerin tercihine braklmtr. Din dersi retmeni olmak iin ilahiyat eitimi almak veya herhangi bir niversite bitirmek kesin art koulmamtr. ngilterede olduu gibi yerel bir dini cemaatin grevlendirecei kii de din eitimini verebilmektedir. 1978 anayasasna gre devlet btn dini cemaatlere eit mesafede durmaktadr. Devletin tarafszl n plandadr. Onun iin devlet btn dini cemaatlere eit din eitimi hakk tanmtr. 1978 Anayasann 16. maddesiyle Katoliklerin dndaki dier dini aznlklarn hakk da ilk defa devlet gvencesi altna alnmtr.
Avusturyada haftalk iki saat olan din/

ahlak eitimi saatini dini cemaatler isterse artrabilirler. retmenler de yine bu cemaatler tarafndan temin edilir, ancak maalarn devlet der
Danimarkada ise farkl bir uygulama

gze arpmaktadr. Dersin program yerel ynetimlerce yaplsa da Eitim Bakanlnca onaylanmas gerekir. Danimarkadan zorunlu eitim 9-10 yllk bir sre olmasna ramen okula devam zorunluluu yoktur. Ev okulu uygulamas yaplan lkede, okula devam art deildir ama dersleri renme ve snavlara girmek zorunludur. Devletin resmi dini Hristiyanlk olup, devlet tarafndan desteklenmektedir. Eitimde laikliin merkezi saylan lkelerin banda Fransa gelmektedir. Fransa 1800li yllarn sonuna doru ilkretim okullarnda din dersi okul programndan karlmtr. Yani devlet kendi eliyle okullarda din eitimi vermekten vazgemitir. Ancak halknn ou koyu bir Katolik olan Fransada din eitimini yasaklayan herhangi bir hkm bulunmamaktadr. zel okullarda ve kiliselerin at kurslarda isteyen vatandan din eitimi almasna karlmamaktadr. Hatta 1996 ylnda alnan bir kararla tarih derslerinde (6-10. snflarda) dinler hakknda ayrntl bilgi verilmesine balanmtr. 2005 ylnda alnan bir kararla da dinler hakknda verilen bilgilerin tarih dersiyle snrl kalmamas ve daha da arttrlmas benimsenmitir. Bu uygulamalara baklacak olursa, Fransada tekrar okullarda devlet eliyle din eitimi yaplmas ynnde bir eilim gze arpmaktadr.
Almanyada kamu okullarnda okutulan

dzenli derslerden biri Din dersi olmasna ramen veliler ve renciler bu derse katlmak konusunda serbesttir. Artk Din Dersi denilince sadece Katolik ve Protestanlk anlalmamaktadr. Son zamanlarda Almanyada slam dini de okullarda ders olarak yer almaya balamtr. Devletin denetleme hakk bulunmakla birlikte genellikle din derslerinin ierii dini cemaatlerce devletin uyum iinde ald kararlara gre ekillenir. Belikada olduu gibi, din dersi almak istemeyen renciler iinde Ahlak/Etik dersi konulmutur.
Hollandada
laik bir uygulama bulunmakla beraber devlet din hizmetlerine yardm etmektedir. (Anayasann 29. maddesi ) din
DKAB BAKI
17
dosya-deneme
Avrupada Din Eitimine Balama Ya

Avrupadaki din eitiminde dikkati eken durumlardan biri de din eitimine balama yadr. Genel olarak din eitimine balama yann olduka dk olduu grlmektedir. rnein Belikada din eitimi ana okulundan itibaren verilmeye balanr. Bu snflarda eitime her gn dua ile balanr. renciler topluca kiliseye gtrlerek dua ve ilahiler sylemektedirler. rencilerin daha kolay ve sklmadan din eitimi almalar iin animatr denilen gstericilerden yararlanlmaktadr. ngilterede de din eitimi zorunluluu ana snfndan sonra balamaktadr. Ana snf ya 3-5 ya aras olduuna gre, 6 yanda din eitimine balanmaktadr. Almanyada din eitimine balama ya ana okuluna balama yayla ayndr. Norvete de din eitimine balama ya yine 6 dr. Hollandada zorunlu olan din eitimi 5 yanda balar. Bulgaristanda din eitimi ilkretimin birinci snfndan itibaren balamaktadr. Yunanistanda da din eitimine ana okulundan itibaren balanmaktadr.
hizmetlerini verecek ortamn salanmasn bir grev kabul etmitir (Anayasann 30. maddesi). Anayasada salanan din zgrl sayesinde lkede ok sayda zel okul alm, Mslmanlara ait 30 zel okul bulunmaktadr.
Bulgaristan, uzun sre sosyalist rejimin etkisi altnda kaldktan sonra 1990l yllardan itibaren dine ve din eitimine ynelmeye balamtr. Bulgaristanda din eitimi zorunlu deildir. Derslere dua ile balanmas ve uygulamaya arlk verilmesi gze arpmaktadr. Bulgaristanda aznlklara da kendi dinlerinde eitim yapma hakk tannmaktadr. Her din kendi mfredatn kendisi hazrlar; mfredat ieriini kendi belirler. Devlet zorunlu kld derslerin okutulmasnn dnda aznlklarn din eitimine karmaz.
din eitimi ve dersin planlamas bakanlklarn ortak katlmyla yaplmaktadr. lk ve orta dereceli okullarda zorunlu olan din dersi haftada iki saattir. lkede Mslmanlara ait zel okullarda da slam, din dersi olarak okutulmaktadr.
18
Avrupada Din Eitiminin Zorunlu Oluu

Tm zgrlklerde ve laik uygulamalarda rnek olarak gsterilen Avrupada din eitimi, sanlann aksine ok nemli bir konudur. Birka istisna dnda ou Avrupa lkesinde din eitimi kanunen okutulmas zorunlu olan derslerdendir. rnein Belikada Katolik okullarnn dndaki okullarda, niversite ve yksek okullarda haftada bir ya da iki saatlik din dersi okumak zorunludur. Bu zorunluluk Anayasann 17.maddesiyle yasalatrlmtr. Hatta hibir din eitimi almak istemeyen laikler bile herhangi bir dinin ahlak eitimini semek zorundadr.
Yunanistanda
dosya-deneme
ngilterede de anasnfnn dndaki snflarda din eitimi zorunludur. Eski Sovyetler Birlii lkelerinde komnist retimin yerine din eitimi konulmutur. 2002 ylnda da spanyada din eitimi zorunlu hale getirilmitir. Almanyada Anayasann 7.maddesi din dersini zorunlu dersler kapsamna almaktadr. Yine Avustralyada da ilk ve orta dereceli okullarda haftada iki saat din dersi ve ahlak dersinden birini semek zorunludur. Danimarka ve Finlandiyada da din dersinin zorunlu olarak okutulmas konusunda benzer durumlar sz konusudur. Yunanistanda da din eitimi zorunlu dersler arasndadr.Hollanda ve Norvede din dersinin zorunlu olduu lkelerdendir. Laikliin merkezi saylan Fransada ise yeniden devlet eli ile din eitimine ynelme eklinde bir eilim vardr. Portekiz ve Bulgaristanda ise din eitimine olumlu baklmakta, din eitimi iin gerekli ortam ve yasal zemin hazrlanmaktadr. Ancak din eitiminin yasal bir zorunluluu bulunmamaktadr.
4. Din eitimi yaplrken okullarn kiliseyle ok sk balarnn olmas gze arpmaktadr. Bizde ise okul-cami diyalogu yok denecek kadar azdr. 5. Okullarda dini kutlamalar olduka renkli ve canl gemektedir. ou okullarda dini sembollerle ssl kelerin ve snflarn bulunmas, dini amblem ve sembollerin snf sslemesi ayrca dikkat ekmektedir. 6. Ders kitaplarn semede belli bir zorunluluk yoktur. Okullar istedikleri yaynevi ve yazarn eserlerini okutmakta serbesttir.
zet
Yukarda anlatlanlardan hareketle sz geen Avrupa lkelerindeki din eitimi hakknda u genellemeler yaplabilir. 1. Bu lkelerde (Bulgaristan hari) din eitimiahlak eitimi mecburidir. 2. Din eitimine balama ya olduka dktr. Genellikle anasnfnda renciler din eitimiyle tanmaktadr. 3. Din eitimi mfredat hazrlanrken devletlerin kesin bir ereve plan dayatmadklar grlmektedir. Aznlk vatandalar kendi dinlerinin eitim ve planlamasnda genellikle serbesttirler. 7. Bu lkelerde derslerin dua ile balatlmas da ok dikkat ekicidir. Sonu itibariyle Avrupa lkelerinde din eitimine ciddi anlamda nem verildii grlmektedir. Ancak ekonomik refah ve teknolojik gelimelere bal olarak insanlarn dnyevilemesi sebebiyle halkn dine olan ilgisi gittike azalmaktadr. Din eitimine verilen neme karlk halkn dinden uzaklamas da dnlmesi gereken bir durum olarak karmza kmaktadr.
19
DKAB BAKI
dosya-sylei
Yaklak Yirmi Yldr Amerikada Din Eitimi le e Yaayan
Prof. Dr. Yusuf Ziya Kavak:
Amerika mslmanlk iin bakir bir yer, bizler buralara gelmekte ok ge kalmz.
Mahmut BALCI mahmutbalcibirey@hotmail.com
Amerikaya geli sebebinizi renebilir miyiz? Amerikaya geli sebebimiz ocuklarmzn rahat bir ortamda eitim alabilmeleriydi. Byk kzmz Ankara Tp Fakltesinde barts dolaysyla derslere alnmaynca byle bir g karar almtk. Gayemiz ocuklarmzn rahat bir ortamda eitimlerini srdrmeleriydi. 1988 ylnda Amerikaya geldik. Mslmanlarn adedi az ve henz organize olmu durumda deillerdi. Dallas blgesinde slamc Asso-
ciation of North Texas (Kuzey Teksas slam Organizasyonu)da ve Amerikada slamlama bakmndan yaplacak ok eyin olduunu grdk. nce ocuklarn eitim ihtiyacn ele alarak, Quranic School ad altnda bir okul kurduk. Burada hafta sonlar ve akam dersleri veriliyordu. Yaz aylarnda ise 9 haftalk yaz okulu faaliyete geiyordu. Eim bu okulun 13 yl mdrln yapt. Yalar 4-14 arasnda olan binlerce renciye dini eitim verildi ve Kuran okutulup ezberletildi ve lm-i Hal bilgileri verildi. Yetikinlere dnk derslerimize gelince mukayeseli fkh derslerine baladm. Ramuz el-Ehadisi nce orijinalini okuyup ngilizceye tercme ettikten sonra aklamasn yaptm bir almam var. Tm 90 dakikalk 280 ksur adet kasetlerde toplanm durumda. Hemen hemen 17 yldr devam eden bir dier dersim ise Kuran- Kerimi bandan balayp ayet ayet ngilizce olarak detayl dil bilgisi tahlilleri yaparak tefsir dersidir. Halen 26. czdeyiz. Bir ok sefer balayp belirli seviyeye kadar getirdiim ondan sonra tekrar baladm Arapa dil bilgisi derslerim var. Bu dersler belirttiimiz gibi yetikinler iin. 20 yldr bu derslerime hi aksatmadan devam eden ok eitli milletlerden ve rklardan Amerikaya gm rencilerim var. Bu tabii ki ok memnuniyet verici.
20
dosya
Bizim
kuruluumuz, Islamc
Association of North Texas, aslnda 1970lerden beri faaliyet gsteren koklu bir tekilat. Fakat dardan yardim azalmam sadece kendi mensuplarnca ihtiyalar karlanan bir organizasyon. Okullarmza (IQA, SIS) ok talep bulmasna ramen ancak bina imknmz nispetinde renci almak zorunda kalmamz ise bizleri zmektedir
10 yl kadar nce de Mltekay ngilizceye tercme etmitim. Fakat henz zerinden tekrar geip neretme imkan olmamt. slam Hukuku ve Usul-u-Fkh adl ingilizce bir dier kitabmn ve genie yazlm ngilizce slam Aratrmalar kitabmn da edit edilip basma hazrlanmas gerekiyor. Ksaltlm ismi IQA (Islamc Association of North Texas Quranic Aademy) olan yeni okulumuzdan bahsetmek isterim. Ana snfndan balayp 8. snfdan sonra alim programyla devam eden bir okul. Okulun gayesi burada doup byyen kz ve erkek rencilere kraat, arapa retmek, hafzlk yaptrmak, normal okullarn mfredatna ilave olarak akaid, fkh, tefsir, hadis, siyer, gibi bilim alanlarnda iyi bir eitim vermektir. Kltr derslerini de mmkn olduu nisbette slami rnekler verip slamiletirilerek retmek maksad gdlyor. Okulumuz akredite olmu durumdadr. rencilerimize 12. snf bitirdiklerinde lise diplomas verilmektedir. mmet iin bu ktada bir rnei olmayan okuldur, kz ve erkeklerden burada alim yetitirmek maksadn gdyor. Mfredatn geni olmas sebebiyle eitim haftada alt gn yaplmaktadr. Okul yl boyu devam etmekte ylda farkl aralklarla toplam olarak ancak 5 hafta kadar tatil verilmektedir. Snf yetersizliinden imdiki halde sadece 150 rencimiz bulunmakta. 20 retmenimiz eitim vermektedirler. Her gn le namazn takiben
renciler sra ile ar okurlar. Ramazanda ve nemli gnlerde de cemaata vaazlar verirler. Baz rencilerimiz hafzlklarn iki veya ylda bazlar da daha uzun zamanda bitirmektedirler. Okulda Kuran Arapas retilmektedir. Arapa ve hfz her gn program iindedir. Haftalk tm derslerin % 60i hfz, Arapa ve slami ilimler tekil etmektedir. Bir dier almamz ise Suffa Islamc Semnary (SIS) ad altnda faaliyet gsteren dekanln yaptm niversite seviyesinde slami limler eitimi veren bir kuruluumuz. Halen gelime halinde olan bu eitim messesemizde IQAden mezun olacak rencilerimizin drt yllk srede Kadi Beydavi, Mlteka, Menar, Mantk, Maani, ve dier usl ve furu derslerini de ecdad metinleri olarak okutabilirsek, ki baladk, mutevazi bir ekilde istikbalde mmete katkda bulunmu olacaz midindeyiz, inaAllah. Bizim kuruluumuz, Islamic Association of North Texas, aslnda 1970lerden beri faaliyet gsteren kkl bir tekilat. Fakat dardan yardm almam sadece kendi mensuplarnca ihtiyalar karlanan bir organizasyon. Okullarmza (IQA, SIS) ok talep bulmasna ramen ancak bina imknmz nispetinde renci almak zorunda kalmamz bizleri zmektedir. Halen superpower olan Amerikada eer iyi slam Alimleri yetitirmek mmkn olursa onlar yoluyla buradaki, Batdaki ve belki de btn
DKAB BAKI
21
dosya-sylei
dnya Mslmanlarna hizmet imkan olur. Mesele iyi ve salam alim ve limeler yetitirmektir. O da artlarn yan yana gelmesiyle bize gre imkn dhilindedir. Biz alimlerimize Latince, Greke, branice , Hristiyanlk tarihi ve mukayeseli Fkh ve Hukuk okutmak durumundayz. lim ve alimeler gen, din, stratejist ve taktik ve i grecek ve hizmeti tam olarak ifa edecek vasfta olmallar. Burada Neler yapyorsunuz ? Mtevaz almalarmzla nce cemaatimizin ihtiyalarn ele almak zorundayz. Aramzda dnyann farkl yerlerinden gelmi rklar, renkleri, dilleri farkl Mslmanlar var. ngilizce ortak dil. Ancak ngilizce ile iletiim mmkn. Bu ok renkli toplumda ihtiyalar da olduka farkllk gsterir. Karlalan problemlere burann artlarna uygun ekilde zm retmek gerekmektedir. Genelde karlalan fkh konusundaki sorulara fukahann itihadna uygun olarak zm bulunmaya alr. Miras konusu, ticari konular, i yerinde tannan baz imknlarn slam hukukunda karlnn bulunmamas halinde ne yaplmas gerektii gibi eitli sorular. Dini liderin slam hukukunu iyi uygulamann yan sra birlii ve btnl salayp koruyabilmek iin de prensipler bulup, onlar takip ve retip ve gerekirse yeni usl bulup ona gre hareket etmesi gerekmektedir. Bir dier konu da aile ihtilaflar meselesidir. Aile ihtilaflarnda da ba vurulan kii gene dini liderdir. Burada farkl etnik gruplarn birbirlerine hi benzemeyen problemleri ile ilgilenmek ve ok ayr artlar iinde yaayan Mslmanlarn meselelerine fkhi bakmndan zm bulmak ok mhim bir ihtiyatr.
22
Bat Dnyas dinin neresinde durmakta, bir baka ifadeyle gelecek mslmanlar iin neler vaat etmektedir? Mslmanlar gittikleri yerlerde saylar 3-5 kiiyi getikten sonra, hemen bir mescit kurma yoluna gidiyorlar. Blgelerinde saylar artnca camiilerini ina ediyorlar, veya bir bina satn alp Cuma ve vakit namazlarnda bir araya gelmeye balyorlar. Bu sayede aralarnda birlik beraberlik temelleri atlp kuvvetlenmi oluyor. Amerikada camiilere mslmanlar ailecek giderler; ocuklaryla, eleriyle farkl programlara itirak ederler. Byle olmas slamn korunmas, renimi ve tatbiki bakmdan bir zarurettir, yoksa ocuklar bu umman denizinde yok olup giderler, bu tehlike de her zaman vardr, tehlike kendini gstermeye balamtr. Mslmanlar bulunduklar yerlerde okullarda ve dier sosyal messeselerde gnll olarak grev aldklar gibi mahalli seimlerde de varlk gsterirler. Eyaletlerin banda valiler ve kendi parlamentolar mevcuttur. ehir ve kasabalarn banda ise belediye reisi bulunmaktadr. Btn yeler seimle i bana gelirler. Eitim ileri de seilmi eitim komiteleri tarafndan yrtlr. Btn okullar bunlara bal olarak alrlar. Gnmzde Mslmanlar buralarda da komitelere girmeye almaktadrlar. Geenlerde Amerikan tarihinde ilk defa Texas Eyalet Senatosu Fatiha Suresinin Arapa ve Trk kraat sitiliyle okunmak suretiyle almas Trkiye mizde olaan grlm hadiselerden deildir. Bu Mslmanlarn buradaki politik faaliyetlerde aldklar mesafeyi gstermektedir.
Mslmanlarn Amerikada ne gibi etkileri var? 40 yl kadar nce mslmanlarn Amerikada pek varlklar yoktu. Daha nceleri gelmi olanlar Amerika potasnda eriyip kayp olmular. imdi ise 7-8 milyon mslman yayor Amerikada. dari ilerde olduu gibi siyasette de faaliyetleri artmakta. Son seimlerde olduu gibi nmzdeki seimlerde mslmanlarn daha byk sayda oy vermeleri planlanyor. Genler ok baarl ve faaller. Camiilerin ve mescitlerin nnde masa konup herkesin seim iin kayt olmas
dosya-sylei
almalar ve rey vermelerini tevik faaliyetleri youndur. Bizim talebelerden biri aktif bir politik tekilatn kurucusu ve bakan. Her yerde sesini duyurabiliyor. Bir mddet nce Trkiyeden gelen parlamenterlere Amerikadaki tarzyla demokrasi dersi vermek zere onlarn karsna bir Mslman olarak kp Trkiyedeki bartden de bahsedince ve Amerikada byle bir sknt ve bask olmadn syleyince bizimkiler balarn emiler. Anlalan pek de holanmamlar. O gen bizim talebemizdir. rencilerimizden bazlar Princeton, Yale ve Harvardda okuyorlar, hukuk tahsillerini bitiren bir ka rencimiz de siyasete adm atmak iin hazrlk almalarnda bulunuyorlar. Trkiyede slami bakmdan epeyce ilmi almalar var, gzel aratrmalar yaplyor. Fakat genelde Trk ilim dnyas ve limleri kuyu dibi gibidir, mahallidirler, milletlerarasna ak deildir, stil bakmndan yle, kapasite bakmndan yle. Yabanc dil yoksunluu bunu inta ediyor, mesela Araplar, Hint, Pakistan ve Begalli Mslmanlar ve alimler arasnda Trke hemen hemen hi bilinmiyor, kitaplarmz o dillere tercme edilmiyor. Meydan bakalarna braklyor. Hele Amerikada senelerdir doru drst bir Trk alim, Trkiyemiz tarafndan kurulup yrtlen bir slam merkezi yoktu, olan da ok mahalli Trk cemaate hizmet veren ayrk gibi tesirsiz idi, durum halen de yle saylr, slami ilimlerde alim yetitiren bir Trk okulu da yoktu ve halen de yoktur. Tabii Trklerden kltr faaliyeti olarak dini konular baka sosyal etkinliklerle kartrp icraatta bulunan bir miktar almalar varsa da bunlar dier Mslmanlarn ve buradaki eskiden beri faaliyet icra eden nemli slam tekilatlarnn, camilerin, mescitlerin ve slam okullarnn yaptklarna katkda bulunacak ve onlarla birlikte mmete hizmet verecek metot da deildir. Ortada fark edilen cemaat ayrl ve ayr durmak vardr, gnl arzu eder ki Diyanet leri Bakanl ve Trkiye Devlet olarak burada iyi bir niversite kursun, kz ve erkek Trk tipi alim yetitirsin, Trk ve stanbul azyla ve makamlarla Kuran okuyacak gen hafz ve hafizeler yetitirsin. Bugn balayp 15-20 sene sonra Osmaldan gelen Trk ivesiyle okunan mbarek Kuranlar Amerika ktasnn gk kub-
besinde inlesin ve ho bir sada braksn. Amerika Mslmanlk iin bakir bir yer, bizler buralara gelmekte ok ge kalmz. slam bakmndan Avrupa ve Amerika ile ilgili olarak unu syleyeyim; Avrupa ile Amerika halklar arasnda byk farklar var. Avrupa halk yz yllar boyunca mstemlekecilik dolaysyla Mslmanlar hakknda iyi ve ou kez kin dolu hislere ve tarih bilgisine sahiptir. Avrupa halk yledir, ocuklar oralarda savatlar. Bu hususta tarafgirdirler, fikir sahibidirler. Fakat Amerika halk, ordusu ve idarecileri deil de, sadece Amerikan halk, Afganistan ve Irak savana kadar byle deildi. Burada halk Mslmanlara kar kin ve menfi bilgi sahibi, nyarg sahibi deildi. Hala halk yle saylr. Amerikal yerli halk bizim Anadolu kyls gibi efendi, merhaba diye balayp sizinle konuan nyargszdr. Bu bakmdan burada artlara gre hareket etmesini bilen iin slami bakmdan ok ynl hizmet imkn mevcuttur, malum Amerikann d siyaseti ile i siyasetini pratik olarak hi birbirine kartrmamak lazmdr. D siyaset, hegemonik, ekonomik menfaat srail ynl gider, fakat ierde yle hrriyetler vardr ki, din hrriyeti dahil o zgrlkleri Trkiyede ve dnyada slam lkelerinde grmek nadiren mmkndr, olanlar da maniplasyondan masun deildir. Tabii baz bakmlardan Amerikada 11 Eyll ncesi devrenin geri gelmesi en ok istenen eydir. Amerikann hala dzenli olarak hicreti kabul eden bir lke olmas eine kolayca rastlanlmayan nadir zelliklerindendir. Hakkmzda fazla bilgi almak isteyenler ngilizce olan u sitelere bavurabilirler: www.iant.com/suffa www.iqa.com Trkiyedeki kardelerimize selamlar.
DKAB BAKI
23
dosya
Avrupa Birliinde slam Korkusu slamofobia

Bahattin NAL
lider5757@hotmail.com
Merkezi Viyanada bulunan AB nin bir yan kuruluu olan Avrupa Irklk ve Yabanc Dmanln Takip Merkezi (EUMC), Avrupa Birliinin %3,5 ini oluturan Mslman nfusunun durumu hakknda bir aratrma raporu yaynlad. Aratrma ok geni apl yaplm ve ilgin sonular ortaya koymutur. Raporun ortaya kard gereklere bakldnda, Avrupa insannn, Mslmanlara negatif bir yaklam iinde olduu aka grlmektedir. Dier ynden, 15 milyona yakn bir nfusu tekil eden Mslmanlar, anlalan o ki, yaadklar lkelerde ABden umduklarn bulamadklar gibi, gittike zorlaan yaam koullar iinde, kendilerini ABye ait hissetmekte zorlanr olmulardr.
24
Rapora gre Mslmanlar, eitim, istihdam, konut gibi temel yaam alanlarnda, dini kimliklerinden dolay, ak bir ekilde, dlayc muamele grmektedirler. EUMC in dnda baka kurulular da bu problemi tespit etmek iin rnek almalar yapm, elde edilen veriler ayrca rapora eklenmitir. BBC yayn kuruluu, bir radyo program aracl ile ngiliz, Afrikal ve Mslman isimleriyle alt sahte adayn, 50 ayr i yerine i bavurusunda bulunduu bir deneme gerekletirmi. Sonuta, ngiliz ismiyle bavuranlarn ie yerleme oran %25 iken, Mslman isimlerin oran %9da kalmtr. Yine 2004 ylnda Paris niversitesi, bir sat eleman iin verilen 258 i ilanna cevap olarak, eitli etnik gruplardan oluan isimlerle yapt bavuru sonucuna gre Kuzey Afrikal birisinin ie alnma ans, dierlerinden be kat daha az olmutur. Deiik sosyal alanlarda Mslmanlarn maruz kaldklar szl ve fiziki saldr olaylar ise daha vahim bir durum sergilemektedir. Trende veya otobste giderken yannzda bulunan birisi sizin Mslman olduunuzu grp, kfr ve hakaret dolu szler syleyebilmektedir. Rapora gre, mekna yaplan saldrlar da gnden gne artmakta olup, bunlar daha ziyade camiler ve Mslmanlarn iyerlerine yapl-
dosya
Raporun ortaya kard gereklere bakldnda, Avrupa

insannn, Mslmanlara negatif bir yaklam iinde olduu aka grlmektedir. Dier ynden, 15 milyona yakn bir nfusu tekil eden Mslmanlar, anlalan o ki, yaadklar lkelerde ABden umduklarn bulamadklar gibi, gittike zorlaan yaam koullar iinde, kendilerini ABye ait hissetmekte zorlanr olmulardr. Rapora gre Mslmanlar, eitim, istihdam, konut gibi temel yaam alanlarnda, dini kimliklerinden dolay, ak bir ekilde, dlayc muamele grmektedirler.
maktadr. zellikle Fransada bu tr saldrlar younluk gstermektedir. Camilerin duvarlarna kt ierikli yazlar yazlmas, dkknlarn camlarnn krlmas, Mslmanlarn youn olarak oturduklar mahallelerde evlerin kapsna, ayn ierikli yazlar yazlmas gibi rk saldrlar EUMCnin raporunda belirtilmektedir. Daha da vahim olan ise Mslman hanmlara ve kz ocuklarna fiili saldrda bulunulmasdr. Bu gibi olaylar, eer n alnmazsa, gelecekte Mslmanlarn daha skntl olaylarla yz yze geleceinin gstergesidir. Almanyada okulda karlat olay bir Trk yle anlatyor: Okula baladmda atalarmla ilgili rendiim ilk bilgi, Viyana zerine yrm olmalaryd. retmen Viyana kuatmasndan bahsederken Tanrya kr onlar yendik, yoksa ok byk sorunlarnz olacakt ocuklar dedi. Erkeklere dnp yoksa hepiniz snnet olacaktnz dedi. Ardndan kz rencilere dnerek siz de barts takyor olacaktnz diyerek, nasl bir kbustan kurtulduklarn syledi. Sonra, snftaki btn arkadalarm bana bakp iyi ki kaybetmisiniz. Yoksa halimiz perian olurdu dediler. Eve dndmde ne kadar kt bir kltrden geldiimi dnerek, kendimi sulu gibi hissettim ve ailem Trkiyeden geldii iin bu sululuu her zaman tadm. Hollandada bir Mslman, klinie ie girmek iin bavuruda bulunur. Kendisine Mslmanlar ibadet ediyor, sen de ibadet eder misin diye sorulur. O da imkan olursa ibadet etmek isterim diye cevap verir. Mlakat yapan, bu cevaptan memnun olmadn, salk merkezinde ibadet etmek iin yer bulunmadn syler. Sonunda, eer srarlysan, u an kullanlmayan tuvalette ibadet edebileceini syler. 1997 ylnda ngilterede genler arasnda yaplan bir aratrmada, Mslmanlara ve slam dinine nasl baktklar sorulmu, alnan cevaplardan, Mslmanlara ynelik genel izlenim sekiz maddede toplanmtr. Verilen cevaplar unlardr. 1. slam, kendini tek bana gren, duraan ve deiime kapal bir din olarak grlmektedir. 2. slam, ayr ve bir baka olarak grlmekte olup; dier kltrlerle ortak birliktelik oluturabilecek nitelikte deildir. 3. Bat dnyasndan bakldnda slam, aalk, barbar, aklc olmayan, ilkel ve cinsiyet ayrmcs bir dindir. 4. slam dini denince, iddet yanls, saldrgan, tehditkr ve terre destek veren, medeniyetler aras atma ierisinde bir din akla gelmektedir. 5. slamiyet, siyasi ve askeri imknlar kullanan, politik bir ideoloji olarak grlmektedir. 6. Bat tarafndan, slamiyet hakknda yaplan eletiriler, Mslmanlarca, ieriine baklmadan hemen reddedilmektedir. 7. slamiyete kar oluan dmanca yaklam, Mslmanlara kar yaplan ayrmcl hakl gstermek ve Mslmanlar ana sosyal yapnn dna atmak iin kullanlmaktadr. 8. Mslmanlara duyulan dmanca hislerin, alacak bir yn yoktur, bu durum gayet normaldir.
DKAB BAKI
25
dosya
Yukardaki grler, insan hayrete drecek cinsten olup, bu kadar olumsuz duruma kar hi mi slam Dini ve Mslmanlarla ilgili olumlu baknz yok diye bir soruyu da akla getiriyor. Bu grlerin, en kk toleransa dahi kapy kapatm bir dncenin eseri olduunu aka syleyebiliriz. Yapt her ey problem douran, baka insanlar yerinde, yurdunda rahat ettirmeyen, azndan kan her sz lsz ve seviyesiz olan bir insan, ancak bu kadar olumsuz bir kanaate sebep olabilir. Mslmanlar bu kadar huzursuzluk verdiyse, slam dini nefrete sebep olabilecek buyruklar ieriyorsa, slam ve o dinin mensuplarn tanma konusunda sknt var demektir. Ayn fabrikada alan, ayn okulda birlikte eitim gren, ayn sokakta-ayn binada birlikte komu olan, niversitede eitim gren, iadam, sporcu ve sanat olan bu insanlarn bu derece uyumsuz, asosyal, antipati douran kiiler olmasn gereki bulmak mmkn deildir. Burada, nyargl, kkeni daha gerilere dayanan bir yaklamn varl zerinde durmakta fayda var. Rapora gre, u gayet ak ki, slamafobia olgusu, AB toplumunda iyice kk salm durumdadr. Ortada byk bir sorun olduu kesin.Bu sorunu, Mslmanlarn yapt somut hatalarda aramak are getirmez.nk, aratrmaya gre, slamofobia olgusu bireysel hatalarla oluan ve ksa dnemde meydana gelmi gibi grnmyor. slam dini, Mslman olmayanlar iin, tehdit potansiyeli olacak ne gibi bir ierik tayordu? Bu ve benzer sorular doal olarak hemen akla gelebilir. Buna, aceleci bir Mslman refleksi demek de mmkndr. Ancak, her ey bir yana, u an itibar ile Avrupadaki, slama ve Mslmanlara bak as, 11 eyll saldrlarndan sonra daha da olumsuz bir noktaya gelmitir. Durum, vahim bir hal almtr. Yetkililerin acil nlem almas gerekmektedir. Bu durum EUMCnin raporunda da ifade edilmekte, yneticilere arda bulunarak, durumun pozitife evrilmesi iin bir eyler yaplmas gerektii vurgulanmaktadr.
26
11 Eylln Etkisi mi?

slamofobia zerine aratrmalar 11 Eyllden daha nce balad iin, sorunu bu olayla balatmak kesinlikle yanl olur. 11 Eyll olsa olsa, olayn zerine tuz-biber ekmitir. spanya daki Madrid olaylar da ayn ekilde, yangnn alevini artrma grevi grm, belki de niin bu kadar nefret sorusuna kar, akla kolay gelecek somut dayanak vazifesi grmtr. Madrid saldrlarnn hemen akabinde yaplacak olan seimler dolaysyla, muhalefet kanad, hkmete ynelik ilgin bir eletiride bulunmu Seimi kaybetme endiesi tayan iktidarn, irkin bir tezgahn iinde olduu iddiasn dile getirerek iktidara koltuunu kaybettirmiti.
slamofobia olgusunun giderilmesi, daha ziyade, Avrupann slama bak asnda yapaca deiimlerle salanacan sylemek, ok da gerek d olmaz. Kendi tarihsel bak asn, gzden geirirse, sorunun burada nev-nema bulduu grlecektir.
dosya
mne k tutmaldr. Avrupa Birlii, zellikle birlie ye bir ok lke, Necainin lkesi gibi grlmekteydi. Hak ve zgrlkler asndan daha toleransl bir hukuk dzenine sahip bu lkeler, hakkn eda etme drstlyle, Mslmanlarn gnlnde ayr bir yer edindi. Bu bak as, aslnda o lkeleri daha da ycelten, oluturduklar yapnn daha evrensel bir kabule mazhar olduunu kantlayan bir durumdur. Allahn insana kazandrmay ama edindii bir takm stn deerleri yaatan kim olursa olsun, onu taltif etmekten kanmak, bencil bir yaklam olurdu.Bugn slam lkelerindeki bir ok aydnn benimseyip ideal dnya gr olarak savunduu temel fikirler Avrupadan domutur. Bu gerei ifade ediim, slam dnyasnn, zengin fikir ve dnce potansiyelinden mahrum olduu anlamna gelmesin. Sadece telif sahibinin hakkn vermeye alyorum. imdi, bir ksm arkadalarmzn, Avrupaya slam kltrnn etkisinden bahsederek esas Telif sahibi biziz diye itiraz edebilirler.Benim sylemek istediim, hak ve zgrlkler konusunda vicdanlar harekete geirmektir. Nitekim, ABnin 50. yl kutlamalarnda baz Avrupal aydnlarn, Angela Merkele gnderdikleri tenkit mektubu da ayn kaygy dile getirmitir. Avrupa Birliindeki sorun da budur. Evrensel deerleri ayakta tutmak yerine, ekonomik rant artracak ne kadar ayak oyunlar varsa, hepsini sergileyerek arka planda, deiik niyetler var kukusunu dorulayan siyasi liderlerin manevralarn gryoruz. Karikatr krizinde, Avrupal siyasilerin olay basit bir zgrlk anlayna balamalar, ya basiretsiz olduklarndan, ya da st rtl kinlerinin bir tezahr oluundandr. Grnen o ki Avrupa Birlii, inanlara sayg ve hogr konusunda, nyarglarndan tamamen kurtulmu deildir. Avrupa Irklk ve Yabanc Dmanl ile Mcadele Merkezi (EUMC) nin aratrma sonucunda ye lkelere yapt ar ise, gelecek asndan mit vaat etmektedir. Bakalm gelecek gnler, ne gsterecek bunu ilerleyen gnlerde hep birlikte greceiz.
Bosna Hersekte yaplan katliamlara kolayca dur diyebilecek gce sahipken, bilerek olaylara gz yuman baz Avrupa liderlerinin de bir takm bildikleri gerekler(!) sebebiyle suskun kaldklar doru olabilir. Nasl olsa lenler Mslmand, zaten lmeleri gerekiyordu. slamofobia olgusunun giderilmesi, daha ziyade, Avrupann slama bak asnda yapaca deiimlerle salanacan sylemek, ok da gerek d olmaz. Kendi tarihsel bak asn, gzden geirirse, sorunun burada nev-nema bulduu grlecektir. Burada yaplmas asl zorunlu olan udur ki, problemin kayna bir takm olaylar m, yoksa kkeni tarihi derinliklere dayanan, uzun bir srecin sonucunda meydana gelmi, kolayca deitirilemez, kkl tabular m?
AB, Necainin lkesi Gibi saylabilir mi?

Tebihte hata olmaz kuralna snarak, byle bir soruyu uygun buldum. EUMCnin aratrmasna bakarak, Mslmanlar grdnz m, Avrupa hi de sizin dndnz gibi deil gibi bir tespitte de bulunmak istemem.Zira byle bir uyar, pein hkmlln sonucu sylenebilecek bir szdr. Avrupa insannn slama ve Mslmanlara bakndaki ho olmayan durum, ABde halli gereken bir sorun olarak grlyorsa, bizim syleyeceklerimiz, bu sorunun z-
DKAB BAKI
27
dosya-deneme
Metafizik Gerek
smail NARN
ismailnarin@gmail.com
Dnce sistemleri, temel bir deer zerine ykselir. Bu deer, sistemin meruiyet kayna ve ayn zamanda var olu sebebidir. Tanry, lemi, hayat ve insan yorumlarken kendi meruiyetinin temelinde yer alan deerler silsilesine dayand oranda sistemler var oluunu izah edebilir. Dnce sistemlerinin seecekleri temel deer, dine dayanabilecei gibi din d, sekler de olabilir. Ancak, her hlkrda bir dnce sisteminin baz deerler etrafnda ekillenmesi o yapnn tutarlln beraberinde getirecei gibi, reddettii dnce sistemlerinden de farklln ortaya koyacaktr. Bireyin ve toplumun ait olduu kimlik, deerlerin yourduu ve ekillendirdii yapdr. Deerler, kimlii ina eder. Kimlik ise, duyu ve dnte farkllktr. Buradaki farkllk, menfi armlara sebebiyet veren tekiyi vurgulamaktan ziyade mstakil bir yapnn yani Bizin ifadesidir. Kimliin oluumunda farklln
28
nemsenmemesi ve bu meyanda farkll gideren her aba, ithal deerlerin bireye dayatlmasdr. Bir toplum tekinin kimliiyle yaayan bireylerle kendisi kalamaz ve neticede toplum da tekileir. Eitime bir kimlii ina sreci olarak bakldnda batl eitimin yeni bir insan figr ihdas etme abas noktasnda tarihimizde baz krlma noktalarn gzden rak tutmamamz gerekir. Dnce tarihimizde yeniden bir oluum hareketi olarak Tanzimatn yeri inkar edilemez. Yeni bir tanzim hareketi olarak, medeniyet ynmzn de deitii bir dnm noktasdr. Bu deiimi nemli klan nokta, zenilen yeni bir deerler manzumesinin teekkl etmesidir. Aydnmzn dnce dnyasnn temel deerlerine memba olacak kaynan baka vadilerden alnm olmas, gnmz yorumlamada da Tanzimat bir krlma noktas olarak nmze getirmektedir. Dnce dnyamzn temellerine eklemlenen farkl bir medeniyete ait bu yeni de-
dosya-deneme
Dnce
erler ve bu deerlerin doal olarak ncekinden farkl ilkeler edinmeye zorlamas, kimliimizin anmas neticesini douracakt. Tanzimat mevta olacak khne bir yapnn tekrar hayata kazandrlmasnn ad deil; bilakis ilerde doacak bir sistemin gbek addr. Trke konuan batl bir insan figrnn piyasada reva bulduu ve her yeninin mukaddes ilan edildii bir sre yaanacaktr. Tanzimat sonras kltrmzde her yeni batl olana tekabl eder. Cumhuriyet sonrasnda da yle olmutur; yeniyse makbulmzdr, nk Avrupal Dnce ve eitim hayatmzda Tanzimat bir krlmann ad olmasna karn Cumhuriyet kapanan bir devrin ve alan yeni bir sahnenin addr. Bu, Tanzimatla devam eden batllama hareketinin tufulet dneminin bitii ve Cumhuriyetle birlikte bu hareketin kil ve bali oluudur. nklplarla devam eden bu sre, aklleme hareketinde batl akl tek meru memba kabul eder. Cumhuriyete kadar dnce hayatmzda akletme faaliyetimizin merkezinde hala yerini koruyan akl- kadm, bu srete mabedin efendileri tarafndan bilim yuvalarndan kovulur. Geri kalmlmzn tm gnahlarnn kendisine yklendii bu gnahkar, bir bayram cokusu iinde batllama mitine kurban edilir. Tm yenileme hareketleri, lkemizde bir zihniyet deiimi olarak uygulanmtr. Batllama hareketinin eitim boyutunda yaplan yenilemelerde ilmin nasl kk salaca sorusu etrafnda almalar younlamamtr. Yaplan almalar, insanmz daha fazla nasl batllatrabiliriz, batnn zihniyetine nasl sahip klabiliriz abasdr. Eitim sistemimizin en byk amaz herhangi bir metafizie sahip olmaydr. ocuklarmzn bo kalan ruhlarn dolduracak maneviyata izin vermeyiidir. Eitimimiz, ocuklarmzn hibir deerin insan olmaynn msebbibidir. Metafizikten yoksun bir eitimin sunaca insan tipolojisinde sorumluluk ve fazilet ahlak, ancak eskilerin kalnts olarak kabul edilir. Eitim sistemimize palazlanan ve insanm-
ve eitim hayatmzda Tanzimat bir krlmann ad olmasna karn Cumhuriyet kapanan bir devrin ve alan yeni bir sahnenin addr. Bu, Tanzimatla devam eden batllama hareketinin tufulet dneminin bitii ve Cumhuriyetle birlikte bu hareketin kil ve bali oluudur. nklplarla devam eden bu sre, aklleme hareketinde batl akl tek meru memba kabul eder. Cumhuriyete kadar dnce hayatmzda akletme faaliyetimizin merkezinde hala yerini koruyan akl- kadm, bu srete mabedin efendileri tarafndan bilim yuvalarndan kovulur. Geri kalmlmzn tm gnahlarnn kendisine yklendii bu gnahkar, bir bayram cokusu iinde batllama mitine kurban edilir.
z namaz ile bale arasnda bir seenei tercihe zorlayan virsleri ayklamamz gerek. Bu virsler hem insanmzn baty tanmasna engel olmakta hem de batl insann bizi ve deerlerimizi tanmas nnde sed olmaktadrlar. Tefekkr etmekten ziyade fke duyan bir genlik byyen bir sorundur. Resmi tarihin glgesinde ezberledikleriyle gemiini hakir gren, ama resmi ideolojinin kemendinden kurtulunca hakikatin souk ehresiyle karlap bu defa batya garez besleyen bir genlik olsun istemiyoruz. Allahn insan uurundan kaldrlmas insan hayatndaki anlam ve gayenin yok edilmesi demektir. Bu durum ferdi lekte olduu kadar toplumsal lekte de yledir. Ayn ekilde eitim sistemi de Allah uurunu verme hedefinden uzaksa o eitim sisteminin anlam ve gayesinin paralanmln ve derinlikten yoksunluunu gsterir. Eitim sistemlerinin merkezinde Allah bilinci gl bir ekilde yer edinmi olmaldr. nk bu bilin insanda vicdan uyandrr. Vicdann teekkl, insanda tanr fikrinin her eylemine sirayet ediine baldr. Manevi dnyann
DKAB BAKI
29
dosya-deneme
Eitim
sistemimizin en byk amaz herhangi bir metafizie sahip olmaydr. ocuklarmzn bo kalan ruhlarn dolduracak maneviyata izin vermeyiidir. Eitimimiz, ocuklarmzn hibir deerin insan olmaynn msebbibidir. Metafizikten yoksun bir eitimin sunaca insan tipolojisinde sorumluluk ve fazilet ahlak, ancak eskilerin kalnts olarak kabul edilir.
genlerimizin Baty okuma abalarnn hsranla neticelenii; Baty anlamaktan ziyade Batllamaktr. Eflatunu Aristoyu ve bilumum Yunan dnrlerini okuyan, Mslman Mtefekkirler Helenlemedi. Ayn ekilde slam dncesini tahsil eden batllar da slamlamad. nk her iki taraf da Helenlemek veya slamlamak iin ilim tahsil etmiyordu. Yaplan sadece hakikati arama abasyd. Ancak bizim abamz bir hedefe kilitlenmitir. Anlamak deil, Batllamak ve ada batl deerlerle donanmak. Cumhuriyet okullar bir nklap heyecan zerine kurulan Cumhuriyetin temel niteliklerini yerletirme telann mektepleridir. Okullarmzda tefekkrden ziyade sadakat n plandadr. nemli olan rencinin cumhuriyet deerlerinin sadk bir bekisi olmasdr. Sualin karsnda direnemeyen her efsane, niinlere ve acabalara kar asabileecektir. Eitim sistemimiz eski diye kahredici ekilde tahkir edilen dini ve ahlak deerlerin tasviye aracdr. Yeni diye batac edilen de yitik bir hafzann ezberledii ithal -be kelime. Tasfiyecilik, eitim sistemimizin amalar iin de en byk handikabmzdr. Dini tedrisat grm insanlarn dahi bu zihniyet mcadelesinde tasfiye edilen dilden payn aldklarn gryoruz. Cumhuriyet sonras yazlan dini eserleri sadeletirme abas, Osmanl Trkesinden sonra Cumhuriyet Trkesinin de yaanlan srete kendi iinde bir krlma yaadn gstermektedir. Dar bir kalba hapsedilmi kelime hazinesiyle insan nasl tefekkr edebilir? Tefekkr nihayetinde kelimelere ihtiya duyar. Avrupa Birlii yolunda acaba gl bir Trkeye ihtiyacmz yok mu? Avrupa Birliiyle btnleme srecinde halkmza gveniyoruz. Gvenemediimiz snf ise aydnlarmzdr. nk aydnlarmz, ithal kltrle beslenen bir snftr. Yerli deerleri anlama abas olmayan bir snftan sz ediyoruz. Syleyecek yeni bir szleri olmayan bu okumularn, baty anlamamzda nmzdeki en byk amazlardandr.
k, insanda ilk evvel vicdan ykar. Vicdan yklnca insann ihtiraslar ve gem vurulamaz arzular hortlar. Vicdanszln dayanaca son nokta, alemin ykmdr. Ahlak kurallar, kkleri manevi deerlere dayanr. Dini, eitim sisteminden kovan bir yap hangi ahlak ilkelerine dayanarak ocuklardan salkl kararlar vermelerini isteyecek? slam evrensel bir din ve buna bal olarak Mslmanlarn evrensel deerleri savunmalarna karn eitim sistemimiz bizi dini deerlerden uzak brakmann abas iine girmitir. Bu abann sonucunda ou insanmz evrensel dnceye kaplarn kapamtr. Bunun neticesinde, metafizikten uzak eitim, evrensellik babnda daha az evrensel kalmamza sebebiyet vermitir. Kaygmz, metafizii olmayan bu eitime sahip
30
dosya-anket
Eitimci Gzyle Avrupa Birlii ve Eitimimiz (Anket)

Gkhan ERENOLU gerenoglu@gmail.com
Hakk KARATEKEL
hkaratekeli@hotmail.com
DKAB retmenleri Platformu tarafndan yaynlanan elinizdeki dergi iin her sayda eitim ve retimle alakal bir anket almas yapmay planlamtk. kinci sayyla beraber, bu yazmzn konusu olan anketi yapm bulunuyoruz. Aada bir ok tablo, ema ve notlarla deerlendirmesini okuyacanz bu anket iin ncelikle katkda bulunan btn eitimcilerimize teekkr ediyoruz. zellikle DKAB BAKI dergisinin yayn kurulundaki arkadalarmzn anketin uygulanmas konusundaki abalarn takdirle karlyoruz. Tablo 1
Srekli deien ve gelien lkemizin belki de daimi ve en eski gndemi Avrupa Birlii olmutur. zellikle son yllarda mzakerelerin balamas ve eitli alanlarn AB mktesebatyla uyumlulatrlmas almalar eitim ve retimimiz hakknda bizi biraz daha dnmeye zorlamtr. Eitim retim konusunda en isabetli grlerin meslektalarmz tarafndan dile getirilebilecei inancndayz. Bu vesileyle eitimcilerin AB ve Eitim hakkndaki dncelerini bir anketle tespit etmeye altk. Umarz faydal sonular ortaya kmtr.
Cevap Yzde 32,1 15,3 8,5 2,8 ,3 40,6 18,8 9,7 6,3 61,6 23,6 7,7 22,4 8,0 7,4 28,1 16,2 8,8 43,5 2,6 2,0 24,4 1,7 13,6 1,4 81,0
31
Cevap
Yzde
Soru
Say
Soru
1. Cinsiyetiniz? 2. Yanz?
Erkek Bayan 20-30 31-40 41-50 51+ Snf retmeni Fen Bilimleri Yabanc Dil Matematik Sosyal Bilimler Trke-Edebiyat DKAB - HL Mslk Mesleki-Teknik Dier retmen Okulu n Lisans Lisans Lisans st Doktora 1-5 6-10 11-20 21+
208 142 140 127 53 23 117 25 21 27 25 37 42 16 40 5 27 269 40 7 110 112 69 51
59,1 40,3 39,8 36,1 15,1 6,5 33,2 7,0 6,0 7,7 7,3 10,5 12,2 4,5 11,0 1,4 7,7 76,4 11,4 2,0 31,3 31,8 19,6 14,5
6. lkemiz in Sizce Aadaki Sorunlardan Hangisi Daha nceliklidir?
3. Brannz?
7. Trkiye Avrupa Birliine Giremezse Ne Gibi Kayplar Olur?
8. Avrupa Birlii Denilince Aklnza Gelen lk ey Nedir?
4. renim Durumunuz?
9. Trkiye Avrupa Birliine Giremezse Sizce Hangi lke/ lkelerle Birlikte Olmaldr?
5. Meslekteki Kdem Ylnz?
10. AB le lgili Bilgi Kaynaklarnz Daha ok Nereden Gelmektedir?
Eitim Ekonomi Demokrasi nsan Haklar evre Hepsi Ekonomik Bakmdan Geri Kalrz adalaamayz Eitim Dzeyimiz Gelimez Herhangi Bir Zarar Olmaz Zenginlik Ve Refah yi Eitim Demokrasi Bilim Medeniyet Hibiri Trk Dnyas slam lkeleri Trk-slam lkeleri Rusya ABD Hibiri evrem Kitaplar Arkada evrem Medya
DKAB BAKI
Say 113 54 30 10 1 143 66 34 22 217 83 27 79 28 26 99 57 31 153 9 7 86 6 48 5 285
dosya-anket
Eitimcilerin ABye Bak adn tayan anketimiz 352 retmenimiz tarafndan doldurulmutur. Katlmclarn te biri snf retmeni olmakla beraber(ekil: 13, Tablo:1) her brantan meslektamz ankete cevap vermitir. Anketi dolduran retmenlerimizin hemen hemen hepsi stanbuldandr. retmenlerimizin bo cevaplarnn azl bize gre ankete deer verdiklerinin ifadesidir. Ankete katlan retmenlerimizin yarsndan biraz fazlas erkektir. Byk ounluu 2040 ya aras retmenlerimizdir. Yine byk ounluun meslek ya 110 yl arasdr. retmenlerimizin te biri, lkemizin en nemli sorununun eitim olduunu sylemektedir. Yzde altmlk bir kesim Trkiyenin ABye girememesi durumunda herhangi bir kaybnn olmayacan ifade etmektedir. Bu durum, eitimcilerimizin lkemizin geleceine gvendiine iaret etmektedir. retmenlerimizin neredeyse yars ABye giremememiz durumunda lkemizin Trk slam lkeleriyle birlik oluturmasn savunmaktadr.
Ankete katlan retmenlerimizin yarsndan biraz fazlas erkektir. Byk ounluu 2040 ya aras retmenlerimizdir. Yine byk ounluun meslek ya 1 10 yl arasdr. retmenlerimizin te biri, lkemizin en nemli sorununun eitim olduunu sylemektedir.
Meslektalarmz ounlukla, Trkiyenin Avrupa Birliine girmesini savunurken (ekil 14, Tablo 3), bu birlie girmenin neredeyse hibir alanda lkemizin gelimesine katk salamayacan ifade etmilerdir. Bu elikinin sebebinin ne olduu konusunda yeterli fikre sahip deiliz. Acaba gncel politikalar m, yoksa ABnin lkemize bak m bu neticeyi getirmitir bilemiyoruz.
11. ABye Katlmamz Aadaki Alanlarda lkemizin Gelimesine Katk Salar? Tablo 2
Demokrasi
Ekonomi
Eitim
Salk
Evet Hayr
Say 125 227
Yzde 35,5 64,5
Say 140 212
Yzde 39,8 60,2
Say 116 236
Yzde 33,0 67,0
Say 112 240
Yzde 31,8 68,2
Say 86 266
evre Yzde 24,4 75,6 Yzde 27,8 54,5 17,0 Say 208 115 26 17.Avrupa Birliine ye lkelerinden Birinde Eitim Almak ster miydiniz? Yzde 59,6 32,2 7,2
Tablo 3
12.Avrupa Birlii Konusunda Yeterli lde Bilgi Sahibi misiniz?
Evet Hayr Kararszm
Say 141 134 73
Yzde 40,1 38,1 20,7
Say 203 95 50
Yzde 57,7 27,0 14,2
Say 167 99 83
Yzde 47,4 28,1 23,6
Say 132 148 68
Yzde 37,5 42,0 19,3
Say 98 192 60
32
16.Avrupa Birliine ye lkelerden Herhangi Birinde Yaamak ster miydiniz?
15.Okullarda Avrupa Birlii le lgili Ders Olmasn ster misiniz?
14.Trkiyenin Avrupa Birlii yeliini Destekliyor musunuz?
13.Avrupa Birliinin Hristiyan Kulb Olduunu Dnyor musunuz?
dosya-anket
Yllar nce bir siyasi parti AB Hristiyan kulbdr diye meydanlarda siyaset yapard. Ancak grlen o ki bu gn, retmenlerimizin birou ayn gr dile getirmekte ve Avrupa Birliinin bir Hristiyan kulb olduunu savunmaktadr (Tablo 3). retmenlerimiz, her ne kadar ABnin Hristiyan kulb olduunu syleseler de lkemizin ABye ye olmasn istemekte ancak ye olacana inanmamaktadr. AB yesi olduumuzda aile hayatmzn zlecei veya Trk slam kimliimizi kaybedeceimiz dncelerine katlmyor. nsanmzn milli deerlerini yitirmeyeceklerine inanyor. Meslektalarmz AB yeliinin, bu gn bile lkemizin her tarafna yaylan misyoner faaliyetleri daha da artracan dnyor (Tablo 4, ekil 9, ekil 10, ekil 12). Bilindii gibi birka Avrupa lkesi hari hemen hemen hepsinde okullarda Din eitimi Tablo 4
verilmektedir. En eski ve youn Din eitimi ngilterededir. ngiltere, hangi dinden olursa olsun her ocuun setii dinden eitim almasn mecbur klmaktadr. Avrupa, kinci Dnya savandan sonra ulusal kimliin yeterli olmadnn farkna varm ve yeni nesillere Din kimlik kazandrma abasna girmitir. yle ki birok lkede Din eitimi artk ana snfndan balamaktadr. Trkiye Din eitimi konusunda ayr bir model oluturmaktadr. Din eitimini zorunlu klmasnn yan sra drdnc snftan balatmakta, Kltr ve Ahlk ayn ders iinde vermekte, buna ramen ders saysn ilkretim okullarnda iki, liselerde bir saat olarak uygulamaktadr. DKAB dersinin slam Dinini retmeyi mi yoksa sadece din, kltr ve ahlk ocuklara kazandrmay m amalad belirli deildir.
Katlyorum Ksmen Katlyorum Kararszmm Ksmen Katlmyorum Katlmyorum
Say 19 79 73 108 67
Yzde 5,4 22,4 20,7 30,7 19,0
Say 59 90 47 110 24
Yzde 16,8 25,6 13,4 31,3 6,8
Say 37 78 63 124 36
Yzde 10,5 22,2 17,9 35,2 10,2
Say 69 139 43 63 18
Yzde 19,6 39,5 12,2 17,9 5,1
Say 71 133 49 59 26
Tablo 5
26.ABye Giri Surecinde Din Kltr Ve Ahlk Bilgisi Dersinin slam Dini Dersi Ve Din Kltr Dersi Olarak kiye Ayrlp Ders Saatlerinin Artacan Zannediyorum.
Say 78 122 45 64 24
Yzde 22,2 34,7 12,8 18,2 6,8
Say 53 104 50 98 31
Yzde 15,1 29,5 14,2 27,8 8,8
Say 28 60 55 139 52
Yzde 8,0 17,0 15,6 39,5 14,8
Say 14 56 99 120 37
Yzde 4,0 15,9 28,1 34,1 10,5
Say 21 62 96 106 44
27.ABye Giri Srecinde Din Kltr Ve Ahlk Bilgisi Dersinin Birinci Snftan tibaren Balatlabileceine nanyorum. Yzde 6,0 17,6 27,3 30,1 12,5
24.Din Eitimi Mfredatnn eriinin Sadece Bu Derse Mahsus Olmak zere Dersin retmeni Ve Veliler Tarafndan Belirlenmesi Fikrine Katlyor musunuz?
25.ABye Giri Surecinde Okullarmzda Din Kltr Ve Ahlk Bilgisi Dersinin nemini Yitireceine nanyorum.
23.Dinleri Ne Olursa Olsun, Hatta Hibir Dine Mensup Olmasalar Bile ngiltere rneindeki Gibi Btn rencilerin Din Eitimi Almalarnn Zorunlu Olmasna Katlyor musunuz?
22.AB lkelerinin ounda Okullarda Devlet Destekli Din Eitimi Veriliyor Olmasn Tasvip Ediyorum. Yzde 20,2 37,8 13,9 16,8 7,4 DKAB BAKI
33
21.AB Surecinde lkemizde Misyonerlik Faaliyetlerinin Artacan Dnyorum
20.AB yeliinin Trk - slam Kimliimizin Kaybolmasna Yol Aacan Dnyorum.
19.ABye Girince Aile Hayatmzda zlmeler Olacaktr.
18.lkemizin ABye ye Olacana nanyorum.
dosya-anket
Tablo 5teki sorularla, AB srecinde retmenlerimizin Din eitimine baklarn lmeye altk. retmenlerimizin ounun ABdeki Din dersi uygulamalarndan habersiz olduunu fark ettik. Hlbuki birok lkede Din dersi ayr Ahlk Kltr dersleri ayr olarak verilmektedir. Arzu ederdik ki, rgn eitimin yandan balad bir ada isteyen ana baba ocuuna ana snfndan itibaren din eitimi verebilsin. retmenlerimiz byk ounlukla din eitiminin zorunlu olmasn istemektedir. Yarya yakn AB srecinde din eitimine balama yann birinci snfa indirilmesine kar kmaktadr. Din dersinin birinci snftan balamasn destekleyenlerin oran ne yazk ki daha azdr. retmenlerimiz Din Dersi mfredatnn zgrce belirlenebilmesini destekler grnmektedir. DKAB dersinin AB srecinde slam Dini ve Tablo 6
Din Kltr dersi olarak ikiye ayrlabileceine ihtimal vermemektedir. Byk bir ounluk bu srete DKAB dersinin nemini yitirmeyeceine inanmaktadr (Tablo 5. Ayrca bu konudaki karlatrmalar grmek iin baknz: ekil 3, ekil 6, ekil 7, ekil 8, ekil 9). retmenlerimiz zel ve resmi okullarmzdaki eitimin AB lkelerinden daha gelimi olduuna inanmamaktadr. Trk eitim sisteminin ve niversitelerimizin de Avrupa Birliine katlmaya henz hazr olmad dncesindedir (Tablo 6). Trkiyedeki okullarn, AB lkelerindeki okullarla ortak projeler hazrlamasnn ve bakanlk fonlaryla AB lkelerindeki eitim ortamnn gzlenmesinin faydal olacana inanan retmenlerimiz, lkemizin ABye girmekle eitim sorunlarndan kurtulaca fikrine ise scak bakmyor (Tablo 7, Tablo 8).
30.Trkiyedeki niversiteler, lkemizin ABye Tam ye Olmasna Henz Hazr Deildir.
31.Trkiyedeki Eitim Sistemi, Program Ynnden AB lkelerinden leri Dzeydedir.
29.Trk Eitim Sistemi ABye Girmeye Hazrdr.
Katlyorum Ksmen Katlyorum Kararszmm Ksmen Katlmyorum
Say 50 141 54 65
Yzde 14,2 40,1 15,3 18,5
Say 16 45 40 170
Yzde 4,5 12,8 11,4 48,3
Say 77 127 45 65
Yzde 21,9 36,1 12,8 18,5
Say 14 44 53 140
Yzde 4,0 12,5 15,1 39,8
Say 19 56 88 123
Tablo 7
35.ABye ye Olmakla Birletirilmi Snflarda Eitim, kili Eitim, Kalabalk Snflar Gibi Problemlerin zlecei Dncesine Katlyor Musunuz?
36.Avrupa Birliine ye Olmak, lkemizdeki Yasam Kalitesini Artracaktr.
33.lk Ve Orta renime Ynelik AB Eitim Program Comenius Kapsamnda, Trkiyedeki Okullarn, AB lkelerindeki Okullarla Ortak Projeler Hazrlamasnn Faydal Olacana inanyorum.
34.AB Eitim Ve Genlik Programlarnn retmenlere Etkili Bir ekilde Tantlmasnn nemli Olacana nanyorum.
Say 53 165 62 42 12
Yzde 15,1 46,9 17,6 11,9 3,4
Say 66 186 39 30 11
Yzde 18,8 52,8 11,1 8,5 3,1
Say 19 101 71 98 46
Yzde 5,4 28,7 20,2 27,8 13,1
Say 30 134 81 65 30
Yzde 8,5 38,1 23,0 18,5 8,5
Say 74 161 50 42 17
34
37.lkemizin Birlie Katlmas Durumunda AB lkelerine Katkmz Olacaktr. Yzde 21,0 45,7 14,2 11,9 4,8
32.zel Okullardaki Eitimretimin Kalitesi de AB lkelerinden Daha leri Dzeydedir. Yzde 5,4 15,9 25,0 34,9
28.AB lkelerinin Kendi Aralarnda Kltr Ve Kimlik Sorunu Olduuna Katlyor musunuz?
dosya-anket
Tablo 8
38.AB le Mzakereler Ve AB yelii Konusunda Toplumumuz Yeterince Bilgilendiriliyor.
40.AB lkeleri Mslman lke Trkiye le likilerini Sorunsuz Srdrebilir.
41.Bakanlk Fonlar Ve AB Eitim Projeleri erevesinde retmenlerin AB yesi lkeleri Ziyaret Etmelerinin Salanmasn Uygun Buluyorum.
Say 11 42 41 172 74
Yzde 3,1 11,9 11,6 48,9 21,0
Say 28 88 95 94 35
Yzde 8,0 25,0 27,0 26,7 9,9
Say 14 95 76 108 47
Yzde 4,0 27,0 21,6 30,7 13,4
Say 82 183 36 19 12
Yzde 23,3 52,0 10,2 5,4 3,4
Say 14 75 85 126 33
retmenlerimiz AB lkelerinin kendi aralarnda kimlik ve kltr sorunu yaadn kabul etmekte, Mslman lke Trkiye ile de ilikilerini sorunsuz srdremeyeceklerini savunmaktadr (Tablo 6, Tablo 8). Eitimcilerin ABye Bak adl anketimizin daha iyi anlalmas iin baz karlatrmalar verdik. Karlatrmalardan kan ilgin sonular ekillerde siz de greceksiniz. rnein AB yeliini bayanlara nazaran erkeklerin daha fazla desteklemesi dikkatimizi ekti (ekil 1). Belki de AB srecine biraz duygusal baktmzn bir ifadesidir bu. Ya ve eitim durumlarnn bak alarnda etkili olduunu dndk. 6. sradaki lkemiz iin sizce aadaki sorunlardan hangisi daha nceliklidir? evre cevabn veren sadece 20 30 ya aras retmenlerimizdir (ekil 2). 30 40 ya aras retmenlerimizin dierlerine nazaran Demokratik alandaki eksiklikleri ncelikli sorun olarak grmeleri manidardr. Yine bu ya gurubundan arkadalarmz lkemizin birlie katlm srecine dierlerine nazaran daha ok destek vermektedir (ekil 3). Genelde retmenlerimizin ou AB lkelerinin devlet destekli din eitimi verilmesini desteklerken 50 ya st meslektalarmz ekseriyetle buna kar kmtr (ekil 4). renim durumlarna gre yaptmz karlatrmada, btn retmenler genelde yelii desteklerken doktorasn yapm olan meslektalarmz farkl bir durum arz etmektedir (ekil 5).
ekil 1
ekil 2
42.AB lkelerinin Kendi lerinde Eitim Sorunlarn Bitirdiini Zannediyorum. Yzde 4,0 21,3 24,1 35,8 9,4
39.AB Vatandalarnn Dini Duygular Her Geen Gn Artmaktadr.
DKAB BAKI
35
dosya-anket
ekil 3
ekil 7
ekil 4
ekil 8
ekil 5
ekil 9
ekil 6
36
ekil 10
dosya-anket
ekil 11
ekil 14
ekil 12
ekil 15
ekil 13 DKAB BAKI sizin desteklerinizle ve ynlendirmelerinizle anketlerini srdrmeye devam edecektir inallah. Her eyi yorumlamaktan kanrken baz konulara deinmeden edemedik. Sorulara verilen btn cevaplar tablolarda gsterirken
ekil 16 ekiller konusunda semeler yaptk. Umarz seilen ekiller ve karlan tablolar sonular hakknda yeterli kanaat edinmemizi salayacaktr. Son olarak, mesai arkadalarma ve ankete katlan retmenlerimize kranlarmz sunuyoruz.
DKAB BAKI
37
dosya-deneme
Bir Avrupa Masal

(Bu yaznn bir ksm hayal rn bir ksm gerektir.)
Mustafa OKUMU
okumustafa@hotmail.com
Yl 2007
Muallimler odasnda Mektep Mdrnn huzurunda toplant halindeyiz. Odamz son derece konforlu. Duvarlarda celi sls hat levhalar, kede kayalar ve yosunlar arasnda dolanan, veletlerin 40 dakikada geirttii travmalara bir nebze ifa olan Japon balklar, ve monitrden ykselen sanat muskisi. Dier kede bazen alan renkli televizyon. Umumiyetle Veliefendi Hipodromundan naklen yarlar, arada srada haberler ve magazin dnyas. Masamz; sayn- deerli- pek kymetli ve ba tacmz velilerimizin nceden hazrlad ev yemekleriyle donatlm durumda. Sras m toplantnn imdi. Elimizi bile sremiyoruz yemeklere. Gndem; renci baars, yani baarszln yok etme yntemlerinin belirlenmesi. ncelikle Mektep Mdr konuuyor, nokta virgl misali de retmenler konuurmu gibi yapyor. Meseleler ortaya konulup yorumlar ve zmler karar defterine yazlrken; kendi toplant da olup kopanlar da yok deil. Yorgunluun ve rahatln verdii rehavete tek perdeden konuma ninni gibi geliyor. Ben ise son zamanlarda soframzn ekmei a olan Avrupa Birliine taklyorum. (Editrmz byle bir yaz yaz demeseydi hi taklacam yoktu :) ) ABye girince ne deiecek? Mekan m, koltuk mu, sandalye mi? Yoksa renci mi? retmen mi ? renci nasl deiecek? Nasl m ? te ayrntlar:
2017 de Eitim:
Hatrlar msnz bilmem. zellikle Milli malarda hep bir azdan barrdk. Avrupa Avrupa duy sesimizi.. Bu gelen Trklerin Ayak Sesleri Sonunda sesimizi duydular, bizi de Birliin iine aldlar. Avrupa Birliinden nce bizim ataszlerimiz vard. Atalarmz ok abalayan gider deirmene derlermi. Biz de oook abaladk AB deirmenine varmak iin. Bir de baktk ki vardmzda nmzde ne budaymz kalm ne de eeimiz. Sadece Oh my God diyebildik AB snfnda rencileri tanmak iin isimleri okuyorum. Snf yoklamas yok artk, mazide kald onlar. simler; Tilbe, Tilda, Can, Con, Tuana, Yuhanna vb. AB sosyal hayatmza neler katm neler! Ve nmzde bizi drt gzle bekleyen eitim reformlar.
Sadede gelelim:
4 TV ve radyolar AB mar ile alp kapanyor,

Radyolarda alnan mziklerin %50 si yerli, milli, %50 Yabanc. Fifti fifti bltk. in banda iyi kurtardk. 4 Pazar akamlar sann hayat ve mcadelesini anlatan belgeseller yaynlanyor. Hz sa bizim de Peygamberimiz; tanmalyz. 4 Yazl ve grsel basn Nostalji Turka adl programla geleceimizi aydnlatyor, gemite yaptmz hatalar! kapatyor. Barbarlktan medeniyete geiin yks bu. Ne gzel. 4 Bu yl Rio karnaval Trkiyede dzenleniyor. Brezilyann samba simbasn ekrandan iz-
38
dosya-deneme
ABye
girince ne deiecek? Mekan m, koltuk mu, sandalye mi? Yoksa renci mi? retmen mi ?
lemek hi tat vermiyordu. Bila vasta aynel yakin izleyeceiz. Ne mutlu bize. 4 Pazar, Kilise gn amar ykanmyor, araba temizlenmiyor, artk gnah itiraf ile kalp temizleniyor. Haftalk manevi temizlik. 4 Artk Saatlerimiz bir geri bir ileri alnmayacak. Oh be. Kendimize geldik. 4 Toplu tam aralarnda yksek perdeden Ferdiyi dinlemek, ikolata yemek ve bararak telefonla konumak serbest. Grlty ok seviyoruz ya. 4 OKS, SS gibi rencilerin ruh saln bozan snavlar kaldrld. renciler yar at olmaktan kurtuldu. stedii internette okuyor. Araba yartryor. 4 stiklal Marn kaldrdk, insanlk mar sylyoruz. Aktif rencilik interaktife dnd. retmen rencinin evine (ayana) gidiyor. devlerini e-mail ile gnderiyor. 4 Kitap defter mazide kald. Flash bellek, DVD, CD ve i-podlarla interaktif ders ileniyor. 4 Serbest kyafet uygulamas ile renciler okula ortla ve yar ak gidebiliyor. Gmlee kravata yer yok. ok skc oluyor be. Onu skc olanlar giysin. 4 Her sitede haftalk kadnlar gn kutlanyor. Onlarn da okuyup yazma, kumar oynama, coma hakk var. Kontrol yaplyor. Program aksatanlara pizza ve rozza yapma cezas veriliyor. 4 Mahalli ilan ve nemli haberler duvarlara yazlyor. Okumas kolay olsun diye. 4 ocuunu dven babaya ocukla beraber 6 ay boyunca izgi film izleme cezas veriliyor. 4 Semte gre kyafet yasas karld. Tuhafiye dkkan aabilirsiniz. Vallahi iflas etmezsiniz.
4 Okul Mdrleri sabah iki saat rencilerin,

akam iki saat retmenlerin sorunlarn dinleyip kalc ve acil zmler retiyor. Yerel zm bulunmas iyi oldu. 4 Tat trafik kanununun kapsam geniletildi, hayvan ve ku trafik kurallar da belirlendi. Sadan gidecekler, lzumsuz tmeyecekler. pleri p kutusuna atacaklar. 4 Dnlerde dansa deil halaya davet crete baland. Birlik iin gerekli art. 4 Piknik yerlerinde mangal yasakland, hazr yiyeceklerle piknik yaplyor, fast-food zendiriliyor. 4 Krmz kta geenlere doktor nerisiyle gzlk veriliyor. Gzlerinde problem olmayanlar ise psikolog tarafndan 6 ay boyunca mahede altnda tutuluyor. Adamlk retiyoruz. 4 Masa banda yazlan haberler bundan byle Bilgisayar banda yazlyor. Milenyumdayz o bakmdan. 4 Kokore, i kfte yerine Pizza, hamburger tevik ediliyor. 4 Mesai saatleri sabah 09.00- 14.00 aras uygulanyor. Hafta sonu tatili 3 gn Cuma- Cumartesi-Pazar tatil. 4 Trkiyeye giriler serbest fakat klar cretli hale gerildi.
DKAB BAKI
39
dosya-deneme
Uyu(zu)m Yasalar:
4 Eline ehliyetini alan ofrlk yapamayacak.

Meslei ofrlk olanlar meslee girmeden nce 280 saat ders alacak ve her 5 ylda bir de 35 saatlik hatrlatma dersine tabii tutulacak. 4 Odun frnlar kapatlacak, marketlerde ekmekler herkesin ellememesi iin yksek dolaplarda saklanacak. v.s v.s Btn bu kurallardan sonra AB treninin, kara tren gibi gecikeceini, belki de hi gelmeyeceini dnenler, ne kadar hakllarm diye dnesi geliyor insann. Dnn bir; apartmandan sepet sallayan teyzeye bakkaln gsterdii iyi niyet ve dolmuta ofre imece usul para gnderen yurdum insannn genlerindeki bu insaniyetle ABdeki kokumu naylon hayatlar birbirini kabul eder mi hi? Avrupa Birliinin lkemize ekonomik ve sosyal standart getirilerinden bihaber deiliz elbette; ancak korkumuz daha nceki batllama deneyimimizdendir. adalama dzeyinde ve teknolojide batllamaktan ok; ekilde batllamann bedelini ar dedik. Avrupa Birlii projesinde de ayn hezimete uramak istemiyoruz. Duamz her zamanki gibi Haktan hayr murad etmektir. Vesselam
4 Sadece Bakanlar, Bakanlar takm elbise giyecekler. Memura ve halka demokrasi gerei istedii kyafetle almasnn n alacak. Yolunu bilen memurun nn tkamayn. 4 Trk vatandalar, Avrupa vatandalar gibi tam Avrupal olamayacak. Trk vatandann Avrupall kat zerinde kalacak, serbest dolama getirilen kstlama nedeniyle Trkler atalar gibi viyana kaplarna dayanamayacak Meri nehrinde yzecek. 4 ifti tarlasna tuvalet yaptracak, oban; hayvan AB standartlarna gre otlatacak. 4 Hayvan dvmek yasak olacak, hizaya gelmeyen hayvana iki saniyelik ok uygulanacak. 4 Dii hayvanlar hamileliinin son haftasnda ve doum sonras ilk haftada yolculua kartlmayacak. Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir sre yolculuktan sonra bir saatlik molada dinlendirilecek. 4 Balk tekneleri canlarnn istedii yerde bal karaya kartamayacak. 4 Balklar ava giderken yamurluk giymek zorunda kalacak. 4 Selede zeytin, akta turu satlmayacak. 4 Ev kadnlarnn evde yapp sokak tezgahnda satt tarhana, erite tarih olacak. 4 Tavuk eti ambalajsz satlamayacak, yumurtalar souk ortamda depolanp sata sunulacak.
40
dosya-paylam
Leonardo Da Vinci Mesleki Eitim Program zelinde
AB Hayatboyu Eitim Programlar

Fatih ALP
fatihalp77@hotmail.com
Hayat boyu renme Program 2007-2013

Hayat Boyu renme Program: Avrupa Birlii Parlamentosu ve Konseyi tarafndan uygulamaya konulmu 2007-2013 yllar arasn kapsayan eitimle ilgili tm alt program ve faaliyetleri tek bir at altnda toplayan bir program Leonardo da Vinci Program (LdV) ise, Hayatboyu renme Program kapsamnda, Comenius(Okul Eitimi), Erasmus(Yksek retim &leri Eitim) ve Grundtvig (Yetikin Eitimi) gibi alt sektrlerden oluan lk Ve Srekli Mesleki Eitim Ve retim programdr. Bu program, Avrupa Komisyonu tarafndan ABne ye ve aday lkelerin btn mesleklerin eitimine ynelik politikalarn desteklemek ve gelitirmek amacyla uygulamaya konulmutur.
Hayat Boyu renim

ABnin btn bu programlarnn omurgasn oluturan Hayat Boyu renim programna baktmzda baz amalarn gz nnde bulundurulduu anlalmaktadr. Yaamn her alannda insan, bilgi, tecrbe ve becerilerinde (istee bal), gncellenen her tr genel, mesleki, yaygn ve gayr resmi, eitim, retim ve renim faaliyetidir. Hayat Boyu renim Programnn temel ncelii, Lizbon stratejisinde amalanan;
4 En rekabeti, 4 Bilgiye dayal ekonomi

olmas hedefine ynelik olarak eitim ve retimin yapt katknn arttrlmasdr.
Leonardo da Vinci Program

Kurumsal bavurunun zorunlu olduu program, her dzeydeki meslek eitimi ve genel eitim veren kurulularn projelerine aktr. Geri 2007 yl iin bavurular mart aynda sona ermekle birlikte gelecek sene iin bavurular tekrar alnacaktr.
DKAB BAKI
41
4 Srdrlebilir ekonomik kalknma, 4 Daha ok ve iyi i imkanlar 4 Daha fazla toplumsal birliktelik ile ABnin
dosya-paylam
Programn Temel Amalar Nelerdir?

Program, lkeleraras ibirlii araclyla meslek eitim sistemleri ve uygulamalarnda kalitenin gelitirilmesi, yeniliin zendirilmesi ve Avrupa boyutunun kazandrlmas amacndadr. Projelerin kabul edilebilmesi iin biri AB yesi olmak zere en az 2 farkl Avrupa lkesinden proje orta bulunmas istenmektedir. Azami proje giderlerinin % 75inin karland programn sresi 1-3 yl arasnda deiirken, proje bana AB tarafndan yaplacak yllk maddi katk 150-250 Avro arasnda deiiklik gstermektedir. AB Mesleki Eitim Program olan Leonardo da Vinci Program, ABne ye ve aday lkelerin mesleki eitime ynelik politikalarn desteklemek ve gelitirmek iin yrtlen bir programdr. Programa 2007 yl btesi olarak ABnin btn alt programlarla birlikte toplam tahmini olarak 15 Milyon euro bte ayrmas beklenmektedir.
4 Mali, sosyal veya fiziksel nedenlerle eitimden yararlanamam kiiler iin temel mesleki eitimi veya ileri dzeydeki eitimlere eriimin kolaylatrlmas.
4 Mesleki eitimde bayanlarn frsat eitliinin tevik edilmesinin salanmas.
Bu programa katlan ve baarl bulunan projelerin sektrel dalmnda u tablo ortaya kmaktadr:
2006 YILI BAARILI 14 PROJENN SEKTREL DAILIMI
Programa katlan lkeler ise:

AB lkeleri, Aday lkeler, EFTA lkeleri (Izlanda, Norve, Lihtentayn), Hrvatistan, Makedonya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Moldova, Karada, Srbistan, sviredir. Trkiye de Aday lke olarak programa dahil olmaktadr.
Leonardo Da Vinci Program le Salanacak mknlar:
4 Programa katlan lkelerde mesleki eitim

sistemlerinin ve uygulamalarnn kalitesinin artrlmas, yeniliklerin gelitirilmesi ve ulusal mesleki eitim politikalarna katma deer salanmas.
4 Srekli mesleki eitim ve mr boyu renme isteinin glendirilmesi, yarnn mesleklerine hazrlanma ve teknolojik deiimlere uyumun tevik edilmesi.
Trkiye genelinde LdV projesinden yararlanc saysna baktmzda 2004 ylnda 1808 kii, 2006 ylnda 4095 kiiye ulaarak byk oranda byme kaydettii grlmektedir.
4 Modern teknolojiler alannda eitim ve mteakip eitimde; yksek okullar, mesleki eitim tesisleri ve iletmelerin daha fazla karlkl etkileiminin salanmas.
YARARLANICI SAYISI
4 Mesleki eitim alannda dil yeterliliklerinin

gelitirilmesi ve ortak terminolojinin oluturulmas.
4 zellikle genler iin temel mesleki eitimin

desteklenmesi ve tevik edilmesi.
42
dosya-paylam
2006 ylna gre programdan faydalanan saylarnn illere gre dalmna baktmzda ilk ilin stanbul, Ankara ve zmir olduu grlmektedir.
LLERE GRE DAILIM
Programdan Kimler Yararlanabilir?

Her dzeydeki meslek eitimi gerekletiren kurulular (niversite, meslek okulu, eitim merkezi v.b.), Eitim ve Aratrma Merkezleri, Enstitler, letmeler ve KOBler, Yerel Ynetimler, Hkmet d kurulular (STK), dnyas (Odalar, Borsalar vb. kurulular) Merkezi Ankarada bulunan Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl Leonardo da Vinci Koordinatrl, bavuru sahipleri iin bir klavuz hazrlamtr. Merkez, hazrlad bu klavuzda u hususa dikkat ekmektedir: AB Eitim ve Genlik projeleriyle birlikte Leonardo da Vinci Programna (LdV) tam katlm hakkn elden eden Trkiyenin nmzdeki yllarda bu programdan azami faydalanmaya devam etmesinin en nemli arac, kaliteli projelerin hazrlanmasdr. rnein; Milli Eitim Bakanl Erkek Teknik retim Genel Mdrl tarafndan hazrlanan Rayl Sistem ve Teknolojileri adl proje ki bu proje orta retim dzeyinde rayl sistem teknolojileri iin bir mfredat gelitirmeyi amala-
yan bir projedir- Trkiye(2), spanya, Slovakya, Fransadan kurulularn ortaklyla gerekletirilmi ve ABnin bu projeye hibesi 341.944 olmutur.
www.leonardo.gov.tr
Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl

Adres : Hseyin Rahmi Sok. No: 2 06680 ankaya-ANKARA Tel : 0 (312) 409 61 00 Faks : 0 (312 409 60 09 nternet : www.leonardo.gov.tr, www.ua.gov.tr E-posta : ldv.a@leonardo.gov.tr bilgi@leonardo.gov.tr
DKAB BAKI
43
dosya
Beyaz Karanl Aydnlatmak (Malcolm X)

Mehmet LGNAR
mehmetulgunar@mynet.com
Amerika kefedilir. lk sahipleri doup bydkleri yerlerde yaamasn beceremeyen, karnlarn doyuramayan kaaklardr. Gn gelir kaaklarn igal ettii bu topraklara yaamak iin savamak ve ldrmek kural hkim olur. Gemiler Kara Afrikadan insan tar Amerikaya.. Hristiyanlk hogrs ile yerlilere yaklaan Beyaz Adam, sa isimli gemi ile Amerikaya tad insanlar sahiplenir. Tanmaz mlkn yannda tanan mlk (Klelik) devri balar.
ve Mami =Anne diye seslenir. Bu siyah ocuu gren iveren ev sahibi, kadnn iine hemen son verir. Anne ve byk ocuklar bulduklar ite alp be on kuru kazanmaya bakarlar. Gn olur be kurular olmaz. Hayat artlar da hi kolay deildir. Byle zamanlarda anneleri bir tencere HNDBA aac yapra kaynatr. Onu yerler.. Bunu duyan arkadalar okulda Malcolmu Pimi ot yiyenler diye kzdrrlard. Bazen de ocuklar Lansinge giderler, frndan be sente bir uval kuru ekmek alrlar, anneleri kuru ekmeklerden yle eit yemekler yapard ki, kaparak yerlerdi. Annemiz, bayat ekmeklerle ok deiik yiyecekler yapabiliyordu. Domatesle ekmei kaynatnca bize yemek oluyordu. Yumurtamz varsa pide bal yapard. Ekmek tatls yapard. Bazen iine zm koyard. Ekmei etinden kat kat fazla olsa da hamburger yediimiz olurdu. ou ekmekten yaplm yemekleri bir solukta silip sprrdk diye anlatr. Artk on yana gelmi olan Malcolm kardeleri ile babalarndan kalma 22 kalibrelik tfekle tavan avna giderler, vurduklar tavan yoldan geenlere satarlar. O gnlerini yle anlatyor: Hzla byyp geliiyordum. Bu gelime kafaca deil bedence daha oktu. Ben byle evden uzak kala kala, konu komunun eiini andra andra, dkknlardan ufak tefek eyler yrte yrte, bydke, isteklerimi elde etmede daha saldrgan oluyordum, sabrsz oluyordum, hrsla byyordum. Babann ldrlmesinden sonra ailenin orta direi olan anne de yklmak zeredir. Madde-
Bir ocuk Yetitir

Sekiz ocuklu bir ailenin olu olarak Malcolm dnyaya gelir. Anne temizlik iilii yaparken evlerde, Baba Hristiyan Baptist vaizidir. Zencilerin hibir zaman Amerikada zgrle ve bamszla kavuamayacana inanr. Bunun iin Siyahlar Amerikay brakp hemen kendi vatanlar olan Afrikaya dnmelidirler. Kendini siyahlar aydnlatmaya adayan siyah adam vaaz ve konumalar sebebiyle her yerde tedirgin olur. Rahatsz edilir, evi bark yaklr, yklr, srekli yer deitirir.Ve baba suikaste urar.
Hayat Uurumda Balar

Baz insanlar iin hayat uurumda balar, ancak bu hayat Malcolm iin daha engebeli ve daha korkun olacaktr. Annesi Bat ndianada dnyaya geldii iin renk olarak beyaz kadnlardan bir fark yoktur. Artk oturduklar yerin yaknndaki kasabaya gidiyor ve orada ev temizliyordur. Bir gn ocuu bir ey sylemek iin annesinin alt eve gelir
44
portre
1948de
Corcord hapishanesine nakledince aabey
Philibertten bir mektup ald. Siyah adam dinini kefetti. diyordu. Abisi Reginatd ise mektubunda Malcolm, sakn domuz eti yeme ve artk sigara ime. Hapisten nasl kurtulacan sonra sana anlatrm diyordu.
ten ve ruhen hastadr. Ve anne akl hastanesine gnderilir. Annenin ocuklara bakamayacana karar veren Aile Refah Kurumu ocuklar ocuk Esirgeme kurumuna ya da evlatlk olarak ailelere vermek zere alkoyar. Anne ise akl hastanesine gnderilir. Anlaabildii iyi bir ailenin himayesine verilen Malcolm, okumaktan holanmaya balar. Snfnn en alkan rencisi olur. kinci dnemin banda Malcolmu ok seven ngilizce retmeni onu beyazlarn ounluundaki snfa Bakan seer. Bir gn ba baa kaldklarnda retmeni; Artk byyorsun, ne olmak istiyorsun? diye sorunca Malcolm; Avukat olmak istiyorum.
der. Bu cevap karsnda aran retmeni: Biraz gereki olmalsn. Sen bir zencisin. Bunun iin doru dnmelisin. Marangoz olmay niin dnmyorsun? der. Daha dne kadar renginden dolay siyahlar otobse almayanlar, ya da arka kapdan arkalara oturtturanlar; imdi kalkmlar dnyaya insan haklarn retmeye kalkyorlar. ok yazk. Malcolm onbe yanda okuldan ayrlr. Kendini tamamen ie verir. Ailesine yardm etme, geindirme sorumluluunu yaarken Bostonda ayakkab boyacs Shorty ile tanr. Ondan geinmenin btn srlarn renir ok para kazanmaya balar, Esrarla, eroinle, alkolle tanr, kullanr.
DKAB BAKI
45
dosya
Bir ara Boston- Newyork arasnda ileyen trende temizlik ii yapar. Malcolmun genlii bizim hi dnemediimiz bir genliktir. Tren yollarnda alrken adeta zencilerin mahallesi olan Harlemi tanr. Orasn ok sever. 1942 ylnda 17 yanda iten atlnca bir barda ie balar. ini ok sever. e hi ge kalmaz. Bu bar onun deyimiyle bir mektep olur. Buras; hrszlarn, esrar satclarnn, kadn pazarlayclarnn, ksaca her trl dmencilerin urak yeridir. Esrarl sigara satmaya balar. Stoklar yapar. Artk Harlemde viski ve uyuturucu kaakln
te byk hizmetler yapacan anlatr. Askerlik pusulas gelince en acayip zoot elbisesini giyer, salarn kmzya boyatr, dikenli al gibi kvrttktan sonra askerlik ubesine gider srada bekleyenlere aldr etmeden bararak ieri dalar, herkesin nne geer, grevli komutana Hadi koum benim iimi hemen bitir. Ben asker olmak, general olmak istiyorum. Dmanlarn kafasn yaracam, ortasndan ikiye ayracam. diye barr. Sraya alrlar bekledii mddete ayn eyleri sylenir. Psikiyatri kliniine gnderilir. Sonra kendisini muayene eden psikologun kulana eilerek; Bak babalk! Ben gneye gideceim. Zencileri rgtleyeceim, ne kadar fellah varsa ldreceim. der. Bunu duyan doktorun elinden kalem der. Bylece askerlikten yrtar.
Bir Hayal Kur

O zamanlar Amerikada zenciler niversiteyi de bitirseler ayak ilerine veriliyordu. Hastanelerde hizmetli, devlette temizliki olabiliyordu. Bunu bilen zenciler dmen evirme yollarn seiyorlard. imdiye kadar hayat dmencilerin, esrarkelerin, kumarclarn, piyangocularn arasnda geen Malcolmun hayali, Amerikadaki zenciler gibi en iyi hrszlk etesini kurmak ve bylece geinip gitmek. Bostona gider, iki beyaz kz ve erkekten oluan hrszlk etesini kurar. Kzlar belirlenen zenginlerin evlerine gidiyorlar, evlerin plann karyorlar, kymetli eyalar belirliyorlar, geriye plan uygulamak kalyordu. ler ok iyi gidiyordu. Malcolm, bir gn aldklar bir saati beendi. Alkoydu. Fakat saatin bir ta dmt. Antika idi. Tamirciye gtrd. Saati iki gn sonra gelmesini syledi. Tamir parasn ald. Polisler bastrd. Yakaland. Yaplan aramada bir ok kymetli eyalar; Krkler, Mantolar, mcevherler ve bir silah ele geti. 1946 da arkada Shorty ile bileklerine kelepe vuruldu eyalet hapishanesine atld. Yirmi bir yan doldurmamt. lk gnler ok skntl geiyordu. Alkanl olan uyuturucu bulamyor. Azna gelen kfrleri savuruyordu. Cezaevinin psikiyatrisi ilgilenmeye balad.. Papaz geldi, o da olmadk ar kfrleri duydu. Hcreye girdiinde avaz
iine dmtr. Polis peine der. Daha nce tant ve ayakkablarn boyad Orkestra grubu ile dolaarak Trenlerde seyyar esrar satcl yapar. O gne kadar seyyar esrar satcsna rastlanmamtr. Ani bir kararla eroin satcln brakr. Amerikal tm zenciler gibi askere gitmek istemez. Irk beyazlara hizmet btn zencilere zldr. Bazlarnn yaptnn aksine bir yol izler. Her gittii yerde askere gitmek istediini haykrarak syler. General olacan, memleke46
portre
kt kadar baryor, ncile ve Tanrya kfrler yadryordu. Onun iin Cezaevindekiler ona blis adn taktlar. Bir gn Bimbi diye biri yanna geldi. ok kitap okuyan ve ok gzel konuan biriydi. Onunla konutu. Malcolm artk kitaba ve Tanrya kfretmemeye balad. 1948 de Corcord hapishanesine nakledince aabey Philibertten bir mektup ald. Siyah adam dinini kefetti. diyordu.Abisi Reginatd ise mektubunda Malcolm, sakn domuz eti yeme ve artk sigara ime. Hapisten nasl kurtulacan sonra sana anlatrm diyordu. Bunlar hapisten kurtulmann bir yolu olarak dnd ve abisinin yazdklarna uymaya karar verdi ve onun gelecei gn drt gzle beklemeye balad. Malcolm, bil bakalm, akla hayale gelebilecek her eyi, bilinebilecek her eyi bilen insan kim olabilir? Her halde Tanr gibi bir ey olabilir dedi Malcolm. Reginald anlatmaya devam etti; Her eyi bilen bir insan var, Tanr bir insandr, ad da Allahtr (Haa) dedi kardei. Allahn 360 derece ilmi olduunu, bu ilmin btn ilimleri kuattn, eytann sadece 33 derece ilmi olduunu ve buna da Masonluk denildiini syledi. Ayrca eytann da bir insan olduunu ve btn beyazlarn eytan olduunu anlatt. Bunun zerine Malcolmun akl karma kark olmutu. zellikle ailesine zulmeden beyazlar bir erit gibi gzlerinin nnden geti, kardei hakl idi. Newyorktaki polisler, beyazlar, zellikle Avukat olmak istediinde neden marangoz olmay dnmyorsun diyen en sevdii ngilizce retmeni.
okumaya balar. Tm kt alkanlklar sigara dhil brakmaya sz verir. Hcre hapsinde kald uzun sreleri okuma alkanl ile geirir. Malcolm, Norlfok hapishanesine gider. Herkesin kendine ait bir odas olan modern bir yerdir. Nefret kusan gardiyanlarn yerini eitimci gardiyanlar almtr ve modern bir ktphanesi vardr. Buna ok sevinir. Mahkmlarn istedikleri kitab okuyabilmeleri ayr bir sevin kayna olur. Burada be saat uyur bunun dnda gece gndz kitap okur. Gece klar kapansn sz ona kbus gibi gelir, pencereden szan kla okumaya devam eder. Bilmesi, renmesi gereken ok ey vard. Kendini bilmiyor, gemiini, atalarn bilmiyordu. Kardei Reginald geldiinde ona kim olduunu bilmiyorsun? Bitip tkenmez hazineleri olan, krallar, medeniyetleri olan bir rktan geldiini ne yazk ki bilmiyorsun. eytan olan beyazlar bunu senden gizledi. Asl soyadnn ne olduunu bile bilmiyorsun, ana dilini bilmiyorsun. Beyaz eytan btn bu gerek bilgileri senden aldlar Anayurdundan koparp getirdiler, kle yaptlar. eytanlarn kurban oldun. demiti. Bu okumalar dncelerinin ve gelecekte yapaca konumalarnn alt yapsn oluturmutu. Dierlerinden farkl olarak bu cezaevinde mahkmlar arasnda mnazaralar dzenleniyordu. Bunlara katlmaktan zevk alyordu. O sralar insan iin en zor olan, fakat en byk olan, etrafn epeevre kuatm olan gerei, tek gerei kabul etmek zereydim. slam kabul etmeye hazrdm. Diyordu. Belki de bunu beyaz eytana bir tepki olarak kabulleniyordu. Zira Elijan Muhammed tam bir rk Mslman idi. Irklk ne knca Zenciler Mslman oluyordu. Burada dou ve bat felsefesini okudu. ok ey rendi. Beyaz tccarlarn koloniler kurarak Afrika lkelerine saldrn, Haa sann ruhuna uygun olarak inanmadklarn, iten pazarlkl yaklatklarn, azizce grnerek insanlara saldrdklarn rendi. Beyaz eytan kendi menfaatleri iin Hristiyanl bunlara alamt. Bu Hristiyanlk, kleci efendisi gibi sar sal, soluk benizli, mavi gzl tanrya tapmalarn salk veriyordu.
Bir Sevda Atei Yak

Kendisini deitirmesini bilenler, evreleri ile birlikte toplumlar da deitirirler. nsanlk tarihi ok isimlerden bahseder, lider olarak, nder olarak kendi hayatna yn vererek, etraf etkileyen..Tarihin akn deitiren isimler ynnden ise ksrdr. Abisinden ald bir mektupla dnmeye, derken
DKAB BAKI
47
dosya
Ona devaml mektup gnderen Elijan Muhammed siyaht. Bir iftlikte dnyaya gelmiti. nsan suretine girmi tanr ile tanm onun grevini slenmiti. Allahn mesajn kuzey Amerikadaki zencilere iletmekle grevlendirilmiti. Cezaevine gelen bir papaz ilahiyat dersi vermi, dersin sonunda sorular almt. Malcolm ona Pavlosun rengi ne idi? Siyaht elbette. nk o bir brani idi ve esas braniler soyundan gelenler siyah idi deil mi? diye sorduunda Evet cevabn alm, Ya sann rengi ne idi, O da brani, yani siyah deil mi?deyince ilahiyatc Evet sa esmerdi. Peki yleyse kiliselerde ki btn resimlerde sa beyaz izilmi, bu resimler gerei yanstyor mu sizce ? deyince lahiyat Bu konuda baka bir ey syleyemem diyerek kp gitmi. Malcolm X, niversiteyi Harlem sokaklarnda okuduunu ve doktora tezini de hapishanede tamamladn syler. Hissettii okuma aln cezaevinde giderir. Doymak bilmeyen bir ihtirasla hapishane ktphanesinde ki kitaplar teker teker okur. Bir insann dnmeye ihtiyac varsa gidecei en iyi yer niversiteden sonra hapishanedir. der. renme isteinin aresiz ve zmsz olmadn anlatr.
yeni ktaya ayak basarken, btn hedefi yeralt ve yer st zenginliklerini doyumsuz ihtirasna yem ederken, siyahlarn emeinden menfaat salamak iin kurbanlar aramtr. Hzl bir sokak serserisi olarak girdii hapishaneden Amerikada gelimekte ve yaylmakta olan SLAM anlaynn etkili ve ateli bir savunucusu olarak kar. Artk yeni kimlii Mslmandr. Beyaz adamn verdii Little soyad ona, rk olan beyaz adama aidiyetini, smrldn ve kleliini ifade ettii iin ondan bir elbise gibi soyunmak ister. Hakir pis kle olarak altrlan atalarnn gerek kimliini ve soyadn bilmedii iin bilinmezlii ifade eden Xi seer. Artk The Black Mslim - Siyah Mslmanlar rgt- ikinci adam ve nde gelen hatibi olmutur. Fakat o zamanlar Siyah Mslman Hareketinin fikirlerini slam inanlaryla rttrmek mmkn deildir. slamla badamayan bir dnceye sahiptirler. ncelikle rkdrlar. Tm beyazlar dman kabul ederler. kinci olarak rgte hakim olan anlay Kuranda ad geen Peygamber Muhammed, rgt Lideri Elijan Muhammeddir. Ve Allah Onu insanla tekrar gndermitir diye inanrlar.
Hakikati Syle Ve Bir z Brak

1964 ylnda HACCA giden Malcolm X, gerek slam la tanr. Her meslekten, her snftan, her renken, her cinsten, her sosyal snftan beyaz ve siyah Mslmanlarn Allah huzurunda eit olduklarn, ayn safta omuz omuza saf tuttuklarn grnce arr, dehete der. Smrnn yuvas olan ABDde siyahlarn ve kzlderelilerin grd zulmleri, kendisinin ve ailesinin ektii bask ve zulmleri, insan yerine koyulmamay yaayan Malcolm X, Allahn evi Kabede mavi gzl, siyah sal, beyaz derili, siyah derili
Hidayete Adm Adm

1952 ylnda 27 yanda hapishaneden kt. Arnm bir Mslman olma yoluna girdi. Kardeinin evinde farkl bir yaam buldu. Ayakkablarn kararak girdii kardeinin evinde tvbe etti ve kardeinin rehberliinde ilk gusl abdestini alarak yenidnyasna adm att. Dnyada Hak-Batl mcadelesinin yannda, beyaz-siyah savalar da yaanm, yaanmaktadr. Akll olduunu hkmranl ile ispatlamaya alan beyaz adam; Amerikann kefi ile
48
portre
bir biriyle kol kola, omuz omuza ve yrek yree olduklarn grnce arr. Dnen adam sonunda slamla emperyalizmin bir birine zt olduunu mahede ederek renir. z slamla tanan Malcolm X, yeniden ve sahih bir tvbe ile Allaha ynelir, ismini de ikinci defa Malik Elahbaz olarak deitirir. Artk yeni bir kiilikle yepyeni bir dnyaya girer. Komu Mslman devletleri ve atalarnn yurdunu tanmak ister.Hactan yazd bir mektupta Burada bu kutsal topraklarda Hz.brahim in, Hz. Muhammedin Kutsal Kitap Kurann sz ettii dier Peygamberlerin evindeyim. Daha nce de bu kadar iten bir konukseverlii, btn insanlar her renkten ve rktan insanlar karde yapan bir ruhun varlna ahit olmamtm. Geen haftadan beri etrafmdaki her renkten, Mslman; insanlarn davranlar karsnda nutkum tutuldu. diye yazar. Kahirede yapt bir konuma da bir Mslman olarak yer yznde Allahn huzurunda secde etmeyen bir tek fert kalmayncaya kadar slamn hakim klnmas yannda kendimi grevli hissetmekteyim. der. Nijeryada OMAVAL (yuvaya dnen ocuk) adn verirler. Gnlden sevgi gsterirler. Mekkeden hanmna yazd mektupta nanmayacaksn ama tenleri beyazdan da beyaz adamlarla ayn bardaktan su itim, ayn tabaktan yemek yedim. HEPMZ BR KARDETK. Ben artk rk bir Mslman deilim. Gerek Peygamberimiz olan Hz. Muhammed rkl yasaklamtr diyordu. Amerikaya dnnce slami tevhidi aklamaya, Elijan Muhammedin sahtekrln anlatmaya alr. Elijan Muhammedin olu Wallace D. Muhammedle birlikte Amerikan slam Misyonu adl rgtn kurarlar. Ksa zamanda Amerikada slam Cemaati haline gelir. Diplomalar devlet tarafndan tannan okullar aarlar, Kuran ve Arapa eitimi salarlar. Artk Amerikada Mslman denilince zellikle siyahlar arasnda Malik El-ahbaz akla gelir. Amerikan polisinin bir zenci Mslmana yapt
yanl davran grnce mdahale eder, ksa zamanda arkasna toplad kalabalkla karakolu basar, tutuklu olan arkadalarnn yerinin hapishane deil, yaralarnn sarlmas iin hastane olduunu syler. Arkasndaki kalabal gren polis istediini yapar. Fakat gelecek iin tehlike olduunu da not eder. 21 ubat 1965 de Newyorkta bir toplantda tebli konumas yapmak iin krsye gelir, ilk sz Selamn aleykmdr. Dinleyenler hep birlikte Ve aleykm selamderken oluan cokunun iinde FBI tarafndan ehid edilir. nsanln akn deitirenler, toplumun kurtuluu iin kendilerini feda edenlerdir. Malcolmun cenazesini evinde 22 bin Mslman ziyaret etmitir . slami usullere gre topraa verilmitir.Birka ayda yzyllk mcadele rnei verir. Tata iz brakr. Amerikada bugn 8 milyon civarnda Mslman nfus vardr. 11 Eyll saldrsndan sonra Mslman olanlarn says daha ok artmtr. Yllk Mslman olanlarn says iki katna km, geen yl 50 bin civarnda kii Mslman olmutur. Malcolm Littleden Malik el-ahbaza giden hayat izgisi, mcadelesi ve ahadetiyle, dneminde yaanan birok imanszlk hastalnn tehisine rnek olmu bir kiidir. Cahillikten kopuu, hakikati buluu ok badireli olmu. Serserilikten, hrszlktan ve uyuturucu tutkusundan ayrlarak Hac ibadeti ile slamn evrensellii iinde ahadete hazrlanm ibretli bir yaamdr Onun hayat. En gzel t rnek olmaktr. Asl azmaz. ahsiyetler deimez. Deerler amaz. Ama inanlar deiebilir. Kfrde nde giden niceleri hidayete erdikten sonra da lider ahsiyetler olmulardr. El Hac Malik El ahbaz da byle bilinmesi, hayatndan ibret alnmas gereken bir ehittir. Vahinin duasn hatrladm; Benim vesilemle Hz. Hamzaya ahadet erbetini iiren Allahm; Onun klc ile beni Kafir olarak Cehenneme gndermediin iin sana sonsuz krler olsun. Ruhu ad olsun. Makam Cennet olsun.
DKAB BAKI
49
dnce
Yaz Kuran Kurslar: Yeniden Yaplanma in Bir Model

Gkhan ERENOLU
gerenoglu@gmail.com
zrlanan mfredat ve klavuz kitap, Kuran kursu reticilerine ek ders creti verilmesi ok nemli gelimeler salam olsa da bunlar yeniden yaplanma iin yeterli admlar deildir.
Yaz Kuran Kurslarnn Amac Ne Olmal?
4 Temel dini bilgileri ksa srede kazandrmaldr. 4 Kalc dini renmeyi, yani dini bilgilerin yaantya dklmesini salamaldr.
4 Kursa gelen her talebenin bir daha devam etmeyebileceini dnerek en iyi ve kalc eitimi uygulamaldr. 4 ocuklarmza dinin ve caminin hayatmzdaki nemini kavratmaldr. 4 ocuklarmza dinimizin sevgi ve kardelie verdii nemi, salad ortamla yaayarak grme imkan sunmaldr. 4 Kursa gelen bir ocuun en az sene devamn temine almaldr. 4 ocuklarmzn bo zamanlarn faydal bir ekilde deerlendirmesi iin kursa geldiklerini dnerek eitli sosyal etkinlikler planlamaldr. 4 Kurs grmeye gelen btn insanlara kaplarn aarak caminin tm toplumun ortak mekan olduunu kavratmaldr. 4 Seviyeli ve kaliteli bir eitim vererek gelen btn rencileri memnun etmelidir. 4 rencilerin gnll olarak bu kurslara gelmi olmasnn farknda olarak din eitimini en modern yntemleri kullanarak vermelidir.
Yaz Kuran Kurslar toplumumuzun her kesimine din eitim ve retimini gtrebileceimiz en yaygn yaplanmadr. Temel din eitiminin verildii ve verilebilecei, insanlarn Kuran- Kerimi ellerine ilk aldklar yerdir. Milyonlarca rencinin sadece dini renmek amacyla ayn anda bir araya geldii bir eitim kurumudur. Din eitimi ve retimi Yaz Kuran Kurslarndan bamsz dnlemez. lkemizde 015 ya aras ocuklarmza din eitimi veren bir rgn eitim kurumu bulunmamaktadr. Sadece bu adan baktmzda bile Yaz Kuran Kurslarna ne denli ihtiyacmz olduu ortadadr. O halde, zorunlu eitimin sekiz yla karlmasndan itibaren Yaz Kuran Kurslar yeniden ele alnmal ve yeniden yaplandrlmalyd. 1998 ncesinde mam Hatip okullarnn altnc snftan balyor olmas din eitimi ihtiyacn bir lde karlamaktayd. Ancak u anda 0-15 ya ocuklarna Kuran retimiyle beraber din eitimi verecek baka bir messesenin bulunmamas Yaz Kuran Kurslarnn yeniden yaplandrlmasn ve slah edilmesini gerektirmektedir. Diyanet leri Bakanl baz almalarla rnein Yaz Kuran Kurslar iin ha50
Yaz Kuran Kurslarnn nemi
4 Yaz Kuran Kurslar bir ok ocuun ilk Kuran-

Kerim eitimini aldklar yerdir.
4 Toplumumuzda Kuran- Kerim okumay bilenlerin ou Kuran okumay yaz kurslarnda renmilerdir.
dnce
Yaz Kuran Kurslarn bir

messese olarak grmek ve sorumluluu, baka kimseye atmadan stlenmek durumundayz. Yazdklarmz sadece diyanet tekilatna veya sivil toplum kurulularna ynelik deildir. Din eitimiyle iie olan tm insanlarmzn ve hayrseverlerimizin de sorumluluu vardr.
4 Yaz Kuran Kurslar daha sonraki yaantlarnda yeterli dzeyde din eitimi alma imkn olmayan kimselerin asgari dzeyde dini bilgileri rendikleri yerlerdir. 4 ocuklarmzn dine, din grevlilerine, camilere ve Kuran- Kerime baklarn etkileyen ilk meknlar yaz kurslardr. 4 Yaz Kuran Kurslar ocuklarmzn ilk dini deneyimlerini yaadklar kurumlardr. 4 lkretim okullarnda iki senede, liselerde senede verilebilecek eitim bu kurslarda bir yazda verilebilmektedir. 4 Bir ok insanmz ocukluklarnda yaz kurslarnda edindikleri bilgilerle dini yaantlarn srdrmektedir. 4 ocuklarmz yaz tatilini bu kurslar sayesinde bo geirmemekte, baboluktan kurtulmakta ve eitli etkinlikler sayesinde toplumsallamaktadr. 4 Yaz Kuran Kurslarnn cami merkezli yaplmas, edinilen bilgilerin uygulamal olmas din eitiminin kalcln pekitirmektedir. 4 Kurslara gelen ocuklarmzn gnll olduklarn dndmz zaman halkmzn Yaz Kuran Kurslarna ne kadar nem verdikleri daha iyi anlalacaktr. 4 Btn bunlarn yannda yaz kurslarnn ne kadar nemli olduu yazn camilerimizde oluan renci younluundan da anlalabilmektedir.
Yaz Kuran Kurslarnn Hedef Kitlesi
ve bir reticinin banda 80-100 talebenin toplanmas hocay olumsuz davranlara itmektedir. Cami cemaati kurs vesilesiyle oluan kargaadan rahatsz olmakta ve ocuklara kar olumsuz tutum sergilemektedir. Halbuki gnll olarak Kuran ve dini renmeye gelmi olan, en azndan camiye ve dine sevgisini gsteren ocuklarmzn kursu brakmalar biz din eitimcileri iin ok ac bir durumdur. Geleceimizi ina edecek olan camilerimizin ocuklar zerinde byle olumsuz izlenimler brakmasnn hesabn kim verecektir? Diyanet leri Bakanl ve sivil toplum kurulular kurs mekanlarnn dzenlenmesi ve retici ihtiyacnn karlanmas iin acil eylem planlar hazrlamaldr. Bir ok lkede renci bulmak iin eitli vesileler aranarak hizmetler yaplrken, lkemizde varolan rencilerimize din hizmetini gtrememek, onlarn cami kaplarndan geri dnmelerine sebep olmak bizim vicdan azab duymamza sebep olmayacak mdr? Yaz Kuran Kurslarn bir messese olarak grmek ve sorumluluu, baka kimseye atmadan stlenmek durumundayz. Yazdklarmz sadece diyanet tekilatna veya sivil toplum kurulularna ynelik deildir. Din eitimiyle iie olan tm insanlarmzn ve hayrseverlerimizin de sorumluluu vardr. Bizce, Kuran Kurslarndaki retici ihtiyac HL meslek dersleri ve Din Kltr ve Ahlk Bilgisi retmenleri tarafndan giderilmelidir. Diyanet tekilat ve vakflar hazr yetimi ve pedogojik formasyon sahibi bu kitleyi yaz kurslarnda istihdam etmelidir. retmenlerin yaz aylarnda bu i iin kullanlmalar kurslar iin byk bir imkndr. Yaz Kuran Kurslarn yeniden dnrken nemli unsur karmza kmaktadr: Mfredat, retici ve Mekn. Kurslarmz bu unsurdaki
4 Kurslarn kaps herkese ak olmakla beraber

hedef kitlesi ilkretimde okuyan ocuklar olmaldr.
4 Din eitiminin batda bile artk anasnfndan

balad bir zamanda yaz Kuran Kurslarna balama ya da 6ya indirilmelidir.
Yeniden Yaz Kuran Kurslar

Yaz Kuran Kurslarnn nemle zerinde durulmas gereken bir kurum olduu artk hepimizin malumudur. Yaz gelince camilerde biriken renciler herkesin dikkatini ekmektedir. zellikle byk ehirlerde camiler ve cami grevlileri karlatklar youn ilgiye cevap verememekte, kursa gelen talebelerin yars ilk hafta sonunda kursu brakmaktadr. ok sayda rencinin bavuru yapmas
DKAB BAKI
51
dnce
aksaklklar ele alarak gzden geirecek ve her bir alann slah iin nerilerde bulunacaz.
Yaz Kuran Kurslarnda Mfredat Meselesi

Yaz Kuran kurslar iin iki sene ncesine kadar DB (Diyanet leri Bakanl) tarafndan nerilen ve gelitirilen ortak bir mfredat sz konusu deildi. ki yl nce bu ihtiya gelitirilen bir mfredatla giderilmitir. Ancak yaplan uygulamalar mfredatn birok ynyle aksadn gstermektedir. DB tarafndan gelitirilmi olan mfredat sanki rgn eitim kurumlar iin hazrlanm ideal bir almadr. Ad zerinde yaz kuran kurslar rgn eitim kurumu deil, kstl sreli mevsimlik bir faaliyettir. YKK mfredatnn akademisyenler tarafndan yazlm olmas, kurs mekan ve reticilerinin durumlarnn dikkate alnmamas uygulamada bir ok skntya yol amtr. YKK (Yaz Kuran Kurslar) mfredat rencilerin zeka geliimine gre seviye gruplar ayrmn deil bilgi dzeyine gre seviye ayrmn n grmektedir. Halbuki Kuran eitimi ile dini bilgiler eitimi farkldr. Bilgiye gre ayrm Kuran dersi iin geerli olabilir fakat dini bilgiler dersleri iin geerli olamaz. nk dini bilgiler retimi on yandaki ocukla on be yandaki ocua farkl uygulanmaldr. Burada kastedilen deiik bilgilerin retilmesi deildir. Ayn bilgileri farkl anlay seviyelerine, farkl arlk ve metotlarla retmeliyiz. On yandaki ocua da slamn artlarn reteceiz onbe yandaki ocua da, fakat ikisine de ayn metni retemeyiz. rencilerin ka sene art arda yaz kurslarna gelecei belli deildir. Onlarn, dini bilgilerin bir ksmn rendikten sonra dier ksmn renmeleri iin bir st seviyeye gemelerini beklemek yanltr. Halbuki her renciye temel dini bilgilerin hepsi, ana hatlaryla, ya seviyelerine uygun olarak retilmelidir. Ya ilerledike ayn konulu bilgiler daha gelitirilmi olarak retilecektir. Bylece renci yatlaryla beraber okuyacak ve anlayabilecekleri dersleri grecektir. Kuran- Kerimin kraati ve ezber retimine gelince; bu alandaki gruplandrmalar rencilerin bilgilerine gre yaplabilir. nk burada somut
52
renme sz konusudur. Daha nce renmi olanlar veya daha ok alanlar, ayn yata bile olsalar ilerleyecektir. Kraat ve ezberde ilerleyen rencileri yalar kk diye bekletmenin de anlam yoktur. DB tarafndan hazrlanan bu mfredata eletirilerimizin temelinde, dikkat edilirse hep ilevsellik ncelenmitir. Anlattklarmz kurslarda uygulanabilen ilerdir. Henz renci istikrar bile salanamayan kurslarda rgn eitimde kullanlabilecek bir program uygulamaya kalkmak verimi artrmak yerine drecektir. Bu mfredat Yaz Kuran Kurslar tarihinde bir dnm noktasdr. Artk kurs meknlarnn dzenlenmesi, reticilerin yetitirilmesi ve ders kitaplarnn hazrlanmas gndemdedir. DBnn btn bunlar dndne ve gerekeni de yapmaya altna eminim. Ancak mfredatta grlen eksikliklere dmemek iin iin iinden gelen insanlarn bu almalar yapmas gerektii grlmektedir.
Yaz Kuran Kurslarnda retici Meselesi

Modern eitimin balamasyla okullar camilerden uzaklat. Cami evresinde gelien slam eitim retim modelinin ortadan kalkmas ile camiler sadece ibadet edilen mekanlar haline geldi. Diyanet tekilat camilerin ibadet ilevini organize etmek iin imam ve mezzin dnda grevli tayinine ihtiya duymad. Yllardr imam ve mezzinlere yaz kursu yaptklar zaman bir cretin denmemesi aslnda onlarn grevinin kurs yapmak olmadn da gstermekteydi. Ancak durum byle deildir. Yaz Kuran kursu yapmas iin grevliler tayin edilmedike cami grevlileri, kanuni mecburiyetleri olmasa da kurslar kendileri yapmaldr. Kuran kursu yapan grevlilere ek ders creti denmeye balanm olmas bunu ifade etmektedir. Camilerde yaz kuran kurslar reticilii iin ayr grevlilerin atanmas yakn zamanda sz konusu deildir. mam ve mezzinlerin lahiyat mezunu olmas da uzun yllar alacak bir meseledir. Yaz Kuran kurslarndaki retici an gidermek iin dardan insan istihdam edilmelidir. mam Hatip mezunlar hatta rencileri, lahiyat fakltesi renci ve mezunlar retici ihtiyacn karlayacak kaynaklardr. Fakat bizce en nemli kaynak ret-
dnce
menlerdir. Eer Din Dersi ve HL meslek dersleri retmenleri Yaz Kuran Kurslarnda grevlendirilirse, ki saylar binlercedir, hem saysal ihtiya giderilecek hem de nitelikli retici istihdam edilmekle verimlilik arttrlacaktr. Kuran kurslarndaki retici meselesini zmek sadece mftlklerimizin ii olmamaldr. retmenlerimiz bu konudaki istek ve arzularn gerekli makamlara beyan etmelidir. midimiz odur ki, din grevlilerine verilen ek ders creti yaz kurslarnda grev alan retmenlere de verilir. retici ihtiyacna en kalc zm herhalde bu ekilde salanabilir.
Yaz Kuran Kurslarnda Mekn Meselesi

Yukarda da deindiimiz gibi camilerimiz eitim retim ilevini yitirdii iin kurs yaplabilecek uygun meknlara da sahip deiller. Kurslar genelde namaz klnan mekanlarda ve rahlelere oturmak suretiyle yaplmaktadr. Hlbuki rencilerimiz modern okullarda snf sistemi ve sralarda ders grmektedir. Onlar camilerde diz st oturmaya mecbur brakmak uygun deildir. Camilerimizde de derslikler oluturmalyz. Derslik oluturulmadan yaplan derslerde snf hakimiyeti de salanamamaktadr. reticiler rencileri kontrol edememektedir. rencilerin ibadet mekanlarn rahat kullanmas cemaat tarafndan ho karlanmamakta, ocuklar ok kere cemaatin olumsuz tutumlarna maruz kalmaktadr. Her cami, sadece yaz iin bile olsa kurslar iin derslikler oluturmaldr. Hatta okul dneminde hafta sonu Kuran eitimi yaplabilecei gibi okula giden rencilere ettler de yaplabilir. Ayrca ya ilerlemi insanlara kurslar alarak bu snflardan istifade edilebilir. Dolaysyla oluturulacak snflar bo yatrmlar olmayaca gibi yaz kurslarnn kalitesine de byk katk salayacaktr.
Yaz Kuran Kurslarnn Yeniden Yaplandrlmasnda Dikkat Edilecek Temel lkeler
4 DB tarafndan hazrlanan mfredat gzden

geirilip uygulanabilir hale getirilmelidir.
4 YKK mfredat ilkretim din dersi mfredat da incelenerek ele alnmal, ilkretimdeki dersler ile YKKlarndaki dersler birbirini ta-
mamlayc olmaldr. 4 YKK retici klavuz kitabnn yannda ders kitaplar da hazrlanp rencilere datlmaldr. 4 Yaz kurslarna kaytlarn alt yandan itibaren balatlmas iin gerekli resmi dzenlemeler yaplmaldr. 4 renciler yalarna gre seviyelere ayrlmal ve bu erevede seviye grublar oluturulmaldr. 4 Camilere, lahiyat mezunu imam atamalar fazlalatrlarak kurslarda retici kalitesi de arttrlmaldr. 4 Mevcut cami grevlileri kurslar ncesinde uzmanlar tarafndan verilen seminerlere tabi tutulmaldr. 4 Dardan grevlendirilecek reticiler de seminerlere tabi tutularak grevlendirilmelidir. 4 retici ihtiyac devam ettii srece din eitimi alm birok insan YKKlarda grev almaya tevik edilmelidir. 4 HL ve DKAB retmenlerinin YKKlarda grevlendirilmesi iin onlara da ek ders creti denmelidir. Gereken dzenleme bir an nce yaplmaldr. 4 Camiler kuran kurslarna hazrlanmal ve cemaatin olumsuz tutumlarnn nne geilmelidir. 4 Camiye kurs iin gelen hibir renci geri evrilmemelidir. 4 Her cami derslik sistemine gemeli ve gereken ara gereleri hazrlamaldr. 4 Derslikler cami mtemilatnn dnda olmamal, renciler devaml cami ile i ie bulunmaldr. 4 Grsel malzemelerin kullanlmas iin snflarda teknik altyap hazrlanmaldr. 4 YKK sadece bilgi verilen bir kurum olmamal, rencilere ok eitli sosyal etkinlik imkanlar sunmaldr. 4 reticiler velilerle yakn temasta bulunmal, veli toplantlar yaplmal, rencilerin devamszlklar ailelerine bildirilmelidir. 4 YKK reticileri kendi aralarnda zmre yapmal, daha iyi ve kaliteli bir eitimin yaplabilmesi iin gereken nlemleri kendileri almaldr. 4 Ders giri k saatleri namaz vakitlerine gre ayarlanmaldr.
DKAB BAKI
53
paylam
Dnce Fabrikas
Materyal Gelitirme Komisyonu
Eyll ayndan bu yana srdrdmz almalarmz her geen gn bizlere yeni tecrbeler kazandryor. Sivil Zmre Toplantsndaki paylamlarmzda, DKAB retmenlerimizin proje ve performans devleri konusunda da farkl fikir ve rneklere ihtiya duyduklarn ve bu konuda almalara ihtiya olduunu anladk ve bu alanda almalarmz younlatrmaya karar verdik. Ayrca nitelerle ilgili drama yazlmas, hikyeler derlenmesi ve rencilerimizin seviyesine uygun kaynak listesi hazrlanmas gibi almalar da srdrmekteyiz. Her grupta katks
olabilecek arkadalarmz aramzda grmek ve onlarn tecrbelerinden faydalanmak isteriz. 8. Snfn 1. nitesiyle ilgili gelitirilmi etkinlik rneklerinden bazlarn daha sizlerle paylamak istedik. Sizlerin de bildii gibi, rencilerimizin peygamberimizin ahlakn kendilerine rnek alp, davranlarnda bunu gstermeleri bizim nihai hedefimizdir. Konular, Hz. Peygamberin hayatndaki olaylara renciyi katarak ilemenin davran edinmede etkili olacana inanyoruz. Aada bu amaca ynelik iki almann yan sra eitli emalarla desteklenmi etkinlikler de sunulmaktadr.
ETKNLK 1 Etkinlik Ad KK ENESN HATIRASI Ama Peygamber Efendimiz gibi sorumluluk sahibi olmas ve sznde durmas gerektiini kavrar. Sre Bir hafta nceden snftan rol yapma yetenei olan bir renciden Enesin hatrasn canlandrmas istenir. renci roln oynadktan sonra rencilere bu olaydan ne ders kardklar sorulur ve cevaplar tahtaya yazlr. Enesin Hatras Merhaba arkadalar Benim adm Enes. Herhalde iinizde en mutlu ocuk benimdir. Neden mi? Anlataym sebebini. Ben on yl peygamber efendimizin yannda kaldm. Bazen benden yapmam istedii ileri tam olarak yapamyordum. Buna ramen sevgili peygamberimiz bir defa bile bana vurmad, beni azarlamad, ayplamad hatta bana suratn bile asmad. O ocuklara kar insanlarn en merhametlisiydi. Ahlak bakmndan da insanlarn en gzeliydi. Bir keresinde beni bir ie yollamt. Gitmek zere yola ktm ama sokakta oynayan ocuklar grnce oyalandm kaldm. Biraz vakit geti. Bir de ne greyim? Peygamber efendimiz omzumdan tutmasn m? Bana Sevgili Enes sylediim yere gittin mi ? diye sorunca ne diyeceimi bilemedim ve sadece: ey, hemen gidiyorum efendim. Diyebildim. Bana hi kzmad ama szmde durmam gerektiini ve bana verilen bir grevin sorumluluunu bilmeyi tledi. Ben de bir daha hibir grevimi aksatmadm.
54
paylam
ETKNLK 2 Etkinlik Ad HKYE TAMAMLAMA Ama Peygamber Efendimizin kendi aleyhinde bile olsa verdii szden dnmediini, bizim de verdiimiz szler konusunda Onu rnek almamz gerektiini kavrar. Sre Konu ya szl olarak anlatlr ya da tamamlanmas istenen blme kadar baslm olarak rencilere datlr. Olayn geri kalan konusunda ya szl olarak rencilerin tahminleri dinlenir, ya da ellerindeki kda hikyenin geri kalan ksmn tahminen yazmalar istenir. Sonuta olayn gerek seyri anlatlr ve birlikte deerlendirilir.
Ebu Cendel Olay Hudeybiye Antlamas maddeleri yazlm, henz taraflarca imzalanmamt. Tam o srada Ebu Cendel ayaklar zincire vurulmu bir halde kageldi. Ebu Cendel mriklerden Sheyl bin Amrn oluydu. Mslman olduu iin mriklerce hapsedilmi ayaklar zincirlenmiti. Bir yolunu bulup hapsedildii yerden kamt. Kendisini Mslmanlarn arasna att. Babas Sheyl bin Amr antlama artlar gereince olunun kendisine teslim edilmesini istedi. nk antlamaya gre Mekkelilerden birisi Medineye gelecek olursa Mekkelilere teslim edilecekti. Bu durumda sizce olay nasl gelimitir? Eb Cendelin feryad Mslmanlarn gnln dalyordu: Y Reslallah! Ey Mslmanlar! Siz, beni bana eziyet etsinler, ikencelere uratsnlar diye mi, bunlara teslim ediyorsunuz? Siz benim eziyet ekmeme rza m gsteriyorsunuz? Peygamber Efendimiz, babas tarafndan alnan Eb Cendele yle buyurdu: Biraz daha sabret! Biraz daha maruz kaldklarna gs ger! Bunlarn ecrini mkfatn Allahtan dile! Muhakkak Allah, senin ve yannda bulunan kimsesiz Mslmanlar iin bir ferahlk, bir kar yol yaratr. Onlara vermi olduumuz sze vefaszlk edemeyiz buyurdu. Eb Cendel, Kurey mrikleri tarafndan geri alnrken, Hz. mer, Peygamber Efendimizin huzuruna kt ve Y Reslallah! Onu Kureylilere ne iin geri veriyoruz? Dinimiz urunda bu hakareti ne diye kabul ediyoruz? dedi. Resl-i Kibriy Efendimiz yle buyurdu: Biz bu i hakknda onlarla anlama yapm bulunuyoruz! Dinimizde ahde vefaszlk yoktur?
ETKNLK 3 Etkinlik Ad HAFTANIN ENLER (Performans devi Olabilir) Ama z deerlendirme ve akran deerlendirme yoluyla gvenilir olmay kavrar. Sre Snftan be renciye birbirinden habersiz olarak gven ad verilir. Bu be kii bir hafta boyunca snf arkadalarn gzlerler. Gvenilir olmaya uygun davranlarn not ederler. Bir hafta sonraki derste hepsinin listeleri karlatrlr. Sonuta listelerdeki rten isimler haftann gveniliri ilan edilir.
DKAB BAKI
55
paylam
ETKNLK 4 Etkinlik Ad AKIL EMASI Ama Akln din sorumluluun n art olduunu fark eder Sre ema tahtaya izilir emadaki boluklar rencilerin doldurmas istenir Mkellefin ne demek olduu sorulur ve tanm yaplr rencilerden, tablodaki mkellef ya da mkellefleri bulmalar istenir.
ETKNLK 5 Etkinlik Ad DNCE FABRKASI Ama nsann dnen bir varlk olmasnn ne anlama geldiini aklar Sre fabrika resmi tahtaya izilir rencilerden bu resmin ne olduunu bulmalar istenir Bu resmi, konumuzla ilikilendirerek yorumlamalar istenir. 1. Resim: Dnmeyen insan, 2. Resim: yi dnceler reten insan, 3. Resim: Zararl dnceler reten insan
56
paylam
ETKNLK 6 Etkinlik Ad GVENLRLK EMASI Ama Gvenilirliin ne anlama geldiini kavrar Sre Gvenilirlikle ilgili ema tahtaya izilir (ya da yanstlr). rencilerden gvenilirlikle ilgili kelime ya da kelime gruplarn bularak boluklar doldurmalar istenir. Elde edilen kelimelerden yararlanlarak gvenilirliin ne olduu snfta tartlr.
DKAB BAKI
57
dosya
Dnyann En Zengin Saray-Mzelerinden
Topkap
Hakk KARATEKEL
hkaratekeli@hotmail.com
stanbulYedi tepe zerine kurulmu bir ehir. Yzyllardr denizin dalgalarnn duvarlarn okad Topkap tepesi. Kurulu yllarnda yaklak 700.000 m. lik bir alanda yer alan Sarayn bugnk alan 80.000 m. dir. Etraf surlarla evrili olan saray mparatorluun 400 seneden fazla idare merkezi olmutur. Bir tarafnda Horn Dor yani Altn boynuz dedikleri Hali; bir tarafta dnyann en gzel su geidi Altn kolye stanbul Boaz. Karadan tek balants Bab- Hmayun. mparatorluun anna yakr Devlet Kaps. Hakkn yolunda halka hizmet iin Sabah ezan ile alr ve Akam ezan ile kapanr. Saraya girerken banzn zerindeki kitabesi 1478 Fatih Sultan Mehmet zamann iaret ediyor.
Sana
asna katlr ve sonra da trenle ieri girerlerdi. Koibey 400 kiinin Topkap Saraynda gvenlik grevi yaptn ifade eder. (Koi bey, Risale s.18) Bab- Hmayundan girince 40 000 M2lik birinci avlu karmza kar. kinci avlu 20 000, nc avlu 11 000, drdn bir tepeden baktm dnc avlu 9 000 M2dir. Sarayn topey aziz stanbul lam yzlm 700 emirlerinin tatbikinin yer yzn- 000 M2dir. deki takipileridir, levhas yer alr. Birinci avlunun sa tarafnda Soldaki kitabe de ise Ya vliye 120 yatakl hastane olduu syklli mazlmn yazlmtr ki, lenir. Sarayda hasta olanlar zel btn halkn dileke hakknn arabalarla buraya getirilip tabipleolduunu ve gerektiinde kullan- re teslim edilirdi. Hemen deniz tadn ifade eder. raf gl bahesi, yani glhanedir. Divan toplants iin davet edi- lk Glhane Hastanesi burada hizlen Vezirler, Kazaskerler ile Bay- met vermi, sonradan Ankaraya ram gnlerinde ziyaret iin gelen tanmtr. Ne yazk ki I.Dnya halk sabah namazn Ayasofyada savandan sonra stanbulun ikldktan sonra kapnn al du- galinde Franszlar burasn depo
Kapnn i tarafna Nasrun minallhi ve fethun garb ayeti Ali Sofi tarafndan mek edilmitir. Bab- Hmayunun sa tarafndaki mermer bir kitabede es-sultn zllullh- fil ard (Sultan, Allahn yeryzndeki glgesidir) yani Sultanlar Allahn
58
mekan
yapmlardr. Bu srada kan yangnda ahap ilemeli blmler yanmtr. (1923) (Topkap Saray Mzesi Rehberi). Aya rina, Saraya gelen Hristiyanlara dini hizmet iin ilevsel grevini yapmtr. Sarayn iinde hala ayakta duran kilise Osmanlnn dinlere kar hogr rneinin en gzel gstergesidir. Aya rinann bitiiinde Darphane-i Amire vardr. Darphanede para basmnn yannda gerektiinde Osmanl saray iin madalya, hatra eyas ve tak gibi altn ve gm aksesuarlar da yaplmtr. Buradaki faaliyetler, 1967 ylnda balmumcu semtine tanncaya kadar devam etmitir. kinci kapya kadar devam eden Saadet Yolu, Trkiyenin nadide ak hava Arkeoloji mzelerindendir. Eski Msr ve Roma medeniyetlerine ait eserler mevcuttur. Bizansn Halie balad zincirin bir halkas yine burada sergilenmektedir. Babsselam, Fatih Sultan Mehmet zamannda yaptrlan ikinci kapdr. Saraya giri yeridir. Orta kap diye de adlandrlan Babsselam kapsnn stnde ihtiaml kuleler vardr. Kelime-i Tevhid hatt ve altnda II. Mahmudun Turas bulunur. Selam kapsndan devlete hrmeten sadrazamlar bile yaya gemilerdir. Eliler de buradan yryerek gemi ve kap aalar dairesinde randevularn beklemilerdir. Bu kapdan son kez beyaz at stnde kan Sultan Abdlmecit olmutur. kinci avluya girdiimizde bir meydan emesi ile bir tarihi nar bize glmser. emenin
kitabesi Fatih Sultan Mehmet devrini iaret ediyor. Sa tarafta tepesi yirmi kadar bacalarla ssl, Topkap Saraynn simgesi haline gelmi olan mutfa gryoruz. Saray nfusu iki binden on bine kadar kt zamanlar da, binlerce kiiye yemek reten Matbah- Amire imdileri ziyarete aktr. Paha biilmez Osmanl mutfak ara gereleri, gm malzemeleri ve hediyeler sergileniyor. Divan- Hmayun; Adalet kulesinin altndadr. Bata Sadrazam, Vezirler, Beylerbeyleri, Reislkttab, Defterdar vb grevliler burada toplanrlard. Divan yeleri olan Vezirler ve sivil yeler sabah namazn Ayasofya Camiinde klarlar, sonra Bab- Hmayuna gelirler, topluca ieri girerlerdi. Selam talar; Divan yolu zerinde bulunan talardr. Bu talar selamlamak devlete saygnn simgesidir. Sarnc geince sol kenarda, Mermer bir kaidenin stnde bir bur vardr. Kitabesinden Sohum kalesinden getirildii anlalmaktadr. Sohum yani zi kalesi, Karadenize akan Dinyeper rmann 5 km kadar ierisinde bir Trk kalesi iken, I. Abdlhamit dneminde Ruslar tarafndan muhasara edilir. Kaledeki kuvvetler daha fazla dayanamayp teslim olmaya mecbur olunca, Kale komutan kaleden ayrlrken, kalenin giriindeki kitabeyi skerek stanbula
getirmitir. Bu kitabe Sohum kale ant olarak anlr. Nian ta: III. Selim Levent iftliinde tfekle testiye at yapm ve vurmutur. Divan Hmayunun bitiiindeki ta, III. Selimin Levent iftliindeki Nizam- Cedid klasnda tfekle testiye yapt atn hatrasna buraya dikilmitir. Hazine-i Hmayun Nian tann hemen arkasnda Tulalardan yaplm 8 kubbeli, pencereleri yerden 4 metre yksekte, olan yapdr. Osmanl Devletinin hazinesi buras idi. Grenleri hayrete dren Turalar ve Mzraklar burada sergilenmitir. Pa d i a h l a rn zel silahlar da buradadr. 4 . Mu-
59
mekan
rat dneminde randan gelen ve sadece Deli Hseyin Paann kurduu dev yay buradadr. Bizansllara ait silahlardan rnekler de vardr. Osmanl akesi, altn ve gm paralarn sakland zamanlar burasn Hazineciler Oca korumutur. Devlet hazinesinin gelirleri oalnca Hazine Yedikule i kalesine gtrlmtr. Padiahn haremini balad kap Babus-Sadedir. Saray genelde Harem, Enderun ve Birun denilen tekilatla ynetilirdi. Buras Birundan Enderuna gei yeridir. Babssaadenin nnde ki flama asma yerine Peygamberimizin (sav) Sanca erifi aslmtr. Ordu sefere kaca zaman sancak burada alr ve devir teslim
Bu yer dnyann en byk Osmanl arivi olarak kullanlmtr. Arz Odas Sadrazam bakanlnda toplanan divanda alnan kararlarn padiaha sunulduu yerdir. Yabanc eliler de trenle padiaha gven mektuplarn burada sunarlard. ki kapl oda eklindeki mstakil bina padiahn makam odasdr. Osmanlda eli kabul, Birinci Muratn Kosova zaferine kadar ok nazik ve serbest idi. Birinci Kosova harbinin sonunda Srp kral lr. Damad ise kral olabilmek midiyle Murat Hanla grme talep eder. Sultan onu gayet rahat ve serbest ekilde Otanda kabul eder. O da huzura girdiinde Padiaha hrmet iin eiliyor gibi yapp, izmesindeki haneri
lus, Sefer, Nadir ah tahtlarnn sergi salonudur. Revan Kkn 4.Muratn Revan seferi galibiyeti ansna yaptrlm. Daha byk ve grkemli olan Badat kk de Badatn yeniden fethi sonrasnda yine 4. Murat tarafndan ina ettirilmitir.. ehzadelerin snnet dnlerinde ocuklarn yataklarnn da bu kkte kurulmas meknn nemini gstermektedir. Kk mimarisinin aheserinden biri olarak gsterilen Badat kk, iki bahenin birletii yer, yedi metre ykseklikte bodrum katn zerinde Hali, Boaz, Galata ve Beyoluna hakim bir yerdedir. Topkap Saray, 3 Nisan 1924 tarihinde Bakanlar Kurulu kararyla mzeye evrilmi ve ayn y-
burada yaplrd. Padiahlarn clus merasimleri ve Bayramlamalarda burada yaplmtr. ok nemli ve acil hallerde, hemen karar verilmesi gereken durumlarda, Padiah bu kap nnde Ayak Divan yapard. Ayak divannda padiah bu kap nnde tahtna oturur. Geri kalan btn devlet grevlileri ayakta dururdu. Bazen de devlete ba kaldran zorbalar, Padiahtan taleplerini bu kap nnde bildirirlerdi. Bugn buraya ayak baslmasn diye ta konmu, sonraki dnemlerde drt sar pirinli zincirle evrilmitir.
kararak sultan hanerler. ahadetine sebep olur. Arz, bu olaydan sonra baz usllere balanr. Osmanl devrinin klasik slubunu mimariye hakimdir. Padiaha hediyelerin sunulduu Mazurat Penceresi de buradadr. Arz odasnn en nemli zellii ise ierde konuulanlar dardan dinlenmesini nleyen emelerdir. Su sesi hem dinlendirir, hem de sinsice dinlemeye engel olur. Enderun; Osmanl devletine adam yetitirmek ve ehzadeleri eitmek iin kurulmu en yksek eitim kurumudur. Bugn buras kak elmas, Bayramlama, C-
ln 9 Ekiminde ziyaretilere almtr. Srekli ve geici 20 sergi salonu, 86.000 para tarihi eseri ile dnyann en byk ve en zengin saray-mzelerinden birisidir. Mehmet Niyazi hocamzn u ifadeleri her eyi ne gzel aklyor. Srrn zebilmi deilim. 16. asrda Filistinin sosyal yaps zerinde alrken yle kaytlar grdm ki hayretler iinde kaldm. Osmanl, yl sonra bir kyden geecek askeri birliin yle yemeinden sonra yiyecei zmn nereden geleceini planlamtr. Herhalde Osmanl, devlet olarak insanln en muhteem harikasdr
60
gezi
Vahetin Tanklar
Mustafa KKTEPE
sair@mustafakucuktepe.com
Aliya . Begoviin Mezar
Halis, ka yasndaydn sava esnasnda? .. Nerede oturuyor idiniz? ..

Halis kaleden ehri seyrederken sorular yantsz brakyordu. Yz hatlar deimi, rengi solmu, alamakl olmutu. O gnleri hatrlamak istemiyordu. Bu gn yirmi be yanda olduunu dnrsek sava esnasnda on bir on iki yalarnda olduunu tahmin edebiliriz. Bu yalarda derin izler brakmt sava Halisin dimanda. Her binada kurun izleri kald gibi. Kurun girmedik, topla delinmemi binalar nerdeyse yok gibi. Belki yirmi otuz yl gemesini beklemek gerek sava izlerinin silinebilmesi iin. Halis nasl silecek zihnini oyup duran sava izlerini? Halis gibi yl boyunca a susuz yatp kalkan; kurunlarla, toplarla byyen sava ocuklar, onlar nasl silecek bu izleri? Gzleri nnde kurunlanan arkadalarnGen, ihtiyar, oluk ocuk, kadn demeden onlar camiye doldurup atee veren, kap komusu olan yllarca beraber yaadklar insanlarn ihanetini nasl silecek Halis? Nasl? Nasl? Bilge Kral, byk insan vefat etmi, dnyann ka bucandan yz binlerce insan onu son yolculuuna uurlarken elik etmilerdi. Allahn rahmetidir o gn akama kadar yamur yamt. Yz binlerce insan Saraybosna nn o souuna ramen merasime katlm ve ayrlmamlard. Televizyonlardan izlerken iimiz burkulmu, dualarmz onunla olmutu. imdi O Saraybosna ehitliinden bamszln kazandrp bakanlk yapp sonra da byk bir zveriyle bakanl bakasna brakt ehri izlemektedir. ok mtevaz bir kabirden doyasya izlemektedir ehri. imdi kabrin banda yasinler, fatihalar
okumaktayz. Cenaze defnedilirken yz binlerce kalabaln iinde olmay ne de ok istemitik. te imdi mezarn bandayz. Mekann cennet olsun yce insan. Bosna denildiinde akla ilk gelen yerlerden biri de tarihi Mostar Kprsdr. Bosna savanda tahrip edilen kprye hepimiz ne kadar zlmzdr. Mostar ehrinde Bonaklarla Hrvatlarn mahallelerini birbirinden ayran tarihi Mostar Kprsnn neden yklmak istendiini anlayabilmek ok zordur. Belki de koskoca bir tarihin tm izlerinin kpryle birlikte kaybolacan dndler. Zira Bosna da sava esnasnda vurulan yok edilen yerlerin bir ou tarihi zellik arzeden yerlerdi. Mostar kprs yeniden onarlarak koruma altna alnd. Mostar kentinden nce Poitely kyn ziyaret ediyoruz. Bunca ehir ve kasaba dururken bu ky ziyaret etmek anlaml olsa gerek. Btn orjinallii ile korunan Poitely de savatan nasibi alm bir Trk ky. Kalesi, hamam, camii, sokaklar ve evleri ile tam bir Trk ky grnmnde. Savatan sonra onarlan yerlerden birisi. Sava Bosnallara gre bir anlamda rahmet olmutu.
DKAB BAKI
61
gezi
Avrupann ortasnda Trk izleri tayan bir lkenin ziyareti gurur verici oluu kadar hznl oldu. Sadece Trk ve Mslman olduklar iin tonlarca bomba yiyen, yz binlerce insann kaybeden bu lkenin insanlar Avrupa Vahetinin 20. yzylda canl ahitleri olmulardr. in en ac taraf da budur. Medeniyet dediin tek dii kalm canavar
nsanlar kendi tarihlerini, kendi kltrlerini, ksaca kendileri yeniden tanmlama ihtiyac duymular. Baar ad verilen Osmanldan kalma sokaklarda sanki Anadolu yu sanki Bursay anmsatan yanlaryla akam gezintisi; Osmanl emesi rl rl souk suyunu insanlara ikram etmektedir. Az ilerde yine tarihi bir bina; ierisinde savatan nce yz binlerce el yazmas, tarihi vesikalarn, kitaplarn bulunduu ktphane. Savata yara almadk yeri kalmam bir halde. Avrupa Birliinden gelen yardmlarla onarlmaya allyor. Ktphanenin karsnda ehrin iinden geen rman zerinde tarihi bir kpr: Latin Kprs. Birinci Dnya Savann balamasna neden olan kpr. Bir Srp genci Avusturya Macaristan mparatorluu Veliahdn bu kpr zerinde ldrmesi sonucu drt yl sren kanl savan kvlcm atlmt. Buras demi Fatih, ok gzel ve sulak bir yer. Buraya bir ehir kurulsun. Oraya bir gzel ehir kurulmu. Etrafnda minarelerin ykseldii, ezan seslerinin, ku cvltlarnn ve su seslerinin birbirine kart yemyeil bir ehir. Avrupann ortasnda bir Trk ehri. ehre Osmanl kalesinden bak insan farkl dnyalarn hayaline g62
trmektedir. ehrin ykseke bir yerine kurulan kalenin kna kocalar ehit olmu kadnlarn kurduu dernek, gzel Bonak ev yemekleri ikram etmektedir. Hibir ba kabul etmeyen ve bu konuda bizi uyaran bu kadnlar el emekleriyle kocalarnn ruhlarn ad ediyorlar. Osmanl Devletine bir ok vezir ve devlet adam yetitirmi Travnik ehri buras. Yine demi Fatih Buras Manisa dalarna benzer. zm dikin bakalm yetiecek mi? Dikilmi zm fidanlar. Yzyllardr ayn yerde zm yetitirilmektedir. Gz alabildiince uzanan zm balar sanki Fatihin yenierileri gibi nbet tutmaktadr.
Tnel
gezi
Mostar Kprs
Saraybosna havaalannn yaknda yal bir teyzenin evinin altndan bir tnel kazlm ve iki buuk yl ehrin btn ihtiyalarnn karland ve giri klarnn yapld tneli grmek insann iini burkmaktadr. Dnn, ehir her taraftan kuatlm, ehre giri k imkan kalmam, tm balantlar kopmutur. Bu esnada bu tnelin ne kadar deer tad kendiliinden ortaya kmaktadr. gman dalar Saraybasnay evreleyen dalardandr. Bu dalarn eteklerinden Bosna nehri kaynamaktadr. Yaklak 90 ayr yerden fkran sular Bosna nehrini oluturmaktadr. Aalarn ve yeilliklerin arasndan igman da eteklerine
I. Dnya Savana Neden olan Latin Kprs ve Ktphane
faytonlarla yolculuk zevkli ve keyif verici olmutu. Buraya vrelo Bosna ( Bosnann kayna) denilmektedir. -Burada mehur Bonak brei yediimizi sylemeyelim.Avrupann en byk ve en temiz su kayna olan Buna nehrinin kt yerde 550 yllk tarihi Balagay tekkesi de bahse deer yerlerdendir. Balkon gibi asl duran kayalklarn altndan sular kaynamakta, kaynan hemen zerinde bu tarihi tekke, mescid, sohbet yeri ve gnlk deyimle cafee bulunmaktadr. Bu gzelliklerin ierisinde mehur Bosna kahvesini imek insann mrn uzatr diye dnmektedir oradaki insanlar. Kk bir havaalan olan Saraybosna havaalannda dostlarmz hznl bir veda ile arkada brakarak Trkiyeye dnmek zere havalandmzda buruk bir tat kalmt dimalarmzda. Avrupann ortasnda Trk izleri tayan bir lkenin ziyareti gurur verici oluu kadar hznl oldu. Sadece Mslman olduklar iin tonlarca bomba yiyen, yz binlerce insann kaybeden bu lkenin insanlar Avrupa Vahetinin 20.yzylda canl ahitleri olmulardr. in en ac taraf da budur. Medeniyet dediin tek dii kalm canavar
DKAB BAKI
Buna Nehri-Balagay Tekkesi

63
Kaleden saraybosnann grnm
kitap
okkltrllk:
Dr. Z. eyma ARSLAN
Eitim Kltr ve Din Eitimi
Do. Dr. Recep Kaymakcan (ed.) stanbul: Dem Yaynlar, 2006, 232 sayfa.
Do. Dr. Recep Kaymakcann editrln yapt bu eviri edisyon kitap okkltrllk olgusunu, genel olarak kltr ve eitim, zel olarak ise din eitimine yansyan boyutlaryla konu edinmektedir. okkltrllk meselesi, Trkiyede zellikle AB yelik mzakereleri srecinde daha ok telauz edilir olmakla birlikte zerinde ok az yayn yaplm olan bir konudur. Hal byleyken okkltrlln eitime yansyan boyutlarn gndeme almak, ayrntda kalan bir mesele olarak grlebilir. Ancak, okkltrllkle ilgili tartmalarn tm dnyada zellikle eitim ve dinle ilgili alanlardaki karlama ve taleplerle gn yzne ktn da mahede etmekteyiz. Dolaysyla okkltrll eitim ve din sahasnda (zellikle din eitimi sahasnda) konu edinmek, tartmaya doru bir balang olarak dnlebilir. Kitap, editrn bir giri yazs ve sekiz makaleden olumu. Makale seimi ve eviriler, Kaymakcann bakanlnda Deerler Eitimi Merkezinde 2006 ylnda gerekletirilen bir grup almasna katlan 6 lisansst renci tarafndan gerekletirilmi. Seilen makaleler arasnda oulculuk ve okkltrllk dncesine olumlu bakan yazlarn yan sra, eletirel deerlendiren yazlara da yer verildii grlyor. Kitap Amerikal nl siyaset bilimci ve medeniyetler atmas tezi ile mehur Samuel P. Huntingtona ait oktan Tek Bir Ulus balkl makale ile balamaktadr. Makalede tarihsel olarak Amerikan kltrn oluturan unsurlar ve deerlerden bahsedilerek bu tarihin rn olan ortak Armerikallk mefhumuna kar okkltrllk ve eitlilik doktrinleri eletirilmektedir. Dini oulculuk dncesinde nc isim olan John Hick Teolojide Kopernik Devrimi balkl yazsnda dini oulculuk temasnn temel argmann ortaya koymakta ve oulculua benzer dier yaklamlarla
karlatrmaktadr. Geleneksel olarak Hristiyanln bandan beri kendini yaam ve kurtulu yolu olarak grd tesbitinden sonra Hick u soruyu sormaktadr: Bizler inandmz dinin tek yol olduunu ve bundan hareketle de kurtuluun bunun dnda bir yolda olmadn m kabul edeceiz; yoksa insanln dier byk dinlerini de yaam ve kurtulu yollar olarak kabul edebilir miyiz? oulluk Kavram ve Din Eitimi Asndan Anlam balkl makalesinde Geir Skeie, farkl oulluk yaklamlarnn (naturalist, rasyonalist ve romantik) din eitimi sahasndaki yansmalarn yorumlamakta ve din eitimi faaliyetlerinin ierie ilikin ayrntlar arasnda skmaktansa amalara odaklanmakla gelitirilebileceini ne srlmektedir. okkltrl Bir Toplumda Din Eitimi konulu makalede Almanyann tannm din eitimcilerinde Hans-Georg Ziebertz, srasyla Francois Lyotard, Jrgen Habermas ve Charles Taylorn eserlerinde bulunan tr oulculuk kavramn ele almaktadr. Yazar bu kavramlar karlatrp, yorumlamakta ve okkltrl bir toplumda din eitimi iin ne gibi anlamlar ifade ettiini tartmaktadr. Rudolf Englert tarafndan kaleme alnan ve oulcu bir din pedagojisinin snrlarn Almanya erevesinde deerlendiren oullaabilir Bir Din Pedagojisi Modeli: Dini oulculuun Snrlar balkl makalede ise, bir emprik gereklik olarak dini oulculuk alt kategorilere ayrlarak incelenmekte ve din eitimi ve oulculuk ilikisinde hangi deikenler gznne alnarak deerlendirme yaplabilecei ortaya konulmaktadr. Genel olarak kitap, okkltrlln eitime yansyan boyutlarna ilikin batda dile getirilen grleri ve temel tartma konularndan Trk okuyucusunu haberdar etmektedir. Bu haberdar oluun, Trkiyenin kendi dinamikleri dorultusunda konuyu tartmasna ynelik bir katk salayacan mit edebiliriz.
64

Din Eğitimi Ab

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Din Eğitimi Ab

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

editrden

Yeertmek ve Bytmek Elimizde

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Avrupada Din Eitimi ............................ 14

Yusuf Ziya Kavak ile Sylei .......... 20

ABde slam Korkusu - slamofobia.... 24

Metafizik Gerek .......................................... 28

Eitimci Gzyle AB ve Eitimimiz.. 31

Bir Avrupa Masal ........................................ 38

AB Hayatboyu Eitim Programlar 41

Yeertmek ve Bytmek Elimizde .......................... 01

Beyaz Karanl Aydnlatmak (Malcolm X) ...... 44

Yaz Kuran Kurslar: Yeniden Yaplanma in Bir Model ......................... 50

Dnce Fabrikas ........................................................... 54

En Zengin Saray-Mzelerden Topkap

Vahetin Tanklar .......................................................... 61

Kitap Tantm: okkltrllk............................... 64

AB Servenimizden Bize Kalanlar

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Avrupa Birlii ve Trkiye

Avrupada Birlie Giden Yol

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

yelik Srecinde AB Trkiyeden Resmi Olarak Neler istemektedir?

yelik Srecinde Devam Eden Tartmalar

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Bizce gelecek 20 yl ierisinde

Avrupada Din Eitimi

Avrupadaki Din Eitimi Niin nemli?

Avrupada Genel Olarak Din Eitimi ve erii

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

ngilterede din eitiminin stats 1944

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Avusturyada haftalk iki saat olan din/

Danimarkada ise farkl bir uygulama

Almanyada kamu okullarnda okutulan

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Avrupada Din Eitimine Balama Ya

Avrupada Din Eitiminin Zorunlu Oluu

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Yaklak Yirmi Yldr Amerikada Din Eitimi le e Yaayan

Prof. Dr. Yusuf Ziya Kavak:

Mahmut BALCI mahmutbalcibirey@hotmail.com

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Avrupa Birliinde slam Korkusu slamofobia

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Raporun ortaya kard gereklere bakldnda, Avrupa

11 Eylln Etkisi mi?

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

AB, Necainin lkesi Gibi saylabilir mi?

4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

DKAB BAKI 4YIL 14SAYI 24TEMMUZ-AUSTOS-EYLL 07

Eitimci Gzyle Avrupa Birlii ve Eitimimiz (Anket)

208 142 140 127 53 23 117 25 21 27 25 37 42 16 40 5 27 269 40 7 110 112 69 51

6. lkemiz in Sizce Aadaki Sorunlardan Hangisi Daha nceliklidir?