Dz Dililerde Yan Yzey Basnc Hesabnda; Yk dalm ve Kritik Temas Gerilimi Hesaplanmas

Yenme iin literatrdeki hesaplarn ou AGMA ve ISO standartlarna gre Hertz denklemi esas alnarak yaplr. Bu standartlarda hesaplar yaplrken ykn temas dorusu boyunca uniform olarak yayld kabul edilir. Bu model deneysel sonularla birlikte baz deiiklikler ortaya koyuyor nk; diteki rijitliin temas dorusu boyunca deimesi uniform olmayan yk dalm ortaya koyar. Bu nedenledir ki temas gerilimi hesaplanrken yk dalm faktr hesaba katlmaldr. Bu almada minimum elastik potansiyel kriterinden yola karak gelitirilen uniform olmayan yk dalm kullanlarak Hertz denkleminin daha doru sonu vermesi istenmektedir. Temas dorusu boyunca herhangi bir temas noktasndaki, birim uzunluk bana den yk basit bir analitik denklemle belirlenmitir. almann tamamnda, bu denklemden elde edilen yk dalmnn Hertz denkleminde kullanlmas sonucu kritik temas gerilmesinin yeri ve deeri hesaplanmtr.

Yk Dalm Modeli
: Pinyon zerinde temas noktas parametresi

 F : Toplam aktarlan kuvvet Fi(i) : iinci diteki kuvvet vi(i) : iinci ters niter potansiyel enerji (i ile ilgili olarak i inci diin temasnda)

 Ri(i) : Temas eden dilerdeki kuvvet paylam oran i inci diteki birim genilik bana den kuvveti fi (i) ile ifade edersek

Not : Temas halinde olmayan dilerde vi(i)=0 olduu unutulmamal

 Bu almada referans olarak alnan, minimum elastik potansiyel kriterine bal yk dalmn hesapland almada* byk bir dorulukta hesaplanan ters niter potansiyel v()

Yukardaki deerler alnarak;

: Kavrama oran : Kar dilideki diin, pinyon diinin en i ksmna temas ettii noktadaki parametre deeri

* J.I. Pedrero, M. Pleguezuelos, M. Arts, J.A. Antona, Load distribution model along the line of contact for involute external gears, Mechanism and Machine Theory 45 (2010).

Ters niter potansiyel v() in parametresine bal deiim grafii

 nceki slaytlarda anlatlan denklemler Temas eden dilerdeki kuvvet paylam oran Ri(i) denkleminde ikame edilerek R() denklemi elde edilir.

Bu denklem paral bir fonksiyon olup aadaki gibi hesaplanr.

 Kavrama oran 1-2 arasnda olan dz dililer iin kuvvet paylam orannn grafii

 Baka bir makaleden alnan, Winkler modeliyle hesaplanan, bir die gelen toplam kuvvet deiimi

Temas Gerilimi
Temas eden dilerdeki gerilme Hertz denklemiyle aadaki gibi ifade edilir.

Temas gerilim ifadesin deki f, 1 ve 2 deerleri deikendir ve parametresine baldr dolaysyla H nun fonksiyonu olur. Amacmz bu fonksiyonun maksimum deerini ve hangi noktada olutuunu bulmaktr.

 H() fonksiyonun maksimum deeri kritik temas gerilmesini vermekteydi. Bu fonksiyonun maksimum deeri aadaki eitlie baldr. olmak zere dr.

R( ) fonksiyonu paral olduundan yukardaki orann birden fazla lokal maksimum (iki) vardr. Bu maksimum noktalar ; iin iin

Bu durum dililerin geometrisine baldr.

ki farkl dz dili geometrisi iin temas gerilim fonksiyonu

Bu fonksiyonlardaki maksimum temas gerilmesini bulmak iin; iki kritik nokta fonksiyonda ayr ayr hesaplanarak byk olan deer hesaplamada kullanlr.

 Sonu olarak dz dililer iin temas gerilmesi iin formlmz;

Olmaktadr.

ya bal olarak R() fonksiyonun kritik deerinin olduu 0.33 deeri ska grlmese de ufak apa sahip pinyon ve yksek evrim oranna sahip mekanizmalarda ortaya kmaktadr.

taksimat dairesindeki basn as ISO standartnda kritik temas noktas en i noktada olduu dnlerek 0.33 veya 1 deerinin yerine 0.5 kabul edilmektedir.

Deerlendirme
rnek olarak Z1=21, Z2=40 n=25 olan bir sistemde bu hesaplama (MEP) ve ISO hesaplamas; kritik temas gerilmesini tek bir di ve i noktada kabul ederek hesaplamada MEP ISOdan %8.9 deerinde fazla bulmaktadr. Z1=18, Z2=55 n=20 olan sistemde; kritik temas gerilmesini ISO tek bir di olarak ve i noktada bulurken,. MEP %34.8 daha byk olarak i noktada bulmaktadr. Bu almaya gre; dz dililerde kritik temas gerilmesi iki farkl noktada ortaya kmaktadr: 1) Toplam ykn %33yle yklendiinde pinyonun i temas noktasnda 2) Tek bir di iftinin toplam ykn %100yle yklendii zaman, pinyonun i temas noktasnda

Bitti.