Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.

Mustafa Mehanovi __________________________________________________

1. Za koji period se udvostrucuje prosjena duina putovanja putnika? Prosjena duina putovanja putnika se udvostruuje svako 20 godina. 2. Koje su prednosti JGP u odnosu na invidualni prevoz? Osnovna prednost JGP je efikasno i ekonomino rastereenje gradskih saobraajnica.Pored toga JGP putnika ima i druge prednosti: Javno prevozno sredstvo zauzima malo putnog prostora u odnosu na jednog prevezenog putnika, Manja je potronja goriva u odnosu na putniki automobil za jedan preveeni putnik Manje zagauje okolinu u odnosu na broj prevezenih putnika U odnosu na invidualni prevoz,JGP je prevoz je ekonominije rijeenje. 3. ta je omnibs,gdje i kada se pojavio? Pod pojmom omnibus se podrazumjevaju velika zatvorena kola za prevoz putnika.To su ustvari dugaki drveni sanduci koje su vukli konjiPrvi put se pojavljuju 1778 godine u Londonu za prevoz vei broj putnika (10-15 putnika) 4. Koji tipovi organizacije JGP su koriteni u vrijemi industralizacije gradova? Kroz razvoj JGP putnika mogu se uoiti dva tipa organizacije sistema javnog prevoza,a to je sistem dijagonalnih i sistem radijalnih linija. 5. Gdje i kada se pojavio prvi tramvaj sa konjskom i elektro vuom? Prvi tramvaj sa konjskom vuom pojavio se 18320godine u New Yorku,a to je ustvari je bio omnibus na inama.Prva linija je bila -Menhetn. Prvi elektrini tramvaj izgradila je firma Simens Halske kada je 16 maja 1881 godine putena u rad. 6. Gdje i kada se pojavio prvi tramvaj sa konjskom i elektro vuom u BiH? Prvi tramvaj sa konjskom vuom pojavio se 1875 godine u Sarajevu,,a prvi elektrini tramvaj u Sarajevu pojavio se 1895 godine. 7. Koje su osnovne prednosti tramvaja u odnosu na autobus? Prednosti tramvaja u odnosu na autobus je neosporna u pogledu manje buke,zagaenjem izduvanim gasova kao i pogledu koriteja pogonske energije. 8. Koje su osnovne karakteristike modernih tramvaja? Elektrifikacija tramvaja od 1900 godine ima ubrzani razvoj u europskim gradovima tako da e poeo graditi trmvaj na dva sprata.Prvi moderni tramvaj pod nazivom PCC kola bila je 1935 godine,koji je puten u promet u Bruklinu.

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

9. Kada se pojavio prvi autobus? Prvi autobus pojavio se 1905 godine u SAD-u,New YorkuU peridu od 1920-1930 godne uvedene su mnoge inovacije u konstrukciji autobusa.Nakon masovnog ukidanja tramvaja i trolejbusa 1945-1965 godine,autobusi su postali dominantni uveem broju gradova. 10. Koja su osnovna obiljelja modernizacije autobusa? Jedna od rijeenja autobusa je autobus na dva sprata,takoer je zanimljivo rijeenje autobus sa tri osovine. Dananji autobusi su karakteristini po sve veoj zastupljenosti elektrine,elektroneke i hidropneumatske opreme.U sve veoj uptrebi su niskopodni autobusi prilagoeni za prevoz hendikepiranih i starijih osoba i djece. 11. ta je s-bus? S-bus odnosno sistem-bus podrazumjeva kretanje autobusa na potpuno nezavisnoj trasi sa dodatnom opremom sa vezom sa centrom za daljinsko upravljanje i za automatsko voenje za pojedine djelove trase. 12. ta je trolejbus? Trolejbus je elektrino vozilo sa pneumatskim tokovima i volanom.Vozilo je u stalnoj vezi sa kontaknom mreom odnosno sa dva kontaktna provodnika preko trolnih oduzimaa stuje.Sloboda bomog kretanja vozila je 3,5-4,5 od ose kontaktne mree. 13. Gdje i kada je uveden prvi trolejbus? Prvi eksperimenti sa trolejbusom su bili u Njemakoj 1882 godine.Prva trolejbuska linija je demonstrirana u Parizu 1900 godine.U Njemakoj trolejbus je pojavio 1902 godien zatim u Italiji ,Danskoj,vicarskoj.U SAD-u,Kanadi trolejbusi su se pojavili 20-tih godina prolog vijeka. 14. Koje su prednosti trolejbusa u odnosu na autobus?

15. U koje vrijeme je trolejbus manje koriten? Ve 1955 godine trolejbus je poeo da nestaje u pojedinim gradovima a razlozi su isti kao i za tramvaj ranije,a to su veliki trokovi izgradnje trase i izgled grada. Trolejbusi su se najee kljuivali izmeu tramvaja i autobusa,tako da se njegova sudbina razlikovala od grada do grada.Meutim,postoji odreen broj gradova koji su zadrali trolejbus bilo zbog konfiguracije terena,okolia i dr. Punu reformaciju trolejbuski saobraaj doivljava u svim europskim gradovima a posebno u gradovima istone Europe,Novog Zelenda,Kanade i SAD-a.

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

16. Koji su pravci modernizacije trolejbusa? Znaajan napredak je ostvaren uvoenjem opera kod upravljanjem radom elektromotora,60-tih godina 20 vijeka.Osnovna prednost je uteda i do 25 % energije u odnosu na klasina rijeenja,a pored toga postignuta je i udobnija vonja. esto se rade trolejbusi sa SUS motorima koji se nazivaju i Duobusi.Dok u novije vrijeme operi su zamjenjeni tranziskim upravljanjima. 17. ta je lahkoinski sistem i koje su njegove karakteristike? Modernizacijom tramvaja u sistem sa podzemnim i nadzemnim trasama,izdvojenim ili ne,nastaje lahkoinski sistem.Od investicije u poreenju sa metrom zahtjeva 30 % manje,a efekti koji se postiu su 70-80 % metroa. 18. Gdje i kada je uvedena prva linija LS? Belgija je prva primjenila ovaj sistem 1969 godine. 19 ta je metro? Metro je zatvoreni sistem za masovni prevoz putnika na izdvojenim kolosjenim linijama bez dodira sa drugim viovima saobraaja. 20. Gdje i kada je uveden prvi metro? Prvi metro je uveden 1863 godine u Londonu u duini od 6 km. 21. ta je prigradska eljeznica? Prigradska eljeznica povezuje gradska podruja sa prigradskim i regionalnim. Prva prigradska eljeznica je otvorena 1838 u SAD-u. 21. Koja je bitna razlika izmeu brze gradske i prigradske eljeznice? Brza gradska eljeznica funkcionie iskljuivo u centralnim djelovima grada a prigradske eljeznice povezuje centralna podruja grada sa prigradskim naseljima i periferijom. 22. Koji su naini rijeavanja problema smanjivanje razlike prihoda i trokova izazvana karakteristikama prevoznih zahtjeva putnika (vei kvalitet,pouzdanost,bezbjednost)? Svaki grad ili sredina nastoji odabrati optimalni sistem prevoza tako da ima najpovoljniju razliku izmeu prihoda i trokova. U vrijeme ekonomske recesije ta razlika je negativana i pokuavaju se izmi riejenja meu kojima su pretvaranje dravne u privatne slube (primjer je djelimino proveden u V Britaniji) i drugo rijeenje je prilagoavanje prevoza to vie potrebam korisnika.Razoj sistema JGP putnika je uglavnom rezultat niza okolnosti koji proistiu i razvoja gradova zbog koga ne postoji univerzalni recept za sistem JGP kao i za njegov razvoj. Za monije sisteme prevoza drava mora pokazati vei interes i obino obezbjeuje sredstva i do 80 % a negdje i do 100 %.Izbor optimalne varijante vri se na bazi poreenja tehnikoeksplatacionih i ekonomskih karakateristika alternativnih sistema.

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

Odabrana varijanta treba da ima najefikasnije poboljanje prevozne usluge za koritenje uz minimalno angaovanje sredstva i resursa.

23. Kod izbora prevoznog sistema bitne su osobine prevoznih sredtava.Ukratko opisati osobine prevoznih sredstava? Bitne karakteristike preveznog sredstva koje se uzimaju u obzir su: Prevozna mo podsistema Vrijeme putovanja uz svrhz prevoza od mjesta stanovanja do odredita Potrebna investiciona ulaganja za razvoj podsistema Lokalni,geografsko-topografski i klimatski uslovi Ostali faktori kao to su kvalitet ptevozne usloge,aerozagaenje i bunost. 25. Primjenjena sredstva prevoza zavise od veliine grada.Navesti granice broja stanovnika grada i odgovarajue sisteme koje se prema svijetskim iskustvima najee koriste?

U zavisnosti od veliine grada mogu se preporuiti sistemi kako slijedi: 1. U gradovima do 100 000 stanovnika nosilac sistema je autobus 2. U gradovima od 100 000 do 200 000pored autobusa funkcionira i trolejbus.A tamo gdje se u vrnom sistem javlja 6 000-8 000putnika obavezno postoji i tramvaj. 3. U gradovima od 250 000 do 500 000 stanovnika uglavnom se razvija sistem sa elektro pogonom. 4. U gradovima od 500 000 do milion stanovnika primjenjuje se brzi tramvaj i ekspresni autobus.U ovim gradovima tramvajski i trolejbuski sistem prerasta u sistem tramvaja ili u lakoinski sistem i brzi tramvaj i sistem trolejbus. 5. Metro se pojavljuje samo u najveim gradovima sa preko milion stanovnika. 26. Predstaviti na grafikonu oblast primjene pojdini sistema prevoza: autobus, LS,metro,prigradska eljeznica,u zavisnosti od meustaninog rastojanja i broja prevezenih putnika za jedn dan?

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

27. Koja je funkcija sistema JGP? Osnovna funkcija sistema JGP putnika je prianje prevozne usluge na odreenom podruju grada. 28. Koji faktori utiu na razvoj grada,samim time i na JGP putnika? Prevozni zahtjevi zavise od vie faktora a to su socijalna demografska struktura stanovnitva (standard,struktura,porast stanovnika) i faktori obima i kvaliteta prevozne usluge. 29. Koji su osnovni uzroci tekog materijalnog stanja javnih prevoznika u gradovima? Stepen motorizacije odreuje ulogu i znaaj javnog prevoza u odreenom gradu.U poslijednih 30-tak godina evidentan je trend pogoranja finansijske situacije vih poduzea koji posluju sa gubitkom.Iskustva u svijetu pokazuju da su 56 % trokova pokriveni a ostali su nepokriveni. Osnovni uzroci tekog materiajlnog stanja ovih preduzea su veliki broj zaposlenih uz dispropocionalno velika poveanja njihovih primanja,zatim dispropocionalna mala prilagoenost tarifa sa rastom trokova preduzea,a pri tome je konica saobraajna politika grada.Tree je potreba odnosno zahtjevi grada da javni prevoz funkcionie na nerentabilnim linijama i u periodima sa malim prevoznim zahtjevima. 30. Koji su glavni faktori i njihov uticaj na srukturu prevoza u metropolama? Glavni faktori i njihov uticaj na strukturu prevoza u metropolama mogu se izraziti kroz: Ulogu i znaaj prevoza koji je odreen ekonomijom jedne zemlje.To se uglavnom moe mjeriti kroz mobilnost stanovnitva. Veliinar rasta i podjela izgraenih zona odredit e prirodu i znaaj saobraaja (oblik,gusrina i irina grada utie na sistem prevoza.Da veliina stammbenih zona raste gotovo propocionalno brzine najvie koritenih sredstava prevoza) U velikim gradovima oekuje se vrlo znaajno pomjeranje stanovnitva iz centralnih zona prema periferiji pa ak i prena regionu. Razvojne tendencije u zemljama u razvoju obiljeena su pomjeranjm stanovnitva od centra ka periferiji i prilivom seoskog stanovnitva ka periferiji. Automobil predstavlja dominantno sredstvo prevoza.On pomae geografsku irinu grada. Razvoj javnog saobraaja znaajan je u velikim gradovima indusrializovanih zemalja. U gradovima sa preko milion stanovnika u zemljama u razvoju,razvoj javnog saobraaja je od vitalnog znaaja za suprostavljane slijedeim negativnim uticajima:demografskom pritisku na gradove, troenju gradskih jezgara i divljoj urbanizaciji,koncentraciji motorizacije u velikim gradovima,nedovoljnoj infrastrukturi javnog saobraaja.

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

31. Koje su tendencije u razvoju javnog gradskog saobraaja u indusrializovanim zemljama? Industrializovane zemlje imaju specifinosti razvoja saobraaja a u osnovi se mogu predvidjeti slijedee tendencije. Porast broja privatnih automobila e imati tendencije rasta to e biti zasnovano na novoj tehnologiji automobla. U ostalim razvijenim zemljama gdje je JGP ureen treba uloiti napore da se postigne realna raspodjela invidualnim prevoznim sredstvima i JGP. 32. Koje su tendencije problema u javnom gradskom saobraaju u zemljama u razvoju? Enorman rast potrebe za prevozom i to zbog demografske ekspanzije,rastueg razdvajanja funkcija stanovanja,rada i zabave,poveanje mobilnosti stanovnitva i porast stanovnitva. Pojaanje invidualne motorizcije uz prisustvo energetske krize. Tekoe uz iznalaenje finansiski izvora za finansiranje proirenja infrastrukture,kako u pogledu invidualnog tako i javnog prevoza. 33. ime e biti suoene zemlje u razvoju,naroito u Africi,to e nepovoljno uticati na kvalitet i efikasnost javnog prevoza?Ciklinost problematike predstaviti grafiki. Zemlje u razvoju,naroito Afrike zemlje e se susretati sa drugim pojavama koje e nepovoljno uticati na efikasnost javnog prevoza, i to: Vrlo intezivno koritenje malog broja raspoloivih vozila uz pruanje usluga prevoza. Veliko optereenjevozila koja su izloena stalnim rastuim zahtjevima za prevozom. Loe stanje puteva Popravke i potrebe rezervnih djelova Kao i poslijedice intezivne eksploatacije

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

34. Koje mjere se moraju poduzeti i ta se mora postii,u pogledu budueg ureenja javnog saobraaj u gradovima zemalja u razvoju? to se tie budueg ureenja javnog gradskog saobraaja u zemljama u razvoju,napore trebaju biti usmjereni ka: Stvaranju i uvoenju specifinih sistema prevoza i vozilima koja odgovaraju lokalnim zahtjevima pa i zahtjevima zemlje, a to da su:robusna,jednostavna za eksploataciju i odravanje,da imaju malu potronju. Da je sistem tarifikacije i eksploatacije jedinstven i razumljiv za sve slojeve stanovnitva, Saradnja javnih i privatnih poduzea,gdje e svako poduzee biti zadueno za onu vrstu prevoza za koj je osposobljen i prilagoen. Dobrovoljno udruivanje pivatnih i javnih prevoznika u krupne jedinice ili sindikat koje e eventualno subvencirati drava. Oraganiziranje specijalnih prevoza za potrebe velikih preduzea koja predstavljaju veliko trite za JGP. 35. ta se podrazumjeva pod prigradskim prevozom putnika? Prigradski prevoz u odnosu na gradski je manje uestalosti sa veom duinom putovanja.Zbog toga ponuda kapaciteta treba da obuhvati karakteristike vozila: o Udobnost o Vei broj mjesta za sjedenje nego u gradskom o Vee brzine vozila 36. Kakav je odnos izmeu broja stanovnika i radnih mjesta? Mogue je matematiki izraziti zavisnost broja stanovnika i radnih mjesta: M = Gdje je: M-potrebno prigradsko stanovnitvo A-zauzimanje radnog mjesta a-koeficijent rada,a rauna se kao odnos aktivnog i ukupnog stanovnitva. 37. ta se podrazumjeva pod regionalnim putnikim prevozom? Regionalni prevoz putnika podrazumjeva se javni prevoz putnika van gradova ili na periferiji gradova i gradski aglomeracija. A a

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

38. Organizacije regionalnog prevoza? Organizacija reginalnog prevoza uglavnim se zasniva na najzastupljenijem vidu prevozaautobusu.Regionalne prevoze uglavnom obavljaju prevoznicic koji vre prevoz u gradskom i vagradskom podruju. 39. Korisnici usluga u regionalnom prevozu? Korisnici usluga u regionalnom prevozu nije beznaajan al je relativno mal.Ti putnici se mogu svrstati u sl grupe: Prevoz u kolu Prevoz u kupovinu Prevoz u rekreativno-turisrike svrhe Prevoz starijih osoba Prevoz na posao 40. Finansiranje i zakonska regulativa u regionalnom saobraaju? Finansiranje regionalnog putnikog saobraaja se vri iz prodaje karata i dotacije.Pokrivenost trokova regionalni prevoznika iz prihoda od karata iznosi oko 60%.U poslijednje vrijeme smanjuje se mogunost finansiranja iz cijene prevoza a poveava mogunost dotacije. Organizacija regionalnog prevoza u veini zemalja svijeta regulisana je zakonski i odgovarajuim procesima. 41. ta je para-transport i koje su njegove vrste? Para-transport obuhvata specifine oblike javnog prevoza ljudi i gradovima u spektru koji se kree od potpuno persinizolovanog putnikog prevoza do masovnog ili potpuno nepersinizolovanog prevoza. Dakle,para-transport predstavlja one forme gradskog prevoza putnka koje su javno dostupne razliite od tradicionalnog prevoza i koje potpuno koriste postojeu ulinu mreu. Usluge para-transporta se mogu grupisati u 3 kategorije: Usluge koje se korisnicima pruaju putem iznamljivanja vozila Usluge koje korisnik realizuje telefonkim prevozo ili zaustavljanjem na ulici Usluge koje korisni predhodno ugovori 42. Budunost para-transporta? Danas se ovim naino opsluuje 1-2% svih putovanja u urbanim zonama,pa se moe postaviti njegova uloga u transportnom sistemu. Njegova budunost se moe vezari za potrebe premjetanja izmeu invidualnog i kvalitetnog javnog prevoza. Para-transport se moe uvesti i kao sistem za napajanje,da sakuplja i distribuira putnike. Para-transport ima realne izglede da se razvija u narednom peridu,a njegova uloga e zavisiti od slijedeih aspekata drutvenih opredjeljenja: Cijena ili druga ogranienja koja e se odnositi na zaguenje,zagaenje,potronju goriva i finaciske pomoi koju e grad pruiti javnom transportu.

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

43. Koji je zadatak nauke o organizaciji? Nauka o organizaciji ima zadatak da prouava odnose koje se uspostavljaju i rjeavaju u jednoj organizaciskoj cjelini i koji su podloni uticaju raznorodnih pojava i faktora. 44. Koja su osnovna pravila koja je postavio Dekart i koja su i danas aktuelna? Dekart je postavio osnovna pravila organizacije i to: Pravilo racionalne jasnoe ( po kojima se unaprijed treba prihvatiti kao savreno) Pravilo analize po kojima svaki predmet prouavanja treba raslaniti na elemente koje treba prouavati Pravilo sinteze koje se sprovodi na osnovu uspostavljanja veze i prouavanja Pravilo kontrole 45. ta predstavlja organizacija sa dananjeg stanita? Sa dananjeg stanita organizacija predstavlja veoma irok pojam kojim se podrazumjeva: Oraganizacije poslovanja zadataka Oraganizacija preduzea Organizacije drutva kao i dr. Organizacije 46. Savremena teorija organizacije i osnovni cilj organizacije? Od savremenih teorija organizacije u primjeni je proizvodna teorije organizacije. Sutina proizvodne teorije je utvrivanje funkcionalne zaisnosti izmeu laganje elemenata proizvodnje i rezultata. Na slijedeoj slici je prikazana koncepcija savremene teorije organizacije:

________________________________________________________________________

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

Okruenje INPUT ULAGANJA

TEHNOLOKI PROCES

OUTPUT ULAGANJA

Osnovni cilj organizacije je optimalna proizvodnje koja se ostvaruje optimalnim angaovanjem radne snage i sredstava a to se valorizije kroz trokove klju ekonomije i kvaliteta organizacije. Dakle,organizacije nije sama sebi cilje nego je ona instrument ostvarivanje ekonomskih ciljeva. 47. Po emu su poznati Taylor i Fayol? Nauna analiza organizacije rada se u klasinom smislu pojavljuje u radovima Taylora i Fayola. 48. ta predstavlja transportna usluga? Transportna usluga predstavlja proizvod rada transportnog preduzea.Osnovna specifinost ovog proivoda je je u tome to ona nije materijalan proizvod i to ne moe odvojeno egzistirati od procesa po kojima se ona proizvosi. Dakle,proces proizvodnje materijalne uslige je promjena mjesta i kada ovaj proces zavri tek tada i nastaje usluga kao proizvod tog rada. 49. ta se podrazumjeva pod pojmom saobraaj i transport? Pod pojmom transport podrazumjeva se privredna i usluna djelatnost u okviru koje se odgovarajuem transportnom tehnologijom prenosi roba,putnici,energija u odreenom vremenskom intervalu izmeu dvije take u prostoru. Pod saobraajem se podrazumjeva se organitaciono kretanje transportnih jedinica na zajednikoj mrei saobraajnica To je poslijedice transporta ili prevoza. 50. Koje su vrste transporta sa ekonomskog aspekta? Transport se moe vriti u okviru proizvodnje pojedinih materijalnih dobara i okviru prometnog procesa.

________________________________________________________________________

10

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

51. ta je J.G.P. putnika? Postoje vie definicija a definicija koja je dala UITP glasi da je javni gradski prevoz unutar grada odnosno mjesta i njihove blie okoline ije stanovnitvo privredno,politiki i kulturno gravitira. Kod nas osnovna definicija podrazumjeva da je J.G.P. ljudi i stvari u uem podruju grada,mjesta ili izmeu ueg podruja grada ili mjesta i njihove blie okoline. Razlikuje se po tome to je masovan,stalan i intezivan. 51. Kakav tretman ima usluga J.G.S. i koje su obaveze prevoznika i vlasti? J.G.S ima tretman javne slube.Zbog toga obaveza je orgaba vlasti prema preduzeima J.G.S. u pogledu: Eksploatacije prevoza i tarifne obaveze. Obaveza eksploatacije je da se za pojedin linije poduzmu sve mjere u cilju obezbjeenja prevoza u skaldu sa utvrenim normama u pogledu regularnosti i sigurnosti saobraaja. Posebno je bitno da se vri prevoz na liniji i u sluaju kada one pokau nerentabilnost. Obavezu prevoza dopunjava obavezu eksploatacije i podrazumjeva obavljanje prevoza od strane preduzea,po unaprijed utvrenim uslovima prevoza u granicama kapaciteta kojim preduzee raspolau. Tarifnu obavezu preduzea porazumjeva obavezu preduzea da obavlja prevoz po cijenama i drugim uslovima kojima im daju nadloni organi. Tri izraene onovne obaveze J.G.S. preduzea karakteristina su za gotovo sva preduzea u svijetu. U J.G.S. pravo obavljanja prevoza moe se stii putem koncesije u svim zemljam EU koje odobravaju nadlene vlasti pri emu svi organi utiu na rad ovlatenih saobraajnih organizacija na raznim nivoima ia raznim nainima i sredstvima. 52. J.G.P. kao samostalan vid saobraaja? J.G.P. je dio opteg saobraajnog sistema.Zajednika obiljelja svih vidova djelatnosti proizilazi iz uloge i zadatka saobraaja u pocesu drutvene produkcije.Zavisnosti od aspekta posmatranja razlikuju se i obiljelja J.G.S.: Njegova iskljuiva djelatnost je prevoz putnika Prevoz putnika se obavlja na ogranienom gradskom i prigradskom podruju Prostorna ogranienost uslovljava specifine oblike organizacije odvijanja tehnolokih procesa Karakteristike usluga prevoza imaju uticaja na izvrenje privrednih i drutvenih funkcija podmirenja prevoznih potreba gradskog prevoza U cjelini posmatrano J.G.S. izraava slijedee funkcije: Prenaglaeno tretiranje j:G.S kao javne slube usporavalo je adekvatno rjeavanje problema vezanih za privreivanje i poslovanje kao i u ostaloj privredi Negativno je djelovalo na sama preduzea J.G.S, na razvoj poslovnog duha i shvatanje da ova djelatnost uglavnom posluje sa gubitkom 53. Opta organizaciona struktura funkcija preduzea J.G.P.P? Iz kompleksnosti J.G.P proizilazi funkcije organizovanog djelvanja preduzea gradskog saobraaja koji se sastoji u slijedeem: ________________________________________________________________________ 11

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

Optimalno organizovanje transportnog sistema prevoz putnika Efikasno i ekonomino odravaje voznog postrojenja Pravovremeno i kvalitetno izvravanje prevoza putnika Pravovremeno i kvalitetno izvravanje svih prateih i pomonih poslova. Dakle prema predhodnom preduzee osim vida i sistema prevoza treba imati zastupljene i slijedee funkcije: Eksploatacionu Tehniku Komercijalna sluba koja obuhvata i tarifne funkcije Sluba prodaje Pored predhodnih slubi postoje i funkcionalne kao to su slube plana i analize,sluba za pravne i kadrivske poslove,privredno-raunska sluba. Kod manjih preduzea pojedine funkcije se mogu objedinjiti.Ako u preduzeu postoje i inska vozilatadaim ai sluba za odravanje pruge zatim za odravanje elektrovunih postrojenja i kontaktne mree. Na sl slici je prikazana ema preduzea javnog saobraaja sa odvojenim slubama:

54. Organizacije proizvodnje saobrajne usluge u preduzeima gradskog saobraaja? ________________________________________________________________________ 12

Javni Gradski Saobraaj Doc.dr.Mustafa Mehanovi __________________________________________________

Organizacija proizvodnje saobraajne usluge obuhvata: Organizaciju pripreme saobraaja Organizaciju operativnih poslova u procesu saobraaja Organizaciju odravanja transportnih sredstava i pruge Organizaciju tehnike kotrole i bezbjednosti saobraaja Za razliku od drugih grana saobraaja u preduzeima u gradskom saobraaju,red vonjih u dalekoj mjeri dolazi do izraaja kao kompleksni regulator tehnolokih procesa. U okviru organizacije priprema prevoza spadaju tehniki plan transporta,rad organizacionih jedinica i red vonje. Organizacija procesa saobraaja je osnovna funkcija prevoza putnika koja sdri operativne poslove izvrenja reda vonje i saobraajno-tehnikog plana preduzea kojim se obezbjeuje prevoz putnika na cjelokupnoj liniji na podruju grada Rukovoenjem procesom prevoza i organizacije propreme i koritenje sredstva postoje tri osnovne faze procesa proizvodnje saobraajne usluge: I faza:Priprema vozila i organizacija prijema putnika,prodaja karata,raspored vozila i vozaa na liniji i organizacija rada. II faza:Obuhvata proces prevoza putnika,od ulaska u vozilo do izlaska III faza:Obuhvata poslove u vezi iskrcavanje putnika du linije,njihovo naputnje stanice i operativni poslovi u vezi sa daljem koritenju vozila.

55. Novi koncept organizacije sistema JGPP? Postoji vie zahtjeva kod kncipiranja organizacije sistema JGp a pri tome je neophodno voditi rana o efikasnosti,efektivnosti i produktivnosti. Pored navedenih potrebno je voditi raunai o tomeda se : Pobolja viskok nivo stabilnosti Da se smanje trokovi funkcionisanja i razvoja sistema Da se racionalno odravaju gradske povrine Da se podri transportni sistem koji postiu veu efikasnost i manju potronju Osnovni koncept novog modela organizacije polazi od toga da se sa manj ostvari vietj sa manje uloenih sredstava vii nivo usluga za zadati i programirani obim rada.Osnovni model sistema JGP bi se sastajao od tri razliita podsistema: 1. Primarnog ili osnovnog podsistema 2. Sekundarnog podsistema 3. tercijalnog podsistema

________________________________________________________________________

13