-1-

GV:ANG VAN CHUM

10/2/2011

CCH V BIU A L
Gii thiu
- V biu ch s dng mt mu mc (khng c dng vit v
vit ch).
- Xem k n v m bi cho (n v thc t hay n v %).
- Nu cn c th chuyn n v thch hp, tnh ton chnh xc.
- V biu sch s, theo th t ca bi.
- K hiu r rng, ghi s liu v ch thch y .
- Ghi ta cho biu v.
PHN I: NHN BIT S LIU XC NH BIU CN V

C cu, t l %
trong tng s

1 hoc 2 mc nm (nhiu thnh Biu Trn

phn)
3 mc nm tr ln (t thnh phn)

Biu Min

Biu Trn : M t c cu cc thnh phn trong mt tng th

Biu min : Va M t c cu cc thnh phn trong mt tng th;
va m t ng thi PT ca hin tng.
Tnh hnh pht trin

Tc tng trng

Biu ng

Biu Ct

M t ng thi PT ca hin tng.

SS mi tng quan v ln gia cc hin tng
PHN II: NHN XT BIU V BNG S LIU
C cu
T l % trong tng s

So snh tng thnh phn mi mc thi gian

tng hay gim, thnh phn ny hn hay km
thnh phn kia bao nhiu ln mi giai on.

So snh hai thnh phn

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

-2-

-Tnh hnh pht trin qua cc

nm
-Tc tng trng qua cc
nm

10/2/2011

Nhn xt tng hay gim mi mc

thi gian (giai on no nhanh, nhanh
nht giai on no gim, gim
nhiu nht )

PHN III: CCH V CC DNG BIU

I. Biu TRN:
* Khi no v biu Trn?
Khi bi yu cu v biu Trn hay biu cn th hin c cu, t l (t
nm, nhiu thnh phn).
- bi cho s liu tuyt i, (thc t) phi chuyn sang s liu tng i
(%).
- V theo chiu kim ng h, theo th t bi, ly mc chun l kim ng
h ch s 12.
- Trc khi v ghi r 1% = 3,6o.
- S liu ghi trong vng trn phi l s liu %.
- Cn ch ln (bn knh ca cc vng trn cn v).
V d:
V biu th hin c cu tng sn phm trong nc phn theo khu vc
kinh t ca cc nm 1990, 1999.
n v: t ng
Nm Tng s Nng - Lm Cng nghip Dch v
Ng nghip

Xy dng

1990 131.968

42.003

33.221

56.744

1999 256.269

60.892

88.047

107.330

Cch chuyn i n v t s liu thc t sang s liu %: Mun tnh % ca

s no th ly s nhn cho 100 v chia cho tng s:
**

(%)

(%)

Tng t ta c bng s liu sau khi chuyn i n v thc t ra n v %.

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

-3-

GV:ANG VAN CHUM

10/2/2011

Nm

Nng - Lm Ng
nghip

Cng nghip Xy
dng

Dch v

1990

31,8

25,2

43,0

1999

23,8

34,4

41,8

II. Biu Min:

* Khi no v biu Min?
Khi bi yu cu v biu Min hay biu cn th hin c cu t l
(nhiu nm, t thnh phn).
- bi cho s liu tuyt i phi chuyn sang s liu tng i (tc i ra
%).
- V ln lt t di ln trn theo th t ca bi.
- Ly nm u tin trn trc tung, phn chia khong cch nm theo t l
tng ng.
- Ghi s liu vo ng v tr tng min trong biu v.
V d: V biu th hin s chuyn dch c cu tng sn phm trong nc
thi k 1985 1998.
n v: (%)
Nm

1985 1988 1990 1992 1995 1998

Ngnh
Nng - Lm Ng

40,2 46,5 38,7 33,9 27,2 25,8

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

-4-

10/2/2011

ghip
Cng nghip Xy dng 27,3 23,9 22,7 27,2 28,8 32,5
Dch v

32,5 27,6 38,6 38,9 44,0 39,5

III. Biu ng: (ng biu din hay cn gi l th)

* Khi no v biu ng?
Khi bi yu cu v biu ng hay biu cn th hin s pht trin,
tc tng trng qua cc mc thi gian.
- ng biu din c v trn h trc ta vung gc (trc ng th hin
ln ca cc i lng, trc nm ngang th hin cc mc nm, cc quc
gia, cc vng kinh t.
- Mc nm u tin biu hin trn trc tung, phn chia khong cch nm
theo t l tng ng.
V d 1: V biu ng th hin s pht trin dn s ca nc
ta trong thi k 1921 1999
Nm
S dn (triu ngi)

1921 1960 1980 1985 1990 1993 1999

15,6 30,2 53,7 59,8 66,2 70,9 76,3

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

-5-

10/2/2011

V d 2: V biu NG th hin s pht trin dn s v sn lng la

nc ta (1981 1999).

Nm
S dn (triu ngi)

1981 1984 1986 1988 1990 1996 1999

54,9 58,6 61,2 63,6 66,2 75,4 76,3

Sn lng la (triu tn) 12,4 15,6 16,0 17,0 19,2 26,4 31,4

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

-6-

10/2/2011

V d 3: V biu ng th hin s gia tng din tch, sn lng v

nng sut la trong thi gian 1975 1997 ca nc ta.
Nm Din tch

Sn lng Nng sut

(nghn ha) (nghn tn)

(t/ha)

1975

4856

10293

21.2

1980

5600

11647

50.8

1985

5704

15874

27.8

1990

6028

19225

31.9

1997

7091

27645

39.0

HD: V y c 3 n v khc nhau nn phi i sang n v chun l

n v %.
Cch tnh nh sau: Ta ly nm mc 1975 (nm u tin) l 100%, sau
tnh % cc thnh phn cn li.

Tng t ta s c bng s liu sau khi i 3 n v khc nhau thnh mt

n v thng nht l % nh bng s liu sau y:
Nm Din tch Sn lng Nng sut
1975

100,0

100,0

100,0

1980

115,3

113,2

98,1

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

-7-

GV:ANG VAN CHUM

10/2/2011

1985

117,5

154,2

131,1

1990

124,1

186,8

150,4

1997

146,0

268,6

183,9

V. Biu Ct:
* Khi no v biu Ct?
Khi bi yu cu v biu Ct hay biu cn th hin s pht trin, so
snh tng quan v ln ca cc i lng ca cc thnh phn (hoc qua
cc mc thi gian).
- Xc nh chnh xc cc n v c trong bi.
- Chn kch thc biu sao cho ph hp vi kh giy (chiu di trc
ng v trc ngang phi cho ph hp).
- Cc ct ch khc nhau v cao, cn b ngang ca cc ct th bng nhau.
- Ct u tin phi cch trc tung mt khong (nm u tin khng c ly
trn trc tung)
V d 1: V biu ct th hin in nc ta (1976 1994)
Nm

1976 1975 1990 1994

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

-8-

GV:ANG VAN CHUM

Sn lng in (t
Kwh)

10/2/2011

3,0

5,2

8,7

12,5

V d 2: V biu ct th hin SL n tru, n b nc ta qua cc

nm 1980, 1999.
n v: nghn con
Nm

1980 1990 1999

n tru

2300 2700 3000

n b

1700 3100 4000

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

-9-

10/2/2011

V d 3: V biu so snh DT v sn lng cao su ca nc ta qua cc

nm (1980-1997).
Nm

1980 1985

1990

1995

1997

Din tch (nghn ha) 87,7 180,2 221,7 278,4 329,4

Sn lng (nghn
tn)

41

47,9

57,9

112,7 180,7

HD: V bng s liu c 2 n v khc nhau (nghn ha v nghn tn) cho nn

h trc ta phi c hai trc tung th hin 2 n v ca 2 thnh phn
khc nhau

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

- 10 -

GV:ANG VAN CHUM

10/2/2011

V d 4: V biu kt hp gia ct v ng th hin din bin din tch v

nng sut la

(1990-2000).

Nm

1990

1993

1995 1997 2000

Din tch (nghn 6042,8 65559,4 6765,6 7099,7 7666,3

ha)
Nng sut (t/ha)

31,8

34,8

36,9

38,8

42,4

HD: V bng s liu c 2 n v khc nhau (nghn ha v t/ha) cho nn h

trc ta phi c hai trc tung th hin 2 n v ca 2 thnh phn khc
nhau v theo bi yu cu th mt trc tung s v ct v mt trc tung s
v ng(cn gi l ct kt hp vi ng).

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

- 11 -

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

10/2/2011

GV:ANG VAN CHUM

- 12 -

10/2/2011

PHN IV: MT S PHP TNH THNG GP KHI V BIU

n v
1

Mt
Dn c

Ngi/ km2

Sn lng

Tn hoc nghn
tn hoc triu tn

Nng sut

Kg/ ha hay t/ ha
hoc tn/ ha

Cng thc
S dn

Mt =

Din tch

Sn lng = Nng sut x Din tch

Sn lng

Nng sut
=

Din tch
Din tch
t

Bnh qun t
trn ngi

m / ngi

Bnh qun
thu nhp

USD/ ngi

BQ thu nhp
=

Tng thu nhp

Bnh qun
sn lng LT

Kg/ ngi

BQ sn
lng =

Sn lng LT

T % tnh gi tr
tuyt i

Theo s liu gc

Tnh %

S ngi
S ngi
S ngi

Ly tng th x s %
Ly tng phn
Tng th

x 100

S thc ca nm sau x 100 ri chia s

thc
ca nm gc
(Nm gc l nm u trong bng
thng k)

Triu ngi

D8= D7+(D7. Tg%)

(D8 l DS nm 2008; D7 l DS nm
2007)

Ly nm gc 100%
tnh cc nm k tip

Gia tng dn s

Bnh qun t
=

Lu : Chuyn i n v hp l

1 tn = 10 t = 1.000 kg
1 ha = 10.000 m2

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

- 13 -

10/2/2011

LU DNH CHO LP 12: K NNG THC HNH

Nhng iu lu khi hc sinh thc hin k nng v biu :
Nu thi ghi r yu cu v ci g th ch cn c k, gch di
trnh lc v thc hin theo ng yu cu
Nu khng ghi r yu cu c th l v g m l v dng thch hp nht
th hc sinh phi phn tch tht k trc khi thc hin y l dng
kh hc sinh phi bit phn tch nhn dng thch hp.
nhn dng hc sinh cn c tht k v da vo mt s cm t gi
& mt s yu t c bn t bi xc nh mnh cn phi v dng no
cho thch hp.
V d :
+ 1 : Khi bi c cm t c cu hoc nhiu thnh phn ca mt tng th
Th v biu trn (Nu ch 1 hoc 2 mc thi gian). Biu min (Nu
cho t nht 3 mc thi gian).
+ 2 : Khi bi c cm t Tc pht trin , Tc tng trng Dng
ng biu din ( th) v.
+ 3 : Khi bi c cm t : Tnh hnh, so snh, sn lng, s lng
Thng dng biu ct
+ 4 : Khi bi cho nhiu i tng, nhiu n v khc nhau hy ngh n.
Vic x l s liu quy v cng mt n v (%) v Hoc phi dng
n cc dng biu kt hp.
+ 5 : Khi bi c cm t Tc pht trin, Tc tng trng li c nhiu
i tng, nhiu nm, cng n v th hy ngh n ly nm u l 100 %
ri x l s liu trc khi v.
GI NHN XT BIU :
Biu hnh ct hay th thng c nhn xt ging nhau :
Nhn xt c bn :
a/- Tng hay gim ?
- Nu tng th tng nh th no ? (Nhanh, chm, u Bao nhiu
ln hoc %)
- Gim cng vy Gim nhanh hay chm

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

- 14 -

10/2/2011

- Thi im cao nht, thp nht, Chnh lch gia cao nht vi thp
nht.
b/- Mc thi gian chuyn tip t tng qua gim hay t gim
qua tng (khng ghi tng nm mt, tr khi mi nm mi thay i t tng
qua gim & ngc li) hoc mc thi gian t tng chm qua tng nhanh &
ngc li.
*Gii thch : (Ch gii thch khi bi yu cu)
Khi gii thch cn tm hiu ti sao tng, ti sao gim (Cn da vo ni
dung bi hc c lin quan gii thch).
Nu bi c 2, 3 i tng th nhn xt ring tng i tng ri sau so
snh chng vi nhau.
Biu trn :
- 1 Vng trn : Xem yu t no ln nht, nh nht ?. Ln nht,
so vi nh nht th gp my ln.
- 2 hoc 3 vng : So snh tng phn xem tng hay gim, tng
gim nhiu hay t.
- Nhn chung cc vng v th t c thay i khng ? Thay i
nh th no ?
- Gii thch cng da trn ni dung bi.
Biu min hay biu kt hp : Khi nhn xt th cn kt hp cc yu t
ca cc dng trn.
LU : Nhn xt biu phi lun c s liu chng minh .
NGUYN TC C BNG THNG K
1. Phi s dng ht s liu cho.
2. Nhn xt theo hng ngang c kt lun chung v s pht trin chung
nht.
3. Nhn xt tng giai on & gii thch.
4. Nu ct dc c nhiu i tng th xem s lng tng ct xp hng i
tng.
5. Sau khi xp hng tm mi quan h ca cc ct k bn a ra nhn xt.
6. Tm nhng cc i, cc tiu.
7. Khi cn phi bit thc hin php tnh hp l tm ra t s mi & s dng
Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

- 15 -

10/2/2011

t s ny so snh.
8. Khi qut ht mi mi lin h c bn nht a n kt lun chung.

HNG DN S DNG ATLT

1. Nm, hiu & s dng tt cc k hiu trong Atlat.

2. c, hiu khai thc tt cc loi biu trong atlat b sung kin thc &
k. tra khi thi tt nghip.
3. Nm hiu & khai thc tt cc kin thc c bn t cc trang :
a. Nm c cc vn chung.
b. Tm ni dung ch yu ca trang.
c. Phn tch & gii thch c ni dung ch yu ca cc trang.
d. Tm ra mi lin h ca cc trang.
4. Bit cch tr li cc cu hi luyn tp & bi thi c hiu qu nht :
a. c k cu hi tm ra yu cu chnh ca bi.
b. Tm c mi lin quan gia cc yu cu ca bi vi cc trang ca
atlat.
c. S dng cc ni dung c bn ca atlt c lin quan tr li cc yu
cu ca chnh ca bi.

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

GV:ANG VAN CHUM

- 16 -

Download ti liu hc tp ti : http://aotrangtb.com

10/2/2011