GNE PANEL SSTEMLERNN TASARIMI

Tahsin Krolu, Ahmet Teke, K. aatay Bayndr, Mehmet Tmay ukurova niversitesi Elektrik Elektronik Mhendislii Blm

osil kaynaklarn hzl bir ekilde tkenmesiyle; yakn gelecekte gne, rzgr, dalga, bioktle, jeotermal, hidrolik ve hidrojen enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm byk bir nem kazanacaktr. Gne enerjisi kullanarak enerji retilmesi yenilenebilir enerji kayna uygulamalarndan en popler olandr. Gne kollektrleri, fotovoltaik hcreler ve gne bacas uygulamalar kayna gne olan enerji retme yntemlerindendir. Bu almada, uygulama alan her geen gn artan fotovoltaik hcrelerle elektrik enerjisi

reten sistemlerin tasarm detayl olarak sunulmutur. Yk ihtiyacna en uygun donanmlar seilerek; en verimli ve en ekonomik sistemin kurulabilmesi iin gerekli detaylar ayrntl olarak anlatlmtr.
1. Giri

Dnyann en nemli enerji kayna gnetir. Gnein snm enerjisi, yer ve atmosfer sistemindeki fiziksel oluumlar etkileyen balca enerji kaynadr. Dnyadaki madde ve enerji aklar gne enerjisi sayesin-

de mmkn olabilmektedir. Rzgr, deniz dalgas, okyanusta scaklk fark ve bioktle enerjileri, gne enerjisinin deiim geirmi biimleridir. Gne enerjisi, doadaki su dngsnn gereklemesinde de rol oynayarak, akarsu gcn oluturmaktadr. Doal enerji kaynaklarnn pek ounun kkeni olan gne enerjisinden, stma ve elektrik elde etme gibi amalarla dorudan yararlanlmaktadr [1]. Gne enerjisi evre asndan temiz bir kaynak zellii tadndan fosil yaktlara alternatif olmaktadr. Yeryzne her yl den gne snm enerjisi, yeryznde imdiye kadar belirlenmi olan fosil yakt haznelerinin yaklak 160 kat kadardr. Ayrca yeryznde fosil, nkleer ve hidroelektrik tesislerinin bir ylda retecei enerjiden 15.000 kat kadar daha fazladr [1]. Ayrca, gne enerjisi hem bol, hem srekli ve yenilenebilir hem de bedava bir enerji kaynadr. Bunlarn yan sra geleneksel yaktlarn kullanmndan kaynaklanan evresel sorunlarn ounun gne enerjisi retiminde bulunmay bu enerji trn temiz ve evre dostu bir enerji yapmaktadr [1]. Yakt sorununun olmamas, iletme kolayl, mekanik ypranma olmamas, modler olmas, ok ksa zamanda devreye alnabilmesi (azami bir yl), uzun yllar sorunsuz olarak almas ve temiz bir enerji kayna olmas gibi nedenlerle dnya genelinde fotovoltaik elektrik enerjisi kullanm srekli artmaktadr [1]. Gne pilleri, halen ancak elektrik ebekesinin olmad,

98 elektrik mhendislii, 439. say, temmuz 2010

yerleim yerlerinden uzak yerlerde, jeneratre yakt tamann zor ve pahal olduu durumlarda ekonomik ynden uygun olarak kullanlabilmektedir. Bu nedenle genellikle sinyalizasyon ve krsal elektrik ihtiyacnn karlanmas gibi uygulamalarda kullanlmaktadr [2]. lkemizde ounluu Orman Bakanlnn gzetleme kuleleri, Trk Telekom, deniz fenerleri ve otoyol aydnlatmasnda, Elektrik leri Ett daresi Genel Mdrl, Mula niversitesi, Ege niversitesi gibi kamu kurulularnda olmak zere kk glerin karlanmas ve aratrma amal kullanlan gne pili kurulu gc 1 MWa ulamtr [3]. Gne enerjisi teknolojisinin neminin gn getike artmas bu almann gerekletirilmesinin ana nedeni olup, yaplan literatr aratrmalarnda lkemizde gne panel sistemleri ve bileenlerine ait detayl bilginin sunulmadnn grlmesi ve bu sistemlerin

tasarm ile ilgili herhangi bir almann bulunmamas almay gerekletirmenin dier nemli nedenlerindendir. Bu almada ebekeden bamsz bir gne paneli sisteminde yer almas gereken bileenler hakknda detayl bilgi sunularak ve bu bileenlerin seiminde dikkat edilmesi gereken unsurlar tartlmtr. Ayrca, yk ihtiyac gnlk ortalama 5 kW-saat olan bir ev iin rnek bir tasarm yaplarak kurulum maliyeti hesaplanmtr.
2. Sistem Bileenleri

Gne pili modlleri uygulamaya bal olarak, akmlatr, evirici (invertrler), ak arj denetim aygtlar ve eitli elektronik destek devreleri ile birlikte kullanlarak bir gne pili sistemi (fotovoltaik sistem) oluturur [4]. Bu sistemlerde yeterli sayda gne pili modl, enerji kayna olarak kullanlr. Gnein yetersiz olduu zamanlarda ya da

zellikle gece sresince kullanlmak zere genellikle sistemde akmlatr bulundurulur. Gne pili modlleri gn boyunca elektrik enerjisi reterek bunu akmlatrde depolar ve yke gerekli olan enerji akmlatrden alnr. Aknn ar arj ve dearj olarak zarar grmesini engellemek iin kullanlan denetim birimi (arj reglatr) ise aknn durumuna gre, ya gne pillerinden gelen akm ya da ykn ektii akm keser. ebeke uyumlu alternatif akm elektriinin gerekli olduu uygulamalarda, sisteme bir evirici (invertr) eklenerek akmlatrdeki DC gerilim, 220 V-50 Hzlik sins dalgasna dntrlr. Benzer ekilde, uygulamann ekline gre eitli elektronik devreler sisteme entegre edilebilir. Baz sistemlerde, gne pillerinin maksimum g noktasnda almasn salayan maksimum g noktas izleyici cihaz bulunur [4]. Sistemin temel elemanlar aadaki ekil-1de grlmektedir. ebeke balantl gne pili sistemleri yksek gte sistemler eklinde olabilecei gibi daha ok grlen uygulamas binalarda kk gl kullanm eklindedir. Bu sistemlerde rnein bir konutun elektrik gereksinimi karlanrken, retilen fazla enerji elektrik ebekesine satlabilir ve yeterli enerjinin retilmedii durumlarda ise ebekeden enerji alnabilir. Byle bir sistemde enerji depolamas yapmaya gerek yoktur, yalnzca retilen DC elektriin, AC elektrie evrilmesi ve ebeke uyumlu olmas yeterlidir [4]. Bir evin gnlk elektrik tketimi kWsaat cinsinden hesaplanmaktadr. Evlerde kullanlan gnlk ortalama enerji tketimi deiim gstermektedir. Gnlk elektrik tketimi aylk elektrik faturasndaki tketim miktarndan yola karak kW-saat cinsinden hesaplanabilir. Evlerde kullanlan her cihazn tkettii g bellidir. rnein, 10 adet 100 Wlk lamba seti saatte 1 kW-saatlik bir tketim yapacaktr. Fotovoltaik panellerin de saatlik retim miktar ayn ekildedir. rnein, 8 adet 130 Wlk kapasiteye sahip panel saatte 1040 W-saatl W-saatlik bir retim yapacaktr.

ekil 1. Gne panel sistemini oluturan temel donanmlar

elektrik mhendislii, 439. say, temmuz 2010

99

2.1 Fotovoltaik (Gne) Paneller

Gne nlarn elektrik enerjisine eviren ve sistemin ana eleman olan ekipmandr. 1950ler de %4 olan verimleri gnmzde %15 civarna gelmitir. Verimleri gnein 1000 W/m2 enerji yayd blgeye gre hesaplanmaktadr fakat Trkiyede bu deer 1300 W/m2 olduundan verimleri daha iyi deerler almaktadr. 1 m2 alanda kayplar ihmal edilirse 195 Watt elektrik retilebilir [3]. Trkiye artlarnda gnelenme sresinin kn 5 saat, sonbaharda 7 saat ve yazn 11 saat olduunu gz nnde bulundurulursa (llerin aylara gre son 20 yln ortalamasn [5] te sunulmaktadr); gnlk ortalama yk ihtiyac 5 kW-saat olan bir ev iin; ortalama gnelenme sresinin 6 saat olduunu varsaylrsa saatlik 1 kWlk retim yapan bir gne paneli sistemi tasarlanmas evin enerji ihtiyacn karlayacaktr. Paneller ancak optimum artlarda optimum glerini verebilirler [6]. Panelin camnn kirlenmesi, gne nlarnn sabah ve akam dik ayla gelmemesi, havann ok scak ve ok souk olup verimin dmesi gibi nedenlerden tr 1 kW lk panel gnlk 5 kW-saatlik ihtiyac rahatlkla karlayacaktr. Tasarlanacak sistem kn 5 saatlik gnelenme sresinde gnlk 5 kWsaat elektrik retirken, baharda gnlk 7 kW-saat, yazn 11 kW-saat elektrik retimimiz sz konusu olabilecektir. Bylelikle baharda ve yazda kn nceden belirlenmeyen dier alanlarda elektrik kullanma olana doacaktr. rnein, retilen bu fazla enerji, aydnlatma ve temel elemanlar dnda su stmada, yemek piirmede ve klimada kullanlabilecektir [6]. Saatlik retilmesi gereken elektrik miktar 1 kW olarak belirlenmesinden sonra, panelin seilmesi gerekmektedir. Aratrmalar sonucunda piyasada maksimum 220 Wattlk paneller bulunduu grlmtr [7]. 1 kW lk retimi karlamak amacyla tasarlanan sistem

iin en az 6 adet 175 W nominal k gcnde paneller kullanlmas gerekmektedir. Tasarmda Kyocera KC175 modeli kullanlmtr. Bu panellerin MPP (maksimum g noktas) geriliminin 23.6 Volt, MPP akmnn 7.42 Amper, solar panel verimlerinin ise %15 olduu bilinmektedir. [8] Bir panelin boyu 1290 mm, eni de 990 mmdir. Alt adet panelin toplam yz lm 7.8 m2dir. Paneller eimi her kurulum noktas iin de 30 derecedir [8]. Bu panellerin piyasa fiyatnn, yurtiinde online sat yapan siteler aratrldnda yaklak 2,28 Avro/W olduu grlmtr. Yani 175 W nominal k gcndeki bir panel ortalama 400 Avroya alnabilir.
2.2 Ak Grubu

tiptir: Kuru (Flooded Lead Acid), AGM (Absorbed Glass Mat Sealed Lead Acid) ve GEL (Gelled Electrolyte Sealed Lead Acid). Ancak kuru tip akler Fotovoltaik sistemlerde daha ok tercih edilmektedir. Aklerin kapasiteleri amper-saat (Ah) olarak ifade edilir. mrlerini uzun tutmak iin kapasitesi %50nin altnda iken arj edilmelidir. Verimleri %90 civarndadr [3]. Gne olmasa bile pe pee gnesiz geecek gnlerde ihtiyacn karlayacak kadar ak kapasitesi gereklidir. 3 gn veya daha uzun sreyle arka arkaya gne olmamas ou blgemizde nispeten ok nadir olduundan 3. gne de yetecek kadar fazla ak almak faydasna gre pahal bir yatrmdr. Bunun yerine ebeke elektriinin olduu yerde 2 gn, olmad yerde 3 gnlk ihtiyacn depolayacak kadar ak kullanm uygun olacaktr. Bu da

Akler retilen elektrik enerjisini depolamaya yararlar. Genel olarak

100 elektrik mhendislii, 439. say, temmuz 2010

gnlk tketimi 5 kW olan bir ev iin 10 kW karlayacak ak kapasitesi demektir. 12 V 1200 Ahlik ak grubu 12volt*1200 Amper-Saat =14.400 watt depolayabilir. Aklerde depolanann tamamn hatta %70inden fazlasn kullanmak aknn yapsn ksa zamanda bozmaktadr. Bu yzden 12 V 1200 Ah bir ak grubu tasarlanan sistemim iin ideal olacaktr [8]. Kapasitesi belli ak hcreleri birbirine balanarak daha yksek kapasiteli bir ak grubu elde edilebilir. 12 V 1200 AHlk bir ak grubunun 6 adet 12 V 200 Ahlk aklerin paralel balanarak oluturulmas mmkndr. Paralel balama szcyle ifade edilen bu ilemde hcrelerin (+) kutuplar birbirine, (-) kutuplar da birbirine balanr. Yaplan i aslnda hcrelerin ayn cins plakalarn harici olarak birbirine balamaktr. Bu nedenle, elde edilen ak grubunun toplam kapasitesi, hcre kapasitesinin hcre adedi ile

arpm kadar olacaktr. Buna karn ak grubunun gerilimi bir hcrenin gerilimi deerindedir. ekil 2de 12 V 200 Ah olan 6 hcrenin paralel balanarak 12 V 1200 AH kapasiteli bir ak grubunun nasl oluturulduu grlmektedir [9]. Piyasada 12V 200 Ah aklerin fiyatnn yaklak 283 Avro olduu grlmektedir.
2.3 Ak arj Regltr

Fotovoltaik panelden gelen akm dzenleyerek akye iletilmesini salar. Aknn tam dolmasn ve ar kullanmlarda dearj (boalmasn) olmasn engeller [3]. Bir reglatr seerken dikkat edilmesi gereken en nemli parametre, reglatrn gerekli olan maksimum akma dayankl olmasdr. Seilen reglatrn, kullanlan batarya voltaj ile uyumlu olmasna da dikkat edilmelidir [10]. arj reglatrleri kullanlacak sisteme gre 12V/24V/48V ve/veya 10A/20A/

40A/ 60A gibi deerlerde deiir. arj reglatrleri ayn zamanda DC voltaj klar olduundan doru akmla alan cihazlara direk gerilim verirler. arj reglatrlerinin LCD gstergeli modelleri de mevcuttur. LCD gstergelide anlk ak ve panel akm, ak ve panel voltajn ve aknn arj durumunu gsterir [11]. Sisteme arj reglatr seerken maksimum akm gz nnde bulundurmak gerekir. Tablo 1de kullanlan sisteme uygun arj reglatr eitleri sunulmutur [12]. Tasarlanan sistem saatlik 1 kW g reten ve 12 V nominal gerilim deerine sahip olduundan seilecek arj reglatr 12 V 60 A deerlerine sahip olmaldr ve piyasada 200 Avro gibi bir fiyata temin edilebilir.
2.4 Evirici

Panellerin rettii DC enerjiyi evlerde kullanlan AC enerjiye (220V-50 Hz) evirir. Tam sins zellii de amar makinesi, bulak makinesi ve buzdolab gibi endktif ykleri karlamak ve bozmamak iin gereklidir [6]. nverterin gc ayn anda alacan dnlen cihazlarn anlk toplam gcne gre seilmelidir. rnek vermek gerekirse 2 kW amar makinesi, 300 W televizyon ve 200 W lk lamba ayn anda altrlmak istenirse 2500 Wlk bir inverter seimi gerekecektir [6]. Kimi tasarmlarda inverter seimi saatlik retilen miktarla ayn yaplmaktadr. rnein saatlik retim 1 kW ise inverter 1 kW gte alacak ekilde seilmitir. Ancak saatlik retim 1 kW olmasna ramen akde biriken gten yararlanarak daha fazla g tketen bir cihaz kullanma ihtiyac doabileceinden daha yksek gte alabilen bir inverter seimi daha mantkldr. nverter seimi daha da yksek tutabilir ancak fiyat ynnden de uygun bir seenek arandndan ortalama 2500 Wlk bir inverter kullanm iin idealdir. Piyasada bu gteki inverter fiyat 460 Avro civarndadr.

ekil 2. Aklerin paralel balanmas Tablo 1. arj reglatrnn panel gc ve nominal voltaj deerine gre seimi Nominal Gerilim Deeri Panel Gc 153 W 374 W 12 V 544 W 748 W 1020 W 24 V 48 V 216 W 748 W 340 W 1088 W Maksimum Akm 9 Amper 22 Amper 32 Amper 44 Amper 60 Amper 9 Amper 22 Amper 5 Amper 16 Amper

elektrik mhendislii, 439. say, temmuz 2010

101

2.5 Kablo Seimi

Fotovoltaik sistemlerde kablonun seimi ihmal edilmemesi gerekmektedir. Bilhassa DC (doru akm) sistemlerin hesaplanmasnda dikkat edilmesi gereken ana faktrlerinden birisidir ve dikkat edilmediinde oluan zararn maliyeti yksektir. Fotovoltaik sistem kurumunda sistemin hesaplanmas ve gereken rnlerin seimi kolay deildir ama genelde ihmal edilen ve ihmal edilmemesi gereken balant rnlerinin nemi fazlasyla yksektir. Bir sistemin maliyetini incelendiinde, balant paralarnn deeri yaklak %5 ile snrldr. Fakat balant rnlerinde yanl seim yapldnda, yangn tehlikesi ile kar karya kalarak maddi zarara uranabilir ve daha nemlisi insan hayatna zarar verebilir [13]. Solar sistem iki blme ayrlabilir: Sistem-Ak [SA] ve Ak-Tketici [AT]. SA blm DC (doru akm) blmdr ve genelde 12, 24 veya 48 V DC olarak kurulur. SA blmnde gne pilleri sayesinde retilen elektrik akm, arj reglatr zerinden aklere depolanr. Sistemim gc 1000 W olarak alndnda ve sistem 12 VDC olarak kurulmu ise; I= 1000 W/~17 V= ~58 A. Burada akm panel gcnn panelde oluan ve arj reglatrnde dzeltilmemi gerilime (17V) blnerek hesaplanmtr. Sistemde arj reglatr bulundurulmasnn temel sebebi de bu k geriliminin regle edilerek aknn nominal deerde (12V) arj olmasn salamaktr. Bu sistem iin seilmesi gereken balant kablosunu en az 58 A akm tama gcne sahip olmas gerekmektedir [13]. Kablo kesitini hesaplamak iin kullanlmas gereken forml: A[mm]=0.0175*2*L*P/(f k *U) (1) A = letken Kesiti fk[%] = letken Kayb 0,0175 = Bakr iin spesifik diren [Ohm mm / m] L[m] = Kablo uzunluu P[W] = Kablo tarafndan alnmas gereken g U[V] = Sistem Voltaj

Tablo 2. Solar panel sistemlerinde kablo seimi Kablo Uzunluu [m] 0-1 Amper [A] 0-20 2,5 21-36 6 37-50 6 51-65 10 66-85 20 86-105 20 106-125 35 125-150 35 151-200 35 1-2 6 6 6 10 20 20 35 35 35 2-3 3-4 4-5 5-6 2 Kablo Kesiti [mm ] 6 6 10 10 10 10 20 20 10 10 20 20 20 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 50 50 50 50 6-7 10 20 20 35 35 35 35 35 50 7-9 10 35 35 35 35 35 35 35 50

Verilen formle gre yaplacak hesaplamalarla kullanlacak kablo kesiti bulunabilir. Formlde kullanlan veriler bilgisayar ortamnda hesaplanarak pratik bir tablo oluturulmutur. Tablo 2de eitli amper ve kablo uzunluklar iin gereken ve standart olan kablo kesitleri sunulmutur. Tabloda 2'de grld gibi saatte 58 A akm tama gcne sahip olmas gereken saatte 1 kW g retecek ekilde tasarlanan gne paneli sistemi iin 4 metreden uzun mesafeler iin 35 mm2 kesitinde kablo kullanlmas uygun grlmektedir.

3. Kurulum Maliyeti Hesab

Tablo 3te saatte 1 kW g retebilen ve ortalama 4 kiilik bir ailenin elektrik ihtiyacn karlayabilecek (gnlk ortalama 5 kW-saat) bir sistem tasarm iin seilen sistem bileenlerinin maliyetleri hesaplanmaktadr [7]. Hesaplanan toplam malzeme gideri 10.670 TL olarak bulunmutur. Ancak, hesaplara kablo fiyat dhil edilmemitir. Kullanlacak kablo uzunluunun uygulanacak mekna gre deiiklik gstermesinden dolay kablo fiyat,

102 elektrik mhendislii, 439. say, temmuz 2010

Tablo 3. 1 kW g retebilen sistemin maliyetinin hesaplanmas Donanm Fotovoltaik hcreler Ak Grubu Ak arj Regulator Evirici (Inverter) Toplam Maliyet zellik (G-Akm) 6 x 175 W = 1050 W 6 x 12 V 200 AH = 12 V 1200 AH 12 V 60 A 12 V DC - 230 V AC / 50 Hz 2500 W 4760 Avro + KDV = 5616 Avro (1 Avro =1,9 TL) Fiyat 2400 Avro 1700 Avro 200 Avro 460 Avro 10.670 TL

sigorta ve ak gc gstergesi gibi donanmlar toplam maliyete dhil edilmemitir. Bunun yannda ilk montaj iin iilik maliyeti de hesaplamada yer almamaktadr.
4. neriler

Fotovoltaik pazar dnyann en dinamik sektrlerindendir. Son yllarda bu pazar ylda %35 bymektedir. Yeterli destek ve tevik mekanizmalar ile 2010 ylnda kresel yllk pazarn 5.6 gigawatt olmas beklenmektedir. Fotovoltaik sistem fiyatlarnn her yl %5 azalaca ngrlmektedir; bylece her geen yl daha da byyen bir sektr olacaktr [11]. Kresel fotovoltaik piyasas liderleri Almanya, ABD ve Japonyadr. Ancak imdiden byyen yeni piyasalar kmaktadr. spanya, talya, Fransa ve Yunanistann nmzdeki yllarda bu sektre byk yatrmlar yapaca bilinmektedir [14]. PV sistemleri ya tek balarna, ya da elektrik ebekesine bal olarak kullanlabilirler. Bu iki sistemde PVnin kullanm ok farkldr. Tek bana kurulan PV sistemler, elektrik ebekesine bal olmayan konutlar iindir ve tm
Tablo 4. Enerji tketen cihazlar Cihaz 4 Adet 20 W tasarruflu Ampul 1 Adet 51 Ekran Televizyon 1 Adet Bilgisayar 1 Adet amar/Bulak Makinesi 1 Adet No-Frost Buzdolab Sre (Ortalama) 6 Saat 3 Saat 4 Saat 1 Saat 12 Saat

elektrik ihtiyacn karlarlar. Gndz retilen elektrik, aklerde depolanr ve ihtiya duyulduka, zellikle geceleri kullanlr [14]. ebekeye bal sistemler ise genelde ihtiyacn %50si veya biraz daha fazlasn karlayacak ekilde projelendirilir. Bu sistemler illa ki tm elektrik ihtiyacn karlamak zere projelendirilmezler nk daha byk bir

sistem daha masrafl olur. ebekeye bal sistemlerde, retilen fazla elektrik, ebekeye geri verilir/satlr. Elektrik ihtiyac olduunda ise ebekeden satn alnr [14]. Temmuz 2008de yrrle giren 5784 Sayl Elektrik Piyasas Kanunu kapsamnda 500 kWa kadar elektrik retimi iin Enerji Piyasas Dzenleme Kurumundan (EPDK) lisans alnmas zorunluluu kaldrlmtr. irket kurma zorunluluu olmadan ahslarn kendi rettii elektriin kullanmdan artan ksmn Enerji Bakanlna satabilmesi konusunda proje yrtlmektedir. Proje kapsamnda Trkiye Elektrik letim A.. (TEA) iletim sistemi planlamasnda, gne pilinin elektrik sistemine entegrasyonu iin almalar yapacaktr [11].

elektrik mhendislii, 439. say, temmuz 2010

103

Enerji Bakanl gne pillerinin ve younlatrcl gne termik santrallarnn desteklenmesine ynelik karaca yeni bir ynetmelik ile farkl dzenlemeler yapacaktr. Buna gre Enerji Verimlilii Kanununda ngrlen en az 5 Avro Sentlik alm garantisi daha st seviyelere karlacaktr. Bunun anlam ise, gne pillerinden retilen elektriin devlete, satn alnan fiyattan daha yksek bir fiyata satlacak olunmasdr. Kurulacak PV sistemin byklne gre, ihtiyatan daha fazla elektrik retilerek, maddi kazan elde edilebilecektir. Bu da PV sistemlere yaplan ilk yatrmn daha ksa srede geri denmesi anlamna gelmektedir [14]. Mevcut koullarda bir evin tm elektrik ihtiyacn PV sistemle karlamak iin 10000 -20000 Avro arasnda bir ilk yatrm masraf yapmak gerekmektedir. Bu ilk yatrmn geri demesi 6-10 yl arasndadr. PV gne panellerinin garantisi ise en az 18 yldr ve genelde 35-40 yl kullanmlar vardr. lk yatrm masraf ktktan sonra, yllarca bedavaya bu enerjiyi kullanm olunacaktr [14]. Tasarlanan sistem saatte 1 kW elektrik retimi gerekletiren gnlk ortalama 5 kW-saat elektrik tketilmesine olanak salayan bir sistemdir. Sistemin enerji ihtiyacn karlayabilecei elektronik ekipmanlar Tablo 4te listelenmitir.

Hareketli paralar iermediinden PV sistemlerin bakm olduka basittir. ebekeye bal sistemler iin yaplmas gereken sadece panellerin temiz tutulmasdr. Tek bana sistemlerde ise aklerin belirli aralklarla bakm-kontrol gereklidir [14].
5. Sonu

Referanslar [1] Varnca, Kamil B.; Gnll, M. Talha Trkiyede Gne Enerjisi Potansiyeli ve Bu Potansiyelin Kullanm Derecesi, Yntemi ve Yaygnl zerine Bir Aratrma, I. Ulusal Gne ve Hidrojen Enerjisi Kongresi 21-23 Haziran 2006 [2] www.eie.gov.tr, Elektrik leri Ett daresi Genel Mdrl Resmi internet sayfas [3] http://www.gunessistemleri.com/ fotovoltaikekipman.php, Gne Enerjisi ile Elektrik retimi ve Ekipmanlar, [4] http://www.ferhatenerji.com/pdf/info_ articles21.pdf, Gne Enerjisi Sistemleri ve Sistem Verim Artrma almas, [5] www.meteor.gov.tr [6] re-enerji.blogspot.com [7] www.cimo.com.tr [8] www.akademimuhendislik.net [9] http://www.obitet.gazi.edu.tr/obitet/ bataryalar/aku.htm [10] http://www.ardenergy.com [11] http://gunesenerjisi.elektromarke t.web.tr/ [12] http://www.etaengineering.com [13] http://www.gunes-pili.com/tr/teknoloji/ bilim/199-kablo-deyip-gecme.html [14] http://www.benkoltd.com/suyapo/ TemizEnerji/Gunes_Elektrik/gunes_enerji1.asp <

Gne enerjisi sistemleri en temiz ve gvenilir enerji kaynaklarndan biridir. lkemiz gnelenme sresi ynnden ok iyi bir blgededir ve gne enerjisi sistemleriyle ilgili birok uygulamada birok tevik ve proje imknlar bulunmaktadr. Ayrca enerjide da bamll azaltmakta, evre protokollerine uyum gstermekte ve ulalmas g krsal yerlerin elektrik enerjisi kullanmasna olanak vermektedir. Kayna gne enerjisi olan gne paneli tabanl sistemlerin kullanm gn getike artmakta ve sistem kurulum maliyeti azalmaktadr. Bu almada gncel bir konu olan gne panel sistemlerinin tasarm gnlk ihtiyac ortalama 5 kW-saat olan bir ev dnlerek yaplmtr. Sistem bileenleri, bu bileenlerin seimi hakknda detayl bilgiler sunulmu ve maliyet unsuru deerlendirilmitir. Bylelikle gne paneli sistemi tasarm ile ilgilenen kiiler iin faydal bir alma hazrlanmtr.

104 elektrik mhendislii, 439. say, temmuz 2010