K THU T O L NG

1a
Bi gi ng
I H C K THU T CNG NGHI P
Khoa i n T
B mn o l ng - i u khi n
GV: Nguy n Th Thanh Qu nh
M C TIU C A H C PH N
Sinh vin n m c:
- C s l thuy t v k thu t o l ng
- Cc m ch gia cng tnh ton
- M t s lo i sensor c b n
- N m c ph ng php o m t s i l ng
khng i n
N I DUNG V N T T C A H C PH N
* C s l thuy t c a K thu t o l ng:
- Cc khi ni m c b n c a k thu t o l ng
- Sai s c a php o v gia cng k t qu o
- V n x l s li u o l ng
* Cc c c u ch th:
* Cc sensor o l ng
* M ch o l ng v gia cng thng tin
* o cc i l ng khng i n
Ch ng 1: C s k thu t o
l ng, thng tin v thi t b o
1.1. nh ngha v phn lo i thi t b o
1.2. S c u trc thi t b o l ng
1.3. Cc c tnh tnh c a thi t b o
1.4. Gia cng k t qu o l ng
1.1. NH NGHA V PHN LO I THI T B
1. nh ngha
- o l ng: L m t qu trnh nh gi nh
l ng i t ng c n o c k t qu b ng s so
v i n v
Qu trnh o g m 3 thao tc chnh:
+ Thi t b m u: L TB o chu n dng ki m tra
v hi u chnh TB o.
- Thi t b o v thi t b m u
+ Thi t b o: L m t h th ng m l ng vo l i
l ng o, l ng ra l ch th b ng kim, t ghi ho c s .
V d : Mu n ki m nh cng t c p chnh xc 2 th
bn ki m nh cng t ph i c c p chnh xc t nh t
l 0,5.
a. D ng c o l ng
Mau.
la thiet bi do de khoi huc mot dai luJng vat li
nhat dinh. hhung mau dung cu do hai dat ca
chinh xac rat cao tu O,OO1% den O,1% tuy theo
tung ca, tung loai.
ung ru do Iuong dIan:
dung cu do luJng bang dien de gia cong cac thong
tin do luJng, tuc la tin hieu dien co quan he ham
vJi cac dai luJng vat li can do.
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
2. Phn lo i
b. 6huyan doI do Iuong
loai thiet bi de gia co ng tin hieu thong tin do luJng de tien
cho viec truyen, bien doi, gia cong tie theo, cat giu
nhung khong cho ra ket qua truc tie.
Chuyen oi chuan hoa: co nhiem vu bien doi mot tin hieu
dien hi tieu chuan thanh tin hieu dien tieu chuan (thong
thuJng u = O 1Ov ; = 4 2OmA)
Chuyen oi s cap: co nhiem vu bien mot tin hieu khong
dien sang tin hieu dien, ghi nhan thong tin gia tri can do.
Co rat nhieu loai chuyen doi sJ ca khac nhau nhu: chuyen
doi dien trJ, dien cam, dien dung, nhiet dien, quang dien.
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
c. T h p thi t b o
La to hJ cac thiet bi do va nhung thiet bi hu de tu
dong thu tha so lieu tu nhieu nguon khac nhau, truyen
cac thong tin do luJng qua khoang cach theo kenh lien
lac va chuyen no ve mot dang de tien cho viec do va
dieu khien.
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
L ng vo
M ch o
Ch th L ng ra
C u trc h th ng o 1 knh
chuy n i
s c p
- i v i h th ng o l ng nhi u knh
X
1
Phn knh theo t n s
B thu nh n ch bi n tn hi u
Gi i i u ch
f
1m
f
10
V
1
S
MOD
MUX
f
nm
f
n0
V
n
S
MOD X
n
f
1m
f
10
X
1
DEMOD
f
nm
f
n0
X
n
DEMOD
X
i
X
i
Pht
thu
CCH
CCH
d. 6arh Ihur hIan phap do
o Irur IIap: la cach do ma ket qua nhan duJc truc
tie tu mo t he do duy nhat.
o gIan IIap: la cach do ma ket qua do duJc suy ra tu
su hoi hJ ket qua cua nhieu he do dung cach do
truc tie.
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
o hop bo: la cach do gan giong do gian tie nhung
so luJng he do theo cach tru c tie nhieu hJn va ket
qua do nhan duJc thuJng hai thong qua giai mot
huJng trinh (hay he huJng trinh) ma cac thong so
da biet chinh la cac so lieu do duJc.
o Ihong ka: de dam bao do chinh xac cua he do
nhieu khi nguJi ta hai su dung cach do thong ke.
Tuc la ha i do nhieu lan. Cach do nay dac biet huu
hieu khi tin hieu do la ngau nhien hoac khi kiem tra
do chinh xac cua mo t dung cu do.
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
1.2. S C U TRC THI T B O L NG
1. H th ng o l ng bi n i th ng
Trong h th ng o bi n i th ng i l ng vo x qua
nhi u khu bi n i trung gian c bi n thnh i
l ng ra y.
y = f(x)
- Trong tr ng h p quan h l ng vo v l ng ra
l tuy n tnh :
y = S.x (1-1)
- N u m t thi t b g m nhi u khu n i ti p th quan
h gi a l ng vo v l ng ra c th vi t:
y= (1-2)
x S
n
i
i
.
1
[
=
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
y
x
= T.x
Sau y
x
c so snh v i i l ng b y
k
.
Ta c:
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
T
Ay
y
k
H th ng o ki u so snh
x
y
X
k x
y y y = A
2. H th ng o ki u so snh
Ch ng 1: C s k thu t o l ng, thng tin v thi t b o
2.1. Phn lo i ph ng php o cn c vo i u
ki n cn b ng.
a. Ph ng php so snh ki u cn b ng
L ng ra
Hnh 1.4 Ph ng php so snh cn b ng
C
- C
Ay
0
T i i m cn b ng ta c:
y = y
x
- y
k
0
x k
y y y 0 A = c =
C ng gi ng nh tr ng h p trn song
b. Ph ng php so snh khng cn b ng (hnh 1.5).
Ay
L ng ra

-
Hnh 1.5 Ph ng php so snh khng cn b ng
0
2.2. Phn lo i ph ng php o cn c vo cch
t o i l ng b.
a. Ph ng php m ho th i gian.
- N i dung:
y
x
y
k
y
x
Hnh 1.6 Ph ng php m hoa th i gian
t
x
y
k
= y
0
.t (y
0
= const)
T i th i i m cn b ng
y
x
= y
k
= y
0
t
x
0
x
x
y
y
t =
- B ng ng: xc nh i m cn b ng c a php o.
x k
x k
x k
1 y
y sign(y y )
0 y
>

A = =

<

nu y
nu y
b. Ph ng php m ho t n s xung.
- N i dung: y
x
= t.x. Cn i l ng b y
k
= const
y
k
y
t
0
Hnh 1.7 Ph ng php m ho t n s xung
y
x
t
x
=1/f
x
T i i m cn b ng c:
y
x
= x.t
x
= y
k
= const
Suy ra: f
x
= 1/t
x
= x/y
k
(1-4).
- B ng ng:
k x
k x
k x
1 y
y sign(y y )
0 y
>

A = =

<

nu y
nu y
y
y
k
t
0
Hnh 1.7 Ph ng php m ho t n
s xung
y
x
t
x
=1/f
x
c. Ph ng php m ho s xung.
N i dung:
y
k
= y
o
, )
0
1
n
i
t iT
=

_
Trong :
T = const, g i l xung nhp
Y
x
N
x
y
0
y
k
T
t
y
Hnh 1.8 Ph ng php m ho
s xung
T i i m cn b ng c: y
x
~ N
x
.y
o
Y
x
N
x
y
0
y
k
T
t
y
Y
x
N
x
y
0
y
k
T
t
y
Hnh 1.8 Ph ng php m ho
s xung
T i i m cn b ng c: y
x
~ N
x
.y
o
Ngha l t i i m cn b ng i l ng vo y
x
c
bi n thnh con s N
x
.
- B ng ng:
x k
x k
x k
1 y
y sign(y y )
0 y
>

A = =

<

nu y
nu y
1.3. CC C TNH C A THI T B O
1. nh y, chnh xc v cc sai s
a. nh y v ng ng nh y
- nh y S c nh ngha:
Y
S=
x
- Ng ng nh y : L gi tr nh nh t c a l ng
vo m khi x < th l ng ra khng th hi n c
Ph ng trnh c a thi t b o: Y = S.x
- Kh nng phn ly c a thi t b:
b. chnh xc v cc sai s c a thi t b o
max min
X - X D
R= =

V i D = X
max
X
min
l thang o (th ng X
min
= 0)
- Dng thi t b o ti n hnh o nhi u l n 1 i l ng
m u x

v thu c t p k t qu x
1
, x
2
, ....x
n
Trong : x
i
l k t qu c a l n o th i, x

l gi tr
ng c a i l ng o,
i
l sai l ch c a l n o th i
- Sai l ch c a k t qu php o so v i x

:
i
= x
i
- x

- Cc sai s
+ Sai s tuy t i: x = max| i|
+ Sai s t ng i c a php o: = x/ x
+ Sai s t ng i c a thi t b o: = x/ D
+ Sai s t ng i quy i %: % = ( x/ D)100%
% dng s p x p c p chnh xc thi t b o
D ng c o c i n:
0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2; 2,5; 4
D ng c o s :
0,005; 0,01; 0,02; 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1
2. i n tr vo v tiu th cng su t c a thi t b o
Thi t b o tiu th 1 cng su t nh t nh, do
gy ra sai s g i l sai s ph v ph ng php o.
Sai s ny ph i nh h n sai s c b n c a thi t b
khi o.
Khi n i thi t b o vo i t ng o, mu n c p
ng ph i thu t nng l ng t pha i t ng o, ta
g i l t n hao cng su t.
- Cc thi t b o c h c: Sai s ph ch y u do ma st
- V i cc thi t b i n:
+ Tr ng h p thi t b o m c n i ti p v i t i:
T n hao: p
a
= R
A
. I
2
R
A
: i n tr vo c a TB, R
A
cng nh th sai s
do t n hao cng t
+ Tr ng h p thi t b o m c // v i t i:
T n hao: p
v
= V
2
/ R
v
R
v
: i n tr vo c a TB, R
v
cng l n th sai s
do t n hao cng t
3. Cc c tnh ng c a thi t b o
- T c a thi t b o l th c a (1) v i cc d ng x(t)
+ c tnh qu : ng v i tn hi u vo x(t)=A.1(t-t)
+ c tnh xung: ng v i tn hi u vo x(t) = A.o(t-t)
+ c tnh t n: ng v i x(t) = Asinet = Ae
jet
, th ng
dng c tnh bin t n A(e) v c tnh pha t n u(e)
+ c tnh sai s t n s : G m c tnh sai s bin
t n
A
=[A(e)-A
0
]/ A
0
v c tnh sai s pha t n
u
=
u(e) - u
0
Bi u th c hm truy n hay nh y ng c a TB l
Y(p)
S(p) =
X(p)
(1)
- Th i gian n nh hay th i gian o c a thi t b: L
th i gian k t khi t tn hi u vo cho t i khi thi t b
n nh c th bi t c k t qu
- D i t n c a d ng c o: L kho ng t n s c a i
l ng vo cho sai s khng v t qu gi tr cho
php
1.4. GIA CNG K T QU O L NG
Gia cng k t qu o qu trnh xc nh gi tr ng v
sai s c a nh ng php o c th
x = x
x = x x

1. Tnh ton sai s ng u nhin

Gi s ti n hnh o th ng k i l ng x, n l n v thu
c k t qu : x1, x2, ....xn
|
n
i
i 1
1
x
n
=
_
= x =M x
Gi tr tin c y l gi tr trung bnh, trong ton h c
th ng k g i l k v ng ton h c:
a. Ph ng php tnh ton
- Sai s d : |
i i
= x - M x
Sai s d c tnh ch t l 1 i l ng ng u nhin.
i v i thi t b o l ng, sai s d thay i theo 1 quy
lu t g i l lu t phn b chu n
Ghi ch: Lu t phn b xc su t l s phn b c a
sai s ng u nhin xung quanh gi tr k v ng ton h c
theo 1 quy lu t nh t nh
, )
i
2
2
-

1
P
= e
2
, )

}
2 2
-
=D= P d
V i: l l ch bnh qun ph ng hay ph ng sai
D l tn x
- Lu t phn b xc su t chu n:
x
t
M(x)
D
P(o)
o
V i
+ B c1 : Tnh gi tr trung bnh
K v ng ton h c c l y l trung bnh c ng
c a n l n o.
|
1
1
n
d i
i
M x x x x
n
=
= = =
_
b. Qu trnh gia cng k t qu
- Khi s l n o r t l n (n>30)
Sai s ng u nhin c tnh: Ax = k.o
(k l h s , c tra trong s tay k thu t)
- Khi s l n o c h n ( n s 30)
+ B c 2: Tnh cc sai s d :
+ B c 3: l ch bnh qun ph ng c a i
l ng o (ph ng sai c a sai s ng u nhin)
, )
2
2
2
1 1
1 1
1 1 1
n n
n n
i
i
i i
i i
i i
x
x
x
x x
n
n n n

= =
= =
| |

|
\ .
= = =

_ _
_ _
+ B c 4: Ki m tra i u ki n:
_
; 1
i i
x x i n = =
Ki m tra:
hay khng
1
0
n
i
i

=
=
_
- N u c th lo i b k t qu o t ng ng v
th c hi n l i b c 1- 4
- N u khng th tnh ti p cc b c sau:
3
i x
>
+ B c 5: Tnh l ch bnh qun ph ng trung
bnh i s .
, )
, ) , )
2
2
1 1
1 1

= =

= = =

_ _
n n
i i
x i i
x
x x
n n n n
n
+ B c 6: Sai s ng u nhin c tnh:
Trong : k
st
l h s Student, n ph thu c vo
s l n thu th p n v xc su t yu c u p. H s k
st
c tra trong s tay k thu t: k
st
= f(n,p)
Ax = k
st
.
x
+ B c 7 : K t qu o c tnh
, )
2
1 1
1
1
n n
i i
i i i
st
x x
x
n
x x x k
n n n
= =
| |

|
\ .
= A =

_ _
_
2. Tnh ton sai s gin ti p
i l ng c n o y c xc nh qua cc php o
tr c ti p x
1
, x
2
,, x
n
c vi t
y = f (x
1
,x
2
,x
n
) (*)
o hm (*) ta c:
c c c
c c c
1 2 n
1
2 n
y y y
dy = dx + dx +... dx
x x x
| | | | | | c c c
| | |
c c c
\ . \ . \ .
2 2 2
1 2 n
1 2 n
y y y
y= x + x +...+ x
x x x
- Sai s tuy t i c a php o gin ti p c nh gi
Ax
1
, Ax
2
,, Ax
n
l sai s tuy t i c a php o cc
i l ng tr c ti p x
1
, x
2
,x
n
.
-Sai s t ng i c tnh
| | | | | | | | c c
| | | |
c c
\ . \ . \ . \ .
|
2 2 2 2
1 n
y
1 n
y x y x y
= = +... +
y y x y x
, ) , )
2 2
1 2

x + x
, ) , )
2 2
1 2
2
1 2
x + x

(x + x )
, ) , )
2 2
2 2
1 2 2 1
x
x + x x
| | | |
| |
\ . \ .
2 2
1 2
1 2
x x
+
x x
1
2
x
x
, ) , )
2 2
2 2
1 2 2 1
4
2
x
x + x x

x
| | | |
| |
\ . \ .
2 2
1 2
1 2
x x
+
x x
n-1
nx
x
| |
|
\ .
x
n
x
x
n
x
1
x
2
x
1
+ x
2
Sai s t ng i |
y
=Ay/y
Sai s tuy t i Ay Hm y
Cng th c tnh sai s c a m t s hm y th ng g p