Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije FAKULTET ZA MENADMENT HERCEG NOVI

SEMINARSKI RAD
Tema: PROIZVODI OD KOE I KRZNA I PROIZVODI TEKSTILNE INDUSTRIJE Predmet: Poznavanje robe

Kandidat:

Predmetni nastavnik:

_________________________________
/Rojevi Luka/, ind. br. _____

___________________________
/ Prof. dr David Petrovi/

Herceg Novi, 2011.

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije Sadraj:

Uvod............................................................................................................. 2 ivotinjska koa i njene osobine.................................................................. 3 Fizike i hemijske osobine koe................................................................... 4 Razne vrste sirovih koa............................................................................... 5 Proizvodi od tekstila......................................................................................5 Tekstilne sirovine...........................................................................................5

Prirodna vlakna.............................................................................7
Pamuk............................................................................................................7

Proizvodi od koe i krzna..............................................................7

Sirove koe.....................................................................................................7 Prerada koe....................................................................................................8 Osnove predenja..............................................................................................9 tampanje.........................................................................................................9 Nain tampanja................................................................................................9 Maine za tampanje.........................................................................................10 Maine za tampanje sa graviranim valjcima...................................................10 Maine za tampanje sitastim ablonima..........................................................11 Vrste tkanina......................................................................................................12 Netkani tekstilni materijal..................................................................................12 Tehnoloki proces izrade....................................................................................13 Zakljuak.............................................................................................................14 Literatura..............................................................................................................15

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije UVOD

Utavljenom koom nazivamo ivotinjsku kou koja je preraena, da vie ne moe da truli. Prema njenoj namjeni, koa moe biti vie ili manje propustljiva, meka ili tvrda, savitljiva ili kruta. Sredstva kojima se sirova koa pretvara u tavljenu veoma su mnogobrojna i raznolika. Poev od najprimitivnije tave koju primenjuju jo neka jako zaostala plemena za dobijanje ljepih, mekih koa za odjevanje, pa do najmodernijih sredstava za tavu pomou komplikovanih sintetikih hemijskih proizvoda svi slue istome cilju: tavljenju koa. U balkanskim zemljama seljaci pakuju kozju kou u rupe ili burad, stavljajui valonea iarku sa vodom i tako tave kou za opanke. Isto se ovo radi, ali pod vidom zanata i sa teim koama, npr: od krava ili junaca za izradu teih i trajnijih opanaka. Iako je tavljenje koa jedan od najstarijih zanata, ipak u prolom vijeku ta industrija bila zamrla. Tek u prvim godinama ovog vijeka poelo je izvanredno razvie ove grane industrije, koja je stupila u red najvanijih preraivakih industrija.

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije IVOTINJSKA KOA I NJENE OSOBINE
Ako se koa popreno presee, onda se vide dva razliita sloja: gornji, takozvana epiderma i ispod nje prava, koja se ustvari u pravu kou. Epiderma, kao i prava koa sastavljenje su od elija. Gornja koa epiderma sastoji se od spoljne vrste potkoice i donjeg sluznog sloja. Sloj prave koe ili kornum sastavljen je od snopia vlakana, slini vlaknima jedne tkanine . Ova vlakna imaju veliki afinitet za tavna sredstva, te sa njima stvaraju jedinjenja koja nisu podlona truljenju. Ti snopii vlakana sa dlakave strane su jako stisnuti i stvaraju vrlo gust sloj koji koari nazivaju: lice, cvijet, zrno itd. to se tie gornje potkoice, pri preradi sirove koe ona se skida zajedno sa dlakom, te i ne igra nikakvu ulogu u preradi koe. Naravno ovo nije uvjek lak posao, naroito, ako je u pitanju vjeto preraena ovja i jarea koa. Za razlikovanje ove dve vrste koa, Jetmar preporuuje sljedei postupak: skinuti apreturu sa koe slabim rastvorom natrijumhidroksida; staviti kou pod mikroskopom sa upadnom svjetlou uz uvelienje od 100 puta. Na jareoj koi vide se pored dlaka u manjim grupama, najvie po tri (ree po dve pore zajedno), a izmeu pojedinih grupa pora vide se prazna polja. Na jagnjeoj koi sve pore nisu skupljene u grupe, svaka je za sebe, ali su mnogo gue i finije. Materije od kojih se koa sastoji su: Voda, Mineralne materije, Proteini. Sadraj vode u svjeoj koi oienoj od dlaka i mesine varira od 60% do 65%. Sadraj vode, kone materije, masti i pepela razliit je prema vrsti golica (koa sa koje je skinuta dlaka i mesina). Tako, na primjer koe golice od volova, konja, koza mogu da sadre oko 0,6% masti i oko 1% pepela. Prema analizama J. V. Schroeder a dobiveni su sljedei podaci za mast, pepeo i konu materiju obraunato na 100 kg. Golice Govea koa raena kreom Konjska koa Telea koa Kravlja koa Svinjska koa Kozja koa Ovija koa Tabela 1. Mast 0,33 1,10 0,80 0,66 2,57 2,58 6,98 Pepeo 1,37 1,73 1,10 1,97 0,83 0,45 1,19 Kona materija 98,30 91,17 98,10 97,37 96,60 96,97 91,85

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije

Istim analizama utvreno je da je procenat azota u koi bez vode i masti u granicama od 17,71 i 17,92 pa se uzima 17,80 kao srednja vrijednost za sva koarsko hemijska odreivanja azota u golicama. U sirovoj koi razlikujemo dvije vrste masti: Masti koje se mogu izluiti pomou organskih rastvaraa (aceton, alkohol i etar). Tako je naeno u koi od bika 0,76%, krave 0,13% i u teleoj koi 0,45%. Masti u jedinjenjima sa proteinima mogu se izluiti samo poslje izvrene hidrolize. Proteini, koji ine sastavni dio koe, jesu: Keritini epiderme, vune, rogova i dr; Kolageni proteini koje sadre bijela vlakna derme itd. Vano je i interesantno znati od kojih je hemijskih elemenata, uglavnom sastavljena ivotinjska koa. Gornji dio koe veim dijelom sastoji se od jedne roaste materije keratina. Hemijski uzeto, keratin je bjelanevina bogata sumporom i azotom, koja sainjava veliki dio koe, kostiju, dlaka i krljuti.

FIZIKE I HEMIJSKE OSOBINE KOE

Bubrenje Jedna od najvanijih osobina koe za preradu tavom jeste sposobnost da moe bubriti. Ovo bubrenje moe biti fiziko i hemijsko. Fiziko bubrenje nastaje zbog toga to porozna koa upija vodu ili rastvore soli. Poroznost dolazi od velikog broja kapilara u koi. Praktiare naroito interesuje hemijsko bubrenje koe, koje dolazi u obzir kod neporoznog materijala kao to je elatin. Voda se vezuje za elatin, ime se poveava teina, zapremina, ali se materija hemijski ne mijenja. Tabela 2. Bubrenje koe odnosu na PH (po Luju Menieru) 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 PH rastvor

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije

Slika 2. Bubrenje koe u odnosu na Ph (po Luju Meunieru)

RAZNE VRSTE SIROVIH KOA

Koa rogate marve Pod ovim imenom podrazujevamo koe volova, krava i bikova. Meu ovima najkvalitetnije su koe od jalovica, jer se sa njihovim sirovim koama odbijaju specijalno jake, izdrljive gotove koe. Koe jalovica su skoro svuda iste debljine na bokovima, na slabinama i kruponima. I sam vrat nije mnogo deblji od ostalih dijelova, a bore na vratu su jedva primetne. Na sirovim koama krava, koje su se telile, slabine su istegnute usljed bremenitosti, pa su zbog toga rairene i oslabljene tako, da su takve koe najee tanke i po povrini su suvine velike sa obzirom na njihovu teinu vrat i lea nisu mnogo deblji. Kozija koa Se veoma razlikuju sa starou ivotinje. Jaree koice teine od 2,5 go 4 kg (12 komada) su veoma meke i upotrebljavaju se za konfekciju rukavica. To su koe mladih jaria bez veih oteenja, to nije sluaj sa kozjim koama.

Ovija koa Njihova struktura je sunerasta. Od ovije koe imamo dvije koristi: vunu i kou kao sirovinu za preradu. Valja znati da je kvalitet ovije koe u obrnutoj srazmjeri, sa kvalitetom njene vune. to je vlakno vune finije toliko je sama koa loijeg kvaliteta.

PROIZVODI OD TEKSTILA
Tekstilna industrija obuhvata proizvodnju pree, tkanina, pletiva, odjee i ostalih proizvoda na bazi tekstilnih vlakana. Tekstil se upotrebljava, osim za izradu odjee, takoe za mnoge proizvode iroke potronje za potrebe domainstva, ugostiteljstva, kao i za proizvode tehnike i medicinske namjene (sanitetski materijal). Za industrijski razvijene zemlje predvia se potronja od 25 kg po stanovniku, za istonoevropske zemlje i srednje razvijene oko 15 kg i za nerazvijene oko 3,7 kg po stanovniku, sa tim da u strukturi potronje tekstilnih vlakana hemijska vlakna bi trebala biti zastupljena sa oko 65%, pamuk sa 31% i vuna sa 4%.

TEKSTILNE SIROVINE
Osnovne tekstilne sirovine su tekstilna vlakna, koja mogu biti prirodnog ili he mijskog porjetla to se vidi iz priloene tabele. Najvanija svojstva tekstilnih vlakana su: duina, vrstoa, elastinost, higroskopnost, ponaanje prema uticaju odreenih hemijskih sredstava itd. Vlanost sirovine u tekstilnoj industriji naglaena je injenicom da je kvalitet proizvoda najzavisniji od kvaliteta upotrebljenje sirovine, pa trokovi sirovina ine naroito visoku stavku u strukturi cijene gotovog proizvoda (u naoj zemlji 60 70%).

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije

A Prirodna vlakna Biljna (Celulozna) Vlakna ivotinjska (proteinska) vlakna Neorganska vlakna

1.Semena vlakna (pamuk) 2. Stabljina vlakna (lan, konoplja, brnistra, juta) 3. Vlakna iz lista (novozelanski lan, Manila, sisal) 4. Vlakno sa ploda (kokosovo vlakno)

1. Fibroinska vlakna ( prirodna svila, divlja svila (tussah)) - azbestna 2. Keratinska vlakna ( ovja vuna, moher vuna) dlake (kozja, zeja, govea) - staklena - metalna

B Hemijska vlakna Vlakna iz prirodnih polimera Sintetika vlakna

1.Vlakna iz regenerisane celuloze ( celulozni regenerati) - viskozno - bakarno -acetatno

1. Polimerizacijska vlakna - polivinilhloridna - poliolefinska - poliamidna (PA 6)

2. Vlakna iz regenererisanih proteina ( proteinski regenerati) - poliakrilonitrilna - biljnih, ivotinjskih 2. Polikondezaciona - poliamidna (PA6,6) - poliesterska 3. Poliadicijska poliuretanska

Tabela 3. Podjela tekstilnih vlakana

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije PRIRODNA VLAKNA

PAMUK
U tekstilne svrhe mogao bi se upotrebiti veliki broj razliitih biljnih vlakana, ali se po raspoloivoj koliini , svojstvima, ekonominosti dobijanja i prerade istie semeno vlakno pamuk, koje se najvie upotrebljava. U manjoj mjeri koriste se jo likova vlakna. Pamuk je dakle najvanije biljno vlakno. Uprkos opadanju njegove zastupljenosti u strukturi svjetske potronje tekstilnih sirovina, proizvodnja mu stalno raste. Dobija se iz ploda biljke pamuike (Gossipium), koja uspjeva jedino u podruju blage klime. Pamuno vlakno je jednoelijska tvorevina. Vlakno se sastojiod celuloznog zida u sredini uplje (lumen), a spolja obavijeno pokoicom ( kutikulom).

PROIZVODI OD KOE I KRZNA

SIROVE KOE
Koa predstavlja tanki omota koji pokriva tijelo svih kimenjaka. Koa sisara je pokrivena dlakom , titi od hladnoe i drugih spoljnih uticaja. U trgovini se razlikuju sirove i tavljene koe. Sirove koe brzo podleu raspadanju pa se moraju da bi se ouvale od propadanja prethodno konzervirati (odmah poslje skidanja sa ivotinja): suenjem, soljenjem i kombinovanjem ova dva naina. Svjee sirove koe koje nisu ni jednim postupkom konzervisane sadre oko 65% vlage. Suve koe sadre samo 17% i ne sadre sredstva za konzerviranje. Slane sirove koe sadre oko 45% vlage i 18% NaCl (denaturisana so) od ukupne mase sirove koe. Na kvalitet koe utie: rasa ivotinja, nain odgajivanja, ishrana, njega itd. Koe mladih ivotinja su bolje od koa starijih, koe mujaka su grublje od koa enki. Razne vrste koa razlikuju se prema porjeklu, namjeni, tavljenju i obradi. Podjela prema porjeklu podrazumjeva: Govee i konjske koe (govei i konjski boks); Telee koe (boks kalf); Koa od koza i ovaca (evro); Svinjske koe za konu galanteriju i Luksuzne koe (krokodilska, zmijska, guterska i dr.) .

Kona galanterija izrauje se vrlo esto od koa jelena, kunia, tuljana itd.

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije

Podjela prema namjeni: Gornja koa za gornje dijelove obue, mora biti meka i elastina; onska koa mora biti ista i vie od 5 mm debela; Koa za remene i druga tehnika koa. Podjela prema tavljenju: Lak, koa, boks ili telea koa sa sjajnom prevlakom laka od lanenog ulja; Semi koa sa barunastom prevlakom tavljena masnim tavilom; Glace koa, koa od jaradi i jagnjadi tavljena bijelim tavilom; Jelenska koa od divljai Glace koa, koa od jaradi i jagnjadi tavljena bijelim tavilom; Jelenska koa od divljai (srna, divokoza i jelena koja je slina glace koi; Juhta, koa tavljena (biljnim ili vegetabilnim) tavilom pa poslje namaena uljem od brezovog katrana; Safijan, kozja koa tavljena sumahom i obojena. Preko 80% proizvodnje koe koristi se za proizvodnju obue, a ostatak za izradu rukavica, pogonskog remenja, torbi, kone odjee, konjskih oprema, u automobilskoj industriji, u knjigovezakom zanatstvu itd.

PRERADA KOE
Anatomski , ivotinjska koa se sastoji od tri osnovna sloja: povrinskog sloja potkoice ili epiderma, srednjeg sloja derma i potkonog tkiva mesine ili hipoderma. Glavna hemijska supstanca koe je kalogen, bjelanevina vlaknaste strukture. U dermi kalogena ima oko 21%, zatim oko 2% masti, a najvie vode, oko 75%. Sirove koe se konzerviu: suenjem, soljenjem kombinovanim sa suenjem, hlaenjem i zakiseljavanjem. Konzervisanje koe suenjem primenjuje se na koi sitne stoke i divljai. Najbolje je da se suenje vri postepeno jer bi se prilikom prebrzog suenja osuili samo spoljanji slojevi, a u unutranjim bi zaostala vlaga, to pogoduje razvoju mikroorganizma. Optimalna temperatura za suenje je 20 300C, a relativna vlanost vazduha od 75%. Suve sirove koe sadre 17% vlage. Skidanje dlaka i mesine izvodi se runo ili mainski i dobija se oieni srednji sloj koe koji se naziva golica. tavljenje koe se sastoji u tretiranju pripremljenje golice tavnim materijalom. tavljenje je hemijski proces spajanja bjelanevina iz koa sa tavljenjim materijama pri emu koa postaje otporna na truljenje i vodu i dobija eljena mehanika svojstva.

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije OSNOVE PREDENJA

Predenje je postupak za proizvodnju pree. Sirovine za proizvodnju pree su razna tekstilna vlakna. Strojevi na kojima se vri predenje zovu se prelaki strojevi. VLAKNA Predenje sa strojevima
PREA

= Proces predenja

Sistema predenja ima vie vrsta i sastoji se iz vie faza. Broj faza i vrsta tehnolokog procesa ovisi o razliitosti vlakna i o vrsti pree koja se eli proizvesti. Predenjem se proizvode uglavnom dvije vrste pree: grelenana i eljana prea.

TAMPANJE
Pod tampanjem se podrazumjeva mestimino nanoenje boje na bijeli ili obojeni tekstilni materijal, da bi se dobile are. Tehnika i nain tampanja razlikuju se od tehnike i naina bojenja tekstilnog materijala. Dok se bojenje vri u vodenom rastvoru boje, dotle se tampanje vri pastom za tampanjem. Pasta za tampanje je masa odgovarajue gustine i sastoji se od boja, zgunjivaa, hemikalija i pomonih sredstava. Zgunjivai su materije obino biljnog porjekla i imaju zadatak da ne dozvole razlivanje boje van ivica ara. Poslje tampanja moraju se potpuno odstraniti sa materijala. U suprotnom, materijal ima tvrd opip. tampanjem boja se mehaniki nanosi na povrinu materijala jer nema mogunosti da se vee za vlakno. Poslje tampanja materijal se sui, a zatim pari, da bi se boja vezala za vlakno. Parenje se izvodi u komorama parionicama vlanom parom. Para se kondezuje samo na onim mjestima gdje je natampana ara. Na tim mjestima vlakno bubri, boja ulazi u njega i tako se stvara vrsta veza. Poslje parenja materijal se opere temeljno da bi se odstranile nevezane estice boje, zgunjivai i druga sredstva, a zatim se sui.

NAIN TAMPANJA
Zavisno od naina nanoenja paste na tekstilni materijal, tampanje moe biti direktno, razorno i rezervno. Direktno tampanje. Najvie se primenjuje u praksi jer je najjednostavnije. Pasta za tampanje direktno se nanosi na bijelu ili svjetlo obojenu tkaninu. are treba da budu tamnije, da bi se razlikovale od boje kojom je tkanina obojena pre tampanja. Rezervno tampanje. Ovim nainom tampanja dobijaju se bijele ili obojene are na obojenoj tkanini. Za dobijanje bijelih ara tkanina se prethodno oboji, a zatim tampa pastom koja sadri sredstva za razaranje boja na tkanini. Obijene are na obojenoj tkanini dobijaju se kada tkanina tampa pastom koja pored sredstava za razaranje sadri i boju

10

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije

postojanu na to sredstvo. Sredstvo za razaranje razara boju na tkanini i istovremeno pomae vezivanju boje koja se nalazi u pasti za razaranje. Tkanina moe prethodno da bude obojena tamnim bojama. Rezervno tampanje. Ovaj nain tampanja daje iste efekte kao i tampanje razaranjem. Tkanina se prvo tampa pastom za rezervisanje, a zatim boji. Pasta za rezervisanje sadri hemikalije koje kasnije, pri bojenju, spreavaju razvijanje boje na onim mjestima na kojima se tkanina tampa pastom za rezervisanje, pa na tim mjestima tkanina ostaje bijela.

MAINE ZA TAMPANJE
U tamparijama se najvie upotrebljavaju maine za tampanje sa graviranim valjcima i maine za tampanje sa sitastim ablonima.

MAINE ZA TAMPANJE SA GRAVIRANIM VALJCIMA

Na ovim mainama pasta za tampanje se nanosi na tkaninu graviranim valjcima. Pri tampanju se mogu dobiti sitne geometrijske figure, a maine su ekonomine za tampanje velikih metraa sa istim uzorkom. Svaku boju na uzorku tampa poseban gravirani valjak. Konstruisane su maine sa esnaest graviranih valjaka koji mogu odjednom tampati isto toliko boja. Veliki broj boja pri tampanju stvara mnogo tekoa, zbog ega je neekonomian. Maina za tampanje sastoji se od cilindra, graviranih valjaka za tampanje, korita za pastu za tampanje, valjaka za nanoenje paste za tampanje i noeva za skidanje suvine paste sa graviranih valjaka. Uz mainu obino se nalazi maina za suenje tampane tkanine mansarda (slika 1).

11

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije

Da bi cilindar, na kome se nalaze gravirani valjci, bio elastian, obmotan je sa vie slojeva pamune tkanine, preko kojih se kree gumirano platno u obliku beskrajne trake i ima istu namjenu. Preko gumiranog platna postavljena je pamuna tkanina laufer, koja titi gumiranu tkaninu da se ne bi zamazala i kree se zajedno sa tkaninom za tampanje. Tkanina za tampanje odmotava se sa valjka i ulazi u mainu, gdje se tampa. Poslje tampanja tkanina se sui u mansarddi toplim vazduhom. Da se tampana tkanina ne bi zamazala, prolazi kroz mansardu tampanom stranom iznad vodeih valjaka. Poslje toga tkanina se pari u parioniku, ispira i sui.

MAINE ZA TAMPANJE SITASTIM ABLONIMA

tampanje tkanina sitastim ablonima u praksi se naziva filmsko tampanje, to je pogreno jer nema nikakve veze sa filmom. Sitastim ablonima tampaju se tkanine sa velikim arama. Ivice ara nisu otre kao kod tampanja graviranim valjcima. Ovaj nain tampanja ima veliku prednost u odnosu na tampanje graviranim valjcima jer je ekonomian. Sitasti abloni se lako mijenjaju, pa se mogu tampati male metrae tkanina uzorcima koji su trenutno u modi. Postoje dva tipa za tampanje ablonima: maine sa ravnim ablonima i maine sa cilindrinim ablonima (slika.2)

12

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije VRSTE TKANINA

ap ( chape ) je tkanina iz otpadaka prirodne svile, platnenog veza. Slina je pamunom olatnu, dolazi u prirodnoj boji svile, a upotrebljava se za haljine i koulje. Buret ( bourette ) je takoer tkanina iz otpadaka prirodne svile sa vidljivim ostacima ahura. Prea je gruba tex 50 (Nm 20) i nejednolina, slina frote prei sa voriima. Tkanina ima izrazito nejednolinu povrinu ako se za osnovu i potku upotrebljava buret prea. Najee se izrauje u platnenom vezu. Gustou 120 niti / dm. Upotrebljava se za haljine, kostime, ljetna odijela. Laganije tkanine imaju masu 100 g / m2, a tee 150 g / m2. Til ( till ) je tanka i prozirna jednobojna mreasta tkanina, poput saa. Izrauje se od pamuka i sintetikih vlakana. Upotrebljava se za sveane haljine, ukrase, velove.

NETKANI TEKSTILNI MATERIJAL

Proizvodnja netkanog tekstila spade u najmlae podruje tekstilne tehnologije. Poela je ve 1950 godine i od tada je u neprekidnom porastu tako da se moe raunati da e dosei uee od oko 10% u ukupnoj proizvodnji tekstila. Netkani tekstil ( Non wovens,, Vliesstoffe ) je vlaknati proizvod koji se sastoji od jednog ili vie slojeva vlakana rasporeenih bez odreenog reda. Ti slojevi nisu uvreni poznatim procesima predenja, tkanja ili pletenja ve su zajedno povezani hemijskim vezivnim sredstvima, utjecajem temperature, pritiska ili ivae pletaom tehnikom. Podruje primjene Netkani tekstil moe se podijeliti u tri grupe: Netkani tekstil trajne upotrebe, Netkani tekstil ograniene upotrebe, Netkani tekstil jednokratne upotrebe.

Upotrebljava se u najrazliitije svrhe: Sektor odijevanja gornja odijea, donja odijea, meupodstava, za eire, za obuu. Sektor interne upotrebe pokrivai, dekorativne tkanine, zastori, tapete, stoljnaci, tepisi. Sektor vanjske upotrebe kemping artikli svih vrsta, materijal za izolaciju, za pakiranje i dr. Proizvodi za higijenu i bolnice bolniko rublje, zavoji itd. Sirovine upotrebljavaju se tekstilne sirovine prirodnog porjetla i hemijska vlakna. Proizvodnja netkanog tekstila dozvoljava primjenu vlakana ispod donje granice koja se zahtjeva u procesu predenja. Uee vlakana u gotovom proizvodu je razliito i izosi izmeu 30 i 100%.

13

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije TEHNOLOKI PROCES IZRADE

Danas se u proizvodnji netkanog tekstila upotrebljavaju razliite proizvodne tehnike od koje su najvaniji sljedei stupnjevi prerade: Proizvodnja koprene, Uvrivanje koprene, Dorada netkanog tekstila.

Najee ovi glavni dijelovi proizvodnje ine jednu tehnoloku cijelinu. Proizvodnja koprene: koprena se moe izraditi na razliite naine: Mehanikim putem, Pneumatskim nainom, Direktnim predenjem tj. ekstrudiranjem polimera i dr.

Mehaniki nain je najstariji, to je konvencionalni postupak grebanja ( usmjeravanja i paraleliziranja vlakana ) i stvaranja koprene eljene debljine i mase. Pneumatskim putem djelomino oiena vlakna transportiraju se pomou zrane struje do sita ili perforiranog bubnja kod ega je koliina vlakna proporcionalna jaini zrane struje. Posebna je prednost ovog postupka upotreba vrlo kratkih vlakna i gotovo neupotrebljivih otpadaka. Direktno predenje: kao sirovina slie granulate ili otopine razliitih polimera koji se potiskuju kroz dize ( mlaznice) ime se stvara snop beskrajnih niti koje se povezuju u koprenu. Uvrivanje koprene vri se zatim mehanikim ili hemijskim postupkom. Uvrivanje koprene: mehaniko uvrivanja vri se zamrsivanjem vlakana ili povezivanjem vlakana proirivanjem ( proizvodi Mail ). Rasporeenost vlakana u kopreni i njihova usmjerenost utjeu na vrstou netkanog materijala. Hemijsko uvrivanje koprene provodi se upotrebom hemijskih vezivnih sredstava, a kao veziva se upotrebljavaju razne sintetike smole. Dorada: velik dio proizvoda se uopte ne dorauje, ali se neki proizvodi ve prema svojoj namjeni mogu bijeliti, bojiti, tiskati slino kao klasian tekstil.

14

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije ZAKLJUAK:

Heklanje ili kukianje je postupak pravljenja tkanine od vunice ili konca. Heklanje se, slino trikanju sastoji od provlaenja petlji vunice jedne kroz druge. Heklanje se razlikuje od trikanja po tome to je u jednom trenutku samo jedna petlja aktivna (jedini izuzetak je Tunisko heklanje) i to se umesto dve trikae igle koristi heklica za heklanje. Prema nekim teorijama heklanje je poteklo od tradicionalnih runih radova u Arabiji, Junoj Americi ili Kini, ali nema jasnih dokaza da je taj runi rad raen pre nego to je postao popularan u Evropi u 19. veku. Poznato je da se prva tampana ema pojavila u holandskom asopisu u ranom 19. veku. Mnogi smatraju da se heklanje verovatno koristilo u ranim kulturama, ali da se umesto heklice koristio savijeni kaiprst; tako da usled toga nema materijalnih ostataka da svedoe o tome. Ovi autori ukazuju na jednostavnost tehnike i tvrde da mora da se koristila odavno. Irska heklana ipka, kasni 19. vek. Dizajn ovog primerka je usko baziran na Flemanskoj iglom raenoj ipci iz 17. veka. Drugi autori tvrde da su tkani, pleteni ili vorovani primerci tkanine sauvani iz veoma davnih vremena, ali da nema sauvanih primeraka heklane tkanine u bilo kojoj etnolokoj zbirci, ili arheolokom izvoru pre 19. veka. Ovi autori ukazuju na tamburske heklice koje se koriste u tamburskom vezu u Francuskoj u 18. veku i tvrde da je provlaenje petlji kroz tkaninu preraslo u heklanje u vazduhu Poevi u 19. veku u Britaniji, SAD i Francuskoj, heklanje poinje da se koristi kao manje skupa zamena za ostale oblike ipke. Cena fabriki proizvedenog pamuka je padala i iako su heklane ipke zahtevale vie konca nego tkane ipke, heklane ipke su se bre izraivale i bile su lake za uenje. U vreme Velike gladi u Irskoj (1845 - 1849) asne sestre su uile tamnonje ene i decu da heklaju koncem. Rad je noen irom Evrope i Amerike i kupovan zbog svoje lepote i zbog humanitarne pomoi koju je to prualo irskom stanovnitvu. Heklice su se kretale od od primitivnih savijenih igala u drci od plute, koje su koristile siromane irske ipkarice, do heklica od skupoceno obraenog srebra, gvoa, slonovae ili kosti postavljenih u razliite drke, od kojih su neke bile bolje dizajnirane da pokau damske ruke nego za rad sa koncem. Do ranih 1940-tih, uputstva za heklanje su se ve tampala u Engleskoj.

15

Proizvodi od koe i krzna i proizvodi tekstilne industrije

LITERATURA:
1) Vukadinovi , M. Tehonologija koe * tava i prerada koa, Novinarsko izdavako preduzee >> Tehnika knjiga <<, Beograd, 7 Jula 26 / I, 1957. 2) Boievi, V.: Osnove tekstilne proizvodnje, Samoupravne interesne zajednice odgoja i usmjerenog obrazovanja za tekstilnu industriju SR Hrvatske, Zagreb, sijeanj 1980. 3) Jankov, B.: Tekstilni materijali, Via kola za tekstil i odjeu, Zagreb, 1979. 4) Roi, R.: Osnovi proizvodnje tekstila, Nauna knjiga Beograd, 1979. 5) Vlahovi, M.: Poznavanje robe, 2. izmjenjeno i dopunjeno izd. Beograd: Struna knjiga, 2001. 6) Dodatak: Tkanine video

16