Tap chi phan tich Hoa, Ly va Sinh hoc - Tép 18, 86°3/2008
vé MUc HAM LUQNG PHONG XA TRONG LUONG THUG THUG PHAM
CHU Yu 6 MOT SO VUNG SINH THAI CUA VIET NAM
Déh tod soan 17 - 8 - 2008
Nguyén Trong Ngo, Nguyén Thanh Binh, Trudng ¥, Nguyén Van Phac,
Lé Nhu Siéu, Mai Thi Hudng, Nguyén Thi Linh, Phan Son Hai, Nguyén MOng Sinh
Vign Nghién citu Hat nhén
Lé Ngge Chung
Truimg Dai hoc Dé Lat
SUMMARY
ON RADIONUCLIDES CONCENTRATION IN THE MAIN KINDS OF FOODS
& FOODSTUFFS IN SOME ECOLOGICAL REGIONS OF VIETNAM
To acquire the existing radioactivity data in the main kinds of foods & foodstuffs samples is a
necessary task for assessing the environment impact. For this reason, in the period of 2004 - 2008,
the Ministry of Science and Technology had approved a project on “Investigation on radionuclides
and toxic elements concentration in the main kinds of foods & foodstuffs of Vietnam”. The goals of
the project had been focused on: (1) determination of “K, **Pb, "Po, Ra, U, Th, "Sr, "Cs,
%82Py, radionuclides and As, Cd, Cu, Hg, Pb, Se, Sb, Zn elements in the samples collected from
the Southern of Vietnam (Lam Dong, Ninh Thuan, Ho Chi Minh City, Tien Giang, Can Tho and
Tra Vinh); and (2) assessment of primarily the public committed effective doses caused by
consumption of foods & foodstuffs in the above regions.
About 1250 data of above mentioned radionuclides concentrations in 140 samples collected at 6
selected sites are summarized and presented in this paper. In general, the levels of radionuclides in
the samples are much lower as compared with the ICRP’s Guidline levels.
1.M6 DAU mite hién hitu cée déng vj phéng xg ty nhién va
Thu nh4n céc s@ ligu vé mic hién hitu céc
nguyén to ph6ng x9 va che nguyén 16 gc hai
trong lugng tlc thc phém (LTTP) 1a méi
quan tam cia nhiéu nuéc trén thé giéi. Dac
bigt déi véi cée nuée trong giai doan lap ké
hoch, tién hogt déng va hoat déng chuong
trinh ving dung Ky thuat va Nang lugng Hat
nhan déu phai tién hanh céc vige: (1) Thiét lap
30
nhan tao trong cdc déi tugng méi trudng va
LTTP; (2) Nghién ettu céch thie cung efip va sit
dung cfc logi LTTP khée nhau; (3) Chi ra cée
déng vi phéng xa hiém, con dudng hiém va
nhom dan cut hiém tic 1a nhom c6 kha ning cao
bj nhi8u do théi quen dn ung va do nhing ly
do x4 hdi, kinh t€ khéo; va (4) Nghién citu ap
dung cic h@ sé vi méu (model) van chuyénnuclide phéng xa tit LTTP vao cv thé ngudi dé
danh gid ligu nhiém trong dan ching do an
udng. Nhiéu nuée cing da dita viée x4c dinh
hoat 46 phéng xa trong céc logi LTTP chi you
vao chugng trinh kiém sot théng 1é va x4c lap
mtic cho phép trong néng san thyc phdm [1, 2].
Di véi nude ta, trong cae nam 2004-2005 BO
Khoa hoc va Céng nghé da cho phép tién hanh
dé tai “Thong ké diéu tra phéng xa va céc
nguyén té dc hai trong mét sé logi Itong thuc
thye phdm cha yéu ciia Vit Nam” nhim danh
gid thyc. trang mite hign hitu ede nguyén t6
phéng:xa va cdc nguyén té déc hai chinh trong
mét s0-loai LTTP cha yéu 3 mgt sf ving sinh
thai dién hinh cia Viét Nam — ving Déng Nam.
BO (Ninh Thuan, Lam Déng, Tp. Hé Chi Minh)
va ving Déng bing Séng Citu Long (Tién
Giang, Can Tho, Tra Vinh), Bai bdo trinh bay
chi tiét-vé mite ham lugng cée nguyén t6 phéng
xa trong mt s6 loai LTTP chi yéu cua Viét
Nam théng qua vige thye hign dé tai nay.
2. THYC NGHIEM
2.1, Thu gop va xt ly mau
2.1.1. Lua chon dja diém
Vige hya chon dia diém dé tién hanh thuc
nghiém da duge nhém thye hign dé tai théng
nh&t dua trén mét sd co sf sau: 1) Khdu phén
4n ca ngudi Viét Nam theo cdc ving sinh thai;
2) Thye trang va quy hoach phat trién kinh té
— xa hi cla Vigt Nam.
‘Trén co sé vé khdu phan an cia ngudi Viet
‘Nam phan theo ving sinh thai va céc dic diém
phét trién kinh té xd héi cua timg ving [8, 4],
06 6 dja diém da duge Iya chon dé tién hanh
khao sat thuc nghiém trong 2 ném ddu thyc
hign dé tai 1A: Ninh Thuan, Lam Déng, Tp. Hé
Chi Minh, Tién Giang, Can Tho va Tra Vinh.
2.1.2. Lua chon déi tugng vé thu gép mau
Tiéu chi dé Iya chon:
+ Dya vao khu phan dn ngudi Vigt Nam;
- Dya vao phan ving sinh thai;
+ Dua vao cdc dac diém phat triém kinh t&
xa hi cita timg vang;
+ Céc loai LTTP chinh va e6 tinh chét phd
- Thuan tién cho viée xit ly m4u phan tich.
‘Trén co sd d6, c6 cde logi LITP chinh da
dude lya chon dé tién hainh khdo sét 1a:
1) Mau gao: Mau chon thu gép 1a cdc loai
gao té vA gao nép. Méi mau thu gép khoang
Bkg.
2) Mau luong thye khéc va khoai ca: Miu
chon thu gép la b&p va khoai lang. Méi mau
thu gép khoang 10kg tusi.
8) Mu rau than, hoa, 14: Mau chon thu gép
Ja rau cdi xanh va rau mudng, Méi m&u thu
gop khodng 15kg tuci.
4) Mu rau ca, qua, hat: Mdu chon thu g6p
Ja khoai tay, ci cdi, c& rét, qua dau, qua bi dd.
‘Mi miu thu gép khodng 15kg tudi,
5) Mu qua chin: Mu chon thu gép 1a chudi
va du di, Méi mu thu gop khoang 15 kg tdi.
6) Mu thjt: Mau chon thu gép Ia thit ga,
lgn, bo. Mai mu thu gép khodng 5kg tuci.
7) Mau sita: Mau chon thu gép 1A cdc loai
sita bot dinh duéing Vinamilk sin xudt tai Viet
Nam, sita Anléne sin xusit tai Newzealand, sita
Meiji sdn xudt tai vc, Mai mAu thu gép khodng
akg.
8) Mau ca cdc logi: Mau chon thu gop 1a cd
Iée, cf basa, cé diéu héng, cd kéo, eé bong cé.
bac ma, c& nye, Mdi mau thu gég khoang 5kg
tuidi.
9) Mau hai sn khde: Mu chon thu gép la
tom, sd huyét, myc. Méi mAu thu gop khodng
5kg tudi.
‘Téng cong khoang 140 mAu duge thu gop.
bi
812.1.3.Xd ly mau [ 5, 6, 7]
Mau 6 nguén géc thite vat:
Mau da thu gp duge lam sgch bing cdch
rita mAu véi nuée efit, dé rao hoge cho vio may
ly tam tach nude sau d6 xée dinh trong Iugng
tudi. Mau duge s&y trong ta sdy 6 nhigt 46 60°C
Gn khé (khoang tit 48-72 gid), cfin dé xéc dinh
khOi higng kh6 sau d6 nghién min, Trfch ra
mét phdn mau dé phan tich ”°Po, phdn con lai
ditge nung 8 400°C trong 24 gid, phdn méu nay
ding dé phan tich cée nguyén té Sr, Cs,
2p y29Ra, U, Th.
Mau 6 nguén gée déng vat:
‘M&u sau khi dita vé phong thi nghiém duge
rita bing nude cat. Déi véi céc logi nghéu, sd
duge ngam trong nude céit 12 gid dé loai bé ban.
dt ra khéi rudt cha né truée khi mé xé. Tach
phan xuong va vd, chi lay phén thit; dang gidy
loc dé thm kh6 nuéc bam dinh phfa mat ngoai
cha mu réi xéc.dinh khéi htgng tuci truéc khi
dua vao sfy. Mau duge say trong ti séy 6 nhiét
do 60°C dén khd (khoang 72 gid), cin dé xéc
dinh khéi lugng khé sau dé nghién min. Trich
ra mét phan m4u dé phn tich "Po, phan con.
lai duge nung & 400°C trong 24 gid, phdn mau
nay ding dé phan tich cic nguyén té Sr, "Cs,
$9924°Pu,8Ra, U, Th.
2.2. Phuong phap phan tich
Phuong phép chi tiét dé phan tich “Sr,
Cs, %2Py "Ra, U, Th va "Po véi cae thit
tuc QA/QC duge trinh bay chi tiét trong cong
trinh cita ching t6i [8].
3. KET QUA VA THAO LUAN
9.1, Vé mite ham lugng phong xa trong LTTP
Két qua trung binh va dai ham Iugng vé
ham lugng cac déng vj phéng xa trong mot sf
adi tugng LTTP chinh (khoang 10 loai) tai cdc
ving thye nghigm 4 phfa Nam Vigt Nam duge
trinh bay trong bang I &II.
Bang 1. Gid tri trung binh va ddi ham lugng cde déng vi phong xa trong LTT-
d mét 86 ving phia Nam Viét Nam
Ham lugng (Bqfeg tuct)
Sit | Nhém luong thye, thyc phidm v Th ‘aK pp 7p
| Geet ora7eooa7 | o3x0007 | 2idett | 01ers00%9 | 0517+0.103
002+0,380 | 0,002+0,060 | 13,0535.9 | 00750420 | 0263+1,260
o,rzax0024 | 0,02720,005 | 3aaet9 | o.24620.062 | _0.75420,151
02 | Lama thee knot 0,040+0320 | 0,020+0,050 | 158-1535 | _0,195+0,390 | 0.403-1.077
ao Kreal c.99020,020 |_o.03es0,008 | 57.7229 | o,t95u0.049_| _0.58120.116
0200.10 | o110,110 | 339-800 | _0.075:0.564 | 0250+1,494
0,14310,029 | 0,1302026 | 764238 | 0.260006 _| _0,796:0,160
4 _| Ravin ea. i6 902+0,73 | 0012-0420 | 355-1095 | 0002-0468 | 0022+1,827
.asz0020 | 0,t1620023 | 76037 | 017520044 | _041120,082
05 | Rau qué at o.902+0.204 | 0,002:0928 | 3241700 | o020416 | 0,015+2,376
ce louse 0,12220.024 | oorso1s | 92.246 | 0,14820,037_| _0,458%0,002
0,002+0.227 { _0,002:0.245 | _95,7:142.8 | _0,020+0459__| _0,065+1,377
, orseroast | 064x013 | 71ge34 | 040720,102 | 0.97840.106
O7_| Talede oa 0.002+0577 | 0,002+0210 | _41,7+110,7 | _o021+1.263.
cae 31140775 | ot0%0062 | 365.5218.3 <0,002
2,300+4,500 | 0,002+0,310 | 250,9+496.0 0,002
Choad o.36ss0,073 | _o77ax0.170 | 674234 | _07520,104
° 0,0020,729 | 0,00243.220 | 33,2041 | 0.224+1,605 | _0,782410,275
10 | Waichnnse 0.23340,046 | 023020048 | 394120 | 091910230 | ~ 6,28521,057
0.002050 | 001660702 | 11,70805 | 02071917 | 0624-11508
* Don vi tinh cho gao, Ivong thite khde va sita la Bq /kg khd.
32