Nht Hnh

Hnh Phc
mng v thc

MC LC
Dn nhp: Tu hc th no c Tu Gic? Chng 1: Tn v ngun gc Kinh Tam Di 1.1 Ngun gc tn Kinh 1.2 Trng hp Bt ni Kinh 1.3 Ch hnh phc trong vi Kinh khc Chng 2: Kinh Tam Di 2.1 Kinh Vn Chng 3: Ni Dung Kinh Tam Di 3.1 Php thoi ngy 4 thng 9 nm 1994 3.2 Php thoi ngy 8 thng 9 nm 1994 3.3 Php thoi ngy 11 thng 9 nm 1994 3.4 Php thoi ngy 14 thng 9 nm 1994 3.5 Php thoi ngy 29 thng 9 nm 1994 3.6 Php thoi ngy 2 thng 10 nm 1994 Chng 4: Nhng ch ln trong Kinh Tam Di 41.1 Php thoi ngy 6 thng 10 nm 1994 Ph lc: A1. Gii Lut trong o Bt A2. Cch nghe v ni php thoi

Dn nhp
TU HC TH NO C TU GIC?
PHN U BI PHP THOI KHAI GING KHA TU MA THU 1994

Tu Tp L Cy Ba V Vun Bn t Tm Tha i chng, hm nay l ngy mng 1 thng 9 nm 1994, chng ta ang xm Thng, trong ngy khai ging kha tu ma Thu. Nu ti Lng Mai cch y mi hai nm, qu v s thy quang cnh ca Lng khng ging by gi. Th d Php ng Chuyn Ha l mt chung b, phn b cht ln rt cao, pha trn ton l rm v sn g mc gn ht. Mi khi c vic cn vo, ta thng b nhng con mt cn khp mnh, khi ra phi i tm mi ht nga. C di mc khp ni, Pht ng Trc Lm tc l cn phng p nht ca xm Thng cng l mt chung b cha phn cao ti gn mt thc ty. Chng ta ra rt nhiu tun l mi ch ht phn ra, ri phi dng mt my xt nc rt mnh ra tng vin . Quang cnh ca Lng Mai cch y mi hai nm rt khc vi by gi. Trong sut mi hai nm , chng ta cy ba, dn dp, sp t v quang cnh ca Lng Mai ngy nay tuy cha c nh mnh mong c nhng cng kh hn trc rt nhiu. Khi mi n mt vng t hoang khai khn, mnh t c th lm cho ta nn lng v c gai v chng ngi vt y dy. Ta cn phi o, phi bng, phi cht, phi cy, phi ba. Ngi lm vic c phng php, lc mi n h thng chp hnh khung cnh t hoang, ri mi bt u khai khn, xy ct. Sau mt hai nm xy dng h em hnh ra xem thy s khc bit gia hai quang cnh mi v c. TU HC L IU PHC TM S tu hc ca chng ta cng nh vy. Trc khi tu th tm ca ta rt l hoang vu v gai gc. Ta to ra rt nhiu au kh cho chnh ta v c cho nhng ngi chung quanh. Trong Kinh Tng nht A Hm quyn 5, kinh th 5 v 6 thuc Hn Tng, Bt c ni: Ny cc v kht s, khng c mt s vt no khi khng c iu phc m c th em li nhiu au kh nh tm ca chng ta.
2

Ny cc v kht s, khng c vt no khi c iu phc v ch ng m li c th em li nhiu hnh phc nh tm ca chng ta. V vy tu hc c ngha l iu phc tm, lm vic vi tm. Trong vn hc Nikaya tc kinh Pali, tong ng vi on kinh trn l Kinh Samyutta Nikaya (1), phm th nht, Kinh s 6. Bn dch nh sau: Ny cc v kht s, ta khng thy mt Php no a n bt li nh l tm khng c iu phc. Tm khng c iu phc, ny cc v kht s, a ti nhng bt li rt ln. Vy th kinh cng ging nh Kinh Tng nht A Hm. Ta hy c tip: Ta khng thy mt Php no khc, ny cc v kht s, c th a n li ch nh l tm c iu phc. Ta khng thy mt Php no khc, ny cc v kht s, a n bt li ln nh l tm khng c h tr. Ta khng thy mt Php no khc, ny cc v kht s, c th a n li ch ln nh l tm c h tr. Ta khng thy mt Php no khc, ny cc v kht s, a n bt li ln nh l tm khng c phng h. Ta khng thy mt Php no khc, ny cc v kht s, c th a n li ch ln nh l tm c phng h. Sau Kinh c tm tt li bng cu: Ta khng thy mt Php no khc, ny cc v kht s, c th a n bt li ln nh l tm khng c iu phc, khng c h tr, khng c phng h, khng c bo v. Tm khng c iu phc, khng c h tr, khng c phng h, khng c bo v, ny cc v kht s, s a n nhng bt li ln. bt li ln y c ngha l nhng au kh cho chnh bn thn v cho nhng ngi chung quanh. Ta khng thy mt Php no khc, ny cc v kht s, c th a n li ch ln nh l tm c iu phc, c h tr, c phng h, c bo v. Tm c iu phc, c h tr, c phng h, c bo v, ny cc v kht s, s a n nhng li ch ln. Li ch ln y l hnh phc cho chnh mnh v cho nhng ngi chung quanh. Khi tu, ta tu vi ci tm ca ta, ngha l ta iu phc, bo v, v h tr ci tm ca ta.
3

TM CNG NH T, CHA Y HT GING Trong vn hc Pht Gio, tm c khi c v vi t. Ti bt c ni no xm Thng, nu qu v cy ln mt khong t, ba cho nh ri ti ni, mt thi gian sau s thy rau dn mc ln. Qu v hi rau dn u m mc ra nh vy? Rau dn c ht ging ngay trong lng t xm Thng. Ngoi ht ging rau dn, t xm Thng cn cha rt nhiu loi ht ging khc. Ta thng cha ht ging trong b hoc trong nh ch ngy gieo v do ta ngh ht ging l mt ci g c ngoi t. K thc, ht ging lun lun nm trong t. Nu ta c ht ging cha trong b th ht ging cng t lng t m ra, ch khng phi t trn khng ri xung ri em ct vo b. Ci nim t l tm l mt nim v cng tuyt diu, v vy cho nn ta c ch tm a. Trong t tm, ta c mi ht ging: ht ging ca gai gc, ca tham gin, ca si m, ca kiu cng, ca ganh t v.v... Nhng trong tm ta cng c cc ht ging ca hnh phc, ca gic ng, ca gii thot, ca s tha th, ca s thng yu v.v... Tu hc c ngha l phn bit cho c nhng ht ging chuyn ha nhng ht ging xu v ti tm nhng ht ging tt. Trc khi tu tp, t tm ca ta rt cng v vi t ta khng lm g c c. V vy, vic u tin l phi cy t. Li cy t tm l chnh nim. Ti Lng Mai chng ta c 1250 cy mn. Trc khi trng mn, ta phi cy nhng khu i. Trng mn ta phi chn t. t trng mn phi l t trn i th mn mi tt. Trng thung lng, vo ma Xun sng ng nhiu, hoa mn c th b ng bng gi, nhng tri mn c th cht ngay t lc cn trong lng hoa. Ban u ta cy su khong 40cm ri t nhng cy mn xung. Nm th hai, gia nhng hng mn con ta phi dng mt li cy nh, rng khong 5cm v di gn 1m cy hai bn hng mn. Li cy i su vo lng t, lm v nhng tng t cng di sau ny r mn c th chui qua nu khng, nhng cy mn ny s khng c tng lai. Sang nm th ba, ta cng cy li, nhng ln ny khng cy theo ng c m cy sang mt bn, tip tc lm v t di su cho r mn c ng chui qua. Nu khng cy nhiu ln nh vy, r mn ch i qua trn mt m khng bao gi ht c nc v cht b di lng t su. V vy nhn b ngoi ta tng cng phu cy mn ch su my chc phn thi, nhng thc ra ta dng li cy rt di v cy nhiu nm gia nhng hng mn cho t di s c ph v. Khi cy su nh vy, li cy s git, s ct t v lm l ln nhng r cy, nhng ht ging kt t t hng trm nm trc. Tu hc cng vy. Phi bit rng nu t tm ca ta khng c iu phc th t tm khng gip c g cho vic tu tp ca ta c. Phi cy t tm ca ta bng s thc tp chnh nim hng ngy. V
4

d nghe chung l mt cch cy rung tm. Lm sao qu v c th lm cho tm mnh c phng h, c tr nn tt p nu mnh khng cy su xung mnh t tm ca mnh? V vy trong i sng hng ngy, khi chng ta nu cm, git o, qut nh, gnh nc, b ci l nhng lc chng ta cy ming t tm ca chnh mnh. Rung tm c cy ln tt c nhng gai gc v r cy c xn t, tri ln mt t ta c th lm, qung vo mt ng ri t i. Sng nay chng ta hc s lc v cch thnh chung. Thnh chung l mt phng thc cy rung tm. Nu khng thnh cng khi thnh v nghe chung th c th s khng thnh cng trong nhng php mn tu tp khc. TU HNH CNG NH LM RUNG Ni n cy rung, ta nh n Kinh Samyutta tc l Tng ng B, chng 1, kinh th 172. Kinh tng ng trong Hn tng l Kinh Tp A Hm. Kinh th 98 Tng ng B ghi li rng: Mt hm Bt i kht thc vi cc thy min qu nc Kosala (Cu Tt La, tc l nc ca Vua Ba T Nc, ni c vn K th Cp C c th X V). Hm l ngy u ma Xun, cc nh nng a tru ra cy rung. C mt v B la mn tn Bhradvja (Ba La u B Gi), l mt ch in rt ln. ng em theo ti 500 li cy, 500 con tru v rt nhiu lc in cy rung. n gi ngh tra, h mang cm ra n. Gio on ca Bt i ngang qua v cc thy dng li kht thc. ng B la mn ng y ch trch: Chng ti lm rung, chng ti c t, c ht ging, c cy, c b, chng ti cy rung, ba rung, gieo ht ging, cy m, vun bn ri chng ti mi n. Cc ng khng c t, khng c cy, cc ng khng ti, khng lm g ht m cc ng cng i n l ngha lm sao? Bt mm ci ni: Tha ng, c ch, chng ti c t, c ht ging, chng ti c cy ba, c tru b, chng ti c gieo ht, chm sc v chng ti n. ng B la mn ni: Thy ni vy lm sao ti tin c. t ca Thy u, ht ging ca Thy u, b ca Thy u, cy ca Thy u m Thy dm ni rng Thy l ngi cy rung? Bt lin c mt bi k nh sau: c tin l ht ging Cng phu ma phi thi Chnh nim l li cy Tinh tn l sc ko Cn cy l tr tu Dy ct l cn R ch nn nh ln Qu Nit Bn thu hoch. Nh vy c ngha tm ta l t rung, v nhng ht ging m ta gieo trn l ht ging ca c tin, c tin ni Php mn ca Bt,
5

ni Gio Php v ni Tng on. Ht ging cng vi t tm l vn ling ca ngi lm rung tm. Kinh ny cho ta thy rng tu hnh cng ging nh lm rung. Khi tu tp, ta bit tm mnh l rung t, chnh php l nhng ht ging tt v chnh nim l li cy ph t. Chng ta phi vun bn, phi chm sc th mi c s thu hoch tnh thng tc l c lng t bi. C tr tu, c tnh thng th c vng chi v thnh thi, hai c tnh ca Nit Bn. V vy m Bt ni Qu Nit Bn thu hoch. Theo truyn thng o Bt i tha, ta thng gi tm l t. Tm ca chng ta c nhiu c dng, nhng thng thng chng ta ch ni ti hai tc dng chnh ca tm. Tc dng th nht gi l Tng v tc dng th hai gi l . Tm c th c tng trng bng mt vng trn vi mt dy cung chia vng lm hai phn. Phn di tng trng cho tng thc, phn trn tng trng cho thc.

Tng y l t v ng thi l nhng ht ging. Nhng ht ging di (tng) c th mc ln thnh hoa tri pha trn (). Nu ngi lm rung phi lm vic vi t th ngi tu phi lm vic vi tng thc. Nu ch lm vic vi thc thi th ta s khng thnh cng, v thc ch l ngi lm rung cn tng thc mi chnh l t. Tt c nhng ht ging u nm trong tng thc v chnh tng thc mi cng hin c nhng hoa tri ca s hiu bit, ca s thng yu, v ca s gic ng. Cho nn nu ta khng tu tp th t tm s a ln nhng qu kh au, gin hn, v minh, v k th. V vy nim t rt l quan trng v t lun lun ct gi nhng ht ging. C t l c ht ging. Nu tng Kinh a Tng, chc qu v cn nh mt cu trong bi ta: a ngn kin hu qung hm tng. a c ngha l vng chi, l su dy, v cha ng c rt nhiu; kin l chc chn; hu l dy, l c chiu su, l chc chn. Tnh cht th ba ca t l qung
6

hng tng. Qung l rng ri, tng l cha ng, qung hm tng l co kh nng bao gm v cha ng rt rng ri. V vy ch tng thc rt c ngha: tng thc l mt ci thc cha tt c cc ht ging, n c tnh cch vng chi v su dy. Ht ging tng thc c loi: ht ging xu, ht ging tt, ht ging ca ma v ht ging ca Bt. ht ging ca kh au c mt m ht ging ca hnh phc cng c mt. V vy tng thc c khi c gi l nht thit chng thc, tc l ci tm thc c y tt c cc loi ht ging. Lng Mai, ng trn i nhn xung, ta thy nhng rung nho, nhng i mn rt p. Ta nn bit rng nhng vng t c cy ba rt k lng. Ti Xm H, t cc vng trng rau trong nh mt tri c chun b tht k cho nn ta mi c cc loi rau mc ln rt mnh v tt ti. S c Bo Nghim v s c Chn V l hai ngi ra rt nhiu th gi v cng phu chm sc nhng vn rau Xm H. Cc s c bit rt r nu khng xi, khng nh c, khng lm cho t mm, t nhuyn th khng th no trng rau c. Tm ca ta cng vy, nu tm ca ta khng c iu phc, khng c un nn, khng c bo h th tm ca ta s gy ra au kh v khng th no to c hnh phc cho mnh v cho ngi. BA TM S MI TRONG O BT NAM TNG Trong kha tu ma Xun va qua chng ta hc v 51 Tm s mt cch kh k lng. Php tng Duy Thc hc v 51 Tm s tr thnh quen thuc vi chng ta. Nhng khi i vo lnh vc ca Nam tng, ta khm ph ra nhng tm s mi khng c mt trong s 51 tm s thng c nhc n. Hm nay chng ta s k tn ba tm s m chng ta cha c hc trong s nhng tm s thin ca o Bt Bc truyn. Trc ht l Tm s nhu nhuyn, ting Phn l Cittamudut. Nhu nhuyn l mm. Tm nhu nhuyn d lm vic lm, cn nu tm cng ngc th rt kh lm vic. t cng m khng cy th khng trng trt g c. Hy ly mt cnh cy kh m ta lm Php Thn Tng lm v d. Khi ta un cnh cy kh ny th n gy. Trong khi vi mt cnh tre non hay mt dy my, ta c th un nm mt cch rt d dng. S khc nhau gia cnh cy kh v si dy my l ch mt bn c s nhu nhuyn, mt bn khng c s nhu nhuyn. Tm ca ta cng vy, c khi n cng ngc, c chp th, d c ngi mun gip, c ni cho ta nghe mt iu g nhng tm ta n vn tr tr, vn khng chuyn lay. Tm gi l tm khng nhu nhuyn. Mt tm s khc l Tm thch ng (Cittakarmannata). Ngy xa dch l Tm thch nghip, v trong c ch karma, nhng dch l
7

tm thch ng th d hiu hn. Tm thch ng l tm uyn chuyn, tm c th chp nhn c nhng hon cnh m ta khng ch i trc. V d ta c mt nim v Lng Mai, ngh rng Lng Mai l th ny hoc th kia, nhng khi v ti Lng th thy Lng Mai khng ging nh nhng iu m ta v ra, suy ngh n, v khng b c ci nim trc ca ta v Lng Mai nn ta khng thch ng c. Kt qu l ta cm thy thi gian Lng Mai khng hnh phc v nhng iu ta mong i khng xy ra. Tm gi l tm khng thch ng. Trong khi , tm thch ng l tm d hi nhp vi hon cnh trong hin ti. Hi nhp y khng c ngha l ta phi b ci ca ta v hon ton i theo ci ca ngi khc. Hi nhp y l ta ha chung vi hon cnh v tm cch em nhng im tch cc ca mnh ra cng hin v phi hp vi ci tch cc ca a phng, khin cho hai ci tt c pi hp vi nhau. Mnh khng nh mt ci tt ca mnh m a phng cng khng nh mt ci p ca a phng. gi l thch ng. V d cc s ch Vit Nam c ci p, ci hay ca truyn thng. Sang Lng Mai cc s ch thy cc s em thnh thong thiu nhng ci hay ca truyn thng, nhng ng thi cc s ch li thy cc em c nhng ci hay ca Ty Phng, ca nhng ci khng truyn thng. Nu cc s ch thch ng th cc s ch chp nhn hon cnh mi ri t t trao truyn nhng ci hay, ci p truyn thng cho cc s em, ng thi hc nhng ci hay ci p m cc em c, ti v mi nn vn ha u c nhng nt c th khc nhau. Nu cc s ch b tay v ngh l mnh phi v li Vit Nam, cn nu li th mnh s khng lm c g ht, l v cc s ch khng c tm thch ng. Mt tm s khc gi l Tm hu nng (Cittapgunnat), c khi dch l Tm tinh luyn hay Tm xo diu. Tm xo diu l tm c kh nng lm c nhng vic m nhng tm khc khng th lm c. Ngi c tm th rt kho lo, kho lo nh hai bn ty ca mt c Y t khi chch thuc hay bng b. Phi tp luyn lm mi c c hai bn tay ca c y t. Ai mun bit hai bn tay ca c y t nh th no th hi s ch Bo Nghim hay s ch Minh Tnh. Tm ca mnh cng vy, khi tm ca mnh xo diu th mnh c th i c, i cnh v i c mt cch rt d dng. Mnh c th sng vi cc s em, s anh, s ch mt cch rt hnh phc, cn nu khng c tm xo diu, nu cng ngc v khng bit thch ng th mnh ch chu cht thi. Tt c nhng tm s v tm hnh ny u c ht ging trong tng thc. Nu thc tp chuyn cy rung, thc tp chuyn tu hc hng ngy th ht ging ca tm nhu nhuyn, ca tm thch ng v ca tm xo diu s ti tm v ta s tr thnh mt ngi sng c hnh phc trong bt c hon cnh no. V vy mi khi gin, bun, hoc tht vng ch, ta thi tht mun b i, mun trn trnh x hi loi ngi th ta phi bit rng ci tm ca ta ang cn l mt ming
8

t hoang, cha c cy ba, cha c tu tp. Bt dy rng tm khng tu tp s em li rt nhiu kh au cho mnh v cho ngi, tm c tu tp s em li hnh phc cho mnh v cho ngi. V vy i vi ngi tu hnh, cng vic hng ngy l cy cy mnh t tm ca mnh. Khi ngi thin mnh cy rung tm ca mnh. Khi i thin hnh mnh cng cy rung tm ca mnh. Khi nghe chung, khi th, khi n cm u l nhng lc mnh cy rung tm ca mnh c. Cng vy, khi lm mn, lm mt, nu cm, u l nhng lc ta cy ming t ca ta. ng ngh rng tu hnh ch xy ra trong khi mnh ngi thin hay nghe thuyt Php m thi. Ci tm ca mnh phi lun lun c tu tp. Theo danh t Hn Vit, tu l lm cho p, lm cho tt, lm cho n c th s dng c nh trong danh t tu b. Ting Phn, Bhavana (tu) c ngha l cy ba, trng trt. Ting Php l culture, ting Anh l cultivation. V d nh tu T Bi c th dch l The cultivation of Compassion and Loving Kindness. Ta phi cy ba t, phi gieo ht ging, phi ti tm, l tu tp. Bhavana l nh vy. C nhin khi mun trng th ta phi c t m t th c ri. Nhng c th t ca ta cn hoang cho nn ta phi dng cy, dng ba, phi ti tm, phi vun bn, phi gieo ht ging, v phi tr dit c. Tt c nhng cng vic u thuc vo phm vi tu tp. V nhng phin no hng ngy quy ng v v ta c ht ging t di chiu su ca tng thc, nn nu khng tu tp th chng s lng xng, tri dy v lm cho quang cnh ca thc tiu iu. thc l phng khch ca chng ta, cn tng thc l kho cha. Khi kho cha y kh au th thnh thong kh au y ca vo ngi chm ch trong phng khch ca ta. Nu khng tu tp th ta khng c kh nng ui chng i, khng c kh nng chuyn ha chng c. thc l ngi lm vn; ngi lm vn phi bit iu phc khu vn ca mnh, phi bit cy ba, phi bit nh c, phi bit chn ht ging, phi bit vun bn, phi bit ti tm th mi c nhng hoa tri ca hnh phc, ca thng yu v ca gic ng. Trong Vn h Pali, Tng ng B (Samyutta Nikaya) vit tt l S.. V vy khi thy ch S.. ta bit l Tng ng B; khi thy ch M., ta bit l Trung B (Majjhima Nikaya); thy ch A. l Tng Nht (Anguttara Nikaya); v thy ch D. l Trng B (Digha Nikaya).
(1)

CHNG 1 TN V NGUN GC KINH TAM DI

1.1 Ngun Gc Tn Kinh 1.2 Trng Hp Bt Ni Kinh 1.3 Ch Hnh Phc Trong Vi Kinh Khc 9

1.1 Ngun Gc Tn Kinh Kinh Tam Di hin gi ta c ba bn, mt bn ting Pali v hai bn ch Hn (Tp A Hm v Bit Dch Ta A Hm). Kinh Tam Di m ta ang c c dch t Hn Tng, l kinh s 1078 trong Tp A Hm. Tam Di ting Phn l Samiddhi, Samiddhi l tn ca mt thy cn tr, khong 22, 23 tui. Thy Samiddhi c sinh ra trong mt gia nh trm anh th phit, sng ti th Vng X (Rjagaha). Ngy xa trc khi thnh o, Bt c ha vi vua Tn B Xa La (Bimbisara) l sau khi thnh o th no Ngi cng v gip vua. Lc Bt cn l mt v sa mn ang i tm o v hai ngi gp nhau trn mt khu i gn Thnh Vng X. Vua Tn Ba Xa La rt cm phc Bt v khn khon mi Ngi v lm Quc S, nhng Bt ni: Bn o xin cm t tm lng chiu c ca i Vng, nhng qu tht gi y bn o ch c mt c vng m thi, l c vng tm cho ra chnh o cu gip mun loi. Cuc sng rt v thng, ci kh ca sinh, lo, bnh, t lun lun rnh rp ta, nhng ngn la phin no t ni tm nh tham vng, gin d, on th, si m, ganh ght v kiu mn ang nung nu tm hn ta, v ta ch c th t ti an lc tht s nu ta tm c con ng tu tp. Ch khi no o Ln c tm ra th mi loi mi c con ng gii thot. Nu B H c lng yu mn bn o, xin B H cho bn o c theo ui con ng m k tu hnh ny hng n t lu. Bn o xin ha l khi no tm ra c o, bn o s tr v chia x vi i Vng. V vy sau khi thnh o, lp c tng thn Vn Nai, tr v thm cy b , iu phc ba anh em ng Ca Dip th Thn La, v thu nhn gn mt ngn mn ca ba v ny lm t xut gia, Bt a c gio on v th Vng X, c tr ti Rng K mi trng ngoi , cch th hai dm v pha Nam. Bui sng gio on c php vo thnh kht thc. Cc v kht s t chc thnh tng chng hai mi lm ngi, bc tng bc khoan thai v c thc,
10

tay m bnh bt, mt nhn thng v pha trc, dng iu rt uy nghi. Dn chng trong thnh rt ngc nhin khi thy c mt gio an kht s mi, ng o nhng rt trang nghim. Bt cng i kht thc chung vi cc thy. Cg trong vng na thng, phn ln dn chng th bit ti s c mt ca gio on kht s do Bt lnh o. Ting n ti tai vua v vua bit l Ngi xa tr v, Bt cha kp i thm vua th mt bui chiu, vua cng hong hu v thi t ngi xe t m tm v Rng K thm Bt. Thp tng vua c nhiu nhn s, tr thc v lnh o cao cp trong gii B la mn, trong c thn ph ca Samiddhi. Lc Samiddhi l mt ngi tr, cng c i theo phi on. C nhin chng khng phi l mt thanh nin tm thng. Nu khng c ti, khng c u th trong x hi th u d g chng c tham d vo phi on i thm Bt. S CH SAMIDDHI V MA VNG Ngay ln u c gp Bt v chng kin cuc ni chuyn gia Bt v vua Tn B Xa La, Samiddhi c nh mun xut gia, v ngi trai tr ny l mt trong nhng thanh nin u tin thnh Vng X c chp nhn vo gio on ca Bt v thy sng rt an lc. Sau vi ba nm tu hc, trong mt m thin ta thy Samiddhi qun chiu thy mnh tht may mn c chp nhn vo trong gio on mu nhim ny v thy cm thy rt hnh phc. Bng nhin thy nghe mt ting n kinh hong ging nh l tri t v tung, lm thy rt hong s. Ngy hm sau tm ti Bt thy k li cu chuyn xy ra: Bch c Th Tn, con ang thin ta rt an lc, ang thc c s may mn ca con v c xut gia t lc cn tr tui, th t nhin c mt ting n ging nh qu t ny ang v tung. Con rt s nn n vi c Th Tn hi Ngi l con phi i tr vi ci s trong con nh th no? Bt ni: Ny Samiddhi l ma phin no trong tm quy nhiu con. Con ch cn bit l ma phin no thi th t nhin con s bnh an, ht s. Con ng i trn mt ni khc, c ngay ch tu hc.

11

Vi ngy sau khi tr v trung tm , cng vo na m, trong khi thin ta, thy Samiddhi li nghe mt ting n kinh hong ging nh k trc. Thy mm ci, th vo, th ra, v ni: y l ma phin no, ta nhn bit ci ht ging s hi trong ta ri. V mu nhim thay tt c nhng s hi u bin mt v ting n kia khng bao gi cn c nghe na. T tr i thy Samiddhi sng rt an lc v tu hc rt tinh chuyn trong gio on mu nhim ny. Cu chuyn trn y c ngha l trong thi gian tu hc, c th s nghi ng v s hi xy ra trong tm ta. i khi s nghi ng hoc s hi rt ln, ging nh mt ting n kinh hong, ging nh tri t sp n tung. Nhng ta khng nn lo lng, ti v tt c nhng s hi v nghi ng t tm ta pht sinh. Ta ch cn nhn din s c mt ca chng th chng s khng lm g c ta. Trong khi tu hnh, nu ta sinh ra tm nim chn nn, th tm nim chn nn cng l ma phin no. l mt ht ging trong tm a ny mm. Ta khng cn phi chy trn, ta ch cn mm ci, th vo, th ra, v ni rng: Ht ging ca chn nn i! Ngi va xut hin, ta bit s c mt ca ngi, th ht ging khng lm g c ta. Mt ln khc, thy Samiddhi gp v m lun vi mt v ngoi o kh ni ting, v ny l mt nh trit hc. Lc c Th Tn c vua Tn B Xa La (Bimbisara) cng dng cho mt khu rng tre rt p cnh thnh Vng X, gi l Tu Vin Trc Lm. Trong rng c rt nhiu con sc hin lnh. Hm y thy Samiddhi ang ngi trong mt ci tht rng tre th c mt v du s ngoi o tn l Totali Budtha n gp thy v hi v gio l o Bt. ng ta hi v thn nghip, khu nghip, nghip v v cm th. thy Samiddhi ging, gii thch cho v du s , Kin thc ca thy lc by gi cha vng, cho nn khi bit chuyn, Bt c hi li Samiddhi. Samiddhi ni vi iu khng ng lm vi chnh php nn b Bt qu. Hm Samiddhi hi c ni kt, t gin mnh mi tu nn cn non yu. Nhng ni kt rt tt cho qu trnh tu hc ca thy. y l nhng iu qu v nn bit trc khi c Kinh Tam Di , nu khng mnh s khng hiu mt vi chi tit
12

trong kinh. Cu chuyn thy Samiddhi b Bt ry c ghi li trong Kinh i Nghip Phn Bit, tc l Kinh 136 trong Trung b Kinh. 1.2 Trng Hp Bt Ni Kinh y l nhng iu ti c nghe vo mt thi m Bt ang c tr Tu vin Trc Lm Ca Lan , ti kinh thnh Vng X. Mt sm mai n c v kht s ra sng ci y o trn b, ri xung nc tm gi. Tm xong v y y ln b i cho kh mnh my ri mc o vo. By gi c mt v thin n xut hin, ho quang t thn hnh pht ra sng chi, soi r c b sng. Thin n ni vi v kht s: Thy l mt ngi mi xut gia, tc cn xanh, tui cn tr, gi ny ng l phi xng p hng thm, trang im chu bu, eo trng hoa thm m hng th nm th vui th i. Trong khi th thy li b nhng ngi thng, quay lng li vi cuc i th tc, chu ng s bit ly, co b ru tc, khoc o C sa, tin tng vo con ng xut gia hc o. Ti sao li b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi nh th?. l on u ca kinh theo bn vn Hn tng. Trong bn vn ting Pali cng ni ging nh vy v c ghi r tn v kht s l Tam Di . Trong bn vn Hn tng tuy khng nu r tn v kht s tr, nhng ta bit chc rng v kht s ng s mang tn Samiddhi. Chng ta cng c mt bn dch khc trong Hn tng l Bit Dch Tp A Hm Kinh. Trong bn kinh ny c ghi l khi thy Samiddhi ci o i xung nc tm th tri cn m ti, cha sng hn. Khi bc ln th thy l ci thn hnh ca mt ngi con trai tr tui, v thy ng nh vy i cho kh ro ch khng mc vo mt ci o che thn nh c m t trong Tp A Hm Kinh s 1078 hay l trong kinh vn Pali. Bit Dch Tp A Hm ni l hnh xut thy, tc l i ra khi nc l thn hnh v ng i cho kh thi, khng ni c mc o vo. Ti ngh rng bn kinh ni l hnh xut thy c tnh cch gn vi kinh nguyn thy hn. Sau ny c l ngi ta thy ci hnh nh khng c thun phong m
13

tc cho lm, nn bn Tp A Hm cng nh bn Pali u cho thy mc v mt ci o ng i cho kh mnh my. gn ni Linh Thu c nhiu nc sui nng, cc thy a ti tm. C nhiu thy tr, tm hi nhiu nn b Bt qu. V vy sau phi qui nh li l nn tm bao nhiu th , v tm sui nc nng l mt s thch th ca rt nhiu thy. Trong khu vc nhng sui nc nng c mt tu vin. Ni l tu vin nhng k thc khng c nhng ta nh ln m ch c nhng tho am, nhng tnh x nho nh ct ln ri rc y cho cc thy ln tui thi, cn cc thy nh th sng di cc gc cy. Nhng dng sui nc nng chy vo mt con sng tn l Tapoda, v tu vin gi l tu vin Tapodarama. Nc sng khng cn nng nh sui, v thy Samiddhi tm dng sng ny. Chng ta nn bit rng ngy xa cc v Thin gi hin xung sng chung vi ngi thng rt thng. Hin nay ta ch thy ngi thng thi ch khng thy Ch Thin xung nghe Php. Tht ra chng ta phi ngh rng gia Thin vi Nhn khong cch cng khng xa bao nhiu. C nhng ngi sng nh nhng nh tin v nh vy th di trn th cng c nhng v Thin gi ch khng phi l khng. Trong on ny, ta nhn thy v Thin gi xut hin khi thy Samiddhi mi tm xong v cha mc o, C l nhn thy thy l mt ngi con trai mi ln, thn hnh trng kin l li xut gia, cho nn c hi: Thy tui cn tr, tc cn xanh, gi ny ng l phi xng p hng thm, trang im chu bu, eo trng hoa m hng th nm th vui i. Ti sao thy li b nhng ngi thng, quay lng li vi cuc i th tc, chu ng s bit ly, co b ru tc, khoc o C sa, tin tng vo con ng xut gia hc o. Ti sao thy li b ci lc th hin ti m i tm ci li phi thi nh th? Chuyn ny xy ra trong qu kh nhng cng ang xy ta trong hin ti. Ngi ta thng hay ni: mnh cn tr m i tu lm g? Mnh phi xng pha trong cuc i hng th nm th dc lc trc, ri sau mnh tu cng khng mun. Truyn thng o B la mn ch trng nh vy. Nhng truyn thng ca o Bt l mt truyn thng mi, khc vi
14

o B la mn, v vy m thy Samiddhi tr li cu hi ca v Thin n: Ti u c b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi? Chnh ti b ci lc th phi thi tm ti ci lc th chn tht trong hin ti ch! Phi thi ngh l khng ng lc. Theo v Thin n th nm th dc lc (ti, sc, danh, thc, thy) l lc th hin ti, cn lc th m ngi xut gia i tm, tc l gii thot v Nit Bn, l lc th phi thi. Ai li b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi nh vy? l li ni ca v Thin n. Thy Samiddhi tr li rt hay: Ti u c b ci lc th hin ti i tm ci lc th phi thi? Chnh ti b ci lc th phi thi tm ti ci lc th chn tht trong hin ti ch! Cu tr li ny rt ng chnh php. Nu khng hc nhiu kinh khc ni v Bt, v Php v v Tng th chng ta s khng hiu c cu ny. V Thin n hi: - Th no l b ci lc th phi thi tm ci lc th chn tht trong hin ti? V kht s p: - c Th Tn c dy: trong ci vui phi thi ca i dc, v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu. Ci li rt b m ci tai ha rt ln. Ti gi ny ang an tr trong hin php, la b c nhng ngn la phin no t chy. Hin php ny vt ngoi thi gian, n m thy, t mnh thng t, t mnh c th gic tri. Ny Thin n, gi l b ci lc th phi thi t ti ci lc th chn thc trong hin ti". on kinh vn ny rt quan trng. Ta phi nghin cu mi hiu su c. V Thin n li hi v kht s: - Ti sao c Th Tn li ni trong ci vui phi thi ca i dc v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu, ci li rt b
15

m tai ha rt ln? Ti sao c Th Tn li ni an tr trong hin php l la b c nhng ngn la phin no t chy, vt ngoi thi gian, n m thy, t mnh thng t, t mnh c th gic tri? V kht s tr li: - Ti mi xut gia c c my nm, khng sc ging by rng ri nhng gio php v lut nghi m c Nh Lai tuyn thuyt. Hin c Th Tn ang c ng gn y, ni rng tre Ca Lan , Thin n c th ti vi Ngi trnh by nhng nghi vn ca Thin n, c Nh Lai s dy cho Thin n chnh php ty nghi th tr. Cu ni ca thy Samiddhi chng t thy cn thn trong khi tr li. Thy khng dm ging rng ra v cu m thy va ni trn l mt cu thy thuc lng, n nm trong cng thc v php nim Bt, nim Php v nim Tng. Trc y thy Samiddhi mt ln ging gii rng, nhng v ging gii cha c ng nn thy b c Th Tn qu, thnh ra by gi thy cn thn hn. Hi Bt ti tu vin Trc Lm. Tu vin ny min Nam th Vng X, cch th chng vi cy s. Trong tu vin Trc Lm c mt ci h ln, gi l H Ca Lan (Kalandala). Ngy xa tu vin c rt nhiu loi tre qu do Vua tn B Xa La em t cc ni v. Trong vn tre c rt nhiu con sc hin lnh. Khi n thm Bt rng K, Vua Tn B Xa La thnh Bt v gio on v cung th trai. My tun l sau, vo ngy trng trn, bui sng Bt khoc o C sa, mang bnh bt cng vi gio on 1250 v kht s i vo thnh Vng X p li li mi ca Quc Vng Tn B Xa La. Trong dp thit trai tng cng dng ny, Vua Tn B Xa La hin cng cho Bt v gio on khu vn tre . Vn tre ny tr thnh tu vin u tin ca gio on o Bt. V sau gio on li c thm tu vin Nalanda tm cy s pha bc th . Ngy xa Tu vin Nalanda l mt tu vin rt phn thnh, qu hng ca thy X Li Pht. Tu vin ny c hng ngn sinh vin xut gia ti hc. Thy Huyn Trang cng c qua hc
16

 y. By gi tu vin tan nt ri. Sau ny, mt hc gi ngi Php ni rng s d n o Bt b tiu mn khng cn du vt na l ti Bt nhn t cng dng! T mt ngi kht s khng ca, khng nh, Bt tr thnh mt a ch, v vy m sau ny o Bt gp kh khn. Theo nh hc gi ny th nu ngy xa Bt ng nhn t, ng tr thnh a ch th cc gio phi khc c mun nh cng khng nh c, v c ni no m nh u? V nh gio on la th ca gio ch Mahavira o Jain, h vn trng tn t thi ca Bt cho n by gi. c nhng li nhn xt ny ca nh hc gi Php, ti ch mm ci thi. Theo ti th nguyn so suy i ca o Bt l v vo th k th VII v th VIII, gii Pht t a tranh lun qu nhiu, l thuyt qu nhiu, m khng ch tm my n s thc tp hnh tr. Quan trng hn na l trong i sng hng ngy lc , o Bt khng t nn tng v c s thc tp ca mnh trong qung i qun chng m ch lo tip xc nhiu vi gii quyn qu. mi l nhng nguyn do cn bn a n s suy i ca o Bt ti n . Tr li Kinh Tam Di , khi nghe thy Samiddhi mi i gp Bt th v Thin n ni: Tha kht s, c Nh Lai ang c cc v Thin gi c nhiu uy lc tc trc bao quanh, ti khng d g c c hi ti gn Ngi m hi o. Nu thy c th n trc tip gp c Th Tn thnh vn trc gim ti th ti s xin i theo thy. V kht s ni: - Ti s i gip Thin n. V Thin n ni: - Tha Tn gi, vng, ti s i theo Tn gi. Chi tit ny cho ta thy rng ngy xa c gp Bt cng hi kh. L do l v chung quang Bt lun lun c nhng v c y lc ln, tuy vy cc v kht s v n kht s th ti vi Bt rt d. Thy Samiddhi tuy cn nh nhng cng
17

c php ti gn Bt, d dng hn l nhng v Thin gi. Chng ta c th ngh rng, mt v Thin gi c ho quang, c quyn php m ti sao khng ti gn Bt c, trong khi mt v T kheo tr nh thy Samiddhi m mun ti vi Bt lc no cng c? Chi tit rt hay. iu ny cng ng trong hon cnh hin gi ca chng ta. Cc S C, S Ch ti vi Thy rt d, trong khi th nhng v c a v v danh li ti vi Thy rt kh. iu chng t rng khi ta xut gia ri, hon ton em cuc i mnh i vo trong Chnh Php, th ta tr thnh mt loi t tt, mt loi rung phc (phc in) tt, v v vy ta c Bt v chm sc nhiu hn. Mt ngi b ht gia sn, cng danh, s nghip i xut gia, th t nhin c Bt coi nh l i tng ca s gio ha. V vy cho nn du h khng phi l cc bc Thin gi c ho quang sng, c uy tn nhiu, c a v ln trong x hi, nhng h c th ti vi Bt bt c lc no. Cng v l do m v Thin gi mi phi nh thy Samiddhi dn i din kin vi Bt. Lc y v kht s kia i n ni Bt , ci u lm l di chn Ngi, lui ra ng mt bn v em cu chuyn ni vi v Thin n thut ln cho Bt nghe. Ri thy tip: - Bch c Th Tn, nu v Thin n kia c tm thnh khn th gi ny v y c mt y ri. Nu khng th c l v y khng ti. - Tha Tn gi, ti ang c mt y, ti ang c mt y. V v Thin n ti gn. c Th Tn lin ni cho Thin n nghe bi k sau y: Chng sanh theo dc tng, Tr trong dc tng y, Khng bit dc l g, Nn i vo no cht. Ri Bt hi v Thin n: - Con hiu bi k khng? Nu cha hiu th c ni.

18

- Con tht tnh cha hiu, bch c Th Tn, con tht tnh cha hiu, bch c Thin Th. Lc by gi Bt li c cho v Thin n nghe mt bi k khc: Bit bn cht ca dc, S khng sinh dc tm, Dc khng, dc tng khng, Khng ai xi c mnh. Ri Bt hi v Thin n: - Cn bi k ny con c hiu khng? Nu khng hiu th con c ni. V Thin n bch Bt: - Con cng cha hiu, bch c Th Tn, con cng cha hiu, bch c Thin Th. Bt li c cho v Thin n mt bi k khc: Mc cm hn, thua, bng, To thnh mi tranh lun, Ba mc cm dt ri, Tm khng cn khuynh ng. c xong Bt li hi v Thin n: - By gi con hiu bi k y cha? Nu cha hiu th con c ni. V Thin n bch Bt: - Con vn cha hiu, bch c Th Tn, con vn cha hiu, bch c Thin Th. Bt li c cho v Thin n mt bi k khc na: Ct i v danh sc, Tr mn ht buc rng, Chm dt mi sn hn, Ni kt v hy cu,
19

L gii thot mi ci, i ny v i sau. Ri Bt hi v Thin n: - Ln ny con c hiu c ngha ca bi k khng? Nu khng th con vn c th hi thm. Thin n bch Bt: - Con hiu, bch c Th Tn, con hiu, bch c Thin Th. Nghe Bt ni kinh xong v Thin n vui v mng vng theo, bin i v khng ai cn trng thy tm dng c u na. l trng hp m Bt ni Kinh Samiddhi. Kinh ny trch t B Tp A Hm. Khi hc kinh ny chng ta s xt lun vn bn bng ting Pali v vn bn bng ch Hn trong b Bit Dch Tp A Hm. C mt vi kinh khc cng c lin h ti Kinh Samiddhi, chng ta s c dp tham cu. PHI THI: MT CH LN CA KINH TAM DI . i thoi vi Thin n, cu tr li u tin ca thy Samiddhi l: Ti u c b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi (akalika)? Chnh ti b ci lc th phi thi i tm ci lc th chn tht trong hin ti y ch. Ting Phn kala c ngha l thi gian, cn kalika l nm trong thi gian v khi thm ch a vo th thnh akalika, ngha l khng nm trong thi gian, ngha l phi thi. Cch dng ch trong kinh in rt l mu nhim, ta phi cn thn lm mi hiu c. Kinh c ghi li li Bt ni vi vua Ba T Nc v vn vt thot thi gian. Khi nh vua n thm Bt ln u tin th Bt mi c 38 tui. Vua hi Bt: Sa mn Gotama, ngi ta thng ca ngi Ngi l Bt, l ngi t ti qu v gic ng cao nht, trm bn khon t hi: tui Ngi cn nh, nm tu ca Ngi cng cn t th m ti sao Ngi li c th t ti thnh qu c? Trm nghe ni n nhiu v
20

o cao c trng nh Purana Kassapa, nh Makkhali Gosala v.v... h l nhng v tu lu nm tui tc u ln ti sao h khng t nhn l bc Chnh Bin Tri Gic? Bt n tn tr li: i Vng, vn chng ng khng phi l vn tui tc, vn chng ng khng phi l vn thi gian". Ri Ngi em ra bn v d khai th cho vua. Ngi ni: i Vng, c nhng ci b nh m ta khng nn khinh thng: mt v Vng t b, mt con rn con, mt m la nh, v mt nh tu tr. V Vng t tuy cn b, mi c 3, 4 thng thi nhng cng c Vng tnh ca mt c Vua nh B H by gi. Mt con rn c tuy nh bng chic a, nhng n c th lm ta mng trong cht lt. Mt m la hng c th lm thiu ri mt khu rng hay mt thnh ph ln. Mt nh tu tr c th t ti qu v gic ng hon ton, v tuy tr nhng v y c gic ng tnh bn trong. i Vng! Ngi khn ngoan khng bao gi khinh thng mt Vng t b, mt con rn nh, mt m la hng hay mt nh tu tr. Cu tr li ca Bt bao gm trong my ch gic ng khng phi l vn thi gian, khng thuc v thi gian". Ch kalika y c ngha l thuc v thi gian, b thi gian chi phi. Cn akalika l vt ra khi thi gian, khng b thi gian chi phi. Akalika l mt danh t dng din t Php ca Bt. Trong vn hc Pht Gio c mt t rt hay, l kip ngoi. Kip tc l Kalpa, c ngha l thi gian. Ngoi tc l ngoi. Ngy xa thy Trng n c lm mt bi th ni v Ngy n Sanh, trong thy vit: Hoa n trong kip ngoi. y l mt th hoa khng tn phai v thi gian. Ta c th dng ch thi ngoi, nhng khng hay bng ch kip ngoi. Kinh Tam Di th dng ch phi thi. Nhng kinh ny c dch vo khong th k th IV, do ta c th thay bng nhng ch m ta thy n hp thi gian, v d nh kip ngoi hay thi ngoi. Hm trc qu v cng thc tp tng kinh Pali, chng ta tng: Svkkhto bhagavat dhammo, sanditthiko, akaliko, chipassiko ... Akaliko l phi thi, tc l vt thot thi gian. Ban u v thin gi ni rng s tu hc xut gia hnh o c tnh cch phi thi, y c c ni l khng ng lc. Ti sao thy cn tr m li i xut gia? C dng ch phi thi theo ngha . Nhng trong gio php, ch phi
21

thi li c ngha l vt thot thi gian, khng b thi gian chi phi. Cng trong gio php, ta hc rng dc vng nm trong thi gian v bi thi gian chi phi. Ci hay ca cu kinh l ch . N gn ging nh mt s chi ch. Hai bn ni hai ngn ng khc nhau. Mt bn th tc th ni: Ti sao li b ci vui hin ti i tm ci vui phi thi?. Mt bn xut gia th ni: Ci m c gi l th vui hin ti l ci ang b thi gian chi phi, v n nm trong thi gian. Ci m ti ang thc hin, ang sng y l ci vt thi gian, n khng b thi gian chi phi. Mun hiu r hn on ny, qu v c th c thm Kinh Ngi o Trng, trong ti c gii thch tng tn nhng danh t ny (Akalika, Ehipassika, Samditthika, Opanayika). Nhng danh t l mt t tnh cht mu nhim ca gio Php o Bt. Ti u c b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi, chnh ti b ci lc th phi thi tm ti ci lc th chn thc trong hin ti y ch! Cu ni ny c nhin l v thin gi khng hiu, ti v thy Samiddhi cha ging cho c hay Bt c dy rng tu hc th mnh c hnh phc ngay trong hin ti v gio php m mnh ang tu tp c th cho mnh nim vui ngay trong hin ti. Mnh c hnh phc ngay trong khi mnh tu hc. C mt mnh c ghi li trong rt nhiu kinh nhng khng thng c nhc ti, l mnh Hin Php Lc Tr. Hin Php tc l ci g ang xy ra trong hin ti. An tr mt cch c hnh phc trong giy pht hin ti th gi l hin php lc tr (Ditthadhamma Sukhavihari). Ditthadhamma l hin php; Sukha l lc; Vihari tc l tr; Sukhavihari l lc tr. y l tinh ty ca gio php o Bt: Trong khi tu hc, ta phi tm tip xc vi hin ti mu nhim v phi c an lc ngay trong khi tu hc. V d khi i thin hnh, ta khng i thin hnh cho tng lai m i cho hin ti, mi bc chn phi em li an lc, mi bc chn phi c tc dng nui dng ta. Khi ngi thin cng vy, ta khng ngi cho tng lai m phi ngi lm sao c an lc v c hnh phc ngay by gi. Khi ra ni, nu cm, ra bt, ta u phi thc tp ci php gi l Hin Php Lc tr. Trong cu tr li k trn,
22

tuy rng thy Samiddhi khng ni thng ra, nhng thy c ni vi v thin gi l ti ang c hnh phc y, ti v ti ang thc tp theo ci nguyn tc gi l hin php lc tr. Ti ang c hnh phc tht s ngay trong gi pht hin ti, ch ti khng ang chy theo mt bng dng ca hnh phc trong tng lai. Bng dng ca hnh phc l danh, l li, l ti, l sc. chng ch mi l bng dng thi, v chnh mi l phi thi, cn trong s thc tp ca mt kht s th ci hnh phc l ci hnh phc ang c, cho nn c khng th ni rng ti ang i theo mt ci g phi thi c. 1.3 Ch Hnh Phc Trong Vi Kinh Khc Trong kho tng kinh in ca o Bt, c nhiu kinh khc cng cp n hnh phc trong hin ti. Ta k ra y mt kinh bng ch Hn v mt bng ch Pali. Kinh ngn nhng rt hay. Nhng kinh ny v ngn nn ta c th c nguyn vn bng ch Hn hay l bng ting Pali, rt d v rt vui. Mi kinh gm c ba bi k v mi bi ch c my cu thi. V bi kinh ch Hn ta c hai bn vn: Bn th nht trch t b Bit Dch Tp A Hm, kinh th 132. Bn th nh t trong b Tp A Hm, kinh th 995. Bi dch t Bit Dch Tp A Hm kinh th 132 nh sau: y l nhng iu ti nghe vo mt thi Bt ang c tr vn K Th Cp C c. C mt v thin gi ho quang v v p sng tt bi phn, trong m hin n ch Bt ngi. Sau khi lm l di chn Bt, v thin gi ngi xung mt bn. Lc by gi ho quang ca v thin gi bng sng ln mt cch rc r, soi chiu khin cho tu vin K Hon tr nn sng rc. Ri v thin gi, trong khi ngi mt bn Bt, ni ln bi k sau y: chn A Lan Nh, Tu phm hnh vng lng, Mi ngy mt ba n, Sao nhan sc vui ti Bt tr li: Khng cn su luyn qu kh,
23

Khng cu mong tng lai, Hin ti nui chnh tr, on dc gi mnh, Su tnh u nh nhm, Nn nt mt vui ti. Bt dy tip: Tng lai cn mong cu, Qu kh cn truy nim, Nh c non xanh tt, Ct ri phi gia nng, K phm phu kh ho, Ch v ngn y thi. Lc v thin gi rt vui mng, lin c mt bi k tn dng Bt: Qu kh tng thy, Trng phu t Nit Bn, La s hi nghi ng, Vt qua bin n i. Ta th tm hiu ngha tng cu. chn A Lan Nh c ngha l ni chn ni rng. A Lan Nh tc l ni rng, rajn (ting phn: ranya) l thuc v rng. Ch ln c mt ngi cha gi l B Lan Nh. Cc thy ngy xa trong rng cho yn tnh nn gi l chn A Lan Nh. Tu phm hnh vng lng. Tu phm hnh tc l hnh tr gii lut tinh khit. Mi ngy mt ba n, sao nhan sc vui ti? Cc thy ch vng hoe, khng c xe hi, khng c truyn hnh, khng c rp ht, khng c ph x, mi ngy mt ba thi, ti sao mt my ngi no ngi ny sng r v vui ti nh vy? Trong su cu k k tip Bt dy rng ngi khng bit tu tp l ngi phm phu, c ngi thc mc lo lng v mong cu v tng lai hoc than khc, tic thng v truy nim v qu kh. H ging nh nhng ngn c non b ngi ta ct t em phi gia nng. Sau bn cu tn dng Bt ca v thin gi, n c ngha rng: Con tng thy mt v i
24

trng phu t ti Nit Bn, la b tt c nhng s hi nghi ng v vt qua c tt c nhng bin n i trong i, cht t c nhng ci dy m k khc c khng khng mnh buc ly mnh vo trong. Da vo vn bn trch t Tp A Hm. Kinh th 995, ti dch nh sau: Kht s trong rng cy, Sng vng lng nh nhng, Tu phm hnh thanh tnh, Mi ngy mt ba n, L do no khin h, Mt my lun sng r? Bt tr li: Khng su luyn qu kh, Khng mong mi tng lai, Chnh tr lun hnh tr, Sng trong gi hin ti, n cm trong chnh nim, Nn mt my ti vui. K ngu si su ho, Nh c ti b ct, V vng mc qu kh, V theo i tng lai. V thin gi tn dng: tng thy trng phu, t nit bn vng chi, Mi kh nn qua ri, Vt thot ngn n i. Ta thy Kinh trong Tp A Hm cng ging nh trong Bit Dch Tp A Hm. Tuy vy trong Bit Dch Tp A Hm c thm cu Su tnh u nh nhm. Kinh th hai nm trong tng Pali. Kinh ny cng ni v ti sng hnh phc v thnh thi. l Kinh Samyutta 194, dch l Kinh Rng. Kinh ny khng phi do Bt ni
25

m l do mt thy k li nhng iu ca mt v thin gi ni trong rng. Mt thu n c nhiu v kht s kit h ti mt khu rng thuc min qu nc Kosala. Cc v kht s sau khi hon mn kha an c ba thng, bt u ri khu rng i du hnh. Mt v thin gi tr trong khu rng ny thy vng bng cc v kht s, lin than th, bun b ni ln bi k sau y: Hm nay trong lng ta, Trng vng khng nim vui. Nhng ch ngi hm qua, Gi y khng ngi ngi. Cc bc a vn y, Thuyt php tht l gii. t c Th Tn, Hin i u ht ri? V thin gi ny ru lm v trc ngy no ng ta cng c thy cc thy ngi n cm im lng, ngi thin v i kinh hnh. Ngy no cng c nghe cc thy thuyt php nhng by gi cc thy i ht v khu rng vng hoe! Khi nghe bi k , mt v thin gi khc bn dng mt bi k p li: H i Ma Kit ! H i C Sa La! Cn nhng v kht s khc, Li i v Vajja! Nh nai thot by sp, Chy nhy khp bn phng, i sng ngi xut gia, L thnh thi nh th! H i Ma Kit , Ma Kit l mt nc min Nam sng Hng, tc l Vng quc Magadha ca vua Tn B Xa La (Bimbisara). H i C Sa La, C Sa tc l Vng quc Kosala thng lu sng Hng, x ca Vua Ba T Nc (Prasanajit).
26

Cn nhng kht s khc, li i v Vajja. Vajja c khi gi l Vajji, l mt nc nh min Bc sng Hng. Th ca n l T X Ly (Vaisali). y l nc u tin n thit lp c mt nn dn ch. H c quc hi sm nht trn th gii. Bt c mt tu vin v cng l qu hng ca Ambapali, ngi cng dng cho Bt mt khu vn xoi rt mt. Ambapali l mt c ca s ni ting ng thi, trc kia l tnh nhn ca Vua Tn B Xa La. Nh nai thot by sp, chy nhy khp bn phng, i sng ngi xut gia, l thnh thi nh th". Ta phi hiu rng by sp ny l ci by ca nm th dc lc: ti (tin bc); sc (sc p); danh (ting tm); thc (thc n ngon); v thy (m ng). Nh nai thot by sp l nhng con ngi khng b nhng ci by ca nm th dc vng giam cm. Thot khi nhng ci by nh vy ri th by nai c th chy nhay khp bn phng. Nhng ngi kht s cng vy, i sng ca ngi xut gia l thnh thi nh th. Thnh thi y c ngha l khng b vng vo ci vng km ch ca nm thc dc lc. Nhng kinh nh kinh ny u ni v ci hnh phc m chng ta thc tp theo chnh php. Ngay trong thi gian tu hc vi nhau trong hin ti. Tr li vi Kinh Tam Di : V thin n hi: - Th no l b ci lc th phi thi i tm ci lc th chn tht trong hin ti? V kht s p: - c Th Tn c dy: trong ci vui phi thi ca i dc, v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu. Ci hng th rt b m ci tai ha rt ln. Ti gi ny ang an tr trng hin php. La b c nhng ngn la phin no t chy. Hin php ny vt ngoi thi gian, n m thy, t mnh thng t, t mnh c th gic tri. Ny thin n, gi l b ci lc th phi thi t ti ci lc th chn thc trong hin ti".
27

Khi c mt on kinh nh trn, ta thng ngh rng chng ta c th hiu c d dng, nhng khi i su vo tng t trong kinh ta mi thy nhng on kinh ny rt su sc, rt thm diu. Ta s t t nghin cu trong cc bi Php thoi sau ny CHNG 2 KINH TAM DI 2.1 Kinh vn 2.1 Kinh vn (Tp A Hm Kinh s 1078) y l nhng iu ti c nghe vo mt thi m Bt ang c tr Tu vin Trc Lm Ca Lan ti kinh thnh Vng x. Mt sm mai n, c v kht s ra sng, ci y o trn b ri xung nc tm gi. Tm xong, v y ln b i cho kh mnh my ri mc o vo. By gi c mt v thin n xut hin, ho quang t thn hnh pht ra sng chi, soi r c b sng. Thin n ni vi v kht s: - Thy l mt ngi mi xut gia, tc cn xanh, tui cn tr, gi ny ng l phi xng p hng thm, trang im chu bu, eo trng hoa thm m hng th nm th vui th, Trong khi th thy li b nhng ngi thng, quay lng li vi cuc i th tc, chu ng s bit ly, co b ru tc, khoc o c sa, tin tng vo con ng xut gia hc o. Ti sao li b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi nh th?. V kht s p: - Ti u c b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi? Chnh ti b ci lc th phi thi tm ti ci lc th chn th chn tht trong hin ti ch! V kht s p: - c Th Tn c dy: Trong ci vui phi thi ca i dc, v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu, ci hng th rt b m tai ha rt ln. Ti gi ny ang an tr trong hin php, la b c nhng ngn la phin no t chy. Hin php
28

ny vt ngoi thi gian, n m thy, t mnh thng t, t mnh c th gic tri. Ny thin n, gi l b ci lc th phi thi t ti ci lc th chn thc trong hin ti". V thin n li hi v kht s: - Ti sao c Th Tn li ni trong ci vui phi thi ca i dc v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu, ci hng th rt m m tai ha rt ln? Ti sao c Th Tn li ni an tr trong hin php l la b c nhng ngn la phin no t chy, vt ngoi thi gian, n m thy, t mnh thng t, t mnh c th gic tri? V kht s tr li: - Ti mi xut gia c c my nm, khng sc ging by rng ri nhng gio php v lut nghi m c Nh Lai tuyn thuyt. Hin c Th Tn ang c ng gn y, ni rng tre Ca Lan , thin n c th ti vi Ngi trnh by nhng nghi vn ca thin n. c Nh Lai s dy cho thin n chnh php ty nghi th tr. V thin n ni: Tha kht s, c Nh Lai ang c cc v thin gi c nhiu uy lc tc trc bao quanh, ti khng d g c c hi ti gn Ngi m hi o. Nu thy c th n c Th Tn thnh vn trc gim ti th ti s xin i theo thy. V kht s ni: - Ti s i gip thin n". V thin n: - Tha tn gi vng, ti s i theo tn gi. Lc y v kht s kia i n ni Bt ,ci u lm l di chn Ngi, lui ra ng mt bn v em cu chuyn ni vi v thin n thut ln cho Bt nghe. Ri thy tip: - Bch c Th Tn, nu v thin n kia c tm thnh khn th gi ny v y c mt y ri. Nu khng th c
29

l v y khng ti. Lc by gi c ting v thin n t xa vng li: - Tha Tn gi, ti ang c mt y, ti ang c mt y. V v Thin n ti gn. c Th Tn lin ni cho Thin n nghe bi k sau y: Khng thy r i dc Mi vng vo i dc o tng v i dc a ngi v no cht. Ri Bt hi v thin n: - Con c hiu bi k y khng? Nu cha hiu th c ni. V thin n bch Bt: - Con tht tnh cha hiu, bch c Th Tn, con tht tnh cha hiu, bch c Thin Th. Bt li c cho v thin n nghe mt bi k khc: Thy chn tng i dc Tm i dc khng sinh Tm i dc khng sinh Ai cm d c mnh? Ri Bt hi v thin n: - Cn bi k ny con c hiu khng? Nu khng hiu th con c ni. V thin n bch Bt: - Con cng cha hiu, bch c Th Tn, con cng cha hiu, bch c Thin Th. Bt li c cho v thin n nghe mt bi k khc: Mc cm hn, km, bng To ra nhiu ri rm Ba mn vt ri
30

Tm khng cn khuynh ng. c xong Bt li hi v thin n: - By gi con hiu bi k y cha? Nu cha hiu th con c ni. V thin n bch Bt: - Con vn cha hiu, bch c Th Tn, con vn cha hiu, bch c Thin Th. Bt li c cho v thin n nghe mt bi k khc na: Tr dc, vt ba mn Tm lng, ht mong cu Mi au phin ci b i ny v i sau. Ri Bt hi v thin n: - Ln ny con c hiu c ngha bi k khng? Nu khng th con vn c th hi thm. Thin n bch Bt: - Con hiu, bch c Th Tn, con hiu bch c Thin Th. Kinh ny Bt ni xong. Nghe Bt dy, v thin n vui mng vng theo, bin i v khng ai cn trng thy tm dng c u na.

CHNG 3 NI DUNG KINH TAM DI 3.1 Php Thoi Ngy 4 thng 9 nm 1994 3.2 Php Thoi Ngy 8 thng 9 nm 1994 3.3 Php Thoi Ngy 11 thng 9 nm 1994 3.4 Php Thoi Ngy 14 thng 9 nm 1994

31

3.5 Php Thoi Ngy 29 thng nm 1994 3.6 Php Thoi Ngy 2 thng 10 nm 1994

3.1 Php Thoi Ngy 4 thng 9 nm 1994 TU TP L TRNG TA TRN T TM Tha i chng, hm nay l ngy mng 4 thng 9 nm 1994, chng ta ang xm H trong kha tu ma Thu. K trc ti c v s thc tp tu hc vi vic cy ba, gieo trng, v ti tm rung vn. Nghe chung, i thin hnh, ngi thin, n cm trong im lng, thc tp hi th theo nhng bi k u l nhng phng php cy ba, gieo trng trn mnh t tm ca mnh. Qu v c nh thy .T khi mi ti Lng khng? Nu chng ta chp c mt tm hnh khi thy mi n, ri em so vi hnh m chng ta chp sau ngy thy ri Lng, th chng ta s thy c s khc nhau rt ln. Hnh u l hnh ca mt mnh t cha cy, cha ba, v hnh sau l hnh t cy, ba, vun xi. Nh Bt, nh Thy, nh Php, nh Tng thn, khng tu th thi ch tu l c kt qu. C ngi t ti kt qu mau, c ngi c kt qu chm, nhng tt c mi ngi qua cng phu u c chuyn ha c. iu ny l mt iu c th c th xc quyt c, v vy chng ta khng nn b i mt giy pht no trong i sng hng ngy m khng tu tp. Ch Bhavana dch l tu tp. N c ngha l gieo trng, l cy cy, cho nn mnh cng c th dch ra ting Php l culture. Ch culture c ngha l trng ta nhng ng thi n cng c ngha l vn ha, iu ny rt c ngha. Khi trng trt trn t ai ngoi th gi l agriculture, cn khi trng trt trong mnh t tm th ta tm dch l psychoculture v c hai u l t. Loi t ngoi, khi trng trt th ta c ma mng, c rau rng, c u bp; cn loi t trong tm th khi trng, ta c an lc, hiu bit, thng yu v hnh phc. Cho nn c hai th trng trt u gi l culture ht. ngoi i, khi lm rung ngi ta cng bit tm cch lm cho cng vic ng ng vui
32

v thm ln, i thm nhng rung nho vng ny qu v thy rng u cc lung nho ngi ta trng hoa hng. Ch ca vic trng nhng khm hng u nhng hng nho l cho cuc i p ln, ch khng phi trng nho l ch c mc ch bn nho hay lm ru m thi. Vit Nam trong khi cy cy hay gt hi th nhng chng nng dn, nhng c thn n cng vui a ht h v h cng bit gi go di trng. Tt c nhng vic u nhm to nim vui ngay trong khi lm vic. Trong s tu hc cng vy. S tu hc ca chng ta phi mang li nim vui cho chng ta ngay trong khi tu hc. ng ni rng tu hc th phi cc kh, phi i mi nm, hai mi nm sau ta mi bt u c nim vui, iu khng ng vi li Bt dy. C mt bi th tht bun ci: Thin h ua nhau ni kh vui, Bit chi l kh bit chi vui, Vui trong tham dc vui l kh, Kh tu hnh kh y vui. Kh tu hnh c ni tu hnh l phi chu kh. iu ny chng li gio l ca Bt. Trong tinh thn gio l ca Bt. Trong tinh thn gio l ca Bt, ta phi c hnh phc, phi c nim vui ngay trong khi tu tp. Ci vui trong khi tu tp s em li ci vui ca tng lai. Cho nn gio l Hin Php Lc Tr rt l quan trng. HIN PHP LC TR L SNG HNH PHC TRONG KHI TU TP By gi ta i sang kinh Samiddhi. Trong on u ca Kinh, v Thin gi hi Ti sao li b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi nh th?. Chng ta thy trong cu ny c hai ch hin ti" v phi thi, ch hin ti cng nh ch phi thi m v thin gi dng l theo ngha ngoi i, n c ngha rt khc vi ch hin ti v phi thi trong vn hc o Bt. Phi thi y c ngha l khng ng lc, n nm trong tng lai ch khng c mt
33

trong hin ti, nhng c tip Kinh ny, ta s thy r hai danh t phi thi v hin ti c dng vi ngha trong tinh thn o Bt. Ban u thy Samiddhi cng s dng hai danh t theo ci ngha ca v thin gi, v thy tr li: Ti u c b ci lc th hin ti m i tm ci lc th phi thi. Chnh ti b ci lc th phi thi tm ti ci lc th chn tht trong hin ti y ch. Ni nh vy tc l thy da vo gio l Hin Php Lc Tr m c Th Tn dy cho thy. Hin Php Lc Tr l sng trong hin ti vi tt c nhng nim vui v s an lc ca mnh trong khi tu tp, ch khng phi tu mong c nim vui trong tng lai, khng phi kh tu hnh, kh y vui. iu ny rt l quan trng. V nh khi thin hnh m qu v ngh rng i thin hnh kh cc by gi mi nm sau s c hnh phc, th tt c cng phu i thin hnh ca qu v xung bin ht. i thin hnh nh vy th qu v c i mi nm cng khng ch li g, ti v qu v cho rng i thin hnh l mt lao tc, mt cc hnh i ti mt kt qu hnh phc an lc trong tng lai. V vy phng chm ca s thc tp l phi c hnh phc ngay trong khi thc tp. i thin hnh ta phi c an lc ngay t trong mi bc chn. y l nguyn tc dn o cho s tu hc. Nu trong khi i thin hnh m chng ta khng c an lc th ng mong g ta s c an lc trong tng lai, Phi i thin hnh nh th no mi bc chn nui dng c mnh v em li c nim vui v s an lc cho mnh ngay trong lc i. Tng bc chn thnh thi c ngha nh vy. Vua Trn Thi Tng, trong Kha H Lc, c ni B b p trc tht a; b b tc l mi bc; trc tc l dnh, bn chn dnh t; tht a l mnh t ca thc ti. Mnh t thc ti tc l mnh t ca Nit Bn, ca Bn mn, khng phi l mnh t ca v minh, ca vng tng. Mun cho t tht, ta phi c chnh nim. Nu khng c chnh nim, ta ch bc i trong gic m, ch i trong mng. Ngi khng tu, ngi khng thc tp chnh nim l ngi i trong gic m. Bi k ngi thin bui sng c mt cu rt hay: Ngy mi nguyn i trong tnh thc (This is a new day, I vow to go through it in mindfulness). Thc dy hm nay, ti bit rng ti c hai mi bn gi tinh khi v ti khng mun i qua hai
34

mi bn gi nh l i trong mng, ti mun i trn ming ca tht ti, v v ti phi thp ln ngn n ca chnh nim, ca tnh thc. Mi bc chn ca ti u dm ln t tht ch ti khng mun dm ln trn th gii ca mng m. i c mt chng bnh gi l bnh mng du (Sleep walking), mnh ang ng m mnh ang i. Mng du ting Php l Somnambulence. C nhng ngi ban m t nhin chi dy v i. H i trong gic m m h khng bit. Chng ta ngh rng ch c nhng ngi mi ang mng du thi. K thc trong i sng hng ngy, nhiu lc chng ta l nhng ngi mng du! Chng ta i trn t, bc trn t m ging nh chng ta bc trn mt trng. C mt thin s mt hm i chi trong vn cha vi mt s khch ti ving thm m trong c th c nhng v xut gia, dng li, ch vo mt bi cy c nhng cnh l rt xanh, ri mm ci ni: Ngi i by gi nhn nhng l ny, h ch thy c nhng ci l ny trong mng. Ti ang cng i vi qu v, nhng c th qu v ang i trong mt gic m. Chng ta thy c nhng ngi hc Pht, nhng trong khi hc, hoc bay bng trn h khng. S hc Pht ca h, ci gio l m h hc khng dnh lu g n i sng hng ngy ca h ht. Thnh ra khng hn l h ang hc o gii thot, hc o tnh thc. H nh mt h trong th gii ca suy lun, trong ci th gii ca siu hnh. n mt ming cm m h n trong gic m, h khng tht s n cm ti v ci tm ca h hin khng c mt (tm bt ti). H bc mt bc m h khng tht s bc trong gi pht hin ti, ti v h khng c chnh nim. Cho nn b b p trc tht a (mi bc dm chn ln trn ming t ca tht ti) l phng chm ca ngi tu. Khi dm chn trn thc ti ta tip xc c vi chn nh, tip xc c vi bn mn, tip xc c vi Nit Bn v kt qu l ta c nui dng bng ci chn nh, bng bn mn, bng Nit Bn, ch ta khng b nui dng bng nhng ci hnh bng gi to trong mng. Vua Trn Thi Tng khng phi l mt ngi xut gia, nhng kin thc v Pht hc cng nh s hnh tr ca Vua vt rt nhiu ngi xut gia. Vua lm ra nhng tc phm rt ni ting, trong c tc phm Lc thi sm hi khoa nghi t mnh thc tp sm hi mi ngy su ln. Nhng
35

nghi thc sm hi ny rt ngn, nh trong bi k sm hi bui sng: X xc hu tham bo Mai u to nguyn i n cn chuyn lc nim Th c kh phng lai, Vua dng mt cu rt mnh l X xc hu tham bo. X xc ngha l xc cht hi thi, hu tham bo l mnh ng c m ly xc cht hi thi na. Mnh ng c m ly ci xc cht ca mnh m nm na, mnh phi tnh y! Trong i sng ca chng ta, chng ta thng m ly ci xc cht ca chng ta m i trong gic mng. Vua Trn Thi Tng khuyn co chng ta ng lm nh vy na. Thc dy v bc nhng bc tnh to trong ci th gii ca tht ti. Vy th trong khi ta i hnh thin, mi bc chn phi gip ta tr li tip xc vi mt t, ta dm chn trn mt t ch khng ta bng bnh tri ni trong ci th gii ca mng tng in o. Vin ly in o mng tng l nh vy. Khi c th bc c nhng bc chn trn ming t ca thc ti, ta tip xc c vi nhng nhim mu ca s sng ang c mt trong giy pht hin ti, m tip xc c vi nhng nhim mu ca s sng trong hin ti th ta c nui dng bi nhng nhim mu , v nhng nhim mu ta ch c th tip xc c trong gi pht hin ti m thi. Trong khi ngi thin cng vy, mi hi th cn a ta v vi thc ti. Ngi thin khng c ngha l ng ca i vi th gii thc ti i vo mt ci th gii ca s m tng, du l m tng v Nit Bn, v Gic ng. Nit Bn l s tnh to, Gic ng l s tnh to. Ngi v ta bit l ta dang ngi vi tng thn v mi ngi u ang thc tp o l tnh thc, Thc tp chnh nim l to ra s c mt ch thc v php l
36

u tin ca chnh nim l lm cho ta thc s c mt. C mt trong khi ngi, khi i, khi n, khi ni. C chnh nim th c s c mt. V vy ngi thin l thc tp s c mt ch thc ca ta. Vi ci ngi rt vng chi, ta lm cho s sng ca ta c mt. Khi thy Samiddhi ni rng thy khng b ci hnh phc trong hin ti chy i tm ci lc th khng ng lc m chnh thy b ci hnh phc khng ng lc tm ci hnh phc trong hin ti, l thy ni ngc li vi nhng iu m v thin gi ni. V vy v thin gi mi khng hiu v hi li: Th no l b ci lc th phi thi tm ti ci lc th chn tht trong hin ti?. Lc y thy Samiddhi dng nhng li dy ca c Th Tn tr li v thin gi: c Th Tn c dy: trong ci vui phi thi ca i dc, ci li rt t m cht cay ng rt nhiu, ci li rt b m tai ha rt ln. Trong ngn ng ny ca thy Samiddhi, nhng danh t thy s dng vn cn mang ci ngha ngoi i. Ch phi thi ny l ch phi thi ca v thin gi dng, n vn cn c ngha l b thi gian chi phi, n cha c ngha l vt thot thi gian, nh trong danh t Akakika m chng ta nhc ti k trc. Trong phn u ca kinh th ngha ca ch phi thi l nh vy, nhng v sau, chng ta s i n mt ngha cao siu hn. Trong ci vui phi thi ca i dc, v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu, ci li rt b m tai ha rt ln. y l mt iu m ta phi lun lun t nhc nh v thng thng ta b chnh ta nh la. Ci v ngt ca nm th dc lc thng nm trong tm chng ta nhiu hn l nm trong thc ti. Nm th dc lc l nm ci by, khi b sa vo trong nhng ci by th ta s b nhn chm trong au kh, nng bc v phin no trin min. Nu may mn khng b sp vo trong nm ci by th ta c t do, c hnh phc tht s, ging nh trong mt bi k ta c trc y: Nh nai thot by sp, chy nhy khp bn phng.
37

Thy Samiddhi ni Ti nay ang an tr trong hin php, hin php y l cc php ang tht s xy ra trong giy pht hin ti, ting Pali l Ditthadhamma, ting Phn l Drstdharma; La b c nhng ngn la phin no t chy. Bit Dch Tp A Hm dng ch V ch nhit no. Nhit l nng, l thiu t, l lm cho no phin. V ch nhit no tc l khng c s t chy, ting Phn l Nirjvaro; jvaro ny tc l cn st, l fivre, l fever. y l mt danh t m trong hai bn ting Hn u c. Gio s Dmiville dch l sans fivre (without fever). Vng vo i dc th s ln cn st, v phin no lm cho mnh vng vn v b t chy. y l tm trng no phin m V Hong Chng din t qua hai cu th: Kiu Thu ny T em i Ta ang la t ti bi mi ty Ci kh gi l nhit no. An tr trong gio php ca c Th Tn tu tp, tip xc vi nhng mu nhim ca hin ti, c t do, khng b sp vo by i dc tc l v ch nhit no. Ngi no tng ri vo trong by tham dc, by danh, by tranh ua li dng hay by tnh i u bit iu ny ri, c nm ci mi v ca cn st ny ri. Ti nay ang an tr trong hin php, la b c nhng ngn la phin no t chy. Hin php ny vt thot thi gian. Vt thot thi gian tc l Aklika, by gi mi ng l ngha ca ch phi thi, n c ngha l kip ngoi. y l nhng danh t din t Chnh Php ca Bt. T th nht l Hin Php (Ditthadamma). Khi ta c th bc c nhng bc chn dm ln thc ti, ta tip xc c vi nhng nhim mu ca s sng c mt trong giy pht hin ti, th ta c nui dng bi nhng nhim mu , v nhng nhim mu ta ch c th tip xc c trong ci gi pht hin ti m thi. T th hai l V Ch Nhit No (Nrjvaro). T th ba l Phi Thi (Aklika).
38

BY C TNH CA CHNH PHP Hm th Nm va qua chng ta ni v danh t Aklika v c nhc li cuc gp g gia vua Ba T Nc v Bt Thch Ca hi Ngi cn ba mi tm tui. Bt ni: i Vng, vn gic ng khng phi l vn thi gian". l ngha vt thot thi gian, khng phi gi th mi gic ng m tr th khng gic ng c. Tu hc khng phi l cng chuyn ch nn lm khi chng ta ln tui. Trong Minh Tm Bo Gim, mt cun sch m tt c cc hc sinh Vit Nam v Trung Hoa thi xa hc thuc lng, c cu: Mc i lo lai phng hc o, C phn a th thiu nhin nhn. Ngha l ng i tui gi ri mi hc o, nhng nm m c c ngoi ngha a phn ln l nhng nm m ca ngi tr. Trong truyn thng B la mn gio ngy xa, khi cn tr ta phi hng nhng th vui dc lc, phi ci v, phi ly chng, phi sinh con. n khi con ln ri mi c quyn i tu. Vua Tnh Phn hn mt ln trch dn quan nim vi Thi t Tt t a, nhng Thi t tha vi vua cha rng: Tui tr vi tt c nng lng ca n mi c sc chc thng bc mn v minh v em li nh sng gii thot, nu i n khi gi ri th lm sao cn c sc lm chuyn v i kia c? Hin php ny vt thot thi gian, n m thy, t mnh thng t, t mnh c th gii thot". n m thy, ting Pali l Ehipassiko v ting Phn l Arhipasyikah. Ni r ra, gio php ny khng phi gii thiu, ni, din by, ha hn m c mc ch n m thy. The dharma said: come and see for yourself! Elle est sans fivre, elle est indpendante du temps, elle dit: Venez et voyez par vous mme!. Khi ta thc s thc tp nghe chung, thc tp thin hnh, n cm yn lng v.v... l ta em thn ca ta ti chng kin php, kinh nghim php, thy c php. Php ny khng phi l vn qu kh hay chuyn tng lai.
39

Php ny l ci ta c th s m c, kinh nghim trc tip c trong hin ti. T mnh c th gic tri, ting Pali l Paccatam veditabbo, vnnuhti, ting Phn l Pratytmavedaniyo vijnaih; Paccatam tc l mi ngi, Vedi l bit, l hiu. Veditabbo tc l c th c bit, c th c hiu bi tng ngi, cn vnnu cng c ngha l gic ng hiu bit, m cng c ngha l gic tri (vijna). T mnh thng t, danh t Hn Vit l nng t thng t. Ch t y c ngha l mi ngi, cn thng t l hiu bit, tc l mi ngi phi t hiu bit ly, ch khng nh ngi khc thng t gim c. Ngi c chnh nim, c tr tu, khi tm ti gio php th t mnh c th hiu, c th t. Thnh ra t mnh thng t y ng ngha vi t mnh c th gic tri, nhng nng t thng t l dch t ting Pali opanayiko. Ting Phn l aupanyika, ting Php dch l elle conduit au bon endroit, c ngha l c kh nng hng thng, c kh nng i ln. Ti dch l dn do i ln. Cho nn tuy bn ch nho dch l t mnh thng t, nhng ta c th sa li C kh nng dn o i ln cho gn vi nguyn bn hn. Ti nay ang an tr trong hin php. La b c nhng ngn la phin no t chy. Hin php ny vt thot thi gian, n m thy, c kh nng n do i ln, t mnh c th gic tri. Nh vy theo bi tng bng ting Pali, gio php ca Bt c nhiu c tnh. c tnh th nht l thin thuyt, ting Pali l Svkkhto, ting Phn l Svkhyta. Thin thuyt tc l kho trnh by, gio l ca c Nh Lai c kho trnh by. c tnh th hai l hin chng hay l hin thn th chng. Ting Pali l Sandithiko, ting Phn l Smdrstiko tc l mt ci g rt hin thc, mnh c th chng nghim bng chnh ci thn th ny ca chnh mnh, mnh c th s m c, ch khng phi chuyn m tng.
40

c tnh th ba l vt thot thi gian (Akalika). c tnh th t l n m thy (Ehipassiko). c tnh th nm l dn o i ln (Opanayiko). c tnh th su l t mnh c th gic tri (Paccatam veditabbo vnnuhiti). Su c tnh ca chnh php c lp i lp li trong nhiu kinh thuc tng Pali cng nh trong nhiu kinh Hn tng. Trong cc cha Nam Tng ngy no cng tng cc c tnh ny ca Chnh Php c. V vy ta nn em bi ny vo trong Nghi Thc Tng Nim ca Bc Tng cho thng nht. Tuy vy ta nn thm vo mt c tnh na ca Chnh Php m bi ny thiu, l khng c phin no, v ch nhit no. Cu tr li ny thy Samiddhi ly trc tip t trong nhng kinh Bt dy m thy hc thuc lng. Sau khi ni xong cu , thy tip: Ny thin n, gi l b ci lc th phi thi, t ti ci lc th hin ti. Diu php ca c Th Tn c ngn y c tnh mu nhim, cho nn sng vi gio php ca c Th Tn th rt an lc v hnh phc. V vy khng th ni rng ti b ci an lc trong hin ti i tm ci an lc khng phi thi tng lai. QU HNG CH THC V THIN NG TRONG GIC M Ngy xa c th chng ta c c hi sng vi hin php, nhng b ci thin ng tht chy theo mt thin ng m ta m tng, khng bao gi c tht. Trong mt bi ging bng ting Anh trc kha tu ny, ti c ni rng mi ngi trong chng ta u c cm tng l nh mt ci thin ng ca mnh v trong cuc sng hin ti, ta ang tm li ci thin ng . Ta tin rng c mt ni, c mt cnh m trong nu tr v c th s c an lc, hnh phc, s c che ch v c an ninh. V vy m sut i chng ta c i tm mt thin ng trong gic m. Ngi tu Tnh u t vo vic tm v bng cch mi ngy ln bao nhiu xu chui, nim bao nhiu chc ngn
41

danh hiu Bt. Qua s hnh tr ta cng nhn din c c mun c tr v vi qu hng ch thc ca h. Trong bi ging ting Anh ni trn ti c ni rt r rng, mt nim v qu hng hay l mt cm ngh v qu hng, cha phi l qu hng ch thc. Khi nghe chung ta thc tp: Lng lng nghe, lng lng nghe, ting chung huyn diu a v nht tm; c khi ta ni a v qu hng (listen, listen this wonderful sound brings me back to my true home). Nh vy chng ta l nhng ngi mt qu hng ch thc v trong cuc sng hng ngy ta c mi i tm ci qu hng ch thc . Qu hng ch thc l g? nim ca chng ta v qu hng ch thc l g? Qu hng ch thc l mt ni m ta cm thy c an ninh, cm thy c che ch, khng phi lo s, khng nh mt chng ta. Qu hng ch thc, True home khng phi l mt ci nim m cng khng phi l mt cm tng. Ngay t u, nim v qu hng ch thc l mt nim m ta cn phi cu xt. Mi chng ta u gi li ci k nim ca thi m ta cn l bo thai trong lng m. Mi chng ta u c tr khong chn thng trong bng m. Bng m ting Hn Vit gi l t cung, n c ngha l cung in ca a b, rt hay! Trong ci cung in ta cm thy rt an ninh, khng s gi, khng s ma, khng s lnh. Ta khng cn phi t l, ti v trong m lm, trong m tuyt ho. Ta khng phi lo chuyn n sng, n tra, n chiu. Ta khng lo chuyn qun khn, i giy, ti v m lm tt c cho ta. Th th c m th gim, n cng c m n gim, ung cng c m ung gim, v gi gn cng c m gi gn gim, thnh ra ta khi lm g ht, v chn thng trong cung in ca a con ta rt c hnh phc. Nhng t khi ra i ta mt ci thin ng . S kin ny ghi li trong ta mt hoi vng. Ci c vng ca nhng ngi mun tr v thin ng vi Cha, tr v qu hng ch thc, c che ch bo h, khi phi lm g c! Trong nim i v ci Tnh cng c ci c vng , i sang bn khi phi nu n, n gi t nhin c thc n! c mun y nh ng vo ci nhu cu ca chng ta, ngy no cng l ngy lm bing ht! D bit hay khng bit th trong tng thc ca ta vn
42

c ht ging ca hoi vng mun tr v ci thin ng c. Ta phi thy c iu . D bn mi, nm mi tui ri m mnh vn mun tr v trong bng m nh thng. Hm trc ti c ni rng, ti bit l hi xa trong bng m ti a nm trong t th mt chn thng, mt chn cong. Nhiu m thc gic, ti thy mnh nm trong t th . Nh tu chnh nim cho nn mnh bit rng ngy xa, hi mnh c nm su thng, mnh bt u chi trong bng m, mnh c quy xoay tr v mnh tm ra ci th nm l tng ca mnh. Nhng ta phi t cu hi: cung in ca a con c phi l qu hng ch thc ca chng ta hay khng? Chng ta c ang t nh la mnh hay khng, d nh la mt cch c thc hay l khng c thc? Gi thit by gi c php tr v th bn c mun tr v hay khng? Hay bn thy trong ti hu? Qu hng ch thc ca ta khng l li ti hu nh vy? Khi ra i, thy nh sng , c nghe ting chim ht, thy bu tri mnh mng xanh bic ri, ta c cn mun b nhng cnh ny chui vo trong ci cung in ca a con, c nng niu, c che ch nh trc hay khng? Thc t m xt, chc hn tr c ca ta c th nhn thc c rng qu hng ca ta khng phi l mt vng ti tm nh l cung in ca a con. Qu hng ch thc ca chng ta phi l mt ci g khc hn va chc chn mt trm phn trm l ta khng mun tr v ni , ti v ni khng phi l qu hng ch thc ca ta. Tuy vy, di tim thc ta vn c mt s thu ht cho nn m m ta vn mong tr v qu hng, tr v vi thin ng mt ! Trong tm ta Tng thc c ci l lun v ci thy ca ring n v c mun ca n i khi khng ph hp vi c mun ca thc. C nhng iu m trong trng thi thc, ta thy rng ta khng cn, khng tht s ham mun. Vy m trong gic m ta li i tm chng. V vy cho nn ta bit c s bt ng kin gia v Tng trong tm ta. S Ch Php Dng c k cho ti nghe hi v Vit Nam ch i tm nhng mn qu n m ch thng nm m trong thi gian cn l hc sinh, sinh vin Ho Lan. Khng hiu ti sao m my mn qu hp dn qu chng! Xa qu
43

hng t hi cn b v trong sut thi gian mi my nm , ch tng nm m, tng chy theo bng dng ca nhng mn qu ca qu hng v ca tui th. Vy m khi v n qu nh, ng trc hng qu, thy c nhng mn qu m ch tng c m, ch git mnh t hi Ci ny y h, ci ny l ci m trong bao nhiu nm mnh m c v thm thung y h? R rng thc ti c khi khng hp dn bng trong gic m. V vy m ta thng ni p nh m! Trong trng thi thc, nhng i tng ca s thm kht, ca s ham mun v danh, v li, v ti, v sc khng c sc hp dn ln bng trong ci th gii ca tim thc, ca c. Trong gic m, cm gic ca chng ta c cng ln hn, su hn, m hn so vi khi ta cn thc. Trong gic m chng ta s gp mi ln ln hn, ta tham m mi ln nhiu hn, ti v cnh gii trong mng bao gi cng p hn l cnh gii thc. l cha ni trong khi tnh ta vn dng mn nhung ca ci mng ph ln trn cnh gii ca thc ti ri cho rng ci cnh gii l rt p. NHNG NUI TIC M THM TRONG TNG THC Trong l thuyt vn ngh Mc Xt, ngi ta hay ni khng c bi en thc ti, m cng khng c t hng thc ti. Thc ti l thc ti, mnh khng nn bi cho n en thm, cng khng nn t cho n hng hn. Trn l th nh vy, nhng thc t th cc nh vn, nh th, nh ha lun lun c mun bi en hoc t hng. T hng tc l lm cho p hn s tht v tng thc ca chng ta thng lm cng vic . C nhng iu m trong khi tnh, ta bit rng khng ng ta theo ui, vy m trong gic m ta vn theo ui. Khi nghe ni trong bng m ti hu v cung in ca a con khng phi l ci ch m ta tm ti, th ta c th ng mt trm phn trm rng khng phi l qu hng ch thc ca ta. Nhng c th trong gic m ta vn m thm i tm v ci hng . V chnh ti c th cng ang lm nh vy! Thc dy bui khuya ti vn thy mnh nm trong t th y nh thng. Thnh ra ta phi bit s tht l trong con ngi
44

ca ta c mt s mu thun, c mt s khc bit gia v Tng. Nhng i tng ca nm th dc lc kia, khi qun chiu bng thc, ta khng thy chng c sc hp dn nh vy, nht l khi ta thp ln ngn n chnh nim, ta thy r mt mi chng. Ta ngh rng, ta c gii thot ri, nhng than i, khi i vo gic m, ta vn cn b kt! V v vy cho nn phi tip tc thc tp qun chiu chuyn ha ci thy ca Tng v ci thy ca cha c ngha l ta c hon ton gii thot. Ta c th ct t nhng si dy kt s pha trn phn , nhng m nhng si dy kt s di phn Tng, gi l h phn kt s, hay l ty min, c th ta cha ct t c, v vy cho nn ta ng khinh thng. C mt S C v khng gp may mn trn ng tu hc, khng c thy gii, khng c tng thn tt, nn khng thnh cng trong vic chuyn ha. Trong s bun au v tht vng , c ng bnh. Trn ging bnh, ch cn my ngy na l t trn, c bo nhng ngi xung quanh hy em ti cho c mt mung nc mm c ung. Cu chuyn ny do nh vn Nguyn Th Thy V k trong mt cun tiu thuyt. Khi c n on ny, ti bit rng y l mt chuyn c th c tht. Mt S C trc khi cht i ung mt mung nc mm l iu c th c tht. Nu khng phi l ngi Vit th qu v khng bit c a v ca nc mm trong vn ha Vit Nam. Cc mn n Vit Nam s d thm thit ngon lnh v m l nh hng v ca nc mm. Nc mm l ci v ngt, v ngon ca thc n, n tng trng cho ci v ngt, v ngon ca dc vng. Khi i tu ta b ci dc lc ngoi i v mt l tng cao siu hn, v mt hnh pc chn tht hn l hnh phc ca dc lc. Nhng v cuc i tu hnh ca mnh tht bi, cho nn m thm trong tng thc, mnh tic l mnh b ci tui xanh, b nm mn dc lc i tm ci hnh phc m mnh khng t ti c. Thnh ra ci mun i em ti mt mung nc mm ung, pht sinh ra t s hi tic . i vi nhng ngi hu cn xung quanh S c lc , th hin tng ny l do ma lm. Sut mt chc nm tri chay tnh, tng kinh, nim Pht, m n gi pht sp lm chung li i ung nc mm, th qu thc l ma ti ph, lm v c mt cng trnh tu hc my mi nm.
45

Nhng cng trnh tu hc my mi nm c g u? V khng c thy hay khng c bn gii, S c khng c hnh phc trong my mi nm tu hc, thnh ra ci cng trnh cha phi l mt kin trc ca hnh phc, ca gic ng. Tuy vy i vi nhng ngi xung quanh S c, h cho l mt cng trnh ng gi, mt kin trc cng phu v ch cn mt mung nc mm l c th x c ci cng phu kia. Cho nn h nht khng em cho S c mung nc mm . Mt cng trnh thc s u c th d dng b ph v nh vy? Mun nc mm u c kh nng nh vy? Mung nc mm ch tng trng cho tt c nhng cht ngt ngo, nhng dc lc m S C b li sau lng khi i xut gia. Rt cuc S C tch m khng tha mn. Khi c n y ti ngh rng nu c ti bn ging bnh th ti s i ly mt mung nc mm ln cho c ung. Ung xong th c s gic ng. Ngi tri qua nhng cn st u bit rng trong khi bnh th li rt nht, nn mnh mun c mt ci g mn dnh tan ci cht nht i, v tim thc ca mnh ni rng ci ngon nht, ci vi diu nht, m nht l mung nc mm. Chnh lc l lc m S C cn nm nc mm, v nm xong mung nc mm mn cht y, th S C s c c hi gic ng. Ch tic l ngi ta khng em ti cho S C mt mung nc mm! Theo ci nhn ca ti, lc khng phi Tm Kinh hay Vng Sang Tnh Thn Ch s cu vng c c, m l mt mung nc mm tht y, tht mn mi l phng tin gip cho S C b c s nui tic nm th dc lc. l ci nhn ca mt Thin s. Rt tic l v Thin s khng c mt cho nn S c cht i trong s nui tic mt mung nc mm, mt biu tng ca v ngon ngt i. S tu hnh ca chng ta hin gi cng nh vy. Ta phi t cho c ci hnh phc trong khi tu hc. i tu l v ta thy c nhng cn st, nhng au kh, nhng phin no trong cuc i v ci thy a ti mt ci tm mun to hnh phc cho ta v cho ngi khc, mun em git nc thanh lng xa tan ci su kh trong lng mnh v trong lng ngi. Do mnh pht ra mt ci tm rt p, rt ti, rt mt, gi l tm B , c khi gi l S Tm. S Tm tc l ci tm ban u ca ngi i xut gia. Khng c ci g p
46

cho bng s tm ca mt ngi i xut gia. Cho nn cc thy lun lun nhc nh cc t l con lm sao th lm nhng phi gi gn ci s tm cho ng b h nt. S tm , l bo vt ca ngi tu. Nu S tm cn c gi gn th ng tu s c tin b. Nu S tm cng ngy cng co rt li th o nghip ss tiu tan nh trong trng hp ca S C ni trn. Nu gp mt v thy khng hiu c mnh, khng thy c nhng ni kh nim au, nhng kh khn, nhng c vng ca mnh m ch bit la mng trch mc; nu sng chung vi mt tng thn trong cc anh, cc ch, cc em u khng ai tht s thng mnh, khng ai tht s hiu mnh v gip mnh, thm vo mnh li ang hnh tr nhng php mn khng em li hnh phc cho mnh trong khi hnh tr, th c nhin mnh s tht bi v ci S tm ca mnh, ci tm B ca mnh teo li th mt ci g khc n s ln ln. Ci l s hi tic dc lc, l mun ra i. Nu ht ging ca B tm c thy c bn vun ti, th n tr thnh mt vng nng lng rt ln trong con ngi tu. Tuy nhin, nh vy khng c ngha l nhng ht ging ca s hng th, ca s yu hn tiu tan i ht. Chng vn cn v nu ta cho nhng ht ging c ti tm th chng s ln ln. Trong khi tu hc, ta nn vun bn, ti tm ht ging ca B tm v ng cho nhng ht ging chng li B tm c dp c vun bn ti tm. Khi mi i tu th B tm ca ta rt ln. Nhng iu khng c ngha l lc tt c nhng ht ging mun sng i th tc, mun hng dc khng c mt hoc bin mt. Chng vn cn . Tuy rng mnh mun tr nn ngi xut gia, mt ngi mang l tng B Tt, em hiu bit, em thng yu lm p cho cuc i, nhng nhng ht ging ch k, nhng ht ging ca s hng th nm mn dc lc vn cn np sau , Nu ta khng lm cho tm B ny, cho nng lng ny cng ngy cng ln th nhng ht ging kia s c c hi ln ln. Ti cn nh nm 40 tui, tc l sau khi tu c my chc nm ri, vy m lc ht ging kia vn cn kh mnh trong ti. Mt hm i thin hnh trong mt cng vin thnh Nice min Nam nc Php, ti thy mt thiu ph y mt chic xe c em b bn trong. Hnh nh nh ng ti nhng ht ging mun sng i th tc ca ti. Nn bit l
47

trong thi gian ti ang i ku gi ha bnh, sng xa Thy, xa Cha, xa Tng thn, khng c mt ch tr v v lc chnh quyn khng cho ti v nc. Cho nn hnh nh ngi thiu ph Php y con do chi trong cng vin Nice lm ng ti ci ht ging c mt mi gia nh trong tm ti, v ti ngh rng nu mnh sng i th tc th by gi mnh cng c mt ngi n b nh th, v c mt a con mm mm xinh p nh th. Nhng nh ang i thin hnh cho nn ch trong vng mt hai giy ng h l ti thot c t tng . Tuy vy ti thy r l ht ging kia ang c trong ti. Thnh ra ci ht ging mun c mt gia nh, c mt cn nh m cng, c mt ngi chm sc cho mnh, c mt a con mm mm, n ang c mt trong bt c mt S C hay mt S Ch no, v ht ging n s khng ln ln c khi mnh trong mt mi trng m B tm ca mnh, s tm ca mnh c nui dng, ti tm hng ngy. Cn nu tu hc khng thnh cng, khng c hnh phc trong s tu hc th B tm ca mnh s b i t t v c nhin anh chng kia s ln t t, v mt ngy no mnh s ra i, mnh s i lp gia nh, l chuyn d nhin. Ch v mnh khng , ch chuyn ra i khng phi l chuyn c quyt nh trong mt gi hay mt ngy. Chuyn m trong tng thc ca mnh t nhiu nm nhiu thng. C th mui nm sau mnh mi ra i, nhng m by gi mnh bt u ra i ri. Tu chnh nim l thy iu . Co sch mi tc Nguyn cho mi ngi Dt ht phin no thot cho i. Bi k ny biu dng mt hng lc ln. C nhin l trong trng hp ny B tm chim thng phong, nhng iu khng c ngha l Phi B tm hon ton tiu dit. N vn cn nm , phc kch, i cho B tm yu i l chim phn thng phong tr li. Trong cuc sng hng ngy c nhng S anh, S em thnh thong hnh x kh chu vi mnh, c nhng S ch, S em thnh thong chua cht vi mnh, iu ny c th a mnh n c m c mt ngi thiu n rt hin, rt ngoan, ch bit nghe li mnh v ch thng mt mnh mnh thi, lo lng cho mnh cch, lun
48

lun mm mng, ngt ngo nh mt b tin. V mnh nui hnh nh trong u. Trong thc t c th c mt ngi nh vy hay khng, chuyn mnh bit rt r. Nhng trong tng thc ca ta, ngi vn lun lun c mt. Trong mt bi th, inh Hng vit: Cha gp em anh ngh rng, c ngi thiu n p nh trng ... l ngi thiu n l tng ca bt c mt chng trai no, nhng ngi ch c th c trong mng m thi. Trong thc t, c th l mt b chng i lt nng tin. Tuy rng thc thy c iu , v hon ton chp nhn iu , nhng trong th gii ca Tng thc th li khc. Ging nh mn qu ca S ch Php Dng khm ph Vit Nam rt khc vi mn qu nm trong tng thc ca S ch. Mt S c tuy co sch mi tc, s tm rt ln, rt p, rt hng trng nhng ht ging kia vn cn, n np ng sau ht B Tm, nh xu nhng s ln ln t t nu S c khng tu tp ng hong. Cho nn sinh ra trong phi n mnh cng c ht ging , mnh cng m c c mt ngi n ng ca ring mnh, ch ring cho mnh thi, v mnh s rt an ton khi c mt ngi n ng nh vy i bn cnh. l v hong t ca i mnh, v hong t trong gic m ca mnh. Hong t c hay khng trong thc t l mt chuyn khc, v ht ging ca s c m ny s ln ln khi s tu hc ca mnh khng thnh cng. iu l iu mnh phi bit. Mi khi tnh dy sau mt gic m, nu thy nhng ht ging hin hnh trong gic m, th khi thc dy ri ta phi mm ci vi chng, phi mm ci v thc rng nhng ht ging trong gic m pht hin v trong i sng tnh thc hng ngy, ta phi thc tp v phi chp nhn s pht hin ca nhng ht ging trong gic m. Trong i sng hng ny ca mt tu s, ta ngi thin, i thin hnh v.v... v khng bao gi ngh rng ta c th nm m thy mt gic m nh vy. Nhng s thc m qua ta va m thy l ta m mt ngi con trai hay mt ngi con gi! Cch tu tp ca ta l khi thc dy m nh c gic m, th ta phi mm ci vi hnh nh v phi thc rng nhng ht ging th tc ang hot ng bn trong ta. Ch chng l ri, khng cn phi c mc cm ti li, khng cn phi t y i mnh,
49

khng cn m ngc, khng cn bt tc, nhng ta co u ri th cn tc u m bt! l phng php nhn din nhng ht ging khi chng pht hin trong tm ca ta. C th l trong gic m, ngi ta m c nhng nt hao hao ging S em ca ta, khi thc dy ri, phi thc ngay iu , v phi mm ci vi n, ti v tng thc ca ta lm vic mt cch rt k l, rt bt kh t ngh. Bt kh t ngh l khng th ng trc c, khng th tnh ton c. Ta phi tnh thc thy rng S em ca mnh l mt ngi i tu, mt ngi ang mang ch nguyn i trong vai tr Ni C. Vy m trong gic m, ta m mt ngi con gi, v ngi con gi li c th c nhng nt hao hao ging ngi S em, cho nn ta cm thy ti li v t hi ti sao chuyn ny c th xy ta? Trong i sng tnh thc hng ngy, ta knh phc S em, khng bao gi dm c t tng nh vy. Vy m trong gic m n xy ra. iu ny ch c ngha l nhng ht ging kia vn nm trong tng thc ca ta, v ng tng rng trong thi gian tnh thc ca i sng hng ngy, thc c th lm c ht tt c mi cng vic chuyn ha. CHUYN HA TNG THC MI T C GIC NG Ci thy v ci hiu ca thc nh ta bit khng phi l ci thy v ci hiu ca tng thc, v vy m ta phi h th cng phu, phi tin ti, phi i su. Trong tng thc, c nhng ci nm ng m thm di y m chng ta gi l ty min (Anusaya). Ty l cn i theo, v min l ng. Khi ng ta khng nhng ch tu vi m cn phi tu vi Tng, v chnh Tng mi cng hin c hoa tri ca hnh phc, ca gic ng. V vy ta khng cn phi c mc cm ti li, ta ch cn nhn din nhng ht ging ca ty min trong ta, v ta phi n lc qun chiu thy nu ngi s em ca ta khng hon thnh c s nghip ca ngi xut gia, th l s h hng c i ca ngi . V nu chnh ta cng khng hon thnh c s nghip xut gia, th cng l s h hng ca c cuc i ta. V nh vy ta to ra au kh khng phi ch cho hai ngi m cn cho bit bao nhiu ngi xung quanh, trong c thy ta, gia nh, bn b v tng thn ca ta. Qun
50

chiu nh vy mi c ch li, cn m ngc v git tc th khng c ch li g c. l ngi tu ta ng cho n khi nc ti chn mi nhy. Trong i sng hng ngy nu c tn hiu no pht ra, th ta phi tip nhn v ta phi tm hiu xem tm ca ta ang mun ni g vi ta. Nu ta ch mi bt u thy chn nn v mt mi, th rt d cha tr. Ta c th nh Thy, nh bn chuyn ha cho, nhng nu chng ta c vy ri mi ngy ti thm mt cht chn nn, mt cht mt mi, th s n lc nhng ht ging tiu cc ln ln, xeo, ny, v x y ci B tm ca ta, khuynh lot B tm ca ta, rt nguy him, B tm l ci vn ca ngi xut gia, ta phi chm cht nui dng tm y mi ngy. Nui dng bng nhng bi php thoi, bng nhng bui thin hnh, bng nhng bui n cm im lng, bng tnh thng ca ta i vi nhng ngi ang sng chung. Vi chnh nim, ta nhn thc c nhng giy pht tiu cc, bt li cho B tm v cng nhn thc c nhng giy pht tch cc c kh nng nui dng B tm. V vy cho nn thp sng chnh nim trong i sng hng ngy l iu rt quan trng. 3.2 Php Thoi Ngy 8 thng 9 nm 1994 Tha i chng, hm nay l ngy mng 8 thng 9 nm 1994, chng ta ang xm Thng trong kha ma Thu, v hc tip Kinh Samiddhi. NG DC TO NN NHNG CN ST Nhc li mt phn bi ging hm trc, thy Samiddhi ni: c Th Tn c dy, trong ci vui phi thi ca i dc, v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu, ci li rt b m tai ha rt ln. Ti nay ang an tr trong hin php, la b c nhng ngn la phin no t chy, hin php ny vt thot thi gian, n m thy, c tc dng a chng ta i ln v t mnh mi ngi c th hiu c v thng t c. Ta bit rng cu tr li ny thy Samiddhi ly trn trong kinh ra nn rt ng vi Chnh Php. Cu c dch t ting Hn, v ta cng c cu bng ting Pali. Theo vn hc Pht Gio Bc Tng cu tr li ny cn c thm mt danh
51

t na l v ch nhit no, ngha l khng c s nng st, l la b c nhng ngn la phin no t chy. Khi an tr trong gio php v sng trong gi pht hin ti, ta c th trnh c nhng ngn la phin no t chy. Chng ta bit rng nhng ngn la phin no ny l nhng ngn la pht sinh t ao c hng th nm th dc lc. Gio s Dmiville dch l sans fivre, tc l khng c s nng st, khng c cn st. Danh t ting Phn l Nirjvara. Vara ngha l con st. Ch Hn dch l v ch nhit no, khng b t chy bi nhng phin no. Khi i lc vo m hn trn ca danh, ca li, ca ti v ca sc, ta b nhng ngn la phin no t chy. Nu thot ra c v an tr c trong gio php ca c Th Tn, th ta khng b nhng cn st hm hi, cho nn gi l v ch nhit no. V vy trong bi tng ting Pali qu v nn thm vo nm ch l xa la nhit no ngay sau cu l hin thn th chng cho y . Khi tng, ta s tng nh vy: Diu Php ca c Th Tn l thin thuyt, L hin thn th chng, L xa la nhit no, L vt thot thi gian, L n m thy, L dn o i ln, L t mnh thng hiu ... Vy th diu php ca c Th Tn l thin thuyt, tc l kho din by; l hin thn th chng (Sanditthika), ngha l vi kip ny, vi ci thn th v tm hn ny ta c th thc chng c m khng phi mong c tng lai; l xa la nhit no, tc khng c nhng cn st ca phin no; l vt thot thi gian (Akalika); l n m thy (Ehipassika); l dn o i ln (Upanayika); l t mnh thng hiu (Paccattamveditabbo Vinnuhiti). Sau khi nghe cu tr li, v Thin gi thy mnh cha hiu nn hi tip: - Ti sao c Th Tn li ni trong ci vui phi thi ca i dc v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu, ci li rt b m tai ha rt ln? Ti sao c Th Tn li ni an tr hin
52

php l la b c nhng ngn la phin no t chy, vt ngoi thi gian, n m thy, t mnh thng t, t mnh c th gic tri. Lc by gi thy Samiddhi hi ngi v mt ln thy ging ngha m khng ng vi ca c Th Tn, nn ln ny thy cn thn hn trong khi tr li: - Ti mi xut gia c c my nm, khng sc ging by rng ri nhng gio php v lut nghi m c Nh Lai tuyn thuyt. Hin c Th Tn ang c ng gn y, ni rng tre Ca Lan , thin n c th ti vi Ngi trnh by nhng nghi vn ca thin n. c Nh Lai s dy cho thin n chnh php ty nghi th tr. y cng l ci c hi thy a v Thin gi n vi c Nh Lai. Cc S c v S ch c th hc bi hc ny, khi gp cc v Thin gi n hi chuyn lng nhng, qu v c th a h n vi ti, ti s gip qu v c cc v Thin gi no . V thin n ni Tha kht s, c Nh Lai ang c cc v Thin gi c nhiu uy lc tc trc bao quanh, ti khng d g c c hi ti gn Ngi m hi o. Nu thy c th n c Th Tn thnh vn trc gim ti th ti s xin i theo thy. Hm trc ti ging cu ny ri. Ngy xa, mun n gp Bt cng kh, v cc th gi khng cho v. V vy tuy l mt v thin n, c cng khng d dng trc tip gp c Th Tn. M phi nh mt S ch dn ti. Vy mi bit cc S ch, S c l phc in tt, l thng ng in nn mi c th ti vi c Th Tn mt cch rt d dng. Thy Samiddhi bit c iu cho nn thy ni: Ti s i gip thin n. V thin n ni: Tha Tn gi vng, ti s i theo Tn gi.

53

Lc y v kht s kia n ni Bt , ci u lm l di chn Ngi, lui ra ng mt bn, v em cu chuyn ni vi v thin n thut ln cho Bt nghe. Ri thy tha tip: Bch c Th Tn, nu v thin gi kia c tm thnh khn th gi ny c ta c mt y ri, cn nu khng th c l v y khng ti. Khi nghe v thin gi ng i theo gp Bt, thy Samiddhi lin n ni Bt . Lm l Bt xong thy lui ra ng mt bn v thut li ht cho Bt nghe cu chuyn thy i tm sng, gp thin n cht vn th no v thy i p ra sao. Thy Samiddhi thut chuyn cho Bt nghe xon m khng thy v thin n u. C l lc ny thy i v Thin gi cng i theo, nhng khng i theo st bn thy, cho nn khi thy vo tip xc trc tip vi Bt th khng c v Thin gi ng gn , V vy cho nn thy mi ni: Bch c Th Tn, nu v thin gi kia c tm thnh khn th gi ny c ta c mt y ri, cn nu khng th c l v y khng ti. Trong bn Bit Dch Tp A Hm cng nh trong bn Pali Samyutta Niakaya ta khng thy c cu y, ngha l khng t vn thnh khn. Tuy nhin cu ny cng c ci ngha ring ca n. Qua cu ny ta thy rng c th v Thin gi c thao thc hi o, hoc v Thin gi khng tht s thao thc hi o m ch v thy ngi kht s kia l mt ngi cn tr m i tu, b gia nh, b tt c danh li ngoi i, khng hng th dc lc, nn hiu k mun tm hiu vy thi. Chng ta nn bit rng, khng phi nhng v Thin gi nh th ch c mt thi xa m thi. Thi nay cc v Thin gi nh th cng c mt, v thy Samiddhi khng phi ch c mt hai ngn su trm nm v trc m thy Samiddhi cng ang c mt by gi v y. Chng no cn c thy Samiddhi, th chng cn c nhng v Thin gi t cu hi l ti sao cn tr m b gia nh, b x hi i tu, v chng no cn nhng v Thin gi nh vy th chng thy Samiddhi vn cn phi tr li. Lc by gi c ting v Thin gi t xa ni vng li: Tha Tn gi ti ang c mt y, ti ang c mt y.
54

Lc c Th Tn mi ni ln mt bi k: Chng sanh tu i tng, D i tng nhi tr, D bt tri i c, Tc vi t phng tin. Ti dch l: Chng sanh theo dc tng, Tr trong dc tng y, Khng bit dc l g, Nn i vo no cht. C th c Th Tn dy bng vn xui, nhng cc thy khng nh ht, v khi qun ci tinh ty ca li c Th Tn dy, nn cc thy hi c kt nhng li ca c Th Tn bng li bng li k. Chng sanh ty i tng, D i tng nhi tr (Chng sanh theo dc tng, tr trong dc tng y). Ch i ny ng ngha vi ch dc. Ta thng gi l Dc i hay i Dc. Ting Phn thng dng ch Chandaraga, ngha l tham i hay dc i. Ting Anh c th dng ch Craving tc l s thm kht. Cn ch Tng y l ch Tng trong nm un (Sc, Th, Tng, Hnh, Thc), c ngha l tri gic, ting Anh l Perception. Hai cu trn c ngha l chng sinh i theo nhng tri gic v i dc ca mnh, v ly ci tri gic v i dc lm ch c tr. Ni nh vy c ngha l mnh c mt nim v hnh phc v mnh c nhng ham mun (i dc). Hnh phc l mt chuyn, m i dc l mt chuyn, hai ci khc nhau nhng thng ta hay ln ln. y l vn chung ca tt c mi ngi. NIM V HNH PHC L NHNG CHNG NGI CA HNH PHC Trong ta, mi ngi u c mt nim v hnh phc. Ta ngh rng hnh phc l phi nh th ny hay nh th kia. Nu ta khng c nh th ny hay nh th kia th ta kt lun l ta khng c hnh phc. Ta cho rng b kt vo nim v hnh phc ca mnh, v trong nhiu trng hp, nim v hnh
55

phc ca mnh l chng ngi cn bn mnh t ti hnh phc. V d mnh ham mun u c ci bng cp , v ngh rng nu khng c ci bng cp th khng bao gi mnh c hnh phc c. Nh vy tc l mnh b kt vo mt nim v hnh phc. Trong khi mnh ang c v s c hi c hnh phc, mnh nh mt ht, ch v mnh t ng khung ci hnh phc ca mnh vo trong ci nim c bng cp kia. l mt ci mun, mt th i dc, i dc v bng cp. Trong i sng tu hnh cng vy. L mt ng thy tu mnh c th ngh rng mun ni cho thin h nghe th mnh phi c mt ci bng cp v c bng cp th thin h mi n, thuyt php ngi ta mi nghe. V vy cho nn mnh phi xng xo ra i vi ba nm hc v git cho c bng cp . Mnh u c bit rng v nim v bng cp m s nghip tu hnh ca mnh c th s b h hng. Tm li tt c u do nim ca mnh m ra, v nim thng rt d b sai lc. C mt anh chng ni: Hnh phc ca i ti l phi ci cho c c ny, nu khng ci c c y th rng cht cn hn, hnh phc khng th no c c!. Nh vy anh chng ct i ca mnh vo trong nim l phi ci cho c c kia. Ci khng c th i khng cn c ngha g c. Ti sao i khng c ngha g na c. i cn nhiu ngha lm ch! Nhng ti mnh khng thy c tt c nhng ci ngha khc ca cuc i m ch thy c mt ngha m thi. Ci gi l nim. nim trong trong o Bt gi l Tng, mt ci Tng ca mnh v hnh phc. Mun s dng v s nhng iu kin c hnh phc, mun ng dm ln nhng iu kin ca hnh phc m i, ta ng nn b rng buc vo mt nim no v hnh phc c. Khi b kt vo mt nim v hnh phc l ta khng cn c hi no khc c hnh phc na. nim hnh phc gi l dc tng. NIM V HNH PHC HAY DC TNG L I TNG CN QUN CHIU nim v hnh phc c th l mt nim c nhn, m cng c th l mt nim c tnh cch cng ng, gi l tm thc cng ng. Nu ta hi mt ngi M bnh thng phi
56

c nhng iu kin no mi c hnh phc, th ngi y s lit k nhng iu kin ti thiu m mt ngi M phi c c th gi l mt ngi c hnh phc. Trc ht l phi c mt trnh hc thc tng ng vi BA hay BS, ngha l phi tt nghip i hc cp mt. K n l phi c cng n vic lm, tng ng vi trnh hc vn, lng cao c th thu mt cn nh, mua mt chic xe. Trong nh phi c TV, t lnh. Thiu mt trong nhng th y ngi s cha c hnh phc. Ci hnh phc gi l c l. l nim v nhng iu kin m mnh tin l cn thit v l cn bn ca hnh phc. Nhng nu xt k li, ta thy rng rt nhiu ngi ang c nhng iu kin nh vy, nhng khng hnh phc g c. H c th ang b au kh cng cc. Ngay c khi c nhiu hn, trn c nhng iu kin i hi, h vn kh au v cng. Vy th nim v hnh phc (dc tng) l mt iu cn phi c qun chiu, cn phi tm hiu v ta c th cht v n. ng ni g ngoi i, ngay trong o, ngi tu ri, cng c th c mt nim v hnh phc. V d mnh ngh l phi c mt ngi cha ring t do sp t theo mnh, khng phi lm theo iu ngi khc sai phi. Chng no lm tr tr, lm vin ch ca mt ngi cha ri th mi c quyn, mnh c th bo ch ny, c kia lm theo iu ny, iu n. Mnh ngh: c mt ngi cha ring lm ch l iu kin ca hnh phc. Nhng than i, khi c mt ngi cha ring ri mnh mi bit rng ci nim v hnh phc c th khng ng cht no. Tht ra c mt ngi cha, c mt trung tm tu hc khng phi l iu d. Ta c th cn c vo iu kin to rt nhiu hnh phc cho mnh v cho ngi. Nhng khng hn phi lm ch mt ngi cha mi c th lm c nhng iu . Nu mnh l mt ngi c hnh phc, c kh nng hng dn tu hc v to dng hnh phc cho ngi, th khng c cha mnh vn lm c vic nh thng. Mnh li khi phi chm sc v lo lng cho ngi cha nh mt v tr tr. Nhiu khi khng c cha mnh c th to hnh phc cho mnh v cho ngi ngi gp mi, gp trm ln khi mnh c mt ngi cha! c tn phong l Thng Ta hay Ha Thng c phi l iu kin ca hnh phc khng? C nhiu ngi rt au kh v khng gi bng nhng danh t .
57

Khi c gi bng mt danh t khc h thy trong ngi nh c la t, nh b st rt. Ti sao ng l mnh c gi bng danh t y m ngi ta gi mnh bnh danh t ny? Khi c st rt, khi b mt ngn la t chy, mnh bit rng mnh ang b mt dc tng trn ng, d l mt ci danh rt nh. V vy dc tng hay nim v hnh phc l mt i tng m mi chng ta cn phi qun chiu. Khi qun chiu v p v c ci dc tng y ri th mnh c gii thot, v t nhin ta c v s hnh phc. iu kin hnh phc c mt rt nhiu trong ta v chung quanh ta, s d ta khng s dng c chng l v ta ang kt vo trong ci gi l dc tng. Trong hai cu cui cng ca bi k Bt ni cho v Thin gi, D bt tri i c, Tc vi t phng tin, Bt dy rt r rng v chng sinh khng bit bn cht ca dc l g (c ngha l l do), cho nn ci dc y tr thnh phng tin ca s cht. Phng tin ca s cht tc l cng c ca thn cht. Thn cht ting Phn l Mara, tc l Ma vng. Ma vng l biu tng cho con ng i v au kh, cht chc. V vy ch cht y cn c ngha l con ng lm lc, con ng ti tm, con ng t ma. No cht l no ca phin no, ca s t chy, ca s vng mt hnh phc, vng mt thanh tnh, vng mt an lc. Trong Tp A Hm Bit Dch bi k rt hay: Danh sc trung sinh tng, V v chn tht gi, ng tri nh t nhn, Th danh thuc t knh. Danh sc trung sinh tng ngha l t trong phm vi danh v sc, pht sinh ra nhng tri gic, nhng nhn thc. Danh v Sc y c ngha l tinh thn v vt cht. Danh (nama) tc l nhng cm th, tri gic, tm t v nhn thc ca chng ta (Th, Tng, Hnh, Thc); cn Sc (rupa) l thn th, l sinh l ca chng ta. Ni tm li, Danh tc l nhng yu t lm ra con ngi thuc v phng din tinh thn, cn Sc l cc yu t lm ra con ngi ng v phng din vt cht. Trong lnh vc ca Danh v Sc, ta lm pht sinh ra nhng tri gic, ngha l ta c nhng tri gic v danh v v sc.
58

V vi chn tht gi: chng ta cho nhng tri gic chnh xc, l chn thc. ng tri nh t nhn: phi bit rng ngi ny. Th danh thuc t knh: l nhng ngi ang i trn con ng dn v ci cht, knh tc l con ng. Bi k ny ti dch l: Nhng tri gic pht sinh t danh v sc, Ngi i thng nhn lm chng l nhng g c tht, K no ang kt vo tnh trng ny, L k ang i trn con ng ma. Con ng ma l con ng ca kh au, ca thiu chy. Ta phi hc k bi k ny, v n l mu cht ca Kinh Samiddhi. Thy Pht m (Buddghosa) tc gi Thanh Tnh o Lun, sng vo th k th nm, hiu bi ny mt cch rt t tng v ging ngha bi ny rt chnh xc. C nhin l Thy cn c trn vn bn ting Pali. Rt tic l bn dch ca Pali Texts Society khng ph hp vi cc thy ca thy Pht m. Thy Pht m ni Con ngi c nhiu nhn thc v nm un, tc l v Danh v Sc. Ngi c tr th thy nhng i tng ca tri gic khng tht, khng c c ng, m ch l nm un lun lun bin chuyn m thi. Nh vy ci thy ca thy rt ph hp vi hai cu trong Bit Dch Tp A Hm Danh sc trung sinh tng, V vi chn tht gi, ngha l trong lnh vc ca nm un l Danh v Sc, ngi ta c nhng nhn thc sai lm, cho n l chn tht, v vy cho nn ngi ta ang i trn con ng kh au, ang i trn con ng cht. Trong khi , bn Pali Texts Society dch l: Men are alone of what is told by Names, Take up their stand on what is so expressed, If this they have not rightly understood, They go their ways under the yolk of Death.

59

Trong bn ting Pali, akkeyya sannino satt c ngha l chng sinh c nhng tri gic v nhng ci c pht hin ra. V vy akkheyyni ny c th dch l nhng ci c tuyn b ra, nhng ci c ni ra. Nhng cng c th c dch l nhng ci c pht hin ra, c trnh by ra, ch by ra. Ting Anh l what is proclaimed, what has been proclaimed, what has been shown, what has been expressed. Ngha chnh ca n l s biu hin ra. Nm un (Sc, Th, Tng, Hnh, Thc) l pht hin t Danh Sc, m Danh Sc l pht hin t Thc (Thc ny l vit hoa; cn thc trong cc danh t nh Tng thc, Nht Thit Chng thc th khng vit hoa). T Thc m pht sinh ra Danh Sc, t Danh Sc m pht sinh ra nm un. S biu hin , s pht sinh c trnh by, c ch by ra. Khi dch bn Pali ta c th dch ng nh trong bn Bit Dch Tp A Hm. Bn dch ny rt hay, cn hay hn Tp A Hm, v rt d hiu. V vy t bi k ting Pali, ta c th dch ra ting Anh nh sau: Men have notions of what that have been expressed, that have been shown, they take up their stand on these perceptions, and that is why they go their way under the yolk of Death. Ta thy ba bn vn, bn Pali v hai bn ting Hn, cng mang mt nh nhau: Khi ta c mt ci nim v hnh phc, ta c th b kt vo nim v hnh phc , v ta i vo no ng ca kh au, l v ta khng bit c bn cht ca ci m ta gi l hnh phc. Chng ch l au kh tr hnh m thi. Nhn quanh ta thy c v khi ngi ang i nh vy v h khng bit bn cht ca i tng m h ang i tm hay i theo. Bi k ny l cu tr li cn bn ca Bt v vn hnh phc. Thng th ta c mt nim v hnh phc v ta nm ly nim m khng bit rng nh vy l ta ang i trn con ng ca kh au. Ngn ng ca Kinh in c khuynh hng gii thch v nhng ci nguy hi, nhng tnh cch gi to ca i dc, khuyn ta xa la i dc, r b nhng o tng, m cha c nhng ngn t, nhng li ni gip ta tm thy ci hnh phc chn tht. V vy trong kha tu ny ta phi thit lp li s thng bng. Phn ni v i dc l phn khai th
60

bn pha tiu cc. Phn trnh by v hnh phc chn tht l phn khai th v pha tch cc. Thy Samiddhi trch dn li ca Bt ni trong i dc v ngt th rt t, m v cay ng rt nhiu; ci li rt nh m ci hi rt ln; n lm cho chng ta b t chy, n lm cho chng ta i theo con ng ca thn cht, ri thy Samiddhi cng ni ti vi Chnh Php, sng vi ci Php v Lut ca Th Tn th chng ta c th hnh phc trong giy pht hin ti, chng ta xa la c nhng phin no t chy, chng ta c th hin php lc tr, ngha l tm thy an lc, hnh phc, gii thot ngay trong hin ti". V vy trong Kinh Samiddhi ta thy s din by v phn tch cc ca hnh phc tng i nhiu hn trong nhng kinh khc. Kinh Samiddhi khng nhng ch ni v cc tai hi, qu hon ca i dc, m ch ni v cc tai hi, qu hon ca i dc, m cn ni ti ci t do, ci thnh thang ca hnh phc chn tht. Trong danh t qu hon, qu c ngha l nhng ci li lm, ting Php gi l les defauts; hon l s nguy him, les dangers. NHNG HNH NH BT DNG TNG TRNG CHO BN CHT CA DC LC i dc, trc ht c v nh mt khc xng trn. Xng trn ting Anh l bare bone, tc l mt khc xng khng cn mt cht tht no ht. Khi ta qung mt ming xng trn cho con ch th n rt thch. N tranh vi nhng con ch khc chim cho c ming xong y m gm. Nhng con ch khng bao gi tha mn c s thm kht ca n c. Mt ming xng trn khng th lm tha mn cn i ca mt mt con ch. i dc i vi ta cng vy. Ta ngh rng c c i tng ca i dc, m ly i tng y ta s c tha mn s thm kht ca ta v ta s c hnh phc. Nhng l mt nim v hnh phc cn c qun chiu. Nu mt ming xng trn khng th no lm no mt con ch, th i tng ca i dc khng bao gi lm tha mn ci kht khao ca mt con ngi. Cng theo i dc, ta cng b phin no t chy. Phin no y l s khng c tha mn. Kiu Thu ny T em i, ta ang la t ti bi mi ty, ta b la t l v ta khng c tha mn ci tng ca ta!
61

Hnh nh khc xng trn l hnh nh u tin m Bt a ra ni v bn cht ca dc. Con ch c bit rng khc xng ch l mt ming xng trn hay khng? Con ch c bit khc xng khng bao gi c th lm cho n ht i hay khng? C th l n bit, nhng bit th bit, n vn chy theo ming xng trn v gm ming xng trn nh thng. Gm mt ngy, hai ngy, ba ngy, bn ngy, nm ngy m c gm hoi. Ngi ta bit iu cho nn h mi lm ra nhng khc xng trn bng mt hp cht plastic. Nhn con ch gm khc xng trn, ta phi nhn li bn thn ca mnh. Ta cng c ci khuynh hng y, chy theo khc xng trn, gm ngy qua ngy khc, v khng bao gi ta thy cn thm kht ca ta c tha mn c. Chng sanh i theo nhng tri gic ca mnh v i dc, v nng nu vo trong nhng nim, nhng tri gic ca i dc , m khng bit c bn cht ca i dc cho nn chng sinh tr thnh cng c ca thn cht, i vo trong t l. Tht khng c g r rng hn! Hnh nh th hai m Bt a ra l mt ming tht sng. i dc l ming tht sng. C mt con chim bay ngang qua tim bn tht, p ming tht sng v bay ln trn khng. N tng s c n ming tht , khng ng t ng xa c con chim ln hn bay ti. Chuyn ny xy ra n rt thng, v n c rt nhiu kn kn. Khi mt con chim nh ang ngm ming tht m thy mt con chim ln bay ti, nu mun c an thn, mun khi b con chim kia m cht, n phi nh ming tht ra lp tc. Nu khng ming tht khng cn m n cng cha chc c yn thn. l nhng tai nn ca vt dc, ca i dc, gi l qu hon. Hnh nh th ba ca Bt a ra l mt b uc rm. Ngi cm b uc rm i ngc gi th no tay ngi cng b t chy. B uc rm cm ngc gi l tng trng cho nhng tai nn ca i dc. Chui vo ci by ca ng dc, th no ta cng b t chy. Hnh nh th t m Bt a ra l h than hng. n , ngy xa nhng ngi b phong hi khng c sng chung vi lng xm. H phi r nhau vo trong rng sng, v vy c nhng cng ng ring ca ngi ci. i khi h
62

phi sng trong nhng ci hang. Ngy nay Vit Nam cng c nhng tri ci, trong ngi bnh khng c nh . Lng Mai chng ta c nhng chng trnh gip cho cng ng ngi ci nh vy. Thy Chn Phng Vit Nam tng thay th chng ta i thm v lm nh cho nhng ngi ci . Nhng ngi b bnh ci au kh rt nhiu v s nga ngy. Ngy xa h o nhng ci h, cht cnh cy qung xung, t thnh mt h la than, nhng khi nga qu h ti gn h tay, h chn cho tht nng v gi cho nga. i vi nhng ngi khng b bnh ci, ti gn ci h la than nh vy l mt cc hnh v nng bc chu khng ni. Tuy nhin vi ngi ci th ti gn ci h than nng bc l mt s khoi lc. Bt ni ci khoi lc ca dc vng cng ging nh th khoi lc ca nhng ngi ci ang a tay chn h trn la nng. Vi nhng ngi khe mnh, l mt mt kh th, ch c nhng ngi b bnh mi cho l hnh phc m thi. V vy cho nn hnh phc tm thy trong dc lc l th hnh phc c bn cht ca au kh. Ngi c tu hc thy iu rt r, nhng ngi khng tu th khng thy c s tht . Hnh nh th nm ca Bt a ra l mt con rn c. Khi ta b rn c cn ci nc c y i vo trong c th lm cho ta m man, au n. i dc cng tng t nh vy. Khi m ly ci i dc trong ngi, ta s b i dc lm cho kh au cng cc, ging nh khi b nc rn c chy vo ngi. Hnh nh th by l ca vay mn. Ca vay mn khng phi l ca ta, khng bao gi n thuc v ta c. Cng nh vy, i tng ca i dc khng phi l ca ta, n khng thuc v ta. Ai ngh rng nhng i tng ca i dc thuc v mnh l ngi ang nhn lm ca m mnh vay mn l ca mnh. Hnh nh cui cng m Bt dng l cy sy tri. Cy sy tri d b ngi ta ti leo tro, ph phch, lm cho tan nt. Cng vy, khi c trong tay nhng yu t ca ti, sc, danh, thc, thy ta s b ngi ti cp. H s nh, s ph lm cho ta tht in bt o, cho n khi ta khng cn g trong tay h mi chu.

63

 l nhng tai nn ca i dc. Trong kinh, nhng hnh nh ny c lp i lp li rt nhiu ni v nhng qu hon ca nm th dc lc. Cch y chng nm su nm, trong mt kha tu cho ngi Php ti Paris, c mt c sinh vin Php ni: Bch Thy, con bit rt r ng dc l qu hon. Chng con thng t chc nhng bui khiu v ring cho ngi tr, trong nhc m ln, ting reo h v ci a rt ln. Chng con tm cch chn vi nhng nim au, ni kh ca chng con di m thanh rn r, trong nhng ting ci a sut sng thu m. Nhng chng con bit rng trong chiu su ca tm thc, chng con c rt nhiu au kh. C nhng lc ang khiu v, t nhien con ng khng li v thy rng m nhc y, nhng bc nhy y, ting ca ht, ting ci a y chi l mt lp mn rt mng, khng che du nhng nim au ni kh y p trong chng con. Nhng nim au ni kh ang tm cch chc thng bc mn chui ra. V vy, trn phng din tiu cc, Bt dy rng Trong ci vui phi thi ca i dc, v ngt rt t m cht cay ng rt nhiu, ci li rt b m tai h rt ln. Trn phng din tch cc, Bt cng gii thch v hnh phc chn tht. Hnh phc y khng khi l mt s ha hn m h ni tng lai. Ngi khng hc o bung li ph bnh rt cn ct. H ni o Bt khng thc t, o Bt i tm ci hnh phc u xa vi. Nit Bn l mt ci g vin vng, xa xi v m h. H ni ging c thin n ni vi Thy Samiddhi. Trong khi th khng c mt nn gio l thc tin cho bng o Bt, khng c mt v gio ch no khuyn chng ta nn m hai mt tht ln tip xc vi nhng g ang ngay trc mt chng ta, v phi thy c rt r rng i dc l i dc, phi thy c rt r rng khc xng trn ch l khc xng trn, h la chy hng ch l mt h la chy hng, con rn c ch l con rn c. Khng c gio thuyt no, khng c nn trit hc no thc t cho bng o Bt, v Bt bo chng ta phi m rng hai con mt nhn thc s vt nh t tnh ca thc ti thy r c bn cht chn thc ca tng un. Phi thy v thng l v thng, phi thy v ng l v ng, phi thy him nguy l him nguy, th ti sao
64

li c th ni rng o Bt i tm mt th hnh phc trong tng lai, m h, khng thc t? Sau khi ni xong bi k, Bt hi v thin gi Con c hiu bi k y khng? nu khng th c ni. V thin gi tha con cha hiu, bch c Th Tn, con cha hiu bch c Thin Th. Thin Th ting Phn l Sugata, ngha l ngi kho ko bc qua, ngi kho lo bc ti. Bt c cho v thin gi mt bi k th hai gip cho v thin gi c th hiu c bi k th nht. Bit bn cht ca dc, s khng sinh dc tm, dc khng dc tng khng, khng ai xi c mnh. Mt khi thy c bn cht ca dc ri th dc tng s khng cn pht sinh. Lc dc cng khng m dc tng cng khng. Nh vy khng mt ngi no c th xi c mnh i tr v con ng ca on trng, con ng ca thn cht. Trong Tp A Hm, bi k ny l: Nhc tri s i gi, Bt b th i, B th v s hu, Tha nhn mc nng thuyt. Nhc tri s i gi, ngha l nu ta bit c ci bn cht ca s i, ca i dc, th Bt b th i i vi vi ci i dc , mnh s khng sinh ra i tng na. Nh vy, nu ta bit c bn cht i tng ca tham dc ri th khng v ci dc tng kia m sanh tm tham i na. B th v s hu. B th l c hai ci (i v i tng), ngha l c hai ci u khng cn na. Tha nhn mc nng thuyt, ngha l k kia khng th no cn ni c g na. K kia c ni g i na, chng ta cng khng b lung lay. K kia y c ngha l trong x hi, chng ta thng c mt nim v hnh phc c tnh cch cng ng. Ai cng ngh rng phi c ci mi c hnh phc, v vy m chng ta chy theo ci , khng suy ngh. iu ny cng l mt i tng qun chiu rt quan trng ca thin qun. C TH C HNH PHC NGOI NM TH DC LC KHNG?

65

Hnh phc l g? Quan nim ca ngi i v hnh phc l g? Trong thin qun, khi chiu nh sng vo, ta nhn cho r rng bn thn ca i dc, thy rng nhng hnh nh m Bt a ra l nhng hnh nh rt tuyt diu. Hnh nh ca mt khc xng trn, mt ming tht sng, mt b uc rm cm ngc gi, mt h than hng, mt con rn c v.v... rt l d s. Nhn chung quanh, ta thy bit bao ngi b rn c cn, bit bao ngi ri vo h than hng, ang ln theo i tng ca dc vng gm, nhm, ham mun, hi cu. Nhng ngi y khng bao gi tha mn c. Khng cn phi nhn xa, ch nhn chung quanh l ta thy c nhng iu Bt dy. gi l qun chiu. Trong khi , ngi c t do l ngi khng m p mt nim v hnh phc, khng m p dc tng, nhng ngi y c v s c hi c hnh phc ngay trong hin ti. Tri ma cng c th hnh phc, m tri nng cng c th hnh phc. Ta hc c g t bi k ny ca Bt? iu quan trng nht l mun c hnh phc chn tht, ta phi t vn nghi ng ci nim ca mnh v hnh phc, ti v mi chng ta u c nim rng nu c nh th ny, c nh th kia th ta s c hnh phc. C th v ci nim m trong qu kh mnh au kh v cng. Gt b c nim v hnh phc, mnh s bt u c c hi hnh phc. Trc khi gt b c nim , ta vn cha c hnh phc. Ti sao? Khi c mt nim v hnh phc ri th ta khng th an tr trong hin ti c, v ta c ngh rng chng ti t c ci , chng no ti thnh tu c ci kia, th ti mi c hnh phc. Khi c mt dc nim nh vy lm sao m c hnh phc ngay trong hin ti c? Cho nn iu kin tin quyt c hnh phc l phi ri b ci nim v hnh phc i c th an tr trong hin ti. Bt dy rng chng ta c th tip xc vi hnh phc ngay trong gi pht hin ti, hin ti lc tr l c ngha nh vy. Trc y ti ni v s thm mong tr v qu hng ca chng ta. Hm nay ti ni thm v qu hng ch thc. Lng lng nghe, lng lng nghe, Ting chung huyn diu a v qu hng.
66

Qu hng ny l qu hng ch thc. Qu hng ny khng phi l qu hng Php, qu hng M, qu hng Ha Lan, qu hng c, hay qu hng Vit Nam, m l ci qu hng tm linh ca chng ta, ni ta cm thy thoi mi v hnh phc. Mi ngi trong chng ta u c c hi trong bng m hn chn thng. Thi gian ta khng lo lng v qu kh hoc tng lai, cn hin ti th c m lo ht. Ta c cm tng rt an lnh du ta cn rt b. Khi ra i ri, cm gic dn dn b nh mt, v vy trong ta c khuynh hng mun tr v ci cung in ca a con, mun tr v nm trong bng m! Du ta c mm ci bit rng tr v nm trong bng m c s an toan l chuyn khng th lm c, nhng trong tng thc, ci c mun thm trm vn cn. Ti sao? Ti v s khc nhau v cch vn hnh gia thc v tng thc. thc bit rng khng lm th no tr v trng thi bo thai c s an ton, l mt chuyn khng tng! thc bit rt r nh vy, nhng A Li Gia Thc vn cn mang ci c mun . Qun chiu xa thm cht na, ta thy rng s an ton ch l mt nim an ton m thi. Thc t th ni m m an ton m ta nm l mt phn thn th ca m. V vy s an ton hay bt n ca ta hon ton tu thuc vo nhng i, , h, n ca m, ty thuc vo nhng cht dinh dng hay c t m dng. Nu mt thi s c cm tng mnh nh mt thin ng, mnh ang i lang thang, ang b y a, th ci nim v thin ng cng to c to ra t cm gic an ton m ta c trong thi gian cn trong bng m. Ra khi bng m tc l ra khi thin ng. Xt cho k, ta vn cn thin ng ti mt mc no . Nm trong ni, vn cn l nm trong loi thin ng. Ta nh rng hi cn bn, nm tui, khi cha m ta bn vi cng ny vic n, ta thng i th thn mt mnh ra vn. Ta chi vi con c, con bm, con su. Ta th thn mt mnh, lm quen vi nhng g chung quanh ta. C khi ta sang hng xm chi vi bn. n khi rnh tay hay i ch v, m gi ta, cho mt ci bnh in, mt khc ma th ta c hnh phc rt nhiu. Tt c nhng ci u l nhng yu t ca mt thin ng m hin gi ta mt. Thin ng y c th gi l qu
67

hng. Qu hng u tin l bng m. Qu hng th hai l thi th u, l cy kh ngt v.v... Ngy xa ta khng cn phi c nhng iu kin ln lao mi c hnh phc, ch cn mt cy kh leo ln hi n l c hnh phc ri. Cy kh by gi c cn hay khng? Trong thin ng ca ta chc chn lc no cng c mt cy kh. Ngy xa ti c ni vi thy bn s Nu ci tnh m khng c cy kh th con khng chu v tnh u!. Ni th ti v cy kh l mt yu t rt cn thit trong thin ng ca ti. Cch y hai hm, lc Sn Cc, ti ngi di mt cy to loi Golden Apple, tri bt u chn v n mt tri to va mi hi trn cnh, n rt thnh thi, n vi tt c s c mt ca mnh. Hi cn nh, ti c n chui, n cam, n xoi, n th tri cy ngon, nhng tri to th rt him. Ti thng ngh rng sau ny c c hi i sang cc nc ty phng, th no mnh cng tm cch leo ln mt cy to v n mt tri to ngay trn cy th mi ! Ci c m ca ti c thc hin. Nhng ngy hm kia, khi ngi di cy to v n tri to mt cch rt chnh nim, rt su sc v rt hnh phc th ti bit rng ci thin ng kia n nm ch khng nm u c. Cy kh ngy xa c cn hay khng, l ty theo nhn thc ca mnh. Cy kh ngy xa cn , v n c th nm di hnh thc mt cy to hay cy mn. Ti sao li phi ci thi gian , ci a phng , ci cy tn th n mi thuc v thin ng ca mnh? Ta thc s nh mt ci thin ng ca ta hay cha? Ti sao cc S Ch, S C, S Anh, S Ch khng pht gic ra c ci thin ng ca mnh, m c i tm hoi? Qu hng l ng i hc, Con v ui bm vng bay Nhng hnh nh y mt hay cha? Nhng con ng thin hnh xm Thng, nhng con ng thin hnh xm H, nhng con bm, nhng ht si, nhng li r i quanh c bng mt tra h ... nhng ci y c hay khng? Ti sao ta phi c m, phi hoi vng v mt thin ng trong qu kh? Ti sao chng ta khng c kh nng thy c rng con ng i hc vn cn c mt ngay trong
68

gi pht hin ti? Nu bit an tr trong hin ti, bit nm ly hi th, th ta c th tr v ngay vi qu hng ca ta. Ti sao trong khi thy tr i thin hnh vi nhau ta li khng cm thy c ci hnh phc cc k m ta c trong khi i hc trn nhng con ng qu hng? Ta phi c kh nng dng li trong giy pht hin ti khm ph ra ci s tht n gin l qu hng ca ta vn cn , qu hng ch thc ca ta vn cn . Qu hng ch thc khng phi v khng th no ch nm trong qu kh! Qu hng ch thc cng khng th ch nm trong tng lai! Nu l mt qu hng ch thc th n phi c ngay trong hin ti, n phi c ngay by gi v y. Ci g cm ta, khng cho ta tr v qu hng, tr v vi th gii ca hnh phc, vi thin ng ca ta? Ci g bt chng ta phi than phin rng thin ng ca ta mt? Ci g bt ta phi i tm kim mt thin ng khc? Ci l dc tng, l nim v hnh phc. Qu hng ch thc mt u? Thy Samiddhi hin ang c mt bn cnh chng ta. Con sng m thy Samiddhi tm, con ng m thy Samiddhi i thin hnh cng vn ang c mt. Bt cng ang c mt bn cnh chng ta. S d ta ch than khc, ch hoi nim l ti ta ang kt vo mt nim v hnh phc xa vi. Nu c kh nng bung b ci nim v hnh phc th ta c th tr v an tr trong hin ti, v bt u khm ph ra c tt c nhng yu t v iu kin ca hnh phc ang nm ngay by gi v y. Ngy xa s d ta chi c vi mt hn si, vi mt con bm, vi mt ging sui l v ta khng kt v tng lai, khng tic nui qu kh. S d ngy xa ngi trn bi ct, ta say m chi vi ct, to ra mt lu i bng ct, em ht tt c tm t v thn th ca mnh vui chi, khng k n ht tt c tm t v thn th ca mnh vui chi, khng k n mt tri ln, khng k n gi cm chiu qua, l ti sao? Ti v lc ta c kh nng an tr trong hin ti v gi y ta nh mt ci kh nng . Li ti ai nu khng phi l li ca nim v hnh phc m ta a vo trong u ca ta? V vy tng l nhng i tng qun chiu quan trng. Ta phi chiu nh sng vo dc tng, ph cho n tan tnh
69

ta c th thc hin s tr v vi qu hng ch thc. Tr v c th c hnh phc ngay trong gi pht hin ti. Qu hng l chm kh ngt, chm kh cn nhng by gi n c th gi l chm mn; Qu hng l ng i hc, ng i hc cn m by gi n c th c gi l ng thin hnh. Khng phi ch nm tnh , trong x n mi l ng i hc. N c th xm Thng hay xm H. Qu hng l mt cn ma v trong cn ma , ta xm xt li n bp rang vi nhau. Nhng ci l nhng ci vn cn cho ta tip xc. Ta mt thin ng hay cha? Qu hng ca ta mt hay cha? Hnh phc ca ta c th c c hay khng? C th c hnh phc ngoi nm th dc lc hay khng? l nhng cu hi rt cn bn v cp thit. V cu tr li l cu tr li ca Bt: Hnh phc y ang c mt, v hnh phc y rt ln. tip nhn c hnh phc ny ta cn thc tp, v trong khi thc tp ta c anh, c ch, c em, c bn cng thc tp vi ta. Nu mi ngi u cng thc tp, th s tr thnh rt d dng v ta d c hnh phc. 3.3 Php Thoi Ngy 11 thng 9 nm 94 Tha i chng, hm nay l ngy 11 thng 9 nm 1994, chng ta ang xm H, trong kha tu ma Thu, v hc tip Kinh Samiddhi. THN CH DIT TR TRI GIC SAI LM Tun ti chng ta c ti bi k th hai: Bit bn cht ca dc, S khng sinh dc tm, Dc khng, dc tng khng, Khng ai xi c mnh, Nguyn vn trong Bit Dch Tp A Hm l: Nhc thc danh sc
70

Bn khng v hu tnh Th danh tn knh Pht Vnh ly ch th. Ti dch Thy chn tng i dc Tm i dc khng sinh Tm i dc khng sinh Ai cm d c mnh. Nu mnh bit c bn cht ca iu mnh gi l hnh phc, th mnh s khng b nu ko bi nim sai lm v hnh phc. Khi bit c tnh cch sai lm, ci khng tng ca nim y th mnh s khng b kt vo trong nim y na, nh vy m khng mt ngi no, mt v thin gia no c th xi biu hoc lay chuyn c mnh, ti mnh ang an tr trong thc ti ca vn php. Nguyn vn ch Hn trong Bit Dch Tp A Hm, Nhc thc danh sc, ngha l nu chng ta bit r ci bn cht, c c mt nhn thc tht chnh xc v danh (tc l nhng hin tng v tinh thn), v sc (nhng hin tng thuc v vt cht). Bn khng v hu tnh, ngha l bn tnh ca chng ta l v hu. Ch khng" y c ngha l khng phi nh vy, khng phi nh mnh tng. Ch khng ny c t lu. Trong o Ngha Th (Upanisad) n c ngha l khng phi nh vy, khng phi nh vy, (Neti, neti). V d mnh c mt nim v hnh phc v mnh cho nim l chnh xc, l ch thc. Ngi c tr tu nhn vo th thy iu khng phi l hnh phc chn tht nn bo rng khng phi l hnh phc u, khng phi u. Ch Sunyata cn c ngha l khng" ca Bt Nh. Tuy nhiu ngha, nhng mt trong nhng ngha cn bn l neti, neti, khng phi nh vy, khng phi nh vy".
71

l:

Thng thng ta c nhng nhn thc v nhng tri gic (perception) m ta c tin chc l tht. V d khi i trong chng vng ti, thy con rn, ta la hong ln. Ngi c tr tu ni: Khng phi u, ci khng phi l con rn u, ci ch l mt si dy thng vt ngang ng thi. Nhn thc ny gi l nhn thc sai lm, danh t chuyn mn l vng tng. Trong i sng hng ngy, phn ln nhn thc ca ta u sai lm. Tt c nhng kh au m ta chu ng u pht xut t nhn thc sai lm ca ta. Cho nn phng php tu l mi khi thy, nghe v nhn thc iu g, ta ng vi qu quyt l s tht. Trong ta c rt nhiu cht liu m m, cho nn phi cn thn lm mi c. Ti thng cho cc thin sinh mt cu thn ch bo v thn tm: mi khi c mt nhn thc lm cho trong ngi thy bc bi th phi c cu thn ch: Are you sure? (Mnh c chc l nh vy hay khng?) Are you sure? L mt cu ni rt thng i sng hng ngy, nhng nu ng ti, ta c th bin n thnh mt cu thn ch rt thm diu. Php Pht tc l Php th gian l nh vy. Bit cch th tt c cc php th gian c th bin thnh Pht Php. Chuyn Chng Trng l mt v d. Chng Trng l mt ngi i qun i. Khi ra i th con cha sinh, khi c gii ng v th con bit ni bp b. Tropng khi c v i ch mua thc n v nu mm cm cng t, chng Trng chi vi con v ni: Con, con gi ba l ba i con. a b khng chu, n ni ng khng phi l Ba ca ti, ba ti ban m mi v. M ni chuyn vi ba nhiu lm v m thng khc vi ba. Mi khi m ngi th ba ngi xung, mi khi m nm th ba cng nm theo. a b ni s tht, Mi lc m v, ngi thiu ph thng nh chng. Thp n ln, nhn bng mnh trn tng, nng dy con Ba con y, Ba con m no cng v thm con . C nhin l bng lm theo hnh. Mnh ngi xung th bng ngi xung, mnh ng dy th bng ng dy, mnh nm th bng nm xung theo. a b ch ni s tht, nhng chng Trng c tri gic sai lm, nhn lm si dy l con rn, cho nn nim au kh tro dng v khng thy c s tht na. Bao nhiu hnh phc khi v c gp li v con t
72

nhin tan bin ht. By gi ch cn thun au kh! Tt c u v mt tri gic sai lm, Nu lc chng gp mt v thnh nhn hoc mt v thy ni Neti, neti th chng Trng mi c c hi thot khi ci th gii kh au ca mnh. Nhng v khng c ai gip khai th nn t lc chng ta khng ni nng g na ht. Nim au v ni kh ln lao qu, chng khng cn mun ni na. T lc ngi v i ch v, chng lnh lng, t nhin bin thnh mt tng bng. Ngi v i nu c cng, chng khng ni vi v mt li no. n khi dn cm ln cng, dng hng, khn vi v ly xong, chng lui ra, cun chiu li khng cho v ly. Anh tin chc v mnh l mt ngi n b ngoi tnh, khng xng ng c ly trc ng b. V chng Trng khng hiu ti sao t khi i ch v tnh trng bin i mt cch t ngt nh vy, nng thm lng au kh. Chng Trng lnh lng vi v nh vy trong ba ngy ba m, ngi v chu khng ni nn m u xung sng t t. Lc nu c ai hi ti sao anh qu tin tri gic ca anh, th chng Trng s tr li: Tr con ni lm sao m nghi ng c? Tr con thng ni s tht, tuy vy mnh nghe v hiu mt cch khc, t si giy m mnh c mt con rn. Nu chng Trng bit s dng ci cu thn ch are you sure? th chng c c hi thot khi ci a ngc kia ri. Nu mnh khng chc th mnh phi hi li v: Em, ti sao con n ni rng ti no cng mt ngi n ng ti v em thng ni chuyn vi ng ta, em cn bo con gi ngi n ng l ba, v ti sao khi em ng dy th ngi cng ng dy, khi em nm xung, ngi n ng cng nm xung? Nu chng Trng hi c cu th s thc s bung ra v bao nhiu ni au kh ca chng s tan bin, nhng chng khng hi c cu , ti chng qu tin tri gic ca mnh. Trong i sng hng ngy, s d chng ta lm kh nhau, ri t lm kh mnh l ti chng ta khng bit s dng cu thn ch Are you sure Mnh c chc l s tht khng? L ngi con Bt, tin gio php ca Bt v thc hnh theo gio php th mi khi nghe mt iu g, thy mt ci g, hc ngh n mt vic g, ta phi lp tc kim sot li, soi
73

chiu li, ti v c th ci m ta nhn thc l mt tri gic sai lm. Nu khng, ta s lm n l, s l nn nhn ca nim . y Bt mun ni ti ci nim v hnh phc, v ci dc m chng ta gi l hnh phc. Nu thy c ci bn cht ca danh, sc (tc l ca sc, th, tng, hnh, thc) v thy c chng khng phi nh ta tng, chng khng phi nh vy (Khng y c ngha l v hu), th: Th danh tn knh Pht, ngha l chng ta bit i trn con ng ca Bt i, bit tn knh Bt, khng i theo con ng ma, v: Vnh ly ch th, ngha l s vnh vin xa la c nhng no ng tm ti (th y c ngha l nhng no ng tm ti). Ng th dc lc o l su no tm ti (Thin, Nhn, A tu la, a ngc, Ng qu v Sc sanh). Ch th y cn c ngha l no v, nhng no v tm ti m ta s xa la vnh vin nu ta c thc tp qun chiu v danh sc v thy c bn cht ca nhng tri gic ca ta. Hnh phc cng vy. Bng dng ca hnh phc lm bao nhiu ngi lc ng, ri xung a ngc, ri xung ch tn cng ca kh au. Bng dng ca hnh phc khng phi l hnh phc chn tht, ta phi lun lun tm nim iu . CI TNG TO NN BNG DNG CA HNH PHC Kinh Samiddhi l Kinh dy v nim hnh phc chn tht m ta c th kim sot c, c th tha hng c. Ngi Vit c cu ca dao: Tc mai si ngn si di, Lu nhau chng ng, thng hoi ngn nm. Nu ly nhau c th ta s khng thng nhau n ngn nm, i khi ch thng c c mt nm thi. Chnh v khng ly nhau c nn ta mi thng mt ngn nm! Thng nh vy l thng ci nim v ngi kia, thng ci hnh bng p m ta to ra t ngi kia. Cn nu ly ngi kia th ta bt buc phi sng vi ci thc ti ca ngi
74

kia. M sng vi thc ti th c nhin l nim m h v p tuyt vi v ngi kia s dn dn tan bin. Cu ca dao l mt cu ca dao ch ni v chuyn tnh m thi. C nhin khi mt ngi thng mt ngi khc th bng dng ca ngi con trai hay ca ngi con gi kia l bng dng tuyt vi m ta m mng. Mt si tc mai ct ch ca mt ng anh hng. Ngi Vit hay dng ting kp tc t. T l nhng si rt mng, nhng ct th rt chc. C mt ng gi l ng T. ng ny chuyn i ct ngi ta v lm ngi ta kh sut i. Khi co u i tu, trn hnh thc ta khng cn tc tri, nhng s thc, trn ni dung ta phi khng c t na mi c. Tt c nhng si t lng kia phi ct ht th ta mi c t do, mi c hnh phc, v hnh phc khng c th c c nu khng c t do. Chng ta thy trong o Ngha Th, ch Neti thng c lp li hai ln: Neti, Neti, ngha l khng phi, khng phi, ti v ni mt ln cha chc ngi ta thm. Hnh nh tuyt vi ca ngi yu tc mai si vn si di l mt ci tng, mi tri gic. Mnh yu l yu ci bng dng , ci nim , ci tri gic ch khng phi l yu ci thc ti ca con ngi kia. Gia nim v ngi yu v ci thc ti ca ngi yu, c th c s xa cch mt tri mt vc, V vy nu mun gia li ci hnh nh p tuyt vi , tt hn l ng ci. Nu ci th c th trong vng na nm hay mt nm hnh nh s tan v v mnh s phi va chm vi thc t. Nhng ngi khng bit tu c th lm tan v hnh phc ca h rt mau chng, du bui ban u rt p. p v hnh nh l tng ca ngi yu tan v. Nu khng tu, n khi hnh nh l tng tan v ri, ch cn li au kh m thi. Khng tu th khng bit cch xy dng cho mnh v cho ngi y. Tp ch Php c ng mt chuyn hi hc nh sau: Sau m ci ca mt cp v chng tr, su thng u chng ni v nng nghe. Su thng sau nng ni v chng nghe. Su nm sau th chng v nng cng ni, v ln ny th hng xm nghe! Ni m ni ln n hng xm nghe tc l hai ngi ang ci ln v lm kh nhau. Lc th chn tng ca c
75

chng ln nng u hin ra, v ci hnh nh p tuyt vi ca tc mi si ngn si di tan bin. l trng hp ca nhng ngi khng bit tu. Vi ngi bit tu, khi ci hnh nh l tng tan v, ta bit cch lm cho n chuyn ha, v nu hnh nh tuyt p ca ngi kia tan bin ni ta th hnh nh tuyt p ca ta cng tan bin ni tm ca ngi kia. Vy cho nn nm u ca hn nhn l nm hc tp ci to. Chng ta bit c s tht, chung sng 24 gi ng h v bt u thy c s tht, thc ti khng cn nhng ci tng na. Chng Trng s d au kh cng cc nh vy l v chng qu tin tri gic ca mnh. Nhng cng v trong con ngi chng cn c nhng yu ui khc, nh t ho v t i. Ngi kia l v mnh, ngi kia l ngi thn yu nht trong i mnh, vy m mnh cho t i chen vo gia mnh v ngi kia gy thnh ngn cch. Ti sao chng Trng khng hi ngay ngi v v iu ang lm cho mnh au kh? Trong tnh thng chn tht khng c ch ng cho s t i. Nu t i c mt th tnh cha phi l chn tnh, cha phi l true love. iu ny khng nhng ng trong trng hp v chng, m cn ng trong trng hp bn b. Nu bn b thng nhau chn tht th ng cho lng t i chia r. C nhng au kh no, mnh ni cho ngi kia bit, ng v t i m nn thinh. Chng Trong v t i nn tr thnh mt tng bng sn, khng c kh nng ti vi v chia x ci au kh ca mnh. Phi ni cho ngi mnh thng nhng kh au ca mnh, v ngi y cng cn ni nhng au kh ca ngi cho mnh nghe. Tnh thng l ch mnh phi c mt trong khi ngi kia au kh. Ci mi gi l Bi (Karuna). Khi ngi kia au kh m mnh c mt mt bn, mnh ni: Anh i, em bit anh dang au kh nn em ang c mt vi anh y, I know you are suffering, therefore I am here for you. i khi khng cn ni ln m cu vn c th c nghe, c thy, c chp nhn khi mnh thc s c mt. Cch mnh ngi, cch mnh nhn cng chng t cho ngi kia bit rng mnh ang c mt vi h, ang c mt cho h v h ang au kh, nh vy t nhin h bt kh. l tnh thng ch thc.
76

C nhiu khi au kh ca ta l do ngi ta thng to ra, hoc ta ngh do ngi ta thng to ra! Khi mnh ngh rng chnh ngi mnh thng lm cho mnh c thng tch trong lng, mnh li c khuynh hng lnh lng, khng nhn ngi , khng ni vi ngi v lnh trn ngi . l s di dt ln. Theo nguyn tc thng yu m chng ta hc c trong o Bt, khi ngh rng ni kh ca ta l do chnh ngi m ta thng gy ra, ta phi ti vi ngi v ni rng Ch i em kh qu, ch gip em vi, em cn ch. Du ngi kia to ra ci kh cho mnh, khi mnh ni cu , ngi kia s khng th no m khng c mt cho c. Khi c mt, ngi s hi Em c th ni cho ch nghe c khng?. Lc mnh c th ni Hm qua cch ni ca ch lm em kh lm. Em khng bit lm sao cho nn phi ti hi li. Khi mnh lm c nh vy th nim au ni kh ca mnh khng cn ko di v hnh phc c th tr v mt cch rt mau chng. Chng ta ng bt chc chng Trng, cng ng bt chc thiu ph Nam Xng. ng l nng nn ti vi chng v hi:Anh i, ti sao ba ngy ba m nay anh thm nhn mt em? Ti sao anh khng ni vi em li no ht? Em lm nhng g anh i x vi em nh vy? Nu nng hi c mt cu nh vy th chng s ni: Ti sao? ti v ..., ti v .... Khi v chng Trng s c c hi minh oan v nh m hai ngi s tm li c hnh phc sau bao nm xa cch. Nhng bi kch xy ra hng ngy, ln hay khng ln bng bi kch ca chng Trng, u do chng ta qu tin chc tri gic ca mnh. N lm kh bn thn ta v lm kh ngi ta thng. Ngi ta thng c th l thy ta, c th l hc tr ta, c th l s anh, s ch, s em ta, hoc ngi bn tu ca ta. Ta ng cho bi kch y xy ra trong i sng hng ngy. Thy trao truyn truyn cho ta nhng tm knh chiu soi. l Are You Sure?. l Anh c chc nh vy khng?. l Neti, Neti. Nu bit rng Sunyata, Neti, Neti, Are you sure, l nhng tm knh chiu soi c th gip ta thot kh au, vt thot tri gic sai lm, th ngy m ta phi mang nhng tm kinh theo, phi s dng chng soi chiu, nhn ra ci tnh cht sai lm ca nhn thc. c
77

nh vy ta s c an ninh, ta s khng to ra nhng bi kch trong v quanh ta. Nu c c cun Ca tng i cnh ngi, qu v chc cn nh cu chuyn ca mt chng trng s. Trc khi ngi trng s xung ni, thy trao cho mt ci knh. Nhng ngi trng s ch dng knh trong my thng u, sau th khng dng na. V vy su nm sau, ngi trng s tr thnh mt c ma m c tng mnh l ngi trng s cn thit cho cuc i. Cho n khi v ti ni, ngi s hi Ci knh thy cho anh u?, trng s a knh ra soi, mi nhn ra rng mnh khng cn l ngi trng s ca cuc i na m l mt con c qu. Do cho nn knh ca Bt trao, mnh phi lau chi hng ngy soi sng tt c mi tm ca mnh, mi nhn thc, mi cm gic ca mnh. Nu bit soi chiu, mnh s mm ci vi nhn thc mnh, nh mnh s c t do v gii thot. Khi mt ngi bn ti than th vi mnh l ngi y ang au kh, ang bun phin v ngi ny ni cu ny, v ngi kia ni iu n, mnh phi ngi yn v lng nghe vi tt c chnh nim ca mnh. Nu l bn mnh qun cu thn ch th mnh phi nhc Ch c chc nh vy khng? Ch c chc l ngi ni nh vy hay lm nh vy khng? C th nhn thc ca mnh sai lm, mnh n hi li. Tuyt i ng thm du vo la. Bn phn ca mnh l phi lng nghe. Sau khi lng nghe, phi tm cch gip ngi kia nh li nhng cu thn ch. Nu ch kh nh vy ti sao ch khng ti vi ngi kia hi li? Nu ch khng mun i mt mnh, em s i vi ch. y l nhng iu thc dng m mnh phi p dng trong i sng hng ngy, v l hnh phc ca bn thn m cng l hnh phc ca ngi mnh thng v hnh phc ca c i chng. Ni tm li, ta c th hiu ca bi k ny nh sau: Nu c c nhn thc chnh xc i vi danh, vi sc, v thy c tnh cch sai lc, tnh cch khng c tht ca chng, th ta c gi l nhng ngi bit i theo con ng ca Bt dy, vnh vin xa la c nhng no v ti tm. QUN CHIU V V NG S DIT C BA MC CM
78

Sau khi Bt c bi k cho v thin gi nghe (v cng cho thy Samiddhi cng nhiu thy khc v cc v thin gi c mt trong hi chng cng nghe) th Bt hi: Con c hiu bi k y hay khng? nu khng hiu th c ni. Nu khng hiu th c ni, ng s b ch rng mnh chm hiu, mnh khng c tr tu. V thin n tht tnh bch Bt: Con cha hiu, bch c Th Tn, con cha hiu, bch c Thin Th. Bt li c cho v Thin gi mt bi k khc: Mc cm thua, hn, bng, To thnh mi tranh lun, Ba mc cm dt ri, Tm khng cn khuynh ng. Mt bn dch khc: Mc cm hn, km, bng, To ra nhiu ri rm, Ba mn vt ri, Tm khng cn khuynh ng. Ngn lun l ch dng trong Kinh Tp A Hm, nhng Bit Dch Tp A Hm li dng ch tranh lun. Tranh lun c ngha l so snh hn thua. V vy ch tranh lun hay hn. Bn ch Hn ca bi k l: Kin ng, thng, lit gi, Tc hu ngn lun sinh, Tam s bt khuynh ng, Tc v nhuyn trung thng. ng tc l bng nhau, thng l hn, v lit l thua. C ba ci u l mc cm c. C ba u l nhng complexes m ngi tu phi vt qua. Ngi ta khng c ni mnh hn ngi, mnh thua ngi, hoc mnh bng ngi. Chng
79

nhng khng c ni, m cn khng c ngh v khng c hnh x theo. Ngi tu phi qun chiu v ng, ngha l phi thy mnh l ngi , v ngi l mnh, mnh c mt trong ngi , ngi c mt trong mnh. Chng ta l mt. Thnh ra di nim v tm mn, c nim v ng. Nu qun chiu v ng thnh cng th ba ci mn tc l ba ci mc cm s tan tnh. Gio l ny su sc lm, chng ta khng th c qua m hiu ngay c. N c lin h mt thit vi i sng hng ngy ca chng ta nn rt hu dng. Lun i T Ba Sa c ni ti by th mn, chng ta s hc sau. Mn l Mna. C ba mc cm hn, thua, bng u sai lm v chng c to nn bng mt kin chp sai lm. Ci thy sai lm y gi l ng chp. Ch ng mn m chng ta thng dng khng c ngha l mnh hn ngi khc. Theo ng ngha ca n th ng mn l b kt vo ci nim v ng. V b kt vo ci nim v ng cho nn ta mi thy mnh hn, bng hoc thua ngi kia. C ba u xu ht, v mc cm t ti cng c hi nh mc cm t tn. Ci mc cm bng ngi cng c hi, v trong nim bng ngi vn cn c s so snh, vn cn c s t ho. V d mnh ni rng Anh ni ting Anh c th ti cng ni ting Anh c", l mn. Nh vy ci bng cng c lm bng cht mn. Nu khng c mc cm hn thua, bng th mnh l ngi gii thot. Vn khng phi l c bng cp hay khng, bit ting Anh hay khng, c hc xong trng Cao Cp Pht Hc hay khng. Vn l mnh c ng chp hay khng? Hnh phc l ch . Tt c gio l nguy nga ca o Bt u c xy dng trn mt gio l c bn gi l V Ng, tc l thc ti khng c mt ci ta ring bit. Chng ta cng chia x s sng. S sng khng th c ct xn thnh ra nhng vng ring bit. V vy mi khi ngi kia ni mt cu lm cho mnh bun, lm mt iu khin mnh bc, l mt c hi ta thc tp v ng. Chnh nh nhng dp nh vy ta mi c th tin b trn con ng tu tp. Nu chung quanh chng ta u l nhng v B Tt th chng ta s khng th no tu c. C tng tng quanh qu v ton l Bt v B Tt, ngi no cng ton m, chc qu v sng khng ni! V vy ng i tm mt tng thn ton l thnh Tng! Phi c ngi c yu km v mt ny, mt kia, mnh mi c dp so snh v hc hi
80

c. V vy tng thn ca chng ta khng cn phi l mt tng thn tuyt ho, nhng yu km ca tng thn l nhng cht lng rt cn thit cho vic tu tp ca ta. Trong ta c nhng yu km, v trong cc phn t khc ca tng thn cng c nhng yu km. Nhng ta cng nh tt c nhng phn t khc u c ci nguyn l s i trn con ng chuyn ha, v vy m chng ta c ci cht thnh ca mt trong ba vin ngc qu: tng bo. Mt tng thn trong cn c phin no, li lm, khuyt im th vn l mt vin ngc qu nh thng. Ta chp nhn nhng yu km ca bn thn v chp nhn nhng yu km ca nhng phn t khc trong tng thn, l chuyn phi lm. Cng nhau tu hc l cng i trn mt con ng v gip ln nhau chuyn ha nhng yu km. V vy khi ngi kia ni mt cu hay lm mt vic g c tnh cch pht xut t s v , s vng v hay l s gin hn, ta phi bit l mt c hi bng vng ta thc tp. Cn nu ngi kia khng bao gi ni mt cu khng d thng, khng bao gi lm mt iu g khng d thng, th chng ta u c c hi tu? Quanh ta, nu tt c u l ton m th ta tu sao c? NNG TA HI O T THN Mt hm c mt s c tr ln than th vi thy: Bch thy, ti sao ngi ni chuyn vi s ch m con cm thy khng c an ninh? Trc y con khng thy nh vy, con thy s ch rt d thng, c th tin cy c, c th hng dn cho con c. Nhng c mt lc, t nhin con thy s ch khng cn l s ch na, v ngi ni chuyn vi s ch, con cm thy khng cn an ninh na! n than th vi Thy nh vy l ng v c tu gic, Thy c th soi sng cho mnh. Tht ra hi cn nh s c y sng trong mt khung cnh php phng, s hi, khng c an ninh. Ngi ln thng thay i bt ng, v i khi ging bo ti mt cch rt t ngt, khng bit lm th no m on trc c. C nhng tr em khc sng trong nhng hon cnh t hi hn nhiu, b ngi ln lm dng, b ngi ln p bc hn nhiu. V vy cho nn khi nhn chung quanh, chng c cm tng khng c an ninh, thy ngi no cng c cm gic ngi sp li dng mnh, sp vi phm quyn lm ngi ca mnh, sng nh mt con
81

chim tng b trng tn, lun lun s hi, thy ci g cng l mi e da cho chnh mnh. Khi khng c an ninh, mnh hay tm cch t v trc. Mnh dng ln mt bc thnh che cho mnh bn pha. Khi dng ln bc thnh nh vy, mnh to ra s ngn cch gia mnh v ngi khc, ng thi lm cho ngi khc kh au. Mnh ni mt cu khng phi lm kh ngi kia, m ni t v, v trong khi ni mnh to ra nhng bc tng bao quanh mnh th t mnh bit lp, v to nhng kh au cho nhng ngi chung quanh. S c tr ny khng n ni nh vy. Ci kh au ca s c nh b hn nhiu. Hi thm, Thy tm ra u ui cu chuyn: S ch cng nh mnh, cng nh bt c ngi no, c nhng giai on kh khn trong i sng. Khi gp mt trng hp kh khn, khi b ngi ny trch mc, ngi kia la ry, s ch cng c phn ng mun t v, v s ch cng dng ln mt bc thnh bao bc ly s ch. l khuynh hng ca tt c chng ta, khi c cm sp b tn cng, chng ta ng v pha t v, ni theo ting Php l la dfense!. Ngi kia cha ni, cha lm g ht, mnh t v ri. V d thy mi ln n sng mnh c dp ngi chi vi thy thi, nhng m mnh s: Cht ri, cht ri, ln chc th no cng b co gi, khng bit ng no xoay s!. i khi thy nh mnh, mun mnh ln n sng vi thy cho vui thi, nhng mnh li s, v mnh khng c cm gic an ninh. Bn mnh cng vy, mi nghe Chiu ny ch mun gp em bn chuyn ny mt cht, mnh s run, ngh rng chc l c chuyn g y. Ci khuynh hng mun t v pht sinh lm mnh kh, v cng lm ngi kia kh, nhng bit lm sao? Trong qu kh mnh tng au kh, nn by gi mnh c khuynh hng xy ln nhng bc thnh t v. Tuy bit rt r hnh ng nh vy l t lm kh mnh v lm kh nhng ngi chung quanh, nhng ci tr thnh mt tp kh, mt thi quen kh cha. V vy tu tp l phi nhn din cho c rng mnh c ci tp kh , c ci thi quen , khi no cm thy khng c an ninh, khi no mnh bt u lm cng vic t v, th mnh phi th v phi bit mm ci thy rng mnh ang xy thnh ly na y!
82

Thy ni vi s c tr y: Ch ca con chc chn l ang kh, c th ch ca con trong nhng ngy va qua b ngi ny ln n, ngi kia trch mc. Ch kh, cho nn ngi ni chuyn vi con m ch ang ng vo th t v, Ti v c th ch con s con trch ch, ln n ch, cho nn ch a ci gip st ra trc. Con th nhn li coi c phi nh vy khng? My thng trc y u c chuyn , nhng trong nhng ngy va qua, c phi l ch ca con b ngi ny ni, b ngi kia ni, ch con au kh v ch con ng v phng din t v, con c thy iu khng?. S c tr ni: Bch Thy c, con c thy nh vy". Thy nh vy con c thng ch c khng?, Bch Thy, con thng c". Thy c th thng c, hiu c th thong c. Thnh ra ngi vi ch th con phi ni rng: Ch i, em s khng trch mc g ch u, ch c ngi thoi mi i, em ch mun ngi ni chuyn chi vi ch m thi. Con ni mt cu th t nhin bao nhiu o gip ca ch s sp xung ht, v nh vy mnh gip ch mnh, v mnh gip chnh mnh. Thy cn nhc cho s c tr phng php Quay v nng ta. Khi con c cm tng khng an ninh th ng i tm ch nng ta ngoi con. Bt dy rng ch an tr, ch nng vng chi nht l Tam Bo trong t thn. Quay v nng ta, Hi o t thn, Chnh nim l Bt, Soi sng xa gn, Hi th l Php, Bo h l thn, tm, Nm un l Tng, Phi hp tinh cn. Khi nng ta vo ci thnh tr kin c ca Bt, ca Php ca Tng v khi mnh vng chi ri th mnh c th gip c cc s anh, s ch, v s em ca mnh. C nhin v
83

mnh l hc tr, mnh c th nng ta vo thy ca mnh. Nhng thy ca mnh cng c th c nhng lc cao, lc thp. Cng nh s anh hay s ch ca mnh, h cng c nhng lc cao lc thp. Khng ai cm mnh nng ta vo thy ca mnh, vo s anh, s ch, v vo tng thn mnh. Nhng tt c nhng ngi u c th c lc cao, lc thp. Khi thy thp, mnh ng hong s v c cm gic mt ch nng ta! Ngc li, khi thy nh vy mnh phi thng thm v tm cch em li s an i, ri lm cho tnh trng ca ngi v hon cnh tr nn vng chi hn. S c nghe li Thy, thc tp quay v nng ta ni Bt, ni Php, ni Tng v ch trong mt ngy l c kt qu. iu hay nht l Thy khng phi dy ti ln th hai, ch dy mt ln thi l c thc tp c, vt thng c, em s hiu bit v lng thng yu ca mnh m i i vi ngi ch ca mnh. Tuy l em nhng s c gip c ch. Chuyn em gip c ch, em gip anh l chuyn xy ra rt thng. Cng nh chuyn hc tr gip thy xy ra nhiu ln. Khi thc tp nh vy, mnh bt u tip xc c vi tnh v ng n nm di nn tng ca mi s vt ang c mt. V ch mnh l ai? Anh mnh l ai? Ch mnh chnh l mnh! Anh mnh chnh l mnh! Hnh phc ca ch mnh cng chnh l hnh phc ca mnh, hnh phc ca mnh cng chnh l hnh phc ca anh mnh. Ni au kh ca em mnh cng chnh l ni au kh ca mnh. Trong i sng hng ngy ta thy iu rt r. Khi con nga au, c tu nga u khng n c. Nu c vic g xy n cho mt ngi trong tng thn, th tt c mi ngi u au kh, chng ta c kinh nghim v chuyn . C mt nm ang i dy Bc M, ti nhn mt tin rt d. l tin tai nn xe hi ca anh Hong v ch Tnh Thy, v ch Tnh Thy b thng trm trng. Lc ti ang xa, khng th tip xc c vi nh thng, Ti khng bit ch Tnh Thy cn sng hay khng? V vy cho nn i mt on ng di t min nam Cali ln n Bc Cali m trong lng c m p hnh bng ca ngi hc tr! Khng bit c hc tr hin by gi ang cn sng hay cht ri? T lc tr
84

i c nhiu tin tc khc nhau. n khi v li Php, ti bit rng Tnh Thy khng n ni no, c vt thot nguy tai, v bnh phc sau mt thi gian iu tr. Lc v, ti nhn Tnh Thy bng i mt khc. Ti cm t t tri, cm t s mng, cm t tt c. Tri tim ti trn y s bit n, Bit n ai, bit n ci g th khng r lm, ch c mt s thc rt r l mnh bit n i vi ci s kin l Tnh Thy cn sng. T n nay, mi khi ngi gn Tnh Thy, ti thy rt r s kin Tnh Thy cn sng l mt s kin mu nhim. Tnh Thy hay bt c ngi no trong tng thn chng ta cng vy, nu lm vo tnh trng him nguy , tai nn , th chng ta cng au kh nh nhau. Khi ngi bn cnh ngi s anh, s ch, s em, mnh phi thy s kin ngi cn sng v ang ngi bn mnh l mt n c, mt php l. Ch cn nh ti iu y thi th bao nhiu ni bun phin v gin hn ca mnh i vi ngi s tan bin ht. l cch tip xc vi chiu su ca s tht. Nu khng th chng ta ch c ci thy cn ct trn b mt ca s tht m thi. QUN CHIU V TNG QUAN S DN TI CI THY V NG Cch y my tun, mt hm ra vn ngi chi trn bi c, c mt con b xt nh xu bay bm vo o m ti khng hay. Ngi mt lc, thong c hay ti vo phng v ngi vo bn ghi li ko s qun. Va cm cy bt ln th thy anh chng b xt ang u bn vai tri. Ti c ci tp kh l khng a b xt v mi hi ca n. Do , vi phn ng t nhin, ti ua tay ln phi mt ci, v con b xt rt xung. Lc tp kh mnh v chnh nim ti tr. Qu v c nh ngy xa khi cha i tu, h bit con mui u vo m mnh th mnh a tay nh mt ci bp lin. Nhng nh tu hc nn chuyn nh ci bp cho con mui cht, mnh khng lm na, mnh ch ui cho n bay i thi. iu ny ta cn thc tp mi lm c. T ch nh ci bp cho con mui cht cho n ch mnh ch xua cho n bay i, phi cn mt thi gian thc tp tinh chuyn. Ti cng vy. Sau khi phi con b xt ri, ti ci xung nh ghi li ci t tng va c th t nhin chnh nim ti v n ni: Tri t i! Con b xt nh xu m phi mnh nh vy th lm sao n sng c. B xt cn c mt mi trng, mt khung cnh mi c th sng, by gi mnh
85

em n vo th vin, ni ch sch, c nhang v ta c thi, th n n g sng?. Ti mun ng dy i tm con b xt a n ra ngoi, nhng ngh th hai li n: Sao mnh khng ghi xong t tng kia ri s i kim v a n ra ngoi sau? Ti ci xung ghi chp v b bt ng dy i tm con b xt, Tm n gn mi pht m khng thy! Ti lin tng n ngi Vit i t nn c a vo x hi Ty phng m cn kh sng, hung h ng ny ngi ta ang ngoi vn, c cy, c l, c t ai, c ht sng ti mt ... m li em b vo mt ni ch c ta c, kinh sch th lm sao ngi ta sng c? Ci hiu a ti ci thng v thi thc mnh i tm. Ti rt lm l l ch trong mt vng chng hai ba thc vung, vy m lt mi th ln cng vn khng tm thy! Ti hi hi hn l ti sao lc mnh khng i tm ngay m phi i ghi cho xong mt cu ri mi i tm! Tu l phi i theo tm mnh, phi c chnh nim tng giy tng pht. Tm mi khng c, ti tht vng v hnh dung rng con b xt ny s t t kh i ging nh nhng con c leo tng. N s kh nh vy, s cht nh vy v ti nghip cho n qu! Ti t ha ln sau s hnh ng c chnh nim hn. Vi tm trng , ti ngi xung tip tc lm vic. Chng na gi sau, nhn ln ti thy chng b xt tr v u trn vai o, gn ch n u hi ny! S tr v ca con b xt lm cho ti mng! Ti c ci cm gic vui nh va tm li c mt ngi bn c v ci bun ci hi hn t nhin bin mt. Ti ci xung lm mt t giy, con b xt ln ri i ra vn t n ln mt chic l rt cn thn. Trong cuc sng nhiu lc ta c nhng nim vui n gin nh vy. Ti thy rt r rng vic lm lc ca ti v nim vui ca ti trong khi lm vic , nu c mt quan st vin nhn vo, chc s bun ci. C bit bao nhiu sinh mng ngoi tri ang ch cht, mnh cu c mt con b nh th c ngha g u? S c mt ca con b i vi quan st vin kia khng quan trng g ht, nhng i vi ti n quan trng v cng, ti v ti bit rng ci hnh phc ca mnh tu thuc vo ch mnh c lng t bi hy khng. Mt ngi khng c lng t bi th khng th c hnh phc. Cho nn tu tp l lm cho lng t bi cng ngy cng ln hnh phc ca mnh ngy cng ln hn ln. Nu
86

ta c c lng thng i vi nhng sinh vt li ti nh vy th ta cng c th c lng thng i vi nhng sinh vt ln hn, trong c h huynh, s v hc tr ca ta. Ban u khi nghe s anh hay s em ca ta ni mt cu khng d thng th ta cng theo ci tp kh, ci thi quen lu i phi mt ci ri b i! Nhng sau ta phi c chnh nim, phi thy rng phi nh vy l khng d thng, v phi i tm s anh, s ch ca mnh m ni Hi ny em lm vy, ni vy l khng d thng. Ta phi tp v nu tp c nh vy mt vi ln th s khng cn ci phn ng tp kh ban u. Nh vy m khi cm thy mt con mui u vo g m, ta s khng nh bp mt ci cho n cht na. Nhng c ch, nhng hnh ng nho nh nh vy s a ta ti thnh cng ln trong vic tu hc. Tt c u nh thc tp tinh chuyn. Mt hai tun sau khi thy c ci tp kh con b xt ca mnh, ti hnh ng kh hn i vi nhng con su bm vo o mnh. Vo ma ny ti rt thch i ra ngoi.C lm vic mt hi li ra ngoi i thin hnh, ri ngi di cy to thc tp an tr vi nhng g ang c mt trong giy pht hin ti. D nhin ngoi vn cn c nhng sinh vt khc cng mun ti lm tng thn vi mnh. Khi thy c nh vy, mnh lm khc hn v nh vy m thng c ci tp kh ca mnh. Ti sao mnh lm c? Ti v mnh bit con su cng c s sng. Nu mnh cn mi trng thch hp sng, th con su cng cn c mi trng thch hp sng. Mnh v con su u thuc v mt thc ti duy nht l s sng. S sng ca ta ty thuc vo s sng ca son su. S sng ca con su ty thuc vo s sng ca ta. S sng ca mi loi u dnh dng vi nhau. Khi mt loi bt u b dit chng, th l mt ting chung bo ng rt ln. Ngi bn tu ca mnh, ngi s ch, su em, s anh ca mnh chnh l mnh. Nu ngi bc bi th cng nh mnh tng bc bi, nu ngi gin hn th cng nh mnh tng gin hn. V vy sau khi phi mt ci, mnh phi tr v hn gn li bng c ch hiu bit v thng yu. Nh vy hnh phc ca mnh ngy cng ln, hnh phc ca ngi kia cng ngy cng ln,
87

v nh vy m hnh phc ca tng thn cng ngy cng ln hn ln. Tt c u cn c vo mt ci thy, ci thy v ng. Trong trng hp ny v ng c ngha l khng c hnh phc ring, khng c mt thc th ring gi l ta. Chng ta u l thnh phn ca mt thc th chung gi l s sng. Hnh phc ca anh c lin h ti hnh phc ca ti. au kh ca anh cng l au kh ca ti. Mt con nga au c tu khng n c l vy. Cho nn khi qun chiu v v ng khng c ngha l ngi suy ngh v v ng, m mnh phi sng i sng hng ngy mt cch c thc. tip xc vi con su, vi ht la, vi chn tng, vi ngi bn tu, vi mt tri v.v... mt cch c chnh nim thy s lin h mt thit gia tt c cc hin tng tc l qun chiu v ng. Th d khi n tri mn mnh thy mt m my trong tri mn. Tri mn khng bao gi c c nu khng c m my, khng c mt tri, khng c i a, khng c ngi trng mn, khng c anh, khng c ti ... V vy m ti c trong tri mn, v tri mn c trong ti. Tri mn cng ng thi l mt tri, l m my. Tri mn bt dit v ti cng bt dit. l mt bi thc tp qun chiu v tnh v ng. Mnh cng qun chiu nh vy, cng sng c chnh nim nh vy th t nhin tri tim mnh cng ngy cng ln thm ln. Tri tim y tc l s thng yu, l lng t, v nh vy m mnh s dung cha c tt c mi ngi v mi loi trong . Tri tim ca em c th cha c ti khng? Tri tim ca em c th cha c ngi kia khng? c th cha c ngi m mnh ngh l kh chu hay khng? c th bao dung c c Francois Berthot khng? Nu hiu rng Francois b ngi ta ginh mt con, tng sng mt i sng rt kh khn, lm vo tnh trng mt tr, th t nhin ci hiu a ti ci thng v ta c mt ch ngi m p cho Francois trong tri tim ta. Ngi thc tp t, thc tp bi l ngi lm cho tri tim ngy cng ln c ch cho con su, con bm, cho con nt i, cho b lo c n v c cho ngi mnh ght. 3.4 Php Thoi Ngy 14 thng 9 nm 94
88

Tha i chng, hm nay l ngy 14 thng 9 nm 1994, chng ta ang xm Thng, trong kha ma Thu. THIN NG CA TUI TH Mi khi tri ma ta thng c cm gic m du, mt m v thng nh n nhng cn ma ma h ngy xa. Tui th no cng c dnh du bng nhng cn ma. Khi cn l em b, ta ci trn ci trung, a chi di ma. Ci thin ng kia u mt v cho n by gi ta vn cn c nhng cn ma v vn c th an tr trong thin ng tui th trong gi pht hin ti. Qu hng ch thc l qu hng khng bao gi b nh mt. N khng ch c mt trong qu kh m cn c mt by gi v trong tng lai na. Hi cn b, khi c m cho chn cm vi da gi tht kho, hoc c kho, ta mang bt cm vi i a ra ngi bc ca, va n va nhn nhng git nc ma t mi l ri xung. Ta c a mt ln, a mt xung nhn nhng git nc ma t mi l ri xung do nhng nhng git nc ma to ra v n rt ngon lnh. tui , ta khng lo lng cho tng lai, khng tic nui thi qu kh, ch ngi mt mnh v n rt chm. C khi chm qu m phi gi Con i! Sao n mt chn cm m lu qu vy? l trng hp ta n mt mnh. Nu sanh trong mt gia nh c anh ch em, ta c th ngi quy qun vi nhau n cm. Chng ta cng ngc mt xung nhn nhng bong bng php phng. Chng ta rt sung sng v c em, c ch, c anh cng ngi bn cnh v cng hng ci thin ng ca tui th. Khi ln ln, ta nh mt ci thin ng , ti v phi lo cho tng lai, phi ngh v qu kh. Khi i hc ta lo v chuyn thy gio hi bi, v vic thi c, v qun o, v ci lc chi u, lo i giy cho bng, lo chng bn ch ci ... Ta mt i ci hn nhin ca tui th v t t ta nh mt ci thin ng ca tui th . Ta cng nh mt ci thin ng ngy th, quy qun vi anh ch em trong gia nh. Hi , Tt n ta khng c nhiu qu, ch c mt b qun o mi nhng ta rt mng v thng nn nao ch n
89

ngy Tt. Sng Mng Mt mc o qun mi vo, i st sot v vi mi cn dnh cht h, nghe rt oai. n tra, m ct cho mt khoanh bnh tt, ly mt chic a cm ngang, ln quanh mt t ng ct, a cho ta ri ni con i ra ngoi chi. C th lc m ang bn cng vic, khng mun ta quanh qun vng vu. Vui mng ta mang khoanh bnh ra sn, va nhn nha n va nhn con mo, con ch, nhn bng hoa vn th, nht xc pho Giao Tha m lng trn y hnh phc. Nhng hnh phc cn li trong tng thc ta di dng nhng ht ging hnh phc, khin ta thng c cm tng thin ng mt v thng i tm. Ngi Ty phng cng nh ngi ng phng u cng c mt cm ngh l qu kh bao gi cng p, qu kh bng vng! Nhng ngy thng ngc ng ngy xa by gi bin mt ri! Tha i sng p hn, mt tri cng rng r hn ngy hm nay, l li bi ht rt ni ting ca Php, Les feuilles mortes (Nhng chic l ri). Ci cm ngh thin ng trong qu kh bao gi cng p hn thc t hin ti, thng c nui dng bng nhng k nim ca tui th m ta thng ngh by gi khng cn na. Thc tp chnh nim l khm ph ra rng khng c g qua v mt. Ci ht ging hnh phc kia ca thin ng tui th vn cn trong chng ta. Nu bit thc tp ngha l bit cy ba rung tm, bit ti tm v vun bn ht ging, ta c th tip xc v lm pht khi nim hnh phc tr li. y l mt s thc rt ng mng. NG CN V NG LC o Bt c mt dng c rt mu nhim cy ba, gieo ht, ti tm, vun bn, gi l Chnh Nim. Chnh nim l ci nng lng m ta c th pht khi trong i sng hng ngy. Ni chung nng lng c nhiu th: Nng lng ph hoi, nng lng xy dng, thanh lc v.v... Khi b ci vo l t, ta lm pht xut mt loi nng lng gi l nhit lng. Nhit lng si m cn phng, gip cho ta c thm hnh phc. l mt loi nng lng m ma ng ta rt cn n. Trong con ngi cng vy, ta cn
90

phi c sc nng th mi sng c. V vy ta phi n cm. n cm l a nhng nguyn liu vo trong c th cc t bo to nn mt loi nng lng gi l thn nhit. Sc nng ch Hn l non. Khi gin trong ngi ta pht ra mt loi nng lng gi l gin, v ci nng lng cng lm cho ta nng, nhng nng kh chu hn l ci nng ca l si ma ng. Nng lng gin lm cho c th ta bc chy, au kh, v ta vung vy nim au ni kh ca ta ln nhng ngi v vt chung quanh. Nghi ng cng l loi mt nng lng. Khi ti tm ht ging nghi ng trong ta n pht sinh ra mt nng lng lm ta u oi, mt ht sc sng, nhn g cng thy khng thy c ngha! Nng lng l loi nng lng tiu cc, c tnh cch ph hoi. Tng t nh th, nng lng gin cng cha rt nhiu tiu cc, v sc ph hoi ca n cng rt trm trng. Hin nay ta c nhng trung tm sn xut nng lng thp n, chy my. Cc trung tm ny c th dng nhng loi nhin liu nh thc nc, du xng, than v.v... H cng c th dng nhin liu nguyn t Uranium lm ra nng lng hng hu hn. o Bt dy v Ng cn v ng lc. Ng cn l nm a im pht sinh ra nm nng lng. Ng lc l nm ngun nng lng pht sinh t nm a im . Ng cn c th v vi nm nh my pht sinh ra nng lng. Cn tc l gc, nh trong cc danh t cn bn, cn c v. v... Hnh nh m ta v vi hnh nh ca mt nh my pht in. Nh my in u tin trong o Bt l Tn. Tn l nim tin. Nu c nim tin th t nhin ta c rt nhiu nng lng. Khi c mt i tng tt tin tng th t nhin ta c mt ngun nng lng tch cc. Ba i tng tin ca ta l Chn (mt ci g l Tht), Thin (mt ci g Lnh) v M (mt ci g p). Tht c ngha l khng phi gi, v o c c khi l gi! Ban u ta c th tin vo o c gi, nhng sau mt thi gian ci thn tng n , n rt xung v lc nim tin trong ta tan bin. Lm vo tnh trng ny l v ta nhn gi lm chn, nhn c lm thin, nhn lm m. Tt c v ta v minh! Khi nim tin khng c thp sng bi tr tu
91

th n d b tan v, v t ch tin tng, ta c th lm vo trng thi nghi ng. Khi nng lng ca nghi ng pht sinh trong tm thc, ta s u oi, r ri, ht mun lm g na! Do theo gio l o Bt, mi nim tin phi c lm bng cht liu ca tr tu. Tin m khng qun chiu th nim tin rt nguy him. Bt dy Tn ta m khng hiu ta tc l bi bng ta. Do u m c nim tin? Do ci hiu, v vy nh my nng lng th hai trong o Bt l nh my Tu. Tu l ci thy ca hiu. Nng lng ca nim tin (Tn) c ch to t ngun nng lng ca tr tu. C qun chiu ta mi thy r c s tht. Thy r c s tht th ta mi c th xa la nhng ci gi ngy trang bng v chn, nhng iu c ngy trang bng v thin, v nhng vic xu xa ngy trang bng v tt p. Lc nim tin s c gi l Chnh Tn. Mun c tr tu, tc l mun c ci thy su sc (deep insights), ta phi bit nhn. Nhn cho su sc tc l qun chiu bng nng lng ca chnh nim. V vy nh my pht sinh nng lng th ba trong o Bt l nh my Nim. Trung tm tu hc l ni cung cp vt liu to ra nh my Nim. Ti cc trung tm tu hc, ta c dy nhiu phng thc thit lp nh my bin ch mt loi nng lng tch cc gi l nng lng Chnh Nim. y l mt th nng lng rt cn thit chng ta c th nhn su v thy c s tht tim tng trong s sng. Khi bit n cm trong chnh nim, bit ra ni trong chnh nim, bit i, ng, nm, ngi, lm vic v th trong chnh nim th tm ca ta hng v mt pha, n tp trung, khng b tn lon. Trng thi gi l nh (Concentration). nh l nh my nng lng th t trong o Bt. Ngi khng c nh th khng lm c g c. Mun gii quyt mt vn cho ring mnh hoc cho i chng m khng c nh th khng i ti kt qu no. Khi son mt bi ging hay thc tp qun chiu tm s tht ca mt vn , ta phi c nh tm. V vy nh my nh rt cn thit, nu khng c nh my nh th khng bao gi ta c tu c. Nu khng tp trung th lm sao thy c gii php, tm c s tht?
92

Khi c bn ngun nng lng k trn, i sng ca ta l mt i sng tinh chuyn, khng u oi, khng b rc. Nu ta u oi, r ri, khng c nim vui, khng thit sng l v ta khng c nng lng tinh chuyn. l nh my th nm trong o Bt, nh my Tn. Tn tc l s sing nng, s chuyn cn. Nm nh my gi l nm cn. Cn y l nh my pht sinh ra nng lng. Vi nm nh my , khi chng bt u hot ng th chng pht sinh ra nm loi nng lng gi l nm lc. V vy ng cn cng l Tn, Tn, Nim, nh, Tu m ng lc cng l Tn, Tn, Nim, nh, Tu. Cn tc l hnh thc ca nh my, nhng trang b ca nh my. Lc l nng lc pht xut t s vn hnh ca cc nh my . Ngy xa khi mi hc ti thng thc mc: c nm cn Tn, Tn, Nim, nh, Tu ti sao cn phi c nm lc na? Lc ti cha hiu nm cn l nm nh my, v nm lc l nm loi nng lng do nm nh my pht xut v bin ch ra. Nu trong thn v tm ta khng c nng lng, hoc nng lng yu t, ta phi bit xt tm trong nm nh my , xem nhng b phn no b h hng lp tc tm cch cha tr. Xem xt v cha tr thng xuyn mi ng l i sng tu tp tinh chuyn. TNH TNG TC MU NHIM CA CC CHNG T Nu nm nh my ch to nng lng ton ho th chng s pht sinh ra nm ngun nng lng rt cn thit cho s tu tp v chng ng ca ta. Bt dy tm ta c hai phn: tng thc v thc. Tng thc l ni cha tt c cc ht ging ca nng lng. thc l ni cc ht ging biu hin, m hoa, kt tri. C nhng iu m khi nhn vo vng thc ta khng thy, nn ta qu quyt ta khng c iu . Thc ta iu c trong tm ta, n nm trong tng thc di dng nhng ht ging, v cha pht hin ra m thi. Nu trang b y phng tin v chm bn cc ht ging ny, chng s pht sinh ra nhng nng lng trn vng thc. V d khi qu v ni: By gi ti khng gin ai ht. iu ng. By gi c ai mt ta tai, c ai sn si la mng ai u m c ngi
93

gin phi khng? Tht ra th ci gin ch khng c mt trn phn thc, nhng n vn c mt di phn tng thc. Chng ta ai cng u ang c ci gin trong lng, nhng n ang trong trng thi ht ging v ang ng yn trong tng thc ca ta. Ngi tu hc, phi khn ngoan, phi bit li dng lc nhng ht ging tiu cc ang ng yn lo vun bn gieo trng nhng ht ging tch cc. Thin sinh ru hi kt l mt bi thc tp ru ng cc ht ging tiu cc. Ni kt l nhng nim au, ni kh, trong lng ta. Nu ru cho chng ng th ta s rnh rang cy ba, gieo trng, ti tm nhng ht ging tt. ng ngh rng khi ly ht nhng ht ging xu xa ri th ta mi c th tu c. Nu nhng ht ging xu c ly ra ht ri th ta l ton m, v l ton m th c g sai u m phi sa, phi tu na?! Ht ging ca nghi ng cng c trong tt c chng ta. Nu ta khng tu tp Tn, Tn, Nim, nh, v Tu th ht ging nghi ng s pht sinh, n s bao trm ht c con ngi ta, v nng lng tiu cc s lm tiu mn i ta. N s lm cho ta kh, v nhng ngi chung quanh ta cng s kh theo. Khi mt ngi c nim tin, tin vo mt iu tht lnh, tht p th t nhin i mt ngi sng long lanh, v ngi c rt nhiu nng lng. Ngi sng c nh tm, c chnh nim v c s hiu bit. Tu hc l cy ba mnh t tng thc v gieo vo nhng ht ging tt, ti tm v gieo vo nhng ht ging tt, ti tm chng ny mm ri mc thnh cy trn phn thc. Khi mc, nhng cy s m hoa, kt tri ri tr thnh nhng ht ging lnh cng loi v ri tr xung mnh t tm. Duy thc hc gi l Dn t qu, ngha l mt ht ging c th sanh ra nhiu ht ging c cng mt tnh cht. y l mt trong su tnh cht ca chng t. Mun mt ht ging tt pht hin trn phn thc, lm p cuc i ri gieo xung tng thc nhng ht ging tt cng loi, ta cn mt iu kin gi l i chng duyn. i l i, chng l nhng, v duyn l iu kin. i chng duyn l i nhng iu kin thun li. Ht ging no di tng thc cng cn nhng iu kin thun li mi pht hin c trn phn thc, k c ht ging chnh nim. Nhng iu kin thun li gm c iu kin tng thn, iu kin thy, iu kin thin
94

ng, iu kin php thoi, iu kin thc tp v.v... Khi ta trang b y nhng iu kin th ht ging tt tim tng di tng thc s c c hi ny mm v pht sinh, lm p cho cuc sng ca ta v gieo li nhng ht ging ng loi vo t tm, lm cho rng r mi trng sinh sng ca ta. Ngi no hc 50 bi tng duy biu chc cn nh hai tnh cht va ni ca chng t. Bt thng dy rng tt c chng sinh u c Pht tnh, tt c chng sinh u c th tr thnh nhng bc ton gic. Kinh Php Hoa c cu: Nht thit chng sinh giai hu Pht tnh, ngha l chng sinh ai cng c ht ging Bt trong mnh. Nu ht ging c y iu kin th n s pht trin. Mc ch ca tu hc l nhn thc trong ta c ht ging Bt v tm mi cch, trang b iu kin cho ht ging pht sinh v ny n. Ta c th gi ht ging l ht ging ca chnh nim, hay l ht ging ca tu gic, hoc ht ging ca chnh tn. Chng cng l mt thc ti nhng ty trng hp ta c th gi bng nhiu tn khc nhau. Trong trng ny ta gi l ht ging Nim v trong Nim c cha nh, trong nh c cha Tu, trong Tu c cha Tn, trong Tn c cha Tn. V vy Nim l ht ging ca Bt trong ta. Ta cng c th gi ht ging trong ta l nh, Tu, Tn hay Tn. Nhng cho d dng ta ly Nim lm biu tng cho ht ging Bt di tng thc. Bt l phin m ca ch Buddha. Danh t Buddha do ng t Budh m ra. Budh c ngha l thc dy, hiu bit, thc tnh, gic ng. Bit ci g ang xy ra, v bit mt cch su xa th gi l Budh. ng t Budh c hm cha tnh cht ca chnh nim. Chnh nim ngha l bit ci g ang xy ra, thy c ci g ang xy ra. V ty theo trnh thy ca mnh m ci thy su hay cn. Nhng tt c u l ci thy. Bt l ngi thy, hiu, tnh thc hon ton. Mi chng ta u c kh nng tnh thc. Ci kh nng tnh c th thc dy, c th tr thnh mt v Bt, gi l Pht tnh. Ting Phn l Buddhata. Pht tnh tc l ht ging Chnh Nim. Ta khng th ni ta khng c ht ging . Ti v chnh nim trc ht c nh ngha l thc c ci g ang xy ra trong giy pht hin ti. V d khi ti nng ci ly ln v ti bit ti ang nng ci ly ln th lc nng lng chnh nim ang c mt. Khi ung nc m ti bit ti ang
95

ung nc th lc chnh nim cng ang c mt. Nng lng ca chnh nim c mt trong khi ti nng ly ln, v nng lng ca chnh nim c mt trong khi ti ang ung nc. V vy khng th ni ta khng c Pht tnh. Ti v s c mt ca chnh nim chng minh rng ta c ht ging chnh nim trong tng thc ca ta. Cu cho hi Sen bp xin tng ngi, mt v Bt tng lai" n ch c ngha l Nhn thy ci ht ging Pht tnh ni anh, ti xin thn knh cho anh. Khi ni mt v Bt tng lai" l mnh ni ti ci Pht tnh . CC HT GING V GI TRONG TNG THC Ta c mc cm thp km v thng ngh rng mnh ch c th l chng sinh thi, khng th no thnh Bt c. l v ta khng cng nhn ht ging Bt trong ta. Mt trong ba mc cm m Kinh Samiddhi cp ti l mc cm t ti, ni r ra l mc cm cho rng mnh ch c th l chng sinh thi. Tht ra trong chng ta ai cng u c ht ging Bt, tc l c kh nng tnh thnh Pht. Kh nng tnh thnh Pht l danh t mi, trong qu kh ta gi l Pht tnh. Du sng trong tht nim 24 ting mi ngy v chnh nim khng bao gi c mt trn vng thc, nhng trong tm ta lc no chnh nim cng nm trong tng thc di dng mt ht ging. Ci kho tng ta thng i kim n nm ngay trong tm ca ta m ta khng hay! Chng ta ai cng ngh rng mnh ch l ngi bn cng, sut i i cu xin mt cht tnh thng, mt cht hiu bit, mt cht gic ng ca Bt, cn chnh ta th khng c g c. V vy m Bt ni Kinh Php Hoa gip ta nh tan mc cm thp km . Kinh dy rng trong tm ta c kho tng ca gic ng, hiu bit, thng yu v hnh phc, ng tm kim u xa: Hi ngi giu sang bc nht, Tha phng cu thc xa nay, Hy thi lm thn cng t, V y tip nhn gia ti.
96

Ngy xa c mt v B Tt v thy c ci Pht tnh trong mi ngi l mt s tht nn Ngi pht mt hnh nguyn rt ln. Ngi thng lm mt vic rt bnh thng v v cng vic m Ngi thng b ngi ta la ry, xua ui nhng khng bao gi Ngi mt nim tin. Ngi tn l Thng Bt Khinh. Thng Bt Khinh l ngha l ti khng dm khinh ai c, ti v ti bit mi ngi u c kh nng tnh thnh Pht. Gp bt c ngi no, ln cng nh b, c a v hay khng c a v. Ngi u ci xung rt thp v ni rng Ti khng dm khinh bn u, bn l mt v Bt tng lai, bn c kh nng tnh thnh Bt". C ngi nghe ni vy rt ly lm sung sng, c c nim tin, nhng cng c ngi khi nghe h ngh rng anh ny ch nho mnh, thnh ra h ly ling, ly gy nh ui Ngi. Tuy vy Ngi khng bao gi thi ch, sut i ch mang ci hnh nguyn nhc cho mi ngi bit rng h c mt kho chu bu bn trong, ng b i m ung. Mt ht ging khc c lin h mt thit vi ht ging Pht tnh l kh nng tnh yu thng, hay kh nng thng yu. Lm khi ta c cm tng ta khng thng c ai c. Trong tnh trng chn nn, r ri , ta thy mnh khng cn l g v khng c mt gi tr ti thiu no ht! Khng thng c ai l v ta khng thng c chnh bn thn ca ta, do ta thng i n kt lun trong ti khng c tnh thng. iu c th ng trong phm vi thc, nhng ng trong chiu su ca tng thc th n khng ng. V trong ta ai cng c ht ging gi l ht ging thng yu, tc ht ging t v ht ging bi. Bt c lm bng cht liu ca tnh thc, ca chnh nim, nhng Bt cng c lm bng cht liu ca thng yu, ca t, ca bi. Chnh nim v thng yu l hai b mt ca cng mt thc ti. Hiu bit v thng yu cng cng l mt thc ti. H c hiu bit th c th thng yu c, ngc li khi thng yu ch thc th lng thng yu c lm bng cht liu ca s hiu bit. Tng t nh vy, nim tin m ta gi l Chnh Tn cng c lm bng cht liu ca s hiu bit. V vy khi nghi ng ci kh nng thng yu trong ta, ta phi nh li Bt dy: Trong ta ai cng c ht ging thng yu c. Mch nc thng yu cha phun ln c l v ta cha bit o ging. Ta hy t o ging bng
97

nhng nng lng ca tinh tn, ca chnh nim, ca chnh nh, ca chnh tn. Khi thy mt ngi bn tu khng t thng mnh v khng thng c nhng ngi chung quanh, ta ng nn. Ta nn ngh ngi ang vo tnh trng kh khn, nu c gip, mai klia h c th tip xc v ti tm ht ging thong yu trong ngi, lc ht ging thng yu s ny mm, m hoa v h c th mm ci. L bn tu, mnh c bn phn phi qun chiu, khng phi ch trong tm thc ca ngi mnh m cn phi qun chiu ni tm thc ngi khc na. Bt dy qun chiu trong t tm mnh v qun chiu trong tm ca ngi khc ngha l nh vy. Kinh Nim X lun lun nhc li iu ny. Nu c vn ling ca hiu bit, ca thng yu th ta nn lm cng vic gip bn tu ca ta tip xc, vun bn, ti tm ht ging tt mt mai ngi c th mm ci nhn ra rng mnh cng c kh nng thng yu, v ci mc cm mnh khng ra g, mnh bt lc s tan bin i. Mt kh nng tnh na l kh nng tnh hnh phc (La capacit dtre heureux), mt kh nng rt qu gi trong i sng hng ngy. Ngi c kh nng hnh phc th sng trong iu kin no cng c th c hnh phc, rt l mu nhim. c sng chung vi mt ngi nh vy l ta c phc lm. Khi lm vo tnh trng kh khn, ngi c kh nng hnh phc thng c kh nng to ra nh sng cng nim vui cho mnh v cho ngi chung quanh. Nu i vo a ngc ngi s lm cho a ngc sng ln, lm cho ting ci vang ln ni a ngc. Nhng ngi nh vy c tht. B Tt a Tng l mt ngi chuyn i vo nhng ch ti tm nht, kh au nht lm cho nh sng v ting ci c mt nhng ni . Nu khng tu tp pht trin ht ging ca hnh phc, khng dy cng vun xi kh nng tnh hnh phc trong ta, th lm sao ta lm c iu , lm sao ta i vo c nhng ni tm ti nh vy cu gip ngi? Kh nng tnh hnh phc l mt cht liu to ngun vui cho mi ngi. Nu trong i chng c mt ngi m trong hon cnh no cng ci c, vui c v cng khng mt nim tin, th i chng c hng ri, hung h khi trong i chng c c nhiu ngi nh vy? Th hi ta c phi l mt ngi nh vy hay khng? Mi nhn vo vng thc, ta hi nghi
98

ng ci kh nng ca mnh. Nhng nh vy l ta mang ci mc cm th ba, mc cm thua km. Ta phi theo gng B Tt a Tng, B Tt Thng Bt Khinh, nhn su vo tng thc v cng nhn cc kh nng tnh ca ta, cng nhn ta c th c hnh phc c. Mun d dng c hnh phc, trong i sng hng ngy ta phi tu tp v pht trin ci h tnh ca mnh. Ting Phn l Muditat, ngha l kh nng trong trng hp no cng vui ci c c. Ai trong chng ta m li khng c kinh nghim v ra chn? Lc mi ngh n, ta thng c cm tng ra chn khng phi l nim vui m l mt cc hnh, mt dirty work ni theo ting Anh, Nhng khi xn hai tay o ln v nc lnh, nc nng chy ra, bt x bng bt u xut hin, th ta c th tm c hnh phc trong lc ra chn. Chng ta ai cng i qua con ng y ri. Trc khi ra chn th thy khc nhng trong khi ra chn th thy thy ra chn u c kh nh mnh tng? Nu c tu tp, bit th bit mm ci trong khi ra chn, th ra chn c th l giy pht tuyt diu. Qu v tng hi mn. Trc khi hi mn mnh c th than Tri, li bt hi mn na!. Nhng khi xung ti vn mn cng vi nhng ngi bn ca mnh trong c thy X Li Pht, th mnh thy hi mn cng vui qu chng. Hi mn cng c th l mt c hi, mt mi trng ti tm ht ging hnh phc. Tng chng Lng Mai ai cng u c kinh nghim ny ht. Tt c u ty thuc vo cch ta tip x vi hon cnh. Nu c kh nng hnh phc th trong iu kin no ta cng c th to dng c hnh phc cho ta v cho nhng ngi chung quanh. Ngc li, nu khng tu tp v c ngh rng hon cnh ny khng to c nim vui cho ta, ta phi i kim mt hon cnh khc, th ta lun lun lm tng thn cng t, lm thn ca mt c hn lang thang. Vy th hon cnh no l hon cnh l tng ca ta? Tht ra thay v thc mc nh vy, ta phi t hi: Ta c kh nng c hnh phc hay khng? Nu c th trong hon cnh no ta cng to c hnh phc c. Sng ti y ta cng thy vui, c hay M cng vy, m Vit Nam ta cng tm c hnh phc nh thng. Sng u ta cng c hnh phc, l nh trong khi tu tp ta cm r c trong giy pht hin ti, v ly
99

tt c nhng iu kin trong giy pht hin ti lm nn tng cho s sng, cho nim vui ca ta. Tri nng ta vui, tri ma ta cng thy hnh phc. Tri ma l mt trong nhng yu t khng th thiu trn qu hng ch thc ca ti. Nu sanh qua nc Bt A Di m khng c tri ma th thi s thy thiu thn v cng, ti s thy rng ci tnh ca Ngi cha c ton ho v th no ti cng nn n Bt A Di cho ma mi ngy mt ln, cho nng mi ngy mt ln, cho ci Bt A Di c cy chanh, cy kh, cy mn, cy trc, cy o ... Tuy nhin, mnh u cn phi i u? u cn du lch v tng lai hay qu kh mi c nhng iu . Nhng ci thuc v qu hng ch thc ca ta n ang c mt ngay y v trong gi pht ny, ch v ta khng c kh nng tip xc vi nhng iu kin hnh phc, ch v ta ang lm thn cng t, ang lm ngi hnh kht, ch v ta khng c kh nng an tr trong hin ti cho nn ta cha thy thoi mi thi. Vy th kh nng tnh thng yu (cn gi l tnh nh trong Pht tnh), kh nng tnh hnh phc, kh nng tnh hiu u c trong ta di hnh thi ca nhng ht ging. Tu tp l cy ba, ti tm, vun bn, cho nhng kh nng tnh ny mm, n hoa, kt tri sau nhng ht ging ca hnh phc, ca hiu bit, ca thng yu s ro ro ri xung tng thc v s mc mm, ln canh xanh tt tr li. Khi i trong mt khu vn khng c chm sc, ta c th gp mt bng hng rt ti p, v ta mun hi bng hng . Tuy vy mun hi bng hng, ta phi bc qua m gai vng! Thng th trong khu vn hoang, bng hng n nhng nhng bi gai cng mc y. Khng th v gai m ta khng hi c bng hng. Mun hi hoa, ta tm cch r cnh gai cho ng vng o, hay ly gy n xung bc ti c d dng. Trong i sng tu tp hng ngy cng vy,ta ng ni rng v c chng ngi nn ta khng th c hnh phc. Tht ra l v trong tm ta cn gin hn, cn bun, nn ta khng th hng c ci hnh phc m ng l ta c hng. Ta phi bit x l cn gin, ni bun ng nh mt a hoa ti thm v nim an lc trong i sng hng ngy. Ch cn kho lo mt cht l ta s hi c bng hoa ti thm cho ta,v c cho nhng ngi chung quanh ta na.
100

Phi bit rng nhng lc ni kt v nim au ca ta ng yn, th l thi gian thun li nht cho s tu tp nhng ht ging tt, nhng nim vui c c hi m hoa, kt tri, nhng ht ging ca chng ri tr li trong ming t tm ca ta. Nu i cho n khi nim au, ni kh o o ni ln, xm chim c vng thc ca ta th lc tu tp kh hn nhiu. V vy Lng Mai ta c bi Thin sinh ru ni kt: Ng i ni kt mng lung, cho hi th my tng vo ra, Sm khuya gieo ht t ha, Mai ny lng t n hoa cho i, Ng i ni kt ta i, Ngy mai chuyn ha cho i thng nhau. ng ly c l ta c nim au m khng tu tp by gi. Ta phi hi a hoa hng ti thm ngay ngy hm nay. TIP XC VI HIN TI L TIP XC VI HNH PHC Ngy xa lc Bt sp nhp dit, thy A Nan rt au bun. Thy vng thy A Nan nn Bt hi, cc thy mi bch cho Bt bit thy A Nan ang ng khc sau mt gc cy. Bt lin ku thy A Nan n v an i rng: Nu ch Bt qu kh c nhng th gi gii, th h cng ch gii bng thy A Nan m thi. Thy A Nan lo cho Bt ht lng. Kinh Du Hnh v Kinh Nit Bn c ghi li nhng cu Bt khen thy. Tuy nhin, trong nhng kinh khc, ta thy thnh thong thy A Nan cng c Bt nhc nh l ng c lo chuyn th gi qu m qun nhng iu mu nhim ang xy ra chung quanh mnh. Di mt ca ngi th gi th ch c Thy thi, cn tt c nhng chuyn khc u nh khng c. Nh vy cha phi l th gi gii. Bng chng l Bt thng nhc thy A Nan nhn v sng vi nhng ci mu nhim ang xy ra trong giy pht hin ti. Trong kinh c rt nhiu cu nhc nh ca Bt: - Ny thy A Nan, thy c thy nhng tha rung tri di di chn i, nhng cnh ng la chn vng, tri tn chn tri, p mu nhim nh th no khng? - p lm, p lm, tha c Th Tn.
101

Nu Bt khng nhc th thy u c thy! Ri Bt li ni: - Ci o Tng Gi L ca cc thy nu may theo kiu ca nhng m rung ny th chc p lm. - D v con bn vi my s huynh, ch cch may o Tng Gi L theo m thc ca nhng m rung . C lc Bt li hi: - Thy A Nan thy c thy ni Linh Thu p khng? - Bch c Th Tn p lm! n nm thy tr an c ln cui thnh ph Vaisali, Bt ni: - Thnh ph Vaisali p qu h thy A Nan? - D bch c Th Tn p lm. - Ci n ny p khng? - D p lm. - Ci n kia cng p phi khng? - Da bch c Th Tn cng p lm. Khi ti vng c sui nc nng, Bt cng khen v thy A Nan cng nh nhng vng c sui nc nng l rt p. c Th Tn lun lun nhc nh nh vy v Ngi thy thy A Nan mi lo cho Bt m qun hi nhng bng hoa ti thm trong i sng hng ngy. Ti Lng Mai nhng v tng lm th gi cho thy, chc thy thy hc c rt k bi hc ny ca Bt. Khi no thy thy ngi sao mai lp lnh trn nn tri th thy ni Con! Con c thy ngi sao mai lp lnh kia khng? Hay Con c thy hong hn rc r hay khng? v lun lun thy nhc nh vy. l mt s thc tp. Ta phi sng nh th no nhng ht ging ca hnh phc c ti tm trong ta. Khi c tip xc vi hnh phc m ta c kh nng tip nhn
102

c hnh phc th ta mi c th gip c s em, s ch, s anh v sau ny, hc tr ca ta. Ci gi l La culture de l joie, La culture du bonheur, tu tp hnh phc, tu tp nim vui, tu tp thng yu. Mnh ch c th lm c nhng iu khi mnh c ci nng lng gi l chnh nim. Nu khng c chnh nim th lm sao thy c ni Linh Thu p? lm sao thy c tri ma l p? lm sao nhn ra ma l mt phn phi c ca qu hng ch thc ca ta, v lm sao thy chnh ta ang trong qu hng ch thc, khng cn phi i tm u c? Th vo ti bit l tri ang ma, th ra ti mm ci vi ma, th vo ti bit ma l mt phn phi c ca qu hng ch thc ca ti, th ra ti mm ci vi qu hng ca ti hin ang c mt. Ci thin ng mnh ngh rng mt, ai s gip mnh khi phc c n? Chnh nim! Chnh nim c th gip khi phc li ci qu hng mnh nh mt. Mun pht ra ci nng lng chnh nim , chng ta cn c mt bu khng kh, mt mi trng tu tp cng vi tng thn. NGI CHO YN, NG CHO VNG Chng ta thng c khuynh hng mun i tm hnh phc v ph nhn, chi t ci qu hng ang c trong hin ti v ngh rng hin ti ch l kh au. Ta ngh hnh phc ch c th c c trong tng lai v qu hng ch thc ch c mt trong qu kh m by gi th mt ri! Ci khuynh hng trn chy v chi t tr thnh mt tp kh, nn by gi ta khng ng yn, khng ngi yn c na, ta ch c th chy thi! Ngi Vit thng ni ngi nh ngi trn ng la! l v ta mt ci kh nng gi yn, ci kh nng an ta. Xin mi s huynh an ta, ngha l mi anh ngi xung trn mt a sen, ng ngi nh ngi trn mt ng la. Ngi khng tu tp khng tu tp th khng c kh nng ngi yn. An ta c ngha l ngi yn v ngi yn an lc th l ngi trn mt a sen. Du ngi trn mt tng , di mt gc cy, hay trn mt i c, nu ta bit an ta th ch ngi s bin thnh mt a lin hoa. Ta thng v Bt ngi trn
103

a sen l v Bt bit an ta. Bt ngi u cng l ngi trn a hoa sen l v Ngi am tng ngh thut an ta. Khi v ti qu hng l ta tr v ni ta thng yu nht, thoi mi nht, th ta cn phi i tm g na? Gia nh Pht t Vit Nam c bi ht Knh mn Thy, trong c mt cu rt ng: Hm nay Thy v y, Chng con xin knh cho Thy, Trong gi pht vui ny, Chng con bit lm g y? Thng thy v c gp thy th mnh ngi yn, an ta vi thy l chuyn phi lm. Ci g m thng mn nht, iu g khin ta cm thy thoi mi nht, khi t ri th ta u cn lm g na? Ti sao gp c ngi mnh thng, ti c ch ta coi l qu hng m cn phi lng xng khng bit lm g y? V vy ti ngh vi cc chu sa cu ny li l: Trong gi pht vui ny, Chng con quyt lng ngi y. Ngi Vit c nhiu cu rt hay din t nhng ngi khng c kh nng i ng, nm, ngi yn n. V nh trong truyn Kiu: Vy nn nhng chn thong dong, khng yn n, ngi khng vng vng, Ma a li, qu dn ng, Li tm nhng chn on trng m i. nhng ch thong dong nh mi cha, nh ti Lng Mai, xm Thng, xm H, m mnh vn khng an tr c, th ng l ta b ma qu n xi i v nhng no ng tm ti, nhng no to nn trng hung au bun t rut. Nhng no ng do u m c? Chnh l do nhng tp kh nm xa, v tp kh l ma, l qu. Mt cu v von khc l Nh bt cc b vo a! Con cc sng m t ln ci a th n ngi yn c bao lu? Nu
104

ta ngi khng yn, i khng vng ngay ti nhng ni ng l ta phi c an lc, th l nhng nng lng tiu cc ca tp kh, nhng nng lng pht sinh t t tng ta nh mt qu hng, nh mt thin ng, v t tng rng qu hng y ch c trong qu kh hoc trong tng lai. Nu chuyn tm v khn kho tu tp, ta c th to c, khi phc li c ci qu hng y ngay by gi v y. I CHO THNH THI Gii bnh dn m t nhng ngi khng th i mt cch thong th, thnh thi bng nhng cu rt hay nh chn i khng dnh t, chy nh ch p la. i m chn khng dnh t l i m khng bit mnh i, l i nh ma i, cn ch m p phi la th n chy cung qut, va chy va ku la, tm thn tn lon! Ci kh nng c th tm ra qu hng, an tr trong qu hng, hi c bng hng trong qu hng, nghe c ting ma trn qu hng l mt ht ging tch cc. Ci tp kh trn chy, lm thn cng t l mt loi nng lng tiu cc. Nh tu tp chnh nim, mi khi ht ging tiu cc ny pht hin, ta nhn din c n, mm ci vi n v ni bit ri, ta bit ngi ri. Ngay giy pht ta nhn thc c ci tp kh , th n khng cn lm g c ta na, t nhin ta an tr c lin trong chnh nim. C rt nhiu kinh cp n vic ma vng xut hin trong thi gian Bt ngi di ci B , nhng mi ln ma vng xut hin, Bt bit l ma vng v Ngi ni Ta bit ngi l ma vng, th ma vng vi vng bin i. Nhng bc tu hnh thm hu h c kh nng ngi yn, ngi yn trong bt c hon cnh no. Ha Thng Thch Qung c l mt in hnh, Ngi ngi yn trn ta sen gia ng Phan nh Hng trong khi la bc chy, thiu t nhc thn ca Ngi. l mt hnh nh c th dng cc t ci kh nng an tr trong hin ti ca mt con ngi. V vy m ta gi Ngi l B Tt Qung c. Kinh Samiddhi dy ta nhng phng php tu tp tn hng c ngun hnh phc c ngay trong giy pht hin ti. Kinh cng dy ta ng chy trn, ng la b qu hng m ta ang c i tm mt qu hng, mt thin ng, mt
105

bng dng ca hnh phc vn ch l o mng m thi. Ta c th nghin cu Kinh Samiddhi rt su tm c gio l mu nhim ca Bt tim tng trong tng cu, tng ch trong Kinh. BN LNH VC CA CHNH NIM Nim c nhiu ngha. Ngha u tin l nh li. Trong cch vit ch Hn, phn trn ca ch nim l ch kim, c ngha l by gi, phn di l ch tm, tc l ci tm ca ta. Vy trc ht Nim c ngha l ci tm ca ta ngay trong lc ny. Mt iu g ta qun, by gi n tr v trong giy pht hin ti th gi l nh. V d gp li mt ngi m ta gp cch y 20 nm, v qun tn ngi y. Tuy nhin ci ht ging tn ca ngi vn cn trong tm ta, cho nn sau khi tm kim v bi xi tng thc, th ht ging ny mm v ta nh li tn ngi . gi l nim, c nim. Ni v nh, ta c nhiu th v nhiu cch nh. Chng hn ta nh nhng vic qua nh nh n nhng kh au, nhng k nim vui bun trong qu kh, v trong khi nh ta c th nh mt mnh, c th chm m trong nhng k nim kh au, hay hnh phc trong qu kh. Ci cng l nim, nhng hoi nim. Trong gio php Bt dy, nhng s nh ngh nh vy l t nim, v ta t nh mt mnh trong lc nh, nn n khng phi l chnh nim. Khi ngh ti tng lai, ta lo lng, thao thc, chm m trong tng lai th iu cng l mt loi nim, nhng n c gi l vng nim. Ngay c trong hin ti nu ta b li cun bi nhng hnh sc, nhng m thanh, tm ta khng t ch c, khng an tr c trong ci thy chn tht v thc ti, th tuy thuc hin ti, nhng n cng khng phi l chnh nim. V d khi n bnh hay c rem, ta c hnh phc trong khi n, Nhng nu qun rng n nhng th nhiu qu, s nguy hi cho thn v tm ca ta, th tuy ang sng trong hin ti, nhng ta ang khng sng trong chnh nim, m ang sng trong tht nim. Cho nn khng phi khi tip xc c vi nhng g trong hin ti, th gi l chnh nim. Tip xc m b li cun bi nhng ci trong hin ti th l t nim. Bi chnh nim cho ta thy
106

rng n c rem nhiu nh vy th nguy qu. n na ly hay mt ly m bit rng n na ly hay mt ly th khng n ni no tc l lc ta c thc tp qun n ung chng mc. Nhng n ti ly th hai m vn khng c s soi sng, th r rng ta ang b c rem n ko i. Nh vy tuy gi ang sng trong hin ti, nhng k thc ta ang b hin ti ko i, ta khng c t ch. iu gi l tht nim. Tht nim l nh mt chnh nim. Chnh nim l khng b li cun v chm m trong qu kh, khng b li cun v chm m trong tng lai, cng nh khng b li cun v chm m trong hin ti. Sng m c s tnh thc th mi gi l sng trong chnh nim. Chnh nim c bn lnh vc: lnh vc ca thn, ca th, ca tm, v ca php. Khi nhng g ang xy ra trong bn lnh vc ny m ta bit c, thy c, th gi l ta ang c chnh nim. * Khi bit nhng g xy ta torng c th ca ta, v d khi ngi, ta bit ta ngi; khi ci xung, bit ta ci xung; khi i bit ta i; khi au bng, bit ta au bng; gan yu, bit gan ta yu, th nhng ci thy v bit c gi l thn nim. Qun chiu v c th v v s vn hnh sinh l ca c th th gi l thn hnh nim. Kinh Thn Hnh Nim dy rt r v nhng php qun chiu ny. * Khi nhn din c nhng cm th ca ta nh vui, bun, d chu, kh chu, hay khng vui bun, khng d chu, khng kh chu th gi l th nim. Th l mt trong 51 tm hnh ca ta. Trong tng thc ta c 51 ht ging, gi l 51 tm hnh. Trong Nim l mt, Tht Nim l hai, Th l ba, Tng l bn, Xc l nm v.v... V Th Th c lit k ring ra nh mt i tng c bit ca Chnh nim v Th l mt tm hnh rt quan trng. * Cn 50 loi tm hnh khc c lit k vo phm tr th ba gi l Tm, cn gi l tm hnh. Khi bun, khi vui, m ta bit ta ang bun, ang vui th ci bit gi l tm nim. Qun chiu v tm t v v s vn hnh tm l gi l tm hnh nim.
107

* Lnh vc th t l Php, tc l nhng i tng ca tm hnh. C tt c l 51 tm hnh. Mi tm hnh u c i tng ring ca n, ngha l ta cng c 51 php. V d gin l mt tm hnh. Gin c i tng ca gin, gin ai hay gin iu g? Nh vy ai hay iu g l Php. Nim cng vy. Nim l nh. Nh th phi nh ai hay l nh ci g. Ai hay ci g l i tng ca Nim. Ta phi nm cho vng nhng iu ny. d hiu ta dng hnh v mt tri qut c nm mi. Tri qut ny c th em v vi nm yu t lm ra con ngi (nm un). Mi u l Sc, ngha l thn ca ta. Mi th hai l Th, tc l nhng cm th ca ta (d chu, kh chu, v trung tn). Mi th ba l Tng (tri gic cng l mt trong 51 tm hnh). Mi th t l hnh, c ngha l tm hnh, ting Php l Formations mentales, ting Anh l Mental formations, n gm 49 tm hnh trn tng s 51 tm hnh. Tuy hai tm hnh k trn (Th v Tng) cng thuc v phm tr th t, nhng v chng quan trng qu, nn Bt lit ring thnh mt dng hin tng qun chiu, v 49 tm hnh cn li th gom vo mt mi v gi chung l hnh. Mi th nm l Thc, thc y l tng thc, n cha ng tt c nhng ht ging ca 51 tm hnh. V vy tng thc c v vi nh kho, cn thc c xem nh phng khch. Trong nh kho chng ta cha rt nhiu c. Th, Tng v Hnh thng xut hin trong phng khch. Khi ta bun, vui, thng, ght nh, qun v.v... th tt c nhng tm hnh pht hin trn thuc. Khi khng c mt trong phng khch, chng nm ngh tng thc di dng nhng ht ging. V vy y c ngha l tng thc, v th, tng, hnh l ni dung ca thc. Thng trong phng khch ch c mt ngi khch, nhng i khi cng c hai, ba ngi ti thm cng lt. Tuy vy khng khi no c 51 ngi khch tm hnh cng vo ngi mt ln trong . L do l khi gin thng ta khng thng, khi thong thng ta khng gin, khi qun ta khng nh, kh nh ta khng qun. iu c ngha l trong khch ta thng ch c mt chng khch thi. Chng c th lm cho phng khch vui hn hay tan nt hoc ngn ngang l ty vo bn cht ca chng khch .
108

Khi mt ngi khch d thng, mt ngi khch c hnh phc ti thm th ta c hnh phc, v vy m ta nn tm cch gi ngi li, ta cu cho tri ma ngi ng v, (V v kim ta nng lu khch). Ngc li nu l mi mt ngi khch khng d thng vo nh, ta phi bit cch lm cho ngi ng to ra khung cnh su au, u m. Mt trong nhng phng php trnh kh khn l ta nn tnh to mi thm mt ngi bn bit tip khch, Ngi bn Chnh Nim ti soi sng, v v v chm sc ngi bn kia. Cng nh khi a con khc th b m d ang di bp cng chy ln m ly con. V vy mi khi ta bun chn, gin ght ta phi mi ngi bn chnh nim ln m ly ci bun, ci gin, ci ght, ci chn m an i, chuyn ha chng. Tu tp ngha l lun lun mi chnh nim ln thc c ai ang trong phng khch, v phi tip x nh th no cho ci phng khch ca ta n p, n vui hu ta lun lun c hnh phc. Cng cng trong mc ch m ta nim Bt. Nim Bt l g? Nim Bt, nim Php, nim Tng tc l chnh nim! V bit phng khch ca ta cn c nhng ngi khch qu nh vy nn ta nim Bt tc ta mi ngi khch c gi tr bc nht vo trong phng khch ca ta. Ti v ta bit rng nu ngi ngi li lu trong phng khch ca ta th c li lm. Mi pht c mt, ngi s gieo vo tng thc ca ta v s ht ging thng yu, hiu bit. Cho nn nim Bt tc l mi vo phng khch ca ta mt ngi khch hay nht p nht, hin nht, d thng nht ta c li lc. BN NGHA CA NIM Nh ni trn, trc ht nim c ngha l nh. Nim l mt trong 51 tm hnh v c gi l Tm s Nim. Tm s nim c th l nim.

109

K n, nim cn c ngha l chnh nim, n tng ng vi c Bt tim ti trong ta. y chnh l Pht tnh trong ta, v l mt trong nm lc. Ngha th ba ca nim l khong thi gian ngn nht, nh st na. V d trong Vn Cnh Sch Qui Sn c cu: Nim nim tn tc, ngha l st na ny ni theo st na kia, thi gian i qua rt mau. Chuyn tc tc th lai sinh, thay mt hi th l i sang i mi ri, H ni yn din khng qu, v vy khng nn chn ch cho thi gian tri qua. Trong mi nim c th c nhng cm th, nhiu tri gic. Thnh ra nim cn c ngha l khong thi gian cha ng nhng cm th, nhng tri gic. Th t, nim cn c ngha l t nim. T nim tc l tri gic sai lm. Ngha ny mi pht sanh, khng phi c t thi Bt cn ti th. Vo i ng, trong khi Thin Tng rt hng thnh, c hai thy tn l V Tng v V Tr. Thy V Tng Cha Tnh Chng (Tnh Chng T), v thy V Tr
110

 Cha Bo ng, hai thy cc lc tuyn dng gio l gi l V Nim. T trong Thin Mn ch v nim tr thnh mt danh t rt l quan trng. V nim tc l v vng nim, ngha l khng c vng nim. Vng c ngha l sai lm. ng l phi ni l v vng tng v vng tng l tri gic sai lm, nhng cc thy dng ch v vng nim, cho nn to ra nhng lm ln cho con chu v sau. V d c ngi ni rng tu thin cao ri th khng cn chnh nim na, ti v chnh nim cng vn l nim! iu chng t ngi khng bit ch nim dng trong Thin hc l khng cng ngha vi ch nim trong danh t chnh nim. Chnh nim l tt c vn ling ca Bt, chnh nim l s tnh thc. N khng phi l khi nim, n khng phi l vng nim. Khng c chnh nim th khng c s tnh thc, cho nn khi ni chnh nim cng l nim, l khng phn bit c s khc nhau gia chnh nim v vng nim. Nh vy ta c hai danh t: Tng v Nim. Tng l mt tri gic, ting Php l con cept hay l ide, ngha l ci nim ca chng ta. C l s lm ln cng t ch m ra. V d bn Nht Bn c ngn Ni Ph s (Mount Fuji). Ni
111

Ph s rt cao v nh ni c tuyt ph quanh nm. Nu cha ti th ci t thn, ci chn nh ca ni Ph s ra sao ta s khng bit. Nu ti ri ta cng ch bit mt phn no v ni Ph s thi, ch khng th no ta c mt ci thy, mt tri gic hon ton v ni Ph s c. Lng Mai cng vy. Nu ti thm Lng mt ngy ta cng c th c nim v Lng Mai, nhng ci nim khng phi l Lng Mai tht s, v n rt khc vi thc ti ca Lng Mai. Chng ta tng nghe ni ti ni Ph s. Thy Nht Hnh leo ni Ph s, nhng ci nim ca Thy khc hn ci nim v ni Ph s ca S ch V Ngi. Thy Nht Hnh bit rt r rng, tuy thy leo ln ni Ph s, nhng ci bit v ni Ph s ca thy n vn cn l mt nim, n cha phi l ni Ph s t thn, cha phi l chn nh ca ni Ph s. V vy cho nn ci nim, ci tri gic ca ta v mt thc ti, khng phi l thc ti . Nu b kt vo trong nhng tri gic, nhng nim th ta nh mt thc ti. Tu hc l phi vt thot nhng nim. V vy mi c gio l v nim, ngha l phi vt thng ht tt c nhng nim v thc ti, th ta mi t ti chn nh. Cho nn V Nim l gio ngha Thin Tng rt trng yu t i
112

ng cho n by gi. Ni ti Thin tc l ni ti gio l V Nim. Trong cun No Vo Thin Hc ti cng c ni v gio l V Nim, m ti dch l The non-conception way (Con ng V Nim). nim ca con mt v ci bn ny n khc vi nim v ci bn ca con ngi. Con mt c th cho ci bn ny l kho thc phm, nhng i vi con ngi th ci bn ny l mt ni c th bnh bng hay bnh tr. V vy, nim khng phi l thc ti, nu mnh c khng khng cho nim l thc ti th mnh b kt vo nim v mnh khng bao gi c th t ti ci chn nh ca vn php c. Cho nn con ng ca Thin Tng l con ng V Nim, con ng dit tr tt c nhng nim trong tm ta. V nim y c ngha l v vng nim, ti v ci nim ca mnh d c chnh xc hn ci nim ca ngi khc, n vn cha cht mt phn tnh cch do tng do vng bn trong n. V d ta d nhn ra dy l si dy ch khng phi l con rn, tc l ta xa bt rt nhiu o vng trong tm ri. Tuy vy ta vn cn nhng si m i vi si dy ; Khng bit si y lm bng cht g, ai ? V ta tng si dy l mt thc th c
113

lp i vi nhng hin tng khc. Ni r ra, du ta cn thn bao nhiu i chng na, th trong ci nim, ci tri gic ca ta v mt thc ti vn cn nhng yu t sai lm. V vy kho cu v thc ti m cn c vo nim th khng bao gi c th t ti chn nh ca thc ti c, phi i theo con ng v nim, tc l con ng vt thot c tng phn bit. i vi ti, gio l ny tuy thm su nhng c tnh cch l thuyt, khng thc dng lm, v cn c th nguy him cho ngi hnh tr. Nh vy, theo nh ngha ca gio l ny, v nim tc l v vng nim, ch khng c ngha l v chnh nim (v chnh nh chnh nim nn ta mi bit c iu l vng nim). Khi mt iu g chnh m ta bit l chnh, mt ci g vng m ta bit l vng, th l chnh nim. Tuy vy, trong truyn thng thin ny, hnh gi thng c nhn thc ht sc sai lm; h phn bit vng nim v nhng ci khng phi l vng nim. S sai lm bt ngun t ch h cho rng nhng ci khng vng nim cng c th l vng nim. V d khi ang ngi thin m ta ngh ti ti h tiu th n l vng nim. C phi vy khng? ang ngi thin, ang th, vo, ra, su,
114

chm, ti sao li ngh ti h tiu? Vy th ngh n h tiu trong lc ny l vng nim. Nhng khi ta a chnh nim v v ni rng: ti ang th vo, ti bit ti ang ngh ti h tiu, th t nhin ci nim tr thnh chnh nim. Ngh ti h tiu v bit rng mnh ang ngh ti h tiu l chnh nim ri. Thnh ra ci vng, ci chn khng khng phi l nhng thc ti khch quan, m l nhng thc ti ch quan. Ngh ti h tiu hay l ngh ti danh, ti li, ti sc th ai cng cho l vng nim, khng ai phn i, ci bn. Nhng s thc l khi ti Bt, ti Php, ti Tng m ta khng c nhn thc chnh xc v Bt, v Php, v Tng th d rng ta ang ngh ti Bt, vn l mt vng nim nh thng! V d ta ngh n Bt nh mt v thn linh ban phc ging ha, Bt nh l mt ngi c th hi l c, ch cn mt t chui, mt t xi, v mt t nhang n l Bt c th tha th cho ta, Bt c th gip cho con ta thi u, th cch tng nim ti Bt l mt vng nim, mt t tng sai lm. Khi ging Kinh Hoa Nghim cng vy, nu hiu Kinh Hoa Nghim sai th ta ging Kinh Hoa Nghim sai. Cho nn ng ngh rng ngh ti ma mi l vng nim, cn ngh ti Bt th lun lun l chnh nim!
115

Ngh ti thy cng vy. Thy khng phi l i tng chnh hay vng, m ci tri gic ca mnh v Thy n to ra ci tnh cch chnh hay vng. iu ny ti ging trong mt kha tu va ri. Khi ang c vng nim m ta nhn din c n th t nhin vng nim bin i v chnh nim lin c mt. Thnh rra nu vng nim khng c, th tt nhin phi c chnh nim. V vy nhng cu nh bit vng khng theo l nhng cu khuyn tha. Khi ta bit vng l vng ri th n tan i mt, u cn vn theo hay khng theo na! Nguy him hn na l khi mnh b kt vo mt nim m mnh cho l chn nh, l khng", l v ng, hay mt nim v Bt, v Php, v Tng. Rt nhiu ngi trong ta ang b kt vo nhng nim nh vy. Kinh Bo Tch dy rng khi kt vo nim c, ta c th dng nim khng" tho g, nhng khi b kt vo ci nim khng" th ta nh b tay! Thnh ta nim v danh, v li, v sc l nguy him, m nim v Chn Nh, Khng, V Ng, v Bt, Php, Tng, v v Sinh, Dit, V Thng li cng nguy him hn. Tt c nhng nim ny u c th c tnh cht vng
116

bn trong chng. Khi ni bit vng khng theo, ta ngh vng l danh, l li, l ti, l sc, ch ta khng bit rng chn nh cng c th l vng, v v ng, Bt, Php cng u c th l vng, vng l v ci nhn thc ca ta mang theo tnh cht h vng. Ni chnh nim cng vn l nim th tht l sai lm. Ta phi nh rng v nim ch c ngha l v vng nim, v n cng c ngha l v tng. V tng y c ngha l c t do i vi tri gic. V tri gic cng c th sai lm, cho nn ta phi lun lun thc tp cu thn ch Are you sure?, Ta c chc tri gic ca ta l chnh xc hay khng?. Vn ling ca ngi tu l ci nng lng ca chnh nim, mt ngun nng lng gip ta c mt, tnh to thy c ci g ang xy ra gi c s t do ca ta v khng b ci ang xy ra cun theo. V vy, phng php tu tp chnh nim l phng php an ton v c th nht. BA LOI NNG LNG CA CHNH NIM Trc ht, nng lng ca chnh nim gip cho ta c mt ch thc by gi v y, nh vy m ta c th tr v vi qu hng ca mnh c. Chnh nim tc l phng tin
117

chuyn ch, gip ta tr v qu hng ca mnh. v, ti, v v c ti ti c l nh chnh nim. Nng lng th hai ca chnh nim l cng nhn s c mt ca i tng. Nu khng c mt th lm sao ta cng nhn s c mt ca k kia c? Phi c mt trc th ta mi ni c rng ti bit anh ang ngi . Th vo, ti bit l ti c mt y, th ra ti bit l anh ang ngi , trc mt ti. Ni mt hi th nh vy thi c th em li ci kh nng tnh thc, hiu bit, thng yu ri. M thng yu l g? Thng yu l cng nhn s c mt ca con su, t l, mt trng, cy kh, hay ca b m, ngi anh, ngi ch. Nu khng c mt th lm sao ta bc c bc th hai l cng nhn s c mt ca k kia? Cho nn khi nhn ln mt trng rm m nhn bng con mt c nng lng ca chnh nim th mnh thy c mt trng trn, sng v mt. M s d mt trng c mt mt cch hin thc, r rng, ti mt, l ti v ta c mt. Ngc li nu ta nh mt ta trong s lo ngh, gin hn th lm sao mt trng ti mt c? C mt ch thc mi thy c ngi sao mai, v mi ni c vi th gi: Ny con, con c thy ngi sao mai khng? Ngi hc tr
118

ca mnh c mt, v ngi sao trn tri cng c mt, l nh mnh c mt. Cho nn khi ta vun bn ht ging chnh nim, th ht ging chnh nhim to ra mt ngun nng lng gip ta c mt ch thc. Ha Thng Thch Qung c t ln ln ngn la chnh nim cho ton th gii, cho mi ngi thy rng au thng ca Vit Nam ang c mt! Nu khng nh ngn la chnh nim, c my ai nhn din c ci au thng bc chy ca chin tranh Vit Nam? Chng ta cng vy, nu ci mt trng trn kia, nu cy kh kia khng c mt l ti v chng ta khng t uc chnh nim c mt trong ta. Chng ta ch cn th vo, th ra, l lm cho chng ta ch thc c mt, th t nhin cy kh, cy chanh , ngi S anh, S ch , mt trng ngi sao mai s hin ra. Bt dy ci ny c l v ci kia c, nu ta khng c mt th khng c g ht. Khi chng ta thng yu, khi chng ta bit trn qu s sng, trn qu nhng ci mu nhim ca s sng, l chng ta c nng lng ca chnh nim. Khi ngi ta thng ang kh au, ta ngi vi tt c s mt ca ta v ni rng: Ti bit anh au kh, v vy cho nn ti ang ngi bn anh. Nh vy, d mnh
119

cha lm g ht, mnh ch cn c mt thi, th ci au kh ca ngi kia vi bt i ri. Ch c chnh nim trong mt st na th hai ci php l ny (mnh c mt ch thc th ci kia c mt ch thc) hin by ra lin. Ci kia c th l hnh phc m cng c th l kh au, c hai trng hp u cn s c mt ch thc ca ta. Nu c mt trc mt s mu nhim th ta lm cho s mu nhim hin r ra, ta chiu, v mu nhim hn ln. Nh mt trng, nh hoa anh o, nh ngi mnh thng. Ngc li nu ta khng c mt th ci , ngi cng khng c mt, hoc c cng nh khng. Truyn Kiu c hai cu do chnh Kiu ni: By gi r mt i ta, Bit u ri na chng l chim bao? i ta l ai? l mnh v mt trng. Khi nhn mt trng trn mu nhim ang i trn thi khng m mnh thy c s mu nhim l nh mnh c nng lng ca chnh nim, mnh c mt ch thc. C nhng ngi sng 70 nm nhng cha bao gi nhn mt trng vi chnh nim c. Ci mt trng ca h lun lun lu m l v chnh h cng lu m! Cho nn ch mt giy pht c mt cho ch thc v su sc, l c v tr ca s sng c mt ch thc v su sc. Thnh ra nhn mt
120

trng m mm ci: By gi r mt i ta l mnh bit rng trong tng lai mnh s khng hi hn v mnh thy mt trng ri, mnh tng c mt v tng thy mt trng trong ci chiu su thm ca thc ti ri. By gi tri ang ma. Tri ma cng l mt thc th rt mu nhim, khng km g tri nng hay mt trng trn. Tri ma l mt phn khng th thiu trong qu hng ta. Nu ta c mt th tri ma s c mt, v ta s tip xc c vi tri ma mt cch rt su sc. Nu ta khng c mt, th tri ma cng nh khng ma! Ngy xa c mt Thin s ch v ngm hoa o, thy c hoa o m chng ng. Mt hm ti tnh c i xung vn Mai Xm H trong ma hoa mai n (nu qu v li c ti u thng t th s thy nhng i mai y hoa trng rt p). Khi i gia nhng hng mai mt mnh, nhn nhng bng hoa trng nn n, ti cht hiu ti sao v Thin s ch cn nhn hoa o m chng ng. L v khi ci tinh lc ca chnh nim trn y, hng hu, th mt bng mai c th lm hin l c c ci Php thn mu nhim, cng nh mt cch hoa hng, mt mt trng trn, v qu hng ch thc, nit
121

bn ca hin ti c , nhng v ta ch bit chy, ch bit i tm ci o tng, cho nn ta khng tip xc c. Chnh nim l ci nng lng gip chng ta ngi xung an n c th tip xc c vi ci thc ti mu nhim kia. Ngi thin l lm chuyn , i thin hnh l lm chuyn , v ngi ung tr cng l lm chuyn m thi. Nu khng c vn ling ca chnh nim th nhng iu m ta lm trong i sng hng ngy v gi l tu tp, ch l hnh thc cn ct, ch l nhng cng tc lao ng mt nhc m thi. Khi ci i tng tr nn mu nhim, n s c tnh cch nui dng, c tnh cch tr liu. Tip xc c vi chng ri, th ng nhin ta s c nui dng, c tr liu. i thin hnh, nhn cy, nhn tri, th kh tri, an tr trong hin ti, tip xc vi nhng mu nhim ca s sng l mt phng php tr liu thn tm rt l mu nhim. Tr liu cho ta v cho ngi quanh ta. Do khi ci i tng m ta tip xc bng chnh nim l kh au, th nhng kh au s vi i, v chnh nim l mt ngun nng lng c th lm m du nhng kh au. C mt m c mt vi chnh nim l
122

thng yu, lm vi bt nim au. Thng yu y c ngha l lm vi bt nim au v dng hin hnh phc, tc l t v bi. T l dng hin hnh phc bng cch gip cho ngi kia tip xc c vi nhng mu nhim ca s sng. Bi l lm vi bt nim au bng cch em ci nng lng hiu bit xoa du v chuyn ha ni kh au ca ngi kia. Nng lng th ba ca chnh nim l nhn su. Nhn su vo trong lng thc ti lm cho ci tng, ci tri gic ca ta t t mt i tnh sai lm ca n. Mi tri gic ca ta u c cha yu t sai lm, cng thc tp nhn su th nhng yu t sai lm cng c chuyn ha. gi l nhn k hay qun chiu, ting Anh l deep looking, ting Php l le regard profond. Hi mi vit on vn cho ngy Vu Lan, ti t tn l Bng Hng Ci o v gi v cho mt nhm sinh vin i hc Saigon. Nhng khi in h i tn li l Nhn k m. ny cng ng, ti v c mt b m nhng c th cha bao gi ta nhn k m c. Bi vy cho nn ta khng khm ph ra ci kho tng mu nhim, ngt ngo ca b. HAI BC CA THIN TP

123

Thin tp c hai bc, bc u l ch, bc th hai l qun. Ch tc l dng li v tp trung vo mt i tng. Qun l a mt nhn xu vo thy r nh nhn k m, nhn k em, nhn k cy hoa o, nhn k mt trng, nhn k con su, nhn k l gan ca mnh. Nhn k trong bn phm vi Thn, Th, Tm, Php, gi l T nim x. Khi nhn k nh vy th ta mi thy v mi hiu. Ci hiu, ci thy ci tri, gip cho ta gii thot v chuyn ha. Nhng bc thin tp s dn n tu. Tp kh nm xa ri chuyn ha, Vn tm tu gic n trm hoa. Thnh ra nhng ch Gic, Tr, Tu, c th dch bng nhng danh t rt n gin nh Hiu v Thy. Con ngi kh au l ti v ci t nim, ci vng nim, ci tri gic sai lm ca mnh. Khi nhn su, qun chiu lm tan nhng vng nim, nhng sai lm ca tri gic, th ta c tu, ngha l gii thot c nhng kh au ca ta. Ta gin hn, ghen tung v kh au l v ta b tri buc bi nhng tri gic sai lm ca chnh ta. Do cng phu qun chiu, nhn su th ta hiu, ta thy v ta c ci tri, cho nn ta chuyn ha c v c hnh phc. Tt c nhng cng trnh thc hin c
124

l nh mt loi nng lng gi l chnh nim. Ngoi cng vic thc tp hi th chnh nim, thc tp, i, ng, nm, ngi, lm vic trong chnh nim, thc tp n cm c chnh nim, ung tr c chnh nim, th ta u cn c hi no sn xut c th nng lng qu gi gi l chnh nim ? Cho nn cng phu thc tp hng ngy rt quan trng. C th ta cng i thin hnh vi mi ngi, cng n cm yn lng, ngi thin, ra bt, chi phng tm, cu tiu vi mi ngi, nhng nu trong khi ngi khc lm cng vic m pht ra tinh lc chnh nim trn y, cn ta ch lm hnh thc thi th l mt iu rt ung ph. i thin hnh na gi c th lm lu xut khng bit bao nhiu l tinh lc ca chnh nim nui dng, soi sng v chuyn ha. Nu ch i cho c hnh thc, i l v ngi khc i, th rt ung. Cng nh cng i qua mt rng trm hng chu bu, c ngi thu thp c rt nhiu chu bu, trong khi ta li v tay khng! V vy khi vo tu vin, chng ta nn hc ngay nhng bi Thi K Nht Dng nh Ung nc, Ra tay, Ra chn, Mc o, i cu, Ngi xung, ng dy v.v.. Tt c mi sinh hot u phi c thc hnh theo nhng bi Thi K trong T Ni Nht Dng Thit Yu.
125

Trong truyn thng ca ta, thc tp chnh nim l iu cn bn, do nhng iu c em ra hc hi, thc tp, ta phi chp hnh mt cch tht nghim chnh, nh vy mi thc s sng trong truyn thng ca Lng Mai. 3.5 Php Thoi Ngy thng 9 nm 94 Tha i chng, hm nay l ngy 29 thng 9 nm 1994, chng ta ang xm Thng, trong kha tu ma Thu v hc tip Kinh Samiddhi. DIT TAM MN L GII THOT T SINH Hm nay ta c li bi k th ba ca Bt ni v ba mc cm bng ch Hn trong Tp A Hm v gii thch tng cu: Kin ng, thng, lit gi, Tc hu ngn lun sinh, Tam s bt khuynh ng, Tc v nhuyn, trung, thng. Kin ng, thng, lit gi, ngha l khi thy c k bng mnh, hn mnh, thua mnh, gi y ngha l k, l ngi; Tc hu ngn lun sinh, th pht sinh nhng tranh lun. Nn bit rng ch ngn lun" y khng phi ch l li ni, m t lng trong tm ca ta cng l mt th ngn lun. Tm ta c s k th, s ganh t, s cao ngo, s ch bai, tt c nhng ci u l ngn lun. Tam s bt khuynh ng, s l ci vic, y tam s l ba mc cm. Nu ta khng b lay ng bi ba mc cm, ba t tng , Tc v nhuyn trung thng, th ta khng cn ci nim km ngi, bng ngi hay hn ngi na. Ch nhuyn cng c ngha l mm. c l nhuyn nhng ngha ca n cng nh ch nhuyn. Nhuyn c ngha l yu t, mm yu, hn nht, v dng. Trong Bit Dch Tp A Hm, bi k tng ng c ti su cu:
126

Thng mn, cp ng mn, Tinh cp bt nh mn, Hu th tam mn gi, Th kh hu tranh lun, Dit tr th tam mn, Th danh bt ng tng. Thng mn tc l mc cm hn ngi; ng mn l mc cm bng ngi; Cp bt nh mn l mc cm khng bng ngi. Tinh c ngha l v; Cp cng c ngha l v, n cn c ngha l vi ti, theo kp, theo bng. Chng ta hay ni khi thi qu, khi bt cp. Thi qu tc l i qu , bt cp l cha ti bng. Cp bt nh tc l cha bng ngi, ngha l ci mc cm khng bng ngi, thua ngi. Hu th tam mn gi l c ba ci mn ny, th ngha l ny. Th kh hu tranh lun ngha l ci c th to nn s tranh lun. Tranh lun bn ngoi (li ni, hnh ng), v tranh lun bn trong (t tng, cm ngh). T ba ci mc cm ny pht sinh ra nhiu tai nn: gin hn, ganh ght, ghen tung, ti h v.v... Ch cn ti thn thi cng c th a n chn i, t t ri! Dit tr th tam mn ngha l dit tr c ba ci mn ny ri. Th danh bt ng tng, tng tc l tri gic, ngha l t ti ci tri gic gi l bt ng, tc l khng b nhng mc cm, nhng gin hn, ti h v chn i lm cho mnh khuynh ng, ng nghing. Mnh ng vng nh mt gc i th. Bt ng c ngha l vng chi v thnh thi. Bt ng l mt trong nhng thuc tnh ca Nit Bn (Diu, Trm, Tng, Tr, Bt ng). So snh hai bn dch ta thy bn dch ca Tp A Hm, ngn hn, ch c bn cu, nhng bn dch ca Bit Dch Tp A Hm d hiu hn. Bn Tp A Hm, hng u lit k c ba th mc cm: Kin ng, thng, lit gi. Mi th ch dng mt ch thi: ng, thng, lit. C nhin l n y ngha, nhng bn BIt Dch Tp A Hm nu r tng mc cm bng nhiu ch, Thng mn, cp ng mn, Tinh cp bt nh mn, cho nn r rng hn. Ti dch bi K trong Bit Dch Tp A Hm nh sau:
127

Mc cm ta hn ngi, Km ngi hoc bng ngi, Kt trong ba tng y, L vng vng tranh chp, Dit tr c c ba, L t ti bt ng. C nhin hnh phc s khng c c nu ta cn kt vo trong vng tranh chp. Ch tranh chp hay hn ch tranh lun. Ti v tranh chp c th bng ngn ng, bng t tng, m cng c th bng hnh ng, cn tranh lun th ta c th hiu n ch thuc phm vi ngn t m thi. Trong nhng bi k ny, ta thy c Th Tn ch gio ha trong phm vi hnh phc, ti v Kinh Tam Di l mt kinh ni v hnh phc chn tht. Khi u c Th Tn ni v nhn thc sai lm, nim sai lm ca ta v hnh phc. Ngi ni rng v cha bit c bn cht ca nhng i tng tham dc, nn ta mi nhn lm l hnh phc ch thc. Nu qun chiu v thy c bn cht ch thc ca chng, th s thy rng ch l nhng t tng ko ta i vo nhng no ng tm ti, lun hi, kh au m thi. Thy c nh vy th khng c ci vng tng no, khng c mt v thin gi no c th li ko ta i theo ci nim hnh phc gi to c. Sau , c Th Tn dy rng vt c nhng mc cm hn ngi, bng ngi, thua ngi, th nhng phin no nh ganh t, gin hn v.v... s tan bin, v lc mi c hnh phc thc s. BY LOI MN Chng ta thy nim hnh phc khng phi l vn c nhn rt l ng. C nhn tc l c mt ci ng, c mt ci thc ti ring bit. Nu mnh i tm hnh phc cho ci ng ring bit , th khng bao gi c th tm c. S an lc ca nhng ngi chung quanh phi l s an lc ca mnh th s an lc mi l an lc tht s. S sng l mt, khng th chia nm x by ra thnh tng mnh vn, tng mnh im tm hnh phc ring. Mun r hn ta phi i su vo gio l Bt dy v mn. Trong lun i T B Sa (Mhvibhasa) ca thuyt Nht Thuyt Hu B cng nh trong lun Cu X
128

(Abhidharma0koha-shastra) ta thy c nim v by mc cm v khi dng danh t Pht hc m khng bit r ngha ch thc ca danh t th ta dng sai. V d khi ni rng Anh chng ng mn qu, ta c ni rng anh t cho mnh l hn ngi. Tht ra ci ch ng mn n khng ch c ngha cho mnh hn ngi m thi. Cho mnh thua ngi cng l ng mn, m cho mnh bng ngi cng l ng mn! Ting Phn Mn l Mana. C by loi Mana. Th nht l Mn (Mana). i vi nhng ngi m a v, gia ti, danh ting, hay hc thc thua mnh m mnh c tng rng ngi thua mnh, ngi hc d hn mnh, ngi thuc v hng khng qu phi bng mnh, ngi khng vn minh bng mnh, ngi tu hc chm, mnh thu thp gii hn, mnh thc tp lu ngy hn, mnh thng minh hn, mnh bit nhiu ngoi ng hn v.v... ci gi l mn. iu ny chng ta k t ngi nhiu ai cng u b kt vo c. Ci t tng n pht xut t ci nim mnh vi ngi kia l hai ngi khc nhau. Khi mnh thy ngi l ngi anh em, ngi ch em, cng sng vi nhau, cng thc tp trong mt tng thn, th t nhin mnh thy ngi l mnh, mnh l ngi . Nhng ci yu ca ngi , mnh c trch nhim, v nhng ci g mnh t ti, mnh c bn phn phi trao truyn, phi gip ngi cho hai ngi l mt, cng i trn mt con ng, th lc mnh mi thot c ci mn th nht. Th hai l qu mn (Ati-mana). Qu mn c ngha l i vi nhng ngi tng ng vi mnh, hc cng tng ng, tu tp cng tng ng, bn tm lng, bn na cn m mnh li cho mnh hn ngi . iu ny n cng pht sinh t s phn bit gia mnh v ngi l hai thc th khc nhau. Hin Chng Lin Hip Quc c iu khon Tt c mi ngi sinh ra u ng ng, cng l mn. Lc mi nghe, ta thy cu rt hay, n cng nhn s bnh ng ca tt c mi ngi. Nhng nhn li cho k th n vn cha vt c ci phn bit ti vi anh l hai ngi khc nhau, v vy qu mn cng cn nm trong . Hin Chng hay nht l Hin Chng cng nhn rng ti vi anh l mt, chng ta khng ai hn ai, khng ai bng ai, khng ai thua ai, ti v
129

chng ta l mt! mi l Hin Chng theo ng chn tinh thn ca o Bt. Mn th ba l Mn qu mn (MntiMna). i vi nhng ngi c c hn mnh, tu hc hn mnh, c ti nng hn mnh, c tr tu hn mnh m mnh li cho mnh hn ngi , th gi l Mn qu mn. Mn th t l Ng mn (tma-mna). y l mn gc, bi v n lm pht sinh ra nhng nhn thc sai lm khc. Chng ta nhn lm nhng yu t, sc, th, tng, hnh, thc l mt ci ng bit lp vi nhng yu t sc, th, tng, hnh, thc khc. Chng ta thng b kt trong ba nim: nim v ng, nim v ng s v nim v tng ti. V d sc l mt trong nm un: - Khi ta ni thn th ny l ti, ta b kt vo nim v ng. - Khi ta ni thn ny khng phi l ti, nhng n thuc v ti, tc l ta b kt vo nim d ng hay ng s. - Trng hp th ba, khi ta ni thn ny v ti l ci khc nhau, nhng trong thn c ti v trong ti c thn, tc l ta b kt vo nim tng ti. C ba nim u thuc v mn th t, gi l ng mn. Kinh Tam Di cp ti ba nim , ngha l cp ti mn cn bn trong by mn. Trong mt ln dy La Hu La, Bt c ni rt r: Ny La Hu La, con nn nh ci thn ny khng phi l ng, thn v ng khng phi l mt. Ny La Hu La, thn v ng cng khng phi l hai ci khc nhau. Bao rng thn l ng l mt s chp ng. Cn nu bo rng thn khc vi ng th cng l mt s chp ng na. C hai nim u l ng mn m ta cn vt thot. Tuy nhin khi vt c hai nim ri, c th ta li ri vo nim th ba: Tuy rng thn khng phi l ta v thn cng khng thuc v ta nhng trong thn c ta v trong ta c thn. nim ny cng l ng mn v cng cn c vt thot. Bt li dy La Hu La: Phi lm sao ly i ci nim v ng. Ci nim v d ng, v ci nim v tng ti i vi thn. Sau ta ly i nim v ng i vi th, i vi
130

tng, i vi hnh v i vi thc. Tt c nm un u l i tng ca php qun chiu v ng. Trong nm un, khng c un no l ng, v hp c nm un li cng phi l ng. Ng cng khng phi l ci bit lp vi nm un. Ng khng nm trong nm un, v nm un cng khng nm trong ng. Phi vt thot ba ci phm tr ca t tng th mi thot ra khi nim v ng mn. Th nm l Tng thng mn (Adhimana). Khi mnh cha t c s chng c m mnh tuyn b rng mnh d c s chng c, gi l Tng thng mn. y l mt trong bn gii ln ca ngi kht s. V d cha chng c qu A La Hn m ni ti chng qu A La Hn, th l tng thng mn. Th su l Ty mn (Unamana). i vi nhng ngi rt u t, siu vit nh Bt, cc v B Tt ln nh B Tt Qun Th m, i Th Ch v.v... m mnh c mc cm rng khng bao gi mnh c th c nh h, th mc cm l Ty mn. Mc cm ny l i tng gio ha ca cc Kinh i tha. Ngy xa trong tng on, ci nhn cch ca Bt ln qu, ci ho quang ca Bt n v i qu, thnh th cc t ca Ngi ngh rng mnh ch t ti ci a v gii thot l nhiu lm ri, khng bao gi mnh c th c c ci nhn cch, ci ho quang sng chi ca c Th Tn, v vy m h khng c ch nguyn tu hc. H ngh mc ch i tu ca mnh l bt kh, khi cn tr thnh mt v o s ln nh Bt. Ci nhn thc , ci nguyn c cn c trn ci mc cm, trn ci nhn thc Bt l qu u vit (Superman), mnh ch l ngi thng thi v mnh ng m p ci mng . V vy Kinh i tha dy rng tt c mi ngi u c kh nng tnh thnh Bt, v c th ging nh c Th Tn. Kinh Php Hoa, trong chng Ng Bch Th K ta thy Bt th k cho thy X Li Pht, thy Mc Kin Lin, v cho tt c cc thy Thanh Vn. Bt ni h cng c th thnh ng ton gic nh c Th Tn. Lc nghe nh vy, mi ngi rt mng r, cc thy trong i chng c ci g trong tay h ling ln tri ci biu l s vui mng, ci khung cnh tng bng no nhit cha bao gi tng xy ra trong tng on trang nghim ca Bt! Trc h mang y Ty mn, khng bao gi ngh rng mnh c th nh Bt c!
131

Trong bi k ny Bt cp ti gio l cn bn nht ca o gii thot, gio l v ng. Khi qun chiu, ta thy s sng l mt, khng c bin gii, khng c s phn bit gia s sng ny v s sng khc, lc ta thot khi ci nim phn bit ta v ngi th t nhin nhng phin no, nhng kh au ca ta s tan bin i rt nhiu. Khi nghe tin ch Charlie b bnh v Charlie c th mt trong vng vi thng na th ta git mnh. Ngi v tm c th ni Charlie bnh ch khng phi ti bnh, Charlie sp cht ch khng phi ti sp cht. Ci tai nn, ci cht n xy ra cho ngi khc ch khng bao gi xy ra cho ti. Ta thng c mt nim tin, mt iu c ngy th nh vy trong tm ca ta. Ch nhng ngi kia mi b tai nn xe hi, ch nhng ngi kia mi b chng nan y, mi b chm tu, mi b ri my bay, cn mnh th khng bao gi b c. Nim tin c cn c trn ci ng mn, tc l ci nim phn bit mnh l khc, ngi l khc. S tht th nhng iu c th xy ti cho tt c mi ngi. Ti M, thng k, nm ngoi cho bit c 25,000 v m st, tnh ra mi gi c ba ngi b m st ti M! (USA Homicide, 1993). Ti Nga cng nm ngoi, s ngi b m st ln gn ti 70,000 ngi. Dn Moscova cho bit s ngi Vit b m st ti th trong thng 9 va qua l 39 ngi. l s nn nhn c khai bo, ngoi ra cn c nhng ngi cht m khng khai bo v s b tr th! Mi ln c mt ngi b git nh vy l mnh cht, ti v ngi l mnh. Khi ni chuyn vi ng bo Moscow, ti ni rng Mi ln c mt ngi b bn ng, tc l v tr sp mt ln, rt ng! c ln ti ni rng Nu chng ta khng thng nhau, nu chng ta khng ngi li vi nhay bo v cho nhau, th ngy mai c th s ti phin chng ta. C nhin khi nghe tin Charlie cht, th c s sp trong tim ca tt c chng ta, ti Charlie l mt ngi anh em tng ngi nghe Php thoi, tng i thin hnh vi chng ta, tng nu cm, ch ci vi chng ta. Trong qu kh c lc ta kh m c ngi anh em y, nhng by gi th ta thy rt r, du mun du khng, Charlie cng l ngi anh em ca chng ta, v chng ta m ly Charlie trong lng. Ti nhiu ln ni rng khi thy c ngi kia l mnh th ci ranh gii gia ta v ngi khng cn na, v t nhin
132

nhng gin hn, ganh t, v mc cm tan bin ht. Ta chp nhn ngi anh em ca ta mt cch d dng hn. Qu v nn thy rng c mt Charlie cht, nhng cn nhiu Charlie ang sng cnh chng ta. Trong s thc tp, phi lm sao m cho c nhng Charlie cn sng chung quanh ta, ngay by gi v y, ng i n ngy mai m c th tr. Cch m hu hiu nht l thy rng ngi l mnh, ngi cn c hnh phc, cn c an tnh, cn c s m bc ging ht nh mnh vy. Ngi no cng l ta, s ra i ca bt c ngi no cng l mt s sp ca chnh ta. Thy c nh vy th ta c th sng mt cch an lc, c nhiu ha iu vi em, vi ch, hay l vi anh ca ta. Vt thot nhng mc cm ny, nhng nim ranh gii v ng ny l iu cn bn ca hnh phc. Nu cha vt thot nhng ranh gii th hnh phc vn cha l hnh phc ch thc. Trong Kinh Samiddhi Bt ni hnh phc mt cch rt l su sc: Hnh phc chn tht. Hnh phc chn tht ch c th t c bng s qun chiu, nhn su thy rng khng c ranh gii gia ta v ngi. Ci s phn, ci hon cnh ca ci gi l ta v ngi l ci s phn chung, hon cnh chung. Qun chiu su sc thy rng ci nim v hnh phc ca ta ci nim gi to, cn ct, v chnh v nhng nim m chng ta dn thn vo nhng no ng tm ti, hn m. PHI THI HY VNG MI C HNH PHC CHN THT Sau khi ni xong bi k th ba Bt hi v thin gi: Con c hiu bi k hay khng? Nu khng hiu th c ni. C nhin nhng bi k ny ngha rt l thm o, du v thin gi c thng minh th cng phi nghe i nghe li nhiu ln mi nm c ci yu ch ca li Bt dy. V vy v thin gi bch Bt: Con cha hiu, bch c Th Tn, con cha hiu, bch c Thin Th. y l mt chi tit m ta cn phi ch . y l ln th ba v thin gi ni Con cha hiu, bch c Th Tn, con cha hiu, bch c Thin Th. Nu cha hiu, cha nm c th phi ni l cha hiu, cha nm c thy dy li cho mnh, ng s thy ch mnh chm hiu, hay s cc bn ch mnh khng thng minh. Mt v thin gi ho quang sng chi m khi cha hiu th ni l cha hiu, ti sao mnh li khng lm c iu ?
133

Lc Bt c thm cho v thin gi mt bi k th t: Ct i v danh sc, Tr mn ht buc rng, Chm dt mi sn hn, Ni kt v hy cu, L gii thot mi ci, i ny v i sau. Ti dch l: Tr dc, vt ba mn, Tm lng, ht mong cu, Mi au phin ci b, i ny v i sau. Ta ghi li hai bi ch Hn d i chiu. Bi k trong Tp A Hm l: on i cp anh sc, Tr mn v s h, Tch dic tc sn nhu, Ly kt tuyt hy vng, Bt kin nhn thin, Th th cp tha th. Bi trong Bit Dch Tp A Hm: on i cp anh sc, Dit tr tam chng mn, Bt xc ch dc, Dit tr sn nhu, Bt tr ch c cn, Ch tng nguyn dc tn, Nhc nng nh th gi, c sinh t hi. Nhng bi k trong Bit Dch Tp A Hm thng di hn, nhng r rng hn. on i cp danh sc, on tc l ct t, l vt thot; i y l i dc; danh sc l ci nim v sc, th, tng,
134

hnh, thc. Sc ny l thn ch khng phi l n sc, cn danh ny l tm ch khng phi l danh ting. Cu ny c ngha l vt thot nhng nim v danh v v sc. Ta thng c nim v hnh phc ny, v sc, th, th, tng, hnh, thc kia, nhng nim thng sai lm, v chnh nhng sai lm dn ta i vo nhng no ng tm ti. V vy on y tc l chm dt, l thot khi nhng nim, nhng khi nim sai lm m ta c v hnh phc. Dit tr chng tam mn l ly i, on tr ba th mc cm bng ngi, hn ngi, thua ngi. V s h l khng b buc rng vo ci g ht. H c ngha l buc rng. Ch h ny c cng ngha vi ch h ly, tc l b buc rng, b vng vo. V s h l khng b buc rng vo ci g ht, n c ngha l thnh thi. Khi c ba nim hn ngi, bng ngi, thua ngi th ta b buc rng vo, v vy m c nhng phin no. Khi tr c ba ci mn th ta ht b buc rng, lc tm ta c trng thi vng lng, gi l tch dit. Vng lng l vng lng v nhng xn xao ca suy t: ta thua ngi , ta hn ngi , ta bng ngi . Nh vy ch tch dit ny c ngha l nit bn, gii thot. Tc sn nhu, tc y c ngha l chm dt. Tch dit cng c ngha l chm dt. Khi chm dt c nhng ci nh l sn gin, ganh t, tranh ua, chn nn, th mnh Ly kt. Ly tc l xa la, kt l ni kt (Sam-yojana) tc l nhng ni kh, nim au ng thnh tng khi trong lng. Khng b thu ht, khng chy theo, khng c nhng mi rng buc trong lng th gi l ly kt. Mt thy hnh sc l tm c ni kt. Hnh sc gh rn cng c ni kt, hnh sc m m cng c ni kt. S d anh chng kia c i quanh quanh ngi nh nhiu ln m khng c ch li g ht l v trong lng anh ta c mt ni kt, mt hnh nh tuyt p v ngi yu. i cho ti ngy thy xc pho y ht trc sn th mi khng i na. Ci sc mnh y anh chng i vng vng mi ngy l do ni kt to nn. Tuyt hy vng, tuyt cng c ngha l chm dt, hy vng l s chy theo, s tm cu, ting Anh l teaching of no hope, no expectation, no longing. Ta nn bit rng y l vn xa, ngy nay ta dch l nguyn. V nguyn l mt trong ba gii thot mn. V nguyn hay v tc. Hai gii thot mn kia l Khng v V tng. V nguyn tc l khng t mnh trc
135

mt i tng ca s tm bt, du i tng l bng cp, l m nhn hay l danh hoc li. Khng chy theo ting Phn l Apranihita, ngha l khng t mnh trc mt i tng chy theo. Chng no mnh khng chy theo mt iu g na ht, th chng mnh mi thc s c hnh phc. Chng no mnh cn chy theo mt ci g th chng mnh cn ni rng ta cha c hnh phc, nhng iu kin c trong hin ti khng ta c hnh phc nn ta phi i tm. Hnh phc ch thc l khi ta khng cn chy tm na. Ti khng cn thm mt iu kin no na. Ti khng cn thm mt iu kin no na, tt c nhng iu kin sn c ca hnh phc ti c y v by gi. Ch khi no t ti ci nhn thc nh vy th mi c hnh phc tht s. Trong o C c, gio l v hy vng ng mt a v rt quan trng. Hy vng mt nim hnh phc trong tng lai, cho nn ngi ta c ngh lc chu ng ci au kh trong hin ti. Rng ln, rng ln! Ngy mai, ngy mt mnh s ht kh mnh s v Nc Cha! Nh vy iu cn bn ca gio l l cng nhn hin ti ch l kh au, cho nn i ngc li vi gio l ca o Bt: Hnh phc c th tm c trong hin ti. V vy cho nn phi tuyt hy vng, phi ending all hopes, ending all longing. y l mt iu rt c th ca o Bt. Cc tn gio khc thng treo ci hy vng c cu chuc trong tng lai", trong khi Bt dy ta phi chm dt ci , phi tr v khai thc mnh t hin ti cho tht su sc. Ly kt tuyt hy vng! Danh t rt mnh, li dng ch rt l hng v! Lm c nhng iu th Bt kin nhn thin, khng thy mnh tri ni, vo ra, bp bnh trong ci nhn v ci thin. Th th cp tha th, i ny v c trong tng lai mnh khng cn l con ngi i lang thang, lun hi na. Khng phi trong ci ngi ta mi b h ly, m trong ci tri ta cng b h ly lun. H ly l v sao? V s chy tm ca ta, v nhng phin no nh sn hn, ganh t, thm kht, gin hn trong con ngi ca ta. Nhng ci c chuyn ha l nh s thc tp dit tr nhng nim, vng tng sai lm v hnh phc, v thc ti, trong c danh v sc. Vt c nhng nim sai lm v thc ti, vt c
136

nhng nim v ng, gii thot khi nhng si dy rng buc th t nhin ta t ti gii thot v khng cn thy mnh quanh qun, lun hi, kh au trong ci Ngi v ci Tri na. Bc sang bi k trong Bit Dch tp A Hm, on i cp danh sc, dit tr tam chng mn ngha l on tr nim v i v v danh sc, dit tr ba loi ng mn. Bt xc ch dc l khng tm ti nhng i tng m ta gi lm l hnh phc. Dit tr nhng tm nim phin no trong lng nh sn nhu. Bt tr ch c cn, Bt tc l nh ln, tr dit tn gc. Ch c cn l nhng ci gc lm c trong con ngi ca ta. Nhng c cn l tham (thm kht), sn (gin hn), si (u m), ganh t, tranh ua. Bt tr ch c cn, tc l nh tr cho sch nhng gc r ca cc cht c trong con ngi ca ta. Ch tng nguyn dc tn l nhng ci vng tng, nhng ci hy cu, nhng ci tham dc chm dt ri. Nhc nng nh th gi, nu c th lm c nh vy (nng l c th), th c sinh t hi. Ngha l c th vt qua c bin sinh t. c sinh t hi n hay hn Bt kin nhn thin, th th cp tha th. Bt kin nhn thin, th th cp tha th l mt hnh tng c lp i lp li nhiu ln trong nhiu kinh khc. Vt thot bin sanh t th ta c mt trong ci nhn v ci thin cng khng sao, ch khng phi ra khi ci nhn ci thin mi l vt thot sinh t. Bt v cc v B Tt cng v ang c mt trong ci Nhn v ci Thin. Nh vy bi k ny c mc ch khai trin nhng iu Bt ni trong hai bi k trc. Khng c g mi, nh vy m ln ny v thin gi hiu c. Nghe Php thoi cng cy, ti nghe ri nhng nghe na, ri nghe na, th c lc s thm. n y v thin gi mi bch: Con hiu, bch c Th Tn, con hiu, bch c Thin Th. Nghe Bt ni kinh ny xong, v thin gi vui mng vng theo, bin i khng cn trng thy tm dng u na. Kinh ny ta c th a vo trong Nghi Thc Tng Nim nm 2000. Kinh tuy ngn, nhng cha ng rt nhiu gio ngha ca Bt. Ta cng cn in mt cun sch mng c th ch gii c nhng bi k trong Kinh ny, ti v ch lc ca Kinh ny l li gii thch ca thy Samiddhi v hin php
137

lc tr (thi v phi thi), v ba bi k ca c Th Tn dy (2) . _______________ Xem Tui tr, l tng v hnh phc, Kinh Samiddhi bnh gii, Thch Nht Hnh, L Bi, 1999.
(2)

3.6 Php Thoi Ngy 02 thng 10 nm 94 Tha i chng, hm nay l ngy 02 thng 10 nm 1994, chng ta ang xm H trong kha tu ma Thu. Chng ta c Kinh Samiddhi v nghe nhng li Bt y v nhng nguyn tc hnh tr cn bn cho hnh phc chn tht tr thnh mt s kin hin tht. Hm nay chng ta n li nhng iu ca Bt ni trong kinh Samiddhi v nhn su hn tm ra nhng phng php hnh tr cho tht c th. HNH PHC V KH AU C TNH CHT TNG TC Theo cch suy ngh thng thng i th hnh phc l nhng iu khng phi l kh au. Hnh phc l hnh phc, kh au l kh au, hai s kin hon ton tri ngc nhau. l khuynh hng lp lun ca tm t ta. Nhng theo nguyn tc tng tc ca Bt dy th hnh phc v kh au c lin h mt thit. Hnh phc lm bng cht liu ca kh au, v kh au cng lm bng cht liu ca hnh phc. Ging nh rc lm ra hoa ( rc lm phn bn cho cy n hoa) v hoa nu lu ngy s bin thnh rc. Hnh phc cng v thng, m kh au cng v thng. V kh au v thng cho nn kh au c th tr thnh hnh phc, v hnh phc cng v thng nn c c th thnh kh au. l ci nhn tng tc trong o Bt m chng ta phi nh. V vy khi ta vch ra mt gii tuyn chia hnh phc v kh au lm hai thc th ring bit, l chng ta to ra mt lm ln cn bn. V gii hn ca ngn ng cho nn chng ta phi din t nh th. Tuy nhin nu thy c rng hnh phc c lm bng nhng yu t ca kh au th du cho gch ra ng phn bit ny, ta cng khng b kt vo s phn bit . Ta nn bit rng nu
138

cha tng kh au (chuyn ny chc cha xy ra!) th chng ta cha c c hi bit c th no l hnh phc. Khi c kh au m bit qun chiu th chng ta c th to c hnh phc bng nhng cht liu ca kh au . Trong Kinh Bao Tch, Bt c dy rng nhng cht liu nh l rc rn, phn ngi, phn th, nu bit dng chm bn rung nho, rung ma, th nhng cht liu s lm cho rung nho, rung ma tt ti hn, Cc v B Tt cng vy, h bit s dng nhng cht liu au kh ca h lm ra hnh phc cho h v cho mun loi. Nh vy gio l v rc, v hoa l c sn trong kinh, khng phi chng ta mi t ra sau ny. Nh vy nu tng kh au th vi nhng cht liu kh au trong ngi, ta c th tu tp bin chng thnh nhng cht liu ca hnh phc, nhng nng lng tch cc ca cuc sng. Cn nu hin ti ang c hnh phc m ta khng bit bo tr, ta dm ln hnh phc m i trong i sng hng ngy, th n s bin thnh kh au! V vy cho nn ta c th ni rng hnh phc v kh au l hai hin tng c tnh cch tng tc (inte-rtre, inter-being), ci ny cha ci kia, Tnh cch tng tc ny th hin trong mi nim, mi thc ti ca cuc sng hng ngy. Trong Kinh Samiddhi Bt c ni ti ng dc, tc l nm nim v hnh phc nh l phi c tht nhiu tin, phi c danh vng cao ... Nhiu ngi trong chng ta b kt v nhng nim . Lm sao c ci ny, lm sao c ci kia, nu khng c ci ny ci kia th hnh phc khng th c c. Hu ht chng ta u chy theo nhng i tng nh vy. Chng ch l bng dng ca hnh phc, l nim v hnh phc m khng phi l hnh phc chn tht. nim c th l anh, l li, l ti, l sc. nim cng c th l mt thin ng hay mt i sng sung tc, giu c. Tt c nhng nim Bt gi l nhng ci by sp. Ngay u kha tu chng ta c hc mt bi kinh cp n s t do, s thot khi nhng by sp ca cc v kht s. H l nhng ngi t do, khng b rng buc vo bt c mt iu g, mt vt g. H nh nhng con nai thot khi nhng by sp, ang chy nhy khp bn phng. Mun i thnh X V th i, mun i thnh Ca T La th i, mun i thnh Ba T
139

Ni th i, mun i thnh Vng X th i, mun i thnh T X Li th i, khng b rng buc vo d mt khu rng hay mt gc cy. l cch din t s t do ca cc v kht s i vi cc by sp ca danh, ca li, ca sc dc, ca thc n ngon, ca ging cao chiu sch. Hm Moscow, ti c ging mt bi v nim hnh phc. Ti ni rng 73 nm v trc, qu v c mt nim v hnh phc, qu v mun xy dng mt thin ng cn c trn ch thuyt Mc L Nin. Qu v phi au kh sut c 73 nm tri v ci nim v hnh phc ca qu v. By gi nhng vt thng n su vo trong con ngi qu v v trong con chu ca qu v. S s hi, nghi ng, cm th, kh au in m du trong c mt dn tc. Qu v s phi tu tp nhiu nm, nhiu chc nm mi c th gt sch c nhng vt thng ca 73 nm X Hi Ch Ngha . Ngy nay qu v li hnh thnh mt nim khc l nim v T Bn. Chn nim Cng Sn, by gi mnh mong c mt thin ng T Ban. Qu v hy cn trng, nim T Bn cng nguy him nh nim Cng Sn. Chng ta khng nn sng vi nim, chng ta phi tip xc vi s tht. Ti n y khng phi trao cho qu v mt t nim v o Bt. Ti v nim v Pht Gio cng c th nguy him nh nim v T Bn hay nim v Cng Sn. Ni nh vy c ngha l nu qu c c mt nim v Pht Gio, qu v c th b kt trong nim , v qu v c th au kh sut i. Pht Gio khng phi l mt nim. Trong ba ngy va qua ti dy cho qu v tip xc vi ci nng lng c sn trong qu v, nng lng chnh nim. Nng lng c th che ch, soi sng, ch ng cho qu v, c th cha tr nhng vt thng trong lng qu v. Nng lng chnh nim khng phi l mt nim, khng phi l mt ci tng, m l mt thc ti, v trong ba ngy tu hc va qua qu v thc tp tip xc trc tip vi ci nng lng . V vy qu v ng ni rng thy Nht Hnh ti y hin cho chng ta nhng nim rt l mu nhim v chnh nim! Nu thy c s tht th qu v ni rng thy Nht Hnh ti y gip chng ta gt b, thot ly khi tt c mi nim, trong c nim v chnh nim, v nim v Pht Gio.
140

Trong mi bn gii Tip Hin, gii u c lin h ti vn nim. Thng chng ta kh au l ch v nim. Chng ta c mt nim v hnh phc, chng ta b kt vo nim , v chng ta kh c mt i. Trong khi hnh phc c th c tht, by gi v y, m chng ta khng bit cch sng cho sung sng. C hnh phc trong tay m ta vn i tm n, l ti chng ta kt vo nim. Cho nn mun c hnh phc ch thc, trc ht phi b ci nim v hnh phc i. Nu mt s c, s ch, hay mt s anh, s ch trong chng, ngh rng mnh khng c hnh phc l ti v mnh cha c ci ny, ci kia, ti v iu ny khng nh mnh, th l nhng nim, m nim th c th rt sai lm. S d mnh au kh, m ngy l ti mnh kt vo chnh nhng nim ca mnh v hnh phc. Nu mnh tho b nhng nim ca mnh v ci ny, ci kia, v ngi ny, ngi kia, v nhng iu kin v hnh phc ca mnh, th t nhin hnh phc l mt ci g c th xy ra c ngay trong giy pht hin ti. y khng phi l chuyn l thuyt. V vy Kinh Kim Cng v nhiu Kinh khc ca o Bt u nhm ti vic gip chng ta ph tr nhng nim, ph tr nhng ci tng, nhng notions. l phn tinh ty nht ca o Bt. i vi gio l ca Bt nh v thng, v ng, bn mn, tch mn, ta ng tip nhn nhng nhng nim, ng b kt vo nim, phi ph tung nhng nim i v nhng iu Bt a ra l ngn tay ch mt trng m khng phi l mt trng thc s. H b kt vo ngn tay th khng thy c chn nh ca mt trng. nim l ngun gc ca mi kh au, l iu m tt c chng ta cn phi nh. HNH TR GII LUT S KHNG VNG VO BY SP Trong bi ging ca kha tu ma h nm nay ti c ni rng nu qu v cm thy c n th c th s c n pht sinh t nguyn nhn qu v khng hnh tr nm gii. Ti a v d gii th ba l gii t dm. Ban u mnh c n v ngh rng c lin h vi ngi khc phi s gip mnh m p, bt c n. Ri t i n chuyn chung ng xc thn. Nhng ai ng nhng kinh nghim chung ng xc thn , nim c n ca mnh li ln ln gp bi. l v khi khng c s i thoi v thng cm gia hai tm hn m li c s
141

giao tip gia hai thn xc, th s giao tip ny s o thm ci h ngn cch v to thm ni c n. Sau hai tun, ti nhn c bc th ca mt thiu ph ngi Ty Phng ni rng: Bch Thy, iu Thy ni khng c g ng hn na, con i qua kinh nghim . C mt lc con cm thy c n, con i tm s p , s m p, con khm ph ra rng cng ngy nim c n ca con cng ln. S xa cch ca con vi loi ngi, vi x hi cng ngy cng ln l ti v con i lm ng. mi ch l mt trong nm gii. Bn gii kia cng vy. Khi khng hnh tr cc gii, ta d b sp vo by i dc, by danh li, by nim v hnh phc, v ta s kh au nhiu. Nu c hnh tr, nm gii ta mi bit cch ph li m ra, bit cch ly li t do. T do y khng phi l t do chnh tr m l t do i vi nhng by sp, nhng nim v hnh phc. Mnh i hi phi c iu kin ny, iu kin n, th hnh phc mi c tht. Ci nim v hnh phc chnh l ci ngc t giam hm mnh. B nim i th khung ca t do s m rng v hnh phc tht s s hin by ngay trong giy pht hin ti. T do c khi c gi l thnh thi, v l mt trong hai c tnh cn bn ca Nit Bn (vng chi v thnh thi). Vng chi dch ra ting Anh l Stability Solidity. Nu trong ta khng c hai yu t vng chi v thnh thi th hnh phc khng phi l hnh phc ch thc. TNG THN NG HON CNH MI GIP TA THOT C BY SP Khi mt con th b sp by, n vng vy cch nhng vn rt kh thot, n rt kh s v mt ht t do. Vi ng dc cng vy. Khi sa vo th khng khc no b sp by, ta cng vng vy nhng rt kh thot ra. Chng hn nh khi nghin ma ty, nghin ru, nghin sc dc hay l nghin tin bc. C tin khng bao gi tha mn ht, c tin t th mun c tin thm, c nhiu ri li mun c nhiu hn na, ging nh ngi kht nc ngoi bin khi, cng ung nc bin th cng kht thm. Sc dc cng vy m danh li cng vy, rt d s, sa vo ri th rt kh thot ra. Nht l khi mnh phi n phng tranh u thot khi nhng ci by ng dc v
142

nghin ngp th thm nan, vn nan! S d nh vy l v mnh nhim vo mt ci thi quen gi l tp kh. Tp kh cng ging nh nga theo li c, d c c hc, c nghe v hiu c rng iu l c hi, l khng nn lm, nhng ta vn nga theo li c nh thng. Thnh ra nu n ngi nghin ma ty v khuyn h rng: Anh i! Anh khng nn s dng ma ty ti v nghin ma ty th thn anh s tan nt, cng danh s nghip ca anh s tan nt, gia nh ca anh cng s tan nt, anh ng nn tip tc con ng ny na th v ch lm. Ti v chnh ngi ny cng bit iu , v bit rt r, c th cn r hn chng ta na, nhng h khng lm c, h khng thot ra khi ci by sp c. V vy chng ta ng n dy lun l, o c cho h, Nu c nhng phng cch g gip h thot ra th hy n, cn n dy lun l o c th khng c ch li g. Mt phng cch c hiu qu l lp mt tng thn, mt on th, trong c nhng ngi thot by sp. a tng thn ny n gp cc ngi sp by v ni rng y l nhng ngi ngy xa cng nh anh, by gi thot ra ri, anh nn sng chung vi h, h nng , ym tr cho anh thot khi tnh trng kh au ny. Tp kh rt nguy him, bit l ci by, khng mun chui vo nhng ta vn lng l, m i chui vo nh thng. Chui vo ri tm s: By sp ca ta i! Ta khng th no thiu ngi c, ta phi chui vo, du ta bit rng ngi trong ngi ta s au kh v cng, nhng ta vn sn sng chui vo! S tht l nh vy, cho nn trong o Bt c danh t gi l trm lun. Trm l chm xung, lun l ln i. Khi b trm lun trong nhng by sp, ch c mt tng thn vng mnh, y thng yu mi cu c ta m thi. L do l trong Tng c Bt v c lun c Php. Hin nay cc nc Ty Phng c nhng t chc lo v tm l tr liu, cng nh lo v vn cai ru, cai thuc phin. Tuy h khng phi l nhng t chc ca o Bt, nhng h cng bit vai tr ca tng thn rt quan trng. ti M c mt chng trnh gi l The twelve step ptrogram cu nhng ngi b nghin ru. H bit rng khng c tng thn th khng th cu c ngi nghin ngp, cho nn h s dng phng php tng thn. Ti Php v cc nc u Chu cng vy. cu nhng chng thanh nin v nhng c
143

thiu n vng vo vng ma ty, h lp ra cc trung tm cho ngi b nghin ti cng tp cai thuc vi nhau. Khi thc tp chung vi mt tng thn ng hon cnh, ta s c s nng ta v nng tinh thn ca nhau, v vy m d thnh cng hn l lm mt mnh. Bi l chng chi vi tp kh xu nh nghin ngp l mt vic rt kh lm, nht l khi nn nhn trong tnh trng suy yu t tinh thn cho n th cht. Thnh ra tng thn l mt n lc tp th a mnh i ln. Trong bi Kinh Quy Nguyn c mt on tn dng tng thn: Tng l on th p Cng i trn ng vui Tu tp gii thot Lm an lc cuc i. Tuy nhin cho tng l on th p, v nhng ngi sng trong tng thn c an lc, hnh phc th phi c gii, c lut, phi tun theo np sng ca tng thn. Nu sng trong tng thn m mnh nh mt c lao bit lp th khng th no thnh cng c. Trong nguyn tc lc ha ca o Bt, mnh khng th l mt hin tng c bit, mnh phi lm tt c nhng g m ngi khc ang lm, phi hnh tr nhng iu ngi khc ang hnh tr th tng thn mi vng chi, mi thnh thi v mnh mi hng c ci vng chi v thnh thi ca tng thn. C nhng ngi trong chng ta thiu thnh thi nh m cn thiu lun vng chi. H lun lun s hi, khng bit ngy mai mnh s ra sao, khng bit ci g s xy ra cho mnh chiu ny hay sng mai, h rt d b bun, b lo. Tnh trng ting Anh gi l vulnerability hay insecurity. l c tnh tiu biu cho con ngi ca thi i ngy nay. Con ngi trong thi i mi thng xuyn sng trong trng thi khng cm thy an ton, d b thng tch. Mi ngy c khng bit bao nhiu ngi b thng, v h khng c s vng chi, khng c gc r, khng c ci ngun. Mt thn cy m khng c gc r th c nhin khng ng vng c. Con ngi cng vy, khng c gc r trong gia nh, khng c gc r trong x hi, cng khng c gc r trong truyn
144

thng tm linh th lm sao m ng vng c, lm sao c vng chi c! Cho nn mnh phi t hi mnh c gc r vng chi trong gia nh hay khng? Nu khng th phi lp tc thit lp gc r i vi gia nh ca mnh. Nu gia nh huyt thng b v th phi bm vo gia nh tm linh. Khi gia nh tm linh c gc r ri, mnh tr li xy dng gc r cho gia nh huyt thng. Nhng ngi khng c gc r l nhng con ngi au kh. Nu mnh thy th hn x hi, th hn tng thn, th hn truyn thng tm linh ca mnh th iu chng t mnh mt gc trong x hi v trong truyn thng tm linh ca mnh, v vy cho nn mnh d ng xung nh mt thn cy khng c r. Con ngi khng c gc r l mt c hn, i lang thang vt vng, khng bit thng thuc v u. Cho nn nm ci ly ca Lng Mai l thc tp ni li gc r ca mnh vi t tin, gingh, vi gia nh huyt thng, vi gia nh tm linh, vi x hi, vi chnh nhng ngi m mnh th hn, mnh kh au. Ci ly cht l ci ly thy c nhng kh au ca ngi lm cho mnh au kh, tha th c cho ngi , bi v mnh cng c gc r ni ngi . Ngi c th l cha mnh, c th l m mnh m mnh ang th hn! Ngi c th l ngi ngy xa mnh em lng thng yu v gi y tr thnh ngi th ca mnh. Khi gc r ca mnh trn nhng mnh t b ct t th mnh bin thnh mt ngi b v, i lang thang. C hn sng l mt hin tng rt c th ca th k th 20. Chng ta ch cn nhn chung quanh l chng ta s thy c bit bao nhiu ngi tr i lang thang nh nhng con ma i, h khng tin tng vo mt ci g ht, khng thy ci g p, ci g tht tin. TU GIC GIP CHNG TA GII THOT KIN THC LM TA T HO Trong Kinh Samiddhi, thy Samiddhi ni: Ti bit nhng nim v hnh phc, v ng dc l nhng ci by sp v vy cho nn ti khng ph tui tr ca ti sa vo nhng ci by sp . Ti i tm hnh phc ngay trong giy pht hin ti l v php ca c Th Tn l thit thc hin ti, n m thy, n vt tnh cch thi gian, b bo m s t do cho mnh, n cho mnh s vng chi.
145

Kinh Samiddhi cng c cp ti ni nng ta, tc l gc r ca mnh. Ni nng ta ny l con ng tu hc m c Th Tn trnh by ra, tc l Php. Thy Samiddhi ni ti nguyn tc hin php lc tr: Ti i tm hnh phc ngay trong giy pht hin ti, by gi v y, ti khng b sp vo by ca nhng nim hnh phc, ti i tm hnh phc chn tht trong s sng, tr v vi hin ti v Php ca Bt l ngn n soi sng cho ti, gip ti tip xc vi thc ti m khng lm cho ti b ri vo nhng by sp ca nim. Thnh ra khi c ch nng ta tc l ta c mt nim tin, v c mt nim tin th ta c hnh phc chn tht. Nim tin y khng phi l tin vo mt ch thuyt v hnh phc, mt nim v hnh phc. Nim tin y l mt ci g mnh c th c kinh nghim trc tip. Nhng ngi c mt nim v hnh phc v d nh Thng v h tin vo nim , tin vo mt thin ng tng lai, th tuy cng l nhng nim tin nhng khng phi c t trn cn bn thc chng trong hin ti. o Bt ni ti nim tin nh l mt nng lng to ra hnh phc, nhng nim tin trong o Bt khc vi nim tin ngoi i. V vy y ta cn nhc li gio l v ng lc. Ng lc l nm loi nng lng lm cho ta tr nn mt ngi sng ng, c sc sng vi hai con mt sng, vi nhng bc chn vng chi. Nng lng u l Nim tin. Ngi khng c nim tin l ngi khng c nng lng, l mt ngi cht. Tin mt ci g tht, mt ci g lnh, tin vo mt ci g p, v nhng ci khng th l nhng nim. Nhng iu ta tin phi do kinh nghim trc tip ca ta. Th d tin vo chnh nim v ta va nghe mt bi ging rt hay v chnh nim, th cha phi l chnh tn. c nghe ging v chnh nim, ta thc tp v chnh nim v ta thy chnh nim, ta thc tp v chnh nim v ta thy chnh nim l ngun nng lng m ta c th to ra c, ta c kinh nghim c, c th soi sng cho ta c th mi l chnh tn. iu ny rt l quan trng, hnh gi phi ghi nh trong lc thc tp chnh nim. Ngun nng lng th hai l Tn (diligent), c ngha l s sing nng. Ngun nng lng th ba l Nim, ngha l chnh nim. Chnh nim l tri tim ca s thc tp trong
146

o Bt. Chnh nim l nng lng m mnh c th ch tc ra, ging nh in nng do mt nh my in ch bin ra. Con ngi ca ta cng l mt nh my, cng l mt trung tm bin ch nng lng. Nng lng Nim l nng lng nh sng, nh sng soi ng cho ta. Nng lng nim lm cho m du, tr liu nhng ni kh nim au ca ta, gip ta nhn su v thy c s tht ca i tng qun chiu. C nng lng ca chnh nim th ta c th chuyn i c cc tnh trng. C chnh nim th ta sng rt c thc, i, ng, nm, ngi, n cm, lm vic, hoc i x vi anh ch em ca ta mt cch rt c thc. Khi c nng lng ca nim th ta c nng lng ca nh, ngun nng lng th t ca ngi tu. Nh nh tm, nh s chm ch cho nn ta mi thy c ci bn cht, ci t tnh ca s sng. Nh nim, nh nh m ta thy c t tnh ca m my, ca bng hoa, ca thc n, ca nim vui, ca S em, S ch, S anh, v thy c mt cch rt r rng. Ci gi l Tu, ngun nng lng th nm. Tu tc l ci thy rt su v r, ting Anh l understanding" hay l wisdom. Nh vy Nim l ci nng lng soi chiu. Khi c soi chiu th c s tp trung v khi tp trung th ta thy c ci bn cht, ci t tnh ca i tng. Chnh ci thy l ci thy trc tip, ci thy do kinh nghim bn thn, nn mi gi l Tu. Ngc li, thy bng nhng nim, nhng l thuyt chng cht th c gi l kin hay kin thc. Hc Pht Php ta c th cht cha rt nhiu kin thc v Pht Php, nhng nhng kin thc khng phi l tu, i khi n cn c hi. Rt nhiu ngi hc Pht trn mi nm nhng i sng ca h khng c cht no thay i c. Ti v h ch c kin thc m khng c ci thy trc tip ca tu gic. Trong phng php T Y do ch T t ra, iu th t l Y tr bt y thc. Y tr l nng vo tu, bt y thc l ng nng vo kin thc. Tu tc l ci bit trc tip bng kinh nghim. Cn kin l ci bit nhn t nhng nim do ngi khc trao truyn li hay l t c sch. Hai ci rt khc nhau. Tu c cng dng gii phng, tr liu cho ta, cn kin lm cho ta cng ngy cng t ho v tr thnh nn nhn ca nhng kin thc ca ta. V d khi nghe Thy ging v chnh nim, Thy tm mi cch cho ta thy rng chnh nim
147

khng phi l mt nim m l mt vng nng lng trong con ngi. Ti ang th vo v ti bit rng y l hi th vo, ti ang th v ti bit rng y l hi th ra. Ci nng lng nh mnh nhn din c hi th vo l hi th vo l chnh nim. Khi ung nc m khng bit l mnh ung nc th lc chnh nim khng c mt. Thnh ra chnh nim l mt ci c tht v mnh c th tip xc c. Khi hc v Nim nh vy ri th mnh u b kt vo nim v Nim, ti v mnh c kinh nghim trc tip v loi nng lng m mnh gi l Nim, v Nim l do Tu a ti. Khi thy ta c kh nng ch bin ra nng lng nim, v nng lng nim gip ta tp trung c, hiu bit c, th ta c c tin v nim, v c tin ny hon ton lm bng kinh nghim, khng phi lm bng nim, cho nn n l Chnh Tn. D cho mt s rt ng ngi tin vo mt iu g, d cho c mt nc tin vo mt ch ngha, th nim tin ch mi l nim tin trn mt nim m thi. V d nc Nga tin vo ch ngha Mc Xt trong 73 nm, nc Vit cng tin vo ch thuyt Cng sn trn 45 nm, c hai dn tc chu khng bit bao nhiu au kh v nim, v nim tin khng c soi sng v thc chng . Trong Kinh Kalama Bt dy rt r ng vi tin vo iu g, du iu l iu a s ang ni ti nh mt s tht; ng vi tin iu g du iu c bin chp trong kinh in; ng vi tin vo iu g d iu c mt v o s ni ting ni ra. Nhng cu l nhng cu do chnh Bt ni, ta phi em ra th nghim. Nu thc tp v thy nhng iu c th dit tr c kh au, xy dng c s gii thot, s an lc, th lc ta mi tin. Nim tin mi l chnh tn. BN C TNH CA PHP Php c nhiu c tnh. c tnh th nht l thit thc hin ti (Sanditthika), tc l c th s m c, c th chng nghim ngay by gi. Trong khi c nhng ch thuyt, nhng nim ha hn rng 30 nm sau hay i sau th thin ng s hin hin, nhng c th l khng bao gi n xy ra c! Ngc li, c tnh ca Php l ngay giy pht mnh bt u thc tp l mnh c th cm thy c hiu qu ca n. V d th vo, ti bit ti ang th vo, th ra ti bit ti
148

ang th ra, nm ly iu ny thc tp th t nhin chnh nim pht sinh v ta c nh lin lp tc v ta tr v c vi chnh ta. Nh vy d cha n mc cao siu, nhng nim, nh, v tu thc s pht sinh, v s thc tp ca ta c kt qu lin lp tc. c tnh th hai ca Php l Akalika, ngha l vt thot thi gian. Nhng by sp, nhng nim v hnh phc c tnh cch l thuc vo thi gian, nm trong thi gian. Ngc li, Php th vt thot thi gian. c tnh th ba ca Php l Ehipassika ngha l t mnh ti, t mnh thy, mnh kinh nghim m khng cn phi qua trung gian ca mt ai ht. Ta c th dch l n m thy (Venez voir par vous mme; come and see for yourself). Khng cn phi c mt giai cp Tng l ng lm trung gian gip ta ti chng kin ci mu nhim ca Php. c tnh th t ca Php l Upanayika tc l c kh nng a mnh ti ch an lnh tt p, c kh nng hng thng. Ta c th dch l c cng nng dn o i ln. CH NNG TA VO HI O T THN L C NM NGUN NNG LNG Chng ta c mt bi thc tp nng ta rt hay m ti thng p dng nhiu ln mi ngy, lc c vn cng nh lc khng c vn . l bi Hi o t thn: Quay v nng ta, Hi o t thn, Chnh nim l Bt, Soi sng xa gn, Hi th l Php, Bo h thn tm, Nm un l Tng, Phi hp tinh cn, Th vo, th ra, L hoa ti mt, L ni vng vng, Nc tnh lng chiu, Khng gian thnh thang.
149

Quay v nng ta, l hi th u, Hi o t thn, l hi th th hai. Bt dy rng, ng nng ta vo bt c mt iu g, nht l ng nng ta vo nim, du nim v Bt, v nim c th sai, c th khng phi l Bt. Bt v nim v Bt l hai ci khc nhau. Trong qu trnh tu hc cng ngy ta cng khm ph ra chn tng ca Bt, v nhng nim xa ca ta v Bt c t t bin mt. Nu nhng nim v Bt khng ri xung th chn tng ca Bt khng bao gi hin hin ra c. iu ny cng phi c p dng cho nhng hin tng khc, nh tri xanh, my trng, hnh phc, ngi S anh, S em, S ch ca ta. Nhng nim v h phi c lt ra, phi c lm cho ri xung ro ro, th ci bn thn, ci chn nh ca ngi , ca vt mi pht hin ra c. Cho nn c nim v mt iu g l rt nguy him. Bt dy chng ta phi quay v tip xc cho c ci php trong t thn, Ngi ni trong hi o ca t thn c nm ngun nng lng, khi nng ta vo nm ngun nng lng th rt c an ninh, Attadipasarana. (Atta l t thn, Dipa l hi o, Sarana l nng ta). l li Bt cn dn cc thy v cc s c vo nm Ngi 80 tui. Ngi bit rng Ngi s nhp dit trong vng my thng na v trong s mn ca Ngi c nhiu ngi s cm thy rt b v. Ngi ni vi cc t: Ny cc thy, cc thy ng nng ta ni bt c mt ci g khc, hy tr v nng ta ni hi o ca t thn. Hi o l mt vng t rt kh b sng cun i, v vy cho nn n ng vng. Tr v nng ta ni hai o ca t thn tc l tr v nng ta ni Php, v trong hi o t thn c Php. Qu v c nh nm ngun nng lng m mnh gi l ng lc khng? Tn, Tn, Nim, nh, Tu l ch mnh tr v, l ni mnh nng ta. Nm iu khng phi l nm nim, m l nm ngun nng lng c tht trong mi ngi chng ta. Nu ta s hi, kh au, b v l v ta khng bit tm v nng ta ni nm ngun nng lng . Chnh nim l Bt, soi sng xa gn, l hi th th th ba v th t. Bt khng cn l nim na, Bt l mt cht liu c tht m mnh c th tip xc bt c lc no, l chnh nim. Mt em b nm tui cng c kh nng ch bin ra chnh nim, c th i trong chnh nim, n trong chnh nim, nhn trong
150

chnh nim, nm tay ngi thn trong chnh nim. Cho nn chnh nim khng phi l mt nim, m l mt ngun nng lng, l bn cht ca mt v Bt. V vy ta thng ni chnh nim l Bt. Quay v nng ta Bt tc l quay v nng ta ni ngun nng lng ca Chnh nim, trong c cha bn ngun nng lng khc l Tn, Tn, nh, v Tu. Chnh nim l nh sng c ch bin do s thc tp. Khi c nh sng ri th ta c soi chiu, c dn dt, v nh m ta bit nn lm g v khng nn lm g, nn ni g v khng nn ni g, nn ngh g v khng nn ngh g, nn sinh sng bng cch no v khng nn sinh sng bng cch no. l Bt Chnh o, Nh vy Bt Chnh o l tm con ng c chiu sng bi nh sng ca chnh nim. Ngi c nim tin ni chnh nim lun lun tr v vi hi o t thn v ly nm ngun nng lng lm ni nng ta v soi sng cho mnh. Trong cu chnh nim l Bt, soi sng xa gn, gn tc l by gi v y, nhng ci g ng lm, nhng ci g khng nn lm; nhng ci g ng ni, nhng ci g khng ng ni ngay trong gi pht ny. Xa ngha l trong trong tng lai, mnh cng bit c nhng g ng lm, ng ni, khng ng lm, khng ng ni trong tng lai. Hi th l Php, bo h thn tm l cu thc tp hi th th nm v th su. Php y cng khng phi l nim, php y l mt thc ti. V d mt bi php thoi trong bng, cha hn l php, n ch l nhng nim v php. Mt cun Kinh cng cha phi l php m ch l nim v php. Ngc li mt hi th c thc l php sng, php linh ng, php ch thc (Living Dharma). Thnh ra khhi i thin hnh m i c chnh nim, l ta ang thuyt php, thuyt php bng thn v tm ca mnh. gi l php ch thc. Cn mt bi ging du hay cch my cng ch l php nim gip mnh i ti ci php ch thc m thi. Khi ang nghe thuyt php hoc ang ging m nghe ting ng h hay ting chung in thoi reo, ta dng li, th vo th ra trong chnh nim, tc l ta cng ang thuyt php, php linh ng. Khi thy Thy ang ging hay m bng dng ngng li khi c mt ting chung, cc v cha quen thng
151

gin lm, ti sao khng cho Thy ni? l ti ta cha bit rng nhng iu Thy ni tuy hay, nhng khng th snh c vi hi th ca Thy v ca ta trong lc . Chnh nhng hi th mi l php m ta thc chng c. V vy vi cu thc tp hi th th nm v th su, hi th l Php, bo h thn tm, mnh nhn thc c rng thn v tm ca mnh c bo h bng nhng hi th chnh nim. S bo h khng phi l mt s bo h thn b no c. Khi mnh c chnh nim th chnh nim l lc lng bo h cho mnh. Mt ngi th, mt cng nhn, trong khi s dng my mc m c chnh nim th khng bao gi bn tay b my cn. Chnh nim bo m cho s an ton. Khi li xe m anh c chnh nim th chnh nim bo h cho anh. Khi sp sa ni mt cu m c chnh nim th chnh nim cng s bo h anh. l s bo h ch thc ca Bt, khng phi do mt thn lc huyn b hay php mu no c. Nm un l tng, phi hp tinh cn l hai cu cui ca Bi Thc Tp Quay V Nng Ta m ti mun trao truyn li cho qu v. Nm un l nm yu t Sc, Th, Tng, Hnh, Thc. KHI NM UN KHNG HA HP TA S KHAI CHIN VI BN NGOI Khi mt ngi c chin tranh vi cha m, anh em, v con trong gia nh hay vi bn b ngoi x hi, th chnh ngi ang c s ri lon bt n trong ni thn. Nhng lc tm h khng an lc, ni mt cch khc, nm un ca ngi khng c s phi hp iu ha, chng ang chng i nhau. Thng thng khi c chin tranh bn trong l chng ta hay khai chin vi bn ngoi. Thnh ra nhng ngi hay khai chin vi bn ngoi l chc chn h ang c ni chin trong thn tm ca h. Nhng lc nh vy, nu bit nm ly hi th v th theo chnh php, tc l ta bit dng chnh nim soi chiu ni tm, th t nhin nm un s tr li ha iu vi nhau, v nh vy m ta c c an lc, ta thi gy chin. Trong Kinh Qun Nim Hi Th, Bt dy Ti ang
152

th vo v lm cho thn th ti tr nn an tnh, tc l ta c th dng hi th c chnh nim to nh hng tt trn sc v th ca mnh. Trong khi thc tp nm ly hi th ta iu hp nm un cho chng m du li v t nhin s an lc s ti v nh vy m mnh khng cn khai chin vi ngi khc na. Nm un y khng c ngha l ci th gii bn trong. Khi ni nm un l nm un ca anh l khng ng, ti v ng v phng din thn tc l sc, cng nh ng v phng din th, tng, hnh v thc th thn th ca ti c lm bng nhng cht liu khng phi l ti. Thc n ti n, khng kh ti th, nc ti ung, tt c nhng ci l t anh, t ch, t nhng ngi khc, t nhng hin tng khc trong v tr. Cho nn khi ta ni ci sc ny l ca ti l khng ng. Th cng vy, th tc l cm gic, m cm gic lun lun l cm gic gic v ci g, cm gic v nhng ci trong thn v cm gic v nhng ci ngoi thn. Cn tng tc l tri gic, cng vy. Tri gic l tri gic v ci g. V d ti c tri gic v anh th ch th ca tri gic vi i tng ca tri gic l mt. Anh l i tng ca tri gic ca ti, thnh ra ni anh ngoi ti l khng ng. Nhng tm hnh khc nh gin cng vy. Gin th gin ai, hay thng l thng ai. Thnh ra i tng ca nhng tm hnh ny l tt c nhng ci bn ngoi. V vy nn ni nm un l nhng ci bn trong ti l khng ng. Khi cha tu hc th ta tng nh vy, nhng nh qun chiu, nh nhn k ta thy nm un tht ra khng phi l ca ta. Chng n dnh chm, lin kt vi nhau. Nm un ca anh v nm un ca ti n dnh lu ti ci mc m ta khng th no tch ri ra c. Khi mt tng thn khng c s ha hp th mi ngi khng c hnh phc. Khi nm un ca ta khng c ha hp th chng c chin tranh, v ta khng c hnh phc. Hi th chnh nim lm lng du, v em li s ha iu bn trong, v vy cho nn hi th chnh nim l s thc tp rt quan trng. S khi, chnh nim lm du tm t ta li, gi l an tnh tm hnh. Tm hnh an tnh ri, nu tip tc th chnh nim cng soi sng, ta thy ci ny sai ci kia khng ng. iu chnh li mt lc t nhin c s ha iu trong nm un ca ta. Cng nh trong cn phng ta , nu khng c th gi sp xp, c lung tung, th khi bc vo ta thy cn ci, kh chu.
153

Nhng nu c th gi, nhn cho k, ta thy ci ny phi xoay li mt cht, ci kia xp li mt cht, sp t mt hi t nhin cn phng c khng gian, v ta sng c thoi mi. Nm un cng vy nu khng c chnh nim th ta sc, th, tng, ca ta bt an, xo trn, v v vy m ta kh chu, bc rc bn trong. M kh chu bn trong th ta khai chin vi bn ngoi! Cho nn thp ngn n chnh nim ln, nhn cho k, sp t li bng hi th chnh nim l to ra s an lc v ha iu bn trong th t nhin mnh c hnh phc vi c bn trong ln bn ngoi. V vy m nm un ch thc l tng thn ca ta. Khi dng hi th chnh nim v phi hp mt cch tinh cn, th ta to ra s an lc. T nhng lo s, nhng gin hn, nhng tht vng ca ta s c chuyn ha. Sau ta thc tp tip bi Qun nim hi th: Th vo, th ra, L hoa ti mt, L ni vng vng, Nc tnh lng chiu, Khng gian thnh thang. Th vo bit th vo, th ra bit th ra. Th vo ti thy l hoa, th ra ti thy ti ti mt, th vo ti thy ti l ni, th ra ti thy ti vng vng, th vo ti thy ti l nc tnh ... Lc nhng cm xc, nhng gin hn, nhng lo lng ca ta s lng xung, v tm ta an lc nh mt nc tnh, v nh vy n mi phn chiu c s tht. Nc tnh lng chiu l vy. Nu tm mnh cn ght, cn gin th ci hnh nh v ngi anh, ngi em hay ngi ch ca mnh n mo m mt cch rt l bun ci. Khi tm tnh lng th tri gic ta s ng li t t, nu khng th ch l vng tng v l tri gic sai lm m thi. Tri gic sai lm s lm cho mnh kh v lm cho ngi khc kh theo. Cu cui ca bi thc tp, Khng gian thnh thang ngha l lc trong tm ta c khng gian, v ta thy khe, khng cn cht chi na! Lc c nhng tri gic sai lm, c nhng gin hn bun phin th tri tim ta co li nh xu, khng c ch cho ngi s anh, s em ngi trong . Khi tm tnh xung th ta bt u thy c r hn, tim ta m rng hn ra,
154

v vy m c khng gian bn trong v chp nhn c ngi kia. Hai bi thc tp ny rt hay, chng c c kt t nhng tinh ty ca li Bt dy. Cng vi nhng bi khc, hai bi ny vi li ch gii, c in trong cun Sen Bp tng Cnh H, Hai bi ny cng c dch ra ting c, ting Anh, ting Php, v ting . Nhng lc m ta do d, s hi, khng c vng chi, l nhng lc ta cn ti nhng bi thc tp ny hn lc no ht. Nhng lc khng do d, khng s hi, khng lung lay m thc tp bi ny th n hnh phc nhiu hn ln. ng i ti khi c do d, s hi, lung lay ri mi thc tp. Chng ta hy thc tp hng ngy cho thun thc, lc sp c chin tranh ta ch cn vi hi th l c th to c ha bnh. Hnh phc l c s mt m v thanh lng. Tri vi hnh phc l cn st. Khi ri vo ng dc ta s ln cn st ng dc. u l danh, l li, l tin ti, l sc dc, hay l s n ngon. Trong khi hng th nhng dc lc , ngi no cng c nhng cn st. Ta ch cn qun chiu l thy cn st c mt trong lc hng th v cn st s trm trng hn sau lc hng th. Khi st tc l b ngn la t chy. Th ca V Hong Chng ni v Kiu Thu c cu: Kiu Thu ny T em i, Ta ang la t ti bi mi ty. l cn st m trong nm by dc lc, ci no cng c. V d mt mn rt ngon, Khi sp n ta bt u st, trong khi n ta li c st, v khi n xong th cn st cng trm trng hn. Sau khi n xong , ta thng t hi ti sao ta n v ti sao ta n nhiu vy? Ti sao quyt nh khng nn n nhng th ny m ta vn n! Lc ta thc mc, n hn, lo u, on trch ... l nhng cn st, nhng ngn la t chy tm can. DY CNG TU TP MI CHUYN HA C TNG THC
155

Ta bit tt c ht ging u c mt di tng thc ca ta. Tuy nhin, phn tng thc thin bin vn ha, bt kh t ngh. Ta bit ci danh, ci li, ci ti, ci sc v.v... l nhng by sp, v nhiu khi thc ca ta thy iu rt r, Ta ng mt trm phn trm vi nhng iu Bt y, nhng li Thy ni. Ta bit rng con ng dc lc khng phi l con ng ca ta. Con ng ca ta l nng ta vo Php, l i theo tng thn to dng nim vui, ta thy rt r, khng nghi ng g ht. Vy m mt m, trong gic m ta thy ta lm khc. S d nh vy l v di tng thc ta c nhng lc lng ca tp kh, chng i tm ci hnh phc theo thi quen! V d mt S ch co u i tu, quyt khng nhng i ny lm ngi xut gia, m i sau cng nun tip tc lm ngi xut gia. N r rng rnh mch nh vy, nhng ti sao m qua mnh li nm m thy mnh tr thnh mt ch r! Ti cng tri qua ci hon cnh , ti cng mt ln nm m thy mnh lm r, c c du ng hong, rt bun ci! Cc S c cng vy, chc chn rng hoc s c mt m no cc s c nm m thy mnh l mt c du, mc o rt p, c nhng c ph du ng hai bn. Gic m ny s xy ra, v ti ngh n ch s xy ra chng hai, ba ln thi. Ci tng thc ca ta n k lm! N c ng li vn hnh ring ca n, rt l kh on. Ti c bn phn phi cho qu v bit nhng gic m ny s xy ra. Khi n xy ra qu v nn mm ci vi n m thi. Ta nn bit rng phn cha phi l tt c ci tm ca ta, tm ta cn c phn tng na. Trong tng, n c nhng c mun. Lm lc trong khi thc ta thy bng cp i vi ta khng c ngha, ti v n l mt trong nhng ci by sp. Ngi ta chy cht, lng xng i tm bng cp. Ta thy rt r rng iu ta i tm l hnh phc chn tht, by gi v y. Vy m c th trong mt m, ta thy ta di nn, mc o tt nghip t mt trng i hc! Thnh ta di tng thc ta c nhng ci d ca tp kh, nhng l li suy t, nhng nim v hnh phc c. Nh tu tp, trn phn ta gii quyt xong, nhng di phn tng n vn cn, nn ta phi tip tc qun chiu ngy m. S qun chiu a nh sng chnh nim xung di tng thc chuyn ha nhng tp kh lu i. V d ban m s c nm m thy mnh tr thnh c du. Khi thc dy, s c ch
156

nn mm ci m khng cn bun gin, trch mc mnh. Ban u gic mng s lm cho ta mnh khe, khng sao c, v lm c du trong gic mng, an ton hn lm c du trong thc t. Lm c du trong gic mng ta ch sng ci giy pht mc o p thi, nhng khng phi tri qua tt c nhng chua cay m c du tht s ngoi i phi gnh chu. Theo tm l hc, nm m thy mnh l c du l mt chuyn rt mnh khe, good for our health, khng sao c, Nhng nh vy khng c ngha l ta khng cn tip tc qun chiu. Phi thy rt r rng lm c du hay ch r trong ln thi th rt an ton, nhng nu tip tc thy thm nhiu ln na th c ngha l ta tu tp khng c hiu qu v ta s gnh chu tt c. Phi thy r iu tinh chuyn thc tp qun chiu m chuyn ha tng thc. Nh vy di tng ta c nhng lc lung ca tp kh, nhng ty min i theo ta. Chng nm ng di m nhiu khi ta khng bit v ngh rng ta khng cn nhng tp kh na. V vy tu tp l chuyn ha kho tng thc, ch khng phi ch thuyt phc anh chng thc m thi. C nhin phn trn ca tm c l tr, c s phn xt v ta bt u thc tp qu chiu vi phn ca ta. Nhng di phn tng n c nhng ci ty min m mnh cn phi nhn din. Nhng ty min to ra mt lc lng, mt khuynh hng rt gn vi ci m ta gi l thc th by hay l Mt Na. Chnh ci thc ca ta n da trn mt na m hot ng. Trong i sng ban ngy, thc tip xc vi th gii thc ti bn ngoi, nh vy n sng sut, bit ci g nn, ci g khng nn, Nhng ban m trong gic m, s tip xc vi th gii thc ti khng c, v vy m c nhng ci thy c to dng bi nhng ty min, bi nhng ao c, nhng tp kh ca mnh. N to ra mt ci th gii khng ph hp vi ci th gii ca thc ti. V vy cho nn s thc tp ca mnh m cng nh ngy l ri nh sng Chnh nim xung tn nhng tng lp su sc nht ca tng thc chuyn ha nhng ty min, nhng tp kh lu i. Cng v vy m ti ni rng i vi ngi nghin ma ty, nu ta ti v ni rng: Anh ng c dng ma ty na, dng ma ty lm cho thn th anh b rc, cuc i anh h hng, khng c tng lai cho chnh anh v c cho con chu anh l ta ang lm mt chuyn v ch v ngi kia
157

thy c iu , nhng di tng thc ca h, nhng lc lng ma qui kia, nhng tp kh lu i kia, nhng s rng buc chc nt kia cn qu ln. V vy mt mt mnh phi to mt tng thn, mt khc mnh phi gip ngi c phng tin sng vi mt tng thn c cng hon cnh, cng qun chiu th mnh mi c th gip c ngi . Sng trong tng thn, cng thc tp, cng hnh tr nhng gii lut vi tng thn, l con ng an ninh nht cho chng ta. Khi ngh rng ta hc c mt t gio l v c th ring mt ch thc tp th nim rt nguy him cho chnh ta v cho c nhng ngi chung quanh. CHNG 4 NHNG CH LN TRONG KINH TAM DI

4.1 Php Thoi Ngy 06 thng 10 nm 1994 Tha i chng hm nay l ngy mng 06 thng 10 nm 1994, chng ta ang xm Thng, trong Kha Tu Ma Thu. Phn u ca bui php thoi hm nay, ti dnh kt thc Kinh Samiddhi, sau chng ta s bt u hc v T V Lng Tm (3). Nhng ging dy v T V Lng Tm c phin t v in li trong cun Thng Yu theo phng php Bt dy, Nht Hnh, L Bi xut bn, 1995. Kinh Samiddhi c nhiu ch rt quan trng. Ch th nht l Nim V Hnh Phc. Ta thy rng nhng nim v hnh phc c th l nhng by sp, giam hm chng ta trong vng kh au. V vy m nim v hnh phc n lin h ti nim v nhng by sp ca ng dc. Cch y chng mt thng, c mt o hu t Ha Lan sang Lng tu hc. Cc v xm H hi thm ti sao cc chu khng cng sang, o hu y ni: D v cc chu ang vng vo by ng dc. o hu thy cc con mnh ang vng vo nhng ni kh ca ng dc, rt kh thot ra m ng khng lm g c
158
(3)

ht! i vi khng bit gio php o Bt, ng dc l con ng ca hnh phc, l con ng a n hnh phc. Ngc li Kinh Samiddhi ni rng l nhng no ng tm ti, kh au. Chng ta phi c lng thng, s hiu bit, v o lc kh thm hu th mi gip h thot khi nhng by sp ca ng dc c, nu khng th chng ta ch ng ngoi m thng hi thi. Ni r ra, khng tu hc th khng c kh nng gip ngi thot khi nhng by sp ng dc. Ch th hai ca Kinh Tam Di l Hin Php Lc Tr. Khi v Thin n hi ti sao thy li b lc th trong hin ti i tm lc th ha hn trong tng lai, tm ci lc th phi thi? Th thy Samiddhi ni rng: Ti u c b hnh phc trong hin ti i tm mt hnh phc ha hn ho huyn tng lai u? Chnh ti b ci hnh phc ho huyn kia i tm mt ci hnh phc c sn trong giy pht hin ti y ch! Thy Samiddhi cng ni thm vi v Thin n rng ng dc em li cho chng ta nhng cn st, nhng ni kh au, trong khi th php hin php lc tr em li hnh phc cho chng ta ngay by gi v y, khng phi tm u xa. V vy trong kinh c danh t vt thot thi gian (akalika), ngha l khng c thi gian tnh. y cng l mt ch rt ln trong ton b gio l ca o Bt, v thng c xem l kim ch o ca s tu hc Hin Php Lc Tr. Tic rng c rt t Thin vin v Trung tm tu hc a ch ny ra khai trin! Ch th ba l Nng Ta. Nng ta y l nng ta vo Php, vo mt ci g khng phi l nim. Khi sng vi Chnh Php chng ta t c s an lc, s vng chi, s thnh thi. Nng ta vo Php cn c gi l nng ta vo hi o t thn. Ch th t ca Kinh Samiddhi l Mc Cm, hay l Mn. Ba ci mc cm hn ngi, thua ngi, v bng ngi u do nim gi l ng chp m sinh ra. Khi qun chiu thy c s tng quan, tng lin hay tng tc ca vn php, chng ta thy c mi s sng l mt, ta vi ngi, ta vi cy c l mt. Cng vy, s bnh an, nim hnh phc khng phi l vn c nhn, khng th no c vn hnh phc c nhn. Khi chng ta vt thot c nim v ng, th
159

tt c nhng s hi, lo lng, gin hn, bun phin, s tan bin v hnh phc c th c mt tht s. Khi nim vui c xy dng trn nim v ng th nim vui tnh cch mong manh, khng vng chi, khng ch thc. Ch khi no s s hi vng mt, ni lo lng gin hn tan bin, th nim vui mi l nim vui ch thc m thi. Ging dy nim v hnh phc, Bt a ra v d ca mt ngi b n t hnh. Ngi t ti bit rng trong vng by ngy na th mnh s b em ra chm u. May c s can thip ca ngi thn, n c gim xung cn kh sai chung thn. Khi nghe tuyn n li ng ta rt i vui mng, nhy nht sung sng ! Bt kt lun ci sung sng v bn n kh sai chung thn, u phi l ci sung sng tht? Ch v em so snh vi bn n t hnh, th kh sai chung thn mi c xem l mt nim vui. Tht ra n c hnh phc g u? Bit bao nhiu ngi tr trn th gii, v c nhng nim au m h i tm hnh phc trong nm th dc lc. Khi sng trong nm th dc lc, h khng tm c hnh phc chn tht, m h ch tm c nim vui ca ban n kh sai chung thn, vi lp nim au ca bn n t hnh m thi. l mt tm bi kch rt ln ca loi ngi. Vi ma ty cng vy, ma ty lm cho con ngi rt kh au, nhng v ci nim au kia n ln qu, nn mnh phi i tm ma ty kha lp. Tht ra ma ty l mt bn n kh sai chung thn che lp ci bn n t hnh m mnh ang mang! Thy c vy chng ta s thng, m thng th chng ta phi tu hc c kh nng cu v a nhng ngi tr ra khi vng ly ca cuc i. Thc tp hin php lc tr, thc tp nng ta, thc tp qun chiu v v ng, cng lc chng ta cng t c s vng chi v thanh thi, hai c tnh ca Nit Bn. Khi , ci hin php Nit Bn s t t hin l ra cho chng ta tip xc. Tip xc c vi Nit Bn mt cch su sc, th s vng chi thnh thi ca mnh s tr thnh ln lao v vng mnh, lc hnh phc mi l hnh phc chn tht, mi l hnh phc hon ton. Nh vy, t ci Tch Mn, chng ta tip xc c vi ci Bn Mn.
160

PH LC Gp nht nhng on Php Thoi Thin S Nht Hnh ni trong cng kha tu v cc vn c lin quan n vic tu tp hng ngy ca Tng chng Lng mai. A1. Gii Lut Trong o Bt A2. Cch Nghe V Ni Php Thoi

A1. Gii Lut Trong o Bt (Trong Php Thoi ngy 04-9-1994) Nhng v S c no th gii ln trong i Gii n Hng Tch va qua th nn nh theo hc lp ca S C Chn c v tm cch t mnh hc thm v gii lut. Trc thi gian i Gii n, S C Chn c c m mt lp dy v gii ln cho cc v gii t T Kheo Ni. Rt tic l nhng bi ging trong sut hai tun l khng c thu bng y . Ti hy vng trong kha tu ny S C Chn c c th dy li nhng iu m S C dy trong ma h va qua. Ngoi ra, trong kha i Tng Nam truyn trc y ti cng c ging mt s bi v Ba la mc xoa. Cc v th gii ln c th hc li nhng bi ging . Cui nm 1994, ti s c dp kim im li cch hc hi v hnh tr gii ln ca qu v. Cn cc v th gii Sa di v Sa di ni trong gii n va qua cng vy. V mi th gii nn mnh cha bit nhiu v gii, cho nn qu v phi bt u hc cho thu o gii Sa di v Sa di ni. Nh qu v bit, theo truyn thng thin, chng ta phi hc bn phn ca gii lut Sa di v Sa di ni. Phn u tin l T Ni Nht Dng Thit Yu. Phn ny gm nhng bi thi k thc tp chnh nim. Ngy xa khi mi i tu, ti hc nhng bi thi k ny bng ch Nho, nhng by gi chng ta c sch ting Vit, nhng bi thi k ny c ch gii v in thnh sch. l cun Tng Bc N Hoa Sen. C khong 50 bi thi k chng ta thc tp chnh nim trong i sng hng ngy. V d trc khi r my xe hi chng ta c mt bi k thc tp: Trc khi cho my n,
161

Ti bit ti i u, Xe vi ti l mt, Xe mau ti cng mau. Ly nc vo m nu nc hay chu ra chn cng vy. Khi tay chm vo vi nc th ta phi th v thc tp bi k vn nc: Nc t ngun sui cao, Nc t lng t su, Nc mu nhim tun chy, n nc lun trn y. Lc m n, ta nhip nim c bi k m n: Tht nim l bng m, Chnh nim l nh sng, a tnh thc tr v, Cho th gian t rng. Tt c cc v th gii Sa di v Sa di ni u phi hc thuc lng nhng bi k thc tp theo. S c Bch Nghim mi khi li xe, trc khi m my, u thc tp bi k r my xe rt ng hong. C thc tp nhng bi k , ta mi tht s tu hc theo truyn thng thin. Trong thin tng, thi ca ng mt vai tr rt quan trng trong s thc tp. Thuc lng nhng bi thi k trong cun Tng Bc N Hoa Sen, mnh mi thc tp c. Ni nh vy khng c ngha l ch nhng ngi th gii Sa di v Sa di ni mi phi hc nhng bi k , cn nhng ngi th gii ln th khng phi hc. Nhng ngi th gii ln nu cha hc thuc nhng bi hay nu cha thc tp nghim chnh th cng phi hc li. Khng l cc S em ca mnh hc v thc tp gii m mnh l khng lm c nh vy hay sao. Mnh c th hc v thc tp bng ting m . Nu l ngi Anh th ta c thi k bng ting Anh, l ngi Thi ta c bng ting Thi Lan, ngi Vit, ta thc tp theo ting Vit. Khng nhng cc v th gii ri mi thc tp theo phng php ny, m nhng ngi Tip Hin, sp th gii Tip Hin hay cha th gii Tip Hin cng phi thc tp nhng bi thi k ny. Nu khng th ta khng c cch g thc tp chnh nim trong i sng hng ngy c. Ta phi phi hp hi th vi nhng bi thi k thc tp. Ra tay th bit l mnh ra
162

tay, git o th bit l mnh git o, qua cu th bit l mnh qua cu ... Phn th hai ca gii lut Sa Di Lut Nghi Yu Lc tc l phn ni v gii tng ca mi gii. Chng ta nn tham kho gii Tip Hin v Nm Gii c th hiu thm c ni dung ca 10 gii. Ni dung ca 10 gii rt giu c. V vy cho nn 10 gii phi c thc hin trong tinh thn ca Nm Gii v trong tinh thn gii Tip Hin. Sau ny s c mt cun sch ni v 10 gii ca ngi Sa di v Sa di ni (4). Hi ny (1994) cun Bc ti thnh thi dnh cho cc v Sa di v Sa di ni cha ra i. Phn th ba ca gii lut Sa di v Sa di ni l Uy Nghi m ta dch l Mindful Manners hay l Fine Manners. C 24 thin ni v uy nghi, ngha l c 24 chng ni v s thc tp chnh nim ca mt Sa di hay Sa di ni. V d khi vo Chnh in th ta phi c tc phong nh th no, i ch th trong thi gian i phi c tc phong ra sao v.v... Ti Lng Mai ta tng hc theo bn vn c in, nhng bn ny c ta nghin cu v gia gim. Cc v th gii Sa di v Sa di ni phi hc v phi thc tp cho nghim chnh. C mt chng dy v cch lm th gi, mt chng dy v cch c x vi nhng ngi th gii ln, trong dy rt r bn phn ca mnh i vi nhng S anh hay S ch th gii ln nh th no. Tt c nhng nghi thc mnh phi hiu. Mc d mnh mi th gii Sa di hay Sa di ni v c th mnh cha bit g nhiu v ni dung v bn cht ca mt ngi Sa di hay Sa di ni. Th gii l chuyn d nhng tr gii khng phi l chuyn d. Mnh cn phi hc hi v hnh tr lu ngy mi c. Cui nm 1994 ta s c c hi kim im li ci hc v hnh ca qu v v gii Sa di, Sa di ni v gii ln. Tuy phn th ba ca gii lut c 24 chng, nhng trong nhng bi ging trc ti c ngh thm vo mt s chng khc. V sng trong mt hon cnh x hi khc xa cho nn chng ta phi c nhng chng mi. Phn th t l Cnh Sch. y l mt bi vn ca Thin S Qui Sn vit bng th vn bin ngu. Hi lm Sa di, sau l tng gii ti hay ra ngoi vi cc v Sa di khc cng c v cng nghe vi nhau 24 chng uy nghi. c xong 24 chng
163
(4)

uy nghi ri th c bi Qui Sn Cnh Sch. Trong khi th cc Thy li Chnh in tng gii ln v gii B Tt. Ngy B Tt tng gii mnh c th t chc thnh mt ngy rt vui. Ngy ch c tng gii v sng chung vi nhau trong tinh thn gia nh. C nhng gii mnh tng chung c, nh Nm gii v gii Tip Hin, nhng gii ln th phi tng ring. Vic hnh tr cc bi thi k nht dng, ti mun qu v bt u ngay. Bt u hc nm by bi m mnh thy thit dng nht trong i sng hng ngy v thc tp lin. V d cc bi k bt n, m nc, nghe in thoi v.v... sau t t hc cho ht nhng bi thi k trong cun Tng Bc N Hoa Sen. Phi hc thuc lng mi thc tp c. Trong khi thc tp, nu sng tc thm c nhng bi mi th phi ghi li ng gp cho nhng bn in sau ny ca cun Tng Bc N Hoa Sen. Trong vng mi hm na ti s yu cu qu v bo co cho bit s thc tp thi k nht dng chnh nim nh th no. Khng phi ch c qu v th gii Sa di, v Sa di ni m qu v th gii khc nh gii Tip Hin v gii ln cng phi bo co, v thi k chnh nim l nhng bo vt qu gi nht ca chng ta, v thc tp nhng thi k ny l mt truyn thng ca Thin. Cho nn nu khng thc tp th khng th gi l chng ta ang theo truyn thng Thin c. Bt c mt c ch no vo cha l phi bt u hc thuc lng nhng bi thi k v phi em p dng nhng bi thi k . p dng thi k mt thi gian th con ngi ca mnh n vn minh, ti mt, p hn, sng sa hn lp tc. Ti cn nh hi mi l ch iu 16 tui, mt hm m ca i ra khi phng v ng ca li, ti m ca khng c chnh nim, v ng li cng khng c chnh nim. Tuy khng ng mt ci rm nh thnh thong mnh vn thy, nhng bit l ti khng c chnh nim, nn S ng gi: Ch i, ti d knh cn ti gn nhn li ch gio, th S ng ni: con i ra li, ri con ng ca li, k ny cho n ng hong hn. Ti hiu v bit l k ny mnh phi lm cho ng hong. S ng ca ti ch dy c mt ln thi m t tr i khng bao gi ti ng cnh ca m khng c chnh nim. C nhin vi nhng ca khc ti cng c thc tp, nhng vi cnh ca , khng bao gi ti dm m ra v ng
164

li khng c chnh nim. S ng khng ry r g ht, Ngi ch ni Con i ra li i, ri con ng ca li, k ny cho n ng hong hn. Thnh ra by gi ti truyn trc tip cho qu v li dy t S ng ca ti. Nh ti ni, khi chng ta thc tp thi k nht dng gi chnh nim, th con ngi ca chng ta s tr thnh vn minh hn, p hn, phong thi ca chng ta t nhin nho nh, thanh tao hn rt nhiu, v l mt cch trang im p nht ca con ngi. Cc b m Vit Nam thng ni l con gi th phi i ng cho c t, nm ngi cho c t, v khi ngi con gi i ng nm ngi c t th ngi con gi p hn ln gp bi. Khng hiu ti sao cc b m ch dy con gi nh vy m khng dy cho con trai nhng iu tng t, lm nh con trai i ng c t nm ngi th khng p hn. H cng p hn ln ging nh con gi vy, c khi cn p hn l khc! V vy cho nn con trai hay con gi cng u phi i ng, nm ngi cho c t. Cc b m c th khng hiu lm nh vy l thc tp chnh nim, nhng m bit rng nu con mnh i ng, nm ngi c t th s p hn nhiu. t l mt mn trang sc tuy khng tn tin mua nhng rt qu gi, n lm cho con ngi p hn hn ln. C t tc l c chnh nim. Trong Kinh An Ban Th tc l kinh dy v hi th c thc, c ch th . Th tc l nm ly ci ca mnh, duy tr cho ci ca mnh n sng, t ln ngn n chnh nim trong con ngi ca mnh cho n chy tht. Nui dng nh sng sng ca chnh nim bng hi th, gi l an ban th . Ta bit rng nhng bi thi k thc tp chnh nim bt ngun t Kinh Hoa Nghim. Rt nhiu bi trong sch T Ni Nht Dng Thit Yu c ly trc tip t Kinh Hoa Nghim. Thm vo , chng ta cng da vo truyn thng Kinh Hoa Nghim sng tc thm nhng bi khc, thnh ra thc tp thi k chnh nim l mt thc tp c lu i v rt truyn thng. A2. Cch Nghe V Ni Php Thoi (Trong Php Thoi ngy 29-9-1994) Xin nhc li vi iu qu v bit cch nghe Php thoi. Theo phng php thc tp Lng Mai th nghe Php thoi khng phi l hc gio l c nhng kin thc v o Bt.
165

Trong cc trng hc ngoi i, t tiu hc cho n i hc, mnh lin tc hc theo phng php thu nhn kin thc, c gng hc nm, ba ch lm vn ling!. Nghe Php thoi Lng Mai khng c mc ch . Khi ni Php thoi , c nhin ti dng ngn ng v nim din t, nhng ngn ng v nim ch l nhng phng tin gip cho qu v thy c nhng iu vt khi tm ngn ng v nim. Nu qu v ch tip nhn bi php thoi nh l nhng nim, nhng danh t th chng ch li g m nhiu khi qu v cn b kt na. iu ny Bt dy rt k: Nht thit tu a la gio, nh tiu nguyt ch, c ngha l Tt c nhng kinh in m ti dy, n nh l ngn tay ch mt trng, qu v ng c lm ngn tay ca ti l mt trng. Bt cnh co nh vy, thnh ra nhng gio l v V Thng, V Ng, Nit Bn, Tam Gii Thot Mn v.v... ta phi nghe nh th no c th trc tip kinh nghim vi nhng iu , s dng mt cch thng minh nhng ngn t v nim m Bt s dng t c kinh nghim trc tip. Nu nghe iu g m nm ly iu nh mt nim, mt s tht, th l mt iu rt tri vi tinh thn o Bt, v n s khng dn qi v n s chuyn ha. Ngay trong thi c Th Tn cn ti th cng c nhiu thy b nh vy, v th m Bt dy Kinh Ngi Bt Rn, Trong Kinh ny Bt dy rng tip nhn gio l m tip nhn nh nhng nim th c th nguy him cho mnh v cho nhng ngi khc, phi thng minh nh l ngi bit bt rn, nu khng th s b rn cn. Cch nghe php thoi c li lc nht l nghe php thoi nng vo m thc tp, ng c b kt vo danh t v nim. Theo tm l hc o Bt th nhng iu Bt dy, nhng tu gic m Bt mun trao truyn, u c sn di hnh thc nhng ht ging trong tm ta. Ht ging ca tu gic, ht ging ca thng yu v.v... u c sn trong t tm ca ta. Nhng ht ging qu bu c th b chn rt su trong tm ca mnh. By lu nay, x hi, cha m, bn b t ai ti tm c nhng ht ging . H ch ti tm nhng ht ging au kh, gin hn, bun b, kiu cng, lo lng ca chng ta m thi, v vy khi nghe gio l, ta nn m lng ra cho gio l , cng nh mt trn ma php, thm ti nhng lp t di su nhng ht ging tt ca mnh nh
166

ht ging tu gic, ht ging t bi v.v... nh cn ma php m c c hi ny mm. Trong thi Bt ti th, c nhiu ngi c gic ng trong khi nghe php thoi, l v nhng ngi khng dng nim m nghe, khng dng l tr m nghe. L tr ca mnh n ch l mt phn nh ca tm mnh m thi. So vi tng thc th thc ch nh l mt ht bp so vi mt tri b r. V vy cho nn trong nghe Php thoi, ng dng thc ngha l ng suy ngh, ng so snh, ng ph phn, ng phn ng. y l mt iu rt quan trng. Nu mnh dng tr nng ca mnh m so snh, m suy ngh, m phn on th mnh lm mt c hi cho Php V thm su vo nhng lp t bn di tm ta. Cng nh tri ma, thay v cho nc thm vo t th mnh ly mt tm nylon hng, kt qu l mnh khng cho nhng ht ging di t tm c iu kin ny mm! Mnh lm hi nhng ht ging di t, v vy m mnh khng c hoa tri t t tm! Cho nn trong khi php thoi, du cho nhng iu mnh ang nghe tri chng vi nhng iu mnh hiu, mnh cng ng ph phn, ng i cht. Nhng u mnh hiu c th l sai lm, v chnh nhng nim ca mnh v gio l l bc tng ngn cn, khng cho li Php thm vo t tm, rt l ung! Mnh phi tho g bc tng i, th li php mi c th ri vo chiu su ca tm thc c. iu ny mnh phi tp mi lm c, ti v mnh quen cch hc, cch nghe trng ri. Mnh quen tip nhn bng tr nng, quen so snh, ph phn, l lun trong lc nghe ging. V vy trong khi nghe php mnh phi cho anh chng l tr i ngh mt, v m lng ra cho tm a ca mnh c n nhn nhng li php. Phi cho nhng li php , nhng cn ma php mt c hi mt lc no , c th ngay ti ch, c th nm by ngy sau, c th nm su thng sau, khi ci ht ging ca tu gic, ca thng yu, ca hiu bit trong tm mnh c thm nhun cht nc mt ca php, c ny mm mt cch rt l mu nhim. V vy trong lc nghe ging Php, ti thng ni rng qu v ng suy ngh, ng so snh, ng ph phn. Th qu v va nghe va ng gc cn hn va nghe va suy ngh, v trong khi mnh ng gc anh chng l tr vng mt, php v s c mt t c hi i vo tim thc ca qu v. Ngc li, khi tnh to m qu v dng l tr n nhn li
167

Php th ging nh qu v c tm nylon ngn nc ma, c bc tng di tri banh ra ngoi, khng thu nhp c g c, rt ung. Trong Thin mn c loi ngn ng nhm ph v cch nghe, cch nhn ca thin sinh. V d c mt thin sinh sau khi nghe ging v Pht Tnh cc loi, mt hm ln hi v Thin S: Bch Thy, con ch c Pht tnh hay khng? Thy tr li Khng. Cu tr li lm cho thin sinh hoang mang tt v trc chng nm chc nim mun loi u c Pht tnh! S d v thin s tr li nh vy l v chng thin sinh hc theo kiu gio iu. Chng tip nhn cu Tt c mi loi u c Pht tnh nh l mt nim, v nim c ch li g u? iu quan trng l mnh c tip xc c vi Pht tnh trong mnh hay khng. Cng nh chnh nim, iu quan trng l mnh c tip xc c vi nng lng chnh nim trong mnh hay khng, cn mnh bit v hiu chnh nim nh l mt nim th ging nh mnh nm ly ngn tay ch mt trng, u cn thy mt trng na! Du cho chng thin sinh kia hc thuc lng c c ngn iu nh l tt c chng sinh u c Pht tnh, tt c u l v thng; tt c u l v ng, tam gii thot mn l Khng, V tng, V tc v.v... ri c lp i lp li cc cu mi ngy vi ngn ln th ch li g cho i sng ca ai u? iu cn thit l mnh thc tp, mnh trc tip chng nhp vo nhng chn l . Trong thi gian vn ng ngng b bom ti Vit Nam, mt hm ti dn u mt on din hnh chng vi ngn ngi ti thnh ph Philadelphia th c mt nh bo ti hi: Thy t min Bc ti hay t min Nam ti? Lc ti bit ca ng nh bo ny, t min Bc ti l Cng sn, m ti t min Nam l chng Cng. Do ti ni Ti t min Trung ti. Cu tr li lm cho ng mt kh gii! ng ta ch c hai ci hp: min Nam v min Bc, v ng mun b mnh vo mt trong hai hp . ng khng c ci hp th ba, cho nn ng lng tng. l ngn ng ca Thin, hay Thin Ng. Ti khng mun lm ng nh bo ct hng, nhng v c hun luyn lu ngy trong thin mn, cho nn trong nhng trng hp d ti phi dng thin ng cho ngi i thoi vi mnh c mt c hi. Chnh nh ci s hoang mang , ng nh bo mi xt li vic b ngi Vit vo mt trong hai
168

ci hp l khng ng. Phi to ra ci hp th ba hay ci hp th t. Tuy vy khng c ci hp no c th cha ng c thc ti ht! nhng ci phm tr t tng, ngi ta ngh l c th cha c thc ti, nhng trong o Bt chng ta hc rng cc phm tr sanh, dit; mt, nhiu; ti, lui; c, khng; u l nhng phm tr khng th cha ng c thc ti! Cho nn ngn ng ca Thin c mc ch p v ci khi nim ca mnh, p v nhng ci hp, ci bnh cha nim ca mnh cho mnh c c hi tip xc vi thc ti thnh thang, khng bao gi b g b trong vng nim. Ni Php thoi cng vy, phi ging cho tht khn kho nhng ngn t mnh dng, nhng nim mnh din t khng b ngi nghe nm ly. Mnh phi lm th no ngi nghe nng vo nhng ngn t v nim mnh a ra ngi ta kinh nghim c ci m mnh mun ch cho h thy, iu rt l quan trng. Ti rt thn trng trong khi ging Php. Lc ln bng, vit ch hnh phc bn ny v ch au kh bn kia, ti thy nguy him cho qu v ri. V vy ti lu qu v rng Vch ng phn chia gia hnh phc v kh au l c th lm hi bit bao nhiu ngi! Qu v phi bit rng ci ny c lm bng ci kia, v ci kia c lm bng ci ny. Du mnh c gch ng phn chia ny i na, mnh phi thy c tnh cch tng tc, tng nhp ca vn php th mnh mi c cm gic an ninh.

169