miércoles, 28 de marzo del 2007 | la voz de la escuela ciencia >> 7

Durmir, cuestión de xenética

Un estudo vén de descubrir por que algunhas persoas son máis durmiñonas que outras
Un dos múltiples aspectos que diferen-
cian a unhas persoas doutras son os
hábitos respecto ao soño. Para diferenciar
a madrugadores e durmiñóns existe ata
unha expresión popular que identifica
a uns e outros con lavercas e bufos, fa-
cendo referencia aos costumes diúrnos e
nocturnos destes dous tipos de aves. No
que a durmir se refire estamos influencia-
dos por factores ambientais e culturais,
pero desde hai un tempo sábese tamén
que hai xenes implicados na regulación
dos nosos ritmos de soño e vixilia.
Científicos do Centro de Investigación
do Soño da Universidade de Surrey
(Reino Unido) veñen de facer público
un estudo que relaciona un destes xe-
nes, o denominado period3, cos efectos
sobre a actividade das persoas cando non
dormen o suficiente. Ser laverca ou bufo
parece que ten que ver en parte coa nosa
información xenética.
O xene period3 ten dúas variantes, unha
de secuencia curta e outra máis longa,
o que serviu de punto de partida para
comparar o comportamento de persoas
cunha e outra versión. Unha das partes
do estudo consistiu en comprobar como
afrontaban a resolución de probas de
atención e memoria despois de mante-
los espertos durante 40 horas. Os resul-
tados mostraron que os portadores do
xene longo tiñan máis dificultades para
realizar as actividades que os que tiñan
a forma curta.
Ademais, as diferenzas entre uns e ou-
tros eran especialmente marcadas duran-
te as horas centrais da madrugada. Este
dato pode ter aplicación na valoración do
rendemento dos traballadores en quenda
de noite. As estatísticas mostran precisa-
mente que é nas primeiras seis horas do
día cando se producen a maior parte dos
accidentes laborais por cansazo e cando
custa máis manterse esperto.
Descanso activo
Malia que poida parecer o contrario,
cando durmimos o noso organismo
ten unha intensa actividade. Aínda que
durante o soño os músculos se relaxan,
o ritmo do corazón e a respiración se
retardan e baixa a temperatura corporal,
outros procesos, como a reparación de
tecidos ou a produción da hormona do
crecemento, increméntanse.
A técnica do electroencefalograma,
que rexistra a actividade cerebral, mos-
Recursos
na Rede
A páxina da Facultade de
Medicina da Universidade
de Washington contén un
espazo no que un equipo de
investigadores propón acti-
vidades para escolares so-
bre diversos aspectos do
soño e sobre os ritmos bio-
lóxicos
http://faculty.washington.
edu/chudler/chsleep.html
http://faculty.washigton.
edu/chudler/clock.html
ACTIVIDADES
Pescuda se es laverca ou
máis ben bufo respondendo
a estas preguntas:
■ ¿Adoitas deitarte tempe-
rán ou atrasas a hora de ir
durmir?
■ ¿Madrugas ou che custa
levantarte pola mañá?
■ ¿Rendes máis á primeira
hora do día ou pola tarde?
Se entras na páxina do Cen-
tro de Investigación do soño
da Universidade de Surrey
poderás atopar as claves
J. J. GUILLÉN
para interpretar as túas
O aeroporto é un lugar tan bo coma outro calquera para botar unha sesta mentras se agarda polo voo respostas.
http://www.surrey.ac.uk/
tra que o noso descanso pasa por catro repite entre catro e cinco veces durante SBMS/lark-owl/larks-and-
fases, nas que se desenvolven dous tipos a noite, na que se alternan intervalos de owls-html
fundamentais de soño. Normalmente pa- ondas lentas e REM. Durante este tem-
samos da fase 1 á 4 en pouco máis dunha po de descanso, a fase de soño profundo
hora, intervalo no que os músculos se representa tres cuartas partes do total, e
distenden progresivamente e é necesa- é, en xeral, a máis reparadora.
rio un son ou un movemento forte para Un dos datos interesantes achados na
espertarnos. Denomínase soño de ondas investigación desenvolvida na Universi-
lentas, polo tipo de rexistro que orixina, e dade de Surrey é que os individuos coa
é cando durmimos máis profundamente. variante longa do xene period3 teñen
A continuación vólvese cara á fase 2 e unha fase de soño profundo máis larga
prodúcese entón un soño máis lixeiro que as persoas coa outra forma do xene.
que se denomina REM, ou paradoxal, Desta forma, os portadores desta ver-
porque a pesar de non estar espertos, o sión xenética non só soportarían peor a
cerebro ten unha elevada actividade, e vixilia, senón que ademais necesitarían
prodúcese un característico movemento durmir máis.
rápido dos ollos (de aí o seu nome, que
provén do inglés Rapid Eye Movement). > Susana Pérez
As catro fases forman un ciclo que se susana@casaciencias.org
Coñecer como funciona o
cerebro axuda a comprender
o proceso do soño

Variedade de ritmos O cerebro

Todos os animais experimentan
variacións rítmicas na súa activi-
dade biolóxica dependendo de di-
versos factores externos como a
temperatura, a humidade, a dispoñi-
bilidade de alimento ou ata as ma-
reas. A sucesión de períodos de
soño e vixilia é só un dos exemplos
de regulación dos reloxos biolóxicos
que se poden atopar na natureza.
A duración, periodicidade e mo-
mento do día preferido para este
descanso varía coas especies. Pode
producirse só unha vez ao día,
como ocorre nas aves e nos huma-
nos. No noso caso durmimos unha
media de oito horas diarias, nor-
malmente pola noite seguindo un
ritmo marcado pola sucesión perió-
dica de luz e escuridade. Tamén os
peixes repousan en función da in-
tensidade luminosa, aínda que con
diversidade de patróns. Especies
como o muxe, a maragota e o sargo
teñen hábitos diúrnos; o congro, o
polbo e a lagosta son, porén, noc-
turnos.
Noutros animais o descanso ten lu-
gar varias veces e de forma breve
ao longo da xornada, como é o
caso das lebres; e hainos, como os
leóns, gatos, morcegos ou pregui-
ceiros que dormen máis da metade
do día.
é o teu xefe
Se queres saber un pouco
máis sobre como é e
como funciona o noso cere-
bro, podes consultar a páxi-
na da Fundación Nemours
http://www.kidshealt.org/
kid/en_espanol/cuerpo/
brain_esp.html
M. MORALEJO
Os gatos durmen máis da metade da xornada