You are on page 1of 52

rm wd um

t,f'Dwmhtmabmf (1)
(tufpf0dkifpDbD). aemufcHordkif;tusOf;/ &nf&G,fcsuf/ OD;wnfcsufESifhtzGJ@0iftzGJ@tpnf;rsm;? (2)
tESpf(50)jynfh Zlvdkif 7 &uftxdrf;trSwftjzpf jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf. t}uHay;yk*~dKvfrsm;&J@
trSmpum;? (4)

umwGef; (10)
uAsm
7 Zlvdkif txdrf;trSwf armif (13)
aoG;pD;aywJh vufawGeJ@ wdk;eD (jrif;+cH) (14)
wdk@ausmif;om; cGef;bkwf (15)
ZlvdkifarG;wJhpdwf"gwf udka'gif;av; (16)
,rf;wdrf+zdKausmif;awmfom; *s,f*s,f (17)
qJAif;*sLvdkifrarhEdkif e'D (18)

yef=um;v$m
ausmif;om;jynfolrsm;odk@ q&m}uD;'*kefwm&m. yef=um;v$m (19)

pum;0dkif;
7 Zlvdkif ESpf 50 jynfh txdrf;trSwf e,fpyftajcpdkuf ausmif;om;vli,frsm;. pum;0dkif;

(20)

tifwmAsL;
7 Zlvdkif ESpf 50 jynfh txdrf;trSwf vli,fwpfOD;. tjrifoabmxm;

(25)

7 Zlvdkif ESpf 50 jynfh txdrf;trSwf jynfwGif;ausmif;om;vli,frsm;. tjrifoabmxm;

(27)

"gwfyHk
orkdif;0ifrSwfwrf;"gwfyHkrsm; (30)

aqmif;yg;
usravhvmzl;wJh EdkifiHa&; odrfxGufrsm;ta=umif; aqmif;vJhESif; (TYO)

(32)

uGsefawmfESifh 7 Zlvdkif oufaqG (34)

jrefrmjynfEdkifiHa&;&J hacwfumvrsm;
wifat;(jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf(1988-89) (39)

0wKwdk
+ydKrSmavvm;rdk; (armifudk,k,) (41)
wdrf;apmif;aecJhaom jrLr_efar#mfvifhcsuftdrfrufrsm;xHrS
topf reufjzefrsm;qDodk@twloGm;&atmif cGefOD; (PYO) (44

xkwfa0onfh&ufpGJ
7 h7 h2012

pmtkyftjyiftqifrGrf;rHr_
&Jrif;Edkif

pDpOfol
jrefrmEdkifiH ausmif;om;vli,frsm; uGef*&uf

pmpDpmdkuf
rarZGef
aemfo'g;azm

t,f'Dwm
SYCB 7 Zlvdkif ESpf 50 jynfh a&$&wktxdrf;trSwf r*~Zif;
jzpfajrmufa&;tzGJ@

tkyfa&
500

t,f'Dwmhtmabmf


twdwfudk oifcef;pm,l/ ypPKy`efudkwnfhwnfh&_/ tem*wftwGuf taumif;qHk;jyifqif&rnfrSm
vl o m;wk d i f ; . wm0ef y if j zpf o nf ? tm%m&S i f q d k o l r sm;. tusif h p &d k u f / oabmobm0ud k
twdwfjzpf&yfrsm; wGif jyefvnfavhvmum vuf&Sdtcsdef ajymif;vJr_[kqkdaeaom t&mrsm;udk
,SOfxdk;oHk;oyf&ayrnf? odk@rSom tem*wftwGuf }udKwifarsSmfjrif owdjyKEkdifrnfjzpfonf?



,ckqdkvsSif 7 Zlvdkif ESpf (50) jynfhajrmufcJh+yD? xdkESpf (50) jynfhonf jrefrmEdkifiH. EdkifiHa&;
tvSnfh tajymif; tcsKd;auG@rsm;ESifh &ifqdkif}uHKawG@ae&aom tcsdefvnf;jzpf.? ppftm%m&Sifpepf.
zdEydS rf t
_ rsK;d rsK;d atmufwiG f ESpt
f wef=um v_y&f mS ;aecJ&h aom ausmif;om;or*~. v_y&f mS ;r_toHrsm;onf
vlxkvlwef;pm; tv$maygif;pHkESifh pkpnf;um jyefvnfwnfaqmufaeaom umvvnf;jzpf.?


vuf&Sd EdkifiHa&; tvSnfhtajymif;rsm;t=um; EdkifiHa&;t,ltqtcsKd@ uGJjym;aeaomfvnf;
ppftm%m&Sipf epf csKyf+idr;f a&; &nfreS ;f csuu
f awmh wlnaD eqJjzpfonf? rnfo@kd yif ppfwyfaemufct
H pk;d &ESihf
Ekid if w
H umtpd;k &rsm;rS tajymif;tvJrsm; jzpfay:ae+yD[k ajymaeaomfvnf; ausmif;om;xktcGit
hf a&;rsm;
qHk;&_H;aeqJ/ EkdifiHom;rsm;. vl@tcGifhta&;rsm; csKd;azmufcHae&qJ/ wkdif;jynfu qif;&JwGif;euffqJ/
'Drdkua&pDpepf qdwfokOf;aeqJ?


tajccHjy\emwlnDr_&Sd&Hkomru bHk&nfrSef;csufrsm;jzpfaom ppfrSefaomzuf'&,fjynfaxmifpk
wnfa qmufa &;/ trsKd;om;wef;wla&;/ +idrf;csrf;a&;ponfh atmifjrifr_rsm;&&SdEdkifa&;twGuf
em;vnf , H k = unf r _ w nf a qmuf j cif ; / twl w uG vuf w G J v k y f a qmif j cif ; jzif h vG w f a jrmuf E k d i f & ef
&nf&G,farsSmfrSef;vsuf h h h h h

jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf
Students and Youth Congress of Burma (SYCB)

aemufcHordkif;tusOf;

jrefrmEdik if aH usmif;om;vli,frsm;uGe*f &ufonf trsKd ;rsKd ;aomwdik ;f &if;om;rsm;ordik ;f . ausmif;om;ESihf vli,f
rsm; (13)zG@J rS yg0ifaeonfh tzG@J 0iftzG@J tpnf;wpf&yfjzpfonf? xkt
d wl xdik ;f -jrefrme,fpyfEiS hf tdE,
dN -jrefrme,fpyfw@kd
wGif tajccsv#uf&Sdonf? 4if;tzGJ@tpnf;udk tENd,EdkifiH&Sd e,l;a'vD+rdK@awmfwGif 1996ckESpf Zefe0g&Dv (8)&ufae@Y
pwifzGJ@pnf;cJhygonf? jrefrmEdkifiH ausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf. &nfrSef;csufonf rwluGJjym;aom wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;twGif;Y
em;vnfrw
_ nfaqmuf&efEiS hf yl;aygif;yg0ifrw
_ ;kd wufvm&eftwGujf zpfonf? 4if;. ke;f uef}udK;yrf;r_rsm;onf 'Dru
kd a&pD tjynft
h 0&&Sjd cif;/
vl@tcGifhta&; tjynfht0 &&Sda&;ESifh jrefrmEdkifiHudk z,f'&,fjynfaxmifpktjzpf wnfaqmufjcif;twGuf OD;wnfonf?

jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uff. (OD;wnfcsuf)
wdkif;&if;om;vlrsdK;pHkausmif;om;vli,fxk.nDnGwfr_jzifh

jrefrmjynf'Drdkua&pDwdkufyGJt&Sdeft[keftm; ydkrdkjrSifhwif&ef?

wdkif;&if;om;vlrsdK;pHkausif;om;vli,fxktwGif; em;vnfr_ydkrdkcdkif+rJjcif;jzifh trsdK;om;jyefvnfoifhjrwfa&;/ jynfwGif;ppf&yfpJa&;/


jynfwGif; +idrf;csrf;a&;ESifhwef;wlnDr#aom zuf'&,fjynfaxmifpkwnfaqmufa&;?

wdkif;&if;om;vlrsdK;pHkausmif;om;vli,fxk.nDnGwfr_jzifh

jrefrmjynfppftm%m&Sifpepftm; t+yD;wdkifcsKyf+idrf;ap&ef?

wdkif;&if;om;vlrsdK;pHkausmif;om;vli,fxk.nDnGwfr_jzifh

jynfwGif;ausmif;om;vli,fxk.v_yf&Sm;r_tm;wdk;jrSifhaqmif&GufoGm;&ef?

EdkifiHwumausmif;om;vli,frsm;ESifhywfoufI

urBmw0Srf; 'Drdkua&pDta&;/ vl@tcGifhta&;rsm;&SifoefxGef;um;apa&;ESifhtm%m


&Sifpepf csKyf+idrf;a&;vkyfief;rsm;wGif yl;aygif;aqmif&Guf&ef?

jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf. &nf&G,fcsuf
jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,ftzGJ@tpnf;

jrefrmjynf&Sdppftpdk;&tm;

awmifhwif;cdkifrmvmap&ef?

qef@usifwdkufyGJ0ifae=uaom tzGJ@tpnf;rsm;twGif; em;vnfr_/ yl;aygif;aqmif&Gufr_tm; jrSifhwif&ef?

tem*wfzuf'&,fjynfaxmifpw
k nfaqmufEikd &f eftwGuf rwlujJG ym;jcm;em;aom wdik ;f &if;om;vli,frsm;twGi;f tjyeftvSef ,H=k unfr_

wnfaqmufoGm;&ef?

jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf. tzGJ@0iftzGJ@tpnf;rsm;
&cdkifjynfvHk;qdkif&mausmif;om;ESifhvli,frsm;tpnf;t&Hk;
All Arakan Students and Youth Congress (AASYC)

jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&mausmif;om;ESifh'Drdku&ufwpfwyfOD;
All Burma Students Democratic Front (ABSDF)

ucsifwrsdK;om;vHk;qdkif&mausmif;om;ESifhvli,frsm;or*~
All Kachin Students and Youth Union (AKSYU)

uluD;ausmif;om;rsm;'Drdku&ufwpfwyfOD;
KuKi Students Democratic Front (KSDF)

vl@abmifopfvli,ftzGJ@
Youth for a New Society (YNS)

u,ef;rsdK;qufopfvli,frsm;tpnf;t&Hk;
Kayan New Generation Youth Organization (KNGY)

u&ifvli,ftpnf;t&Hk;
Karen Youth Organization(KYO)

wdk;wufaomrGefvli,frsm;tpnf;t&Hk;
Mon Youth Progressive Organization(MYPO)

trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf vli,f(vGwfajrmufe,fajr)
National League for Democracy-Liberated Areas Youth(NLD-LA-Y)

wtmif;ausmif;om;ESifhvli,frsm; tpnf;t&Hk;
Ta'ang Student and Youth Organization(TSYO)

ytdk0fhvli,ftpnf;t&Hk;
Pa.O Youth Organization(PYO)

xm;0,fvli,ftpnf;t&Hk;
Tavoyan Youth Organization(TYO)

ZdkrD;ausmif;om;vli,frsm;tpnf;t&Hk;
Zomi Student and Youth Organization(ZSYO)
3

ESpf(50)jynfh Zlvdkif 7 &uf txdrf;trSwf jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf.


t}uHay;yk*~dKvfrsm;ESifh wyfaygif;pkacgif;aqmifrsm;. trSmpum;
7 Zlvid_ rf mS ausmif;om;or*~taqmufttku
H dk Ak;H cJyG suq
f ;D
cJhwm jrefrmjynf}uD;ukd ppftm%m&SifpepftarGqkd;ukd arG;
xkwftoufoGif;ay;cJhwJh awmfvSefa&;aumifpD tm%m
odrf;acgif;aqmif Akdvfae0if;yg?
1962 ckESpfarv(9)&ufae@rSm wuUokdvf&J@wm0efeJ@vkyfykdif
cGiahf wGtm;vk;H ukd Oya'trSw(f 3)(4)xkw+f yD; awmfveS af &;
aumifpu
D tm%modr;f cJyh gw,f/ ausmif;om;vli,fawG&@J
tem*wfvSyr_ukd vk,lzsufqD;ypfcJhw,f?
jrefrmjynfvyG v
f yfa&;&zk@d twGuf ausmif;om;or*~qw
dk m
[m wu,f h u k d t a&;ygcJ h w ,f / vG y f v yf a &;twG u f
vufeuf ukdif wkdufyJG0ifzkd@ }udK;yrf;cJh=uwJholawG[mvnf;
ausmif;om; or*~acgif;aqmifawGeJ@ tzJG@0ifawGjzpfw,f?
"ig.OD;acgif;xufY aoG;pdrf;&Sif&SifpD;usaeygap/ igonfb,fawmhrSOD;nGwfrnfr[kwfqkdwJh ckdifrmwJhoH"dXmef[m aoG;om;xJrSmygqkdwJh
pdwf"gwfeJ@ twl trSefw&m;twGuf t+rJwrf;&yfwnfwdkufyJG0ifcJhwJh ausmif;om;awG&J@&yfwnfr_[m jrefrmjynfvGyfvyfr_r&&Sdoa&G@
&Sifoef aerSmyg"
7 Zlv_difrSm ausmif;om;or*~twGuf/ ausmif;om;awGtwGuf/ trSefw&m;twGuf toufaoG;ac|;rSm ckxdrajcmufao;? pD;qif;vkd@
pD;+rJav/ wk@d wawG&@J cyG af 'gif;aoG;ay/ urBma=uaomfvnf;O'gef;ra=uwJph w
d "f gwfe@J av vSywJt
h em*gwf jrefrmjynftwGuf vGyv
f yfwt
hJ xd
wkdufyJG0if&if; orkdif;armfuGef;pkdufxl=uap?
ausmif;om;vli,fawG&J@ nDnGwfaom ckdif+rJonfhwJGvufrsm;jzifh vGyfvyfjcif;qDokd@ / atmifjrifr_yef;wkdifqDokd@--------?
apmvSxGef;
u&iftrsKd;om;tpnf;t&Hk;


Zlvidk (f 7)&ufae@[mqk&d if ppftm%m&Sif Adv
k af e0if;rSausmif;om;rsm;udk
&uf&ufpufpuf owfjzwfcJhwJhae@jzpfw,f/ 'Dausmif;om;vli,fawG[mqkd&if
wkid ;f jynf&@J &ifaoG;/ wkid ;f jynf&@J w;dk wufz@HG +zdK;r_/ wkid ;f jynf&@J bmwku
d ef @J tiftm;pk
awGjzpfw,f/ Akdvfae0if;eJ@ acwftqufqufu ppftkyfpkawG[m wkdif;jynfukd
u|ejf yKjcif;awGa=umifh jynfov
l x
l w
k pf&yfv;Hk [m qif;&JraJG w+yD; 'kurQ sKd ;pku
H ckd cH &hJ w,f/
,ck ppftyk pf ek @J trsKd ;om;jyefvnf oifjh rwfa&;vkyif ef;pOf wnfaqmufaewJah e&mrSm
owd}uD;pGmxm;+yD; vkyfqmifzkd@vkdtyfw,f/ ppfrSefwJh'Drkdua&pDa&;ESifh zuf'&,f
jynfaxmifpkwnfaqmufa&;twGuf tm;vkH; 0kdif;0ef;aqmif&Gufzkd@vdkw,f?
OD;cGefrm;&fukd;bef
v$wfawmfudk,fpm;vS,f
1990 a&G;aumufyGJ


aemifawmfausmif;om;awG&@J &nfreS ;f csujf zpfwhJ ppftm%m
&Sipf epf wku
d zf suaf &;/ 'Dru
dk a&pDynma&;/ ausmif;om;xktcGit
hf a&;
umuG,fa&;wdk@twGuf rdrdwdk@ 88 rsKd;qufrsm; tygt0if rsKd;quf
toD;oD;wdk@u qufvuf wkdufyGJ0ifcJh=uayrJh ,ae@ umvtxd
rdrdwdk@ &nfrSef;csufyef;wdkifudk ra&muf&Sdao;bl;/ ausmif;om;xk&J@
pkpnf;nDnGwfr_pGrf;tm;jzifh &nfrSef;csufyef;wkdifta&muf qufvuf
wkdufyGJ0if=u&r,f?

ausmif;om;&Sd&if ausmif;om;or*~&Sd&r,f/ ausmif;om;xk
tcGifhta&;jzpfwJh ausmif;om;or*~rsm; vGwfvyfpGmzGJ@pnf;cGifhudk
b,fol@qDrSmrS cGifhjyKcsuf awmif;p&mrvdkbl;?
&JabmfrsdK;0if;
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;rsm; 'Drdku&ufwpfwyfOD;


wd k i f ; jynf w pf c k z G H @ +zd K ;zd k @ qd k ynmwuf a wG & S d a ezd k @ vd k w ,f /
ynmwufawG&Sdzdk@qdk&if tajccHtm;jzifh ausmif;om;awG&Sdzdk@vdkw,f/
ausmif ; om;&S d & if ausmif ; om;or*~ & S d & r,f / or*~ & S d & if or*~ a wG
qHkpnf;&r,fhae&m/ taqmufttHkawG&Sd&r,f/ 'gawGu jrefrmhordkif;rSm
&Sx
d m;w,f/ ordik ;f rSm or*~rsm;qHpk nf;&mtaqmufO;D }uD;udk tm%m&Si&f @J
vufe@J zsuo
f rd ;f cJw
h ,f? ausmif;om;awG&@J 0n
d mOfawGukd olw@kd aoewfawG
eJ@ E_wfodrf;ypfvdkufw,f/ ppftm%m&Sif[m ordkif;w&m;cHjzpfw,f/
'Dw&m;cH awGu +idr;f csr;f a&;vkyif ef;pOfukd udik w
f ,
G v
f yk af qmifaew,fw/hJ
'Dawmh ordkif;rSm wifcJhwJhta=uG;awG olwdk@qyf&r,f/ ausmif;om;awGudk

vGwfvyfcGifhay;&r,f/ tJ'DtwGuf ausmif;om;or*~awGzGJ@pnf;cGifhay;&r,f/ or*~awGjyefvnf touf0ifvmzdk@twGuf


zsufqD;cJhwJh taqmuftOD;udk EkdifiHawmf(bwf*suf)taeeJ@ tukeftuscHjyD; aqmufvkyf&r,f/ ausmif;om;awG&J@ toufudk
E_wf,loGm;cJhwJhtajctaetwGuf trSefw&m;eJ@ w&m;r#wa&;udk jyef&,lzdk@vdkw,fvdk@ ESpf(50)jynfh 7 ZlvdkifrSm rSwfrSwf&&eJ@
trSwfw&pum; ajymvdkufyg&ap?
rEdk;Edk;xufpH
jrefrmhtrsdK;orD;or*~

ppftkyfpku wuotaqmuftOD;udk rkdif;cGJzsufqD;+yD;


Auorsm; tzGJ@csKyfudkyg zsufodrf;ypfzdk@ vlrqefpGm usL;vGef&rf;
um;cJhwm ESpf (50) wdkifcJh+yD? Auorsm;tzGJ@csKyf[m 'DESpf 50
orkdif;udk b,fvdkjzwfoef;cJhygovJ?
Auorsm;tzGJ@csKyf[m vlxkESifhtwl &yfw,f? vlxkudk
zdESdyfaewJh tm%m&Siftqufqufudk vlxkESifhtwl qef@usif
wdkufckdufw,f?
'Drdkua&pDa&;/ +idrf;csrf;a&;ESifh 'Drdkua&pDynma&;awG
twGuf rem;wrf; wdkufyGJqifw,f? ausmif;om;xktcGifhta&;
tyg0if vlxkvlwef;pm; tv$mtoD;oD;&J@ tcGifhta&;awG&&Sdzdk@
twGuf Auorsm; tzG@J csKyf&@J rl (5) csuu
f kd udik pf +JG yD; oufqikd &f m
vlxkvlwef;pm;awGESifhtwl awmif;qdkwdkufyGJ0ifw,f?
1962/ 1963/ 1967/ 1969/ 1974/ 1975/ 1976/ 1977/ 1978/ 1987/ 1988/ 1990/ 1991/ 1996/ 1998/ 2007/ 2008/
2010 pojzifh trSwfw&ESpfawG qufoGm;atmif trSwfw&ae@awG qufoGm;atmif wdkufyGJawG qifcJh=uw,f? Auorsm;tzGJ@
csKyfqdkwm tm%m&Sif tqufqufu b,fvdkzsufzsuf wpfpuUef@awmif rysufcJhbl;? wuo taqmuftOD;qdkwm ppftkyfpku
b,fvdkyJ +zdKcszsufqD; ausmif;om;xk&J@ ESvHk;tdrfeJ@ taoG;tom;xJrSm wpfpuUef@av;awmif +ydKusroGm;cJhbl;vdk@ uGsefawmf
ajymcsifw,f?
udkaiGvif;
taxGaxGtwGif;a&;rSL;
vl@abmifopf'Drdku&ufwpfygwD


'D 7 Zlvidk t
f a&;awmfyt
Hk a=umif;=um;rdwmeJ@ Edik if aH &;cH,cl sujf zifu
h sq;Hk avaom ausmif;om;acgif;aqmifrsm;udk &ifxrJ mS
xm0&av;pm;rdygw,f? *k%f,lxdkufwJh tmZmenfacgif;aqmifawGyg? &ufpufwJhpdwf"gwftjynfheJ@ ppftm%mpepfqkd;udk ,ae@
csdeftxd udkifpGJvmum usifhoHk;olawGa=umifh tjypfr&SdwJhjynfolawG aoG;ajruscJhonfhtjyif oef;aygif;rsm;pGmaom vli,f/
ynm&SifawG[mvnf; tjcm;EdkifiHrsm;wGif cdkv_Hae=u&w,f? odk@ayr,fhvnf; cH,lcsuftm;rmef ckdifrmpGmjzifh acgif;armh&ifaumhum
tm%m&Sifpepfqkd;uae ajymif;vJatmif enf;vrf;trsdK;rsdK; csrSwftaumiftxnfazmf+yD; usrwkd@apmifharSsmfaewJhyef;wkdifukd
twlwuGvufwGJ csDwuf&rnfukd vnf; ,kH=unfaeqJyg?

'ga=umifh awmfveS af &;aumifpv
D ufxufu &efuek w
f uUov
dk f ausmif;olausmif;om; &maygif;rsm;pGmukd 1962 ckEpS f Zlvidk v
f
(7) &ufae@rSm &ufpufpGmowfjzwfr_omru usrwdk@EdkifiHtwGuf wefzkd;rjzwfEdkifp&m tarGtESpfwpfckjzpfwJh ausmif;om;or*~
taqmuftODuydk g 'kid ;f erku
d ef @J +zdKcszsuq
f ;D cJw
h t
hJ a=umif;ukd pOf;pm;rdwidk ;f ,ckvkd pepfq;dk }uD; tkycf sKyfra_ tmufrmS Edik if o
H m;jzpf&wm
0rf;enf;vdk@rqkH;yg?

xdk@a=umifh jynfwGif;/ jynfya&mufaewJh usrwkd@nDtpfukdawG *kd%f;*% rpGJvrf;bJeJ@ pnf;vkH;zdk@vkdtyfae+yDqkdwmukd
wkdufwGef;yg&ap?
atmifyGJqDokd@

rdr&ufrl
'kOuUX

wkd;wufaomrGefvli,frsm;tpnf;t&kH;


7 Zlvdkif&J@ ESpf (50) ordkif;/ Armjynfordkif;/ e,fcsJ@
zufqpf qef@usifawmfvSefa&;ordkif;/ ArmhvGwfvyfa&;ordkif;&J@
txifu& rSwaf usmufjzpfwo
hJ r*~taqmuftOD; ppftm%m&Sif
awGa=umifh vJus+ydKysucf &hJ w,f/ 'gayr,fh usaemfw@kd &@J ausmif;
om;pdwf"gwf/ or*~pdwf"gwf/ cGyfa'gif;pdwf"gwf vJ+ydKjcif;
r&Sdyg/ udktmifqef;/ udkA[def;wdk@upvdk@ rif;udkedkif/ udkudk}uD;
tck ausmfudkudkwdk@ txdwdkif ArmjynfwGif;&Sd vlrsKd;aygif;pHk
wdkif;&if;om;jynfolawG tm;vkH;twGuf ay;qyfcJhwmyg?
udkrif;Ekdif
ArmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf
EdkifiHjcm;a&;&maumfrwD

,ckjrefrmEdik if rH mS qk&d if Edik if aH &;tajymif;tvJtwGuf ta&;}uD;wJt


h csed f jzpfvmygw,f? vlxak wG&@J epfemqk;H &_;H aewJh

ynma&;/ usef;rma&;/ tcGifhta&;rsm;twGuf ykdrkdaumif;rGef+yD; wkd;wufzkd@twGuf ausmif;om;vli,fawG[m ta&S@qHk;rSm


jynfolvlxkwpf&yfvkH;twGuf rm;rm;rwfrwf &yfwnf+yD; toufpGef@wkdufyGJ0ifcJhygw,f?

ppfwyf&@J zEd ydS rf _ ,EW&m;}uD;xJrmS &[ef;&Siv


f l jynfol

vlxk wpf&yfvkH;[mvnf; t}urf;zuf+zdKcGJjcif; cHcJh&w,f?


'gayr,fh tem*wftwGuf xGe;f vif;awmufyapaom wkid ;f &if;
om;vli,frsm;/ ausmif;om;rsm;&J@ Edk;=um;wufupGmjzifh
trsKd ;om;aoG;pnf;nDnw
G af &;/ trsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;
awG r S m xJ x J 0 if 0 if yg0if v mcJ h w muk d awG @ jrif & ygw,f ?
e,fpyfrSm &SdaewJh ausmif;om;vli,fxkawG/ jynfwGif;rSm&SdwJh
ausmif;om; vli,fxt
k aejzifh vuf&jdS zpfay:aeaom Ekid if aH &;
tajctaeukd rsufajcrjywfapyJ rSefrSefavhvm apmifh=unfhzkd@
vdktyfw,f?

a'gufwmpifoD,marmif
'gdkufwm
r,fawmfaq;cef;H
7

7 Zlvdkif ausmif;om;v_yf&Sm;r_eJ@ ausmif;om;or*~taqmuftOD +zdKcs


zsufqD;cH&r_[m ArmjynfEdkifiHa&; orkdif;rSm tvGefudk tkyfqdk;tusnf;wefwJh ppf
tm%m&SifawG &J@ &ufpufr_orkdif;yJ jzpfygw,f?
7 Zlvdkif ausmif;om;v_yf&Sm;r_[m Adkvfae0if;ppftkyfpkudk ppftm%m&Sifjzpf
a=umif; aoG;rD;armif;xdk;jycJhwJh ausmif;om;xk&J@ &J&ifhwJh wdkufyGJorkdif;vnf; jzpfyg
w,f?
7 Zlvikd f ausmif;om;v_y&f mS ;r_[m tJ't
D csed u
f jynfoal wG/ Edik if aH &;a00g;aewJh
tiftm;pkawG/ Ekid if w
H um todik ;f t0kid ;f awGukd Adv
k af e0if; awmfveS af &; aumifpq
D w
kd m
rif;om;kyfaqmif;xm;wJh ppfbDvl;jzpffa=umif; rsufESmzHk;cGmcsjyvdkufwmvnf; jzpfyg
w,f?
jynfoal wG&@J tonf;ESv;kH jzpfwhJ ausmif;om;awGukd &ufpufpmG owfjzwfc/hJ
orkid ;f &J@ wefz;kd rjzwfEikd w
f hJ tarGtESpjf zpfwhJ ausmif;om;or*~taqmuftOD;udk +zdKcs
zsuq
f ;D vd@k &cJah yr,fh ausmif;om;or*~&@J ordik ;f tpOf/ wdik ;f jynfe@J jynfot
l usK;d twGuf
a&S@wef;u rm;rm;rwfrwf v$ifhxlcJhwJh wdkufyGJ0ifcGyfa'gif;tvHudk b,fawmhrS
azsmufzsufvdk@r&bl;qdkwm ESpf 50 orkdif;u oufaoxlchJyg+yD?
2012 ckESpf ArmjynfEdkifiHa&;&J@ t"duusvSwJh tajymif;tvJ tcsKd;tauG@rSm 7 Zlvdkif ausmif;om;awG aoG;eJ@ a&;cJhwJh orkdif;
oifcef;pmud&k ,l+yD; ppftyk pf /k ppftm%m&Sipf epf/ ppfwydik ;f tpd;k &/ ppfusG ejf yKwJh zG@J pnf;yHt
k ajccHOya' 2008 udk qufvufwu
kd zf suyf pf=uzd@k
vdkygw,f?
ppf t m%m&S i f p epf [ m wpf e nf ; enf ; eJ @ toG i f a jymif ; +yD ; vuf 0 g;}uD ; tk y f v$ r f ; rd k ; csKyf u d k i f x m;oa&G @ wk d i f ; jynf e J @
vlrsKd;aygif;pHkjynfolawG b,fawmhrS vGwfajrmufEdkifrSm r[kwfbl;qdkwmudk ausmif;om;awG&J@ (62/ 74/ 75/ 76/ 88/ 2007
rS ,ae@wdkif) wdkufyGJorkdif;awGeJ@twl b,fppftm%m&SifudkrS wdkfufyGJr&SdwJhordkif;/ wdkufyGJr&SdwJhatmifyGJeJ@ jzKwfrcsEdkifbl;qdkwm
ouffaojy=u&rSmjzpfygw,f?
udkwdk;wdk;xGef;
A[dkaumfrwDtzGJ@0if
vl@abmifopf'Drdku&ufwpfygwD


1920 u pcJhwJhausmif;om;awG&J@ vGwfvyfa&;/
w&m;r#wa&;eJ@ +idrf;csrf;a&; tpOfa&SSKI 0dOmOfudk (42)
eSpft=umrSm ppftm%m&SifawGu or*~eJ@twl AHk;cGJ+yD; ajr
jrKyfzdk@=udK;pm;cJhw,f/ tJ'Dtcsdefp+yD; ausmif;om;awG&J@ ppf
tm%m&Sifqef@usifa&; urBm ra=uwdkufyGJudk rsdK;quftvdkuf
vufqifhurf; qifE$JcJh=uw,f/ ESpf(50)=umayrJh cGyfa'gif;awG&J@
pdw"f gwf/ tm;rmefe@J oHEdN mefukd b,fvt
kd =urf;zufru
_ rS racsr_
ef;edkifcJ@bl;/ ausmif;om;&Sd&if or*~ &Sd&r,fqdkwJh a=uG;a=umfoHeJ@
v_ y f & S m ;r_ a wG u ppf t m%m&S i f a wG u d k wk e f v _ y f a eapcJ h + yD ;
vmr,fh 2020 ckESpfrSm vGwfvyfaom ausmif;om;or*~rsm;
OD;aqmifusif;yr,fh ausmif;om;v_yf&Sm;r_ ESpf(100) jynfhudk
,Hk,Hk=unf=unfeJ@ apmifhar#mfaeyghr,f?
a'gufwmEdkifatmif
jrefrmEdkifiH'Drdku&ufwpftiftm;pk

wuotaqmufttkHukd jyefaqmuf&mrSm

1962 ckeSpfu qJAif;*sLvkdifudpPukd rajz&Sif;bJ


aqmif&Gufzdk@ roifhbl;
1962 wuoacgif;aqmif OD;vSa&$

wuotaqmuftODukd
trskdK;om;jyefvnfoifhjrwfa&; oauFwtjzpf
jyefvnf wnfaqmufoifhw,f

88 rsdK;qufausmif;om;acgif;aqmif ukdaX;=uG,f


ausmif;om;awG&J@ jidrf;csrf;pGm awmfvSefwJh ordkif;tquf
qufudk ppftm%m&SifawGu vufeuftm;udk;eJ@ enf;rsKd;pkHokH;um
aoG;acsmif;pD;pGmajz&Si;f cJ=h uw,f? ppftm%m&Sipf epfukd tjrpfrusef
awmfvSefcsifw,fqdk&if usaemftaeeJ@ajymcsifwmu ausmif;om;
vli,frsm;[m tcsdef&wdkif;rSm b0twGuf pmrsm;rsm;zwfjyD;/
vlrsKd; aygif;pHk aexdkif&ma'otoD;oD;odk h c&D;rsm;rsm;xGufum
wdkif;&if;om;awG&J@ b0eJ@vdktyfcsufawGudkavhvmjyD; tawG
t=uH K topf a wG u d k t+rJ w rf ; &S m azG j yD ; yl ; aygif ; aqmif & G u f z d k @
wdkufwGef;csifygw,f?

vufawG hrSm jrefrmausmif;om;vli,ftrsm;pk[m awm
awmifxrJ mS trsK;d om;wef;wla&;twGuf wdu
k yf aGJ ewJh wdik ;f &if;om;
ausmif;om;vli,frsm;ESifh rdom;pkpm;0wfaea&;twGuf jynfwGif;/
jynfyrSm kef;uefv_yf&Sm;ae=u&aom vli,frsm;taejzifh ol@wdk@
b0awG[m vGefpGmrScufcJ=urf;wrf;pGm &yfwnfaexdkif=u&wm
awG@ &ygw,f?

rnfhonfhtajctaewGifrqdk jrefrmausmif;om;vli,fxk
taejzifh rwlnu
D JGjym;r_&SdaeayrJh rdrdwdk@a&muf&SdaewJh taetxm;
ay:rSm rlwnfjyD; A[kokwESifhtawG@t=uHKrsm;udk =udK;pm;&SmazG
&ovdkyJ acwftqufqufwdkif;rSm ordkif;ay;wm0efudk ausyGefpGm
xrf;aqmifjyD; tkypf ;kd oltm%m&Sirf sm;udk qef u
h siu
f m 'Dru
kd a&pDa&;/
vGwfvGyfa&;/ trsKd;om;wef;wla&;ESifh ausmif;om;xktcGifhta&;
twGuf toufaoG;ay;qyf wdkufyJG0ifcJhjyD;jzpfw,f//

'Dae h 'D&uf 'Dtcsed rf mS jrdK jh yrSma&m aus;vufa'oygrusef
usaemfwdk htwlwuG qufvuf csDwuf wdkufyJG=uygpdk h?
udkaemfqef;
taxGaxGtwGif;a&;rSL;
jrefrmEdkifiH ausmif;om;vli,frsm; uGef*,uf

(1988 ZGef wpfygwDpepfqef@usifa&; &efukefwuUokdvfv_


yf&Sm;r_ aiG&wkt}udKeSpfywfvnftcrf;tem;rS) 18 ZGef
2012

igwkd@onf igwdk@tm;udkaomfvnf;aumif;
igwdk@ aemifvmaemifom;ukdaomfvnf;aumif;
igwdk@.&mZ0ifajymifatmif
=udK;pm;onfhvkyfief;twGuf
tb,frnfaom oifcef;pmudk
urf;vSrf;EdkifawmhtHhenf;/
igwkd@um; vli,frsm;jzpf=u.?
vli,fyDyD ^m%fEkuao;.?
ukd,ftxifyif r}uD;xGm;vSao;
odk@&mwGif
igwdk@}uD;xGm;r_onf &yfaejcif;rwnf
a&S@odk@wdk;I jzpfvkd&m ZGwfeSpfjcif;wnf.?
ukdatmifqef;(OuUX)
ArmedkifiHvkH;qkdif&mausmif;om;rsm;or*~
(1938 ckepS f wwd,t}udrf ykord u
f eG zf &ifw
h iG f ajym=um;cJo
h nfh
rdef@cGef;rS)
9

10

11

12

a'gif;wkd hrmef
zufqpfbDvl;wkd h
usK;ausmf&rf;um;&m
trdwuUoDvm?
pdefyef;ra=uG wuUokdvfajr
jrufawGbma=umifheD&w,f?
&J&ifholwkd h&J hESvkH;om;rSm
vGwfvyfrSKtrSefw&m;twGuf
aoG;eJ hquf=uygw,f?
t&kd;awGawmifvkdykHrSvGwfvyfr,fqkd&if
igwkd hausmif;om;awG&J ht&kd;awG[m
atmufqkH;tvGmrSm&Sdaer,fqkdwJh opPmpum;[m

armif;jyefukd a'gif;tvHeJ hwkduf+yD;

urBmwnfvsuf?

ausmif;eH&H w0kdufrSm

atmifqef;/A[def;rSonf

a'gif;tvHpkdufr,f

AaqGav;/ ukdouf/ qvkdif;wifarmifOD; oufaownf?

zufqpfbDvl;wkd hwkdufzkd h

rif;ukdEdkif/ ukdukd=uD;/ ouf0if;atmif vufqifhaqmifcJh&m

or*~t&kd;wGefoHqufpkd h?
armif

ausmfukdukd/ 'D+idrf;vif;wkd hwkdif?

13

&Jbufawmfwdk@
ckepf&ufae@u
}uHK&wJhtjzpf
ypfvkdufwJharmif;jyefaoewf
w&pyfqlnH
rkefwdkif;oH/ awmfvJoH
ausmif;om;awG w+yHKvkH;
wkH;t&kH;arSmufvSef
aoG;yGufyGuftefyga&mh
aoG;a&mifaemufcH
a'gif;tvHvJ
t0gcHa'gif;&kyfaysmuf
aemufusd ndKrnf;
aoG;cJaoG;wpf
aoG;tdkifrSm epfcJh&jyD &Jabmfwdk@?

aoG;tkdifyGufu
q,f,lvdk@&cJhwJh
or*~wHcGefawmf
igwdk@&J@tvHawmf
aoG;tkdifrSm jrKyfvdk@
a'gif;t&kyf ray:

tvHawmfwpfckvkH;
aoG;eDa&mifzkH;jyDvdk@
&kH;=u pk=u

igwdk@&J@r[mwkdufyGJ

vm=ua[h wyfvSef@ac:

tm;cJum tEkdifwdkufr,fy

&JbufawmfeJ@ &Jabmfwdk@nD=u

OD;ridkuf rqkwfwrf;

armif}uD;wdk@ESifh twly

atmifausmfvrf;rSm vlpk

usKyfESrawGvnf; twlvm

ausmif;om;xk tvHawmfudk

ta&;awmfr[m

acgif;ay:rSm yifhcsDoGm;wJhatmif

aoG;pnf;=u nDnDnm

a[h

aoG;pnf;awGaywJh vufeJ@

"g;qGJvdk@xGufcJh=u &Jabmfwdk@? ?

jyKwfrxGuf&atmif
vufcsif;quf vufcsif;wGJ
jrwfw&m;ygwJh
14

wdk;eD(jrif;jcH)

ppfzdeyfatmuf
&J&JawmufaoG;awGeJ h
igwkd htpfukd
igwkd htpfrawG &J&ifhcJhaygh?
ouU&mZfawGajymif;cJhyg&Jh
orkdif;a=umif;urajymif;Edkifbl;?
w&m;r_twGuf
usOfqHawG=um;
aoG;ajrccJh '%f&mrsm;eJ h
vufeufrJhvlom;
xkdausmif;om;rsm;&JhtoH
urBmwnfoa&G h&Sdaer,f?
(7 Zlvdkif trSwfw&)

cGef;bkwf
KNGY

15

ZlvdkifqdkwJhv
vGrf;rsuf&nf +zdKif+zdKifus&r,fh
vrsm;vm;
47 wkef;uav
vGwfvyfa&;twGuf}udK;yrf;cJhwJh
taz atmifqef;wdk@usqHk;oGm;vdk@
vGrf;rsuf&nfuscJh&w,f
tazwdk@aoG;awGawmif rajcmufao;bl;
jrifhjrwfolwdk@&J@rdcif
ausmif;om;wdk@&J@todkuft+rHK
or*~taqmufttHkudkzsuf
tm%m&Sifwdk@&rRufawGeJ@
ausmif;om;awGudk owfvdkufjyefawmh

igwdk@&J@ aoG;awGu

jynfolawG vGrf;rsuf&nfus&jyefjyDaygh

'Drdkua&pDvrf;udk cif;ay;aewm

tm%m&Sifwdk@a& ar;vdkufcsifyg&J@

'Drdkua&pDqdyfurf;udk a&mufzdk@twGuf

vlawGudkowf taqmufttHkawGudkom

igwdk@aoG;awG yifv,fvdkjzpfygap

zsufvdk@&r,f igwdk@&J@pdwf"gwfeJ@

jrifhjrwfwJhpdwf"gwfeJ@

tpOfay;qyfaer,fh pD;qif;v#ufaoG;awGudk

&Gufv$ifhaer,fh ausmif;om;awGudk

b,fvdkwm;rvJ

'Drdkqdyfurf;uvnf; at;csrf;pGm

rif;wdk@pdwfxJ pGJaeatmifrSwfxm;&rSm

}udKaeawmhrSm? ?
udka'gif;av;(772011)

16

&Gmvkdufprf;av
,rf;rkd;wdrf
rkd;wap>
=urf;w,fqkd?
'dk htumrvkd
b,fhrajy;bl;
paw;rnf
toifhygyJ?
rSef&mqkd
w&m;rSefzkd h
cGif;wdrfv$mqkd;
vif;atmifxGif; a[h
tvif;0Sufolukd
zwm0ef 'kd h
od,lESvkH;om;
ausmif;awmfom;?

*s,f*s,f
KNGY

17

tapmqkH;qef@usif tm%mSif
orkdif;wGifonfh

oydwfwkdufyGJ

bDvl;&kyfeJ@ tm%mSif
ESifzkd@wkdufonfh

orkdif;wkdufyGJ

&ufpufvSonfh

tm%mSif

wGef;vSefcJhonfh

oydwfwkdufyGJ

aoewfra=umuf

ausmif;om;awG

&mausmfausmif;om; toufpaw;um

aoG;ajrusonfh

oydwfwkdufyGJ

wkdufyGJ0ifcJhwJh

ausmif;om;xk&J

rSwfausmufwkdif

rkdif;cGJ+zdKzsuf or*~aqmif
+ydKysufroGm;wJh

+zdKcGif;cJhonfh oydwfwkdufyGJ

oydwfwkdufyGJ

or*~pdwf"gwf? ?

cE<mukd,f&J aoG;eJa&;
rarhtyfonfh

oydwfwkdufyGJ

e'D

18

&efukefwuUokdvf ausmif;om;or*~taqmufttkH jyefvnfwnfaqmufEdkifa&;twGuf


q&m}uD;'*kefwm&m. ausmif;om;jynfolrsm;okd@ yef=um;v$m

u|eaf wmfw@dk . jrefrmEdik if aH &;orkid ;f ESit
hf wl ,SOw
f aJG y:aygufcahJ om wuUov
dk o
f r*~.
tpOftvmrSm vGefpGm}uD;rm;cJhygonf? ukdvdkeDacwfu ay:aygufcJhaom jrefrmhEdkifiHa&;jzpfpOf
rsm;wGif wuUokdvfor*~rS acgif;aqmifrsm;u yg0ifaqmifGufcJh=uonf?

,if;or*~acgif;aqmifrsm;u e,fcsJ qef@usiaf &;ESihf trsKd ;om;vGwaf jrmufa&;
twGuf vkyaf qmifc=hJ uonf? xk@d aemuf wuUov
dk af usmif;om;rsm;uyif rsuaf rSmufacwf jyKjyif
ajymif;vJa&;rsm;txd }udK;pm;tm;xkwfvmukdonfukd awG&ygonf?

u|efawmfwkd@jzwfoef;cJhonfh ausmif;om;b0ESifh qufEG,faeaom or*~taqmuftODtwGif; udkwufwkd;/ AkdvfaZ,swkd@
vnf; aexdkifcJhzl;onfukd owd&rdonf? u|efawmfwdk@or*~ +zdKzsufjcif;cH&aomtcg or*~ESifhqufEG,faeaom vlrsm;tm;vkH;
pdwfraumif;jzpf&onf? xkdtcsdefuyif or*~taqmuftODukd +zdKcGif;cJholrsm;uyif pdwfraumif;jzpfcJh=uonf[k =um;&zl;onf?

jrefrmhEdkifiHa&;jzpfpOfrsm;onf ausmif;om;rsm;ESifhqufpyfaeovdk wuUokdvfor*~.orkdif;onfvnf;aumif;/ jrefrmEdkfifiHa&;.
orkdif;onfvnf;aumif; toD;oD;qufpyfaeonfudk awG&onf? orkdif;acwftqufqufwGifvnf; ausmif;om;rsm;u jrefrmjynf.
orkdif;udk v_yfSm;ajymif;vJaponfukd awG&ayonf?

or*~taqmuftODonf ausmif;om;rsm;qkaH wG&m/ em;ae&m/ pka0;&mae&mwpfcv
k nf;jzpfonf? xko
d @dk aom orkid ;f 0if taqmuf
tOD;wpfck qkH;_H;&ojzifh ,ckrsufarSmufacwfwGifvnf; ay:aygufap&ef vkdtyfonf[kxifygonf?

rsuaf rSmufacwfwiG v
f nf; orkid ;f 0ifor*~taqmuftODwpfcu
k kd wnfaqmufciG &hf &ef Edik if aH wmftpk;d &rSvnf;aumif;/ jynforl sm;/
ausmif;om;rsm;rSvnf;aumif; tm;vkH;0kdif;0ef;aqmufGuf=u&ef txl;oifhav#mfonf[kajym&ayrnf?
'*kefwm&m
1262012

Armjynf}uD;[m vGwfvyfa&;&wm=umyg+yD?
'gayr,fh 'Duae@txd ynma&;[m rvGwfvyfbJ

taqmuftOD;ukdom +zdKvdk@&r,f?

u|efynma&;ukdyJ zmax;okH;pGJaeygw,f?

tarmifwkd@&ifxJu

tpdk;&tqufquf[m

or*~pdwf"gwfukdawmh

ynma&;pepfukd rajymif;vJbJ

b,folrS+zdKvdk@r&ygbl;

ynma&;pepfudk ajymif;vJzkd@

(771962 ae@rmS usq;Hk oGm;aom ausmif;om;wpf&m


ausmu
f dk &nfp;l Ipdu
k x
f al om &mausmaf usmufwidk f zGiyhf JG
tcrf;tem;rS)

awmif;qkdwJh ausmif;om;awGukdom
enf;trsdK;rsdK;ajymif;vJ+yD; zdESdyfcJhygw,f?

q&m}uD; ocifukd,fawmfrd_if;

ukdAaqGav;(OuUX)
wuUokdvfausmif;om;rsm;or*~(wuo)
(771962 ae@ wuo taqmuftOD;wGifajym=um;cJhaom rdef@cGef;rS)
19

7 Zlvkdif ESpf 50 jynfh txdrf;trSwf e,fpyftajcpdkuf ausmif;om;vli,frsm;. pum;0dkif;



7 Zlvdkif ESpf (50) jynfhajrmufcJhygjyD? t"dy`g,fu ausmif;om;or*~taqmuftOD; +zdKcszsufqD;cHvdkuf&wm ESpfig;q,fjynfhcJh
jyDqdkwmygyJ? 'D q,fpkESpfig;cktwGif; ausmif;om;or*~&J@v_yf&Sm;r_awGeJ@ awmif;qdkr_awG pOfqufrjywf &Sdaeayr,fhvnf; ppftm%m&Sif
pepfatmuf zdESdyfr_trsKd;rsKd;=um;wGif ausmif;om;xktcGifhta&;awG/ ynma&;tajctaeawG b,fvdkwnf&SdcJhovJ?

Edi_ ;f ,SOcf sut
f &ajym&r,fq&kd if vuf&jdS refrmEkid if t
H ajctaerSm ausmif;om;or*~&@J vy_ &f mS ;r_[m t&Sed t
f [kejf rifrh m;vmcsed f jzpfaeyg
w,f? 'Dae@vu
kd mvrsKd ;/ tajctaersKd ;rSm jrefrmEdik if aH usmif;om;vli,frsm;uGe*f &uftaejzifh xdik ;f Edik if &H dS a&$@ajymif;jrefrmausmif;rsm;rSm
wufa&mufae=uwJh ausmif;om;ausmif;olrsm;. or*~vy_ &f mS ;r_tay:tjrifoabmxm;/ vuf&ydS nma&;tay: avhvmoH;k oyfcsu/f e_id ;f
,SOcf surf sm;/ ynma&; jyKjyifajymif;vJrt
_ wGuf vdt
k yfcsurf sm;ponfh ausmif;om;ausmif;olrsm;. xifjrif,q
l csu/f aqG;aEG;csurf sm;udk
wifjyay;vdkufygw,f/ 0dkif;0ef;aqG;aEG;ay;=uwJh a&$@ajymif;jrefrmausmif;rsm;rS vli,frsm;udk txl;yJaus;Zl;wif&Sdygw,f?

ausmif;olausmif;om;rsm;jzwfoef;cJh&onfh }uHKawG@cJh&aom w,f/ usL&Sicf awGuvnf; wjznf;jznf;eJ@aps;}uD;vmw,f/ aemuf


qHk;awmh rwufEkdifbl;/ u|efawmfwdk@ wufEkdifwmu ynm'gewdk@
ynma&;tajctae?
rSmyJ/ tcku|efawmfwufcJhwJh ausmif;awG usL&SifawGrSmqdk&if
om;om;? ? om;om;wd@k tdru
f tajctaet&qk&d if ausmif;rwuf ydu
k q
f yH J t"duxm;w,f/ yku
d q
f u
H ykd J t"duxm;jyD; oifay;wmaygh/
Ekid b
f ;l ? tdru
f ausmif;rxm;ay;Edik af wmh aEG&moDausmif;ydww
f meJ@ t&ifwkef; u u|efawmf=um;zl;wmqdk&if wynfhr&Sm; wpfjym;r&Sd
tvkyx
f u
G v
f yk &f w,f? tvkyx
f u
G v
f yk jf yD; &vmwJyh u
dk q
f eH @J uk,
d [
hf m tckypkH q
H &kd if wpfjym;&Srd w
S ynh&f qdw
k yhJ pkH rH sKd ;awG }uHKvm&w,faygh?
uk,
d f pkjyD;awmh ausmif;xyfwuf&w,f? ynma&;utJv
h rdk sKd ;ayghaemf?
rdbawGqkd ajymawmifajymw,f? ynma&;u t&rf;ydkufqHtukef aumif ; jrwf x uf ? ? u|ef a wmf jref r mek d i f i H r S m (6)wef ; txd
tusawG rsm;vGef;vkd@ t&ifwkef;uvkd ynm&Smwmr[kwfyJeJ@ aezl;w,f/ oifawmhoifw,f/ oif&dk;n$ef;wrf;twdkif;oifw,f/
'gayr,fh wjcm; A[kow
k udk ray;edik b
f ;l / jyD;awmh usL&Siaf wG&w
dS ,f/
ynmukd ydkufqHeJ@ 0,fovkdjzpfaew,f? tJvkdrsdK;ajymwmaygh?
twef;ydkifawGu usL&SifawGzGifhxm;w,f/ usL&SifawGwufrSom
wifarmifa0? ?tawG@t}uHKuawmh ydkufqHeJ@qdkifw,f/ ydkufqH&SdrS pmar;yGJatmifr,f/ rwuf&ifratmifedkifbl;?
ausmif;wufEdkifr,fqdkwJh ta=umif;t&mrsdK;awG u|efawmfawG@cJh&
w,f/ ynma&;eJ@ ydkufqHqdkwm qufpyfaewJhoabmxm;awG awG@ aqmif;OD;ar? ? pawG@wmu ausmif;tyfc,lwJhtcsdefaygh/ pmtkyfzdk;
k q
f aH wGrw&m;awmif;w,fav/ olw@kd qrD mS u ydv
k nf;
ae&w,f/ ausmif;rSmoifwmawGu rvHkavmufawmh usL&Sif,l& awGqjkd yD; ydu
aps;}uD;w,f/ +yD;awmh usL&Siw
f uf&wmawG/ usL&Siw
f ufwahJ usmif;
om;eJ@ rwufwJh ausmif;om;vnf;rwlbl;av/ orD;qdk usL&Sif
rwwfeidk cf b
hJ ;l / usL&Sirf mS qd}k udKoifw,f/ ausmif;a&mufawmh aocsm
r&Si;f jyawmhb;l / usL&Siw
f ufxm;wJo
h al wGuawmh em;vnfwmaygh/
udk,fuem;rvnfawmh udk,fhtjrifudkajymrdw,f/ tJ'Dtcgus&if
q&mrur=unfawmhbl;/ usL&SifoHk;vavmufwufcJhzl;w,f/ tJ'D
wke;f uqdk ud,
k u
f pmar;yGrJ mS rSm;ajzcJ&h ifawmifrS q&mru usL&Sirf mS
jyefjyifciG ahf y;w,f/ usL&Siv
f nf; rwwfeikd v
f @kd xu
G v
f u
dk &f a&m trSwf
awGu b,fub,fvdk avsmhvmrSef;rodbl;/ jyD;awmh usL&SifrSm
oifjyD;om;qdkawmh q&mruvnf; txl;wvnfr&Sif;jyawmhbl;/
&Sif;jyaevJ taemufuaevdkufatmfwmeJ@aemufajymifaewmeJ@
bmrS udkem;rvnfbl;?
20

rdk;tdjzL? ? u|efr}uHKawG@cJh&wJhynma&;tajctaeu txl;ojzifh ausmif;ol/ ausmif;om;


twGuf ausmif;pm=unfw
h u
dk rf &Sw
d m/ wcsKd @ rdbawGrwwfeikd w
f mrsKd ;awGaygh/ +rdK@awGrmS qk&d if
yku
d q
f t
H rsm;}uD;ay;jyD;awmh ausmif;wuf&wm/ yku
d q
f rH wwfEidk w
f u
hJ av;awGusawmhaus
mif;rwuf&wmrsdK;awGvnf; &Sdw,f/ wcsdK@usawm rdbpmrwufbl;av/ tJ'Dawmh uav;
awGynma&;ukd tm;ray;=ubl;?
rif;rif;OD;? ? tawG@t}uHKeJ@ywfouf&if ynma&;qdkwmu tdrfuae ausmif;oGm;
ausmif;uae jyefvm pmusufr,f tvGwfusufr,f 'gawGyJ/ aemuftcuftcJawGuawmh
trsm;}uD;aygh/ ausmif;rSm oifwmeJ@ rvHak vmufv@kd em;rvnfv@kd usL&Siw
f uf&wJ'h u
k aQ wGaygh?
vuf&Sd jrefrmhynma&;tajctaetay: tjrifESifh ynma&; qdkayr,fh/ axmufulypPnf;vnf; rjynfhpHkbl;/ pmoifcHkaawmifrS
tajctae wdk;wufjrifhrm;vm&ef jyKjyifajymif;vJoifhaom avmufiSatmifr&Sdbl;/ tJ'gawG jznfhqnf;ay;oifhwmaygh/ q&m
tcsufrsm;ESifhywfouf+yD;awmh
q&mrawG&@J oif=um;r_prG ;f &nfawGvnf; aocsmjznfah y;&vdrrhf ,f?
[def;vif;xGef;? ? jynfwGif;rSmuawmh ausmif;om;awGudk ykp>m
wpfy'k af y;vdu
k w
f ,f/ tvGwu
f sucf idk ;f w,f/ tJ'aD wmh OD;aESmuf&@J
pOf;pm;Om%fu odyrf zG@H +zdK;rwd;k wufb;l / tawG;tac:r&Sb
d ;l aygh/
'DbufrSmuawmh awG;awmpepfudk ydkjyD;OD;pm;ay;awmh ausmif;
om;awG ajym&J qd&k J awG;awm&Jvmwmaygh/ u|eaf wmfxifwmu
'DbufrSm tcGifhtvrf; ykdrsm;w,f/ jynfwGif;rSmawmh t"duu
ydu
k q
f aH ygh/ ydu
k q
f rH &S&d if bmrS odyv
f yk v
f @dk r&bl;/ 'DrmS usawmh tzG@J
tpnf;toD;oD;u ulnw
D t
hJ wGuf olw@dk twGuf tcGit
hf vrf; awG
trsm;}uD;&Sdw,f/ atmifjrifedkifwJhvrf; &Sdw,f/ jrefrmEkdifiHrSmu
awmh ykdufqHr&Sd&if bmrSodyfvkyfvkd@r&bl;?

aumif;jrwfxuf? ? vuf&SdjrefrmedkifiH&J@ynma&;tajctaeu
wtm;usaew,f/ 'DjynfybufrmS &Sw
d yhJ nma&;eJ@ E_id ;f ,SOrf ,fq&kd if
awG ; ac:r_ y d k i f ; wk d @ &J & J 0 H h 0 H h a jymqd k e d k i f r _ w d k @ r&S d b l ; aygh / tJ ' gawG
vdktyfw,f/ a&;w,f/usufw,f/ ajzw,f/ pOf;pm;Om%frygbl;/
tJ'aD wmh ynm a&;rSm wtm;qkw,
f w
k Ef idk w
f ,f/ 'DbufrmS uawmh
udk,fvkyfrSudk,f& r,f/ udk,fhbmompOf;pm;Om%f&dS&r,f/ jyD;awmh
jynfwGif;rSmu tpdk;&u csay;wJh oif&dk;n$ef;wrf;twdkif;yJoif&
w,f/ 'DbufrSmu a&G;cs,fp&m &Sdw,fav?

rd;k tdjzL? ? tckvuf&dS ynma&;tajctaeuawmh enf;enf;wk;d wuf


w,fvkd@yJajym&rSmaygh/ wdk;wufvmw,fqdkwmuvnf; tpdk;&u
aeaZmfvif;? ? 'DbufurSmuawmh Critical thinking udk wm0efrausawmh vlr_a&;vkyfwJhtzGJ@awGu 0ifygvm&wmaygh/
ydkOD;pm;ay;w,f/ tjrifydkus,fatmifvkyfay;wmaygh/ udk,fydkif bkef;}uD; ausmif;ynma&;awG jyefay:vmw,fav/ jyD;awmh
qHk;jzwfcGifheJ@ tawG;tac:awG ydkus,fvmatmifoifay;w,f/
jynf w G i f ; rS m uawmh aiG u k e f a =u;usrsm;wmaygh / ynma&;
tajctaeaumif;zk@d twGuf tpd;k &bufu jynfyuynm&Sad wGe@J
zvS,&f r,faygh/ t"du u jynfwiG ;f rSm&Sw
d hJ ynma&;eJ@ jynfyrSm
&SdwJh ynma&;udkzvS,fjyD; wifjyay;&rSmaygh?
ar,k? ? u|efawmfu vyGwm+rdK@e,fuqdkawmh +rdK@eJ@a0;w,f/
ausmif;utpdk;&ausmif;yJ/ tpdk;&u tvum;ay;w,fvdk@om
ajymwm/ ausmif;tyfcsdefydkufqHr&Sd&if ausmif;udkc%ta=uG;tyf
xm;w,f/ aemufydkif;uav;awGausmif;wufvmawmh q&m/
q&mrawGu ausmif;tyfcawG/ pmtkyfzdk;awGawmif;w,fav/
uav;awGu ray;Ekid af wmh ausmif;udrk oGm;csiaf wmhb;l / ausmif;
rSmuvnf; pmtkyzf ;kd a&m/ tm;upm;a=u;/ rdbq&ma=u;/ ausmif;
0ifa=u;qdkjyD; ESpfwdkif;aumuf aewmyJav/ jyD;awmh ausmif;om
21

ulypPnf;awG/ oifyHkenf;pepfawGydkaumif;vmwmaygh/ tJ'Dvdk wpf


ausmif;eJ@wpfausmif; jydKifqdkifvmawmh ausmif;rSmwufa&mufwJh
ausmif;om;awGtaeeJ@vnf; t&nftcsi;f awGyjkd yD;wufvmatmif
oifay;w,f/ t&nftcsif;awGjrifhvmwmaygh/ 'gayr,fh yk*~vdu
ausmif;awGuu
kd csr;f omwJo
h al wGyJ wufeikd w
f mav/ qif;&Jcsr;f om
uGmjcm;r_trsm;}uD;jzpfedkifwmaygh?

ynma&;udk axmufyHhwJh NGOtzGJ@tpnf;awG jrefrmjynfrSm


&Sad ejyDav? ynma&; tajctaeydak umif;vmzd@k q&kd ifawmh ynma&;
enf;pepfawG ajymif;oifhwmaygh/ jyD;awmh ausmif;olausmif;om;
awG&J@ tawG;tjrifawGudk vGwfvGwfvyfvyf aqG;aEG;cGifhay;oifh
wmaygh?

rif;rif;OD;? ? ynma&;urSmtrsm;}uD;edrfhusw,fvkd@u|efawmf
jrifw,f/ tck bke;f }uD;ausmif;oifynma&;ay:vmw,f/ rsm;jym;vm
w,fqdkwmuvnf; ynma&;uudk tpdk;&urvkyfay;awmh 0dkif;
vkyfae&wJhtajctaersKd;jzpfaewmaygh/rdbawGtaeeJ@pD;yGm;a&;
&ke;f uefae&wJt
h ajctaerSm/ wpfae@pmwpfae@renf;f &Smpm;ae&wJh
tcsed rf mS ud,
k u
fh av;udak usmif;yd@k Eikd zf @kd qw
kd m tcuftcJ&w
dS ,f/ pD;yGm;
a&; edru
fh sw,f/ pD;yGm;a&;edru
hf sawmh ynma&;bufurkd vkyEf ikd b
f ;l /
ynma&;bufudkrvkyfEkdifwJhtwGuf EkdifiHzGH@+zdK;r_udkyg edrfhusapw,f/
rlvwef;tcrJhynma&;vdk@ajymxm;ayr,fhvnf; ausmif;awG/
q&m/q&mrawG t aeeJ @ pm&G u f p mwrf ; zd k ; awmif ; wmwd k @
ausmif ; oH k ; ypP n f ; awG e J @ ywf o uf j yD ; awmif ; wmwk d @ rvk y f
oif h b l ; av/ 'gawG t m;vH k ; ud k v nf ; tpd k ; &uaxmuf y H h a y;&
rSmyJjzpfw,f/ jrefrmEdkifiHynma&;u edrfhusaeawmh vl@tzGJ@
tpnf ; u Ed k i f o avmuf u l a eayr,f h v nf ; tpd k ; &taeeJ @
ynma&;toH k ; pm;&d w f u d k yd k r d k o H k ; pG J a y;oif h w ,f x if w ,f /
t"d u taeeJ @ vl o m;t&if ; tjrpf u ta&;}uD ; w,f a v/
ppftoHk;pm;&dwftwGuf oHk;aewmxuf ynma&;bufudk ydkjyD;
oHk;ay;oifhwmayghAsm/ tckcsdefuwnf;urS rvkyfbl;qdk&if olwdk@
ajymaewJh 2030rSm bmjzpf&r,fnmjzpf&r,f/ u|efawmfawmh
txifr}uD;bl;/ u|eaf wmfh taeeJ@awmh 'Djrefrmedik if &H @J ynma&;pepf
ajymif;r,fq&kd if q&m/q&mrawGuv
kd nf; aocsmoifwef;awGay;zd@k
vdv
k rd rfh ,f/ edik if w
H um u ynma&;pepfawG/ oif&;kd n$e;f wrf;awGukd
olw@kd avhvmoifw
h ,f/ ausmif;om;awGukd =uufwal &G;pmoifovdk
tvGwfusuf jyefajymqdkwmxuf
tawG ; tac:awG xuf o ef v m
atmif avhusifhay;&r,f/ q&mudk
A[dkjyK jyD;oGm;aewmxuf ausmif;
om;udk A[dkjyKwJhpHepf jzpfvmzdk@
vnf; vdktyfw,f?

wifarmifa0? ? ta&S@rSmajymcJhovdkayghAsm/ q&mudkA[dkjyKwJh ynm


a&;pepfaygh/ 'DjynfyrSmqd&k if pdwyf ikd ;f qdik &f mt& ausmif;om;awGudk
q&mA[dkjyKpepfr[kwfyJ ausmif;om;pdwfudkA[dkjyKjyD; oif&wJh
twGuf ydkjyD;awmhxda&mufw,fvkd@ u|efawmftaeeJ@jrifw,f/
jyD;awmh oif&;dk nGe;f wrf;qd&k ifvnf; tvGwu
f suyf pkH v
H o
kd ;kH aew,f/
ausmif; om;awG&J@pdwfxJrSm&SdwJh ta=umif;t&mawGudkcsjyD;awmh
a&;jyydkifcGihf r&Sdbl;/ q&mawGoifjywJhtwdkif;yJa&;csydkifcGihf&Sdw,f/
q&mawGrmS qd&k if t&ifq;kH acgif;aqmifeikd w
f hJ pGr;f &nf&&dS r,f/ olw@dk
rSm olwkd@ udk,fwdkifudku acgif;aqmifEdkifpGrf;r&SdbJeJ@ wynhfawGudk
v$ r f ; rd k ; zd k @ qd k w mrjzpf E d k i f b l ; / pd w f y nmt&wynh f a wG t ay:
qGJaqmifEdkifrS wynfh awGtaeeJ@ vdkufygEdkifpGrf;&SdrSmaygh/ q&mawG
taebufu =unfrh ,f qd&k ifvnf; rrSm;ygbl;/ bmjzpfv@dk vq
J akd wmh
ynma&;pepfudku 'Dvdk yHkpHrsdK;awGzefwD;xm;wmukd?

aqmif;OD;ar? ? wpfwkdif;jynfvkH;&J@ynma&;tajctaet& usK&Sif


awG&adS wmh usK&Siaf wGtay:rlwnfaew,faygh/ bmjzpfv@dk vq
J adk wmh
usK&Siftm;ukd;eJ@ausmif;ynma&;awGrSm q&mrawGuvnf;aygh
avsmhvmw,f/ olwkd@ tjyifu0ifaiG&wJhtwGuf jcpm;r_awG trsm;
om;om;? ? vuf & S d y nma&;u
}uD;jzpfvmw,f/ wpfwidk ;f jynfv;Hk taeeJ@us&iS yf nma&;eJ@ywfouf
bmrSrajymif;vJao;ygbl;/ om;om;
jyD; jcpm;r_awGt&rf;rsm;aew,f/ jyD;awmh yk*v
~ u
d ausmif;awG rsm;
ausmif;wufcJhwkef;utwdkif;yJ &dSyg
vmw,f/ wpfausmif;eJ@wpfausmif; +ydKifqdkifvmawmh oifaxmuf
22

ao;w,f/ ausmif;awGrSmqkd&if ausmif;usL&SifawGu ar;cGef;wdkuf


&dkuf&w,f/ tjyifusL&SifawGeJ@ rwlbl;/ q&mrawGuoifjyD;
ar;cGe;f xkww
f ,fqadk wmhav/ 'grsKd ; rjzpfoifb
h ;l vd@k xifwmaygh aemf/
pmoifcef;wpfcef;rSm vlta,mufav;q,fukd q&mrwpfa,muf
xJ oifaewmrjzpfoifhbl; xifw,fayghaemf/ vlenf;enf;eJ@qkdawmh
ykdjyD;xda&mufw,faygh?
jrefrmjynfwGif;ynma&;tajctaeeJ@ jynfyynma&;tajctae
E_dif;,SOf csuf/ tawG@t}uHK/ cHpm;csufrsm;ESifhywfoufIvnf;
[de;f vif;xGe;f ? ? tkycf sKyfrt
_ ay: rSmrlwnfw,f/ xkid ;f bufrmS qd&k if
vGwfvGwfvyfvyf ajymqdkcGifh&Sdw,f/ jrefrmqkd&if jzpfysufaewJh
trSef w&m;awGukd ay;rajymbl;/ xdef;csKyfw,f?
ar,k? ? 'DrSmuawmh ausmif;rwuf&wJhuav;&,fvdk@ r&Sdbl;av/
tpdk;&u tm;vHk;axmufyHhay;xm;wmudk;/ oifaxmufulypPnf;
vnf; pHkw,f/ 'DrSmu uav;awmif uGefysLwm oHk;wwfw,fav/
jrefrmEkdifiHrSmuawmh ausmif;tyfzdk@ydkufqHr&Sdvdk@ ausmif;xGuf/
tvkyf vkyfae&wJh uav;awG trsm;}uD;&Sdaew,f?

pm;&dwfoufomwmaygh/ ausmif;aewJhuav;awGvnf;rsm;vm
awmh tawG @ t}uH K / A[k o k w / ynma&;tajrmf t jrif v nf ;
rsm;vmw,f/ ausmif;om;awGtwGuv
f nf; tcGit
hf a&;awGtrsm; }
uD;&Sdw,f/ ausmif;om;ausmif;oludkyJ A[dkjyKwJhtcgusawmh udk,fh
aumif;jrwfxuf? ? EkdifiHwumuausmif;awGeJ@ zvS,fr_&Sd&r,f/ tawG;tjrifudk vGwfvGwfvyfvyf ajymEkdifawG;Ekdifwmaygh?
ynma&;0ef}uD;awGeJ@vnf; aqG;aEG;wdkifyifoifhw,f/ ausmif;om; rif;rif;OD;? ? jynfyrSmu ud,
k w
f ikd af vhvmwJph eH pfukd ydt
k m;ay;w,fAs/
awG@qHkyGJawGvnf; vkyfay;oihfw,f/ jyD;awmh pmar;yGJ pepfrSmqdk tJvdktavhtusihaf wG jzpfvmatmifvnf; jyKpkysdK;axmifay;w,f/
vnf; pmydk'f}uD;awG tvGwfusufqdkwmrsdK;xuf wu,f em; 'DrmS u yHpk cH u
G x
f rJ mS xm;w,f/ q&mzwfcidk ;f wJt
h wdik ;f zwfr,f/ q&m
vnfrvnf ar;wmrsdK;jzpfoifhw,f/ trSm;trSefawG rsm;rsm; ay;wJhtwdkif;,lr,f/ tvGwfusufr,f/ tJ'Dawmh udk,fydkifpOf;pm;
ajzckdif;wmrsdK;aygh?
qifjcifrt
_ m;enf;wmaygh/ jyD;awmhAsm u|eaf wmfw@kd qu
D bG@J vufrw
S f
aqmif;OD;ar? ? pmudktvGwfusufawmh awG;ac:r_odyfr&Sdbl;aygh/
pmar;yGJeD;vm&if pmawGrSwfrdatmifusufr,f/ wu,fwwfvm;
rwwfvm;awmhrodbl;/ tcsdefwefpmar;yGJawmh atmifaewmyJ/
ocFsmwpfy'k u
f akd wmif q&mroifay;wJeh nf;twkid ;f rwGu&f if eif ighukd
ausmw
f mvm;qd+k yD; txifvcJG &H w,fav/ ausmif;om;wpfa,muf&@J
tawG;tac: rvGwv
f yfawmhb;l av/ 'DbufrmS uawmh pmwpfcu
k kd
zwfckdif;w,f/ jyefaqG;aEG;w,f/ rSm;w,f rSefw,fqdkwm r&Sdbl;/
ud,
k hf tjrifukd vGwv
f w
G v
f yfvyf ajymvd@k &w,f/ tJ'aD wmh orD;wd@k
EdkifiHu q&m/q&mrawGtaeeJ@vnf; ausmif;om;awG&J@ tjrifudk
vufcH ay;ekdifwJh/ em;vnfay;ekdifwJh pdwfoabmxm;&Sd&r,f/
ausmif;om;awG udk 'gyJoif/ 'gyJvkyfqdkwmrsdK;rjzpfap&bl;av?

qkdwmvnf;tqifhrrD/ wuUodkvfoGm;wuf=uw,f/ aomufpm;


rl;,pf tcsdefwefatmifaewmyJ/ ar;=unfhawmh tcsdefwef q&m/
q&mrud k yd k u f qH a y;vd k u f & if atmif j yD wJ h / 'D vd k e J @ u|efawmf
wuUodkvf wufcsifpdwf r&Sdawmhbl;/ ynma&;tqifhedrfhusvmwm
tJ'gawGvnf; ygw,f?
ausmif;om;or*~v_yf&Sm;r_tay:tjrifoabmxm;ESifh ywfouf
+yD;vnf;-

[def;vif;xGef;? ? ausmif;om;or*~vkyfw,fqkdwmu ukd,fhekdifiH


twGuf ydak umif;atmif vkyw
f t
hJ wGuf aumif;ygw,f/ ynma&;awG
wjznf;jznf; wkd;jrifhvmatmif+yD; awmh vli,fawG&J@tawG;tac:
olwkd@&J@tcGifhta&;awGtwGuf pkaygif;jyD;vkyfwJhtwGuf trsm;}uD;
rdk;tdjzL? ? ausmif;rSmqkdausmif; materials awGvnf; pkHpkHvif aumif;ygw,f?
vifr&Sdbl;/ oifcef;pmeJ@yufoufjyD; vufawG@vkyf&r,fhtcsdefrSm
vufawG@prf;oyfrr_ &Sb
d J pmawG@oufoufoif&cJw
h ,f/ twef;xJrmS aqmif;OD;ar? ? ausmif;om;&S&d if or*~ &S&d r,fav/ ausmif;om;awG&@J
ausmif;om;awGuajymykdifcGifhodyfr&Sdbl;/ 'DrSmusawmh ausmif; epf e mcsuf a wG u d k ajymjyzd k @ rm;rm;rwf r wf &yf w nf a y;r,f h
23

ausmif;om;vli,fawG[m "reufcif;rSmxGef;opfvmwJh
aerif; }uD;eJ@ wlw,f/ tem*wfudk rif;wdk@ydkifw,f"vdk@
ta&S@wdkif;u xif&Sm;wJh tbd"rRmq&m}uD;wOD;u
ajymcJhzl;ygw,f? rSefygw,f?

or*~ q k d w m&S d o if h w ,f x if y g
w,f/ jyD;awmh orD;wdkEdkifiH&J@
oifdk;n$ef;wrf;u t&rf;edrfhus
aeawmh Ekid if w
H umpHe@J rw
D o
hJ if;kd
wpfck jzpfvmatmifvnf;awmif;
qdk ay;apcsifygw,f?

jrefrmEdkifiH&J@ordkif;opf[m vli,fawGjzpfwJh
ausmif;olausmif; om;awG&J@vufxJrSmyJ&Sdygw,f?
a&S@udkom&J&J}uD;wuf+yD; &J&J acgif;aqmif=uzdk@/
tvkyfvkyf=uzdk@/ cifAsm;wdk@ rzefwD;EdkifwJh t&mr&Sdbl;vdk@
wdkufwGef;ajym=um;vdkygw,f?

wifarmifa0? ? ausmif;om;or*~
v_yf&Sm;r_uawmh t&rf;aumif;
w,faygh/ tckcsdefqdkausmif;om;or*~tzGJ@eSpfq,favmuf zGJ@
pnf;xm;w,fvkd@=um;w,f/ ckausmif;om;or*~v_yf&Sm;r_rSm
tck 40 qd&k if ausmif;om;or*~rmS ausmif;om;nDvmcHvyk rf ,f/
u|eaf wmfw@kd owif;awGrmS zwf&w,f/ ausmif;om;or*~qw
kd m
1936 avmuf u wnf ; u t&S d e f [ k e f a umif ; aumif ; v_
yf&Sm;r_awGeJ@ tpOftvm&SdcJhwmyJ/ jyD;awmh ausmif;om;
&S d & if ausmif ; om; or*~ & S d & r,f q d k w mrsd K ;u aumif ; wm
aygh?ausmif;om; tcGit
hf a&;awG awmif;qdak y;wm aumif;w,f/
tckqdk&if wuUodkvfawGu +rdK@jyifa&mufae=uw,f/ tJ'D+rdK@
jyifausmif;udkoGm;r,fqdk&if ausmif;om;wpfa,muf wpfae@
udk av;em&Davmuf um;ay:rSm tcsdefukefw,f?vrf;pm;&dwf
vnf; &Sdao;w,f/ ynma&;rSm tJ'gawGuvnf; tcuftcJ
awG jzpfaewmaygh/ ausmif;om;or*~&J@ tajccHrlig;csufrSmygwJh
'Dru
dk a&pDynma&; qkw
d mudv
k nf; t&ifO;D qH;k awmif;qdak pcsif
w,f/ tpd;k &taeeJ@vnf; ausmif;om;or*~ukd yGiyhf iG v
hf if;vif;
vkyaf qmifEikd af tmif cGiahf y;r,fq&kd if ynma&;twGuf ydak umif;
wmaygh?

olwdk@eJ@twl rwfv-ZGefv-Zlvdkifv-=o*kwfv
ausmif;om;eJ@ jynfolwdk@&J@ vlxktHk=uGr_}uD;rSm
ausmif;om;axmifaygif;rsm;pGm wdk@[m jynfoleJ@
ausmif;om;xktusdK;twGuf &J&J0Hh0Hh touf pGef@
oGm;=uyg+yD/ aoG;pufawGpGef;aewJh olwdk@&J@vrf;twdkif;
&J&J0hH0Hh csDwuf=uygpdk@?

ppf + yD ; acwf E S i f h v G w f v yf a &;acwf ausmif ; om;

or*~0ifa[mif;rsm; &J@ udk,fpm;(28-8-88)&ufae@rSmusif;ywJh


ausmif ; om;or*~ aygif ; pH k u G e f z &if h r S m Auorsm;tzG J @ csKyf
twGif;a&;rSL;tzGJ@0if (1960-63)eJ@ &efukefwuUodkvfausmif;
om;nDnGwfa&;wyfOD; twGif;a&;rSL; (1961-62) udkvSa&$
ajym=um;cJhwJh rdef@cGef;

rif ; rif ; OD ; ? ?jref r mh E k d i f i H a &;ork d i f ; ud k j yef = unf h r ,f q d k &if


ausmif;om; v_yf&Sm;r_awGa=umifh jrefrmEdkifiHa&;rSm trsm;
=uD;tm;aumif;cJhw,f/ tckvuf&Sd udkausmfudkudkwdk@ udkvif;
xufEidk w
f @kd or*~tvkyaf wG vkyaf ewmudk =unfrh ,f qd&k ifvnf;
'DtpOftvmudk xde;f odr;f aeygw,f/ u|eaf wmfw@kd taeeJ@ tJ'gudk
0dik ;f axmufyahH y;&r,f/axmufcaH y;&r,f/ olw@kd jyKpkaewJu
h iG ;f u
ausmif;om;ta&;yJ r[kwb
f J trsKd ;om;a&;awGygr,f/ jidr;f csr;f
a&;awGygr,fqw
kd m olw&kd @J tajccHjyXmef;csurf mS &Sjd yD;om;av/
wu,fvdk@ u|efawmf jynfwGif; jyefa&mufr,fqdk&ifvn;f
olwdk@eJ@vufwGJtvkyfvkyfr,fvdk@ ar#mfvifhygw,f? olwdk@udk
,Hk=unfygw,f?
vvv

24

7 *sLvdkif ESpf(50)jynfhtxdrf;trSwf
vli,fwpfOD;. tjrifoabmxm;
twef;udkwufcsifwmaygh?

tajctaetrsdK;rsdK;a=umifh jrefrmedkifiHrSm emrnf}uD;vSwJh


wuUov
kd af wG ar*smawGu0kd goemrygbJ pdwq
f if;&JpmG wufa&muf
ae=uwJh vli,fawGudkawG@zl;jrifzl;=uygvdrfhr,f?
aq;wuUodkvf'kwd,ESpftxdwufcJhjyD; pdwfyg0ifpm;r_ r&Sdawmh
wma=umifh ausmif;rSxGufum xdkif;EdkifiH/ rJaqmuf+rdK@ oifwef;
ausmif;wckwGif oifwef;wufa&mufaewJh vli,fwpfa,muf&J@
&ifxJu pum;awGudk pdwf0ifpm;pGmar;jref;rdcJhygw,f/ vli,f
wpfa,muftaeeJ@ b,fvdkta=umif;awGa=umifh 0goemrygwJh
ar*smawGudk a&G;cs,fae&wmvJ/ jrefrmhynma&;rSm b,fvdktcuf
tcJawG&SdaeovJ/ ynma&;pepf ydkrdkaumif;rGefvmap&eftwGuf
b,fvdktcsufawGudk jyKjyif&rvJ pwmawGeJ@ ywfouf+yD; ol@&J@
&ifxJrSm&SdaewJh pum;oHawGudk avhvm=unfhcJhygw,f?
jynfwGif;u ynma&;tawG@t}uHKudk

ajymjyygvm;?

u|efawmfhemrnfu[efolyg/ jynfwGif;rSmaq;wuUodkvf'kwd,
ESpfajzxm;wmyg/ ynma&;tajctaeu b,fvdkjzpfaevJqdkawmh
pmoifwmu wwfatmifroifbJ pmar;yGt
J wGuo
f ifovdyk /J pmudk
aocsm em;vnfatmifoifwmrsKd ;r[kwb
f J 'gudk tvGwu
f su/f 'gudk
jyefajz/ em;rvnfawmh pdwfr0ifpm;bl;av/ ausmif;wuf&wm
raysmfawmhbl;? tJ'Dawmh wuUodkvfrSm 75(&mcdkifE_ef;)qdkwmawG
vkyfvmw,f/ u|efawmfodoavmufawmh b,fEkdifiHrSmrS tJvdkrsdK;
r&Sdygbl;/ ausmif;om;qdkwm vGwfvGwfvyfvyf pdwf0ifpm;wJh
25

aq;wuUodkvfausmif;om;wpfa,mufeJ@ynma&;
tajctaeudk b,fvdkjrifvJ?
ynma&;tajctaeuvnf; wjcm;Edik if aH wGeEhJ i_d ;f ,SO&f if
t&rf ; ed r f h w maygh / ppf w yf x J r S m xnf h x m;ovd k y J /
'gyJvkyf&r,f/ 'gyJusuf&r,f/ ppfyHkpHvdkyJ 'gvkyfqdk
tonf;toefvyk w
f m ar;cGe;f ar;w,fqv
kd nf;aocsm
jyef&iS ;f jywmrsKd ; r&Sb
d ;l / olw@kd u,
kd w
f ikd u
f yJ rajzcsiv
f @kd
vm;/ rodvdk@bJrajzwmvm;udk,fhar;cGef;&Jtajz udk
b,fawmhrS r&bl;/ tajccHynmrSma&mwuUodkvf
ynma&;rSma&m tpp t&m&mtm;vHk;tukeftuscH&
w,f/ tpk;d &u wm0ef,w
l mrsKd ; r&Sd oavmufy/J vpfv#L&_xm;w,f/
oifaxmufulypPnf;vnf;r&Sd/ oif&dk;n$ef;wrf;pmtkyfawGvnf;
vHkavmufr_r&Sd/ 'D=um;xJausmif;awGuvnf; oJuEWm&xJ oGm;
xm;xm;ovdkyJ/ aea&m/ ava&m/ a&a&mtukefylaewmyJ/ vlu
oHk;&mausmfausmfavmuf jynfh=uyfaewmygyJ?
jynfwGif;uynma&;pepfeJ@ tck'Dbufuynma&;pepf b,fvdk
uGmjcm;csufawG&Sdw,fxifvJ?
'D b uf r S m oif w muawmh vG w f v G w f v yf v yf a r;vd k @ &w,f ?
ynmwpf c k u d k ol u wwf a tmif o if r ,f / od a tmif o if r ,f /
u|r;f usio
f mG ;atmif oifay;w,f/ pdw0f ifpm;zd@k vnf;aumif;w,f/
jrefrmEkdifiHrSmuawmh usuf+yD;ajzyJav/ ajz+yD;arhoGm;wmyJ/ pdwf
0ifpm;p&mvnf;raumif;bl;/ tJawmhAsm ausmif;aeaysmfI pm
awmfaomausmif;om;awG jzpfrvmawmhbl;aygh?
acwftqufqufuausmif;om;or*~&J@v_yf&Sm;r_tay: b,fvdk
jrifygovJ/ tckvuf&SdvSkyf&Sm;rSkawGa&m b,fvdkjrifygovJ?
ausmif;om;or*~qw
kd muawmh t*Fvyd af cwfrmS uwnf;u &Scd w
hJ m
aygh/ tck jyefz@JG pnf;vm=uw,f/ ausmif;om;tcGit
hf a&;awG awmif;
qkv
d m=uw,f/ aumif;ygw,f/ 'gayr,fh ausmif;om;xk}uD; yg0ifvm
atmifvdk@ pnf;&Hk;&r,fvkd@u|efawmfxifw,f/ u|efawmfoli,fcsif;

wcsKd @qkd ausmif;om;or*~z@JG xm;w,fqw


kd mudak wmif rod=ubl;As/
odwJhtwdkif;yJ jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,ftrsm;pku EkdifiHa&;u
olwdk@eJ@ rqdkifovdkaecJh=u&wmudk;/ tJvdktawG;awGxJu olwdkudk
qGx
J w
k zf @kd vdw
k ,f/ olw@kd y;l aygif;yg0ifvmatmif vkyaf qmifzv
kd w
kd ,f/
rodwv
hJ al wGuykd g yg0ifvmatmifqaJG c:Ekid rf v
S nf; atmifjrifr,fv@kd
u|efawmf ,Hk=unfw,f?

vli,fawGtaeeJ@bmjzpfvdk@ udk,f0goemrygwJhar*smawGudk ,l
ae&wmvdk@xifvJ?

t}uHOm%fay;csiw
f muawmh q,fwef;pmar;yGt
J rSwef @J b,far*sm
&rvJqw
kd mrsKd ;rowfrf w
S af pcsib
f ;l Asm/ ar*smtvdu
k f 0ifciG x
hf yfajz
ckid ;f aygh/ 'gqdk ud,
k pf w
d 0f ifpm;wJah r*smudk ud,
k af ocsma&G;edik w
f maygh/
0goemygrSyJ wd;k wufrmS aygh/ u|eaf wmfqkd aq;ynmudk pdwrf 0ifpm;
bl;/ 'gayr,fh q,fwef;trSwaf umif;awmh rdbawGu 'gud,
k al pcsif
w,f/ ,lvdkuf&w,f/ tJ'Dausmif;uxGufr,fqdk&ifvnf; wjcm;
ud,
k 0f goemygwmudk wufz@kd black list jzpfomG ;w,f/ ta0;oifyJ
wufvdkh&awmhr,f/ wu,fvdk@ ar*smtvdkuf0ifcGifhajzwmrsdK;om
&Sdr,fqdk u|efawmf0goemygwJh ar*smudk 0ifcGifhxyfajzvdk@ &wmaygh/
+yD;awmh tckacwfrmS u wu,fawmfygvsuef @J aiGa=u;rwwfeidk v
f @kd
pmar;yGu
J sae&wJo
h al wG/ trSwef nf;&wJo
h al wGvnf; trsm;=u;D av/
'gawGudk EdkifiHawmfu jyef=unfhay;&rSmaygh/ vli,fqdkwm EdkifiH&J@
tem*wfyJav/ vli,fawG&J@ 0goemudk*&krpdkufbJ 'DavmufyJ
tqifhrD w,fvdk@owfrSwfwmrsdK;awmh rjzpfoifhygbl;?

vli,fqdkwm edkifiH&J@tem*wfyJav

rdbawGa=umifh udk,f0goemrygwJh ar*smawG,l&wJholawGvnf;


trsm;}uD;&Sw
d ,f/ rdbawGbufuusawmhvnf; tjypfawmh r[kwf
bl;As/ eHygwfwpfutvkyftudkiftcGifhtvrf;aygh/ q&m0efqdk&if
tvkyt
f ukid f tcGit
hf vrf;vnf;aumif;w,f/ *k%v
f nf;&Sw
d ,faygh/
'D v uf & S d y nma&;tajctaeud k a &S @ uajymjy+yD ; oG m ;+yD tJ ' D ydkufqHvnf; trsm;}uD;&w,fav/ EkdifiHu t&rf;qif;&Jawmh
tajctaeawGukdwdk;wufvmatmifvdk@ b,fvdkjyKjyif ajymif;vJ tvkyftudkif tcGifhtvrf;omwm/ aiGydk&wJhtvkyf&ekdifwmudk ydkjzpf
oihfw,fvdk@xifovJ wpfcsdK@tcsuftvufawGudk b,fvdkt}uH apcsif=uwmaygh/ tJ'Dawmh vli,fawGu udk,f0goemygwmudk
Om%fay;csifovJ//
rvkyfekdifawmhbJ yHkaoum;csyfwpfckxJa&mufoGm;wmaygh?

ynma&;bufrSm jyKjyifw,fomajymw,f/ u|efawmfawmh


rxifygbl;/ tpdk;&ausmif;omajymaewm pm&Gufpmwrf;a=u;awG/
pmar;yGaJ =u;awG/ pmtkyaf wG0,f&wm/ oifaxmufuyl pPn;f zd;k awG/
oGm;a&;vma&;/ aexkdifpm;&dwf/ vdktyfvdk@usL&Sif,l&wmawGt
rsm;}uD y J / u|ef a wmf h t azqd k a jymw,f / rif ; ausmif ; wuf w m
aiG u d k vrf ; cif ; jyD ; vrf ; av#muf a e&ovd k y J w J h / tpd k ; &taeeJ @
ynma&;twGuf bwf*sufydkoHk;pGJoifhw,f/ +yD;awmh vli,fawG&J@
pdwf"mwfawG/ awG;ac:r_awGudk zdxm;zdk@roifhbl;As/ ywjrm;rSef&if
EGHrepfbl;qkdayr,fh avmavmq,f EGHeJ@okwfxm;wmr[kwfayr,fh
wpfckckeJ@zHk;xm;wJh yHkpHrsdK; jzpfaew,f/ olwdk@udktnGefwvlvljzpf
atmif jyKpkysdK;axmifay; &r,f/ jrefrmvli,fawG racbl;qdkwmudk
jycsifygw,fAsm?

26

vli,fawG&J@ 0goemudk*&krpdkufbJ
'DavmufyJ tqifhrDw,fvdk@
owfrSwfwmrsdK;awmh rjzpfoifhygbl;?
bmrsm;xyfjznfh+yD;ajymcsifwm&SdygovJ//
u|efawmfawmh tpdk;&urajymif;vJao;bl;vdk@jrifw,f/ ynm
a&;taeeJ@a&m/ ekdifiHa&;taeeJ@a&m/ pD;yGm;a&;taeeJ@a&m rajymif;
vJao; bl;/ jzpfcJhwJhv_yf&Sm;r_awG/ ta&;tcif;awGudkvnf; olwdk@
aocsmrajz&Si;f Ekid b
f ;l / wu,fajymif;vJaew,fv@kd xifeikd af vmufwhJ
tqiffh a&mufatmif olw@kd trsm;}uD;vky&f OD;r,f/ vkyo
f ifw
h ,fAsm?

ygyJ? or*~awG[mausmif;wGif;rSmvnf; jynfol@ta&;twGuf


acgif;aqmifr_aumif;awGay;EkdifwJh tem*wfacgif;aqmifawG&J@
avhusiahf &;uGi;f }uD;vnf; jzpfw,f? 'ga=umifh ausmif;om;or*~awG
&J@ v_yf&Sm;r_awG[m wkdif;jynftwGuf t&rf;udk ta&;}uD;ygw,f?

wpfwkdif;jynfvHk;&J@ ynma&;wdk;wufvmatmifawmh
tawmfav; tcsdef,l&r,fxifw,f? 'gayr,fh uGsefawmfwdk@ xkdif
apmifhaevdk@r&bl;? aemufwpfcsufu vuf&SdtcsdefrSm rnfonfh
jyKjyifajymif;vJrr_ qdk vwaf wmfwiG ;f tiftm;pke@J vwaf wmfjyifyu
tiftm;pkawG vufwGJnDzdk@u ta&;}uD;ygw,f? qdkygawmhAsm
ynma&;twGuf bwf*sufcGJa0rI ydkrdkaumif;rGefaepzdk@ vwfawmf
wGif; tiftm;pkawGu wGef;tm;ay;zdk@ vdktyfovdk vwfawmfjyify
tiftm;pkawGtaeeJ@ tajccHusus vdktyfcsufawGudk azmfxkwf
wdkufwGef;awmif;qdkoifhygw,f? ynma&;tqifhjrSifhzdk@qkdwmeJ@
bwf*suu
f kd vuf!;d_ xd;k ae=uolawGuakd wmh tjypfrqdx
k u
dk yf gbl;?
uGseaf wmfw@kd pmoifcef;awGrmS vufawG@oif=um;a&; taxmuftul
ypPnf;awG vdktyfaewm b,fausmif;u b,fausmif;om;udkrqdk
ar;vdk@&w,f? 'gha=umifh bwf*sufonf yxrta&;=uD;onf[k
qdkcsifygw,f? aemufwpfcku ,cktcsdefrSpwif+yD; oif=um;ol
q&mrsm;ESihf ynma&; oif&;kd a&;qGo
J l tm;vH;k udyk g tqifjh rSiw
hf ifxm;
oifh+yDvdk@ jrifygw,f?

7 *sLvdkif ESpf (50)jynfheJ@ ywfouf+yD; wdkwdkyJ ajymyg&ap?
ESpfwGufcsufr_[m t"du rusygbl;? zsufqD;cHcJh&wJh uGsefawmfwdk@

udkvif;xufEdkif
ArmEkdifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf ay:aygufa&;

7 &uf & v 1962 rSpwifwJh ppftkyfpk&J@ ausmif;om;xk
tay: +idK;ol&efbufvdk oabmxm;vmr_[m ESpf 50 vHk;vHk;
wpfpuf rS avsmhroGm;bl;vdk@ jrifw,f? 'Dumvwpfav#mufvHk;
ausmif;om;xk tcGifhta&;omru jynfolwpf&yffvHk;&J@ tcGifh
ta&;awGtm;vHk; [m aysmufqHk;aecJhw,f? ,ae@umvrSmvnf;
ausmif;om;eJ@ jynfolvlxk&J@ tcGifhta&;aygif;pHk[m qufvuf
xdef;odrf;xm;jcif;udk cHae&qJygyJ? bma=umifh 'DvdkqdkovJqdk&if
tcktcsdeftxd tpdk;&[m Oya'uJhodk@aom tmrcHr_&SdwJh tajymif;
tvJrsK;d udv
k yk w
f m rawG@& ao;ygbl;/ tpd;k &&J@ oabmxm;tay:rSm
wnfrSDaewJh tajymif;tvJrsKd; uGsefawmfwdk@ rvdkvm;bl;/ ckdifrmwJh
Oya'eJ@ *k%foduQm&SdwJh tcGifhta&;rsKd;udkyJ vdkcsifw,f?

ausmif;om;or*~qw
kd m wdik ;f jynfwpfjynftwGuf r&Srd jzpf
vdktyfaewJh tzGJ@tpnf;wpf&yfyg? Txl;ojzifh uGsefawmfwdk@
wd k i f ; jynf r S m qd k & if yd k r S e f y gw,f ? uG s ef a wmf h t jrif t &uawmh
ausmif; om;or*~awG&J@ v_yf&Sm;r_awGomr&SdcJh&if uGsefawmfwdk@
wdkif;jynf&J@ vGwfvyfa&;[m 1948 ckxufydkaemufusrSm tao
tcsmygyJ? tJovdkyJ 1988 ckrSmvnf; ausmif;om;awG&J@ v_yf
&Sm;r_ ray:aygufcJh&if wpfygwD tm%m&Sifpepf}uD;u oufqdk;
&SnfaerSmyJvdk@ jrifw,f? 'gawGu ausmif;om;or*~awG&Jausmif;
tjyifudkausmfvmwJh jynfol@twGuf v_yf&Sm;r_awGxJuwcsKd@
27

ESvHk;om;awG&J@ taqmuftOD jyefwnfaqmufay;vdkufwmeJ@ 7


*sLvdkifudk arhvdkufzdk@qdkwm rjzpfEdkifygbl;? trSefw&m;udk bmeJ@rS
tpm;xkd;vdk@ r&Ekdifygbl;?

qGwfedef*sm
jrpf}uD;em;wuUodkvf('\eduar*sm)ta0;oif

7 ZlvdkifrSpI eSpfig;q,ftwGif; jrefrmEdkifiH ausmif;om;
tcGihfta&;[m ausmif;om;rsm;wGif r&Sdoavmufjzpfaeygw,f/
u|eaf wmfu ta0;oifqakd wmhyq
kd ;kd w,f/ (10)&ufom ausmif;wuf
&jyD; vufawG@vkyfaqmifwJhtcsufvnf; r&Sdbl;/ ausmif;qdk&if
vmcsif vm rvmcsifvnf;ae/ qdkif;(Sign)xdk;xm;jyD;qdk&if&w,f/
Day wufwJhvlawGvnf; twlwlyJvkd@=um;&w,f/ olwkd@awGvnf;
tcGifh ta&;awG qH;k &_;H ae&rSmtrSeb
f v
J @kd xifw,f/ 7 Zlvikd rf wdik rf u
D
ausmif;om;or*~tcGifhta&;ESifh vuf&SdtcGifhta&;tajctae[m
uGmjcm;vGef;vSygw,f//

vuf&Sdausmif;om;or*~v_yf&Sm;r_aumif;ygw,f/ =um;rd
oavmuf ausmif;om;tcGit
hf a&;awG/ ausmif;om;or*~z@JG pnf;cGifh
awG awmif;qdak ew,fv@kd =um;ygw,f/ u|eaf wmfuawmhvufcw
H ,f/
'Dausmif;om;or*~tzGJ@ jyef+yD;wnfaxmifr,fqdk&if ausmif;om;
tcGifhta&;ESifh ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;twGuf tcGifhtvrf;
wpf & yf jzpf v mr,f v d k @ ,H k = unf y gw,f / ausmif ; om;or*~ u d k
vlrsKd ;pHek iS hf zG@J pnf;+yD; pkaygif;yg0ifr,fq&kd iftvGeaf umif;rGerf ,f vk@d
xifygw,f?

ynma&;udk wdk;wufaumif;rGefzdk@u atmufajcrlvwef;
uae p+yD;awmh oif&;dk nGe;f wrf;awGajymif;vJ&r,f/ q&m/q&mrrsm;
vnf; ydrk ekd m;vnfoabmaygufwhJ oif&;dk nGe;f wrf;awGukd oif=um;&
r,f? wuUov
kd rf mS vufawG@avhusichf ef;ESifh oif&;dk nGe;f wrf;awGukd
ydkem;vnfatmif oifjy&ygvdrfhr,f//

7 Zlvdkif ESpfig;q,fjynfh txdrf;trSwftjzpf tckvdk
jyKvkyfwm t&rf;aumif;ygw,f/ 'g[maemifwcsdefrSm ausmif;om;
tcGifhta&;awGudk jyefvnf&&Sd&ef taxmuftul trsm;}uD;jzpf
r,fvkd@ ,Hk=unfygw,f/ jrefrmEdkifiH oifnGef;aumif;vmzkdtwGuf
qdk&if ynma&;0ef}uD;XmerSmvnf; wm0ef&Sdovdk ausmif;ol/
ausmif ; om;rsm;rS m vnf ; trsm;qH k ; wm0ef & S d y gw,f t ck v d k
pma&;+yD;azmfjycGi&fh wJt
h wGuf aus;Zl;wifryd gw,f/ wzufwpfvrf;
uae }udK;pm;aqmif &Guaf y;ygr,fv@kd uwdjyK ajym=um;vdyk gw,f//

28

tm;eef;
(Law)rue(wuUodkvf)
ucsifjynfe,f-jrpf}uD;em;+rdK@

'D ESpfig;q,ftwGif; jrefrmEdkifiH ausmif;om; tcGihfta&;
tajctaeudk oH;k oyf=unhv
f u
kd &f if vGecf w
hJ hJ 7 Zlvikd rf wdik cf ifwek ;f u
ausmif;om;awG&@J tcGit
fh a&;udo
k wdjyef&w,f/ bma=umifv
h q
J &kd if
,cku|efrwkd@ wpfawGcHpm;ae&wJh ausmif;om;tcGihfta&;qdkwm
b,frSm&Sdvdk@vJ/ olwkd@&J@atmufrSmbJ olwkd@oifwJhtwdkif;/ t&Gwf
cdkif;wmaygh/ u|efrwdk@ i,fpOfumvrS,ckxd ausmif;jyD;bGJ@&cJhjyD
ausmif; om;awG&J@ tcGifhta&;qdkwm wpfcgudkrS rcHpm;zl;ygbl;/
'DtcGit
hf a&; awG b,frmS a&mufaevJocd siyf gw,f/ vdck siw
f maygh?

vuf&Sdausmif;om;or*~v_yf&Sm;r_tay:rSm trSefwu,f
oabmus ydwjd zpf&ygw,f/ qufjyD;awmh }udK;pm;zd@k EiS hf wd@k wpfawG
vnf; aemufrSmaxmufcHzkd@ tiftm;tjynhf&Sdygw,f/ u|efrwdk@
tv,fwef; ausmif;om;b0rSm ausmif;om;awG 0dkif;jyD;oydwf
arSmuf=uonfukd th=H ordw,f/ bma=umifh wpfEikd if v
H ;kH aomausmif;
om;awGu pnf;vH;k edik =f uvJaygh/ u|erf wd@k acwfrmS awmh wpfcef;ESihf
wpfcef;awmif rpnf;vHk;Edkifbl;/ ausmif;om;awG&J@pnf;vHk;r_udk
tiftm;}uD;}uD;rm;rm; zsucf o
hJ nfukd ordik ;f a=umif;t& pdwef mrdyg
w,f/ ,ckausmif;om; or*~awG OD;aqmifaejyDvdk@ od&wJhtwGuf
tm;&rdonf//

jrefrmedkifiHynma&; wdk;wufaumif;rGefvmap&eftwGuf
qdk&ifawmh 1-q&mA[dkjyKoif=um;enf;udkausmif;om;A[dkjyKoif=um;enf;
odk@ ajymif;apcsifw,f?
2-ausmif;om;awG&J@ udk,fydkifOm%ft&nftaoG;ay:vmap&ef
vGwf vGwfvyfvyfawG;ac:apcsifygw,f?
3-pmoifcef;rsm;wGif ausmif;om;ta&twGuf enf;enf;ESifh oif
axmufulypPnf;rsm; jynhfpHkpGm oif=um;apvdkw,f?
4-q&m/q&mrrsm;uvnf; usifh0wfeSifhtnDoif=um;apcsifw,f?
5-ausmif;olausmif;om;rsm;. use;f rma&;twGuf ausmif;ywf0ef;
usifoef@&Sif;om,mzkd@ vdktyfw,f//

7 Zlvdkif jzpfyGm;jyD; eSpfaygif;ig;q,f=umcJhaomfvnf;
u|efrwdk@wpfawG ordkif;a=umif;t&qdk&if cHpm;cJhaom temawG
rusuaf o;ovdk emwke;f aygh/ 'ga=umihf wk@d wpfawGqufjyD; aqmif&u
G f
oGm;zkd@ ta&;}uD;ygw,f/ ,ckvdkowdw& 7 Zlvdkiftxdrf;trSwf
tjzpfjyKvkyaf y;wJh tpfukd tpfrwd@k uv
kd nf; onfxufru qufjyD;
vkyaf qmifomG ;Edik yf gap tm;xkwEf ikd yf gapvd@k qkawmif;arwmyd@k &if;
7 Zlvikd rf mS uG,v
f eG o
f mG ;&Smaom tmZmenfacgif;aqmif ausmif;ol

ausmif;om;rsm;tm;vH;k udk owd&atmufarhv#uf olw@dk wpfawGukd rsdK;atmif


dkaopGmOD;nGwftav;jyKtyfygonf//
Y.U.F.L(Dip.Past I)
Yangon University of Foreign Language

rdk;Zuf
lyaA' 'kwd,ESpf
armfv+rdKifwuUodkvf

7 ZlvdkifrSpI ESpfig;q,ftwGif; jrefrmEdkifiHausmif;om;
tcGifhta&; A[dkjyKoif=um;enf;pepfudk oif=um;ay;apvdkygw,f/
,ckjrefrmedkifiHrSm rlvwef;tcrJhynma&;[mvnf; trSefwu,f
[kwrf nf[rk xifyg/ ausmif;om;rsm; t&nftcsi;f tppftrSejf zpfap
&ef enf;pepftrSefjzifh oif=um;ay;apvdkygw,f?

7 Zlvikd ef pS if g;q,fjynhef iS yhf wfouf+yD;awm 'Dta&;awmfykH
}uD;rSm usq;kH cJ&h aom ausmif;om;rsm;ESit
hf wl xyfwx
l yfr#a=uuGJ
0rf;enf;rdygw,f/ 'ga=umifh 'Dvt
kd jzpftysurf sKd ; aemufxyfrjzpfap&ef
vuf&t
dS pd;k &tay:rSmrlwnfovdk ausmif;om;or*~rsm;ay:xGe;f +yD;
pnf;vH;k r_uckd ikd +f rJatmif xde;f odr;f oifyh ga=umif; ajym=um;vdyk gonf?

aEGOD;ar
yxrESpf English Major ta0;oif/
ppfawGwuUodkvf/
ausmufjzL+rdK@/&ckdifjynfe,f

vuf&dS jrefrmedik if .
H ynma&;pepf[m q&mA[djk yKoif=um;
aewm jzpfonft
h wGuf ausmif;om;rsm;zG@H +zdK;wd;k wufrr_ &Syd g/ tajccH
ynma&;rSm rlvwef;ynmtcrJjh zpf&rnf[k olw@dk .a=u;G a=umfr[
_ m
tajymoufoufomjzpfw,f/ ausmif;om;rsm;eSifhywfoufaom
tcGihfta&; bmwckrSr&&Sdyg//

vuf&Sdausmif;om;or*~[m eSpfjcrf;uGJaeygojzifh tzGJ@
tpnf;twGif;wGif yxrqHk; pnf;vHk;r_&Sdatmif vkyfoihfygw,f/
or*~ pnf;vHk;jyD; wnf+rJrSom atmifjrifedkifygvdrhfrnf//

ynma&;pepfEiS hf ausmif;om;tcGiahf &;awGtjynft
h 0 &&S&d ef
vdt
k yfygw,f/ ynma&;pepfuv
kd nf; ajymif;vJatmifvyk o
f ihyf gw,f/
t&nftcsif;&SdwJh ausmif;om;rsm;ay:xGef;apvdkygw,f?

a&S@u&J&J0Hh0HhwdkufyGJ0ifoGm;wJh tpfudk}uD;/ tpfr}uD;wdk@&J@
&JpGrf; owdudk av;pm;*k%f,l+yD; xm0&*k%fjyKv#uf&Sdygw,f/
aemufydkif;rsdK; qufvli,frsm;udkvnf; rav#mhaom ZGJ/vHk@veSifh
qufvuf}udK;pm; apcsifygw,f?


jrefrmedkifiHrSm ynmoif=um;aewJh ausmif;om;ausmif;ol
awG[m ausmif;rSm q&m/q&mrawG&@J zdEydS jf cif; csKyfjc,fjcif;rsm;pGm
wkd@ukd cHpm;ae=u&ygw,f/ ausmif;om;rsm; toif;tyif;zGJ@
pnf;cGifh/ vGwfvyfpGm ynmoif=um;r_qdkif&m tcGifhta&;rsm;ESifh
tjcm;jcm;aom tcGifhta&;aygif;rsm;pGmwdk@ csdK;azmufjcif;rsm;udk
cHpm;ae=u&yg w,f?

vuf&jdS refrmedik if aH &;tajctaetajymif;tvJrmS ausmif;
om;or*~pum;oHrsm; jyefvnfxu
G af y:vmjyDjzpfwt
hJ wGuf 0rf;om
rdygw,f/ ausmif;om;or*~rsm;rS ausmif;om;tcGifhta&;rsm;
awmif; qdkum ausmif;om;rsm;.b0rsm;jyefvnf+yD; taxmuf
tyHhjzpfvm vdrhfrnfvdk@ xifrdygw,f?
1-ynma&;bwf*sufudkjyifqifay;&ef?
2-ausmif;om;OD;a&ESifhvdkufav#mnDaxGaom q&mq&mrOD;a&
jyifqif&ef?
3-ausmif;om;ausmif;olrsm; pdw}f udKufwuUov
kd f a&G;cs,w
f ufciG fh
&&ef?
4-toif;tzGJ@rsm; ausmif;om;ausmif;olrsm; pdwf}udKufzGJ@pnf;cGihf
ay;&ef?
5-wuUokdvfwpfckESifhukdufnDaom ywf0ef;usifudkjyifqifay;&ef/
ponfhtcsufrsm;jyifqif&efvkdtyfygw,f?

twdwfu orkdif;tjzpfqkd;rsm;/ aemufrsdK;qufvli,frsm;
xyfrHIr}uHKawG@apcsifyg/ orkdif;udk ausmif;om;ausmif;olrsm;
rarh=u ygeJ@vkd@ ajymcsifygw,f?

29

orkdif;0ifrSwfwrf;"gwfyHkrsm;

7 h 7 h 1962

tpdk;&u ausmif;om;rsm;tm; wif;=uyfaom


pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; xkwfjyefonfhtay:
wuorS OD;aqmif
+idrf;csrf;pGmqENxkwfazmfpOf

7 h 7 h 1962 ae@wGif +zdKcszsufqD;cHcJh&aom


wuUodkvfausmif;om;rsm;or*~ (wuo)
taqmuftOD

7 h 7 h 1962 rS 1 h 4 h 1963 txd ausmif;om;or*~rS


xkwfa0cJhaom ykdpwm/ uAsm/ aqmif;yg;ESifh
yef;csDum;rsm;

7 *sLvdkif 8 vjynfh txdrf;trSwf


tcrf;tem; usif;ypOf
30

20 h 12 h 1962 Akdvfatmifausmfae@tcrf;tem; usif;ypOf

ausmiff;om;acgif;aqmifrsm; q&m}uD;ocifudk,fawmfr_dif;ESifh awG@


qHkpOf

31

7 h 7 h 1963 tvSL'gejyKvkyfpOf

usr avhvmzl;wJh "odr"f qkw


d phJ mum;vH;k [m Ak'b
< mom
0ifwidk ;f txGt
f jrwfxm;wJh ae&mwckjzpfw,fqw
kd mudk od&=dS uyg
vdrfhr,f? b,fvdktajctaeyJa&mufa&muf zsufaumif;wJht&m
r[kwfygbl;/ wu,fvdk@ zsufrS&rnfqkdonfhwdkifatmif &kyfj'yf0wWK
taumiftxnftaejzifhom ysufcsifysufayr,fh pdwf"gwfoabm
t&awmh t+rJwrf; &ifxJrSmtrSwfw&wnf&SdaewJh ae&mwckjzpfyg
vdrfhr,f?

" od r f " &J @ oabmw&m;uawmh od u Q m wif w J h a e&m

taqmuftOD; jzpfygw,f/ wcsed u


f usrzwfc&hJ wJph mtkyx
f rJ mS qk&d if
ukdEk/ ukd&m&Spf paom(zqyv)rsm;/ ukdatmifqef;/ ukdA[def;
paom(ArmjynfueG f jrLepfygwD0ifrsm;)/ ukAd aqG/ ukad usmjf idr;f paom
(Armjynfq&dk ,
S v
f pf ygwD0ifw@dk [m (wuo)qkw
d ehJ ikd if aH &; "odr"f
xGufrsm;jzpfa=umif; od&ygw,f?

'ga=umifh(zqyv/Auy/Aqy) wkd@udk wnfaxmifolrsm;
[m vGwfvyfa&;twGuf }udK;yrf;cJhol Adokumrsm;jzpfonfhtwGuf
a=umifh(wuo) taqmuftOD;ukdekdifiHa&; " odrf" okd@r[kwf
vGwfvyfa&;odrf[kvnf;ac:a=umif; od&Sd&ygw,f?

'gayrJh vGwfvyfa&;&jyD;aemufykdif;rSmawmh (zqyv)
qkd&S,fvpfygwDukd axmufcHoleJ@ 'Drkdua&pDukdvkdvm;olawG[m

tm;jydKifaewJt
h csed rf mS yJ awmxJawmifxrJ mS aewJh (Auy)Armjynf
uGefjrLepfygwDukdawmh acsr_ef;a&;pwifvkyfvmygw,f/ +rdK@ay:ae
ausmif;om;jynfolawGukdawmh AuywHqdyfawGuyfjyD; owfjzwf
zrf;qD;aewJhtcsdefvnf; jzpfygw,f?

tJ'Dcsdefwkef;u ausmif;om;v_yf&Sm;r_ukd +zdKcGJowfjzwfzkd@
r0Hhr&JjzpfaewJh ykvdyfrsm;ukd pwif;*ef;ukd,fwkdifudkifjyD; ypfcwf
owfjzwf+zdKcGif;jyvdkufwJh Akdvfcifarmifav;[mvnf; wuo
odrfxGufjzpfa=umif; od&Sd&ygw,f?

1962 rSmawmh ae0if;ESiahf tmif}uD; odrx
f u
G Ef pS Of ;D aygif;jyD;
awmhvnf; +rdK@ay:ae ausmif;om;jynforl sm;ukd Auy[ka=ujimjyD;
zrf;qD;owfjzwfcJh+yD;awmh (wuo)taqmuftOD;ukd +rdKay:
Auyrsm; ckdatmif;wJhae&m/ 'DvkdtaqmuftOD;&Sdae&if igwdk@udk
qufjyD;'kuaQ y;aeOD;r,fqw
dk hJ &nf&,
G cf suef @J +zdKcGzJ suq
f ;D vku
d yf gawmh
w,f?

'gayr,fh Armjynfausmif;om;or*~taqmuftOD;udk
om +zdKzsuv
f @kd &ayvdrrhf ,f/ ausmif;om;xk&@J &ifxrJ mS awmh wuo
taqmuftOD; (okd@r[kwf) EdkifiHa&;odrfqdkwm &SdaeqJjzpfovdk
tm%m&Sipf pftyk pf u
k dk pdraf c:&Jorl sKd ;qufrsm;[mvnf; tm%m&Sif
ppftyk pf &k adS eoa&G@ rsKd ;qufawG[m wokwjf yD;wokwf xGuaf y:vm
aetHk;rSm jzpfygw,f?

acwftqufqufrpS I 'Duae@tcsed t
f xd ausmif;om;xk&@J
cHpm;csuf jynfolvlxkxH &ifzGifhajymqkdwkdif;rSm t+rJajymjzpfonfh
pum;uawmh tkyfpkd;oltqufquf[m[kqkdaom uwm;yk'fyif
jzpfygw,f?

'gukd ,cktpdk;&uawmhtodqkH;yif jzpfygvdrfhr,f/ e,fcsJ@
qef@usifa&;acwfu ukdatmifausmf/ udkbaX;/ armifwifatmifESifh
&Jabmfajrmufjrm;pGm usqkH;cJh&ygaomfvnf; e,fcsJ@awG&Jvufcsuf
jzpfaoma=umifh axGaxGxl;xl; ajymp&mrvkdbl;vdk@qdkay r,fh
qkd&S,fvpfacwf 1953 atmufwkdbmv_yf&Sm;r_/ 1956 pdefaygvf
ausmif ; om;[,f & D w ef (qk d & S , f v uf y g;apjyLapmxD ; rsm; &J @
owfjzwfjcif;cH&)/ ausmif;om;xk&J@ v_yf&Sm;r_wkdif;rSm Arm jynf
EdkifiHa&;odrfxGuf tm%m&Sifrsm;&J@owfjzpfr_a=umifh ausmif;om;
tjrm;tjym; aoG;ajruscJh&onfrSm emusnf;p&mtaumif;qkH;yif
jzpfygw,f?
tm%m&ppf a cgif ; aqmif r sm;&J @ tmabmf u k d = unf h + yD ;
vufyg;apwynfhrsm;uvnf; t+ydKiftqkdifvufpGrf;jyaewmukd
32

jynfolawGa&m/ ausmif;om;awGyg vl;vSdrfhcHae=u&ygw,f?


csifolrsm;twGuf t&if;tESD;jzpfvmygawmhonf?

tJ ' D v d k tm%m&od r f x G u f v l r d k u f a wG t+yd K if t qd k i f
'Davmuf rkdufkdif;jyaerSawmh odrfxGufr[kwfwJh ae0if;vkdvlrsdK;
(A-u-o)odrfr&SdayrJhpdwf"gwfa&;&modrfawG rsdK;qufaygif;
aomif;usef; rkdufkdif;aewmudk tqef;tjym;r[kwfygbl;vdk@
ajrmufjrm;pGm&J@&ifxJrSm qufvufudef;atmif;aeqJygyJ?
ajym=uygw,f?

1958 qkd&S,fvpf ae0if; yxrppftm%modrf;jyD;aemuf
aqmif;vJhESif; (TYO)
xif & S m ;wJ h j yuG u f u awmh oyf wpf a csmif ; wnf ; eJ @ jynf o l
tcsif;csif;t=um;/ wkdif;&if;om;tcsif;tcsif;t=um;/ vlwef;pm;
tv$mtoD;oD;t=um; tpdwfpdwftr$mr$muGJatmifvkyfjyD; aoG;cGJ
tkyfcsKyfwwfonfhjyuGuf[m ae0if;&J@ynm&yfwpfckjzpfovdk
,ck vuf&Sd e0w/ etzrS OD;odef;pdeftpkd;&acwftxd Armjynf/
jrefrmjynftm%m& ppftpdk;&tqufqufwkdif; usifhokH;aeaom
" &Jabmfwdk@ ynma&; jyKjyifajymif;vJa&;udk
enf; wpf&yfjzpfygw,f?

1960 odrx
f u
G }f uD;OD;EkacwfrSm taumif;eSpfcsufuawmh
pwifrvkyfbJeJ@ csKyfcs,fa&;pnf;urf;awGudk
ausmif;xkwfcHxm;&wJh ausmif;olausmif;om;awGukd ausmif;jyef
om pepfwus vkyfaqmifaewmudk uGsEkfyfwdk@
aecGijhf yKw,f/ (5)wef;wuf ausmif;olausmif;om;rsm; ausmif;vc
ray;Edik o
f al wGut
dk crJo
h if=um;ay;w,f/ &Spw
f ef;atmifausmif;om;
qufvuf wdu
k yf 0JG if&OD;rSm jzpfw,f? ynma&;
awGukd wuUokdvfwufcGifhjyKw,f/ 'gayr,fh jy\emu wef;cGJ/
jyKjyifajymif;vJa&;/ trsKd;om;ynma&; wnf
wef;cs pHepfudk usifhokH;vmygw,f?

awmfvSefa&;aumifpDacwf tawG@t}uHK&SdjyD;om;jzpfwJh
aqmufa&;wd@k twGuf a&S@vyk if ef;rsm;udk quf
ae0if;[m 'Dw}udrf(1962 rwfv 27)rSm ajymifajymifwif;wif;yJ
vufvkyfaqmif=u&vdrfhOD;r,f? rw&m;wJh
tm%modrf;vdkufygawmhw,f?

'Drkdua&pDESifhtcGifhta&;rSefor#ukd aoewfjzifhxdef;xm;
ausmif;pnf;urf;awGudk kwfodrf;zdk@ vufvdkufwma=umifh ajray:rSm tefwk&JwJh/ pdefac:&JwJh tzGJ@tpnf;
vlyk*~dKvfrsm;rsm;pm;pm;r&SdbJ qkd&S,fvpfvrf;pOfukdtuJjzwf&if;
wGJ wdkuf&OD;rSmjzpfw,f? 'DwdkufyGJawGtwGuf
uGJae=uwJhtcsdef jzpfw,fvdk@qkdygw,f?
taumif;qHk;vufeuf[m ausmif;om;xk

'Dtcsed rf mS tm%m&Sit
f pk;d &ukd vufawG@ped af c:&Jou
l awmh
AuoukOd ;D aqmifwhJ ausmif;olausmif;om;awGyjJ zpfygw,f? 1962
nD!Gwfa&;yJ? ausmif;om;xknD!Gwfa&;udk
Zlvidk (f 7)&ufta&;awmfy}Hk uD;jzpfvmawmh ppftpk;d &[m ausmif;om;
r&rae wnfaqmuf+yD; ausmif;om;or*~&J@
awGukd a&S@wef;ppfajrjyifuJhokd@ +rdK@ay:rSm ausmif;om;oufouf
a&G;cs,yf pfcwfowfjzwfcjhJ cif;/ zrf;qD;+yD; u|e;f '%f/ axmif'%frsm;
cGyfa'gif;tvHatmufrSm pkpnf;nD!Gwf+yD;
csrw
S u
f m vljzpf;_H onftxd ni;f yef;ESyd pf ufjcif;rsm;a=umifh wcsKd @rmS
qufvuf wdkufyGJ0ifoGm;=uygpdk@"
a&Smifwrd ;f yke;f atmif;ae=u&ojzifh ausmif;ol ausmif;om;awG[m
ausmif;wufcsifwJhpdwf pmoifcsifwJhpdwfawG ukefoGm;=uovdk &yf
AuoOuUX
uGufwdkif;/ tdrfwdkif;rSmvnf; tokbtdrfawGjzpf ukefygawmhw,f?
udkouf
'ga=umifh ausmif;olausmif;om;vli,fawG[m aoewfjzift
h m%m
odr;f / aoewfjzifh tm%mxde;f xm;wJt
h pd;k &udk ausmif;om;vli,f
awG[m rESpf+rdK@awmhovdk ausmif;oifcef;pmrSmvnf; aysmfarG@p&m
raumif;awmhyJ rauseyfp&m emusOf;p&mrsm;jzpfjyD; EdkifiHa&;vkyf
33

uae@ qJAif;*sLvkdiftawG@}uHK jyefajymif;ajymae=uwJh toif;tr_aqmifopfa&G;yGJrSm ukdatmifcsif;wifukd OuUXtjzpf

60 ausmf taygif;toif;awG[m vGefcJhwJhESpf 50 wkef;u 16 wifzkd@ vuf&Sdtr_aqmiftzGJ@u oabmrwla=umif;/ bmjyKvdk@


f jdk zpfa=umif;
ESpf / 17 ESpf t&G,f wuUokdvfausmif;om; aygufpav;awGygyJ? vJqadk wmh ukad tmifcsi;f wifu wuotzG@J 0ifr[kwv
tJ'J t
D csed w
f ek ;f uqk&d if wuUov
dk 0f ifwef; pmar;yGaJ wGrmS trsm;qk;H ajymawmh/ armarmeJ@a'goykdjzpfoGm;ygw,f? ukdatmifcsif;wifu
toufvnf;}uD;ovdk/ twef;}uD;ESpf}uD;orm;vnf;jzpf/ pdwf

(3) &mckdifE_ef; avmufyJ atmifavh&Sdygw,f?


h /l taqmifom;awGe@J vnf; &if;ES;D cifrifwo


hJ yl g?
wcsdK@wcsdK@+rdK@e,fu pmppfXmeawGqdk&if atmifwJhol oabmaumif;wJo

wa,mufrrS &Sw
d t
hJ xdatmif wuUov
dk 0f ifwef; (10) wef; pmar;yGJ 'DvdkvlrsdK;u taqmifo[m,eJ@ pmzwftoif;OuUX tjzpfxkduf
f meJ@ taqmifo[m,eJpmzwfoif;
[m cufccJ yhJ gw,f? 'Dawmh tvGet
f ifrwef cufcufccJ J }udK;pm;+yD;rS qk;H yg? wuotzG@J 0if r[kww
wuUokdvfa&mufcJh=u&aom wuUokdvfausmif;om;jzpf&wmukd OuUX wm0efray;Edkifbl; qkdawmh a'goxGufovdk rcHcsifpdwfvnf;
tvGe*f %
k ,
f cl =hJ uygw,f? ta&S@awmiftm&SrmS omruyJ tm&Swu
dk f ay:vmygw,f?
rSmyg emrnfausmf=um;cJhwJh &efukefwuUokdvf e,fajrudkajccs/

pdwjf refvufjrefe@J taqmifo;Hk xyfay: wufvu


kd q
f if;vku
d f

ynmoifcGifh&wJh wuUokdvfausmif;om;aygufp u|efawmfwkd@ tcef;wkdif;vkduf+yD; ukdatmifcsif;wifukdrJay;=uzkd@ rarmEdkifryrf;Edkif


d af jymygw,f? tJ't
D csed u
f ykord af umvdyu
f ae Oypmodyt
H` ykid ;f
wawG[m tvGew
f ufucJ=h uygw,f? vGwv
f yfwehJ ,fajr/ +idr;f csr;f vku
om,mwJhe,fajrvkd@ wifpm;xm;wJh tvGefw&m om,mvSywJh (u) atmif+yD;/ &efukefwuUokdvfajymif;vdk@ Oypmody`Htydkif;(c)
jru|ef;om &efukefwuUokdvfrSm aysmfaysmfyg;yg; vGwfvGwfvyfvyf wuf aeygw,f? ausmif;ajymif;wmaemufusv@kd taqmiftcef;&zk@d
avhvmoif=um;EdkifcJh=uygw,f? wuUokdvfausmif;om;b0[m aemuf us+yD; aemufq;Hk rSm aemufq;Hk ESpf twef;}uD;orm;awGaewJh
tay:qkH;xyfrSmae&ygw,f? 'ga=umifh aemufqkH;ESpftwef;=uD;

b,fvdkrSarhr&EdkifwJh aysmf&$ifp&m taumif;qkH;ae@&ufawGyg?


npmpm;yGJawGrSm ukd,fhtawG@t}uHKawGukd tvkt,uf orm;awGeJ@ ykdcifovdk pmay/tm;upm; pyfpyfpyfpyfeJ@ ygwwfvkd@

ajymae=u&if; ukd,f}uHKcJh&wJhtjzpfukd jyefpOf;pm;aecJhrdygw,f?

taqmifom;awGeJ@vnf;&if;ESD;ygw,f?

rSwfrSwf&& 1962 ckESpf *sLvkdifv (6) &uf/ naecif;?

naebuftaqmifjyefa&mufawmh oli,fcsi;f wa,mufu pmzwftoif;tr_aqmifa&G;yJG jyKvkyf=uygw,f? u|efawmfwkd@u

nzufnpmpm;+yD;wJhtcg xrif;pm;cef;rSm o[m,eJ@

tlvsm;zg;vsm;ajymygw,f? nzuftaqmifo[m,eJ@ pmzwf ukdatmifcsif;wifukd OuUXwifovdk wzufuvnf; wuotzGJ@0if


34

wOD;ukd wifygw,f? ESpfa,muf+ydKifwma=umifh rJcGJwJhtcg (64) vSnhfpm;vkdufwmyg?


rJpDeJ@wkdufaew,f? ykdaocsmatmif vleJ@rJcGJw,fqkd+yD; b,feH&Huyf/

'gukd&dyfpm;rdwJh ausmif;om;}uD;wOD;u rif;wkd@ =um;ae

nmeH&Hzufuyf vlwef;pDcGJawmhvnf; rJwkdufaeygw,f? 'geJ@ ausmif;om;qkd =um;aeygvm;/ bmvkd@0ifa&G;&ovJeJ@ajymawmh


obmywdvkyfwJh vuf&SdOuUXu obmywdrJay;qkH;jzwfr,fvdk@ ukdapmarmifwkd@u olwkd@aemufuausmif;om;awGudk atmf[pf/
ajymvmygw,f?

pnf;k;H / pm;yGu
J v
k m;xkid af wGuefausmuf+yD; xrif;pm;cef;r}uD;xJu

(ol@emrnfawmhrrSwfrdawmhygbl;? tom;jzLjzL/ ydefydef xGufoGm;=uygw,f? u|efawmfwkd@ ausmif;om;awGtm;vkH;vnf;

axmifaxmifarmif;armif;yg?) oluvnf; wuouqkdawmh a&G;cs,fyGJrjzpfawmh tjyifxGufcJh=uygw,f? tjyifzufa&mufawmh


u|efawmfwkd@u r,kHvdk@oabmrwlygbl;? olu u|efawmfwkd@eJ@ vm A[kdtaqmifu xGufvm=uwJhqENjywJh ausmif;om;awGeJ@ vrf;r
aqG;aEG;+yD; ukad tmifcsi;f wifuykd J olraJ y;rSmrk@d oabmwlay;zk@d ajym ay:rSm aygif;pnf;rd+yD; csDwufcJh=uwmyg? usefwmawGuawmh
ygw,f? u|efawmfwkd@ur,kHvdk@oabmrwlygbl;?

atmifjynfh&J@ +ydKrSmavvm;rkd;&J@ 0wKxJu twkdif;ygyJ? 'g[m

tJ'DtcsdefrSmyJ ukdapmarmifqkdwJh ausmif;om;}uD;u jzpf&yfrSefyg?

waqmifxJaewJhausmif;om;awG tcsif;csif; 'DvkdESpfjcrf;uGJwm

tJ'Dwkef;uowif;pmawGeJ@ 'Duae@tifwmeufpmrsufESm

aumif;ovm;/ b,fo@l rS rJray;bl;/ cGx


J u
G w
f ,fq+dk yD; atmf[pfpak 0; wcsdK@rSma&;ovdk Zlvkdif(6) &ufae@nu a&$bkdaqmiftpnf;
awmh b,f b uf / nmbuf r S m pk a e=uwJ h ausmif ; om;awG u ta0;rSmuawmh uef@uGufw,fvdk@qkH;jzwfkHruyJ au;a=umfoH
[kwfw,fa[h qkd+yD; tv,frSm&yfaewJhol@aemuf ygoGm;ygw,f? awGeJ@ atmf[pf+yD; taqmiftjyifxGufvSnfhvnf qENjy=uygawmh
ausmif;om;awGvnf; awGa0+yD; a=umifukef=uygw,f? tJ'Dtcsdef w,fqw
dk m r[kwyf gbl;? u|eaf wmfw@kd a&G;cs,yf v
JG yk af ewJt
h csed rf mS
usawmh ukad pmarmifu wk@d tzG@J u wa,mufwif+yD;,SOaf &G;r,fq+dk yD; A[kad qmifu ausmif;om;awG xGuq
f ENjyae=uyg+yD? u|eaf wmfw@dk u
wa,mufwifvmygw,f? wu,fawmh olwkd@u wuo uygyJ? ukd,fhjy\emeJ@ukd,f qlnHaevdk@tjyifrSm bmjzpfaew,fqkdwm
olwkd@Edkifajcr&Sdawmhvdk@ enf;y&d,m,fokH;+yD; ausmif;om;awGukd rodchJ =uygbl;? wcsKd @owif;pmawGrmS u|eaf wmfw@dk emrnfawGygvm
ygw,f? wuotzGJ@0ifeJ@+ydKifa&G;vkd@ u|efawmfwkd@ukd wuo qef@

ausmif;om;wa,mufu

usiw
f hJ tkypf v
k @dk xifrw
S =f uw,f? wu,fawmh u|eaf wmfw@dk u b,f

tusF DuGswfeJ@/

tzGJ@tpnf;rSrygwJ@ omrefausmif;om;awGyg? jzpfoifhjzpfxkdufwJh

vkHcsnfuawmif;usdKuf+yD;

ausmif;om;}uD;udk wifajrmufz@dk oabmrwlwma=umifh ,SO+f ydKifc=hJ u

vufoD;vufarmif;wef; atmfaewm

wmyg?

1962ck/ *sLvdik v
f (7)&ufae@rmS emrnfausmf yk &f iS rf if;om;

jrif&ygw,f

ausmaf qGu,
kd w
f idk f okyaf qmifu
kd u
f ;l wJh ykvrJ su&f nf &ky&f iS o
f pf

vufeufudkif

wifygw,f? ykvJrsuf&nfkyf&Sif[m uae@xd jrefrmhkyf&Siforkdif;rSm

ppfom;/ &Jom;awGvnf;
awG@&ygw,f

taumif; qk;H jrefrmppfum;&ky&f iS yf g? 'Dyk &f iS af vmufyjD yifw/hJ tEkynm


ajrmufw/hJ o&kyaf qmifaumif;wJh ppfum;ray:ao;bl;xifygw,f?
kHrwifcifuwnf;u emrnfausmfaewJh kyf&Sifjzpfwma=umifh ae@
35

vnf yGJukd ql;avbk&m;vrf;u kyf&Sifk H*vkyfvm;/ yav'D,Hvm;

,leD,H taqmuftOD}uD;

(aocsm rrSwfrdyg) rSm oGm;=unfhcJhygw,f?


ky&f iS +f yD;vk@d bwfpu


f m;eJ@ wuUov
dk t
f aqmifjyefvmawmh

ae&mrSmawmh

[Hom0wDt0kid ;f (jrefrmhtoHteD;)rSm um;awGqufomG ;cGihf rjyKawmh

[mvm[if;vif;}uD;

bJ ydwx
f m;wm}uHK&ygw,f? 'geJ@ jynfvrf;twkid ;f vrf;av#mufc&hJ

jzpfoGm;yg+yD

w,f? waumif;aqmifa&S@a&mufawmh urm&Gwt


f 0kid ;f uaearmif;
vmwJhqD'if&Jum;(zD;&uf)uav; t&SdefeJ@ jzwfarmif;oGm;ygw,f?

&ifxJrSm [m+yD;

&yf=unfhvdkufawmh aemufzufum;jyLwif;aygufu ajcaxmuf

qkd@eifhoGm;cJhygw,f?

ESpaf csmif; tjyifx;dk xGuaf ewmawG@vu


dk &f ygw,f? wckcak wmh jzpf+yD
qkd+yD; vkdif;aygufuae0if/ wuUokdvfpmwkdufzuf tajy;tv$m;

f ;D oGm;cJyh gw,f? wckcak wmhjzpf+yD


oG m ;cJ h ygw,f ? wuU o k d v f p mwk d u f e J @ aq;k H a &S @ a&muf a wmh }uD;[m uefawmf}uD;em;xd wke[
d ef @J tdru
f tajy;tv$m;xGuv
f mcJyh gw,f? tJ'w
D ek ;f u
vltkyf =uD;cHaevdk@ twif;wkd;a0S@=unfhrdygw,f? t"dywd wHcg; qk+d yD; odcsipf w
=uD;bufrSm ausmif;om;awG au;a=umfatmf[pfaewm/ ausmif; bwfpfum;a&m/ ukd,fykdifum;awGa&m tvGefoabmaumif;=uyg
Jh w
l idk ;f ukd wifac:=uygw,f? wuUov
dk &f yd o
f mvrf;u
om;wa,mufu tusF DuGswfeJ@/ vkHcsnfuawmif;usdKuf+yD; vuf w,f? awG@wv
oD;vufarmif;wef; atmfaewmjrif&ygw,f? vufeufuikd f ppfom;/ oGm;r&wma=umifh rae@uvkyd J jynfvrf;zufvidk ;f aygufuae 0ifc&hJ
&Jom;awGvnf;awG@&ygw,f? aocsmrjrif&vd@k a&S@w;dk r,f vkyw
f ek ;f w,f? wuUokdvfpmwkdufa&S@uae=unfhvdkufawmh ckcsdefxd zkefr_ef@
aoewfoH=um;vkduf&ygw,f? aemufub,folwGef;vdkufrSef; awG vkH;vkH;ys,froGm;ao;bJ vGifhysH@aewmjrif&ygw,f? ,leD,H
rodygbl;? a&S@ajrmif;xJvdrfhusoGm;cJhw,f? u|efawmhfab;rSm taqmuf tOD}uD;ae&mrSmawmh [mvm[if;vif;}uD;jzpfomG ;yg+yD?
vnf; rSefuGJoHawGeJ@twl wa,mufESpfa,mufvdrhu
f svmygw,f? &ifxJrSm [m+yD; qkd@eifhoGm;cJhygw,f?
"gwfykHowif;axmuf&J@uifr&meJ@ v#yfwysufrD;cGufusuGJoHawGyg?

'Dta=umif;awG jyefawG;+yD;a&;&if; vGecf w


hJ EhJ pS if g;q,fuvdk

acgif;axmif=unfhr,fvkyfawmh tJ'Dowif;axmufu csmwdwf &ifxJrSmqkd@vmjyefygw,f? 'gayrJh [kdwkef;u qkd@eifhwmeJ@rwlygbl;?


f uf wuUov
dk af usmif;om;aygufpb0u cHpm;cJ&h wmu
acgif;raxmife@J / 0yf+yD;ajy;vk@d ajymvk@d ajrmif;xJ0yf+yD; olw@dk aemufu q,fausmo
wGm;ajy;cJ&h w,f? aoewfopH o
J mG ;vk@d tif;,m;vrf;em;a&mufcgeD; thH=ojcif;/ xdwfvef@jcif;/ trnfroda=uuGJr_awGeJ@ cHpm;cJh&wmyg?
usrS wuUokdvf&dyfomvrf;ay: tm;vkH;ajy;wufcH=u&ygw,f? uae@qkd@eifhcJh&wmu 1920 ckESpfu wnfaqmufcJhwJh AkdvfcsKyf
tif;vsm;vrf;xdyrf mS bwfpu
f m;awG/ uk,
d yf idk u
f m;awG&+dS yD; vlawGudk atmifqef;eJ@wuG EdkifiHacgif;aqmifawG arG;xkwfay;cJhwJh/tem*wf
wifac:=uygw,f? eD;&mbwfpfum;ukd A[ef;xdwufpD;cJhygw,f? trdEdkifiH wkd;wufzGH@+zdK;vmatmif ynmwwfawG arG;xkwfay;cJhwJh/
bmjzpfwmvJv@kd odcsi=f uwJv
h al wG[m vrf;ay:rSm vrf;ab;rSm pk+yHK Oa&myrSm atmufpzkd@'fwuUokdvf ausmf=um;cJhovkd tm&SrSm
h hJ trd&efuek w
f uUov
dk f eJ@ wuUov
dk f
aeygw,f? wuk,
d v
f ;Hk wke&f aD evd@k b,fo@l urdk S bmrSjyefrajymEdik b
f J tvGef xifay:ausm=f um;cJw
ta':htdrfta&mufajy;cJh&ygw,f?

ynma&;pepf}uD; a=urGysufpD;oGm;yga&mhvm;qkdwJh &ifxkrem

Zlvidk (f 8)&ufae@reufapmapmrSm 0ke;f qkw


d hJ jyif;xefwt
hJ oH 0rf;enf;a=uuGJr_awGeJ@ qkd@eifhoGm;cJhwmyg?
36

7 &ufZlvdkifta&;awmfykHjzpfyGm;cJh&mrSm q&momvSudk ckawmh wppDjzpfoGm;cJhyg+yD?

jypfrSm;cJh=uvkd@jzpfcJhwmvkd@ajym=uygw,f? bmjyKvdk@vJqkdawmh

aq;ody/H` pufro
_ yd /H` pD;yGm;a&;/ vlra_ &;odyH` pwJh XmecGaJ wGe@J

ausmif;awmfuwnf;u yk*Kd~ vfa&;&efp&Scd w


hJ hJ Akv
d af e0if;[m wuo urBmrSm txifu&ausm=f um;cJw
h hJ &efuek w
f uUov
dk u
f dk tqifrh rDwhJ
acgif;aqmifwOD;jzpfcJhwJh ygarmuQcsKyf a'gufwmomvSukd rsufrkef; aumvdyf/ ody`HawGcGJxkwf+yD; omrmef0dZmody`HwuUokdvfjzpfatmif/
usdK;cJhygw,f? rwfv (2) &ufae@u oltm%modrf;wkef;uvnf; wefzkd;rJhatmifvkyfcJhvkd@ urBmurqkdxm;eJ@ jrefrmawGuawmif
q&momvSu pmar;yGaJ jzaewJh ausmif;olausmif;om;awGudk uk,
d hf wuUov
dk yf nma&;ukd txifr}uD;=uawmhygbl;? wuUov
dk w
f uf&
pmarG;yGJajzp&m&Sdwm qufajz=uzkd@ tm%modrf;wm wuUokdvfeJ@ wm *k%f,l0Hhum;p&mvkd@rxifrSwf=uawmhygbl;?
rqkdifovdk a=unmcsufxkwfcJhawmh ykdtmCw}uD;cJhw,f? tJ'D

&efukefwuUokdvf&J@ *k%ftjrifhqkH;taqmuftODjzpfwJh

tcsdefrSm a=u;rkHowif;pmwkdufeJ@ ausmif;om;wcsdK@yl;aygif;+yD;/ bGJ@ESif;obifcef;rxJu pifjrifhay:wufEdkifzkd@qkdwm rvG,fygbl;?


q&momvSe@J rde;f rysKd av;wa,mufudk &yfuu
G x
f u
J rde;f rysKd av; yifyifyef;yef; }udK;pm;wwfajrmufatmifjrifrS wufciG &hf cJ=h uwmyg?
tdrfa&S@rSm awG@qkH=uwm ta0;kdufuifr&mawGeJ@ ckd;kduf+yD; a=u;rkH 'Dpifjrifhay:wuf+yD; ygarmuQuay;tyfwJh bGJ@vufrSwf&,l&wm
owif;pmrsufESmzkH;rSm tus,fw0ifha&;om;azmfjycJh=uw,f?

tvGef0rf;ajrmuf*k%f,lp&myg? rdbawGuvnf; pifjrifhay:u

npmpm;yGJwckrSm Akdvfae0if;u q&momvSukd cifAsm; om;orD;awGukd=unfh+yD; 0rf;om*k%f,l=uygw,f? 'DbGJ@ESif;obif

owif;ar$;vScsnfvm;vkd@ &doJhoJhajymawmh/ q&momvSu usKyf taqmuftOD}uD;[m ynmwwfb@JG &olawGudk xku


d w
f efwhJ bG@J cs;D jrihf
tysKd av;eJ@jzpfwm/ olrsm;r,m;=umckw
d mr[kwb
f ;l vd@k jyefyufwm zkd@ aqmufxm;wmukdodygvsufeJ@ bGJ@ESif;obifcef;rrSm bGJ@ray;bJ
a=umifh xkd;}udwfwJhtxd &efyGJjzpfcJhw,fvkd@ =um;cJh&bl;ygw,f? jrif;+ydKifyGJvkyfcJhwJh usdKuUpHjrif;uGif;rSm bGJ@&olawGpk+yD; aeylyl/ zkef
bmyJjzpfjzpf 'Dowif;udt
k a=umif;jyK+yD; q&momvSudk ygarmuQcsKyf waxmif;axmif;eJ@ bGJ@awGay;tyfcJhwmvnf; jyefawG;rd&if tvGef
wm0efu &yfcidk ;f cJw
h ,f? q&momvS ygarmuQcsKyfwm0efquf,cl &hJ if pdwfrcsrf;ajrhp&maumif;vSygw,f?
ausmif;om;awGa&S@u rm;rm;rwfrwf&yfwnfcJhrSmjzpfvdk@ 'Dta&;
tcif; jzpfrvmEdkifbl;vdk@vnf;qkd=uygw,f?

jrefrmpmukdtm;ay;ovkdoHa&mifjyvdk@ 1964 ckESpfuae

1984 ckESpftxd ESpfaygif;ESpfq,favmuf pepfopfynma&;qkd+yD;

tckawmh tem*wfrmS Edik if &H @J acgif;aqmifawGudk avhusiyhf sKd ; bmom&yfawGudk jrefrmpmeJ@ oifc=hJ u&jyefygw,f? 'DEpS f 20 twGi;f rSm

axmifray;Edkifatmif/ arG;xkwfray;Edkifatmif yk*~dKvfa&;tmCw oif=um;cJh&wJh pmoifom;awG/ bGJ@&olawG[m t*FvdyfpmrSm


remvkd rp>&,
d pdwef @J oufrhJ wuotaqmuftOD}uD;ukd +zdKcGcJ w
hJ ,f? u|r;f usirf r_ &S=d uawmhyJ Edik if jH cm;om;awG&@J txifjrifao;r_ cHc=hJ u&
u|eaf wmfw@dk ausmif;om;b0wke;f u tm&Swu
dk u
f omru Oa&myeJ@ w,f? &efukefwuUokdvfudk av;pm;cJhwJh rav;EdkifiHom;ygarmuQ
tmz&duwkdufu EdkifiHom;awGyg &efukefwuUokdvfukd vma&muf *k%,
f al jym=um;cJo
h vdk r[kwaf wmhyJ jrefrmawG t*Fvyd v
f rkd wwf=u
ynmoif=um;cJh=uygw,f? rav;&Sm;EdkifiHu ygarmuQwOD;qkd&if ygvm;vdk@ txifjrifao;cHae=u&yg+yD?
olwkd@ausmif;om;b0u atmufpzkd@'f/ uif;b&pfwuUokdvfawG

wuUokdvf/ aumvdyfawGukd r=umc%ydwfawmh 6 v/ 7

wufzkd@ pdwfrul;Edkif=ubl;? &efukefwuUokdvfwufcGifh&&ifyJ tvGef veJ@ pmoifESpftjynfht0roif=um;&bJ bGJ@awG/ 'D*&DawGay;cJhwm


*k%,
f cl =hJ u&w,fv@kd k;d om;pGm 0efcaH jym=um;cJyh gw,f? tJ'aD vmuf a=umifh EkdifiHwumurqkdxm;eJ@ ukd,fhEdkifiHom;awGuawmif
xd *k%o
f u
d mQ &Scd w
hJ /hJ ynma&;pepfjrpfrm;cJw
h Jh &efuek w
f uUov
dk }f uD; wuUokdvfbGJ@'D*&Dudk wefzkd;rxm;=uawmhygbl;? 'ga=umifhvnf;
37

EkdifiH&yfjcm;rSm jrefrmbGJ@& ynmwwfawG[m pmrwwf/ ayrwwf


EkdifiHjcm;om;tvkyf&SifawG&J@ ckdif;zwfjzpfae=uwmvnf; &ifemp&m
aumif;vSygw,f? rsKd ;qufopfawG&@J b0[m tnGe@f w;Hk cJ=h u&yg+yD?

wuUov
dk q
f w
dk m pmoifay;&k/H bG@J ay;&ko
H ufouf r[kwyf g

bl;? 16 ESpf t&G,f vlvm;ajrmufvmwJh vli,fawGukd aer_/ xkdifr_/


aygif;oif;qufqHr_utp ukd,fhajcaxmufay: udk,f&yfwnfEdkif
atmif uk,
d yf ikd t
f awG;/ ud,
k yf idk q
f ;Hk jzwfcsuaf wGe@J vl@avmuxJrmS
vl,Ofaus;wa,muf/ EdkifiHom;aumif;wa,muftjzpf 0ifqef@
vm atmif avhusifhay;wJhae&myg? 'ga=umifh b,fEdkifiHrSmyJjzpfjzpf/
EdkifiHeJ@vlrsdK;zGH@+zdK;wkd;wufatmif trsdK;om;ynma&;pepfukd OD;pm;
ay;jyKpkysKd ;axmifay;ae=uygw,f? acwfrw
DS ;dk wufwhJ enf;ynmawG
eJ@ okawoejyK+yD; ausmif;om;vli,fawGudk oif=um;yk@d csay;ae=u
ygw,f? axmifwHcg;awGydwf ausmif;wHcg;awGzGifh aqmifyk'feJ@tnD
vkyfae=uygw,f?

tckESpfaygif;ig;q,f&SdcJhyg+yD? tzwfq,fr&atmif wppD

+ydKuGJysufpD;oGm;cJhwJh jrefrmhtrsdK;om;ynma&;ukdtcktcsdefu
p+yD; jyefvnf0kdif;0ef;jyKjyif=u&ygr,f? AdkvfcsKyfatmifqef;eJ@ EdkifiH
acgif;aqmifawG arG;xkwfay;cJhwJh u|efawmfwkd@cspfwJh &efukef
wuUov
dk f }uD;&J@ xnf0gcef@nm;wJh *k%o
f u
d mQ udk urBm@tv,frmS
jyefvnfwifhw,fvmatmif }udK;yrf;=u&ygr,f?

urBmw0Sr;f u wav;wpm;&Sad p&ko


H mru ud,
k v
hf rl sKd ;uyg

wuUokdvfynma&;ukd wefzkd;xm;vmatmif/ AdkvfcsKyfwkd@tcsdefwkef;


uvkd wuUov
dk af usmif;om;jzpf&wm *k%,
f v
l matmif/ wuUov
dk f
ynma&; tqifhjrifhvmatmif jrefrmwkdif;&if;om;tm;vkH; nDnD
nGwn
f w
G f pnf;k;H vkyaf qmif=uygvk@d ESp5f 0 ajrmuf Zlvidk f 7 &ufae@
rSm wyfvSef@E_d;aqmfvkdufyg&ap?
oufaqG

38

cJwHcGsef+yD;+yD
ausmif;oifcef;yHk qGJcsif qGJ
0wfvpfpvpfyHk qGJcsif qGJ
oabmyJav?
'DajrrSm
"m;vSHawG }uJcsif }uJ
csKd;iSufawG 0Jvdk 0J
oabmyJav?
pdwfcs uav;a&
ppfwdkufcef;awGr}udKufvdk@
xdk;}udwfcef;awG r=unfhvdk@
ol&Jabma=umifw,f rpGGyfpGJbl;?
'gayr,fh uav;a&
udk,fqGJ&m udk,fhum;csyf
udk,fhvwfrSwfawmh xdk;&r,f? ?
rif;udkEdkif
ausmif;om;acgif;aqmif
88 rsKd;quf

Armjynf ausmif;om;v_yf&Sm;r_orkdif;[m ArmjynfekdifiHa&;orkdif;eJ@ wom;wnf;jzpf?


Armjynfausmif;om;v_yf&Sm;r_orkdif;ukdajymwJhtcg ArmjynfekdifiHa&;v_yf&Sm;r_orkdif;eJ@qufpyfajymzkd@vkdtyf?
ppftm%m&Sifacwf (1962 - ckESpf)

ausmif;om;v_yf&Sm;r_orkdif; aumufcsufrsm;

Armjynfausmif;om;v_yf&Sm;r_onf Arm
jynforl sm;. e,fcs@J qef@usiaf &;ESihf trsKd ;om;vGwf
ajrmufa&;wkdufyGJorkdif;rSm ta&;}uD;tpdwftykdif;?

ppftm%m&Sipf epfqef@usiaf &;eJ@ 'Dru
dk a&pD
a&; wkdufyGJorkdif;rSm ta&;}uD;tpdwftykdif;?
u|eyf nma&;pepfuzdk suo
f rd ;f jyD; trsKd ;om;ynm
a&;twGuf wku
d yf 0JG ifcw
hJ o
hJ rkid ;f / uarmufur ynm
a&;pepfukd zsufodrf;+yD; 'Drkdua&pDynma&;pepf
twGuf wkdufyGJ0ifcJhwJhorkdif;?
ausmif;om;xktcGifhta&;twGuf awmif;qkd
wkdufyGJ0ifcJhwJhorkdif;?
+idrf;csrf;a&;twGuf wkdufyGJ0ifcJhwJhorkdif;?
vlxkwkdufyGJeJ@qufpyfcJhwJhorkdif;?
vufeufukdifwkdufyGJeJ@qufpyfcJhwJhorkdif;?
ekid if w
H umausmif;om;v_y&f mS ;r_. tpdwt
f ykid ;f ?

ArmrsdK;cspf vufeufukdifykefuefr_ (1885 - 1905) eJ@


yxrqkH; ausmif;om;v_yf&Sm;r_ (1903)
ArmrsdK;cspf vufeufukdifykefuefr_ (1885 - 1905)
yxrqkH; ausmif;om;v_yf&Sm;r_jzpfay:cJh (&Sdckd;jy\em)
yxrqkH; ausmif;om;v_yf&Sm;r_eJ@twl &efukefwuUokdvf
Ak'<bmomtoif; (jrefrmouU&mZf 1265 yxr0gqkdvqef;
(15)&uf/ c&pfouU&mZf 1904 ZGefv(26)we*FaEGae@?)
Ak'<bmom uvsm%,k0toif; (jrefrmouU&mZf 1267/ wykd@
wGJvqkwf(4)&uf/ c&pfouU&mZf 1906 azaz:0g&Dv (11)&uf/
we*FaEGae@) ay:aygufvmcJh?

0Homekv_yf&Sm;r_ (1906 - 1930) yxrausmif; om;oydwf


trsdK;/ bmom/ omoem
1906 ckeSpfrSm YMBA (Young Mens Buddhist
Association) Ak'<bmom uvsm%,k0toif;?
yxrausmif;om;oydwf (1282 ck/ wefaqmifrkef;
vjynfhausmf(10)&uf/ 1920 ckeSpf 'DZifbmv(5)&uf?)

ArmjynfekdifiHa&;orkdif;&J@acwfumvrsm;
ArmrsdK;cspf vufeufukdifykefuefr_ (1885 1905)
0Homekv_yf&Sm;r_ (1906 - 1930)
ocifv_yf&Sm;r_ (1930 - 1942)
zufqpfqef@usifa&; (1942 - 45)
vkH;0 vGwfvyfa&;umv (1945 - 48)
ygvDref 'Drkdua&pDacwf (1948 - 1962)

ocifv_yf&Sm;r_ (1930 - 1942)


wkd@Armtpnf;t&kH; (1930 ck/ arv(30)&uf)
&efukefwuUokdvf ausmif;om;rsm;or*~(1931 ck/ Zefe0g&D (9)
rSm ,m,Dor*~/ 1931 ck Zefe0g&D(31)rSm zGJ@pnf;?)
&efukefwuUokdvf ausmif;om;rsm;or*~taqmuftOD; (1930
39

ck)
'kwd, ausmif;om;oydwf (1936 ck/ Zefe0g&Dvxkwf
tkd;a0r*~Zif; twGJ 5/ trSwf 1 t*FvdyfurSm Hell Houng

weSpfjynfh/ 1975 ZGefv 6 &uf)


rd_if;&mjynfh (1976 ck/ rwfv 23 &uf)

at large

cGefav;vkH;v_yf&Sm;r_ (1977 ckESpf)


&efukefpufr_wuUokdvf Zlvkdif(7)&uf ESpfvnfv_yf&Sm;r_(1978ck
eSpf/ Zlvkdifv)
aiGpuUL ta&;tcif; (1987 ckESpf/ pufwifbmv 5 &uf)
zkef;armf ta&;tcif; (1988 ckESpf/ rwfv 13-18) (wHwm;eD
ta&;tcif; rwfv 16)
zkef;armf 3 vjynfh ta&;tcif; (1988 ckESpf/ ZGefv 1420&uf)
ajreDukef; ta&;tcif; (1988 ckESpf ZGefv 21 &uf)
1350 jynfh &Spfav;vkH;ta&;awmfykH(1988 ckESpf/ =o*kwfv 8
&uf)
ajreDukef; ta&;tcif; ESpfywfvnf (1989 ckESpf/ ZGefv
21&uf)
vl@abmifopf'Drkdu&ufwpfygwDwnfaxmifcJh(1988 ckESpf
atmufwkdbmv 14 &uf)
jrefrmekdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;rsm;'Drkdu&ufwpfwyfOD; wnf
axmifcJh (1988 ckESpf/ Ekd0ifbmv 1 &uf)
Ekdb,fvfqk ta&;tcif; (1991 ckESpf/ 'DZifbmv 31 &uf)
apmfbGm;}uD;ukef; ta&;tcif; (1996 ckESpf/ atmufwkdbmv)
'DZifbm ta&;tcif; (1996 ckESpf 'DZifbmv)
v$wfawmfac:ay;a&;v_yf&Sm;r_ (1998 ckESpf/=o*kwfpufwifbm)
a&$0ga&mifoHCmhv_yf&Sm;r_ (2007 ckESpf/=o*kwfpufwifbmv)

ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;rsm;or*~
1300 jynfhta&;awmfykHeSifh wwd,ausmif;om;oydwf (1938
ck/ 'DZifbmv 20 &uf?)
1936ck/ arv(8)&ufrSmzGJ@pnf;?
yxrqkH; OuUX OD;&m&Spf/ 'kwd,OuUX ukdatmifqef;?
1951 ckeSpfrSm ArmekdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf
jzpfvmcJh+yD;(6)}udrfajrmuf nDvmcHusif;yjyD;?

rl(5)csuf

trsdK;om;ekdifiHa&; (0g) ppftm%m&Sifpepfqef@usifa&;/


'Drkdua&pDa&;/
'Drkdua&pDynma&;/
jidrf;csrf;a&;/
ausmif;om;xktcGifhta&;umuG,fa&;?

ygvDref'Drkdua&pDacwf (1948 - 1962)


ausmif;om; v_yf&Sm;r_
ausmif;om;xktcGifhta&; umuG,fa&;wkdufyGJ(1952 ck/ 'DZif
bmv 20 &uf/ ausmif;om;ae@)
atmufwkdbmta&;awmfykH (tif;0wHcg;ta&;awmfykH) (1953
ck/ pufwifbmv 29 &uf?)
(3)cgus ausmif;xkwfpepfqef@usifa&; (1955 ck)?
[,f&Dwefta&;awmfykH (1956 ck/ rwfv 22 &uf?)
jynfaxmifpkjrefrmekdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;rsm;ynma&;
ESD;aESmzvS,fyGJ(1958 ck/ jo*kwfv 9-13 &uf)?

ppftm%m&Sifacwf (1962 - ,ae@)


ausmif;om;v_yf&Sm;r_ pkpkaygif;(22)ck?
Zlvkdif 7 &ufta&;awmfykH (1962 ck/ Zlvkdifv 7 &uf)
jidrf;csrf;a&;qENjyyGJ (1963 ck/ ekd0ifbmv)
u|ef;qG,f ta&;tcif; (1969 ckeSpf)
&efukefwuUokdvf a&$&wkobif (1970 ckeSpf)
OD;oef@ ta&;tcif; (1974 ck/ 'DZifbmv 5-12 &uf)
a&$wd*kH ta&;tcif; (tvkyform;ESifhausmif;om;ta&;tcif;
40

wuUokdvfwGifusifvnfusufpm;cJholwkd@.
b0a[mif;ukd jyefvnfwrf;wp&m
(armifukd,k,&J h0wKpmtkyfrdwfqufpum;rS)

41


taqmifjyefa&mufcsdefwGifawmh cifndKpm=unfhvkd@
r&? reufjzefae@cif; (wuo)tpnf;ta0;rSm bmawGqkH;
jzwf=u rvJ/ +rdK@e,ftoif;tr_aqmif tpnf;ta0;aum
ausausvnfvnf jyD;yghrvm;?

cifndK awG;aeqJrSmyif yifrausmif;aqmifrsm;qDrS
toHawG qlvmonf/ cifndK em;pkdufaxmifvkdufrSyif
toHawGu ydkjyD;us,f vmonf?

"axmifvkdcsKyfxm;wmrvkdcsifbl;uG"

"a[;"
a[; qkdaomtoHxk=uD;u =uufoD;xrcef;?

"rD;awGydwfuG"


"yJcl;aqmifu&JabmfawGqif;cJhuG"

cifndK taqmifoHpum=um;u=unfhrdonf?

A[kdaqmifrsm;wGif arSmifESifhrJrJ rD;ysufonfupjyD;
ql=u[efwlonf/ jyD;awmh tjyifukdjydKxGufvm=u[efwlonf?

rEW a v;aqmif w G i f ; rS m awmh taqmif r S L ; q&m
OD;cifarmif0if;wdk@/ OD;xGef;OD;wkd@ysmae=ujyD/ napmifharmif
aomif;yif rsufvkH;jyL;jyD; bmvkyf&rSef;rod/ wjznf;jznf;ESifh
ausmif;om;awG tm;vkH;vkdvkd taqmif0wHcg;r=uD;wGif pkrd=u
onf?


tr&aqmifavScg;atmufwGif taqmifom;awG pkjyKH
ae=ujyD; jzpfonf/ pkd;vGif*syku a&S@qkH;rSm oHwHcg;ESifhuyfvkd@?

"b,fvdkvJAs udkcifndK" pkd;vGifu rsufESmaoav;ESifh

ar;onf?

"[ b,fvrkd vJaeeJ@u,


dk v
hf /l wHcg;om0kid ;f wGe;f ay; awmh"
cifndKajymaecsdefwGif "qGJqGJ" ESifh tjyifausmif;om;xk u
qGJjyD; "wGef; wGef;"ESifh twGif;ausmif;om;xkuwGef;onf?

"a[;" wHcg;=uD;vefoGm;ayjyD?

"&Jabmfwkd h&mrnuvJxGufvm=ujyD/ tm;vkH; t"dywd


vrf;rSmpkr,f/ pnf;urf;twwfEdkifqkH;xm;jyD; vdkufcJh=uyg"

"a[;" ukAd aqGav;u tr&aqmiftw
k cf jHk rifah v;ay: u

atmfajymvdkufjyD; a&S@uxGufoGm;onf/ ausmif;om;tm;vkH; ol@


aemufygvm=uonf?

"wynfhwdk@ xdef;xdef;odrf;odrf; vkyf=uyguGm/ rSm;ukefygh
r,f"

or*~a&S@prk =d uv#iyf if ausmif;om;a&;rSL;q&m OD;pH xGe;f
a&mufvmonf? a&mufa&mufcsi;f q&mu atmfajymjcif; jzpfonf?

"pdwfcsygq&m/ u|efawmfwkd@ pnf;urf;t&SdqkH; qENjy=u

rSmyg"

rwwfomawmhonfhtqkH; q&mu+yHK;+yHK;yif vufav#mh

"&Jabmfwkd hxGufcJhyg/ usKyfwdk hzdESdyfcsKyfcs,fr_ukd uef@ vkdufonf?
uGufzkd@ qdwfjidrfqENjyr,f"

"vm=ua[h/ t0kid ;f av;rSmpkr,f/ waumif;wk@d jynfw@dk u

"ra=umufygeJ@ vmomvmcJhyg"
&JabmfawGvJqlaejyD/ olwdk@eJ@oGm;aygif;r,f"

armifaomif;u vef@jyD; aomhtm;vkH;ukd q&mOD;cif
ausmif;om;acgif;aqmifwa,muf vufajrmuf&if; atmf
armif0if; vuftyfvkdufonf/ wHcg;uydwf+rJ?
ajymonf?

"a[h rdef;r&SmawGvm;uG"

"at;a[h/ aumif;w,f"

ay:wD*dkatmufwGif&yfaeaom &Jabmfwa,mufu
ausmif;om;xktoHu qlnHoGm;onf/ jyD;awmh wa&G@
atmfonf?
a&G@ESifh t"dywdvrf; wHcg;0em;a&mufvmonf/ q&mOD;pHxGef;
onf ausmif ; om;xk . a&S @ uajy;jyD ; t0k d i f ; av;ajrjrif h a y:

"csvGrf" cifndKu tHukd}udwfjyD; vufoD;udkuspfuspf
qkyfxm;csdef bmukdpvkyf&rSef;rodcsdefrSmyif b,ftcsdefu tjyif wuf v k d u f o nf / jyD ; awmh ol @ acgif ; u uuf O D ; xk y f u av;uk d
a&mufaerSef; rodaom rEWav;aqmifom; pdeftpfu rD;acsmif; jrifhaqmif;vkdufjyD; rsufrSefatmufu jyKH;aomol@rsufvkH;ukd
xkwfjy&if; ausmif;om;xkukd vufESifh t&Sdef&yfvkdufonf?
ukd ypfcGJvkdufonf? ay:wD*dk wckvkH; arSmifoGm;ayjyD?

tm;vkH;&yfoGm;rS-

"xGufa[h/ xGufa[h"


ajymajymqkdqkdESifhtjyifwGif&Sdaom ausmif;om;xku
oHqGJwHcg;ukd 0kdif;ronf? a=umifjyD;=unfhae&mrS touf0if
vmaom cifndKwkd@ taqmifom;awGu ckrS wHcg;ukd0kdif;wGef;
onf? r=umvSyg/ wHcg;=uD; aumhvefoGm;onf?

ausmif;aqmifom;tm;vkH;vkdvkd ikH@+yD;xGufvkduf=u
onf? tkd ausmif;om;xkurenf;ygvm;?

"wynfhwkd@udk ausmif;jyifrxGufapcsifbl;uGm/ tcGifh

ta&;wckcktwGuf qENjy&if ausmif;xJrSmbJ pnf;urf;&Sd&Sd jzpfap


csifw,f/ waumif;bufroGm;ygeJ@awmh"

q&mOD;pHxGef; &yfae&mt0dkif;av;ay:wGifvnf; ausmif;
om;wtkyf&Sdonf? cyfaemufaemufwpfa,mufu q&mhacgif;
ay:u vuf w acsmif ; ausmf j yD ; " tvum;vS d r f h w m" [l a om
[efrsdK;jzifh vufcgjyonf/ ausmif;om;awGujyKH;vkd@?

"vm=ua[h &Jabmfwdk@ tr&aqmifukd 'Denf;twkdif;
zGifhr,f"

"&Jabmfwkd@q&majymwJhpum;u vrf;usygw,f/tm;vkH;

a&S@q;Hk u&Jabmf ausmif;om;wa,mufuajy;&if; atmf jyef0if=uapcsifygw,f"
ajymoGm;onf/ ausmif;om;xk=uD;vnf; ol@aemufajy;vku
d o
f mG ;
ukdAaqGav;u q&mhtem;wkd;vmjyD; atmfajymvdkuf
onf?
onf? ausmif;om;xku+idrfoGm;onf? ausmif;om;awG wjznf;
jznf; rsm;vmvkduf? onfrSmvnf; t"dywdwvrf;vkH;rJvkd@?

"a[h zkd;pkd;vGif"
42

"at;uGm/ ighwynfhawGu em;vnfr_&Sdygw,f ausmif;0if;xJrSmbJ


pepfwusvkyf=uprf;yg" q&m OD;pHxGef;u ol@pum; em;axmif

aom ausmif;om;rsm;twGuf auseyfoGm;[ef/ ESpfESpfumum


jyKH;&if; ajymonf? ausmif;om;tm;vkH; bGJ@ESif;obifukdjyefjyD;
rsufESmrlvkduf=uonf?
(pmrsufESm 260-264)

"acgif;aqmifawGqGJukefjyDAsdK" rEWav;aqmifa&S@rS toH

woHu pl;pl;&S&S xGufvmonf?

"ykvdyfum;awGa&mufae+yDa[h"

"AaqGav;wkd@qGJoGm;jyDAs/ cifAsm;ukdwifxGef;=uD;vnf;
ygoGm;jyD"

" [k d r S m jrif v m;/ yk v d y f u m;awG x G u f o G m ;jyD / tJ ' D a y:


ygukef+yDAs" ukdarmifarmifu qkd@qkd@eifheifh ajy;vm&if;ajymonf?

cifndKvnf; bmvkyf&rnfrodawmh?

"&Jabmfwkd@ usKyfwkd@acgif;aqmifawGukd [kdaumifawG 0if


qGJoGm;+yDAs"

"&Jabmfwkd@ ykvdyfawGxyfa&mufvmukef+yD/ twifhr&J=u


eJ@a[h/ rsuf&nf,dkAkH;awGvJygw,f/ owd&Sd=uyg"

r=umvSyg/ AkH;rkd;onf;xefpGm&Gmygawmhonf? cifndKwkd@
vnf; ckrSyif a&pdkt0wf.wefbdk;ukdem;vnfawmh.?

Ak H ; vk H ; awG u od y f j yD ; t&S d e f j yif ; vS o nf r[k w f a om
a=umifh t*svmwkd@tkyfpku ckefvkd@yif AkH;ukda&Smifonf? teD;tem;
vmusv#if jyefaumufjyD;ypfvkdufao;onf?

xdkpOfwGif ausmif;om;wpkonf q&mumtdrfwGif;rS
aAmh u f p f 0 *f * G e f u m; teD & J & J a v;wpif ; uk d w G e f ; vm=u.? bG J @
ESif; obifwHcg;r}uD;txd/ wHcg;r}uD;a&S@ta&mufwGif um;ukd
yufvufvSefvdkuf=u.? +yD;awmhrD;SdK@ypfvdkuf=u.?

um;eDeDav;ESifhtwl rD;awmufu&J&J/ vufckyfoHqlnH
atmf[pfoHawGuvnf; woJoJ?

a=omf aoG ; ql a e=uacswum;? 'gES i f h r em;ao;ay?
aemufxyf ausmif;om;wpku um;jymav;wpD; xkwfvmjyef
onf? onfvdk yif tdrfa&S@ ta&mufvSefjyD; rD;&_d@vkduf=ujyefonf?

xd e f ; Ed k i f OD ; aqmif E k d i f o nf h acgif ; aqmif a wG v nf ;
r&Sdawmh+yD? onftcsdefwGif toHus,fus,f &J&Jwif;wif;ESifh a&S@
uav#mufolom acgif;aqmifjzpfawmh.?

um;ESpfpD; rD;awmufjidrf;aomtcgwGifum; ausmif;om;
awGonf tpkvdkuf ajcypfvufypf xkdifae=uawmhonf? wcsdK@u
t"dywdvrf;ray:rSm?

wcsdK@u jrufcif;qDrSm t"dywd0if;wHcg;r}uD;uawmh
ydwfxm;qJ? txJwGif ausmif;om;awG +idrfol+idrf/ v_yf&Sm;ol
v_yf&Sm;/ pum;rsm;ol rsm;aeaomfvnf; oHwHwkdif;tjyifwGif
ppfum;awG pD&&DESifh?

cifnKd wk@d wawGvnf; tmanmif;/ vufanmif;rk@d t"dywd
uyfw&mvrf;ray:wGif ESpfESpf+cdKuf+cdKuf vSJaevdkuf=u onf?
awmifqDrSmawmh rkd;awGndKvdk@ ? rkd;ao;rkd;zGJav;awGu vnf;
vGrf;avmufp&m r&Jw&J &Gmaejyefonf? cifndKrsufESm ay:wGif
rk;d oD;av;awG uGuu
f sm; pkv
d su&f adS e.? arSmif&yD ifoef; vmacs+yD?
43

"[kd&Jabmf =unfhygOD;Asm/ wHcg;0utkwfckHay:rSm"


cspfaqGajymI tm;vkH;vSnfh=unfhvdkufaomtcg ausmif;
om;wa,muf cg;awmif;ajrSmifatmifusdKuf+yD; tkwfckHjrifhay:wGif
xkdifatmfaeonfukdawG@.?
r=umvdkufyg
cif n d K wk d @ wawG acgif ; jyef r vS n f h r D r S m yif &ef u k e f
wuUokdvf=uD;twGuf tajctaetm;vkH; ajymif;vJapvkdufrnfh
yxrqk;H aoewfou
H dk =um;vdu
k &f ayonf? +yD;awmh qufI qufI
h h h
onfvkdESifhyif wncsKyfcJh&onf? ESpf&ufqufjyD; toH
aygif;pkHv#H *,ufnHaeaom wuUokdvf}uD;onf yuwd +idrfouf
oG m ;onf ? a&'D , k d u wuU o k d v f = uD ; onf yuwd + id r f o uf
oGm;onf? wuUokdvfESifh aumvdyfrsm;ukd &uftuef@towfr&Sd
ydwfxm;vdkufa=umif; a=unmavonf? wnvkH;tdyfr&aom
tawG;a=umifh cifndK wvl;vSdrfhvSdrfh cHpm;ae&onf? tdyfa&;ysuf
rcHaom 0if;armif=uD;yif wv_yfv_yf jzpfaeonf? ESpfa,mufom;
tH } ud w f & if ; tawG ; uk d , f p D E S i f h +id r f a erd = uonf ? 2 em&D x d
rD;zGifhxm;aomfvnf; onfhaemufwGif rD;ydwfjyD; qdwf+idrfjcif;
tmkHukd 0ifpm;aerdvkdufonf? reufjzefqdk tdrfjyef&awmhrnf?
b,ftcsdef tdyfaysmfoGm;onfrod/ "0kef;" qkdaom toH}uD;ESifh
twl ajrwkef+yD; taqmifv_yfcgoGm;awmhrS cifndK tdyf&mu
Edk;awmhonf? Ekd;onfqkdawmhvnf; taqmifv_yfcgr_t&Sdefa=umifh
cifndKwkd@ ESpfa,mufvkH; ukwifatmufa&mufoGm;onf?
"taqmif=uD; +ydK+yDxifw,fAs/ vmAsm/ajcoHawGvJ =um;
w,fxGuf =unfh&atmif"

tcef;jyifa&mufaomtcgwGifum; ,leD,Hbufukdai;=unfh
aeonfh ausmif;om;rsm;ukdawG@&onf?
"[if"

(wuo)taqmuftOD;=uD;r&SdawmhjyD?
cifndK&ifxJwGif[moGm;awmhonf?
"zkd;cifndK tay:xyf oGm;=unfh&atmif"

b,ftcsdefu ol@tem;a&mufaeonfrod/ cspfaqGu ol@


vufukd qGJac:oGm;onf/ taqmifay:wGifvnf; trkd;tkwf=uGwf
awG zGmvsm}uJaeonfrdk@ a&SmifuGif;oGm;&onf?
"[kdrSm=unfhprf;AsmzkHaiG@awGyJ &Sdawmhw,f "

cspfaqGvSrf;jy./ cifndK =unfhvkdufaomtcg taiG@


waxmif;axmif;ESifh tkwfykH=uD;omjrifawmhonf? oHabmif=uD;
awG xkd;xkd;axmifaxmif xGufaeonf=um;u taiG@awG?

(pmrsufESm 270-277) 48ESpfajrmuf/ &efukefwuUokdvf/ 1962
*sLvkdif 7 &uf/ trSwfw&tjzpf "atmifjynfh"&J@ "+ydKrSmavvm;
rkd;&J@" 0wKrS xkwfE_wfjcif;jzpfygonf?

qk&d if pmawGuykd J }udK;pm;+yD;vkyf h h h 'gyJ taz rif;udak jymcsiw


f ,f"

om;vnf; tazh&@J rsuaf rSmifuw
k w
f ahJ 'goeJ@ ajymxGuv
f m
wJh pum;awGa=umiho
f m ukwu
f w
k af v;eJ@ ausmcdik ;f xGucf mG cJah yr,fh
tawG;xJrSmawmh "tazu ighudkcspfygw,f/ bmvdk@ ihgudk t+rJqlyl
ajymae&wmygvJ/ igtajymrcHcsiaf wmhb;l / 'g aemufq;Hk jzpfcsiw
f ,f/
ighuw
kd ;dk wufapcsiv
f @kd pm}udK;pm;cdik ;f ayr,fh ihgtwGuf pdwv
f w
G v
f yf
aysmf&Gifr_udk tukef wm;qD;ydwfyifaew,f"

aemufwpfae@reuf &GmxJu aomif;OD;rS

rkd;vif;p jyKaejyD ? ausmif;om;eJ@q&m/ vl}uD;eJ@vli,f "a[haumif rkd;atmif rkd;atmif"

pum;rajymjzpfc=hJ uwm=umvSjyD/ eD;ovdv


k edk @J a0;aew,f/ em;vnf
"&GmxJc%vmprf;ygOD;uGm/ &GmOD;ausmif;uq&mawmf
oa,mifa,mife@J vufrcHEidk af wmhwm ckawmh rd;k awmifvif;ae+yDy?J
igwdk@ vli,fawGudk ajymcsifwm&Sdvdk@ c%vmprf;ygOD;wJh"

tvkyfudk aumif;rGefatmifjrifpGm twlwl}udK;pm; vkyf

'geJ@yJ rkd;atmiftazu
aqmif=uwmayhg/ 'grSom arSmifrnf;cJhwJhtwdwfudk oifykef;ajcjyD;
oifcef;pm twlwl,lvkd@&rSmayhg/ jyD;awmh ae@wkdif;ae@wkdif;jzpfwJh "ihgwl omOD; ighom;udk ajymrSawmh ighukdvJajym&rSmayhg/
qkdygOD; ihgwl&/ igvnf;ta=umif;&if;od&rSyJ naeus&if om;udk
'Dae@eJ@ reufjzef awGudk vSypGm twlwloGm;csifwmyg?
vGwfvdkufr,f [kwfjyDvm;

tckvdk ZlvdkifvrSmyJ h h h rdk;awGuvnf; Zlvdkifvvdk@
"'Dvkdyg tefu,f q&mawmfu rkd;atmifeJ@ uGsefawmfwdk@
ajym&avmufatmif wzGJzGJ &Gmaew,f?
vli,fawGudk pum;ajymcsifvdk@qkd+yD; ac:vdkufwmyg/ ta=umif;&if;

rd;k atmif abmfv;Hk uef&muaejyefvmjyD; rd;k uvJ&mG aeawmh
axGaxGxl;xl;udkawmh rodao;bl;/ oljyefvmrSyJ ar;vdkuf
tdrx
f u
J kd cyfoyk o
f yk af v; ajy;0ifvu
kd w
f ,f/ tazjzpfol OD;aZmfxeG ;f
tefu,f &m
u tjyifrSm ykwD;udkifjyD; acgufwkH@acgufjyef av#mufae&if;eJ@ ol@

rdk;atmifxGufoGm;+yD;aemuf tazhpm;yGJrSm pmwpfapmif
om;&J@ tdrfxJu jyefxGuftvmudk apmihfaeygw,f?
csefxm;cJhw,f?
"om; h h h rif;=umvScsnfvm;uG" h h h"xGufvmcJhprf;
cspfvSpGmaomtaz/
jrefjref"


om;b0atmifjrifcsifw,f/ vGwfvyfr_r&Sd/ atmifjrifr_
r&EdkifwJh&GmudkpGefhcGm+yD; atmifjrifaysmf&Gifr_udk zefwD;csifw,f?

'geJ@ om;uvnf; rajy;Hkwr,f av#mufvm&if;

"vmjyD h h h taz vmjyD"

cspfom; rkd;atmif
"om; rif;tdrjf yeft+rJaemufusaew,faemf/ tusKd ;r&Sw
d m
awGudk vkyfraeprf;ygeJ@ om;/ rif;abmvkH;uefcsifwmawGudk "awmuf rkd;atmif rif;rajymrqkdeJ@xGufoGm;awmh 'g rif;
acgif;xJuae xkwyf pfprf;uGm/ ighom; rif; 'DrmS quf&adS ecsiaf o;w,f Zmwfvrf; rif;yJzefwD;jyD;a&; rif;b0eJ@rif;ayhguGm qdk+yD; ol@taz
44

qlyl}udrf;armif;um a'goxGufaew,f? rkd;atmif&J@tarvnf; rJtjywftowfe@J Ekid o


f mG ;wmukad wmh =um;w,f/ 0if;atmifqw
kd mu
ikdae&Smw,f?
yJGpm;vdk@omajymw,f olaX;awmholaX;yJaemf/ ol@rSmu PMO
ppfwyfaemufcH &Sdaevdk@vm;"
"taz}uD;&,f om;udo
k m qufo,
G Ef ikd af tmifpOf;pm;ygOD;/
om;u ol@tarhut
kd &rf;cspw
f m/ rajymrqked @J xGuo
f mG ;rSmr[kwyf g
"xm;ygawmh&Sif ol@tvkyfolvkyfygap/ olrsm;ta&;
bl;
0ifrpGufzufcsifygbl;"
"'D a umif tcsd e f w ef & if j yef v mrS m yg rd e f ; r&m"qd k + yD ;
"[Jh[Jh 'geJ@ 'DESpf eihfpyg;txGufraumif;ygvm;"
tdrcf ef; xJ 0ifomG ;ygw,f? tazvnf; rsu&f nfrxde;f Edik af wmhb;l ?
"tif;ayhg ydk;uzsuf/ tcGeftaumufawGuvnf;wufeJ@
usvmwJh rsuf&nfu xGufaewJha'goukd zkH;vGrf;xm;vkdufygjyD?
igawmh aocsifawmhwmyJ at"

"igwk@d PMOeJ@ jrefrmppfwyf}uD;u bmrSvnf; rvkyaf y;



(2) ESpfcef@=umaomf h h h
bl;/ vli,fawGvnf; bdef;yJpkdufaew,f/ igwkd@rdef;cav;awGvnf;
bdef;yJpdkufjyD; pD;yGm;a&; &Sm&awmhr,fxifygw,f[,f"

"AsdK@ tdrf&Sifwkd@ tdrf&Sifwdk@"[k ac:um v0uvl}uD;rif;eJ@
tzGJ@ reuftapm}uD; rdk;atmifwdk@tdrfudka&mufvmw,f?
" [Jh[Jh pdwfxdef;OD; oif;oif;a&/ eif bdef;pGJaeOD;r,f"

rd;k atmiftazvnf; uref;uwef;eJ@ tdy,
f mux+yD; xGuf "pJw
G m rpGw
J m vkyrf aeeJ@O;D / eiht
f pfub
kd ed ;f +cH rae@reufuyJ
vmcJhygw,f?
ESif;cg;&nfusvdk@ tukefysufoGm;wm pdwfawmifraumif;ygbl;"

"r*Fvmyg vl}uD;rif;wdk@ tdrfxJudk=uGyg/ bmrsm;tvdk&Sdyg "tif;[m olvJ xdkif;zufudkyJvpfawmhr,fxifw,f[/
ovJ cifAsm/ u|efawmf OD;aZmfxGef;yg"
awmfao;wmu pkd;ykdifvdk olbdef;rpGJao;bl;/ pkd;ykdifqdk&if tck
bmjzpfaerSef;awmif rodawmhaygif"

"'Dvdkyg OD;aZmfxGef;a& tck u|efawmfwdk@ oef;acgifpm&if;
aumufzkd@twGuf vlOD;a&twdtusod&atmif tdrfwkdif;rSm&SdaewJh
&GmxJrSmvnf; vli,fawG r&SdoavmufjzpfaeygjyD/ &yf&Gm
rdom;pkwidk ;f ud"k gwfyv
Hk u
kd f u
kd w
f myg/ tJ'ga=umihf OD;aZmfxeG ;f tdrrf mS vl}uD;awGuvnf; vli,fwcsdK@udk ppfxJykd@jyD; ppfr_xrf;vkyfcdkif;
&SdwJholawGtm;vkH;udk tdrfaxmifpkrSwfwrf;vkyfzkd@ "gwfykHkdufxm; apcJhwm 'Dtajymif;tvJumv rwdkifcifuwnf;uyg/
csiw
f ,f/ tck tdrrf mS &Sw
d hJ tdraf xmifppk m&if;0iftm;vk;H udk xGuv
f m

apcsifyg w,f"
"1 ESpfavmufawmh =umygjyD"

"vl}uD;rif;a& h h hom;uawmh tjyifa&mufaew,f/

"u|eaf wmfw@dk jrefrmEdik if [
H m taemufEikd if aH wGvkd 'Dru
kd a&pD
jyefrvmao;bl;"
xGef;um;zkd@twGuf u|efawmfwkd@tpGrf;ukefzefwD;yhgr,f/ okd@ayr,fh

v0utzG J @ uvnf ; om;&J @ "gwf y k H e J @ trnf u k d , l j yD ;
taemufEdkifiHvdkrsdK; xyfwlawmhrusedkifygbl;/ vmbfay;vmbf,lr_
xGufoGm; ygw,f?
awG udk yaysmufatmifvkyfaqmifr,f" qdkwJhpum;?


'Dpum;awGukd OD;ode;f pdef ajymcJah yr,fh ud,
k yf ikd t
f yk cf sKyfciG fh

wpf a e@ uG s ef a wmf &G m ud k a &muf c sd e f &G m om;awG u &wJh qDqkdifa'otwGuf rygbl;/ wkdif;&if;om;a'oawGtwGuf
a&G ; aumuf y G J t a=umif ; / pD ; yG m ;a&;ta=umif ; eJ @ uav;awG rygbl;? zG@J pnf;yHrk mS ygovdv
k kd vkyx
f m;ayr,fh vufawG@rmS rygwm
ppfxJa&muf oGm;wJhta=umif;awGudk ajymae=uwmu ydkqkd;w,f?

"a&G;aumufyGJvJ jyD;jyD/ qDqkdifajrtwGuf PMO rS
u|efawmfwkd@ qDqkdife,fajru tajymif;tvJumvrSm
0if; atmif t zG J @ 2010 a&G;aumufyGJrSm tEdki f&&Sd oG m ;w,f / emrnf}uD;aew,f? 'gayr,fv
h nf; tajctaer[efb;l ? SSA-S eJ@
wjcm;ygwDr&Sdygbl; jydKifbufvnf; r&Sdygbl;/ b,fvkd EdkifwmvJ PMO uvnf; wdkufyGJawGjzpffaew,f? ydkcufwmu PMO tzGJ@u
rodbl;/ rJvnf;rxnfhvdkuf&ygbl;/ 'gayr,hf (100) &mcdkifE_ef; ud,
k yf idk t
f yk cf sKyfciG &fh w,fomajymw,f jrefrmppftpk;d &wyfuv
kd nf;
45

cdk;a=umifcdk;0SufeJ@ csHKckdwdkufcdkufvdkuf/ olwdk@eJ@yJ jyefaygif;jyD; &Gmol


&Gmom;awGukd tEdkifusifhvdkufeJ@ / vmbfay; vmbf,lqkd&ifvnf;
PMO eJ@ ppftpk;d &vlawGcsn;f yJ? wpfcgw&Hawmh olw@kd awGu aysmh
aysmif;csifoa,mifa,mifeJ@ &GmxJrSm pnf;Hk;a&;awG vkyfaeao;
w,f?


"a[haumif jrihEf ikd f rif;acgif;ay:rSmeJ@ yg;rSmu aoG;awGe@J /
prf;=unfhvdkufawmh rsufESmuvnf; a,mifudkif;vdk@"


u|efawmfvnf; rsufpdxJ vif;ceJ vufceJ jrifvdkuf&wm
ygyJ? bmrS aocsmrod&ayr,fh aoewfoHa=umihf xGufajy;cJhw,f?
&GmtjyifawmxJudk xGufajy;vmvkdufw,f?

wpfae@awmh rdk;atmif jyefa&mufvmw,f?

wpfcsdefwnf;rSmyJ azmif;-azmif;-azmif;-

"a[haumif ajy;-ajy;-----"


"u|efawmf 'Dae@ tpnf;ta0;ac:&wJh ta=umif;&if;u
awmh jynfwiG ;f uvli,fe@J jynfyrSm&Sad ewJv
h il ,fawG tvkyt
f wlwl
wJGvkyf+yD;awmh PMO rSm&SdwJh vli,fawGeJ@vnf; b,fvdk tvkyfwJG
vkyo
f iho
f vJ/ qufvyk o
f mG ;oiho
f vJ qdw
k u
hJ pd yP gyJ/ 'Dvyk if ef;twGuf
tusO;f axmifuae r=umao;cifurS vGwaf jrmufvmwJh rk;d atmifrS
OD;pD;OD;aqmifjyD; yg0ifapcsifygw,f"


uGsefawmfjyef=um;&wmu aemufwpfae@reuf jrifhEdkif
tdrfrSm vli,fawGudk &Gmxdyfppfwyfu ac:,lppfaq;ar;jref;r_awG
vkyfvdk@ vlpnfum;aeygw,f? vli,fawGudkvnf; ajray:rSm
'l;axmufxkdif cdkif;ygw,f? ppfom;(4)a,mufu ywfywfvnf
vrf;avsSmuf+yD; ar;aew,f? vli,fawG&J@ tazawGeJ@ wjcm;vl
=uD;awG &yf=unfhaeygw,f? jrifhEdkiftazuvnf; vli,fawG

rkd;atmif[m vGefcJhwJh(2) ESpfausmfu (v0u)eJ@ ppfom; tawmfq;dk oud;k ? qufvuf +yD; wzGzeG @J bmawG&w
G af erSe;f rodb;l
vl0wfwcsdK@ vdrfvnfjyD; axmifxJrSm nif;yef;ESdyfpufcHcJh&wJholyg/ wJh?
ta=umif;&if;awmh aocsmrod&yg/ odz@kd vrJ vdo
k vdk odvrJ od&ygbl;/

tjzpftysufu------?
rkd;atmifaxmifxJuae tpkd;&&J@ vGwfjidrf;csrf;omcGihfa=umihf
rae@nu ppfwyf*dwfa&S@rSm qkdifu,foHtus,f=uD; }
vGwfajrmufvmwmyg/ olqufjyD;awmh EdkifiHa&;jyoemxuf
vli,feJ@ vl}uD; twlwltvkyfwJGvkyfEkdifzkd@ pdwftm;xufoefolyg/ um;&+yD;aemuf ppfom;eJ@t&yfom;&efjzpfwm/ xGuaf jy;vGwaf jrmuf
oljynfwGif;rSm tcGihfta&;enf;cJhayr,fh jynfyrSm aumif;rGefpGm oGm;wJh t&yfom;udk tjypfay;zdk@ od&atmif vli,fawGudk ac:,l
avhvmoihf,lcGihf &cJhwmyg/ tdrfrSm tazeJ@ &Gmtokdif;t0dkif;u vl ar;jref;wmygyJ?
}uD;awGeJh em;vnfr_ tqifajyr_r&SdcJhovkd/ jyifyudk a&mufaom
b,folurS taotcsmrod&ovdk acgif;vJrarmh&Jygbl;?
tcgrSmvJ vli,fe@J v}l uD; tvkyw
f v
GJ yk jf cif;tm;enf;vd@k atmifjrifr_ &Gmxdyfppfwyfu ppfom;rsm;tjyif v0ueJ@ PMO tzGJ@rS yg0if+yD;
r&&SdwmawGudkvJ awG@&qJygyJ?
vli,frsm;udk 0efcv
H matmif [de;f a[muf ajymqkcd =hJ uw,f? vl}uD;

rdk;atmif jyefa&muf+yD;aemuf vli,fawGeJ@ ol pum;
trsm;}uD; ajymjzpfw,f/ vl}uD;awGuv
kd nf; o}uFet
f wGi;f rSm vdu
k f
uefawmhw,f/ ulnDw,f? ol@taz nnf;nLrae&awmhatmif
vlr_a&;vkyfief;awGudk}udK;pm;jyD; vkyfjyaew,f?

wpfnrSm jrihfedkifu

" a[h rkd;atmif rif;tck igeJ@c%vdkufvdk@&rvm;"

rsm;uvnf; jyefvnfrajymqdk&J/ vli,fawGvnf;acgif;rarmh&J=u


bl;?

wdwq
f w
d af ewJh vlawG=um;xJu toHwpfoH =um;vdu
k &f

wmu

"tJ'Dnuu|efawmfygyJ"
vvv

cGefOD;


"bmjzpfvdk@vJ a,mufz&J@"vdk@ qdk+yD; ol@udk aocsm=unhf
awmh ntarSmifxJrSmrdk@vdk@ aumif;aumif; rjrif&bl;?

ol uGsefawmfhudk ajy;zufvdkufawmh u|efawmfhvufay:
t&nfpufawGusvmw,f? ap;uyfuyfvkdrsdK; cHpm;&w,f?
46

ytdk@0fvli,ftpnf;tHk;

acgif; aqmif r_ ESifh pD rH cef@ cGJ r_ oifwef;olrsm;


7 Zl vdkif p um; 0dkif; jyK vkyf

jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf pDrHcef@cGJr_aumfrwD. acgif;aqmifr_ESifhpDrHcef@cGJr_oifwef;rS wm0ef&Sdolrsm;/
ausmif;olrsm; ukd ausmif;om;acgif;aqmifukdoGifvif;atmifrSOD;aqmifI (7) ZlvkdifESifh ywfoufaom pum;0kdif;ukdjyKvkyfcJhygonf?

ArmEdkifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf (Auo). orkdif;0ifv_yf&Sm;r_rsm;/ rlrsm;ukdvnf; aqG;aEG;wifjyay;cJhyg
w,f?(7)Zlvidk jf zpfysu&f jcif; ta=umif;t&if;rsm;ukv
d nf; tusO;f csKyf&iS ;f vif;ajymjycJyh gonf? ausmif;om;rsm;. orkid ;f 0iftaqmuftOD
onfvnf; EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;udk t"duarG;xkwfay;aomae&m jzpfa=umif;ukdvnf; ajymqkdcJhygonf?

ausmif;olrsm;rS Auo .,ckvy_ &f mS ;r_tajctaear;jref;jcif;tay: uko
d iG v
f if;atmifrS Auoonf vk;H 0 rSwyf w
Hk ifonfh orkid ;f
tpOftvmr&Sdyg? ukdvdkeDacwfu university tufOya'wGif ausmif;om;rsm; vGwfvyfpGmzGJ@pnf;cGifhudk jyXmef;ay;xm;onfhtwGuf
rSwyf w
Hk ifp&mrvdb
k J tvkv
d w
kd &m;0ifjzpfomG ;w,f? ok@d aomf ppftm%modr;f aom tcsed rf pS +yD; xkt
d ufOya'ukzd suo
f rd ;f cJw
h ,f? 'ga=umifh
Auoonfvnf; v$waf wmfwiG f university tufOya'ukd jyefvnfjyXmef;ay;&ef awmif;qko
d mG ;rnfjzpfa=umif;ukd ajz=um;cJyh gw,f?

jrefrmEdkifiH ausmif;om;vli,frsm; uGef*&uf


STUDENTS & YOUTH CONGRESS OF BURMA
P.O Box.123, Mae Sod, Tak. 63110, Thailand, Email. sycbcongress@gmail.com

aus;Zl;wifv$m
r*~Zif;jzpfajrmufa&;twGuf tzufzufrS 0dik ;f 0ef;tultnDay;cJ=h uaom tzG@J 0iftzG@J tpnf;rsm;tm;vH;k udk
aus;Zl;wifygonf? aiGa=u;taxmufftyHhtulnDay;cJhaom SDS tm;vnf;aumif;/ awmfvSefopPmjzifh
pmrlrsm;tm; tcrJch s;D jriahf y;cJo
h nfh pmrl&iS rf sm;tm;vH;k udk vnf;aumif;/ 'DZikd ;f tjyiftqif/ pmpDpmdu
k af y;cJh
aom SYCB rS &Jabmfrsm;tm;vHk;udkvnf;aumif; aus;Zl;txl;wif&Sdygonf?
r*~Zif;jzpfajrmufa&;aumfrwD
(tufpf0dkifpDbD)0dkif;awmfom;rsm;

You might also like