FACULTEIT

RECHTSGELEERDHEID

Faculteit Rechtsgeleerdheid

Power to the people: crowdfunding

Intellectueel eigendomsrecht

Jan Vanbockrijck s0183387

Inhoudstafel
Inhoudstafel ................................................................................................................................ 2 1. 1.1. 1.2. 1.3. 2. 2.1. 2.2. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.5.1. 3.5.2. 3.5.3. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 6. Inleiding .............................................................................................................................. 3 Definitie ........................................................................................................................... 3 Geschiedenis .................................................................................................................... 4 Voor- en nadelen ............................................................................................................. 4 Vormen van crowdfunding ................................................................................................. 5 Gebaseerd op beloningen ................................................................................................ 6 Gebaseerd op winst ......................................................................................................... 6 Juridische afbakening.......................................................................................................... 7 Rechtshandeling om niet of onder bezwarende titel ....................................................... 7 Beleggingsinstrument ...................................................................................................... 8 Openbare aanbieding ....................................................................................................... 9 Instelling van collectieve belegging .............................................................................. 10 Actoren .......................................................................................................................... 11 Auteur ........................................................................................................................ 11 Investeerders .............................................................................................................. 12 Tussenpersoon ........................................................................................................... 12

Risicos en problemen ....................................................................................................... 14 Frauduleus project ......................................................................................................... 14 Te lage financiering ....................................................................................................... 14 Te hoge financiering...................................................................................................... 15 Onmogelijkheid tot uitkeren van beloningen ................................................................ 15 Terugbetaalbare gelden ................................................................................................. 15 Aanbevelingen .................................................................................................................. 16 Bescherming van de auteur ........................................................................................... 16 Bescherming consument ............................................................................................... 17 Businessplan .................................................................................................................. 17 Aansprakelijkheid.......................................................................................................... 17 Te hoge financiering...................................................................................................... 18 Te lage financiering ....................................................................................................... 19 Conclusie........................................................................................................................... 20

Bibliografie............................................................................................................................... 21

1. Inleiding

Intellectueel eigendom zit in een neerwaartse spiraal. Door het internet wordt bijna alles waar een intellectueel eigendomsrecht op staat zonder toestemming van degene die de rechten bezit gedupliceerd en verspreid aan de snelheid van de klok. De industrie lijdt dan ook enorme verliezen. Het is daarom niet verwonderlijk dat men probeert datzelfde medium te gebruiken om het huidige bedrijfsmodel, dat duidelijk gefaald heeft, te veranderen. En van de nieuwe vormen van financiering is crowdfunding. 1.1. Definitie

Wat is crowdfunding? Er bestaat niet echt een sluitende definitie, maar sommige elementen komen voor in nagenoeg alle definities.1 Men is op zoek naar investeerders voor een bepaald project In plaats van n of meerdere grote investeerders gaat men vele investeerders zoeken, die vaak particulieren zijn Die investeringen zijn vaak heel klein en worden over het algemeen microtransacties genoemd Er wordt gebruikt gemaakt van een publiek kanaal, meestal het internet

Kappel maakt het onderscheid tussen ex post facto crowdfunding, waar investeringen gedaan worden in een afgewerkt product, en ex ante crowdfunding, waar investeringen gedaan worden in een onafgewerkt product.2 Een nogal vreemd onderscheid in mijn ogen aangezien ex post facto crowdfunding volgens mij gelijk staat met een normale aankoop of schenking. In ieder geval staat in deze paper crowdfunding enkel voor de ex ante crowdfunding.

Schriftelijke vraag van Peter van Rompuy aan de vice-eersteminister van Financin en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken, nr. 5-6571 http://www.senate.be/www/?MIval=/Vragen/SchriftelijkeVraag&LEG=5&NR=6571&LANG=nl (consultatie op 19/08/2012); P. BELLEFLAMME et al., Crowdfunding: tapping the right crowd, Center for Operations Research and Econometrics, Louvain-la-Neuve, 2011, p. 2; S. NEDESKI, Crowdfunding on Kickstarter.com: Exploring the relationship, 2011, p. 2, http://igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2011-0801200832/Crowdfunding%20on%20Kickstarter%20-%203116182%20-%20Snezana%20Nedeski.pdf ; S. STEINBERG, The Crowdfunding Bible, TechSavvy Global, 2012, p. 2; S. WOLFSON, Look before you leap: legal pitfalls of crowdsourcing, Proceedings of the American Society for Information Science and Technology Vol 48.1, 2011, p. 7;
2

T. KAPPEL, Ex ante crowdfunding and the recording industry: a model for the U.S.?, Loyola of Los Angeles Entertainment Law Review Vol. 29, 2008, p. 1

1.2. Geschiedenis

Begin jaren 2000 zijn vele bedrijven tot het besef gekomen dat het internet het geschikte medium was om bepaalde taken over te laten aan grote groepen in plaats van aan een of enkele werknemers.3 Grote groepen zijn namelijk in staat om bepaalde taken effectiever en accurater uit te voeren.4 Jeff Howe was de eerste die dit fenomeen een naam gaf: crowdsourcing.5 Uit het inzicht dat grote groepen soms meer kunnen bereiken dan enkelingen is de idee gegroeid dat die manier van werken ook kon uitgebreid worden naar investeringen. Dat werd dan logischerwijze crowdfunding genoemd. Crowdfunding bestaat al enkele jaren, maar wist pas in 2012 echt door te breken. Dat is vooral te danken aan de miljoenen dollars die enkele projecten hebben binnengerijfd via Kickstarter.6 Hoewel het fenomeen van crowdfunding in andere landen steeds bekender en populairder wordt, blijft Belgi een beetje achter. Toch zijn er ook enkele beperkte succesverhalen. Zo wist SonicAngel, een crowdfunding website voor muzikanten, de internationale carrire van Tom Dice een duwtje in de rug te geven.7 Op het politieke vlak stelde enkel Peter van Rompuy in de Senaat zich de vraag of de huidige Belgische wetgeving, met name de prospectuswet en de bankwet, voldoende was om het systeem van crowdfunding in goede banen te leiden.8 1.3. Voor- en nadelen

Er zijn heel wat voordelen verbonden aan crowdfunding. Zo heb je als auteur de volledige controle over je project en ben je niet afhankelijk van de grillen van de investeerders. Onafhankelijkheid werkt creativiteit in de hand en het ontbreken van een opgelegde deadline kan ervoor zorgen dat het werk pas in de handel wordt gebracht als het volledig afgewerkt is en de auteur helemaal tevreden is. Daarnaast kan je het product aanbieden tegen een lagere prijs omdat je de vele tussenpersonen kan uitschakelen. Verder kan het een goede manier zijn om te testen of je idee genoeg mensen weet te overtuigen vooraleer je er al te veel tijd en moeite in steekt. Een totaal gebrek aan interesse is een duidelijke indicatie dat je idee
3

J. HOWE, Crowdsourcing: a definition, 2006, http://crowdsourcing.typepad.com/cs/2006/06/ (consultatie op 19/08/2012) 4 J. SUROWICKI, Wisdom of the crowds, New York, Anchor Boosk, 2005, p. 11 5 J. HOWE, Crowdsourcing: a definition, 2006 http://crowdsourcing.typepad.com/cs/2006/06/ (consultatie op 19/08/2012) 6 http://www.kickstarter.com/projects/597507018/pebble-e-paper-watch-for-iphone-and-android , http://www.kickstarter.com/projects/ouya/ouya-a-new-kind-of-video-game-console , http://www.kickstarter.com/projects/66710809/double-fine-adventure (consultatie op 19/08/2012) 7 http://www.flyingchaz.com/2010/06/internationale-doorbraak-voor-tom-dice-sonicangel/ (consultatie op 19/08/2012) 8 Schriftelijke vraag van Peter van Rompuy aan de vice-eersteminister van Financin en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken, nr. 5-6571 http://www.senate.be/www/?MIval=/Vragen/SchriftelijkeVraag&LEG=5&NR=6571&LANG=nl (consultatie op 19/08/2012)

misschien toch niet zo baanbrekend is als je zelf dacht. Na een succesvolle campagne op een crowdfunding website hoef je ook geen enkel deel van je winst meer af te geven, wat uiteraard niet het geval is bij een auteurscontract waar je zo goed als altijd slechts een deel van de winst krijgt. Doordat je zoveel verschillende investeerders hebt, is de kans groot dat die je ideen aanreiken om je product nog beter te maken. Natuurlijk zijn er ook nadelen bij crowdfunding. Met een volledige controle komt uiteraard ook de volledige verantwoordelijkheid over je project. Waar je bij traditionele investeringsvormen vaak wordt bijgestaan door ervaren mensen die er alle belang bij hebben dat het project slaagt, ben je meestal op je eentje aangewezen. Iemand die zich dus waagt aan crowdfunding moet bestand zijn tegen een grote dosis stress. Door je idee op een publiek forum te plaatsen, kan het ook goed zijn dat het wordt overgenomen. Zeker als je er niet in slaagt om voldoende investeerders te vinden dan is het een reel gevaar dat iemand met voldoende financile armslag aan de haal gaat met jouw idee. Naar Belgisch auteursrecht worden ideen namelijk niet beschermd, hoe origineel die ook zouden zijn.9 Enkel als het werk wordt uitgedrukt in een concrete vorm, dan wordt dat beschermd. In die zin is het dus aan te raden om enkel een beroep te doen op crowdfunding als het geplande project al goed uitgewerkt is. Volgens Belleflame kan crowdfunding enkel werken als er ofwel een korting wordt gegeven aan de investeerder ten opzichte van het de prijs die door gewone consumenten betaald zou worden, ofwel als er een extra voordeel wordt gegeven.10 Dat zou dus betekenen dat de auteur per definitie minder krijgt voor zijn product dan wanneer hij dat product zou financieren via de traditionele methodes. Die mening kan m.i. niet bijgetreden worden. Het kans dat een bepaald product niet op de markt zou komen zonder de bijdrage van de kleine investeerder zal volgens mij voor heel wat van die kleine investeerders voldoende motivatie zijn om de marktwaarde (of zelfs meer) te betalen voor het toekomstige product. Dat is het grote verschil met het zogenaamde traditionele pre-ordering, waarbij de productie al een tijd aan de gang is en er dus zekerheid bestaat dat het bestelde product er ook zonder de aankoop zal komen. Daar zal inderdaad een korting of een extra voordeel noodzakelijk zijn.

2.

Vormen van crowdfunding

We kunnen twee vormen van crowdfunding onderscheiden: die gebaseerd op beloningen en die gebaseerd op winst. Hoewel crowdfunding voor allerlei soorten van investering kan gedaan worden, zal in deze uiteenzetting enkel de crowdfunding besproken worden waarbij het gaat om projecten waar een intellectueel eigendomsrecht op staat.

Cass. 19 maart 1998, Auteurs & Media, 1998, p. 229 P. BELLEFLAMME et al., Crowdfunding: tapping the right crowd, Center for Operations Research and Econometrics, Louvain-la-Neuve, 2011, p. 3
10

2.1. Gebaseerd op beloningen

Dit is veruit de meest voorkomende vorm van crowdfunding en wordt gebruikt op sites zoals Kickstarter en IndieGogo. De mensen achter het project bieden vaak een hele resem van beloningen aan voor heel uitlopende prijzen. Een voorbeeld uit de praktijk: bij de videogame Carmageddon Reincarnation konden investeerders al voor 1 dollar hun steentje bijdragen, terwijl de prijs voor de hoogste beloning 10.000 dollar bedroeg.11 Als de financieringsperiode is afgelopen dan eindigt het contract tussen de crowdfunding website en de auteur van het project. Die kan dan later zijn afgewerkte product op de markt verkopen volgens de normale manier van werken, zonder nog winst te moeten afstaan aan de crowdfunding website. 2.2. Gebaseerd op winst

In de plaats van een product of een voordeel in natura, is het ook mogelijk om van de investeerders deelgenoten te maken. Zij zullen dan effecten in de plaats krijgen en delen in de winst. Deze vorm van crowdfunding brengt vaak problemen met zich mee, meestal omdat het recht niet afgesteld is op de specifieke kenmerken van crowdfunding. Veel landen hebben bijvoorbeeld een limiet op het aantal deelgenoten dat een bedrijf mag hebben. 12 Gezien het grote aantal investeerders dat nodig is voor een succesvolle crowdfunding is dat uiteraard een quasi-onoverkomelijk probleem. Daarnaast kan men ook in de meeste landen niet zomaar winstdeelneming beloven zonder een vennootschap op te richten en de investeerders deelgenoten te maken.13 Een ander probleem, waarmee Belgi ook geconfronteerd wordt, is het minimumkapitaal van een vennootschap. Zo moet de BVBA ten minste 18.500 euro maatschappelijk kapitaal hebben14, terwijl het maatschappelijk kapitaal van de nv minstens 61.500 euro moet bedragen.15 Deze vorm komt, mede wegens de vele juridische belemmeringen, minder voor, zeker bij projecten die een intellectueel eigendomsrecht betreffen. Nochtans heeft president Barack Obama met zijn Jumpstart Our Business Startup (JOBS) Act een goede voorzet gegeven.16 Het is nog maar de vraag of de Europese landen zullen volgen.

11

http://www.kickstarter.com/projects/stainlessgames/carmageddon-reincarnation?ref=live (consultatie op 19/08/2012) 12 A. SCHWIENBACHER & B. LARRALDE, Crowdfunding of small entrepreneurial ventures, Handbook of Entrepreneurial Finance, Oxford, Oxford University Press, onuitgegeven, p. 12 13 S. WOLFSON, Look before you leap: legal pitfalls of crowdsourcing, Proceedings of the American Society for Information Science and Technology Vol 48.1, 2011, p. 8 14 Art. 214 W. Venn. 15 Art. 439 W. Venn. 16 http://www.nuzakelijk.nl/startups/2880994/crowdfunding-in-amerika-gaat-nieuwe-fase-in.html (consultatie op 19/08/2012)

Deze vorm wordt voornamelijk gebruikt om kleine bedrijven van de grond te krijgen. Nochtans is er een Belgi een goed voorbeeld op het vlak van intellectueel eigendomsrecht, namelijk SonicAngel. SonicAngel is een soort van hybride crowdfunding, waarbij zowel via de reguliere methode (financiering via bedrijven en projectsponsoring) als met kleine investeerders gewerkt wordt.17 Jonge muzikale talenten moeten met enkele zelfopgenomen nummers genoeg financiering vinden vooraleer ze een volledige plaat mogen opnemen. Fans krijgen voor tien euro zowel een gratis download, maar ook recht op deelname in de winst (FanShare). Die winst bestaat uit het quotint van de Fanshares en de totale financiering, vermenigvuldigd met de netto opbrengst.18 Ook het Nederlandse SellaBand gebruikt een dergelijke methode. Als het bedrag van 50.000 euro is bereikt, dan krijgt iedereen (de Believers) die heeft genvesteerd in de muzikant een deel van de toekomstige winst, namelijk 10%.19

3.

Juridische afbakening

Hoewel er nog geen specifiek juridisch kader is voor crowdfunding in Belgi, zijn er toch een aantal punten waar rekening mee moet gehouden worden naar Belgisch recht. 3.1. Rechtshandeling om niet of onder bezwarende titel

Bij crowdfunding gebaseerd op beloningen bieden veel projecten de mogelijkheid om minieme bedragen te schenken zonder een tegenprestatie te bieden, of toch in ieder geval geen economische tegenprestatie. Om te kunnen spreken van een rechtshandeling onder bezwarende titel is er een objectief of subjectief gelijkwaardig geachte economische tegenprestatie nodig.20 De constitutieve voorwaarden van de schenking, namelijk een verarming correlatief met een verrijking en de animus donandi21, zijn hier vervuld en dus kunnen we spreken van een schenking. Niet alle projecten halen echter het vooropgestelde doel en dus zal die overdracht niet altijd definitief zijn. Daarom moet die overdracht beschouwd worden als een schenking onder ontbindende voorwaarde, aangezien die afhangt van een toekomstige en onzekere gebeurtenis die niet louter afhangt van de wil van de schenker en van bijkomende factoren.22 Anders zou dit haaks staan op het onherroepelijk karakter van de schenking.23 Daarnaast bestaat er ook bij meerdere crowdfunding projecten de
17 18

http://www.sonicangel.com/docs/nl/index (consultatie op 19/08/2012) http://www.sonicangel.com/docs/nl/faq (consultatie op 19/08/2012) 19 https://www.sellaband.com/en/pages/how_it_works (consultatie op 19/08/2012) 20 W. PINTENS, Familiaal vermogensrecht, Brussel, Intersentie, 2011, p. 552 21 Art. 894 B.W. 22 M. PUELINCKX-COENE, Schenkingen onder ontbindende voorwaarde, in A. VERBEKE, F. BUYSSENS en H. DERYCKE, Handboek Estate Planning, Schenking, Brussel, Larcier, 2009, p. 463 23 S. MOSSELMANS, Onherroepelijkheid/principe in A. VERBEKE, F. BUYSSENS en H. DERYCKE, Handboek Estate Planning, Schenking, Brussel, Larcier, 2009, p. 206

mogelijkheid om meer dan het vooropgestelde bedrag te investeren. Zo kan je bij het project van NOW. HERE. THIS.24 bij elke hoogte van investering kiezen om bovenop het minimumbedrag nog extra te betalen. Hoewel in dit geval de animus donandi waarschijnlijk wel aanwezig is, kan men toch moeilijk spreken van een schenking aangezien er slechts sprake is van een verarming van de beschikker in de mate dat er geen economische of vermogensrechtelijke tegenprestatie, rechtstreeks of onrechtstreeks, aanwezig is.25 Ook zou men kunnen aanvoeren dat hier een subjectief gelijkwaardig geachte economische tegenprestatie voorhanden is. Splitst men evenwel het minimumbedrag en bedrag dat wordt bijbetaald, dan is een kwalificatie als schenking m.i. wel nog mogelijk. De meeste investeringen bij crowdfunding gebaseerd op beloningen moeten echter beschouwd worden als koopovereenkomsten.26 Het levert immers voor beide partijen een economisch voordeel op.27 Dat economisch voordeel bestaat vaak niet alleen uit de overdracht van een zaak. Zo is het mogelijk dat ze ook nog een gebruikersnaam op voorhand kunnen reserveren28, toegang krijgen tot bepaalde fora29 of de mogelijkheid om tijd door te brengen met de auteurs.30 Zodoende moeten die investeringen te allen tijde worden beschouwd als rechtshandelingen onder bezwarende titel. In het geval van crowdfunding gebaseerd op winst is er op dit vlak geen probleem. De investeerders krijgen namelijk effecten in ruil voor hun investering. Hier is dan ook altijd sprake van een rechtshandeling onder bezwarende titel. 3.2. Beleggingsinstrument

De Belgische definitie van beleggingsinstrument is terug te vinden in art. 4 van de wet van 16 juni 2006. Het omvat alle instrumenten die het mogelijk maken een financile belegging uit te voeren, ongeacht de onderliggende activa. Dat betekent dus dat de wet van 16 juni 2006 enkel van toepassing kan zijn voor crowdfundingprojecten die gebaseerd zijn op winst, aangezien de tegenprestatie voor de financiring van crowdfunding gebaseerd op beloningen geen financieel product is, maar een voordeel in natura.31

24

http://www.kickstarter.com/projects/nowherethis/now-here-this-original-cast-recording?ref=home_spotlight (consultatie op 19/08/2012) 25 A. VERBEKE en R. BARBAIX, Commentaar bij artikel 894 B.W., in Erfenissen, schenkingen en testamenten. Commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Antwerpen, Kluwer, 2011, nrs. 22-24 26 Art. 1582 B.W. 27 S. STIJNS, Verbintenissenrecht, Brugge, Die Keure, 2005, p. 25 28 http://www.kickstarter.com/projects/ouya/ouya-a-new-kind-of-video-game-console (consultatie op 19/08/2012) 29 http://www.kickstarter.com/projects/355932838/crowdsourced-hardcore-tactical-shooter?ref=live (consultatie op 19/08/2012) 30 http://www.kickstarter.com/projects/doublefine/double-fine-adventure?ref=live (consultatie op 19/08/2012) 31 FSMA, Reglementair kader voor crowdfunding, http://www.fsma.be/~/media/Files/fsmafiles/circ/nl/fsma_2012_15.ashx (consultatie op 19/08/2012)

3.3. Openbare aanbieding

Een openbare aanbieding is een om in het even welke vorm en met om het even welk middel tot personen gerichte mededeling waarin voldoende informatie over de voorwaarden van de aanbieding en de aangeboden beleggingsinstrumenten wordt verstrekt om een belegger in staat te stellen tot aankoop van of inschrijving op deze beleggingsinstrumenten te besluiten, en die wordt verricht door de persoon die in staat is om de beleggingsinstrumenten uit te geven of over te dragen, dan wel door een persoon die handelt voor rekening van laatstgenoemde persoon.32 Het is dus duidelijk dat in principe alle crowdfundingwebsites die beleggingsinstrumenten aanbieden onder die definitie vallen. Er zijn echter twee uitzonderingen die van toepassing kunnen zijn bij crowdfunding. Ten eerste is er geen sprake van een openbare aanbieding indien de aanbieding geschiedt aan minder dan 100 personen. Dit zal zelden voorkomen aangezien de aanbieding meestal gebeurt aan meer dan 100 personen, maar in het geval dat er slechts een klein bedrag nodig is en dus ook minder investeerders (zoals bijvoorbeeld om een plaat op te nemen), kan dit toch voorkomen. Ook is het goed mogelijk dat het vooropgestelde doel niet gehaald wordt en de auteur toch de toestemming krijgt om dat bedrag te gebruiken (zie supra onder 4.2 Te lage financiering) Hier moet echter wel de vraag gesteld worden of een aanbieding aan een onbepaald aantal personen kan gekenmerkt worden als een aanbieding aan minder dan 100 personen. Zelfs al zijn er minder dan 100 personen die effectief investeren, er is een verschil tussen een aanbieding krijgen en op die aanbieding ingaan. Daarnaast zal er ook geen sprake zijn van een openbare aanbieding indien de aanbieding een totale tegenwaarde heeft van minder dan 100.000. De kans dat dit voorkomt is uiteraard veel groter. Al in een oogopslag kan men zien dat vele projecten op crowdfunding websites een bedrag vragen dat veel lager is dan 100.000 dollar. Maar ook hier moet de vraag gesteld worden of deze uitzondering opgaat in het geval waarbij er een ongelimiteerd bedrag mag verzameld worden gedurende een bepaalde tijd. Zelfs al wordt er op deze vraag positief geantwoord, dan nog moet men voor ogen houden dat het vaak gebeurt dat auteurs in het geval van crowdfunding gebaseerd op beloningen een beperkt aantal grotere beloningen aanbieden. Hoewel deze aanbiedingen zelden allemaal de deur uitgaan, de totale waarde van de aanbiedingen overtreft al snel de drempel van 100.000 euro. Een voorbeeld uit de praktijk kan dit makkelijk verduidelijken. Mercenary Kings is een project om een videogame te maken en heeft als vooropgesteld doel 75.000 dollar.33 Op het eerste zicht lijkt hier niets aan de hand, want omgerekend is dit 60.000 euro en valt het ruim onder de grens van 100.000 euro. Als we echter de aanbiedingen bekijken waar er een gelimiteerd aantal op staat, dan zien we dat we ver over 100.000 euro geraken. Er zijn vier categorien van beloningen met een gelimiteerd aantal. Er zijn 200
32

Art. 3 wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van belegginsinstrumenten en de toelating van beleggingsinstrumenten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt, BS 21 juni 2006 33 http://www.kickstarter.com/projects/322438897/mercenary-kings?ref=live (consultatie op 19/08/2012)

aanbiedingen tegen 250 dollar, 150 aanbiedingen tegen 500 dollar, 20 aanbiedingen tegen 1.500 dollar en 10 aanbiedingen tegen 2.000 dollar. Het totale bedrag dat gelimiteerd aangeboden wordt is dus 175.000 dollar, wat omgerekend ongeveer 140.000 euro is en dus duidelijk boven de drempel van 100.000 euro. Verder is het ook belangrijk dat de openbare aanbieding plaatsvindt in Belgi. Natuurlijk is het bij een aanbieding op het internet moeilijk om vast te stellen of die in Belgi plaatsvindt. Dit zal dus een feitenkwestie zijn waar de rechter zich zal moeten over buigen. Enkele feiten kunnen m.i. een aanwijzing zijn. Zo zal een verwijzing in de algemene voorwaarden naar Belgisch recht naar alle waarschijnlijkheid wijzen op een Belgische aanbieding. Zo kunnen we in de algemene voorwaarden van SonicAngel lezen dat er verwezen wordt naar artikel 46 van de wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming (eigenlijk zou dat artikel 45 moeten zijn aangezien men het over het herroepingsrecht heeft), alsook dat er verwijzingen zijn naar de privacywet van 11 december 1998 en de wet van 11 maart 2003 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij.34 Verder kan ook de gevoerde taal op de website en het topleveldomein .be meespelen in de beoordeling. Als de aanbieding openbaar is dan heeft dat een invloed op de formaliteiten die voldaan moeten worden. Zo zal er een prospectus moeten worden gepubliceerd met alle gegevens die, in het licht van de specifieke aard van de emittent en van de beleggingsinstrumenten die aan het publiek worden aangeboden, de noodzakelijke informatie vormen om de beleggers in staat te stellen zich met kennis van zaken een oordeel te vormen over het vermogen, de financile positie, het resultaat en de vooruitzichten van de emittent en de eventuele garant, en over de rechten die verbonden zijn aan deze beleggingsinstrumenten.35 3.4. Instelling van collectieve belegging

Als er rechten van deelneming worden aangeboden dan kan de crowdfunding website vallen onder de wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles en beschouwd worden als een openbare instelling voor collectieve belegging met een veranderlijk aantal rechten van deelneming. De volgende voorwaarden moeten worden voldaan:36 1) De website heeft als uitsluitend doel de collectieve belegging in n van de in artikel 7, 1e lid, 1, 2, 3, 4 en 9 bedoelde categorien 2) De financile middelen worden aangetrokken via een openbaar bod van al dan niet verhandelbare rechten van deelneming

34 35

http://www.sonicangel.com/docs/nl/termsofuse (consultatie op 19/08/2012) Art. 24 wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van belegginsinstrumenten en de toelating van beleggingsinstrumenten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt, BS 21 juni 2006 36 Art. 10 wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles, BS 9 maart 2005

10

3) De rechten van deelneming, op verzoek van de deelnemers, rechtstreeks of onrechtstreeks, ten laste van haar activa worden ingekocht of terugbetaald tegen een prijs die wordt berekend op basis van de inventariswaarde 4) De financiering functioneert volgens het beginsel van risicospreiding Als de crowdfunding website kwalificeert als een openbare instelling van collectieve belegging, dan die zich in te schrijven bij de FSMA alvorens zij openbare aanbiedingen mogen uitbrengen.37 De informatie die aan het publiek wordt verstrekt (prospectussen, reclame en andere documenten en bericht) moet eerst door de FSMA worden goedgekeurd.38 Als zij voor de plaatsing van hun rechten van deelneming bij het publiek een beroep doen op bemiddelaars, wordt van die laatsten geist dat zij een gereglementeerd statuut hebben. 39 Bij niet-naleving van deze reglementering kunnen strafrechtelijke en administratieve sancties worden opgelegd.40 3.5. Actoren

Bij crowdfunding wordt er meestal een driehoeksverhouding tot stand gebracht tussen de auteur van het project, de investeerders en de tussenpersoon. Uiteraard is het mogelijk om zelf een website op te richten en zodoende de tussenpersoon buitenspel te zetten. Dit heeft natuurlijk als voordeel dat er geen vergoeding moet betaald worden aan de crowdfunding website. Toch is deze werkwijze af te raden. Het zal vooreerst veel kosten met zich meebrengen vooraleer er effectief aan de crowdfunding kan begonnen worden. Zo zal er onder andere een domeinnaam gehuurd moeten worden en een website worden gemaakt. Ook zijn er in vele landen juridische problemen die bijvoorbeeld niet zomaar toelaten dat een natuurlijke persoon investeringen verzamelt (zie infra). Als het gaat om een openbare aanbieding, dan mag de emittent zelf haar beleggingsinstrumenten aanbieden aan het publiek.41 3.5.1. Auteur

Als het een persoon betreft die een werk van letterkunde of kunst heeft geproduceerd, dan kan die aanspraak maken op de bescherming die geboden wordt in de Auteurswet. Letterkunde en kunst lijken op het eerste zich vrij eng gedefinieerd te zijn, maar die uitdrukking moet in zeer
37

Art. 28 e.v. wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles, BS 9 maart 2005 38 Art. 23 en 60 wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van belegginsinstrumenten en de toelating van beleggingsinstrumenten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt, BS 21 juni 2006 39 Art. 62 bis wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles, BS 9 maart 2005 40 FSMA, Reglementair kader voor crowdfunding, http://www.fsma.be/~/media/Files/fsmafiles/circ/nl/fsma_2012_15.ashx (consultatie op 19/08/2012) 41 Art. 56, 2e lid wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van belegginsinstrumenten en de toelating van beleggingsinstrumenten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt, BS 21 juni 2006

11

ruime zin worden begrepen.42 Zo lang het werk wordt uitgedrukt in een concrete vorm en het werk voldoet aan het vereiste van originaliteit, zal de auteur bescherming voor dat werk kunnen inroepen.43 Zoals eerder aangehaald worden ideen op zich niet beschermd.44 De auteur doet er dus goed aan om ervoor te zorgen dat zijn geplande werk al een concrete vorm heeft aangenomen vooraleer hij zich waagt aan crowdfunding. Dit is evenwel niet altijd mogelijk aangezien er voor het aannemen van die vorm kosten moeten gemaakt worden en dat is net de reden om aan crowdfunding te doen. Ook de originaliteitsvereiste is van belang. Volgens het Hof van Cassatie voldoet het werk aan de originaliteitsvereiste wanneer het getuigt van een intellectuele activiteit van de maker en de stempel van zijn persoonlijkheid draagt. Zoals blijkt uit de Belgische rechtspraak wordt het originaliteitsvereiste soms vrij restrictief ingevuld. Ontwerpen, schetsen en plannen van een architect werden bijvoorbeeld niet beschouwd als zijnde origineel genoeg.45 Toch moet voor ogen gehouden dat de Europese rechtspraak zich ook in de laatste jaren over de originaliteitsvereiste heeft gebogen. Het Hof van Justitie zegt dat een werk niet de stempel van de persoonlijkheid van de auteur moet dragen, maar dat het slechts een eigen intellectuele schepping moet zijn van de auteur.46 Het is dus duidelijk dat niet iedereen die zijn geplande project gefinancierd wil zien worden door crowdfunding, aanspraak zal kunnen maken op de beschermingsmaatregelen in de Auteurswet. 3.5.2. Investeerders

In tegenstelling tot de traditionele vormen van investering, gaat het hier niet om grote bedrijven die het gewoon zijn om grote financile projecten op zich te nemen. Het zijn bijna altijd particulieren die vrij weinig ervaring hebben. Uiteraard is de kans bestaande dat ervaren personen of bedrijven investeren, maar dat zal vaker gebeuren bij crowdfunding gebaseerd op winst dan bij crowdfunding gebaseerd op beloningen. Die mensen zijn namelijk gewoon om risicos te nemen teneinde een groter vermogensvoordeel te vergaren. 3.5.3. Tussenpersoon

Crowdfunding wordt bijna altijd gedaan via een tussenpersoon. Die tussenpersoon is nagenoeg in alle gevallen een website.
42

F. GOTZEN & M.-C. JANSSENS, Wegwijs in het intellectueel eigendomsrecht, Brugge, Vanden Broele, 2009, p. 22 43 F. GOTZEN & M.-C. JANSSENS, Wegwijs in het intellectueel eigendomsrecht, Brugge, Vanden Broele, 2009, p. 22 44 Cass. 19 maart 1998, Auteurs & Media, 1998, p. 229 45 Antwerpen 25 oktober 2010, 2008/AR/1136, onuitg. 46 HvJ 16 juli 2009, C-5/08; HvJ 22 december 2010, C-393/09

12

Indien de transactie beschouwd wordt als een openbare aanbieding, dan moet de crowdfunding website beschouwd worden als een bemiddelaar in de zin van de wet van 16 juni 2006. Onder bemiddeling wordt namelijk verstaan: elke tussenkomst ten aanzien van beleggers, zelfs als tijdelijke of bijkomstige werkzaamheid en in welke hoedanigheid ook, in de plaatsing van een openbare aanbieding voor rekening van de aanbieder of de uitgevende instelling, tegen een vergoeding of voordeel van welke aard ook, rechtstreeks of onrechtstreeks verleend door de aanbieder of de uitgevende website.47 Hoewel de crowdfunding website niet echt kan beschouwd worden als een traditionele beheersvennootschap, lijkt het toch dat ze ook onder de toepassing van de Auteurswet vallen indien het een project betreft waar een auteursrecht op staat. Een beheersvennootschap (vennootschap voor het beheer van de rechten) is namelijk al wie de rechten erkend in de Auteurswet int of verdeelt voor verschillende rechthebbenden.48 Uiteraard kan dit slechts op de vermogensrechten slaan, aangezien de morele rechten onvervreembaar zijn.49 Er is maar n vermogensrecht waarvoor de crowdfunding website kan instaan en dat is het distributierecht. Het distributierecht is het exclusieve recht om exemplaren van het werk in het verkeer te brengen.50 Er is evenwel slechts sprake van een uitoefening van het distributierecht indien er een daadwerkelijke eigendomsoverdracht van de zaak heeft plaatsgevonden.51 Eigendomsoverdracht vindt plaats bij een loutere wilsovereenstemming52, dus zelfs als de levering wordt uitgesteld is er sprake van een overdracht. In het geval van crowdfunding betreft het bijna altijd toekomstige goederen. De overdracht van vermogensrechten van toekomstige goederen is ook toegelaten in de Auteurswet, maar slecht onder enkele voorwaarden. Zo geldt die overdracht slechts voor een bepaalde tijd en voor zover het genre van de werken waarop de overdracht betrekking heeft bepaald is. 53 Het lijdt geen twijfel dat de vermogensrechten slechts voor een bepaalde tijd worden overgedragen. Na de financieringperiode staat de crowdfunding website namelijk niet meer in voor de inning en verdeling. Het genre moet evenwel zeer nauwkeurig bepaald zijn 54, maar dat is bijna altijd het geval. Zelfs als dat niet zo zou zijn, dan is de overdracht slecht relatief nietig en kan enkel de auteur dus de nietigheid inroepen.55 Dat een crowdfunding website beschouwd kan worden als een beheersvennootschap heeft heel wat gevolgen aangezien ze daardoor onder de bepalingen van art. 65-78ter. Allereerst kan een natuurlijke persoon geen crowdfunding website oprichten. Het beheer moet namelijk
47

Art. 13 wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van belegginsinstrumenten en de toelating van beleggingsinstrumenten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt, BS 21 juni 2006 48 Art 65 Auteurswet 49 Art. 1 Auteurswet 50 F. GOTZEN & M.-C. JANSSENS, Wegwijs in het intellectueel eigendomsrecht, Brugge, Vanden Broele, 2009, p. 36 51 HvJ 17 april 2008, P&C/Cassina, C-456/06 52 Art. 1138 B.W. 53 Art. 3, 2 Auteurswet 54 H. VANHEES, Auteurscontract, Antwerpen, Kluwer, 2001, p. 35 55 H. VANHEES, Auteurscontract, Antwerpen, Kluwer, 2001, p. 35

13

worden waargenomen door een vennootschap met rechtspersoonlijkheid en beperkte aansprakelijkheid die op regelmatige wijze is opgericht in een van de landen van de Europese Unie waar zij op geoorloofde wijze als vennootschap voor de inning of verdeling van de auteursrechten werkzaam is.56 Als het een vennootschap betreft die is gevestigd in een andere lidstaat van de Europese Unie, dient zij haar activiteiten in Belgi te verrichten via een bijkantoor.57

4.

Risicos en problemen

Net zoals bij elk onverkend rechtsdomein, zijn er ook vele risicos en problemen verbonden aan het fenomeen van crowdfunding. Deckmyn merkt terecht op dat het bijna blinde vertrouwen in crowdfunding wel eens als sneeuw voor de zon kan smelten als het ooit fout gaat en iemand met miljoenen aan de haal gaat.58 4.1. Frauduleus project

Omdat je met crowdfunding met een goed idee en presentatie enorme bedragen kan binnenhalen, is de kans zeker niet onbestaande dat iemand met minder goede bedoelingen, maar met een goed praatje veel schade kan toebrengen. Gelukkig weet de kracht van het internet vaak frauduleuze projecten te ontmaskeren voor ze met het geld naar de noorderzon kunnen vertrekken.59 Toch blijft dit een reel probleem en als er ooit iemand in slaagt om een hele hoop investeerders te duperen, zal er zeker moord en brand geschreeuwd worden. 4.2. Te lage financiering

Uiteraard zal niet elk project het vooropgestelde gedrag weten binnen te halen. In dat geval zijn er twee mogelijkheden. De eerste mogelijkheid is dat het project wordt afgeblazen. Dat betekent dat de investeerders hun geld terug krijgen. Dit wordt bij de meeste websites toegepast.60

56 57

Art. 65bis, 1, 1e lid Auteurswet Art. 65bis, 1, 2e lid Auteurswet 58 http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120724_00233433 (consultatie op 19/08/2012) 59 http://spectrum.ieee.org/automaton/robotics/diy/update-eye3-drone-officially-too-good-to-be-true , http://www.violentgamerreviews.com/2012/04/when-scammers-turn-to-kickstarter_29.html (consultatie op 19/08/2012) 60 S. STEINBERG, The Crowdfunding Bible, TechSavvy Global, 2012, p. 21-24

14

De andere mogelijkheid is dat de auteur alsnog zijn geld krijgt. Soms worden er geen extra kosten aangerekend (bijvoorbeeld bij Rocket Hub), andere websites verkiezen om een grotere vergoeding te vragen (bijvoorbeeld bij IndieGoGo). 4.3. Te hoge financiering

Sommige crowdfunding websites stellen een maximumbedrag vast. Dat bedrag is dan ook vaak gelijk aan het minimumbedrag. Als dat bedrag bereikt wordt, dan wordt de investeringsperiode afgesloten, ook al is de reguliere tijd nog niet verstreken. De meeste websites laten echter toe dat de investeringen nog een tijd doorlopen als het vooropgestelde minimumbedrag bereikt is. Dat brengt vanzelfsprekend problemen met zich mee. Het is zelden duidelijk wat er met die extra investeringen zal gebeuren en alle onderzochte websites hebben geen enkele regeling regeling daaromtrent. 4.4. Onmogelijkheid tot uitkeren van beloningen

Veel mensen zien crowdfunding als een sprookje. Een goed idee kan al genoeg zijn om enorm veel geld binnen te halen. Enige ervaring in de businesswereld is niet vereist en dat kan ervoor zorgen dat ze de kosten niet goed genoeg inschatten.61 Daardoor kunnen de beloningen in gedrang komen. 4.5. Terugbetaalbare gelden

Krachtens art. 68bis van de wet van 16 juni 2006 mogen slechts een beperkt aantal personen en instellingen een beroep doen op het publiek teneinde gelddepositos, of andere terugbetaalbare gelden op zicht, op termijn of met opzegging in te zamelen. Er is slechts in sprake van een beroep op het publiek indien zich n of meer van de volgende omstandigheden voordoen62: 1) als er reclamemiddelen worden aangewend en het beroep is gericht naar meer dan 50 personen 2) als er rechtstreeks of onrechtstreeks beroep wordt gedaan op een bemiddelaar 3) als er door de persoon die depositos of andere terugbetaalbare gelden beoogt te ontvangen meer dan 50 personen worden gesolliciteerd.

61 62

S. STEINBERG, The Crowdfunding Bible, TechSavvy Global, 2012, p. 56 Art. 1, 1e lid K.B. 9 oktober 2009

15

Het verspreiden van informatie via het internet wordt beschouwd als reclamemiddel.63 Als een crowdfundingproject zich richt naar een onbepaald aantal personen (wat meestal het geval is), dan moet dat beschouwd worden als zijnde een beroep gericht naar meer dan 50 personen. Een crowdfundingproject dat er op gericht is om de investering terug te betalen zal dus verplicht een beroep moeten doen op de personen of instellingen die vermeld worden in art. 68bis van de wet van 16 juni 2006, tenzij het gericht is aan minder dan 50 personen en er geen beroep wordt gedaan op een bemiddelaar. Anders kan degene die het project instelt een gevangenisstraf van een maand tot een jaar en een geldboete van 75 euro tot 15.000 euro oplopen.64 De meeste crowdfundingwebsites voorzien in een mogelijkheid tot terugbetaling zolang de financieringsperiode niet is afgelopen. Het begrip terugbetaalbare gelden heeft echter betrekking op iedere handeling die een terugbetalingsverplichting inhoudt, ongeacht de modaliteiten ervan.65 In het bovenstaande geval kan echter moeilijk van een terugbetalingsverplichting gesproken worden, aangezien er geen verplichting tot terugbetaling is indien het project succesvol is en de gelden worden opgenomen. In het geval dat een project niet succesvol is en de gelden worden teruggestort, is er m.i. wel sprake van een terugbetalingsverplichting. De crowdfunding website die niet valt onder de personen en instellingen als vermeld in art. 68bis van de wet van 16 juni 2006 zitten in dat geval met een probleem. Evenwel is er volgens mij een eenvoudige oplossing. Als de website de mogelijkheid biedt aan de investeerder om de gelden ofwel teruggestort te krijgen, ofwel om ze te investeren in een ander project, dan is er geen sprake meer van een terugbetalingsverplichting.

5.

Aanbevelingen

Het is duidelijk dat er een wettelijk kader nodig is voor dit fenomeen dat alsmaar meer voorkomt. De huidige regels zijn immers niet geschikt voor crowdfunding. Daarom doe ik volgende aanbevelingen. 5.1. Bescherming van de auteur

De auteur moet bij crowdfunding vooral beschermd worden tegen zichzelf. Zoals hoger vermeld, ontbreekt hij vaak de economische know-how om de kosten van een project in te schatten. Enige sturing is dus ook aangeraden.
63 64

Art. 1, 2e lid, a) K.B. 9 oktober 2009 Art. 69, 1e lid, 2bis wet van 16 juni 2006 op de openbare aanbieding van belegginsinstrumenten en de toelating van beleggingsinstrumenten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt, BS 21 juni 2006 65 HvJ 11 februari 1999, C-366/97

16

Dit kan volgens mij door de verplichting op te leggen aan de crowdfunding websites dat ze de auteur zo goed mogelijk moeten begeleiden en dat ze aansprakelijkheid oplopen indien ze dit nalaten. 5.2. Bescherming consument

Uiteraard moet ook de consument beschermd worden. Die krijgt immers niet meteen waar hij voor betaald heeft, als hij al krijgt waar hij voor betaald heeft. Ook kan hij als onervaren particulier vaak niet inschatten wat de gevolgen zijn van zijn investering. Als die ziet dat vele anderen hem zijn voorgegaan kan dat de valse indruk geven dat het een goede investering is, ook al bestaat de mogelijkheid dat hij zijn product nooit zal krijgen. De verplichting van het opstellen van een businessplan en de aansprakelijkheid van de crowdfunding website kunnen er voor zorgen dat de kleine investeerder zijn zuurverdiende spaargeld niet in de lucht ziet opgaan. Duidelijke regels omtrent de gevolgen bij een te lage of te hoge financiering kunnen daar ook een rol bij spelen. 5.3. Businessplan

Om zich ervan te vergewissen dat er geen frauduleus project voorhanden is, zou een goed uitgewerkt businessplan wonderen kunnen doen. Door de auteur van het project alle kosten duidelijk te laten omschrijven kan gepeild worden naar de waarachtigheid van het project. Op die manier kan de auteur ook bijgestuurd worden als die een verkeerde inschatting heeft gemaakt of bepaalde kosten heeft vergeten in te calculeren. Een businessplan draagt dus ook bij aan een betere bescherming van de auteur. De vrijgave van de gelden kan dan gebeuren in functie van het businessplan. Enkel als de auteur kan aantonen dat hij de reeds vrijgestelde gelden heeft gebruikt zoals omschreven in het businessplan, zal hij over de rest van de investering mogen beschikken. 5.4. Aansprakelijkheid

Een belangrijke vraag is natuurlijk wie opdraait voor een frauduleus project of een project waar de kosten hoger zijn dan verwacht. Aangezien crowdfunding websites gewoon bedrijven zijn die zo veel mogelijk winst zullen proberen te maken, valt het te verwachten dat zij in hun algemene voorwaarden zich zullen proberen te kwijten van alle aansprakelijkheid. Zo zien we in de algemene voorwaarden van SonicAngel dat zij zich kwijten van alle aansprakelijkheid met uitzondering van de schade in verband met een gedownloade werken. In geval van een individuele schadeclaim zal dat beperkt blijven dat de prijs die betaald is voor het gedownloade werk, terwijl dat in geval de totale gezamenlijke aansprakelijkheid voor alle 17

door de gebruikers gedownloade werken beperkt is tot 500 euro. Het is al snel duidelijk dat bijna niemand een dure rechtszaak zal aanspannen voor zon klein bedrag. Daarom is het volgens mij aangeraden om via een wettelijke bepaling de aansprakelijkheid volledig of ten minste gedeeltelijk bij de crowdfunding websites te leggen. Zij zijn namelijk het meest geschikt om de waarachtigheid van een project en de kosten die ermee gepaard gaan in te schatten. Bestuurders van de crowdfunding websites zijn wel al onderworpen aan de gemeenrechtelijke zorgvuldigheidsnorm van een goede professional (het bonus pater familias-criterium), waardoor de niet-naleving van die norm de bestuurders aansprakelijk stelt en recht geeft op een schadeloosstelling.66 5.5. Te hoge financiering

Wat gebeurt er indien de financiering hoger uitvalt dan verwacht? Vele auteurs maken gebruik van landmarks, dat wil zeggen dat ze meer inhoud beloven indien er een bepaald bedrag kan ingezameld worden. Die landmarks zijn echter niet verplicht dus de auteurs kunnen de extra inkomsten evengoed toevoegen aan hun persoonlijk vermogen. Het probleem hierbij is dat het op voorhand moeilijk in te schatten is of een project succesvol zal zijn of niet. Veel auteurs zijn er ook niet mee bezig als ze hun crowdfundingproject opstarten en voegen pas later (als ze dichter bij hun doel komen) die landmarks toe. Crowdfunding websites zouden er dus goed aan doen om een clausule in te lassen om de investeerders te beschermen. In de Belgische Auteurswet is er het zogenaamde succesbeding. Indien de auteur de uitgaverechten aan de uitgever heeft overgedragen op zodanige voorwaarden dat, gelet op het succes van het werk, de bedongen forfaitaire vergoeding kennelijk niet evenredig is aan de winst bij de exploitatie van dat werk, moet de uitgever, op verzoek van de auteur, de vergoeding wijzigen teneinde hem op billijke wijze te laten delen in de winst.67 Voor crowdfunding websites zou er dan dus sprake zijn van een omgekeerd succesbeding, waarbij de investeerders recht hebben op een aanvullende billijke vergoeding indien de financiering van het project onverwachtse proporties aanneemt. Deze clausule is zeker te overwegen als het gaat over projecten waar gemakkelijk nieuwe inhoud aan toegevoegd kan worden, zoals bijvoorbeeld videogames.

66

K. GEENS, Helpt good corporate governance? in P. DHOINE & B. PATTYN, Lessen voor de eenentwintigste eeuw: over grenzen en generaties heen, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2012, p. 94 67 Art. 26, 2, 2e lid Auteurswet

18

Uiteraard kan de crowdfunding website ook beslissen om de financiering stop te zetten van zodra een bepaald bedrag bereikt is. Dit systeem wordt door de meeste websites die zich concentreren op muziek gehanteerd.68 Iets waar ook inspiratie uit gehaald kan worden is Kicking it forward, een initiatief van Brian Fargo. Nadat hij bijna drie miljoen dollar verzamelde met zijn project Wasteland 2, maakte hij een plechtige belofte om 5% van zijn toekomstige winsten terug in jonge projecten op Kickstarter te investeren. Dit model houdt weliswaar geen rekening met de financiering op Kickstarter zelf, maar kan volgens mij uitgebreid worden. In ieder geval is het duidelijk dat elk project een andere benadering nodig heeft als de financiering hoger uitvalt dan verwacht. 5.6. Te lage financiering

Uiteraard is de kans dat een project zijn financieringsdoel niet haalt hoger dan dat die ver over dat doel zit. Er kunnen twee mogelijkheden onderscheiden worden. De eerste is een all-or-nothing formule.69 Enkel indien de auteur zijn vooropgestelde doel haalt, zal die de gelden in ontvangst mogen nemen. Dit brengt natuurlijk met zich mee dat auteurs sneller geneigd zullen om hun initile doel lager te leggen dan wat ze eigenlijk nodig hebben. Bij de tweede mogelijkheid mogen de auteurs hun vergaarde investeringen houden als ze het doel niet halen, zij het tegen de betaling van extra kosten 70 of niet71. De vraag kan gesteld worden of dit wel opportuun is. Het vooropgestelde financieringsbedrag gaat immers uit van alle noodzakelijke kosten die gemaakt moeten worden om het product af te krijgen. Het is dus heel onzeker dat een auteur nog een andere investering zal vinden en dat het product er daadwerkelijk zal komen. Om de consument te beschermen is het volgens mij van belang dat er aantal veiligheden worden ingebouwd. Ten eerste is een verplichting tot duidelijke vermelding van de gebruikte methode zeker nodig. Zo kan de consument inschatten wat er met zijn geld gebeurt indien het vooropgestelde bedrag niet wordt gehaald. Daarnaast lijkt het mij niet onverstandig om de verplichting om te leggen aan de crowdfunding website om de consument de keuze te geven om de investering terug te nemen indien het vooropgestelde bedrag niet bereikt is. Hoewel dit een beetje breekt met de algemene geest van crowdfunding, lijkt het me sowieso aan te raden om de consument ofwel goed op de hoogte stellen van de gevolgen van zijn investering, ofwel om die de keuze te geven de investering terug te nemen. Een andere beveiligingsmaatregel die
68

Zoals bijvoorbeeld Sellaband (https://www.sellaband.com/en/pages/how_it_works) en SonicAngel (http://www.sonicangel.com/docs/nl/index) (consultatie op 19/08/2012) 69 Voorbeelden zijn: Kickstarter, Ulele, 33Needs, Spot.us; S. STEINBERG, The Crowdfunding Bible, TechSavvy Global, 2012, p.21-23 70 Een voorbeeld is IndieGoGo; S. STEINBERG, The Crowdfunding Bible, TechSavvy Global, 2012, p.21 71 Een voorbeeld is Rockethub; S. STEINBERG, The Crowdfunding Bible, TechSavvy Global, 2012, p.22

19

kan opgelegd worden aan de crowdfunding website kan erin bestaan om de verzamelde gelden op een geblokkeerde rekening te bewaren tot de auteur heeft aangetoond dat hij de rest van het vooropgestelde bedrag ergens anders heeft gevonden. Dit kan in combinatie gedaan worden met het businessplan. Zodoende wordt het bedrag dat via crowdfunding is verzameld pas vrijgegeven als eerst de gelden die op een andere manier verzameld zijn gebruikt zijn om de kosten in dat businessplan te maken.

6.

Conclusie

Crowdfunding lijkt een perfect antwoord te zijn op de crisis die het intellectueel eigendomsrecht op dit moment doorstaat. De auteur krijgt meer creatieve armslag en feedback van een heel aantal gepassioneerde gebruikers, terwijl de investeerders aan een redelijke prijs kunnen bijdragen aan projecten die hun ze nauw aan het hart dragen. Evenwel mogen de problemen die ermee gepaard kunnen gaan niet uit het oog verloren worden en dient de consument steeds op zijn hoede te zijn, zeker als het risico bij hem ligt. Hoewel crowdfunding meer voeten in de aarde krijgt, blijft een wettelijk kader in Belgi uit. De wirwar van regels zijn echter verre van afgesteld op de specifieke kenmerken van crowdfunding. De wetgever zou er dus goed aan doen om zo snel mogelijk het fenomeen onder de loep te nemen en een adequate regeling te voorzien die creativiteit in de hand werkt zonder de consumenten nodeloos bloot te stellen aan grote risicos.

20

Bibliografie
Wetgeving Schriftelijke vraag van Peter van Rompuy aan de vice-eersteminister van Financin en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken, nr. 5-6571 http://www.senate.be/www/?MIval=/Vragen/SchriftelijkeVraag&LEG=5&NR=6571&LANG =nl (consultatie op 19/08/2012)

Rechtsleer P. BELLEFLAMME et al., Crowdfunding: tapping the right crowd, Center for Operations Research and Econometrics, Louvain-la-Neuve, 2011 K. BODARD, Aansprakelijkheid op het internet, Vanden Broele, 2011 C. DOUTRELEPONT et al., Le tlchargement doeuvres sur internet: perspectives en droits belge, franais, europen et international, Brussel, Larcier, 2012 FSMA, Reglementair kader voor crowdfunding, http://www.fsma.be/~/media/Files/fsmafiles/circ/nl/fsma_2012_15.ashx (consultatie op 19/08/2012) K. GEENS, Helpt good corporate governance? in P. DHOINE & B. PATTYN, Lessen voor de eenentwintigste eeuw: over grenzen en generaties heen, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2012 F. GOTZEN & M.-C. JANSSENS, Wegwijs in het intellectueel eigendomsrecht, Brugge, Vanden Broele, 2009 J. HOWE, Crowdsourcing: a definition, 2006 http://crowdsourcing.typepad.com/cs/2006/06/ (consultatie op 19/08/2012) M.-C. JANSSENS, D. VANHEES, Auteursrecht @ internet, Brussel, Uitgeverij UGA, 2012 T. KAPPEL, Ex ante crowdfunding and the recording industry: a model for the U.S.?, Loyola of Los Angeles Entertainment Law Review Vol. 29, 2008 S. MOSSELMANS, Onherroepelijkheid/principe in A. VERBEKE, F. BUYSSENS en H. DERYCKE, Handboek Estate Planning, Schenking, Brussel, Larcier 2009 S. NEDESKI, Crowdfunding on Kickstarter.com: Exploring the relationship, 2011, http://igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2011-0801200832/Crowdfunding%20on%20Kickstarter%20-%203116182%20%20Snezana%20Nedeski.pdf

21

M. PUELINCKX-COENE, Schenkingen onder ontbindende voorwaarde, in VERBEKE, BUYSSENS en DERYCKE, Handboek Estate Planning, Schenking, Brussel, Larcier, 2009 W. PINTENS, Familiaal vermogensrecht, Brussel, Intersentia, 2011 A. SCHWIENBACHER & B. LARRALDE, Crowdfunding of small entrepreneurial ventures, Handbook of Entrepreneurial Finance, Oxford, Oxford University Press, onuitg. J. SUROWICKI, Wisdom of the crowds, New York, Anchor Books, 2005 H. VANHEES, Auteurscontract, Antwerpen,Kluwer, 2001 E. VANHEUSDEN et al., Auteurscontracten voor educatieve en wetenschappelijke uitgaven, Brugge, Vanden Broele, 2009 A. VERBEKE en R. BARBAIX, Commentaar bij artikel 894 B.W., in Erfenissen, schenkingen en testamenten. Commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Antwerpen, Kluwer, 2011 S. WOLFSON, Look before you leap: legal pitfalls of crowdsourcing, Proceedings of the American Society for Information Science and Technology Vol 48.1, 2011

Rechtspraak Cass. 19 maart 1998, Auteurs & Media, 1998, p. 229 Antwerpen 25 oktober 2010, 2008/AR/1136, onuitg. HvJ 11 februari 1999, C-366/97 HvJ 17 april 2008, P&C/Cassina, C-456/06 HvJ 16 juli 2009, C-5/08; HvJ 22 december 2010, C-393/09

Online (consultatie op 19/08/2012) http://www.flyingchaz.com/2010/06/internationale-doorbraak-voor-tom-dice-sonicangel/ http://www.kickstarter.com http://www.nuzakelijk.nl/startups/2880994/crowdfunding-in-amerika-gaat-nieuwe-fasein.html http://www.sellaband.com/ http://www.senate.be/www/?MIval=/Vragen/SchriftelijkeVraag&LEG=5&NR=6571&LANG =nl 22

http://www.sonicangel.com/ http://spectrum.ieee.org/automaton/robotics/diy/update-eye3-drone-officially-too-good-to-betrue http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120724_00233433 http://www.violentgamerreviews.com/2012/04/when-scammers-turn-to-kickstarter_29.html

23