Araling Panlipunan Reviewer SIBILISASYONG GRIYEGO

- kauna-unahang sibilisasyong Europeo -sumibol at umunlad sa pulo ng Crete (Cretans/Minoans)

Heograpiya binubuo ng hiwa-hiwalay na pulo (archipelago) at itoy mabundok Idinulot: ang mga sinaunang Griyego ay namuhay ng independente at nabuo ang mga lungsod-estado (polis) na may sariling pamahalaan, pinuno, batas, hukbong-militar at kanya-kanyang pondo. Walang pangkalahatang pamahalaan ang Gresya Tapat lamang sa kanilang estadong - lungsod Matatagpuan sa dulo ng Tangway ng Balkan Peninsula (malapit sa Fertile Crescent at Ehipto) Napapalibutan ng 3 dagat Ionian Sea kanluran Aegan Sea silangan nagsilbing likas na sagabal Mediterranean Sea timog nakatulong upang umunlad ang kabuhayan (mangangalakal, mandaragat) mainam na daungan (kalakalan)

* 4 na estadong lungsod * Sparta Athens Thebes Corinth

mahigpit na magkalaban Nagkakaisa sa: a.) Panahon ng pananakop b.) Relihiyon (polytheism) c.) Olympic Games- honor to the Gods

*Marathon tinakbo ni Pheidippides mula Marathon hanggang Athens magdala ng mensahe (Rejoice! We conquer!) 25 milya SPARTA - estado-militar -matatagpuan sa timog na bahagi ng Peloponessus -mahalaga sa kanila ang mga helot (alipin) Mga bihag Paano napapanatili ang isang estado- militar? Pitong taong gulang, dinadala na sa kampo military upang sanayin sa palakasan at pakikidigma upang hubugin ang lakas, tapang, katatagan at katapatan sa estado. Laconic man with few words Edukasyon: pagpapaunlad ng pangangatawan o pisikal na katangian Totalitaryan kontrolado ng pamahalaan ang pamayanan ATHENS -matatagpuan sa Attica -demokratikong pamahalaan Edukasyon: pagpapaunlad sa kaisipan (kultura) *Mga Pinuno* Solon Ama ng Demokrasya Draco Pisistratus Cleisthenes

DIGMAANG PERSIA Labanan sa pagitan ng Gresya at Persya - nag- alsa ang mga Ionians laban kay Darius the Great Tinulungan ng Athens - tinawid ni Darius ang Aegan Sea LABANAN SA MARATHON - nanalo ang Athens LABANAN SA THERMOPYLAE -300 Spartan warriors (pamumuno ni Haring Leonidas) - Xerxes - Pass of Thermopylae -nanalo ang Persya LABANAN SA SALAMIS - war plan ni Themistocles Iwanan ang Athenians at lumikas sa isla ng Salamis - nanalo ang Athens *Nakilala ang Athens bilang isang mahusay na estadong lungsod dahil natalo nila ang Persya DIGMAANG PELOPONNESIAN Labanan sa pagitan ng Athens at Sparta - natamo ng Athens ang Golden Age sa pamumuno ni Pericles -nagtagal ang digmaan sa loob ng 27 taon - Corinth: matinding kaaway ng Athens sa kalakalan. Nakialam ang Spartans Athens - Delian League - Navy Sparta - Peloponnesian League - Army

* May dumapo na epidemya sa Athens at marami ang namatay kasama si Pericles - dahil dito sumuko ang Athens sa Sparta * Sinakop ng Macedonia ang Greece sa pumumuno ni Haring Philip Alexander the Great, ito ang nagging hudyat nang pagbagsak ng Gresya

SIBILISASYONG HELENISTIKO Ang Pagbagsak ng Kadakilaan ng Gresya Macedonia - pinamumunuan ni Haring Philip - pinalitan siya ni Alexander the Great sa gulang na 24 na taong gulang - pangarap niyang magtatag ng Pandaigdigang Imperyo (binubuo ng mga kolonya) madaling nasakop ang Gresya dahil sa kalagayan nito

*Mga Nasakop - Persia (Iran) Unang nasakop - Asya Minor - Ehipto - Hilagang India - Syria - Mesopotamia (Babylonia)

Aristotle- guro ni Alexander Kulturang Helenistiko- pinagsanib na kulturang kanluran (Griyego) at silangan Alexandria- centro ng kulturang Helenistiko sa Ehipto Pergamum Asya Minor Antioch Syria

Greek Mythology Zeus hari ng Diyos Hera Kababihan at magkabiyak Aphrodite kagandahan at pag-ibig Artemis- pangangaso at buwan Poseidon- karagatan Eros- pagmamahal Apollo- araw, medisina, musika Athena- karunungan Hephaestus- apoy Demeter- agrikultura Hades- underworld Ares- digmaan Dionysus- alak Hermes- mensahero,pagnanakaw SIBILISASYONG ROMANO

Roma= kabisera ng Italya Sumibol at umusbong sa Ilog Tiber

Heograpiya Ionian Sea - Timog Adriatic Sea Silangan Mediterranean Sea Kanluran Tyrrhenian Sea Hugis bota Italus Likas na Sagabal nakakatulong sa kalakalan - maliit na pamilihan sa gilid ng Ilog Tiber

Sinaunang Kasaysayan -pinaunlad ng mga Latino (Minoans) -naging magsasaka at mangingisda -Sinakop ng mga Etruscan na nagmula sa Etruria Unang sumakop sa Roma Tumagal ng 100 taon Humubog sa kulturang Romano *2 Uri ng Tao* - Patrician (Senate): maharlika, mayayaman - Plebians (Asembliya): ordinaryong tao sa Roma *tribune- representative ng mga Plebians para sa Senado

509 BC Napatalsik ang mga Etruscan Nagging republika ang Roma Walang hari

*Nagpalawak ng sinasakupan -sinakop ang buong peninsula

Carthage Kontrolado ang maunlad na kalakalan ng Mediterranean Sea Dahil ditto nagkaroon ng PUNIC WAR Magaling sa digmaang pandagat Itinatag ng mga Phoenicians Marami silang barko

PUNIC WAR Unang Digmaang Puniko (Sicilian War) -sinalakay ng Roma ang Sicily Sentro ng kalakalan -nanalo ang Roma -napilitang isuko ang Sicily sa Roma -nagbayad ng digmaang pinsala ang Carthage sa Roma

Ikalawang Digmaang Puniko (Labanan sa Zama) -pinag-agawan ang Spain -Hannibal: pinuno ng Carthage Inakyat ang bundok ng Alps kasama ng mga elepante Namalagi sa Roma sa loob ng 15 taon Nakalaban si Heneral Scipio Africanus (Roma) Nagtagumpay

Ikatlong Digmaang Puniko -nilabag ng Carthage ang kasunduan na: Hindi pwedeng magdeklara ng digmaan sa ibang bansa na walang pahintulot ng Roma -nagdeklara ang Carthage sa Numidia (Algeria) -tuluyang nawasak ang Carthage

*naging Reyna ng Dagat Mediteranya ang Roma

Carielle_Sabmariano12