Professional Documents
Culture Documents
KHOA VT L
SEMINAR IN HC
37102062
37102030
37102052
Mc lc ni dung
1
2.1.1
Vt dn : ................................................................................................................3
2.1.2
2.1.3
2.2
2.3
3.2
3.3
3.4
Mt s v d c bn:......................................................................................................7
3.4.1
3.4.2
4.2
4.2.1
4.2.2
4.3
5
C s l thuyt ............................................................................................................ 13
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
6.2
Mt s bi tp p dng: ..................................................................................................... 17
L do chn ti:
Hng ng tnh in l mt hin tng ph bin trong thin nhin. Mc d, vic gii thch nh
tnh i vi cc hin tng c lin quan th tng i d dng nhng vic gii quyt nh lng
cc bi ton c lin quan l mt cng vic v cng kh khn. Tiu biu nht chnh l bi ton vt
dn cn bng tnh in c t trong in trng ngoi. C nhiu phng php dng gii
quyt bi ton trn: phng php gii phng trnh Poisson, phng php hm Green, phng
php nh in,
cp ph thng, chng ta thng gp cc bi ton vt dn cn bng tng tc vi in tch
im v gii quyt chng bng phng php nh in. Tuy nhin, vic p dng my mc phng
php nh in rt d dn n nhng sai lm.
c th hiu r hn v phng php nh in, v phm vi ng dng v trnh nhng sai lm
mc phi, chng ti so snh cch gii bi ton tng tc gia vt dn cn bng v in tch im
theo phng php nh in v phng php gii phng trnh Poisson.
Ngoi ra, chng ti cn a ra nhng lu c lin quan n phng php nh in nhm gii
quyt mt s bi ton c th.
b) iu kin th hai: Thnh phn tip tuyn ca vector cng in trng E ti mi
im trn mt ngoi vt dn phi bng khng: Et = 0 .
in in 0 in dS = qin = 0 qin = 0
iu ny ng vi m i mt Gauss bt k bn trong vt, do , bn trong
vt dn cn bng t nh in khng c in tch.
iu ny ng ngha vi vic in tch ca vt dn cn bng t nh in
ch nm trn b mt vt dn.
c) S phn b in tch trn b mt vt dn cn bng tnh in ph
thuc vo hnh dng ca n:
y l tnh cht m l thuyt v thc nghim u chng minh c. i vi cc vt c hnh
dng bt k, in tch s phn b khng ng u. iu ny cng d hiu, bi v do in trng
lun nm vung gc vi b mt ca vt dn, nn ti cc ch nhn ng sc in trng tp
trung nhiu hn ti cc ch lm, do m in tch tp trung ti cc ch nhn nhiu hn ti cc
ch lm. Chnh s phn b in tch khng u gia cc ch l i v lm khc nhau nn s phn
b in tch trn b mt vt dn cn bng tnh in ph thuc vo hnh dng ca n.
d) in trng trn b mt vt dn cn bng tnh in:
Gi s ta xt mt mt Gauss nh hnh bn, mt Gauss ny l mt mt tr c tit din dS, bao l y
mt din tch dS rt b nm trn b mt vt dn.
in trng bn ngoi vt dn ti im l E, mt in mt ti im l . p dng nh
. Hay vit d i
0
0 divEdV = dV divE = ( 2 )
0
T (1) v (2) ta c c phng trnh Poisson: =
( 3) vi l ton t Laplace.
0
= 0 ( 4 )
3.4 Mt s v d c bn:
3.4.1 Qu cu kim loi n i t trong in trng u:
z 2 + r 2 = R2
= 0.
E. z
cch tm rt xa th in th xem nh ch do in trng u gy ra:
z 2 + r 2
Do bi ton lc ny c tnh i xng tr (vi trc l trc Oz) nn ton t Laplace c vit
1 2
thnh: =
. ( do i xng tr nn khng ph thuc vo gc , do ton t
r +
r r r z 2
1 2
Laplace lc ny khng c thnh phn 2
).
r 2
1 2
2 1 2
=0 2 +
+
= 0.
Phng trnh (4) tr thnh:
r
+
r r r z 2
r
r r z 2
E.z , do , ( r , z ) = E.z + 0 ( r , z ) vi 0
Ta bit rng
0.
( z 2 + r 2 )
( z 2 + r 2 )
Ngoi ra, ta li c:
z 2 + r 2 = R2
= 0
z 2 + r 2 = R2
= E. z + 0
z 2 + r 2 = R2
= 0 0 ( r , z ) = z 1 ( r , z ) .
0
1
( z 2 + r 2 )
Cui cng ta c dng: ( r , z ) = E.z + z. 1 ( r , z ) vi iu kin bin:
.
=
E
1 z 2 + r 2 = R2
R2
1 ( r, z ) = E 2 2 .
r +z
2 1 z 1
2 1
z 2 +
+z 2 +2 1 =0
r
r r
z
z
n
2n ( 2n 3) z R 2
=0
r2 + z2 r2 + z2
n=3 2
3
2
R 2
ngoi v vt dn ny duy nht nn in th bn ngoi phi duy nht, nh vy nghim trn chnh
l nghim ca bi ton chng ta ang kho st.
Tht ra, nu bi ton ny, ta s dng h ta cu kt hp vi php khai trin a cc v hai iu
kin bin nh trn th php tnh s n gin hn rt nhiu.
in trng ngoi tng hp bi qu cu v in trng u l:
Ez =
z
E = grad
Er =
r
r 2 2z 2 R2
ez = 1
R2 r 2 + z 2
5/ 2
3rz R 2
er = 2 2
R r + z2
5/ 2
E.ez
E.er
3z 2
Ez = R 2 E.ez
3z
Ti b mt ca qu cu th:
E = E
R
E = 3 zr E.e
r
r
2
R
T y ta cng xc nh c mt in mt trn qu cu
3z
l = 0 E = 0 E .
R
Vic xc nh mt in mt gip ta xc nh c lc do
in trng ngoi tc dng ln qu cu n i t:
dF = dqE F = qE vi q = dS = 0
Do , lc do in trng tc dng ln qu cu bng 0.
iu ny c th gii thch l do lc in tc dng ln na
m v na dng cn bng vi nhau.
z =0
= 0.
Bi ton ny khc vi bi ton trn ch, tnh i xng ca bi ton. Nu bi ton 3.4.1 l mt
bi ton i xng tr th bi ton ny, ta thy rng m i im nm trong mt mt phng song
song vi mt phng v hn kia u c tnh i xng nh nhau. Hay ni cch khc, mt ng th
ti mt im bt k l mt mt song song vi mt z = 0. in tch phn b u trn tm kim loi
v in trng bn ngoi vt dn l E = E +
c: E =
= 0 E v E = 2 E .
0
in th ti mt im M bt k lc ny l ( r , , z ) = 2 E.z
0
4 0
Vi cch biu din ny, ta c th biu din c in tch im hin din trong khng gian.
(Trong in ng lc hc, ngi ta biu din in tch im bng hm Delta Dirac xut hin v
phi phng trnh Poisson, do , y c th xem l mt cch kho lo nhm kh v phi).
z =0
= 0.
in tch im t ti M 0 nn
M 0
q
4 0
Ta d dng nhn thy rng, bi ton ny c tnh i xng tr, vi trc l trc Oz, do , in th
khng ph thuc vo gc .
2
2 1 2
+
=
0
+
+
= 0.
2
r 2 r r z 2
z
gii nghim ny, ta xem xt iu kin bin. T iu kin bin th hai, ta thy rng bao
gm do in tch q v mt phng rng v hn trn gy ra.
Ai
Ngoi ra, ta bit c phng trnh Laplace c nghim ring dng
, rt ging v i
2
r 2 + ( z ai )
in th do mt in tch im gy ra. Do , ta th xt phng trnh trn vi nghim sau:
Ai
A1
A2
.
=
=
+
2
2
2
i
r 2 + ( z ai )
r 2 + ( z a1 )
r 2 + ( z a2 )
1
r
r r r
A1 =
4 0
a = a
1
T iu kin bin th nht, ta c:
A2 = 4
+
=0
0 , trnh vi phm iu kin bin th hai th ta ch
4 0 r 2 + a 2
r 2 + a22
a 2 = a 2
2
chn c:
q
A2
A2 =
4 0
a = a
2
q
1
1
2
2
4 0 r 2 + ( z a ) 2
r + ( z + a)
F=
q2
16 0 a 2
r 2 + z 2 = R2
= 0.
in tch im t ti M 0 nn
M 0
q
4 0
Ta d dng nhn thy rng, bi ton ny c tnh i xng tr, vi trc l trc Oz, do , in th
khng ph thuc vo gc .
2
2 1 2
+
=
0
+
+
= 0.
2
r 2 r r z 2
z
gii nghim ny, ta xem xt iu kin bin. T iu kin bin th hai, ta thy rng bao
gm do in tch q v qu cu kim loi trn gy ra.
Ai
Ngoi ra, ta bit c phng trnh Laplace c nghim ring dng
, rt ging v i
2
2
r + ( z ai )
in th do mt in tch im gy ra. Do , ta th xt phng trnh trn vi nghim sau:
Ai
A1
A2
.
=
=
+
2
2
2
2
2
2
i
r + ( z ai )
r + ( z a1 )
r + ( z a2 )
1
r
r r r
A1 =
4 0
a = a
1
T iu kin bin th nht, ta c:
q
A2
+
=0
2
2
4 0 r 2 + ( z a )
r 2 + ( z a2 )
r2 + ( z a)
r 2 + ( z a2 )
q
=
4 0 A2
R 2 + a 2 2 za q
2
=
R + a22 2 za2 4 0 A2
Do v phi l mt hng s nn v tri cng l mt hng s, khng ph thuc vo z. Do , ta c:
a2 = a
2
= 0 a ( R + a ) a2 ( R + a ) = 0
a = R
R 2 + a22 2a2
2 a
trnh vi phm iu kin bin th hai th ta ch chn c:
R2 + a2
2a
q R
A2 = 4 a
2
a = R
2 a
2
2
q
1
Ra
Vy in th lc ny ca ta c dng: ( r , z ) =
2
2
2
4 0
r 2 + ( z R2 a )
r + ( z a )
q 2 Ra
4 0 ( a 2 R 2 )
5.1 C s l thuyt
Phng php nh in da trn mt kt qu nh sau:
Nu ta thay mt mt ng th no trong in trng bng mt vt dn c cng hnh dng
v cng in th vi mt ng th ang xt th in trng ngoi vt dn y s khng b thay
i.
c th hiu r c pht biu trn, chng ta kho st cc trng hp c th.
q2
16 0 a 2
q
4 0 a
q = 0 q = qR .
4 0 R
R2
.
a
Ta thy rng, mt ng th trn c cng hnh dng v in th vi qu cu kim loi ta ang cn
xt, do , theo pht biu 5.1 th ta c th thay qu cu kim loi bng mt in tch nh q
R2
cch tm O mt khong OB =
.
a
OB =
a2 R2
.
a
Lc tng tc gia q v q chnh l lc tng tc gia qu cu v in tch im q:
qq
q 2 Ra
F=
=
4 0 AB 2 4 ( a 2 R 2 )2
0
Khi , AB =
q 2 dz
q 2
.
=
2
2
a
16
16
0
0
W = A = Fds =
W =
a
a
qq
q 2 R
q 2 Rzdz
q 2 R
=
cn
.
W
=
A
=
Fds
=
=
2
2 2
4 0 AB 4 0 ( a 2 R 2 )
8 0 ( a 2 R 2 )
4 0 ( z R )
Mt s bi tp p dng: