Professional Documents
Culture Documents
S dng Linux
T Chuyn mn
S dng Linux
ii
T Chuyn mn
Trong th d trn bn ch cn nhp nhng g sau du $ dng th nht (ngha l ch nhp chui k t lp report.txt & v bm phm <Enter>). Nhng g c hin th cc dng sau chnh l hi p ca Linux i vi cu lnh va nhp vo. Khi trnh by c php ca mt lnh Linux, ti liu ny thng s dng kiu ch in nghing phn bit gia phn phi c v phn bin thin. Hy xem th d sau:
lp filename
y phn filename ca cu lnh l mt bin, ngha l n s thay i tu theo bn mun lnh lp lm vic vi ci g. Phn lp l phi c bi v l tn cu lnh. Thng tin v bin c in di dng nghing nhng phi nh rng khi nhp vo th khng nn nhp dng ch nghing. Trong vi trng hp, thng tin cu lnh li mang tnh tu chn, c hay khng c cng c, ngha l cu lnh vn chy m khng cn n thng tin y. Phn tu chn c quy c ng trong cc ngoc vung ([]). Xem th d sau:
lp filename [device1] [abc]
y, lp l tn cu lnh, khng phi tu chn hoc bin. Thng s device1 va l bin thin va l tu chn (c in ch nghing v nm trong ngoc vung). Ni r hn, bn c th nhp bt k tn thit b no vo v tr ca device1 (nhng khng nhp ngoc vung), hoc bn khng nht thit phi nhp thng s no vo c. Thng s abc l tu chn (nu bn khng thch s dng th ng nhp vo), song li khng phi l bin. Nu s dng n, bn phi nhp vo ng y nh l in trn ti liu (v, nhc li ln na, khng nn nhp ngoc vung vo). Cc t Ghi ch, Cn thn v Lu trong ti liu ny s c in bng ch nghing m d nhn thy. Cc phn b sung di hn v tch ra khi chnh trong on vn s c t trong mt khung ca s mang tiu ring. Ti liu cng dng cc ch dn tr n chng, mc, bng, danh sch tham kho trong hoc ngoi gio trnh ny. Mi tham kho cho s c dng in nghing gia dng nh sau: Xem "S dng X Window" Nhng thng tin t quan trng hn c th c in bng ch nh tit kim giy
Tm tt ni dung ti liu
Ti liu ny ngoi phn m u cn c 4 phn, mi phn li bao gm nhiu chng. Phn I: Ci t Linux Phn ny gm c 6 chng, cung cp mt ci nhn chung v h iu hnh Linux cng nh cc ch dn nhanh chng ci t c Linux. Chng 1, "Tng quan v Linux", gii thiu h iu hnh Linux v tng quan v cc yu t hp thnh h Linux. Chng 2, "Chun b ci t Linux", ngoi cch ci t tng qut cn bn thm v cc loi phn cng thch hp, cng vi nhng vn tim tng v gii php. Chng 3, "Ci t RedHat Linux", hng dn cch ci t bn pht hnh RedHat. Chng 4, "Ci t Caldera OpenLinux", hng dn cch ci t bn pht hnh Caldera.
S dng Linux iii
T Chuyn mn
Chng 5, "Bt u s dng Linux", gii thiu s dng mt s ng dng c bn trn h Linux sau khi ci t xong. Chng 6, "Nng cp v ci t phn mm vi RPM", cung cp thng tin cn thit ci t nhng phn mm mi bng cch s dng RedHat Package Management (RPM). Ngoi ra chng 6 cn gip tm hiu vic ci t phn mm t Internet v cp nht cc chng trnh hin c. Phn II: Qun tr h thng Phn ny gm c 7 chng, cung cp cc thng tin dng thit lp cu hnh v qun l mt h Linux tiu biu. Chng 7, "Qun tr h thng Linux", cung cp kin thc ngn gn v cc tin trnh cn thit cu hnh v duy tr mt h iu hnh Linux. Chng 8, "Trnh son tho vn bn vi", gip bn bit s dng cng c son tho vn bn ph bin nht trong cc h Linux/UNIX. Chng 9. "Khi ng v ng tt", gii thiu nhng g din ra khi khi ng hoc ng tt h iu hnh Linux, sau s gii thch ti sao khng th tt my bng cch ngt ngun in. Chng ny cng m t nhng tp m Linux s s dng khi ng my. Chng 10, "Qun l trng khon", cho bit cch thm vo, g b v qun l trng khon ca ngi s dng trn h thng Linux. Chng 11, "Sao lu d liu", gii thch s cn thit phi sao lu d liu v cch thc ct gi mt h thng chy Linux. Chng 12, "An ninh h thng", cung cp mt ci nhn tng th v an ninh d liu trn h Linux, sau gii thch nhng thao tc cn thit nhm duy tr h thng an ton mt cch hp l. Chng 13, "Thit lp cu hnh li Linux", minh ho cch thc thit lp cu hnh ca mt li (kernel) Linux trn phn cng, p dng cho bt k bn pht hnh no. Phn III: H thng tp v th mc Phn III gm c 4 chng, gip bn tn dng khai thc cc li im ca Linux. Tt c kin thc c c t bn chng sau y cng s d dng p dng cho cc h iu hnh thuc h UNIX: Chng 14, "Qun l h thng tp", cho bit cch to ra cc tp, thao tc v s dng h thng tp trn Linux. Chng 15, "S dng Samba", trnh by cch cu hnh cho Linux s dng c Samba vi nhng h thng tp khc. Chng 16, "H thng tp Linux", gii thch v cc quyn hn ca tp i vi ngi s dng h thng Linux v cc loi tp. Chng 17, "Qun l tp v th mc", gii thiu chi tit v t chc v c cu ca h thng tp trn Linux, quy c cch t tn tp, cng vi cc th bc ca th mc. Phn IV: Lm vic vi Linux Phn IV gm c 4 chng, b sung k nng thao tc trn cc cng c dng lnh v nhng tin ch khc.
S dng Linux iv
T Chuyn mn
Chng 18, "Cc shell ca Linux", gii thiu v shell script v cc dng shell thng thy nhng phin bn khc nhau ca Linux. Chng 19, "Qun l a tin trnh", khm ph cc kh nng ca Linux khi chy cng lc nhiu tin trnh khc nhau. Ta s hc cch khi ng a tin trnh, cch qun l, kim sot v ngng tin trnh. Chng 20, "In n", lc gii qu trnh in, t cc hiu bit c bn v in n cho n vic ra lnh in, kim tra hin trng my in ngng tin trnh in, v gii quyt nhng vn ph qut lin quan n in n. Chng 21, "S dng X Window", cung cp thng tin cn thit chy X Window trn Linux.
S dng Linux
T Chuyn mn
1.1 Linux l g?
Linux xut hin nh mt sn phm ngun m min ph v n nay c th snh vai vi cc h iu hnh thng phm nh MS Windows, Sun Solaris v.v. Linux ra i t mt d n hi u nhng nm 1990 c mc ch to ra mt h iu hnh kiu UNIX ci t trn my tnh c nhn chy vi b vi x l Intel, tng hp h my tnh IBM-PC (cn gi tt l PC). T lu, UNIX ni ting l mt h iu hnh mnh, tin cy v linh hot, nhng v kh t nn ch yu ch dng cho cc trm tnh ton hoc my ch cao cp. Ngy nay Linux c th ci t trn nhiu h my tnh khc nhau, khng ch ring cho h PC. Qua Internet, Linux c hng nghn nh lp trnh khp trn th gii tham gia thit k, xy dng v pht trin, vi mc tiu khng l thuc vo bt k thng phm no v cho mi ngi u c th s dng thoi mi. Khi thu, Linux xut pht t tng ca Linus Torvalds, khi chng sinh vin i hc Helsinki Phn Lan mun thay th Minix, mt h iu hnh nh kiu UNIX. V c bn, Linux bt chc UNIX cho nn cng c nhiu u im ca UNIX. Tnh a nhim thc s ca Linux cho php chy nhiu chng trnh cng lc. Vi Linux, bn c th ng thi thc hin mt s thao tc, th d chuyn tp, in n, sao tp, nghe nhc, chi game v.v. Linux l h iu hnh a ngi dng, ngha l nhiu ngi c th ng nhp v cng lc s dng mt h thng. u im ny c v khng pht huy my trn my PC nh, song trong cng ty hoc trng hc th n gip cho vic dng chung ti nguyn, t gim thiu chi ph u t vo my mc. Ngay c khi nh, bn cng c th ng nhp vo Linux vi nhiu trng khon (account) khc nhau qua cc terminal o v t chc dch v trn mng ring cho mnh bng cch s dng Linux vi nhiu modem (xem chng 10).
S dng Linux 6
T Chuyn mn
C th k tn cc h iu hnh min ph khc nh FreeBSD, OpenBSD, NetBSD v.v. Cng phi k n nh hng ln cng ty Sun (ch nhn ca ngn ng Java) v Sun mun cung cp h iu hnh Solaris dng min ph trn my PC. Phin bn Solaris chy trn chip Intel s tr nn mt i th ng gm ca Linux vi m ngun m v nh danh ting l h iu hnh rt n nh v tng thch vi h Solaris chy trn chip Sun SPARC. Bn thn vic c lp vi nhng cng ty ln cng tim tng mt im yu ca Linux. Khi cha c mt mng li ring cung cp dch v bo tr th tt nhin ngi ta s ngi s dng Linux. Tuy th, vi s pht trin ca Internet, cc t chc h tr ngi dng Linux to nn cc Website v forum tho g cho bn nhiu vn kh khn. Hn na Linux c th khng chy tt vi mt s phn cng t ph bin, thm ch vic hng hc hoc xo mt d liu i khi cng xy ra, bi v Linux lun thay i v kh c th nghim y trc khi a ln Internet. Linux khng phi l chi sn c, n c thit k nhm mang n cho ngi s dng cm gic cng tham gia vo mt d n mi. Tuy nhin thc t cho thy Linux chy tng i n nh v cho bn mt c may khng tn km hc v s dng UNIX, mt h h iu hnh chuyn nghip hin nay ang c rt nhiu ngi dng trn cc my ch v trm tnh ton cao cp.
T Chuyn mn
Microsoft Windows, cng nh h ang t nghin cu b vi x l Hng Tm thay th cho h chip Intel. Ti Vit Nam, vic nghin cu xy dng mt h iu hnh t kernel Linux thu c mt s thnh cng nht nh. Chc bn cng bit n Vietkey Linux v CMC RedHat Linux (phin bn ting Vit ca RedHat Linux 6.2). Gn y, cc cng ty ni ting nh IBM, Sun, Intel, Oracle cng bt u nghin cu Linux v xy dng cc phn mm ng dng cho n.
1.4 Li th ca Linux
Ti sao c th chn Linux thay v chn mt trong nhng h iu hnh khc chy trn PC nh DOS, Windows 95/98, Windows NT, hoc Windows 2000 ? Linux cung cp cho bn mt mi trng hc lp trnh m hin nay cha c h no snh c. Vi Linux, bn c y c m ngun, trong khi cc sn phm mang tnh thng mi thng khng bao gi tit l m ngun. Cui cng, Linux mang n cho bn c hi sng li bu khng kh ca cuc cch mng vi tnh trc kia. Cho n gia thp nin 1970, my tnh in t cn l sn chi ring ca cc t chc ln, chng hn nh chnh quyn, tp on doanh nghip v trng i hc. Ngi dn thng khng th s dng nhng thnh tu k diu ca cng ngh thng tin. Song vi s xut hin ca b vi x l u tin (1971) ri my tnh c nhn (1975), mi vic thay i. Thot tin, l t dng v ca cc tay hacker say m vi tnh. H thm ch c th t lm ra nhng my tnh c nhn v h iu hnh n gin, nhng cc h ny cha lm g c nhiu gc hiu nng. Vi kinh nghim tch lu dn theo nm thng, mt s hacker tr thnh nh doanh nghip, ri cng vi kh nng tch hp ngy cng cao ca cc vi mch, PC tr thnh ph bin (rt tic hin nay x hi thng ngh xu v ch "hacker", xin mi bn xem thm mc "Ai pht trin Linux?" cui chng ny phn bit r hn hacker v cracker l nhng ai).
S dng Linux 8
T Chuyn mn
Ngy nay Linux ang lm mt cuc cch mng lnh vc phn mm h thng. Linux l l c tp hp nhng con ngi khng mun b kim st bi cc hng khng l nhn danh kinh t th trng lm x cng c sng to v ci tin. Vi Linux bn s khai thc c nhiu th mnh ca UNIX. Trong s nhng h iu hnh thng dng hin nay, Linux l h iu hnh min ph c nhiu ngi s dng rng ri nht. Bn thn Linux h tr sn sng b giao thc mng TCP/IP, gip bn d dng kt ni Internet v gi th in t. Linux thng i km XFree86 l mt giao din ho cho ngi s dng (GUI) v cng c pht hnh min ph. XFree86 cung cp cho bn cc chc nng ph bin mt s thng phm khc, chng hn nh Windows. Tnh kh chuyn ca mt h iu hnh gip bn chuyn n t mt nn ny sang nn khc m vn hot ng tt. Th d UNIX l mt h c tnh kh chuyn cao. Ban u UNIX ch hot ng trn mt nn duy nht, l my tnh mini DEC PDP-7. Hin nay UNIX v Linux c kh nng chy trn bt k nn no, t my xch tay cho n my tnh ln. Nh tnh kh chuyn, cc my tnh chy UNIX v Linux trn nhiu nn khc nhau c th lin lc vi nhau mt cch chnh xc v hu hiu. Nhng h ny c th hot ng m khng cn phi b sung thm bt k giao din lin lc t tin no, m thng thng bn phi mua thm sau khi mua nhng h iu hnh khc. Linux c hng ngn ng dng, t cc chng trnh bng tnh in t, qun tr c s d liu, x l vn bn n cc chng trnh pht trin phn mm cho nhiu ngn ng, cha k nhiu phn mm vin thng trn gi. Ngoi ra Linux cng c hng lot tr chi gii tr trn nn k t hoc ho. Phn ln nhng chng trnh tin ch v ng dng c sn cho Linux li khng mt tin mua. Cc bn ch phi tr chi ph cho vic ti chng t Internet xung hoc tr cc ph bu in. n vi Linux, gii lp trnh s c mt lot cc cng c pht trin chng trnh, bao gm cc b bin dch cho nhiu ngn ng lp trnh hng u hin nay, chng hn nh C, C++. Bn cng c th dng ngn ng Pascal thng qua trnh bin dch FreePascal. Nu bn khng thch s dng nhng ngn ng va k, Linux c sn cc cng c nh Flex v Bison bn xy dng ngn ng ring cho mnh. Hai khi nim hin nay c cp rt nhiu l h thng m (open system) v tnh lin tc (interoperability) u gn vi kh nng ca nhng h iu hnh c th lin lc vi nhau. Phn ln cc h m i hi phi tho mn tng thch tiu chun IEEE POSIX (giao din h iu hnh kh chuyn). Linux p ng nhng tiu chun y v c lu hnh vi m ngun m.
T Chuyn mn
thng y b hng hc. a s cc hacker khng xm nhp h thng v tin bc hoc c , mc d sau ny c nhng ngi vt qua gii hn y v b tp th cc hacker gi l cracker (tin tc) hay hacker m en. Gii hacker cm thy b xc phm khi mi ngi xem h nh l ph hoi v gi chung l tin tc. Thc ra, nhng hacker chn chnh, cn gi l hacker m trng, rt c cng trong vic pht hin k h ca cc phn mm, gip mi ngi v ch nhn ca nhng phn mm y cnh gic trc s tn cng ca gii tin tc. Cng nh cng cuc bo v ny m Linux v cc ng dng Linux (ni rng hn l cc phn mm ngun m) cng ngy cng an ton hn Ngoi i, phn ln nhng ngi s dng UNIX ch c cp cho mt s trng khon vi quyn hn thu hp, do mt ngi bnh thng khng th th nghim y cc cu lnh UNIX. Vi Linux bn c mt phin bn hot ng tng t UNIX nhng cho php qun tr, s dng, vo ra thoi mi khng gii hn, mt iu him gp trong cuc sng. Linux cho bn bit th no l lm hacker, song chng ti hy vng t bn s khng tr thnh cracker.
T Chuyn mn
cng cng cn phi cn ch cho c Linux v nhng h iu hnh khc, bn phi quyt nh ci no gi li v ci no b i. Bn c nhiu la chn phn vng li cng. Chng hn bn c th dnh ch ring cho DOS v Linux, hoc bn chy mt chng trnh phn vng cng m khng phi xo cc tp c sn. Tuy nhin ri ro mt d kin khi ci t vn cn . Khi phn vng li cng, bn s kim st vng a dnh ring cho Linux hu hiu hn, v Linux cng chy tt hn. Dung lng a cng dnh cho Linux s tu vo vic bn mun ci bao nhiu ng dng v l phin bn Linux no. Bn cn c t nht 300 MB trng trn a cng nu mun ci RedHat 7.2, cha k n tt c cc chng trnh v d liu m bn mun gi li t h iu hnh trc . Nu cng ca bn cn nhiu hn th cng tt. Bn cn phi hc cch qun l h thng Linux tr thnh qun tr vin h thng (system administrator hoc sys admin). Cng vic ca qun tr vin h thng bao gm: thm bt trng khon cho nhng ngi s dng, u n sao lu d liu, ci t thm phn mm mi, thit lp cu hnh h thng, v gii quyt cc hng hc. Linux cng ngy cng ph bin v th ngun ti liu hin nay rt phong ph. Phn ln cc bn pht hnh Linux u km theo hng ngn trang ti liu. C th d dng tm thy nhng thng tin tng t ti th mc /DOCS trn cc CD cha Linux.
T Chuyn mn
mng, cng vi cc ng dng mng ch yu. OpenLinux tch hp mt X server thng mi ca MetroLink v mt phin bn trnh duyt ng k y ca Netscape Navigator. Hin nay, Caldera tch ring OpenLinux thnh 2 sn phm khc nhau: mt dng cho my tnh c nhn v mt dng cho my ch. Caldera cng pht hnh bn Corel WordPerfect cho Linux, cng vi mt b ng dng vn phng hng Internet. Ngoi ra Caldera cn pht trin phn mm tng thch cng ngh WABI ca SunSoft, cho php ngi dng cui chy cc ng dng Windows trn nn Linux.
T Chuyn mn
(single-user), tuy nhin chi ph ln n 19 USD, kh cnh tranh c vi Linux a ngi dng. Hn na SCO khng cng b m ngun h iu hnh ca mnh. T cui thp nin 1970, Microsoft cng tng pht trin phin bn UNIX ca mnh, gi l XENIX. n nm1981, trong thi k cao im ca cuc cch mng vi tnh, my tnh c nhn IBM-PC ra i vi h iu hnh n nhim mt ngi dng DOS. Kh nng x l ca PC tng dn v bt u snh ngang cc my tnh mini vo cui thp nin 1980, khi s ra i ca b vi x l Intel 386 cho php XENIX c th chy trn PC. Microsoft v AT&T ng nhp XENIX v UNIX vo thnh mt phin bn duy nht gi l System V/386 Release 3.2, c kh nng hot ng hu nh trn mi cu hnh phn cng ca PC 386. Sun Microsystems c ng gp ln lao vo vic m rng th trng UNIX khi sn xut ra cc my ch v my trm chy vi h iu hnh SunOS trn nn UNIX BSD. Cui cng BSD v SVR4 cng hi t v tng thch vi nhau. IBM bc vo th gii ca UNIX bng sn phm mang tn h iu hnh AIX (Advanced Interative Executive). Cc cng ty HP v Apple cng pht trin phin bn UNIX ca mnh, gi l HP-UX v A/UX. Mc d AIX, HP-UX v A/UX khng ni ting bng vi phin bn UNIX khc, song chng chy rt tt v c mt th phn ng k. Cc cng ty ni trn u gi bn quyn phin bn UNIX ca mnh, trong khi DOS v MS Windows thuc v Microsoft. Vy ai l ch s hu ca Linux?
T Chuyn mn
S dng Linux
14