Friedrich Nietzsche (1844-1900)

De filosoof met de hamer. Hij probeert niet, zoals andere filosofen, een systeem
op te bouwen, maar het juist kapot te maken. Zijn werk is erg lastig te lezen als
filosofenfilosofie. Hij valt het begrip systemen aan omdat hij ze beperkend vindt.
Hij probeert door middel van ‘gevaarlijk denken’onze geesten aan het werk te
zetten. Gevaarlijk denken is zó hard denken dat de manier van denken niet meer
klopt. Door steeds weer tegen systemen in te gaan, probeert hij de dogmatiek te
vernietigen.

Zijn werk is vaak geclassificeerd als literatuur, omdat de ideeen buiten hun
context heel vreemd zijn. Hij was vrouwonvriendelijk, en verder tegen massa’s,
controle, samenhang en systemen. Hij zou een man als Hitler juist intens gehaat
hebben.

Filsofie is doorgaans zoeken naar de waarheid. Maar Nietzsche zegt: waarom niet
zoeken naar onwaarheid? Iemand anders stelt wat waar is. Als je alleen daarnaar
zou zoeken, zou je alleen maar een slaaf zijn. Nietzsche zegt dat we anderen voor
ons laten denken. We kleden ons aan en vloeken niet. Dit is volgens hem
kadavergedrag. Iets is pas goed als je zelf nadenkt en zelf doet. Tweedelingen zijn
lege dingen.

Nietzsche is een schakelpunt. Na hem is denken geen systeem meer.

De ubermensch van Nietzsche laat zich door zijn eigen macht leiden, heeft
controle over zichzelf en de wil tot macht. Hij gaat het goed en kwaad, wat
immers bepaald wordt door authoriteiten, voorbij.
Goed en kwaad kunnen geen waarheid zijn, juist omdat ze worden opgelegd door
authoriteiten. Hij kondigt zijn ubermensch een beetje Bijbels aan, door te laten
zien dat er iemand komt die nog veel harder tegen heilige huisjes gaat schoppen
dan hij.

Als je een plus en een min omdraait, heb je nog steeds een plus en een min.
Nietzsche wil daaraan voorbij.

Medelijden hebben met een ander is een hoeksteen van de westerse

maatschappij. Nietzsche zegt echter dat met een ander meelijden ook lijden is,
en aangezien lijden niet fijn is, zou je het niet vrijwillig moeten doen. Leven
gebaseerd op medelijden houdt de maatschappij achter. Alles zou juist gebaseerd
moeten zijn op kracht, dan blijven maar een paar mensen achter.

Hij maakte de volgende vergelijking:

steekhoudend betoog→rationeel→erkenning van waarheid→systeem→farce

Nietzsche schreef voor zichzelf en om ruzie te zoeken. Hij zocht in het echte
leven naar een rolmodel die de ubermensch en zijn gedachtegoed kon benaderen
om zo zijn opvattingen te staven, maar dit is nooit gelukt. Hij schreef vooral
tégen mensen waar hij het eerst mee eens was. Zijn latere werken schreef hij
vooral voor zichzelf.

Hij probeerde de mensen van het idee waarheid/onwaarheid af te brengen.

Volgens hem is dat allemaal een idee van normativiteit: stel je voor dat onze
norm onwaarheid was!

De wil tot macht is constituerend voor de ubermensch.

Nietzsche is geboren in een domineesgeslacht, en kende de Bijbel uit zijn hoofd.

Al zijn werken zijn een afzetting hiertegen. Hij wilde zich afzetten tegen het
burgerdom. Zijn eerste werk was zijn proefschrift ‘Geboorte van Tragedie’. Dit
ging over het openkrijgen van onze diepste driften in ons ethische gedrag.

In 1889 stortte hij mentaal in. Toen een man op een pleintje in Turijn een paard
zweepte, liep Nietzsche naar het paard toe om hem te knuffelen (<3 go
Nietzsche!) en ging hij niet meer weg. Hij werd van het paard losgetrokken en
naar een psychiater gebracht, waar ze erachter kwamen wie hij was. Daarna is hij
tot zijn dood verpleegd. Hij had blijkbaar zo veel aan denken gemorreld, en
nagedacht over denken, dat hij het zelf niet meer kon.

Zijn manuscripten waren in handen van zijn moeder en zijn zus. Zijn zus brengt
zijn werk uit. Het enige probleem hiermee is dat zij protonazistisch was, en knipte
en plakte tot zíj het een coherent geheel vond, dit werd ‘Der Wille zur Macht’. Pas
ná de Tweede Wereldoorlog is Nietzsche herontdekt als filosoof.

Herenmoraal: goed en slecht gebruikt, naar ‘nobel’ en ‘verachtelijk’ (?! wtf

bedoel ik hiermee)
Slavenmoraal: Dit is een nuttigheidsmoraal. Wat slecht is, is niet nuttig. Dit ziet
hij als dominant in de westerse filosofie. Hij haalt utilisten als Mill onderuit.
Hij vraagt zich af wat recht doet aan zichzelf. Dit is je niet laten leiden door de
zwakte van anderen. Dat is het grootste struikelblok van het Christendom.
Hij stelt dat de morele filosofen zeggen dat alleen de middelmatige mens
overleeft. Nietzsche zegt: fuck die shit! De westerse maatschappij gaat ten onder
aan decadentie, het enige wat overblijft is de middelmaat. De moraal zegt: wordt
middelmatig en overleef! Het schijnt de norm van de maatschappij te zijn: neem
een hondje, een kindje, een auto… Nietzsche is tegen middelmatigheid.

De ideale mens loopt op eigen kracht voor de groep uit zonder plan (want dat is
rationeel en dus een systeem en een farce). Het kan zijn ondergang zijn, maar
dan heeft ‘ie wel geleefd.

-filosofen zijn dogmatisch

-een pleidooi voor vrij, standpuntloos denken
-religie is het ultieme dogma
-kuddes zijn het grote gevaar voor de mens
-de wetenschap is saai en betekenisloos
-de kracht in het volk is belangrijker dan moraliteit
-vooroordelen regeren ons leven
-Joden zijn sterk, Engelsen te nuttig
-adeldom is eenzaamheid en lijden=ubermenschig. Maar het is wel je eigen pijn
en eenzaamheid.

Hij heeft geen recept voor hoe je te gedragen. Het is een anti-filosofie.

Mensen zoeken geluk. Maar wat is geluk?

‘Kijk naar de kudde. Die denkt niet na. Iedere dag leven ze bij het ogenblik. “Hier
is gras! Eet het gras!” En ze zijn heel gelukkig. Terwijl mensen zo veel moeten.
“Crap, die koe is blijer.” Nietzsche zegt: vraag de koe waarom hij zo blij is!
“Omdat ik niet weet wat gisteren was en wat morgen moet zijn, dat ben ik
meteen vergeten.”

Als de maatschappij een gespannen boog is, heeft deze dan ook een pijl? En als
we die hebben, weten we misschien ook wel waar we hem heen moeten/willen
schieten.

Zarathustra heeft echt bestaan. Het boek is fictief. Hij leefde in het
voorchristelijke Midden-Oosten, en was de eerste monotheist.

Nietzsche’s werk bouwt geen systemen, maar laat zien hoe we dat zelf aan het
doen zijn.

Hij heeft tegenstellingen:

dionisisch (1) vs apollinisch (2)

herenmoraal (3) vs slavenmoraal
macht vs medelijden
handelen vs denken

(1) dionisisch
Dit gaat over je driften. Als je zo bent als je driften willen, waarom onderdruk je
dat dan?! Je probeert rationeel te doen terwijl mensen dat niet zijn.
(2) apollinisch
Dit gaat juist over denken, enen- en nullendenken.
(3) de herenmoraal
Ervoor gaan terwijl je weet dat het pijnlijk en eenzaam gaat worden.

Alle eersten zijn hoe de maatschappij zou moeten zijn volgens Nietzsche, en de
tweeden zijn hoe de maatschappij nu is volgens Nietzsche.

We zouden het denken opzij moeten zetten, en handelen vanuit handelen.

De kern van Nietzsche:

Leven doe je buiten, as opposed to de mens als denkend wezen.
De wil; of die nu vrij is of niet. De menselijke wil wordt beperkt door een systeem
van polariteitsdenken. Dit kun je doorbreken met gevaarlijk denken.
Macht
Gevaar
Lijden
Eeuwig worden: een wereldbeeld waarbij alles terug lijkt te keren. Het is
tegenstrijdig, en een rationeel model voor hoe de wereld werkt.

Stijlkenmerken:
metafoorgebruik
bijbelse constructies en parafrasen
eerstepersoonsperspectief
hypothetische redeneringen
propageerd nieuw geloof