VELEUILITE LAVOSLAV RUIKA U VUKOVARU STUDIJ FIZIOTERAPIJE

SPECIFINOSTI FIZIOTERPIJSKOG PREGLEDA I TRETMANA KOD OSOBA S RESTRIKTIVNIM BOLESTIMA PLUA ATELEKTAZE

STUDENTI: Zlatko Lovakovi Domagoj Manduri Matej Jeli

Vukovar,28.04.2011. 1.SADRAJ
2.SAETAK...3 3.UVOD..4 4.RAZRADA RADA..5 4.1.Atelektaze..5 4.2.Znakovi i simptomi...5 4.3.Dijagnostika..6 4.4.Lijeenje6 4.5.Kliniki pregled6 4.6.Fizioterapijska procjena7 4.7.Fizikalna terapija...7 5.ZAKLJUAK11 6.LITERATURA..12

2.SAETAK
Atelektaza oznaava bezrani dio veeg ili manjeg dijela plua. Popratna je pojava u tijeku niza plunih bolesti. Najei uzrok atelektaze je opstrukcija dinog puta, kompresija plunog parenhima, nedostatak ili disfunkcija surfaktanta. Lijeenje ovisi o uzroku. Najee se provodi respiratorna fizioterapija, inhalacije bronhodilatatora, sekretolitika, razliite tehnike povienog ekspiracijskog tlaka, fleksibilna bronhoskopija, te kirurko lijeenje.

3.UVOD
Atelektaza je bezrano stanje veeg ili manjeg dijela plua, to ukljuuje i gubitak plunog volumena,odnosno smanjenje povrine za izmjenu plinova. Atelektaza moe biti akutna ili kronina. Kronina atelektaza predstavlja skvreno i bezrano stanje dijela plua, trajno iskljuenog iz plune funkcije. U ranoj djejoj dobi poremeaji ventilacije,odnosno sklonost atelektazi, mnogo je ea, jer zbog veliine samih dinih putova lake dolazi do djelomine ili potpune opstrukcije bronha. U male djece mali dini putovi skloniji su kolapsu, prsni ko je mekan, zbog nedovoljno razvijenog hrskavinog i kotanog dijela. Interalveolarne i bronhoalveolarne komunikacije koje omoguavaju prolaz zraka iz jednog dijela plua u drugi nedostatno su razvijene. Atelektaza je posljedica nedostatka ili disfunkcije surfaktanta (hijalinomembranska bolest ili akutni respiratorni distresni sindrom ARDS). Surfaktant je odgovoran za odravanje alveolarne napetosti pri promjeni plunog volumena, sprjeava kolaps alveola pri niskim plunim volumenima i olakava kolaps pri velikim plunim volumenima. Atelektaza dovodi do alveolarne hipoksije, uz posljedinu plunu vazokonstrikciju, cime se sprjeava vei ventilacijsko perfuzijski poremeaj i ograniava arterijska hipoksija, a nastale promjene ovise o veliini atelektaze. Lijeenje atelektaze ovisi o uzroku, trajanju i teini promjena. Ono ukljuuje respiratornu fizioterapiju, posturalnu drenau, primjenu bronhodilatatora, sekretolitika, inhalacije rekombinantne humane deoksiribonukleaze, antimikrobnu terapiju, primjenu surfaktanta, razliitih tehnika pozitivnog ekspiracijskog tlaka, te bronhoskopsko lijeenje.

4.RAZRADA RADA
4.1.Atelektaze Atelektaza plua sama po sebi nije bolest. Ona je popratna pojava u tijeku brojnih plunih bolesti. Tri su mogua zbivanja u razvoju atelektaze: 1. Opstrukcija zranog puta, 2. ekstratorakalna ili intratorakalna kompresija plunog parenhima, bolesti stjenke prsnog koa, 3. porast povrinske napetosti u alveolama i bronhiolama zbog nedostatka ili disfunkcije surfaktanta. Atelektaze se obino dijele u dvije velike skupine: opstruktivne i neopstruktivne. Opstruktivna atelektaza nastaje zbog opstrukcije zranog puta s posljedinom resorpcijom plina iz alveola i bronhiola, ispod mjesta opstrukcije. Vanjski initelji opstrukcije zranog puta su: strano tijelo, ponavljajue aspiracije, histoplazmoza. Unutarnji initelji opstrukcije su: polip, papilom, adenom, granulom, sluzni ep kod cistine fibroze, astma, bronhopulmonalna displazija, bronhiektazije, pneumonije, sindrom nepokretnih cilija. Kompresija plunog parenhima: a) izvanjska kompresija bronha: tumor, metastaze, limfni vorovi, kardiomegalija, vaskularni prsten, lobarni emfizem, b) intratorakalna kompresija: hilotoraks, hematotoraks, pneumotoraks, c) defekti prsnog koa i neuromuskularne bolesti, anomalije oita, spinalna miina atrofija, Werding-Hoffmannova bolest, miina distrofija, Guillain Barre sindrom. Nedostatak ili disfunkcija surfaktanta: hijalinomembranska bolest, pneumonija, pluni edem, akutni respiratorni distres sindrom (ARDS), utapanje. Prema procesu koji dovodi do razvoja atelektaze iste bi se mogle razvrstati na sljedei nain: a) resorptivna atelektaza nastaje resorpcijom zraka iz alveola ispod mjesta opstrukcije zranog puta, b) adhezivna atelektaza zbog povienja povrinske napetosti alveola uzrokovane nedostatkom ili disfunkcijom surfaktanta, c) pasivna atelektaza zbog disfunkcije oita ili hipoventilacije d) kompresivna atelektaza zbog smanjenja volumena prsnog koa uzrokovanim intratorakalnim procesom ili trbunom distenzijom, e) cikatrizirajuce atelektaze, kod plune fibroze i slinih bolesti. 4.2.Znakovi i simptomi Znaci i simptomi atelektaze plua su nespecifini, a kako ce se kliniki oitovati ovisi o zahvaenosti plua atelektazom. Segmentalne ili subsegmentalne atelektaze Najee su asimptomatske, lobarne ili bilobarne, odnosno atelektaza cijelog jednog plunog krila moe se oitovati tekom klinikom slikom. Nespecifini znakovi su: vruica, kaalj, tahipneja, sipnja (wheezing), hroptanje, bol u prsitu. Opsene atelektaze praene su cijanozom, uz patoloki nalaz respiracijskih plinova u krvi i
5

poremeenu acidobaznu ravnoteu. Poveane vrijednosti upalnih biljega ukazuju na infekciju. Kod veih atelektaza perkusijski se nalazi muklina nad tim podrujem plua, auskultacijski oslabljeno ili neujno disanje, bronhalno disanje, a mogu se uti i krepitacije, ako je dolo do infekcije. Bronhiolitis, bronhitis, pneumonija, tuberkuloza, tumori, astma, cistina fibroza, virusne pneumonije, mikoplazma pneumonija, aspiracija, bolesti su u kojima se cesto razvija atelektaza. Kronina atelektaza koja zahvaa desni srednji pluni reanj ili lingulu, poznata kao "sindrom srednjeg renja", esto je vezana uz astmu. 4.3.Dijagnostika Dijagnostika atelektaze temelji se na RTG snimci plua (posteroanteriorna i profilna snimka), raunalnoj tomografiji toraksa (CT), magnetskoj rezonanci (MR), koja je korisna u razlikovanju opstruktivne i neopstruktivne atelektaze. Radioloke razlike izmeu atelektaze i konsolidacije plua temelje se na smanjenju plunog volumena, razvoju kompenzatornog emfizema, pomaku sredoprsja, unilateralnoj elevaciji oita, to nalazimo kod atelektaze, dok su ovi elementi odsutni kod konsolidacije. 4.4.Lijeenje Lijeenje atelektaze ovisi o uzroku, teini i duljini trajanja atelektaze. Kod atelektaze uzrokovane sluznim epovima primjenjuje se respiratorna fizioterapija, posturalna drenaa, lupkanje i vibracije prsnog koa, razliite tehnike povienog ekspiracijskog tlaka, inhalacija fizioloke otopine, bronhodilatatora, sekretolitika (Nacetilcistein, rekombinantna humana deoksiribonukleaza rhDNase), a po potrebi antimikrobni lijekovi, antituberkulotici. Fleksibilna (savitljiva) bronhoskopija korisna je u dijagnostici i lijeenju atelektaze plua, a posebice se to odnosi na akutnu atelektazu uzrokovanu sluznim epovima. U djejoj dobi jedan od eih uzroka atelektaze je akutno ili kronino strano tijelo, granulacijsko tkivo (tuberkulozni granulom) i tumor. U ovim sluajevima rigidna (kruta) bronhoskopija u djejoj dobi ima u terapijskom pogledu potpunu prednost u odnosu na fleksibilnu bronhoskopiju. Kronina atelektaza najee zahvaa desni srednji pluni reanj ili lingulu, to je pogodno mjesto za razvoj recidivirajucih infekcija, kronine upale i bronhiektazija, zbog ega je indicirano kirurko lijeenje lobektomija. 4.5.Kliniki pregled E. P. ensko, u dobi od osam godina, zaprimljena je na lijeenje zbog atelektaze desnog srednjeg plunog renja. U dobi od est godina lijeena je ambulantno kao desnostrana upala plua (nije raen RTG plua). Od tada se povremeno javlja kaalj, supfebrilitet, te bolovi s desne strane prsnog koa. U dobi od sedam godina zbog dugotrajnijeg kalja, uinjen je RTG plua, na kojem je vidljiva atelektaza desnog srednjeg plunog renja. Djevojica je pulmoloki obraena. Auskultacijski je nalaz na pluima uredan. Ventilacijska funkcija plua bila je uredna. Imunoglobulini su u granici normale za dob. Kloridi u znoju 13,5 mmol/L. Ukupni IgE 21,2 kU/L. Bronhoskopski je nalaz uredan. Perfuzijska scintigrafija plua (Tc99m MAA): ispad perfuzije u projekciji srednjeg renja desnog plunog krila. Pokuana je konzervativna terapija kortikoidima, te inhalacijama rekombinantne humane
6

deoksiribonukleaze (rhDNase), respiratorna fizioterapija, posturalna drenaa, te je postignuta reventilacija atelektaze. Operativni zahvat nije bio potreban. Djevojica se redovito kontrolira. Slika 4.1. RTG nalaz djevojice

4.6.Fizioterapijska procjena Osobi E.P. uinjeni su mjerenja i testovi iz ega su dobiveni sljedei rezultati: VISINA, TT/kg. : u skladu sa dobi MJERENJE VITALNIH ZNAKOVA. : vitalni znaci uredni,disanje oteano OBRAZAC DISANJA. : disanje abdominalno MOBILNOST GRUDNOG KOA: dubina disanja smanjena;pokreti nisu simetrini REBARNA ELASTINOST:lijeva strana se vie iri zbog atelektaze desnog plua 4.7.Fizikalna terapija VJEBE DISANJA Provodimo u mirnoj, provjetrenoj prostoriji. Pacijent je u relaksiranom poloaju. Pacijentu je vano objaniti kako disati segmentalno kako bi djelomino proventilirali zahvaeni reanj. TEHNIKA JAANJA DIJAFRAGME Provodi se leei na leima. Pacijentu je vano objasniti tehnike dijafragmalnog disanja. Pacijentu se daje otpor rukama na epigastrinu regiju ili ako je u dobrom stanju tada se

postavlja uteg (0,5-1kg) na isto mjesto. Osnovno pravilo je da se mora udahnuti na nos te izbaciti trbuh prema van. SEGMENTALNO DISANJE Koristi se u vjebama disanja kako bi proventilirali odreene plune lobuse. MOBILIZACIJA GRUDNOG KOA Pacijent sjedi na stolici,vlastitim rukom daje otpor na strani suprotnoj od oteenog lobusa. Prilikom udaha popusti otpor a kod izdaha pojaava pritisak na bazu rebara. Slika 4.2. Mobilizacija grudnog koa

MOBILIZACIJA GORNJEG DIJELA Pacijent sjedi na stolici ili lei. Postavlja ruke iza glave i ukrii prste. Prilikom udaha iri laktove prema nazad dok prilikom izdaha skuplja laktove i saginje glavu kako bi istiskao to je mogue vie zraka iz plua. Slika 4.3. Mobilizacija gornjeg dijela

MOBILIZACIJA RAMENA Pacijent sjedi na stolici. Prilikom udaha ruke su ispruene iznad glave. Nakon toga slijedi izdah prilikom ega se pacijent ide u pretklon. Slika 4.4. Mobilizacija ramena

POVEANJE EKSPIRIJA Pacijent lei u supiniranom poloaju. U prvom koraku terapeut potpomae izdisaj vlastitiom rukom na abdomenu pacijenta. U drugom koraku terapet flektira natkoljenicu pacijenta kako bi potpomognuo izdah,dok u treem flektira obje noge za isti uinak. Slika 4.5. Poveanje ekspirija

POLOAJNA DRENAA Provodi se 15-30 minuta. Provodi se prije obroka ili 2h nakon obroka.Poloajna se drenaa koristi kod prevencije nakupljanja sekreta ili kod evakuacije ve nakupljenog sekreta. POMONE TEHNIKE POLOAJNOJ DRENAI Duboko segmentalno disanje. Uinkovito kaljanje. Perkusija-radi se preko segmenta plua koji se drenira,tijekom nekoliko minuta ili do nagona kalja,nije bolna niti neugodna a izvodi se lupkanjem dlanom. Vibracije-radi se u kombinaciji s perkusijom samo tijekom ekspirija,pritisak je u smijeru kretnje grudnog koa

10

5.ZAKLJUAK
Atelektaza ukazuje na poremeeni mehanizam ventilacije (opstrukcija dinih putova), a dijagnostika i lijeenje moraju biti uzrono usmjereni. Odreene bolesti ukljuuju razvoj atelektaza, primjerice astma. Atelektazu moe uzrokovati i aspiracija stranog tijela, a esta je i kod cistine fibroze. Bolesnici s neuromuskularnim bolestima skloni su razvoju atelektaza. Bronhopulmonalna displazija est je uzrok atelektaze desnoga gornjeg plunog renja. Kongenitalne kardiovaskularne bolesti, kongenitalne plune ili ekstraplune anomalije, bronhalni tumori, hijalinomembranske bolesti rizini su initelji u nastajanju atelektaza. Trahealni bronh pojavljuje se u 2 % populacije i est je uzrok atelektaze desnoga gornjeg plunog renja. Fizikalna terapija ima veliko djelovanje kod ove bolesti ali ako se ne uspije s ovom vrstom terapije tada se prelazi na invazivno tj. kirurko lijeenje odstranjenjem lobusa zahvatom zvanim lobektomija.

11

6.LITERATURA
http://www.hrcak.srce.hr/file/46395
http://www.dekada.org/?Medicina,sto-je-uzrok-atelektazi-pluca&d=63 eper V.:RESPIRATORNA FIZIOTERAPIJA-vjebe,Veleuilite Lavoslav Ruika u Vukovaru,Studij Fizioterapije (Predavanje)

12