SRPSKI JEZIK I KNJIEVNOST III RAZRED (5 asova nedeljno, 180 asova godinje) SADRAJI PROGRAMA A. KNJIEVNOST (110) I.

MODERNA (45) Moderna u evropskoj i srpskoj knjievnosti. Poetika moderne (impresionizam i simbolizam). arl Bodler: Veze, Albatros Artur Rembo: Ofelija Stefan Malarme: Labud Pol Verlen: Meseina Anton Pavlovi ehov: Ujka Vanja Bogdan Popovi: Antologija novije srpske lirike (Predgovor) Vojislav Ili Sivo, sumorno nebo, Jutro na Hisaru, Zaputeni istonik Aleksa anti: Moja otadbina, Pretprazniko vee, Vee na kolju Jovan Dui: Zalazak sunca, Suncokreti, Jablanovi Milan Raki: Jasika, Iskrena pesma, Dolap, Naslee Vladislav Petkovi Dis: Tamnica, Moda spava, Nirvana Sima Pandurovi: Svetkovina, Rodna gruda Antun Gustav Mato: Jesenje vee, Notturno Borisav Stankovi: U noi, Kotana, Neista krv Jovan Skerli: O Kotani Petar Koi: Mraajski proto, Jazavac pred sudom Ivan Cankar: Kralj Betajnove II. MEURATNA I RATNA KNJIEVNOST (45) Evropska knjievnost u prvim decenijama XX veka (pojam osobenosti i znaaj); manifesti futurizma, ekspresionizma i nadrealizma; knjievni pokreti i struje u jugoslovenskim knjievnostima izmeu dva rata (ekspresionizam, nadrealizam, socijalna literatura). Ratna knjievnost. Vladimir Majakovski: Oblak u pantalonama Federiko Garsija Lorka: Romansa mesearka Rabidrant Tagora: Gradinar Milutin Boji: Plava grobnica Duan Vasiljev: ovek peva posle rata Milo Crnjanski: Sumatra, Strailovo, Seobe I deo Ivo Andri: Ex ponto Momilo Nastasijevi: Tuga u kamenu Tin Ujevi: Svakidanja jadikovka, Kolajna (izbor)

Veljko Petrovi: Salaar Rastko Petrovi: Ljudi govore Isidora Sekuli: Hronika palanakog groblja (Gospa Nola) Miroslav Krlea: Gospoda Glembajevi Dobria Cesari: Oblak, Povratak Oskar Davio: Hana (izbor) III. LEKTIRA (20) Izbor iz lirike evropske moderne: (Rilke, A. Blok, Apoliner). Izbor iz meuratne poezije (D. Maksimovi, R. Petrovi, M. Dedinac, R. Drainac, S. Vinaver). Franc Kafka: Proces Ernest Hemingvej: Starac i more Ivo Andri: Na Drini uprija Dobrica osi : Koreni ili Dostojevski : Zloin i kazna IV. KNJIEVNOTEORIJSKI POJMOVI Na navedenim delima ponavljaju se, proiruju, usvajaju i sistematizuju osnovni knjievnoteorijski pojmovi. Lirika. Moderna lirska pesma (struktura). Pesma u prozi. Stih: jedanaesterac, dvanaesterac, slobodan stih. Sredstva knjievnoumetnikog izraavanja (stilske figure), metonimija, sinegdoha, paradoks, aluzija, apostrofa, retorsko pitanje, inverzija, elipsa, refren. Epika. Oblici umetnikog izraavanja: prianje (naracija), opisivanje (deskripcija), dijalog, monolog, unutranji monolog, doivljeni govor, piev komentar; kazivanje u prvom, drugom i treem licu. Drama: Drama u uem smislu (osobine): moderna drama, (psiholoka, simbolistika, impresionistika); dramska situacija; scenski jezik (vizuelni i akustini scenski znakovi); publika, glumac, gluma, reija, lektor, scenograf. B. JEZIK (35) I. GRAENJE REI Osnovni pojmovi o izvoenju (derivaciji) rei. Vaniji modeli za izvoenje imenica, prideva i glagola. Osnovni pojmovi o graenju sloenica. Polusloenice. Pravopisna reenja. II. LEKSIKOLOGIJA (SA ELEMENTIMA TERMINOLOGIJE I FRAZEOLOGIJE) Znaenjski (semantiki) i formalni odnosi meu leksemama: sinonimija; antonimija; polisemija i homonimija; metaforina i metonimijska znaenja. Stilska vrednost leksema: leksika i funkcionalni stilovi; poetska leksika, varijantska leksika, dijalektizmi i regionalizmi; arhaizmi i istorizmi; neologizmi; argonizmi; vulgarizmi (povezati sa upotrebom renika). Rei iz stranih jezika i kalkovi (doslovne prevedenice) i odnos prema njima. Renici stranih rei. Razumevanja najvanijih prefiksa (i prefiksoida) i sufiksa (i sufiksoida) poreklom iz klasinih jezika.

Osnovni pojmovi o terminologiji i terminima. Terminoloki renici. Osnovni pojmovi o frazeologiji i frazeolokim jedinicama. Stilska vrednost frazeolokih jedinica. Kliei i pomodni izrazi. III. SINTAKSA Reenice u irem smislu (komunikativne reenice) i reenice u uem smislu (predikatske reenice). Rei (lekseme i morfosintaksike rei). Identifikovanje morfosintaksikih rei. Pune rei (imenike, pridevske i priloke rei i glagoli) i pomone rei (predlozi, veznici i rece). Sintagma. Vrste sintagmi (imenike, pridevske, priloke glagolske sintagme). Osnovne konstrukcije (i njihovi modeli) predikatske reenice: subjekatsko-predikatska konstrukcija, rekcijske konstrukcije (s pravim i nepravim objektom), kopulativne konstrukcije (s imenskim i prilokim predikativom), konstrukcije sa semikopulativnim glagolima (dopunskim predikativima). Priloke odredbe. Bezline reenice. Reenice s logikim (semantikim) subjektom. Reenice s pasivnom konstrukcijom. Reenice s bezlinom konstrukcijom. Imenike sintagme. Tipovi atributa. Apozitiv i apozicija. IV. PRAVOPIS Transkripcija rei iz stranih jezika (osnovni principi i primeri). V. KULTURA IZRAAVANJA (35) I. USMENO IZRAAVANJE Kazivanje i recitovanje napamet nauenih knjievno-umetnikih tekstova. Izvetavanje o drutvenim i kulturnim zbivanjima. Komentarisanje (sportskih takmienja, kulturnih manifestacija, drutvenih zbivanja). Stilistika. Funkcionalni stilovi: publicistiki. II. PISMENO IZRAAVANJE Stilistika. Leksika sinonimija i vieznanost rei, izbor rei (preciznost). Pojaavanje i ublaavanje iskaza; obino ublaeno i uveano znaenje rei; prenesena znaenja rei (figurativna upotreba imenica, glagola i prideva). Pismene vebe: novinarska vest, lanak, izvetaj, intervju komentar i dr. Prikaz knjievno-scenskog ili filmskog dela. Uvebavanje tehnike izrade pismenih sastava. Domai pismeni zadaci (itanje i analiza na asu). etiri pismena zadatka.