Ng hnh v khoa hc

1.1. CC PHNG PHP TM NG TI U Trong thc t chng ta thng gp vn tm ng ti u. V d: nhn vin chuyn pht nhanh phi tm c con ng ngn nht, t n tc nht n mt s a im trong thnh ph nhn th t, bu kin, mang v trung tm, sau thu cc phng tin vn chuyn pht ti cc a im xa, sao cho bo m c thi gian nhanh nht. Cc hng vn ti cng vy. Bi ton tm ng ti u c gi l bi ton qui hoch. mc n gin ta c bi ton qui hoch tuyn tnh, mc phc tp hn ta c bi ton qui hoch phi tuyn. ng t qui hoch theo nh ngha n gin l phng tm nhn v tng lai, tm ra con ng ti ch mt cch nhanh chng, tn t nng lng, khng gy cc phn ng ph hoi s bn vng ca h thng. Bi ton qui hoch n gin nht l qui hoch chuyn pht nhanh th tn. Bi ton qui hoch phc tp l bi ton tm con ng pht trin bn vng ca cng ng x hi (mt tnh, mt nc, mt khu vc v c ton cu). Cc bi ton vt l, ho hc, sinh hc, giao thng, xy dng, pht trin th, kinh t, ngn hng, l cc bi ton qui hoch bc trung. Cc bi ton qui hoch nh thng do mt ngi tm li gii v c thc hin bi chnh ngi . Trong qu trnh thc hin li gii h sa cha cc sai st, han chnh li gii. chnh l qu trnh tch ly kinh nghim c nhn. Cc kinh nghim y ng vi han cnh ca chnh c nhn , v cng ch ng vi nhng iu kin ban u (iu kin bin) c th. Khi m rng li gii v phng php gii, ngi su sc thng thng c thi rt thn trng. Cc bi ton bc trung, hoc siu ln thng do mt tp th tm li gii. Khi , vn tr nn ngy cng phc tp v cc kin v phng php mi ngi a ra rt khc nhau. Trn thc t, gn nh khng tn ti cc bi ton qui hoch tuyn tnh, m ch c cc bi ton qui hoch phi tuyn. Li gii ca bi ton qui hoch phi tuyn ch ng trong phm vi hp v thi gian v khng gian. Li gii c gi l ti u cc b (Local optimal solution). Vic tm ra li gii ng ca bi ton qui hoch phi tuyn lun lun rt kh khn. Nhiu v anh hng ci th thng chc li khi bit mnh nhn nhm mt li gii thot nhn tng l ng. Ci chc li ca T Hi khng pht ra thnh ting ku chc, chc. ng ng im chu nhn mt li gii sai lm trong thc t. Cn nhiu v d au lng khc khi chng ta nhn nhm li gii ca bi ton qui hoch phi tuyn. Ci gi phi tr khng ch l ci cht ng ca mt c nhn, m i khi l s ko li lch s ca c cng ng i mt khong xa. Vy c cch thc no cho php ta tm li gii ti u, kh d ng c khng? l ni

dung ca nghin cu ny. 1.2. PHP BIN CHNG Php bin chng l nn tng t duy ca nhiu th h ng i. Trong thc t php bin chng t c cc kt qu rt tt. C th ni s thnh cng ca cch mng thng 10 Nga, m ra mt k nguyn cch mng sau nm 1917 l kt qu ca t duy bin chng ca L Nin. V mt kinh in, php bin chng c hai nguyn l c bn: - Nguyn l v mi lin h ph bin, - Nguyn l v s pht trin. Din gii mt cch d hiu ra th hai nguyn l y nh sau: Mi s trn i ny c lin quan trc tip xa gn vi nhau, nh hng qua li vi nhau. nh hng y c th gin tip hoc trc tip, mnh hoc yu, nhng nht thit khng c mt vt no, mt h thng no c th hon ton c lp tn ti mt mnh. C n th lun c ci g i lp vi n. Hn na mi h thng u trong qu trnh vn ng v pht trin khng ngng. S vn ng y l do mu thun v thng nht gia cc mt i lp trong h thng thc y. Nhng thc y y to ra nhng thay i nh v lng. Khi tch ly v lng t ngng th xy ra nhng thay i ln, t bin v cht. gi l s pht trin. S pht trin giai on sau ph nh giai on trc. gi l qui lut ph nh ca ph nh. S din nm hai nguyn l c bn ca php bin chng cho thy php bin chng chnh l trng hp ring bit ca mt hc thuyt c hn: Thuyt m Dng Ng Hnh. Khoa hc lun c tnh k tha v pht trin. V vy tm hiu su hn v php bin chng trc ht chng ta th gn nhng tinh hoa ca hc thuyt c m Dng Ng Hnh. Sau tch hp vi nhng tin b mi trong thi i ngy nay cho hc thuyt c kia mang mu sc m tn d oan. 1.3. HC THUYT NG HNH 1.3.1. Thuyt m dng Theo hc thuyt m dng th mi s vt trn i, t vt cht n tinh thn, t hu hnh n v hnh, t hu hn n v hn u bao gm hai mt m v dng. Hai mt y tng sinh v tng khc nhau. Trong m c Dng, trong dng c m. m v Dng lun trong qu trnh vn ng v chuyn ho ln nhau. m v Dng ch l cch ni c in ca danh t mi cc mt i lp. Nhng s chuyn ho v vn ng ca hai mt m dng xy ra nh th no? C nht thit xy ra theo hnh thi ph nh ca ph nh hay khng? Cu tr li l khng lun lun. Mi s ph nh u c tnh k tha. Ni rng ra, s ph nh ch l mt hnh thc chuyn ho. Vy s chuyn ho xy ra nh th no? C nhn, hay ni cch khc l s tch lu kin

thc gp nht ca nhiu b c siu vit trong hng ngn nm, tng kt s chuyn ho y trong hc thuyt m dng - Ng Hnh. Theo , m chuyn ha dn thnh Dng theo qu trnh 5 bc, gi l Ng Hnh. Nm vng hc thuyt m Dng Ng Hnh chng ta c th suy on, lun gii, chim nghim v con ng v ng lc ca s pht trin. Nu coi m dng chnh l cc cc mt i lp, th cc mt i lp y c th l nam n, nng lnh, trn di, trong ngoi,... Khi xem xt mi i tng v qu trnh u c th nhn thy m dng. Cn Ng Hnh chnh l cch thc vn ng, l ci biu hin ra ngoi ca qu trnh vn ng, ng thi cng l bn cht ca ng lc to ra s pht trin. Ng Hnh c th c xem l biu tng khng gian, cng c th c xem l thi gian, c th l vt cht, cng c th l tinh thn. Tuy vy, cch gii thch v Ng Hnh thng c nhng kin khc nhau n mc i khi tri ngc hn vi nhau. Hn na, cc sch v ni v Ng Hnh gc thng bng ch Hn. Khi dch ra i khi khng ht ngha, hoc thm ch b mo m. M ngi ngy nay phm ci g ca xa u cho l c h, khng thm nhnh mt nhn, ch cha ni n tm xem xt. cng c th l ci ngun ca s nh gi cha thng nht v Ng Hnh. Cho nn lt ci o m tn ca Hc thuyt m Dng - Ng Hnh, khoc cho n cc danh t khoa hc, ng d ng vi nhau trong cc tho lun di v sau, chng ti s trnh by ci ngun su xa ca Ng Hnh bng nhn quan khoa hc hin i. 1.3.2. L thuyt big bang trong vt l hc Ngy nay cc nh khoa hc xy dng thuyt big bang v nhng giai on u tin nht ca v tr. Theo hc thuyt , ti khong thi gian v cng b nh (10-43s u tin ca v tr) th c v tr ngy nay ca chng ta ch b t xu, rt c v rt nng, l lc c v tr bng n. V n khai sng c khoa hc gi l v n ln, big bang. Sau thi im v n ln , vt cht, nng lng thot ra t v n c phng ra v cng mnh m, to thnh cc dng thc ht v sng nng lng to ra mi hng. Ri th ton khng gian ngui dn, to thnh cc m tinh vn. Cc m tinh vn to thnh cc ngi sao, cc hnh tinh, cc ngn h v thin h. Trong c rt nhiu h mt tri nh chng ta. Ti mt hnh tinh c bit, ni c cc iu kin nhit , m,... thch hp th mt s nguyn t v phn t xon quyn vo vi nhau to ra cc ADN. l bc u ca s hnh thnh s sng. Dn d pht trin n by gi thnh mt x hi vn minh. Trong con ngi l sinh vt bc cao nht. H l nhng hu du xa vi ca bi tinh vn v nh sng sau 15 t nm vn ng ca v tr. Qu trnh vn ng v pht trin ca v tr lun c cc chuyn ng quay. Tri t quay quanh mt tri vi qu o hi mo so vi ng trn Euclit. H mt tri quay trong Ngn h vi qu o mo nhiu. C di Ngn h li quay trong Thin h vi qu o mo hn na. Nhiu Thin h cng ang vn ng v cng mnh lit.

Nh vy thuyt big bang l mt thuyt duy vt. Thuyt ni rng vt cht c trc ri n ADN, ri n sinh vt, x hi loi ngi v cc thc x hi khc. Mt im trong thuyt big bang cha c sng cho lm l thi im trc v n ln th ton v tr l ci g? Thc t, thuyt big bang chp nhn v tr l mt qu trnh vn ng v pht trin khng ngng. Bin dng ca s pht trin y l dn n theo cc vng xoy. Mi cung trong cc vng xoy pht trin y c ci v khc nhau. Nhim v ca khoa hc ngy nay l nhn chn cc cung phn on v cung bc pht trin tip theo. Nhng chuyn ng y lun phi qua cc trng thi quay, nh hnh 1 di y.

Hnh 1. Chuyn ng xoay trong v tr - Spiral Galaxy M81 Trong hnh trn ta thy chuyn ng xoay ca tinh vn. Trong qu trnh , cc phn t hydro b cun i vi vn tc cao, chng va chm, dnh kt, phn r, to nn cc phn t nng hn, dn d thnh cc ht bi tinh vn. S tng tc gia cc ht bi y to nn cc khi nng hn, qu trnh c nh th tip tc, dn dn cc ngi sao mi c sinh ra. y chnh l giai on u tin ca s pht trin. Quan st qu trnh ny s v cng c ch cho chng ta trong cc lun gii v sau. 1.4. KHI NIM S NG V NG HNH 1.4.1.Ng Hnh l biu tng Nh quan st bu tri, v tr, quan st nhng thay i trong x hi v vt v v tnh m ngi xa xy dng nn hc thuyt m dng Ng hnh. H khng c cc bc nh chp v vn ng v tr, nhng m hnh tng trng trong Ng Hnh rt ging vi bc nh trn. Ngi xa cha c bin php k hiu cc giai on k tip nhau ca s vn ng nn

ly cc ch Kim - Thu - Mc - Ho - Th din t vn ng. Nhng khi nim v Kim - Thu - Mc - Ho - Th khng khc g cch thc cc nh ton hc sng to ra cc k hiu ton hc ngy nay. Chng khng n thun: Kim = kim kh, Thu = nc, Mc = g, Ho = la, Th = t. Chng ch l cc cch gi mang tnh biu tng. Nhng cc biu tng y c quan h cht ch vi nhau, tng sinh, tng khc, ng h km hm, thc y c ch nhau. Trong my ngn nm qua, hc thuyt Ng Hnh khng ngng c b sung pht trin, khng ngng m rng lnh vc ng dng. T cy cy, chn nui n cha bnh, son nhc, v tranh, thi c, dng binh, nh trn, xy dng, qun l t nc,..., tt thy trn mi lnh vc ngi ta u dng Ng Hnh tm hiu qu trnh, phn on s vn ng, ra quyt nh v sa cha sai lm. Ni vic n tr thnh nn tng khng th thiu ca bt c ai theo ngh y c truyn l mt minh chng cho tnh ng n ca hc thuyt ny. Tic thay, t vi chc nm nay, Ng Hnh b b ri, t nht l trn nc Vit nam. Lc qu khch ngi ta coi n l m tn d oan, lc yu mn n th li khng c c n. V phn ln cc trc tc kinh in ca Ng Hnh c vit bng ch Hn. Nhng ngi lu gi ci tnh hoa ca Ng Hnh li khng din gii n di nh sng ca ngn t mi. Do , c th ni rng chng ta ang thc s quay lng li vi di sn vn ha bc nht ca t tin m trong khi ang ku gi hy bo tn tinh hoa vn ha c truyn. phn no b khuyt sai st chng ti xin trnh by cch hiu mi ca ca mnh v Ng Hnh, c gng hiu ng ci tinh hoa ct tu ca Ng Hnh bng cch din t hin i, khng bp mo n. C s quan trng nht trong phng php ca chng ti xut pht t vic xem Kim Thu - Mc - Ho - Th chnh l cc biu tng v cc giai on k tip nhau khng ngng ca qu trnh vn ng pht trin. 1.4.2 S biu tng c v Ng Hnh S truyn thng din t Ng Hnh nh hnh 2 (c trong tt c cc sch ni v Ng Hnh).

Hnh 2. S truyn thng din t Ng Hnh. Trong s truyn thng ny c 5 i tng, c t tn l Kim - Thu - Mc - Ho Th. Ta quan st thy mt i tng c hai mi tn i vo v hai mi tn i ra. Hai mi tn lin vch v hai mi tn t nt. Cp mi tn lin vch c gi l quan h tng sinh, cp mi tn t nt c gi l quan h tng khc. V d xt i tng HO, n l con ca Mc, v l m ca Th. Mi quan h m con c hiu l mt i tng s sinh ra i tng ngay sau n trong vng Ng Hnh v li l con ca i tng ngay pha trc. ng thi trong qu trnh sinh trng v vn ng y n s lm phin phc i tng khc (Kim), lm mt cm n o mc ca i tng . Ngc li cng cn mt i tng khc na (Thu) khc ch qu trnh sinh trng ca n. gi l quan h tng khc. Ta din t mi quan h sinh khc bng hnh 3.

Hnh 3. Quan h tng sinh - tng khc Nh vy, nu xem i tng Ho l la ang chy th mt cch trc quan ta thy cc quan h sinh - khc trn rt hp l: Mun c la chy phi c g (Mc, quan h m con), la chy s ra than tro (Th). Nhng trong qu trnh la chy n s lm phin i tng Kim, lm Kim b nng, bin dng, chy thnh nc. Trong khi la (Ho) ang tp trung tc ng ln mt i tng khc th n han ton c th b nc (Thu) khc hi, 7

c th cn b dp tt, nu nc mnh v nhiu. Cc hnh khc cng c quan h sinh khc tng t. Nhng vn t ra, l ti sao ch c 5 hnh, khng phi 4 hay 6, hay nhiu hn na. Liu 5 hnh c th m t mun hnh vn trng ca t nhin v x hi hay cha. Do vy, gii m Ng Hnh trc ht khng th quan nim n nh l cc i tng vt cht thun tu, m phi xem cc hnh l biu tng ca cc qu trnh, cc cung on ca vng xoy pht trin. 1.4.3. Trng thi vn ng ca mt i tng theo Ng Hnh Trc ht chng ta thng nht ch trng thi trong cc tho lun di y khng ng nht vi trng thi vt cht ca vt l hc (rn, lng, kh, plasma). Trng thi s c hiu mt cch rng ri hn, mang tnh biu tng hn. Ta trc tip bn lun vo biu hin ca 5 hnh (Ha, Th, Kim, Thu, Mc) di dng cc trng thi. Mi trng thi l mt cung on ca s pht trin. Mi cung on c th phn ra thnh nhiu giai on nh. trnh tru tng ho ta s ly v d v mt i tng no , c th l mt ngi, mt thnh ph, mt t nc, cng c th l mt i tng vt cht,... Tt nhin, cc tho lun di y mang tnh khi qut rt cao, khng sa c th vo mt trng hp chuyn bit. Khi nm c phng php phn tch trng thi ca Ng hnh, chng ta c th chim nghim n sang cc i tng v qu trnh khc, dn dn lm phong ph thm kin vn ca chnh mnh. Cc phn tch trng thi gin lc nht v Ng Hnh nh sau: Kim: hnh Kim l trng thi u tin ca mt chu trnh pht trin. Trong thi Kim i tng ang rn luyn, tch lu nng lng (nng lc), ang kt khi cc thnh phn mi vo hng ng ca n. S kt khi y rt cht ch, nh thm mt nguyn t vo mng ca mt khi kim loi. Hc tp kin thc mi cng l trng thi Kim, v mi khi ta thm mt kin thc mi th kin thc y phi thch ng cht ch logic vi ton b cc nguyn l c s c. c trng c bn ca Kim l tch lu, tt nhin tch lu phi c chn lc. Hnh Kim c tnh cht c bn l thu vo. Thu: Sau hnh Kim l hnh Thu. l qu trnh mang ci c tch lu trong thi gian ca Kim len li vo mi trng xung quanh. Lc u s pht trin ca Thu m thm nh nc thm, nh s r r. Ngi ta gi qu trnh thm ra mi trng l khai Thu. N nh manh nha ca s pht trin. Mi u th nh b, mm yu, d thch ng vi mi trng xung quanh, dn dn Thu c th mnh ln thnh sng thc. Thu mang ci nng lng ca n thm su, ti nhun, kt hp vi Kim to ra mt m hnh mi, mt thnh t mi. Cc tng mi ny sinh chnh l Thy. Cc tng i khi cha r hnh hi. Ngi pht sinh ra tng i khi cn phi n o, suy lun, thm nh dn dn lm cho mt mch tng tr nn dt khot. Vy Thu c tnh cht c bn l tn ra. Mc: Ht thi Thu th sang giai on Mc. Mc l trng thi sng to mnh m, th

nghim ci mi, nui dng, chm sc ci mi, to lp m hnh. Trong qu trnh sng to th nghim Mc thng gp cc kh khn cn tr. Do , Mc cn c sc mnh phi thng, c c (khng phi o c theo ngha thng thng) ln, rt dng cm. Khi thnh m hnh n nh Mc bt u lan to ci mu mc ra xung quanh. Khc vi Thu, ch len li a ci hay ca Kim i xa, c tnh ngm ngm, m nhu, Mc hin l ra, mi ngi u thy n, c th Mc s c ng h, cng c th b ngn chn. Tnh ca Mc l cng rn, tri vi tnh ca Thu l mm mi. Tnh cht c bn ca Mc l sng to m hnh mi, nh ta trng mt cy mi. Ho: l giai on pht trin k tip ca Mc. l trng thi ca mt i tng ang giai on pht trin mnh m, bng bng nh la, ang bin i rt nhanh. Khi bin i vn ng, i tng lun cn b sung thm nng lng t bn ngoi, v huy ng ti a nng lng bn trong na. trng thi Ho, i tng sn sng tip thu cc phn t mi, nhng cc phn t mi phi chp nhn chp gn nh nguyn bn phng cch hot ng ca h thng. Cc phn t ca h thng c tnh cch gn ging nhau. Trng thi Ho c tnh cht phong tro. Ho c Mc sinh ra theo vng Ng Hnh thun, i khi n cng c to thnh do s vn ng trc tip theo chiu ngc ca hnh Kim m ra. Tnh cht c bn ca Ha l sao chp m hnh mt cch nhanh chng. Th: Khi ht thi ca Ho th k tip ngay sau l Th. l trng thi tt yu ca mt i tng sau khi mang ht hoc gn ht nng lng ca minh pht sinh Ha. Th l ang ngh ngi, bin i rt chm, gn nh khng quan st thy bng mt thng. Trong thi gian Th, i tng t lit, chm chp, thng l hi nhc nhch. Nhng thay i bn trong lng ca trng thi th rt m , lin kt ca cc phn t trong Th rt lng lo. trng thi Th, i tng d tip thu cc thnh phn mi, nh ta nm bt c vt g xung mt t th t cng nhn n. Th khng phn ng mnh m li vi cc phn t mi gia nhp. Th hc tp cc phn t mi mt cch t t, c th ng ho ci mi nhp vo cng c th b thay i theo ci mi, nu qun tnh ca Th nh, hoc nu thnh phn mi c sc mnh ln, kh nng cm ho ln. Kim k tip: Kim k tip l hu qu ca Th vng sau ca qu trnh pht trin vnh hng, n l con ca sau mt thi nghi ngi ca Th. Lc ny, Kim dn dn hnh thnh trong trng thi thu tnh ca Th. Kim l bc khi u ca mt qu trnh mi, nhiu khi ch l cc tng, v Kim mi chnh l phi thai ca vng Ng Hnh sau. Nhiu khi Kim k tip l ngoi lai a ti, v trn khun vi ca Th c nng lng hot ng cn kit ri. Nh vy chng ta tho lun s b v vng tng sinh ca Ng Hnh, ca 5 giai on vn ng pht trin ca mt i tng ring bit. l 5 trng thi, 5 giai on m i tng nht nh s phi tri qua. Ci kh ca ngi hc Ng Hnh l on nh xem trng thi hin thi ca mt i tng ang din bin trc mt l thuc hnh no. Bi v khng c i tng no c lp tn ti, hn na trong mi thnh phn cu to ca mt i tng li c nhiu i tng con. Cc i tng con li ang vn ng theo Ng Hnh con. M cc Ng Hnh con cng rt chnh lch nhau. 1.4.4. Vi v d n gin v Ng hnh

V d 1. Nc Vit Nam vo hi u th k 20 thuc hnh Th. Lc y cc phong tro khng Php b dp tt. C nc gn nh im lng chu s khai ph thuc a. Khong nm 1925 c phong tro thanh nin cch mng ng ch hi. Hnh Kim ang dn d c khi ng. l trng thi ca qu trnh thu luyn nng lng, tm ti phng php u tranh mi. Lc , c s tch t m thm cc c nhn yu nc thnh cc t chc u tranh mi. Tip theo, l hnh Thu, khi m cc chi b dn dn pht trin, cy su vo cc khu vc, cc vng nng thn v thnh th. Khi cc chi b ln dn th to thnh mng li, cc khu u, cc vng an ton khu, dn dn c cc lc lng v trang nh (Ba t, Bc Sn, Tuyn Quang). Lc l thi ca Mc. Lc lng cch mng ngy cng mnh tc Mc ngy pht trin. Cch mng 1945 l thi ca Ho, thi ca mt trng thi bng bng, si ng. V d 2 Vng i ca mt con ngi cng l mt v d khc na v Ng Hnh. K t lc mi sinh ra l thi ca Kim. Cha m cho anh ta n ung, nui dng cho ln, cho hc hnh l qu trnh tch lu nng lng, qu trnh hnh thnh mt i tng mang tnh Kim. Hc c thnh ti, anh ta bt u vo i, l trng thi Thu. Lm c mt vic g l Mc. Nhn rng n ra l Ho. Qua cng vic anh ta c tin bc a vi, c danh ting, l lc bng ln ca Ho. Nu khng kho th anh ta i ngay vo Th, thn bi danh lit, i anh ta thnh tro tn im lng. Nhiu ngi gp vn Th vn vng ln v tch lu c yu t Kim ngay trong tht bi Th. Nh vy mt i ngi c th phn thnh nhiu vng Ng hnh. V d 3 S hnh thnh ca phng in st l mt v d v Ng Hnh t nhin. Nng nng lm hi nc bc ln to thnh my. Cc iu kin nhit , m, gi lm cho cc phn t nh b trong m my c st nhau, to thnh cc in tch. Lc , l qu trnh tch t in tch ca m my- hnh Kim. Khi Kim (in tch m my) tch t ln th c s cm ng in tch tri du ng k mt t bn di m my. Cc tia tin o phng in nh l dn dn hnh thnh v vn di ra- hnh Thy. Khi cc tia tin o t m my i xung v t mt t i ln vn ra gn nhau th c s phng in ni lin hai knh dn in . Ta nghe thy ting st n - hnh Mc hnh thnh. l lc mt knh dn in mi t m my xung t c sng to (to lp). Nu s bo v chng st khng tt, c st nh li ri trng vo mt mi nh g, th cn nh s bc la chy. l hnh Ha. Gi s cn nh b chy ri hon ton ta c ngay hnh Th. Tro tn s sinh ra t Ha. Ba v d trn l ba vng Ng Hnh. V d 3 l mt vng Ng Hnh kh ngn. i khi my ma v sm st ch hnh thnh v pht trin nhanh chng khong 1 gi trong cn ging. Cc yu t tham gia vo vng Ng Hnh ny ch c nc bc hi, nhit , gi, mi nh, bu khng kh v mt t ti khu vc kho st. l v d v mt vng Ng Hnh t nhin. V d 2 l mt vng Ng Hnh trung bnh. l vng Ng Hnh c nhn tng hp ca i mt con ngi. ko di v thi gian trong cc vng y di ngn khc nhau, di ngn tu thi, tu han cnh. Vng Ng Hnh ny chu tc ng ca mun vn

10

vng khc trong i, (thy c, cha m, ng nghip,...). V d 1 l mt hnh Ng Hnh kh ln ni v s vn ng ca c dn tc Vit nam trong giai on lch s cn i va qua. l vng Ng Hnh dn tc. Vng ny c s tham gia ca hng triu vng Ng Hnh c nhn tng hp v nhiu triu Vng Ng Hnh t nhin v x hi khc. Ngay c vng Ng Hnh trong v d 1 cng nm trong lc xoy ca mt vng Ng Hnh rng ln hn l dng chy lch s ng i ton cu. Cui cng, c vng Ng Hnh vn ng ca nhn loi ang quay trong mt vng Ng Hnh v tr v i nh trong hnh 1. 1.4.5. Cc khc bit vi cch gii thch kinh in Trc ht chng ti khng h pht hin ra cc vn mi ca Ng Hnh, m ch dng cc danh t mi gii thch Ng Hnh theo cch hiu ca mnh. Rt c th cch hiu ny cn cha nhiu sai lm, cho nn t khc bit m chng ti dng di y vi hm ngha l cch gii thch c i phn khc bit vi cch gii thch trong cc c th. - Khc bit v i tng v qu trnh: Cc nh Ng Hnh kinh in Vit nam, Trung hoa v cc nc ng khc, thng gii thch Ng Hnh nh l cc vt th, cc i tng tng i tnh. V d trong ng y lun xem Thn thuc hnh Thu, Phi thuc hnh Kim. Gii thch nh vy ng trong phm vi hp, nu xem Thn v Phi l hai c quan tham gia vo qu trnh vn ng sng ca mt c th bnh thng. Nhng chnh Thn (Thu) li c vn ng ring ca n c cu to bi nhiu vng Ng Hnh nh hn. c bit Thn s mt dn trng tnh Thu khi c th bt u suy yu, khi li sng qu ham tu sc. Nhng nh ng y hc uyn thm khng bao gi xem Thn l Thu tnh ti. Nhng t c mc uyn o thng khi mt c i. Do vy, nu xem Ng Hnh l cc trng thi k tip ca s vn ng th mt ngi tr tui c th i vo ng y d dng hn, chng t n mc thm hu ca ngh nghip hn. y khng c nh mt khu vc cha nc (thn) l Thu v cha kh (phi) l Kim. Hoc gi theo cch phn chia c nc Vit nam ta thuc phng Nam, v hnh Ho. iu theo Ng Hnh c l bt bin. Nhng trong vng quay v tn ca v tr th phng Nam l mt khi nim tng i, cho nn mnh t Vit nam ca chng ta khng phi lun lun thuc hnh Ho. Theo quan im mi v Ng Hnh th cc hnh u ng v mang tnh qu trnh hn l tnh s vt. (Hnh chnh l hnh trnh, qu trnh, hnh ng, hnh bin,...). Chng ta hon ton c th quyt on nh vy, v chng ta nhn nhn Ng Hnh di quan im cc bi ton phi tuyn c iu kin bin thay i, ch khng phi cc bi ton tuyn tnh tnh. Ng Hnh mang tnh qu trnh ng hn l m t cc s vt tnh l khc bit th nht trong bi ny. - Khc bit v thi gian tnh v ng Khi nim huyn b nht ca Ng Hnh c l thi gian. Cc nh Ng Hnh c phn thi gian thnh cc vn hn. V d nm Bnh Thn thuc hnh Ho. Su mi nm sau li l nm Bnh Thn, mt vng hoa gip kinh in quay li, vi mt m u Ho nh trc, chn chn bt bin. Hn na, i ngi lun b chi phi cht ch bi cc nm sinh thng . iu c phn ng, v mi chng ta ang cng vn ng vi vng Ng Hnh V

11

Tr v i. Nhng cng nm sinh thng m i ngi khc nhau v cng. Tc l, khng th ly cc khong thi gian di ca v tr, ct ngn mt cch tuyn tnh ra, c 10 nm l mt vng thin can. Xt bi ton Ng Hnh trn mt t, trong iu kin x hi hin i th cc vng Ng Hnh trung bnh (mt i ngi, mt quc gia) c thi gian di ngn du di rt nhiu, hnh Kim c th rt di, hnh Ho c th rt ngn. V d mt i hc tp tch lu t c tt nh ca hnh Kim th 50 tui, nu gp vn th chuyn sang hnh Thu v hnh Mc trong c 10 nm cui i. nguyn l xut x (lui ti) ca cc nh qun t xa. Vy nn mi hnh c thi lng di ngn khc nhau. Thi lng bin ng ca cc hnh l mt khc bit th hai trong php tm hiu Ng Hnh ca chng ti. - S tham gia ca ch c nhn vo Ng Hnh CON NGI l mt vt th v tr. Bn thn con ngi xt v mt th cht v tinh thn l s kt hp ca nhiu vng Ng Hnh. ch c nhn chnh l Kim ca mt con ngi. Kim mt phn do thin bm, phn ln l do tch lu hc hnh. Mi ngi tch Kim mt cch khc nhau, tu thuc vo ci phn thin bm kia. Vy trc ht ta hy xt tnh t nhin ca con ngi. V mt th cht mi c nhn con ngi l mt h t thch nghi, t iu chnh, t bo v, mc cao hn rt nhiu so vi cc sinh vt khc. Ci h thng y i th n, kht th ung, nng lnh bit thm o bt khn, bnh tt m yu bit t ng phn phi nng lng, thc phm v thuc men n cc c quan ph tng.... V mt tinh thn con ngi l mt h c tnh t m, c sng to, tnh cnh tranh, nhu cu chm sc cho tng lai,.... Ngay t nh c t m gip a tr cm ci ny nm ci kia, hi cha m ti sao th ny, ti sao th n. c t m l mt yu t khng th thiu trong hot ng ca cc nh bc hc. c t m cng l cn c cho mi hoat ng sng to. Tnh cnh tranh l mt tnh t nhin ca con ngi, m thiu n th gii ny s phng lng nh ao nc ma thu, khng c chin tranh v tin b. Nu thiu tnh cnh tranh th th gii chc l cng khng pht trin nhanh nh hin nay na. Nhu cu chm sc cho tng lai lm cho ngi ta thch dy d con tr, ct gi tin bc, tch lu m c,.... Tt c my tnh cht k trn u l tnh t nhin ca mi con ngi. Tu c th tnh t m, c sng to, tnh cnh tranh, nhu cu chm sc tng lai s khc nhau. C k cc k sng to, c ngi ch lm theo bi bn lp sn,.... Nhng d th no th tnh t nhin ca con ngi cng tc ng mnh n th gii xung quanh anh ta v lm bin dng Ng Hnh, nht l cc vng Ng Hnh nh. Mt ngi khng lm thay i c thi tit, nhng hot ng ca 6 t ngi ang lm bin i kh hu ton cu. Ti dm on chc rng ch 50 nm na ma ng trn t Vit s bt lnh i nhiu. y chnh l v d v hot ng ca con ngi ang lm thay i Ng Hnh ca 4 ma. Hnh Ho s di hn ln, hnh Thu s ngn i. M ci vng Ng Hnh ca tri t l ln lm ch. Ln vy m con ngi nh b kia cn lm thay i c. Th th, chng ta c th rt ra khc bit th ba l ch con ngi c th lm thay i cc vng Ng hnh, nht l cc vng Ng Hnh nh. ch con ngi cng chnh l im xut pht c bn ca rt nhiu vng Ng Hnh trn th gian ny. im khc bit th ba ny nhn mnh rng cc vng Ng Hnh c mt im khi u, l hnh Kim. Hn na, hnh Kim ca nhiu vng Ng Hnh x hi c

12

th c to lp do ch con ngi. 1.4.6. Tm tt v Ng Hnh di quan im mi Ng Hnh l 5 biu tng v qu trnh v trng thi ca s vn ng pht trin. Hnh Kim c biu hin bn ngoi nh nhng qu trnh thu gom tch lu, nng lng, tin bc, ti nng, c , sc mnh, khi lng, vt cht,...Trong thi i ngy nay Kim l s hc tp khng ngng. Trong Pht hc Kim l tinh tin. Tt c cc vng Ng Hnh u bt u t tch Kim. Hnh Thu c biu hin bn ngoi nh nhng qu trnh lan to ci tinh tu thu gp m giai on Kim thc hin c. N lng l, t tn, thm su, th sai v sa cha. Hnh Mc l s sang to ra ci mi, hoc l mt m hnh, mt i tng, mt qun th, mt t chc,.... Tnh cht ca Mc v cng mnh m v cng rn, i khi cng rt mm do v uyn chuyn. Hnh Ho l ci g c biu hin bn ngoi cao v s lng, mnh v cng , t sng to, nhiu sao chp, thu np nng lng t bn ngoi t kht khe. Biu hin o o, mnh lit, bin i nhanh v lng. Hnh Th l qu trnh li tn ca Ho, s xung dc, suy kit. Biu hin ra bn ngoi l nng n, chm bin i, cam chu, chp nhn,... Nm hnh y ni tip nhau, xoay vng v tn, khng ngng khng ngh. Lc nhanh lc chm, lc sinh lc khc. Mi ngi bng kinh nghim sng ca mnh s nhn thy Ng Hnh di cc dng v khc nhau, sinh ng bin o khc nhau, nhng ng nt c bn ca Ng Hnh l nh trn miu t. Nhn mnh theo danh t khoa hc mi, th Ng Hnh c 3 im khc bit vi c th, l: - Ng Hnh mang tnh qu trnh ng, ch khng lun lun l cc vt th tnh, cc i tng c th - Thi lng ca mi hnh rt bin o, ngn di, c khi trong mt vng hnh Kim c tnh bng nm, m thi lng ca Thu v Mc ch tnh bng thng, hoc ngy, - ch c nhn c th tc ng mnh m ln Ng Hnh, c bit cc ch c tm nh hng v m. 1.4.7. Khi nim v Ng Hnh thun v Ng Hnh ngc Cc vng Ng Hnh thun i thun chiu kim ng h v (c l) thun c chiu quay ca v tr na, nh hnh 4. Cc vng Ng Hnh ngc th ngc chiu kim ng h nh hnh

13

5. Nu i theo vng thun th nht nh s t Kim sang Thu, n Mc, pht Ho v v Th. Ngay ti Ho cng c th chuyn v Kim mt phn nng lng cho vng sau. Vng Ng Hnh thun c mt c im ni bt nhn bit l sau tch Kim v khai Thy nht nh sinh Mc, tc l khai pht mt i tng, sn phm, qui trnh hay s vt mi. gi l sang to. Mt s vn ng m khng c sng to th nht nh khng phi l ang vn ng theo Ng Hnh thun. Ngc li nu i theo chiu ngc, th t Kim c th gh qua Th m sinh Ho, nhng khng bao gi v Mc c, khng c sng to, khng pht trin. Trng thi ho ch l gi to. V d, tham nhng c tin, sau dng tin mua t, th cha thy ai pht ho t t ai, m ch dn dn chm xung. Trong mt vng m cc vng Ng Hnh do con ngi khi to a s thun chiu, th vng y s pht trin bn vng. Ngc li, trong vng y c nhiu vng ngc th s ny sinh cc lc xoy, vng s pht trin thiu bn vng. Tuy nhin, con ngi d c mnh m n u cng khng th o ln cc vng Ng Hnh t nhin t thun sang ngc. Nhng ngi ng ra chiu thun khng bao gi v tham vng v ch c nhn m khi to cc vng ngc. Cc hn qun bo cha ngy xa u b lch s o thi v khi ng cc vng ngc. Ai lm ch cc vng ngc th sm mun u b cc vng Ng Hnh t nhin o thi v hu dit.

Vi cc khi nim c bn v Ng Hnh nh trn, chng ta c th bt u phn tch mt s vn thc t, chim nghim s vn ng v pht trin v ang xy ra, d bo v qui hoch pht trin trong tng lai. Nghin cu cng su ta cng nhn r s vn ng ca cc vn tru tng. Lng cc vng y vo nhau, ta nhn r ng nt ca c khi Ng Hnh ang din ra trn t nc mnh v trn c hon cu na. Ng Hnh theo quan im Vt l hc phi c mt im khi u. im khi u l qu trnh tch lu to thnh hnh Kim. Sau khi c hnh Kim th qu trnh pht trin s khi ng, hoc thun chiu bng cch khai Thu, sinh Mc, pht Ho, hoc ngc chiu bng cch qua Th thng sang Ho. thun li cho cc theo di v sau chng ti s trnh by k cc cch tch Kim.

14

1.5. TCH KIM, VN MU CHT CA NG HNH Ng Hnh nh phn tch l cp i ca php bin chng khi chng ta nghin cu v khoa hc ca cc qu trnh vn ng pht trin. S pht trin trong mi trng hp lun lun xy ra theo cng mt qui trnh: Tch Kim, Khi Thu, Sinh Mc, Pht Ho, V Th. Qu trnh pht trin theo 5 giai on l cc qu trnh pht trin bn vng. Khi mt trong 5 giai on y b b qua, b dp tt, hoc b trt trn nn o tng duy ch th s pht trin khng bn vng. c bit, khi ch ch quan lm ny sinh cc vng ngc, th s pht trin cng km bn vng. m ng cho s pht trin bn vng ti u chng ta lun lun phi khi u qu trnh pht trin y bng Tch Kim. Tch Kim tt s m u cho cc vng Ng Hnh to ln v bn vng. V mt v tr hc tch Kim chnh l qu trnh tch t cc ht bi tinh vn thnh cc thin th. Nu mt thin th tch t ln v khi lng th s thu np thm cc m tinh vn ln cn bng lc hp dn, to thnh cc hnh tinh. Hn na, qu trnh tch Kim v tr ngoi vic tch cc ht vt cht cn km theo tch t nng lng. Nu mt vt th v tr va c khi lng ln, va c nng lng ln th c h c th tr thnh mt mt tri. Cc mt tri, tc cc ngi sao c pht x nh sng, c kh nng to thnh mt thi dng h. Cc Thi dng h lun bn vng hn nhiu cc hnh tinh n l. Cn cc hnh tinh n l sm mun nht nh cng b lc hp dn qui t v mt h no . Nh vy qu trnh tch Kim trong v tr lun bao gm hai phn tch Kim vt th v tch Kim nng lng. Cc nh Vt l nghin cu v l en cng ch ra rng xung quanh l en c mt trng hp dn cc mnh ht mi vt th, t cc thin th rt ln cho n cc ht bi v tr siu nh, c nh sng na, vo l en . Vy trong thin nhin song song vi qu trnh pht x sau v n ln (big bang) lun lun tn ti qu trnh tch lu vt cht v nng lng vo cc l en chun b cho cc qu trnh sinh to khi pht mi. M hnh tch Kim v tr cng chnh l m hnh tch Kim ca con ngi v x hi. Tuy vy, con ngi vi t cch l sinh vt c thc, nn s tch Kim cn ph thuc ch c nhn. Di y s xt mt s vng Ng Hnh c bn khi u bng tch Kim minh ho. 1.5.1. Tch Kim c nhn Nh phn tch, i ca mt con ngi l mt hoc nhiu vng Ng hnh. Cha m sinh ta ra l thay t nhin trao cho ta mt sinh mnh, mt th Kim v gi. Nhng sng trong i, th ci Kim tin thin y khng m bo rng bn s c hnh phc, an nhin, v thng. Ngoi vic bi p thc phm, hp thu dng kh ci Kim tin thin y pht trin t mt hi nhi thnh mt c th trng kin, th mt con ngi cn phi hc tp rt nhiu sng hi ha, hnh phc trong x hi, cng ng gp cho x hi pht trin tt p. Vy hc tp l qu trnh tch Kim. Lc bp b hc ni, lm chm hc i

15

nh l bt u tch Kim phn x ta bit cch ng x vi mi trng xung quanh ban s. Hc trng ta nhanh chng nm c kin thc chuyn mn, ng c vic lm. Hc i ta nm c cc qui lut sng. Tt c cc vic hc y l tch Kim kin thc. Khng T hc n 50 tui mi dm ni rng bit thin mnh, tc l bit c qui lut vn ng ca tri t v x hi. Cho nn n th k 21, khi nhiu ngi trn hnh tinh ny cng nhau xc nh rng nn kinh t tng lai l nn kinh t tri thc, cn cuc i l mt cuc hc tp mi mi, th chng ta may mn hn t tin rt nhiu, v chng ta ang c sng trong mt mi trng c th tch Kim khng ngng, tch Kim mt cch ch ng. Nhng mi con ngi bnh thng ngoi vic hc tp cn bao nhiu vic phi lm, lo cm o, lo nh ca, kim vic lm, nui dy con ci,... Nhng cng vic y cng gip ta hc tp, c bit l hc tp t cc kinh nghim thc t ca chnh mnh v qun th xung quanh. Nhng kinh nghim l g? Kinh nghim chnh l li gii ca bi ton cuc sng thc c kim nghim trong mt han cnh c th no . i khi, kinh nghim li l li gii ti u. Khi gp han cnh tng t, hoc gn tng t chng ta thng mang ci qui trnh ti u kinh nghim ho m rng ra lm k hoch hnh ng. Khi hnh ng theo kinh nghim th kt qu c th ng, c th sai. Nhng ngi tri nhiu gian trun th kinh nghim gi dn v hnh ng t sai lm hn. iu c ngha l mt ngi cng hot ng a mi trng cng tch lu c nhiu kinh nghim. Nu anh ta bit b sung, chun ho kinh nghim bng vic phn tch, suy on, khi qut ho nghim tc th vic tch Kim ca anh ta cng mnh m, cng phong ph. Vy i vi mt con ngi vic tch Kim qua hc tp v qua kinh nghim l mt cng vic phi lm lin tc v mi mi. Tch Kim qua hc tp v hc hi kinh nghim khng ngng ca L Quang o l mt tm gng ng chng ta hc tp. ng ch c i hc t nm trng Thng Long ri i lm cch mng. T mt hc sinh nh nhoi ng nhanh chng tr thnh B Th thnh H Ni, ri thnh mt v tng trong qun i, tham gia nhiu chin dch lng ly, cui cng ng tr thnh mt v ch tch Quc hi, l mt nh i mi c nhiu cng lao. Cui i ng li hn ngn cun s ghi chp, chnh l khi lng Kim ng tch lu c. Kim tch c qua con ng hc tp v kinh nghim gi l Kim tri thc, hay gi theo danh t hin nay l tch Kim phi vt th. Kim phi vt th, ngoi phn Kim tri thc, cn mt phn cc k quan trng l Kim nhn cch. Mt ngi kin thc chuyn mn rt cao, m nhn cch km, th khng th tch Kim nhn s (tc l qun t c nhiu c nhn khc lm vic ln). Hai loi tch Kim tri thc v Kim nhn cch l phn ch cht ca Kim phi vt th. Tt nhin, mt c nhn ngoi tch Kim phi vt th cn phi tch Kim vt th. y l mt vn v cng quan trng, v tch Kim vt th c th ng pha hoc lch pha vi qu trnh tch Kim tri thc. Tch Kim vt th c th l tch tin bc, ti sn, my mc, nhn s,...

16

Qu trnh tch Kim vt th rt c th phm ti t do v sn nghip ca cc c nhn khc, v vy c th sinh mu thun. Mu thun ln th s nghip tch Kim ca bn c th s b cn tr. V vy tch Kim vt th i hi mt tm lng nhn i. Lng nhn i cng ln th bn cng c c hi tch Kim nhiu hn na. Cc qui tc o c cn, kim, lim, chnh l cc qui tc ti quan trng cho qu trnh tch Kim vt th. Bi ph Tin Xch Bch ca T ng Pha i Tng l mt qui tc tuyt vi cho nhng ai mun tch Kim vt th bn vng m vn gi c mi giao ha vi nhng ngi xung quanh. Khi bn tch Kim phi vt th v tch Kim vt th c rt ln th theo Ng Hnh bn c gi l ngi c c ln. C c ln th d dng rt nhiu trong vic Khi Thu, Sinh Mc v Pht Ho. Khi Thu c th xem nh l ny sinh tng. Cc tng lc u lng l tn ti trong hp s, cha lm pht sinh mt vng Ng Hnh no c. Cc tng y cn phi c thm nh k trc khi mang ra thc hin. Qu trnh thm nh tng trong thc t chnh l khai Thu. Lc bt u thc hin tng l thuc v Mc. tng ch c th ng vng khi Mc c thc t chp nhn. Nu thc t o thi Mc th c ca Mc nh yu, c th khng hp t nhin na. Khi thc t kim nh tng bin n thnh mt cy Mc xanh tt, hng trng th vng Ng Hnh i ng hng, v c th ngh n vic pht Ha cho qu trnh pht trin, bin tng thnh mt thc th mnh m. Ngay lc Ho bt u pht th vng Ng Hnh t vn ng c. Cng nh cha m sinh con, lc con ln, t ch cuc i th cng l lc vng Ng Hnh ca ngi con y ng vng. Lc , phi ngh n tch Kim cho vng sau, khng vui vi thng li ca Ho m c th lm vo cnh tro tn ca Th. Nhng gia nh gia gio lun c thc cao v tch Kim c nhn. Cha ng trong cc gia nh y lun ly tm gng c nhn v hc tp lm gia bo. Sau vi i c th t lm than m tr thnh danh gia vng tc. Ngc li, cc gia nh ch ly v cng lm gia bo th ch bn c vi th h l nhiu. l bit hay khng bit tch Kim cho cc vng pht trin sau. Tm li, c th m t vic tch Kim c nhn bng hnh 6 di y.

17

Hnh 6. M t qu trnh tch Kim c nhn 1.5.2. Tch Kim doanh nghip Lch s mt doanh nghip bao gi cng bt u t ch nh b. Ngay c cc i cng ty, cc cng ty ton cu, cc tp on a quc gia m chng ta bit nh TOYOTA, Nokia, Motorola, Microsoft,...cng bt u t ch rt nh b. Vy mt doanh nghip bt u tch Kim nh th no, c th vn ng t nh b n khng l nh chng ta ang thy. Trc ht, bao gi cng c mt c nhn tr ct, chng hn nh Bill Gate i vi Tp on Microsoft . C nhn khi nghip y tch Kim mc kh trc khi khi to doanh nghip. Trong ci Kim c nhn m h tch lu c phn phi vt th rt ln. Phn phi vt th y bao gm tri thc, ch, nng lng,... Ngoi ra, c nhn tr ct c th cng tch Kim c c phn vt th nh tin bc, ti sn, t ai na. Nhng khng nht thit, i khi h bt u t tay trng. Sau khi tch Kim c nhn th ngi tr ct phi tch Kim tip tc v nhn s bng cch tm ng ch (hiu theo ngha Hn Vit t ng ch l nhng ngi c cng ch). S lng ng ch c th khng nhiu. Tip na h tm cng ngh. Khi c cng ngh th nhm tch Kim khi nghip cho doanh nghip coi nh hi cc thnh phn ca Kim c bn cho doanh nghip. Kim c bn cng mnh th vng Ng Hnh doanh nghip cng c c hi pht trin nhanh v bn vng. Vy i vi doanh nghip mun khi pht mt vng Ng Hnh cn tch Kim c bn gm t nht ba thnh phn: C nhn tr ct, cc ng ch, cc b quyt cng ngh. Cng ngh hiu theo ngha rng l b qui trnh to lp sn phm. Cng ngh c th l b quyt v c kh, in t, ho cht,...i vi cc doanh nghip sn xut hng ho vt cht. Cn i vi cc doanh nghip dch v th cng ngh l cch thc t chc bn hng, qui trnh chm sc y t, phng php thu thp phn tch thng tin,... Cao nht l cng ngh t chc h thng. l bn thit k tng th ghp ni tt c cc thnh phn ca doanh nghip li thnh mt h thng nht.

18

Cng ngh c th c c bng cch t nghin cu, t tri nghim, hoc cng c th thu c bng cch mua bn trao i. Tuy nhin, truy xt tn gc, cng ngh cui cng vn l kt qu ca qu trnh hc tp nghin cu trc . Trong thi i ngy nay, tch Kim doanh nghip c th han thnh nhanh bng cch ng gp c phn, rt ngn thi gian tch Kim cng ngh. Sau khi tch Kim th cc cng tc nh m cng ty, xy dng nh xng, mua my mc, ch th sn phm, marketing,... l cc cng tc thuc v Thu. Thu chnh l cng tc xy dng k hoch tng th (master plan). Lc bt u bn hng, c thm i l, t chn vo th trng th doanh nghip khi Mc. Cui cng khi sn phm bn chy, tng cng sut, m rng qui m, xy dng chi nhnh tnh khc, vng khc, nc khc,...gi l Ho. Ngay trong lc ang Ho vng m bit dnh dm li nghin cu sn phm mi th gi l tch Kim trong Ho. Khng im nhin hng li nhun t Ho, ri suy sp trong tro tn ca Th, th gi l k tr nhn. Mt doanh nghip mun pht trin bn vng cn phi lun lun tch Kim. Tch Kim c bn lc khi nghip gi l tch Kim s cp. Tch Kim trong khi doanh nghip pht Ho gi l tch Kim th cp. Bt c khi no doanh nghip dng tch Kim th cp th n c th ri vo th suy tn ca Th, nht l tronmg thi i cnh tranh khc lit hin nay. Tch Kim th cp bao gm i mi cng ngh, tng cng ngun nhn lc, gi gn on kt cc yu t Ho khng t thiu chy nhau. Cc doanh nghip thnh t, bt c nc no, u phi c c quan Nghin cu Pht trin R&D. chnh l hnh thc tch Kim th cp v cng ngh. H lun lun nghin cu tm ti cng ngh mi, i mi cng ngh sn c. Trn c s h c sn phm ngy cng tt hn, gi r hn, thm ch h c th sng to ra cc sn phm m ngay khi khi nghip, nhm c nhn tr ct ca doanh nghip (nhng sng lp vin) cn cha h ngh n. S d nh vy v h lun lun tch Kim. Tch Kim lin tc l yu cu thit yu khng th thiu c nu doanh nghip mun pht trin bn vng. Trong tch Kim doanh nghip, c bit l tch Kim th cp, th vn tch Kim ngun nhn s v cht gn kt (on kt) nhn s l vn sng cn khng km vn i mi v nghin cu cng ngh. 1.5.3. Tch Kim ca mt vng 1.5.3.1. Phm vi ca vng Mt vng l mt khu vc c nhiu ngi cng sinh sng. Vng trong Ng Hnh khng n thun c xc lp bi a gii hnh chnh. Vng l mt khu vc c xc lp bi phm vi nh hng ca cc vng Ng Hnh. Tch Kim ca vng kh khn hn rt nhiu tch Kim c nhn v tch Kim doanh nghip. Nu qui hoch tt, li c lnh o gii th vng c tch Kim c ch hng. Ngc li, vng c th c tch Kim t pht do tng ha ca cc vng Ng hnh c nhn v cc vng Ng Hnh doanh nghip trong vng .

19

Tch Kim t pht ca vng thng c tc chm v b nh hng rt mnh ca cc iu kin ngoi lai. tch Kim cho mt vng, lm cho n pht trin bn vng cn trc ht xc nh cc vng Ng Hnh c bn ang tc ng ln vng. Cc vng Ng Hnh c bn ca vng bao gm: - Cc vng Ng Hnh t nhin nh sng, h, cc ngn ni, gi ma bn ma, iu kin kh hu, t ai, hm m...Cc i tng t nhin cng c vn ng. Chng vn ng theo Ng Hnh ca v tr. Cn xc nh cc vng Ng Hnh ca cc i tng xc nh phm vi ca vng. Trong cc vng Ng Hnh t nhin th c bit quan trng l vng kh v vng nc. Chng ta phi xc nh c phm vi ca cc vng ny bit sc mnh ca chng trong vng ang xt. - Cc vng Ng Hnh x hi nh lch s u tranh, lch s pht trin m nhc, vn ho, kinh t,.. Lch s pht trin m nhc c vai tr cc k quan trng. m nhc chnh l hn ca cc vng Ng Hnh c nhn c trong qu kh, c hin ti. m nhc cng chnh l biu hin ca cc ao c v d nh tng lai xon quyn vo trong cc vng Ng Hnh x hi. Nu chn on c vng Ng Hnh m nhc ang trong cung no (Kim, hay Mc,...) th chng ta thu thp c mt lng thng tin kh ln xc nh phm vi ca vng. i khi c th dng cc vng Ng Hnh Vn hav Ngn ng chun on trng thi ca vng. Vn hac c tnh hp th v pht to. Trong lch s bt c giai on no m vn hathiu nhng pht to ln th chnh giai on l Th, hoc ang trong qu trnh chuyn t Ho sang Th. Mt vng ang ln, roi ri sc mnh, th s c nhiu pht kin v Khoa hc, Ngh thut, Tiu thuyt, v vng ang trong hnh Mc, hoc ang t Mc sang Ho. Mt vng, m ca khc, vn chng phi ni trnh, ni nhu, ni vng vo l ang trong qu trnh t Ho v Th . V nng qu phi ni nhu i, thay v cch dng cc t trc tip, ngn gn, hng hn v c th din t. Trong vn phong chnh thc, ngy nay ngi ta dng t gim thiu thay gim, dng t bc xc thay trm trng, dng t tiu cc thay t km ci,... Trong khi a vui ngi ta hay dng cc t yt kiu thay kiu cng, bc cn thay cn, iu tr thay cho tr.... l biu hin cho vn hav ngn ng vng ang i t Ho v Th. 1.5.3.2. Trng thi ca vng V chng ta ang xt vn lm th no tch Kim cho mt vng ng m bo mt s pht trin bn vng. Nn sau khi xc nh c phm vi ca vng, iu quan trng nht l phi xc nh c vng ang trong hnh no: Ho hay Th, Mc hay Thu,... Trc ht, cn xc nh vng hin ang c bao nhiu vng Ng Hnh ln b. Tng ha ca cc vng y s cho ta mng tng v hnh th pht trin ca vng. Phi bit c hnh th pht trin ca vng ang trong giai on no. Khi hnh th ca vng ang trong Thu hoc Mc th vic tch Kim kh d, nhng khi hnh th pht trin ca vng ang trong Ho th vic tch Kim rt kh. V trong vng c nhiu ngi, li ang trong Ho th ai cng bng bng, t ngi mun tch Kim tri thc m phn nhiu ch mun tch Kim vt th. Nu vng ang trong Th vic tch Kim cng kh khn hn. Lc tch Kim tri thc cng kh, m tch Kim vt th cng kh. Tuy vy, i khi c th tch Kim phi vt th s

20

d dng v trong Th bng ln ch. V mt vng c rt nhiu ngi sinh sng nn trng thi ca cc vng c nhn khng ng nht vi nhau. Tuy nhin, c th dng thng k nh gi trng thi ca vng. Tc l, khi mt vng m c rt nhiu ngi ang cng mt trng thi th c h m nhc v mu sc ca vng s b qui nh bi mu s chung ca cc vng c nhn . V d, mt vng m a s ang tch Kim tri thc th l mt x hi hc tp tch cc, mu sc ti sng, m nhc du dng, khoan thai. Khi mt vng m a s ang Th th x hi tr tr, mu sc hn tp, ng bng, m nhc nng n, dm dt. V d, mt vng c rt nhiu ngi ang kim tin bng mi cch (k c tham nhng) sau mua bt ng sn th chnh l ang chuyn t Kim sang Th. y l trng thi Ng Hnh ngc, cc k nguy him cho s pht trin. trn cp n vic tm hiu cc vng Ng HnhT nhin v X hi xc nh phm vi vng. Ngoi ra, cng cp n vic tng ha cc vng ln b sn c trong vng xc nh trng thi ca vng. Tuy vy, nhng gi vn cn rt m h. Cn phi c linh cm ln, kh nng khi qut ln, lng thng tin di do, kh nng tng hp mnh m mi xc nh c trng thi thc ca vng. 2.1.Vi v d v trng thi nn kinh t Vit nam ng i 2.1.1. Kinh t mt tin Ngi Vit nam ta hin nay a s ang thc hin nn kinh t mt tin. Ai cng mun nh mnh c vi mt vung mt tin, sm ci ca hng bun bn vt vnh. Nu bn Ph Trn Nhn Tng, H ni, l ngi u tin bn qun o may sn, th by gi bn cnh ca hng ca bn c hng ngn ca hng khc. Ci phng thc ca bn c sao chp v t. Mi ngi o o bt chc bn. H khng mt cng tch lu kin thc v quyt tm (Kim) sinh ra ci ca hng u tin, h ch phi tch lu tin bc thc hin giai on cui l Ho. Bn phi marketing, phi thm d th trng, tm mi hng, n o v trn tr,...Bn tri qua Kim v Thu, ri mi c Mc (ny sinh ca hng). Nhng ngi khc thy phng thc lm n ca bn c thc t thm nh, h o o bt chc, h tch Kim rt nhanh, b qua Thu, tin thng ti Mc. Hin nay, bn v cc ca hng ln cn ang lm n kh n, cc bn ang cng trng thi Ho kh bn vng, v sc nng cnh tranh cha tht khc lit, cung - cu trn th trng cn tm cn bng. Nu th cn bng y b ph v th giai on Ho kt thc, bn s i vo giai on Th kh bun t. Gi s con bn c sinh ra vo thi Ho vng, ca hng lm n pht t, bn c thu nhp n nh cao, th n s tch mt th Kim khc. C th l hc tp vn xa khi ci ngh kinh doanh nh l, hoc dng vn m siu th ch khng thun l bn mi mt mt hng qun o may sn, cng c th li n chi tn ph ci Ho vng ca ca hng. Ngc li, gi s con bn li sinh ra vo thi Th, khi ca hng qun o may sn suy thoi, th chnh n s tch Kim thot him cho dng tc. Cho nn, nu nhn nhn theo 3 im khc bit trn chng ta thy t mt vng Ng Hnh l ca hng qun o may sn trn ph Trn Nhn Tng th c th c v vn vng khc ny sinh t vng ny.

21

Nhng cc vng Ng Hnh tng t nh ph Trn Nhn Tng u c mt c im l bun bn nh mt tin. Mi ca hng l mt m la, m nhiu m la cnh nhau li cha lc lin kt to thnh mt vng mi mnh m hn. Kinh t mt tin c trn mi ngnh hng nc Vit nam ta. Ngay c danh t i gia m chng ta hay dng hin nay nhiu khi cng ch l mt tin mc cao m thi. Chng hn phong tro o o m Khu Cng nghip, m i hc, xy cng bin, lm du lch, thnh lp ngn hng c phn chnh l bin thi ca kinh t mt tin qui m ln. Cc nh lp php dng Ng Hnh c th gom nhiu m la nh mt tin thnh mt tch lu ln, to iu kin cho s ra i ca mt hnh Kim mnh m. (y l mt ni dung nghin cu c th o su sau ny). 2.1.2 V hi Cch y khong hai mi nm bt u phong tro hi. Theo nh ngha nm na hi gm hai i tng: ch hi v ngi chi hi. Ngi chi th mun cho vay thu li nhanh v nhiu. Cn ch hi li khng phi l mt nh thu gom ti chnh to ra li bng cc hot ng sn xut kinh doanh thc. Nhng ngi chi hi thng khng nhn r bn cht qu trnh, thy mi li ca vi ln thanh ton u l lao vo cuc chi nh con thiu thn. l mt trng thi bc Ho rt bng bng. Trong php chi hi, Ho rt mnh nn cng chng tn, ngi chi hi v Th tht iu tn i khi ch vi thng l b v Th. Nhiu ngi phi chu trn li, phi tr gi bng mt vi th h, thm ch Th ca h lan sang c i con v i chu. Bi v h vo Ho khng phi bng qu trnh tch lu hnh Kim thc s. S tch lu hnh Kim bng nng lng t thn, kinh nghim, kin thc,... H tch Kim v lao sang Ho, h thc s chi cc vng ngc. Do khi Ho t chy cht nng lng tch lu ca Kim th hui v Th rt nhanh. Xt cc vng Ng Hnh c nhn trong hi, ta thy hnh Ho l mt giai on cc ngn, v ng nhin cc hnh khc cng ngn. T y suy ra mt h qu: Tuy thi lng ca cc hnh trong mt vng Ng Hnh di ngn khc nhau, nhng di tng i khng khc nhau qu nhiu. Mt c im quan trng khc ca hi l bt chc. Khng c v d no v s bt chc m sinh ng nh s bt chc trong hi. Ngi ta lao vo chi hi v thy ngi khc chi hi giu ln nhanh qu. Ch sau vi phn tch nh, li c thng tin rng b A, ng B li nhanh l vay mn chi, bn nh chi. H b qua qu trnh tch Kim, t chy giai on Thu, b qua Mc v tin thng vo Ho. Thc cht qu trnh ny ch khi pht t mt s tch Kim dm, vay mn hoc cm c. V Kim dm nn khi vo Ho chy nh la rm, khng bn vng, d b thi tt ch bi mt lung gi nh. Cc nh Ng Hnh gi s vo Ho theo kiu bt chc (nh trong chi hi) l cc vng Ng Hnh ngc: T Kim (non yu) ngc ngay sang Ho (mong manh). Bn cht ca cc vng ngc l khng bn vng, d b bp bi cc vng Ng Hnh khc, c bit cc vng ln. Hnh 7 m t cc vng ngc ca hi.

22

Hnh 7. Vng Ng Hnh ngc, t Kim dm chy ngc v Ho. Thc trng ca nn kinh t Vit nam hin nay c cc k nhiu vng Ng Hnh ngc. V d, phng tro xy dng xi mng l ng, ng ma, da, phong tro o o nui ch cnh, nui vt, m trang tri sinh thi,. Dng vn FDI to ln ang chy vo Vit nam, xt di quan im nh u t l dng thun, nhng xt di quan im ch nh l dng ngc v hnh Kim khng phi do chng ta tch lu m c. Kim ngoi lai c xc lp trn mt phm vi Th nh b ng chn sau pht Ha ngay. Ha ny khng th dng tch Kim cho cc vng pht trin sau. y l mt ti cc k quan trng cn tp trung nghin cu xt di gc qun l v iu hnh v m nn kinh t, m chng ti s cp ti mc sau. 2.2. Xe m v nn kinh t v m C l him ni no trn th gii c mt hnh thc kinh doanh vn ti c bit nh Vit nam: xe m. Bn c th thu xe m i lm, i vin, a n con n trng, ..... Hy xt xe m theo Ng Hnh. Mt ngi mun tr thnh ti x xe m cn c hnh Kim khi nghip. Anh ta phi bit li xe hai bnh, phi c bng (?), phi tng i thuc ng trong thnh ph, phi c mt ci xe,... Tch lu tt c cc yu t gi l tch Kim ca vng Ng Hnh xe m. Sau khi tch Kim anh ta phi tm c mt ch ng ch xe, t cnh tranh (c vi ngi bn xe m), mt gc ph (d n khch), c bin hiu (thng l mt tm ba cc tng nguch ngoc hai ch xe m) cng hay, t b sn ui, hng ngy dy sm ra ng ch khch. Cc hnh ng chnh l mang ci Kim m anh ta tch lu len li vo th trng, hnh Thu. Khi gp khch l Mc. i mt cuc xe, lc khch mc v tr tin l Ho. Quay v v tr c tip tc ch khch l Th. Mi ngy anh ta c th lm c vi vng Ng hnh. Nu cc vng Ng Hnh tch lu th cuc sng anh dn ci thin. Gi s anh ta li c ti t chc, lin kt c nhiu bn xe m lp thnh cng ty, th c h ci cng ty y c th tr thnh mt hng vn ti. Vng Ng Hnh ca anh ta l dng hnh pht, nu thu nhp hng ngy chi tr cc yu cu ti thiu ca cuc sng gia nh v c i cht tch lu. Vng y s l m hnh pht nu anh ta 23

khng kim khch. Anh ta c th dng ch tc ng ln mi giai on t Kim, Thu, Mc n Ho, Th ca vng ny bin n thnh dng hnh pht. Gi s trong thnh ph c rt nhiu vng dng hnh pht ca ngh xe m, th th, cc vng Ng Hnh xe m y s ng gp phn dng vo tng trng GDP ca quc gia. Trong mt vng, mt quc gia c hng triu triu vng Ng Hnh nh vy. Ci bng hnh tng th ca cc vng Ng Hnh y chnh l s lu thng ca ng tin. Hng triu triu vng Ng Hnh y thng qua ng tin ng gp vo bc tranh tng th ca nn kinh t v m. Mi cng ty ra i, mi d n c thc hin l mt vng Ng Hnh mi c xc lp, thm vo ci hot ng v cng v tn ca i sng. Thc o ca s vn ng y chnh l s lu thng ca ng tin. Lng tin pht hnh ra t ngn hng Nh nc phi tng ng vi qu trnh tch Kim ca hng triu vng Ng Hnh kia. C hai hnh thc tch Kim. Tch kim s cp l chun b iu kin ny sinh mt vng Ng Hnh mi. Tch Kim th cp l tch Kim ca chnh cc vng ang tn ti cho mt chu trnh tip sau na. Nu lng tin in ra vt mc tch Kim th c lm pht. Lm pht cng ln nu qu trnh tch Kim cng yu t. c im ca nn kinh t hin nay l hi nhp. Do , ngoi dng chy ca ni t, cn c dng chy ca ngoi t. V vy, ngi cm cn ny mc cho s vn hnh ca ng tin quc gia cn bit r sc mnh ca c hai dng chy ni t v ngoi t. Hin nay nc ta, dng ngoi t kh mnh. Cc u vo ca dng ngoi t c th do dng vn chnh thc FDI, dng vn vay ca chnh ph, dng vin tr, dng kiu hi, dng do khch du lch l a vo.... Ngy nay dn ta qu quen vi la. Mua my tnh, my in thoi, cc gia dng cao cp, mua t xe my, mua nh,... ngi ta c th tnh ton, cn nhc gi tr mn hng qua la. i khi, ngi ta cn thanh ton trc tip bng la. Thm ch, mt du khch c th tr tin phng tr, tin n mt bt ph bng la na. iu cho thy dng chy ngoi t trn th trng kh mnh. Dng chy ngoi t mt phn i qua cc ngn hng, mt phn khng i qua ngn hng. Thc t kh nh gi hai phn lng . Vy dng Ng Hnh c th phn tch c lung ngoi t ngoi ngn hng hay chng. Trn qui m th gii, cc ngoi t mnh c sc tch Kim v khi Thy mnh m. Vng nh hng ca cc ngoi t mnh chnh l bng dng cc vng Ng Hnh ca cc quc gia m ca chng. Vic nghin cu phm vi vng ca cc ngoi t mnh s gip chng ta c ci nhn ton cu v ng li pht trin kinh t ca cc nc ang pht trin. Ngy hm nay, khi chng ti ang son ti liu ny, th thng tin trn mng cho thy rng la ang . Tin mt la ca cc ngn hng bn ra khng c khch mua. y chnh l trng thi Th ca dng chy la bn trong cc ngn hng. Bi v Th chnh l trng thi ngng tr, vn ng khng mnh, khng c s giao lu ca dng la bn ngoi vi dng la bn trong ngn hng. C th on rng dng bn ngoi tch lu n trng thi gn bo ha. Nh vy dng bn ngoi ang tch Kim. Nu dng ni t yu th s xy ra Ng Hnh ngc, dng la c trong v ngoi ngn hng s gy p lc lm dng ni t lao nhanh sang Ho, s lm pht ln.

24

Ngn hng Nh nc mun trnh trng thi ny phi kim sot c dng la ngoi ngn hng. Mun kim sot c n phi cho n chy qua ngn hng. Phi c mt ngh nh hoc lut, cm giao dch trc tip bng la di mi hnh thc. Mi hp ng hoc giao dch dn s phi thng qua ni t. Nh nc khng cm tch tr la, nhng khi thc hin cc giao dch mua bn phi thng qua ni t. Cho php t nhn m cc im i tin t do. Ngi ch ca hng i tin phi c ng k, mi khi i tin ch cn ghi li s CMND hoc h chiu, s lng i khng hn ch. Ch cn mt my in t ni mng l c th kim sot ti tng thi im c bao nhiu la ang c i, thm ch n ng l. Mt ngi bn ti ni, khi anh ta mua mt bc hnh thp i Kuala lamper (Th Malaixia) gi 10 $, anh ta nh tr trc tip bng la. Ngi bn hng ch anh sang bn ca hng i tin gn i ra Ringit, bo i tin i ri thanh ton cho anh ta. iu ny khc vi Vit nam. Chng ta c th hc tp cch lm ca nc bn. Nh vy va thu c thu i tin va kim sot c dng chy ngoi t. Dng chy ngoi t bn ngoi ngn hng ch cn mc rt nh khng sc tch Kim cho cc vng Ng Hnh ngoi mun, khng gy p lc cho dng ni t. 2.3. Ng Hnh trong ngnh xy dng Ngnh hiu theo Ng Hnh chnh l t hp cc vng Ng Hnh doanh nghip ng ng. V d, ngnh xy dng cha v vn cc vng Ng Hnh v xy nh , xy trng hc, xy cng s, m mang thnh ph, ....Cc vng doanh nghip cng da trn mt cng ngh tng qut l kt cu cc khi vt cht a chng loi thnh mt vt th mi hoc qun th mi. Ngnh xy dng ni theo ngha tng qut l sp t cc vng Ng Hnh cnh nhau. Sau khi mt cng trnh c xy dng xong th coi nh n nh lu di, tc i tng xy dng s v Th. N s l nn mng cho cc qu trnh tch Kim khc. V vy i vi mt t nc ang trong thi k pht trin nh Vit nam th cng tc xy dng cc k quan trng. Trc i mi, mun xy mt ci nh cng phi c giy php mua xi mng, st thp. By gi, c c tin l mua thoi mi, mua loi vt liu, thm ch c cc tm trang tr tng kh cc ln bng cm thch en tuyn pha tuyt tha tn Giang Chu - Trung quc. Ch hn 20 nm, trng thi ca ngnh xy dng pht trin n mc Ho. Nhn dn ua nhau xy nh , c quan ua nhau xy cng s. Xy nh di mi hnh thc, thm ch mng dnh. Kin trc cc k ln xn, mi vm, nh nhn, thp chung c c. Vy trng thi dng chy Ng Hnh xy dng ang trong Ho. Nhng l Ho khng bn, ho khng m, ang suy v Th. V cc c nhn lm vic trong ngnh xy dng u mun giu nhanh nn h thc y cc vng Ng Hnh vn ng qu nhanh. Ngay khi c d n l h tch Kim (tin, nhn lc, my mc,...) ri thi cng lun, tc l khi chuyn sang Mc ngay. Do , b mt cc thnh ph rt ln xn. Bc tranh kin trc rt xu. H khng nhiu lm n Thu (cp nc km, cng rnh nh hp, khng bn vng,...). Vic nn nng sang Mc i tt qua Thu lm cho thnh ph khng th pht trin bn vng. Hu qu l hin nay, mi trng sng trong th b xung cp, ph phng cht hp, dn c ng c, cung cp nc km, khng kh nng nc,..

25

Hn na, v cc vng Ng Hnh xy dng t qu gn nhau, nn Ho xy dng cng ngy mnh lit. Nu xt theo Ng Hnhth ch vi chc nm na phn ln cc nh ca, cng trnh hin ti s sp nhanh v Th. Phi qui hoch li, phi m ng li, phi gim mt dn s th. Vy nu dng Ng Hnh c th on trc tnh trng Th ca ngnh xy dng ang dn n. Mun ngnh xy dng pht trin bn vng cn gim nhit ca trng thi Ho xy dng, nh vy va tit kim cho hin ti, va tit kim cho tng lai. trnh tnh trng qu nng ca Ho xy dng, cn phi dn cc vng Ng Hnh trong ngnh xy dng. M dn vng cn c t. Nhng hin nay t u thuc cc UBND Tnh qun l. Vic n b v gii phng u kh khn. Do mun tch Kim trong xy dng phi kin quyt xy dng cc thnh ph c va, mi han ton, trc thuc trung ng. Mi thnh ph c khi u khong 10 vn dn, d tnh khi pht Ho c khong 1-2 triu dn. Khi xc lp thnh ph mi s tp trung tch Kim tri thc lun, chnh l cc thnh ph cng ngh. V d Ha Lc c th tr thnh mt thnh ph cng ngh mi, ch khng thun tu l khu Cng ngh cao. Mt thnh ph cng ngh hng dn ti mc pht trin cao. Trong c khu i hc, Vin Cng ngh, rt nhiu doanh nghip, nhiu lng ngh. c bit c th hc tp Ngc Linh ca Qung Ty bin Ha Lc thnh mt trung tm thuc nam, vi vic tp trung cng ngh a ngnh nh s trnh by trong mc Khoa hc v chic bnh. Ha Lc l vng lng da vo ni cao, ln ngc mt cht l n rng, xung thp mt cht gp sng ln, nhn dn th khn ngoan chm ch, li gn th , nn c iu kin tch Kim nhanh chng cho c nhn v cho c doanh nghip na. Chnh v vy y l vng gim nhit tt cho trng thi Ho qu mc do vic xy dng thiu qui hoch ca trung tm H ni. Cc thnh ph c nh nn c xy dng u khp ba min Trung Nam Bc gim ha xy dng. l cc thnh ph tch Kim. Nc Vit nam ta c ci li th to ln gn bin, m b bin li di, do vic qui hoch cc thnh ph tch Kim dc b bin l mt iu kin thun li tri cho pht trin bn vng. Nhng vic qui hoch cc thnh ph tch Kim nht thit phi do chnh ph m ng ch khng phi nh xy cc Khu cng nghip cp Tnh nh hin nay. 2.4. Ng Hnh trong ngnh giao thng Ngnh giao thng hin nay cng ang trong thi Ho. Ngi v xe tham gia giao thng qu nhiu, vt qua ch s mt an ton cho php so vi hin trng ng x nhiu ln. Ra ng bt k lc no cng thy o o, bng bng. Nguyn do giao thng t n trng thi Ho, l do tc pht trin kinh t cao, tc xy dng cao, khi lng ngi v hng ha phi chuyn dch ln. Giao thng v Xy dng l hai ngnh hnh chnh theo t chc chnh ph. Trong chnh ph c hai B Giao thng Vn ti v B Xy dng. Nhng theo Ng Hnh hai b y ch l mt. Xy dng l dch chuyn cc n v khi lng vt cht v mt khu t no , ri kt cu chng li vi nhau. Giao thng cng l dch chuyn khi lng vt cht, nhng trong c c dch chuyn ngi v dch chuyn hng ho. Khi ngnh xy dng

26

vo Ho th nht nh giao thng cn vo Ho mnh hn, v dch chuyn ngi nhanh v d hn dch chuyn xi mng gch ngi. C th ni Ho trong giao thng hin nay trng thi hn n rt cao. C th l nhiu tai nn, trong khi ng x khng lu chuyn nhanh v kp thi c khi lng ln hng ho v ngi. Bn vn thy hng ngn ngi b tc ng, hng vn ngi n tc cc bn xe but. S n tc y l lng ph x hi. Cho nn phi bin i Ho trong giao thng. Lm cho n bt nng i, lm cho n tng xng vi tc tng trng kinh t. Cch gim nhit cho trng thi Ho giao thng mt cch bn vng khng g hn l n lc ch ng a giao thng mt phn v Th. V d thc y nhanh vic xy dng cc ng cao tc (m ng Th). Ti khu vc ng bng sng Hng nht thit phi xy gp cc ng cao tc ni H ni vi 7 hng ph cn. M rng tht nhanh ng s 32A, ng Lng Ha lc, ng s 2, ng s 1, ng s 5, ng s 6, ng s 3. Tt c cc ng k trn phi c bin thnh ng 6 ln xe. Tch ring ng t ra khi ng xe my. Ti ng bng sng Cu Long cng phi lm tng t. Nhng khi m rng ng khng lm trn lan, phi tp trung Kim mnh lit gii quyt dt im tng cung ng. Tuy vy, chuyn Ho giao thng v Th rt cht vt, v kh khn trong gii phng mt bng. Vic gii phng mt bng trong giao thng cn kh gp 10 ln gii phng mt bng trong xy dng. V Ho xy dng chuyn v Th cc nhanh, nn d chuyn thnh Kim (tin) lm li cho ngi duyt d n, li cho ngi thc thi. Trong xy dng, c t l c tin. Trong giao thng khng nh vy, v t lm ng khng trc tip sinh ra tin. Tin ch c li vo cc ti tham nhng qua ng ch tc h s v cc th tc hnh chnh. Do vy, chuyn Ho giao thng v Th b kh khn rt ln. Kh khn ngay t chnh nhng ngi ra quyt nh m ng. Mun chuyn Ho giao thng v Th nht nh phi t nhn ho vic xy dng cu ph, ng b, ng st. Ngoi ra, trong thnh ph phi chuyn Ho giao thng v Th bng cc ng xe in ngm. Tuy nhin tch Kim cho m lm ng xe in ngm rt tn thi gian. Do , c th ni bin php gim nhit giao thng trc mt v lu di vn l m rng Th cho giao thng ng b, ng st. Hn na, v trong Ng Hnh coi Giao thng v Xy dng l mt cho nn vic gim Ho ca hai ngnh ny lin quan trc tip vi nhau. iu c ngha l cc bin php gim nhit ca ngnh Xy dng s ng h tch cc cho gim nhit trong Giao thng. V d, ngoi Ha Lc rt cn xy dng thm nhiu thnh ph nh khc trc thuc trung ng. Ti sao li phi trc thuc Trung ng, v xy dng thnh ph mi l tch Kim, m mun tch Kim phi c Th. Th hin nay, li ang b giam gi bi tnh cc b a phng cc tnh. Mt khi c nhiu thnh ph nh, th mt dn c cc trung tm ln s gim xung, do vn giao thng s bt Ho. Tm li, c th lit k my bin php gim Ho trong giao thng trnh by trn nh sau: - Qui hoch tt cc trc giao thng chnh ca vng,

27

- Xy dng cc thnh ph mi c nh trc thuc Trung ng, - Cho php t nhn tham gia xy dng giao thng (tt nhin cn c cc bin php gim st cht lng i km), - Xy dng chnh sch mnh thu hi Th (gii phng mt bng) v cho giao thng, - Cc bin php cp thi tnh th nh i m bo him, tng cng x l vi phm l cn thit trong giai on trc mt, nhng khng c tnh cht bn vng, v khng h lm gim c Ho trong giao thng (mt cao). 2.5. Dng vn FDI v dng ngn sch Nm 2007, mi qua chn thng m dng vn FDI chy vo Vit nam hn chc t USD. l mt lng tin rt ln, v n tng ng tng thu nhp GDP ca nc ta. Xt trn bnh din vng Ng Hnh tru tng tm c th gii l mt s tch Kim rt mnh lit cho vng Vit nam. Trong qu trnh tch Kim , ngi iu hnh dng chy ca Kim sang Thu chnh l cc ch u t nc ngoi. Chnh ph v nhn dn Vit nam ch cung cp mi trng (Th) v cc iu kin ph tr khc cho qu trnh tch Kim FDI ngoi quc. C th ni v sc mnh ti chnh v nhn s, pha trong nc khng c cc qu trnh tch Kim tng ng vi cc d n ln m dng FDI mang li. Vy theo Ng Hnh l dng khc th, khch ln t ch. Khch ngy cng mnh ln, v qu trnh dng chy FDI ang tng, hn na cc nh u t khng nhng ch mang n ti chnh, m quan trng hn l h mang n c cng ngh na. Sau qu trnh tch Kim h s khi Thu, dn dn cc cng ty c vn nc ngoi s pht trin mnh m, sang Mc, sang Ho. l iu ng mng, v cc cng ty to thm vic lm, tng thu cho ngn sch,... Nh vy dng FDI chy theo vng Ng Hnh thun. Trong khi , tuy s tch lu vn ca ngn sch nh nc trong my nm qua c hiu qu kinh t x hi ng k, nhng Kim t ngn sch nh nc khng lun lun to ra cc dng thhun. Thc vy, ngn sch nh nc gip m mang nhiu cng s, nhiu ng x, bnh vin,... Nhng c th phn on chc rng nhiu khon chi t ngn sch nh nc ra c tht thot, i khi tht thot kh ln. Nhng tht thot y c gi l tham nhng. Bo ch gi hin tng tham nhng hin nay l quc nn, chnh ph c mt v ph Th tng c trch chng tham nhng. Tc l tham nhng ang rt trm trng. Vy dng vn sau khi chy t ngn sch ra vo ti tham nhng mt phn, c th l ln hoc rt ln. Kim (tin) ca tham nhng c dng chi dng c nhn, mua xe, mua t, n chi, sa o, hu hoi cn b,...Tt c cc ng thi y gi l Th. Nh vy dng Kim ang v Th, tc l chy theo Ng Hnh ngc. Phn cn li ca ngn sch, khng b tham nhng c khot c chi ra duy tr cc hoat ng b my ca Chnh ph, tc l dng tnh. Phn tch cc ca dng ngn sch li c chi dng phn tn, khng tp trung vo cc mi t ph. Do vy c th kt lun rng a phn dng ngn sch ang vn hnh theo Ng Hnh ngc. So snh hai phn tch trn ta thy, dng FDI to cc vng Ng Hnh thun l chnh, trong khi dng ngn sch b li dng to sinh cc vng Ng Hnh ngc. Do ci trng thi khch ln ch s ngy cng mnh.

28

Mun thay i trng thi , cn o ngc chiu quay ca dng ngn sch. M ch c th o chiu quay t chnh cn b, tc l phi tch Kim phi vt th cho cn b. CHNG III. NG HNH V VN HO 3.1. Vn ha ln C ln ti c mi d tic trng Bi dng Cn b Vn ha, B VH TT DL. Ba y tht vui, c nhiu nh vn ho, nhiu ngh s danh ting. Trong lc vui chn ru c mt ng tc bc ch mt cu tc xanh: - Ny, cu lm vy tht l vn ha ln! Hm , cng nh chn ru m ti mo mui xen vo cu chuyn ca ngi ta, nn nh bo hi v tc bc: - Theo Ngi th no l ln v th no l cao? ng y vui v ci, khng ni ngay, ri thnh tht bo: - Chu thi, ti ch bit l m cao v ln, nhng nh ti l vn ha va dng!! Tt c cng ci vui v. Nhng khi ra v ti c bn khon. Khi nim v vn ha ai ai cng ni, nhng nh gi n th no l cao hay thp th li rt kh khn. Thc vy, c n hng trm nh ngha khc nhau v vn ho. l mt vn ln ca nn vn ha ton cu, vn ln ca hi nhp. Hn na, bo tn v pht huy bn sc vn ha dn tc i vi a s chng ta l kh m h. Ci g l cht vn ha tinh hoa ca dn Vit, bo tn v pht huy n nh th no cng l cc cu hi ln. Cui cng, chng ta nghe ni nhiu n mnh : vn ha v kinh t l hai vn c quan h mt thit vi nhau, vn ha c th l n by ca pht trin kinh t. Nhng chng ta cng cha xc nh r c dng n by kinh t nh th no? Vy i vi vn ha c ba vn quan trng cn lm sng t: - nh ngha vn ho, o vn ho, - Tinh hoa vn ha dn tc, - Quan h gia vn ha v kinh t. Di y dng Ng Hnh chng ta s bn v ba vn . 3.2. nh ngha vn ha, o vn ha Trong ngn ng chu u, vn ha c vit lculture. Cc h ng ln ca nhn loi nh ting Anh, Php, c, Ty ban nha, Slav,... u vit nh vy. Ngha gc ca t culture l trng trt, sau ny thm cc ngha mi l m mang, tu dng, trau di, vn ho,... Ta khng bit ti thi im no th t culture bin i ci ngha gc trng trt

29

ca n thnh ngha ph bin hin nay l vn ho. Trong ting Hn t vn ha c vit l Wn hua. N gm ch vn trong vn chng v ch ha trong bin ha. Vy, ngha gc ca t vn ha theo ting Hn l lm bin ha ci hn ca vn. M vn tc l ngi. Ni rng ra vn ha l trnh din ci tinh tu nht m con ngi thu np c trong tinh thn ca mnh. iu khng mu thun vi cch nhn vn ha theo quan im trng trt phng Ty. Lch s loi ngi bt u bit trng trt t khong 8.000-13.000 nm nay. Trong khong thi gian , cc b lc sn bn hi lm chuyn dn sang trng trt chn nui. Khi , c l loi ngi mi bit n t culture theo ngha trng trt. V bn cht, trng trt ngoi vic mang li thc phm, cn mang li mt cuc sng t bp bnh v t chin tranh hn cho cc b lc. Nh trng trt m cuc sng con ngi no hn v ha bnh hn. V th ci hnh thi lao ng trng trt lan to nhanh dn khp cc chu lc. B lc ny hc tp b lc khc. H hc tp nhau trng trt bo m cuc sng. Ci phng thc sn xut y c sc lan to mnh m trong sut chiu di lch s t 13.000 nm trc n nay trn qui m ton cu. Cho n tn by gi ngi ta vn hc tp nhau trng trt (trong lai ghp, to ging, bin i gen,...). Trong tin trnh lch s giao lu gia cc b lc, dn dn ci t trng trt kia mang thm ngha vn ha, vn minh tr mt ci g c sc lan ta. Ta khng khng nh c khi no th c s thm ngha y. Nhng c l n c thm ngha v ngi ta mun gn cho phng thc sn xut trng trt nh l mt phng thc cao hn, bn vng hn, ng hp thu hn so vi sn bn v hi lm. iu ging nh ngy nay chng ta vn i khi dng t vn minh cho cc cng ng bit nhng phng thc sn xut tin tin hn mnh. chnh l qu trnh bin i ca t culture vi ngha thun ty l trng trt thnh ra ngha l vn ha: nu bn bit trng trt l bn c vn ha, tc l bn c ci phng thc hot ng tm cao hn so vi vic sn bn hi lm thun tu. Mun hc phng thc sn xut (thao tc) tin tin hn, ta phi hp thu ci m ngi khc ang lm. Sau ta phi thc hin li. Thc hin li ngha l phi trnh din li. Qu trnh hp th v trnh din gi l vn ha. Qu trnh y gm hai pha: hp v nh. Ht nh qu trnh phn x phton nh sng trong vt l hc. Mt in t hp th nng lng bn ngoi t cc photon ti, nhy ln mc nng lng cao hn, sau n tr v cc trng thi mc di v pht ra cc photon khc. Khng mt ai lm vn ha m khng thc hin qu trnh hai bc y: hp v nh (hp th v trnh din). Nh vn, nh th, ngh s iu khc, din vin, nh kin trc,...u thc hin qu trnh hai pha y. Cng trnh, tc phm ca h ch c gi l tc phm vn ha, cng trnh vn ha nu ci m h nh ra y c tc dng kh hp. Tc l phi kh d cho ngi khc hp thu c. Vy, vn ha l qu trnh hp th v trnh din lin tc. l nh ngha ca chng ti v vn ha. m t khi nim nh hp ny chng ti dng s Hnh 8 di y.

30

Hnh 8. M t nh ngha vn ha. Mt ngi hp th c nhiu thun phong m tc ca vng, li kin tr trau di cc kin thc chuyn mn v kinh nghim sng, th hnh vi v li sng ca anh ta c th tr thnh gng mu cho ngi xung quanh. Ci gng mu nm bin gii pht x. Nu s ngi hp th ci gng mu y nhiu th anh ta c gi l ngi c vn ha. Ngc li s ngi hp th ci m anh nh ra khng nhiu th c h anh l ngi vn hathp. V mun tr thnh vn ha anh ta cn phi bit nho nn nhng iu hp th, sng to ra ci mi, m ci mi y ch c th c thm nh bng s lng ngi hp th ci m anh ta nh ra. Theo trn, nu chp nhn khi nim vn ha cn c mt nh ngha, th mt cch ton hc, ci c gi l nh ngha khi v ch khi c th o c n. V vy, di y chng ti tip tc trnh by khi nim o vn ha. o vn ha c nh ngha mt cch ton hc l quan h tng i gia trnh din v hp th theo php tnh lu tha. Mt ngi hc nhc mi nhng trnh din km kh c th tr thnh ngh s biu din, v chc cng t ngi bit n anh ta nh mt ngi c trnh vn ha cao. Mt ngi hc v rt nhiu, tng hp nhiu mn phi, sng to cc th v c o, va rn sc va rn tm, li p . Anh ta ma v, lc th mnh m nh sm st, lc th mm mi nh ma bay, gi thi, bin o khn lng. B kp v thut ca anh ta l mt tc phm vn ha trnh cao. V t s gia trnh din v hp thu cao. Hn na, v anh ta t n mt mn phi tng hp mi, mt b kp v thut, nn s trnh din ca anh ta chnh l s thng hoa ca nhng g m anh ta hp th, nng tng s nhng hp th ln mt ly tha bc cao. Cng sng to th cng nhiu ngi thn phc v theo hc, nn ci anh ta trnh din y cng t kh hp cao. Mt ng th hay, c nhiu ngi hp th nh Truyn Kiu l mt cng trnh vn ha cao. S d Nguyn Du sng to ra c truyn Kiu v ng hp th tinh ha c hai ni vn ha Bc Ninh v Ngh Tnh, li tri nhiu trun chuyn ng i. Nn Truyn Kiu c rt nhiu th h Vit nam hp th. Tc phm c gi l mt kit tc vn ha. C th mang nh ngha o vn ha thm nh nhiu cng trnh vn ha. Nh trong Khoa hc ngy nay, ngi ta nh gi cc nh bc hc qua s ln trch dn cng trnh.

31

Mt cng trnh khoa hc c gi l c gi tr cao khi c nhiu ngi trch dn, tc n c th c dng lm c s cho nhiu sng to khc na. Cng vy, c th thm nh trnh vn ha c nhn thng qua o vn ha theo quan h tng i trn. Chng hn mt thi lng lon, rt t c ngi i hp th, nn gi l hnh ng km v vn ha. Tham nhng l km vn ha. Mt ngi tham nhng c th c mt s ngi xu xung quanh hp th cc th on ca anh ta. Nhng sm mun cng b tr gi, bng pht, bng t ti, nn khng bn vng. Cc hnh ng khng bn vng l km vn ha, v ngi ta khng hp th c, s ngi hp th t m s ngi phn i nhiu. Chng ti tm din t (c th l khin cng) o vn ha theo ton hc nh sau:

= .
Trong :

- l o trnh vn ha. N c gi tr cng cao khi trnh vn ha cng cao. - l tng lng hp th cc gi tr vn ha v ang c sn trong mi trng. Kh nng cm th, kh nng nhn bit ci hay ci d, nng lc tr tu, tnh cm, tr nh, nhn cch, lng trc n,... c nh hng ln n tng lng hp th ca c nhn. - l kt qu trnh din. Mun trnh din phi c hc tp, tch lu, nho nn v sng to. Nu khng anh s ch l my ghi m khng phi l trnh din. Trnh din phi trn c s sng to. Kt qu trnh din phi c th c hp th li bi c th khc, tc l phi kh hp. Mc hp th li ci m anh trnh din ra chnh l c s xc nhn v nh gi ln ca . Khi bit v th ta c th nh gi o vn ha . Theo cch tnh trn th mt ngi s c trnh vn ha cao khi anh ta hp th nhiu gi tr tinh hoa v c sng to ln trnh din gii, t gi tr ln. Kt qu l khi trnh din anh ta nng ci m anh hp th c ln lu tha, to thnh mt tc phm, c tc dng cho cng ng hp th mt tinh hoa ln hn. Nu bn ch hp th, m khng ni nng, chng trnh din th =1, kt qu trnh vn ha ca bn bng 1 = , tc l khng thay i, ch bng tng lng m bn hp th c. Nu hnh vi ca bn phn vn ha, khng c tnh kh hp, th ci hnh vi hoc tc phm m bn trnh din c < 1. Khi , o vn ha ca bn gim < . Cng lao hp th ca bn b hu hoi, nh cu ngn ng: mua danh ba vn, bn danh ba ng.

32

Nu bn c sng to, sn sinh ra cc tc phm c kh hp cao th trnh din ca bn c gi tr ln v > 1. Lc , bn lm thng hoa nhng th m bn hp th, to ra cc gi tr vn ha mi cho cng ng. Khi trnh vn ha tng theo hm m. Bn t n trnh vn ha rt cao. Theo nh ngha o vn ha trn, th khi nim trnh vn ha lp 7 b tc hay GS - TSKH trong cc trch ngang s yu l lch cha rt t thng tin v c th. Hai trnh vn ha lp 7 b tc v GS- TSKH l m m nh nhau theo khi nim mi. Nu bn hp th mt lng cc gi tr, nho nn n, sng to ra mt gi tr vn ha mi, th bn c mt trnh vn ha cao. Mt k s m khng dng kin thc ca mnh thit k mt cng trnh no c th chc chn c trnh vn ha thp hn so vi mt k s cng lp nhng c sng to, c trnh din. Mt ngi dn thng hp thu cc gi tr vn ha trong mi trng, hng ngy anh ta trnh din ra xung quanh li sng ca mnh. Nu li sng y l cao p v kh hp, th cha cn sng to g anh ta t nng tm vn ha ca mnh ln hn ci m anh ta hp th. Mt cn b hp th rt nhiu gi tr cao p, c rt nhiu bng cp, nhng trnh din mt li sng sa a l t mnh lm gim o vn ha m mnh dy cng tu luyn. Do , vn ha l mt khi nim ng. Mun gi cho trnh vn ha ca mnh khng xung cp, hng ngy chng ta phi rn luyn, khng trnh din ci xu, nh trong kinh Pht dy chng sinh phi tinh tin. Vn ha theo nh ngha trn gm hai pha, hp th v trnh din. chnh l Ng Hnh. Hp th thuc v Kim v trnh din thuc v Thu, Mc, Ho hoc Th. Trnh din Mc l sng to gi tr mi. Trnh din kiu Th l chn vi gi tr v lm quay ngc vng Ng Hnh c nhn. V ti liu ny cp n quan h gia Ng Hnh v Vn Ha nn chng ti khng i su phn tch cc sc thi vn ha ca tng b mn, cng nh khng trnh by khi nim trnh vn ha tng hp ca c nhn nh l mt tng cc vect ton hc v cc hnh vi vn ha, m ch ct a ra mt nh ngha v mt thc o vn ha. Sau khi c nh ngha vn ha chng ta s tip tc tho lun v tinh hoa vn ha Vit nam. Sau , nghin cu quan h gia Vn Ha v Ng Hnh. Cui cng s tm l do v sao vn ha c th c xem l n by ca pht trin kinh t. 3.3. Tinh hoa vn ha Vit nam Nc Vit nam chng ta tri qua mt chng ng u tranh lu di dng nc v gi nc, chng ta lun phi thc hnh sng i hai qu trnh hp th v trnh din, hc tp v thc hnh, thu vo bng ra,...Do vy, vn ha ca dn tc Vit nam chng ta rt cao.

33

Cc nh nghin cu vn ha hin nay hay dng t tip bin vn ha ch kh nng hp th v ci bin vn ha. Theo h, kh nng tip bin vn ha ca dn tc Vit nam cao. H cho l mt trong nhng nt tinh hoa ca vn ha dn tc. Theo chng ti l mt nhn xt tinh t v ng n. Nhng nu dng nh ngha vn ha theo kiu ton hc trn phn tch tinh hoa vn ha th chng ta c th pht hin nhiu tinh hoa vn ha khc na. - Tinh hoa vn ha NEM: Mn n ni ting ca Vit nam l nem. Mn n hp khu v ca nhiu ngi, l mt mn kh ph bin trong hu ht cc ba tic ca ngi Vit. Trong nem c tht, rau, gi, gia v, trng,... N l tng ha ca nhiu th thc phm cao cp trong mt l cun bng bt go. C th ch ra nhiu v d khc v s tch hp ca nhiu thnh phn tinh hoa trong mt khng gian v thi gian hp nh NEM trong i sng vt cht v tinh thn ca ngi Vit. Chng hn hoa vn trng ng c, cc tc phm trm tr trn g, phong cch nh n cha, s th cng tam gio Khng Lo Pht,... Cc nt nhc rung luyn trong n bu cng l nn p cc nt tinh hoa trong mt thang bc m. Cc trn thn tc trong lch s dn tc cng l kt qu tch hp ca nhiu tinh hoa trong thi gian v khng gian hp. Ci ti kho ca dn ta trong vic nn p tinh hoa, nho nn n, sang to ci mi chnh l mt tinh hoa vn ha cao p ca dn tc. Tng qun Cao Thng ca khi ngha Phan nh Phng ch to ra sng trng trong rng Hng Kh lm kinh ngc cc k s Php chnh l mt v d sc nt ca tinh hoa vn ha NEM. - Tinh hoa vn ha LNG: Ngi ta bo Vit nam nhiu khi php vua thua l lng. Kha cnh tiu cc ca cu ni chnh l s khng tn trng php nc. Nhng th hi nu l lng khng c t cht quan trng ng k no c th lm sao thng c php vua. Theo cc nghin cu nghim tc v l lng th mi lng c u c cc hng c. Rt nhiu l trong hng c ngy ny vn cn gi tr. Hng c c lp bi mt hi ng lng x, gm cc chc sc, cc chc mua, cc v tin ch, cc nhn s hu tr, nhng ngi cao tui,... Vy l lng c lp ra bi tp hp cc b c thng thi nht ca lng. chnh l truyn thng dn ch cao m dn ta tch lu c trong hng ngn nm dng nc v gi nc. V chnh l mt tinh hoa vn ha ca dn tc Vit nam. Chnh v c t cht dn ch cao trong lng, m lng tn ti qua hn ngn nm bc thuc. B my cai tr ca chnh quyn phng Bc khng thm xung lng c. Lng chnh l sc mnh ln nht trong qu trnh m rng b ci nc Vit t vng Hoan i n tn ng Nai, Gia nh. Chng ti ch nu vi v d trn ch ra rng tinh hoa vn ha Vit nam l ngh thut tch Kim, tch Kim trong vn ha NEM v trong vn ha LNG. Do , trong giai on hin ti, khi yu cu tch Kim rt cp bch i vi s pht trin trong hi nhp ngy nay, th ci tinh hoa cn pht huy nht chnh l tinh hoa vn ha trong ngh thut tch Kim ca dn tc. iu cn c pht huy ti a, chng ta c th chung sng vi bn b nm chu, hc tp cng ngh ca h, bin thnh ca mnh, chnh chng ta, ngi Vit nam, ch khng phi cc chuyn gia c vn nc ngoi khi pht cc vng Ng hnh.

34

3.4. Mi quan h gia Vn ha v Ng hnh Trong Ng Hnh th Kim l c s xc nh o vn ha ca ton b vng Ng Hnh, c bit Kim phi vt th. Qu trnh tch Kim phi vt th i hi phi rn ra ch v nhn cch lu di, li phi khng ngng tch lu tri thc mi. Kim l qu trnh hp th trong nh ngha vn ha. Sau khi tch Kim t , th c nhn tr ct li qui t nhng ngi ng thanh ng kh, tch lu cng ngh khai Thu, sinh Mc. Lc vng Ng Hnh t n Mc, th Kim biu hin ci c ca n. Lc c th xc nh o vn ha ca Vng Ng Hnh mi to lp. Nu Ho rt mnh tc l ci Kim trnh din mt cch rng ri. Nhng nu Ho c nhiu nguy c v Th nhanh th gi l Ho yu. Ho yu tc l Kim tch c t, n xi, th, khng bn vng, tnh cng ngh khng cao. nh gi mc mnh yu ca Ho c th bit ci gc Kim ca n. Xt tng quan t l Ho/Kim c th nh gi trnh vn ha ca Vng Ng Hnh ang xt. V d, mt ngi c qu trnh phn u lu di, c xem l c tch Kim, nhng khi pht quan (Ho) li nhanh chng b tha ha, lao vo tham nhng, th Ho ca anh ta on. Tng quan t l Ho/Kim yu. Anh ta chc chn l mt ngi vn ha thp, mc d c th anh ta c bng cp cao, c khen thng ln trc . Theo cch xt on Ng Hnh , th nhng doanh nghip hoc t chc c vng Ng Hnh m tng quan Ho/Kim nh u ang b ngi c trnh vn ha thp lng on v s khng bn vng. 3.5. Mi quan h gia vn ha v kinh t Phn ln cc hot ng kinh t u c mc ch chung l thu v mi li kinh t c th o bng tin, tc l tch Kim vt th. Ngi ta thng nh gi mt hot ng kinh t qua doanh thu v li sut. i vi mt quc gia th ch tiu quan trng nh gi mc tng trng kinh t l thu nhp trn u ngi, hay GDP,... Tc l nh gi s pht trin kinh t qua tch Kim vt th l chnh. Trong khi , phn ln cc hot ng vn ha l hp th cc gi tr (ch yu l gi tri tinh thn) pht ra nhng tc phm (thng l trnh cao), cng chng c th hp th v mang li trong tm hn ngi ta nhng cm gic hng phn tinh thn. Vy hot ng vn ha ch yu l tch Kim phi vt th. Nu xem Kim vt th v Kim phi vt th l hai mt i lp (hay m dng) trong cng hnh Kim th c th m t mi quan h Kinh t - Vn ha nh hnh 9 di y. Trong hnh ny, khi Vn ha ca ton x hi ch yu l Kim phi vt th, cn khi Kinh t ch yu l Kim vt th. Nu pht trin kinh t m khng hi ha th lng Kim phi vt th b ln t, v c c h lm cho s pht trin tr nn thiu bn vng. i khi, mt s vng vn ha bn a b trit tiu trong mt nn kinh t mi, v vng b bin dng hon ton.

35

Hnh 9. Mi quan h Kinh t v Vn ha Khi quan h gia kinh t v vn ha mt cn i th h thng khng bn vng. Nu khi Kim vt th (Kim tin bc) rt ln hn so vi Kim phi vt th (gi tr tinh thn) th ngi ta gi l trc ph. Ngc li, nu khi Kim phi vt th rt ln, ngha l tch Kim vn ha ln, ( ch cao, cng ngh gii, quan h cng ng doanh nghip hi ha,...) th vn ha c th tr thnh n by kinh t. Do , mi doanh nghip kinh doanh theo kiu chp git, la o u khng bn vng v t git mnh. Vn l lm th no cc doanh nghip c th t n trnh pht trin hi ha gia vn ha v kinh t. iu ch c th t c bng chnh ban lnh o ti cao ca doanh nghip. H, ch khng phi ngi lao ng, phi ch ng tm ra trit thuyt v tch Kim vn ha cho doanh nghip mnh. Doanh nghip phi to ra sn phm mang m bn sc vn ha ca chnh mnh. M iu lm nn bn sc vn ha ca sn phm chnh l cng ngh li. Do , mun kinh t ca doanh nghip bn vng th phi to lp cng ngh li ca chnh mnh. Xt rng ra, i vi mt vng c nhiu doanh nghip hot ng bng 100% vn nc ngoi hoc lin doanh, th vng l vng thiu cng ngh li. Do , nu c pht trin th l pht trin khng bn vng. Qu vy khi ch u t nc ngoi rt vn th vng tr thnh iu tn, cng nhn thiu vic lm, v mt lot cc vn x hi khc s ny sinh. Do , i vi mt vng th vn ha chnh l cng ngh li. V d vng Bc B Vit nam c cng ngh c trng ng cch y khong 3000 - 5000 nm. Cng ngh n by gi c bit n di tn gi Vn ha ng sn, m c trng tiu biu nht l trng ng ng Sn. Lc ngi ta ang c trng th c th l lm kinh t, nhng v c cng ngh li, nn trng ng vt thi gian tr thnh di sn vn ha ca c dn Vit c trn vng ng bng Bc b. Nhng ngi xa nay c ti kinh bang t th u l nhng ngi khi to c cc vng Ng Hnh mnh m. H trc ht phi l ngi c trnh vn ha cao, c t l nh/hp di do. H c th hp thu cng ngh, hoc t chc hp thu cng ngh mi rt nhanh v rt hiu qu. Chng hn cch lm ca Trung quc v cc sn phm in t. Bt k mt sn phm in t mi no ca cc hng sn xut hng u trn th gii va tung ra th trng u c trung tm hp th cng ngh mua v. H c khong 200 k s in t

36

rt gii. Cc k s y nghin cu cc mch in t ca sn phm mi, v ch khng y 2 thng sau, h c th ch to cc sn phm tng t, thm ch cao cp hn, di mu m v tn gi Trung Quc. Ngy nay ngi Trung quc khng ch hp th cc sn phm in t ring l, h cn hp th c dy chuyn cng ngh tng thnh theo cch trn. Ci cch hp th cng ngh theo kiu , thot xem c v khng hp vi cng c bo h s hu tr tu. Nhng xt k th ton b qu trnh lan to cng ngh trong sut tin trnh lch s nhn loi l nh vy. Nh vy, vn ha ch c th tr thnh n by kinh t khi v ch khi n l ng lc cho qu trnh tch Kim cng ngh. CHNG IV. NG HNH TRONG GIO DC V KHOA HC 4.1. Bi ton gio dc Vit nam Cch y hn 1 nm, trc khi c vn ng ni 2 khng trong gio dc th trng thi ca c nn gio dc Vit nam l Ho. Ngi ta bng bng quay cp, o o ghi nhn thnh tch cao. Ngoi ra, cn nhn thy nhiu trng thi khc c to lp do bt chc m khng do tch lu Kim. V d, o o dy thm, o o i thy, o o m trng, bng bng in sch, ... Rt nhiu phng thc hot ng trong gio dc c trng thi o o ca la, khng phi l con ca mt qu trnh tch lu bn b ca hnh Kim. Cuc vn ng 2 khng trong gio dc l mt bin php dng Thu khc Ho. Nhng Thu phi c duy tr, phi c phun ti thng xuyn mi khc c Ho. Trong k thi nm ti nu kho th bt nghim i, trng thi o o s quay tr li. V Ho trong gio dc cha chuyn thnh Th, m ngay trong lng Ho cha c mt yu t Kim ca vng Ng Hnh mi ang sinh thnh. Cuc vn ng 2 khng trong gio dc l bin php cha ti ngn. Tt nhin cha ti ngn cng c hiu qu, c th rt tt, nhng khng lu di. Mun cha gc nht thit phi to cc vng Ng Hnh mi trong lng ca trng thi Ho hin nay. V d phi gim ti ti a cc mn hc, hng mnh vo hc thc hnh tinh gn bc ph thng v hc kt hp nghin cu thc t bc i hc. Cc bin php tch lu cho hnh Kim mi phi lm bin i su sc nng lng d tha ang to nn th bng bng hnh Ho. Di y tip tc dng Ng Hnh xem xt vn thi trc nghim. Nh phn tch trn, ton ngnh gio dc Vit nam hin nay ang trong trng thi Ho. Thi trc nghim l mt kiu hnh ng nhanh, trong mt gi thi hc sinh phi nh du mt s lng ln cc cu hi thi. Mt khc ch trng m rng thi trc nghim l s t chc thi trc nghim trn din rng v a l, khp mi min, mi tnh, mi trng, v dn dn lan rng ra hu ht cc mn hc. Nh vy, bin php thi trc nghim m rng chnh l tng cng Ho. iu ny tri qui lut ca Ng Hnh, v chnh chng ta ang mun gim bt mc Ho vng ca ngnh gio dc c m. Chng ta mun gim Ho, thc cht l can thip vo s vn ng t nhin ca vng Ng Hnh, tc l dng ch c nhn tc

37

ng ln s lun chuyn t nhin. iu ny l c th c, nhng bin php dng Thu khc Ho l bin php nht thi, bin php dng Ho (thi trc nghim) bt Ho l cc k kh khn. Cn nu bung xui th Ho khi chy ht s li ng tro tn, tc l Th. Chng ta ch c th gim Ho cho gio dc mt cch bn vng bng vic to lp nhng vng Ng Hnh mi ngay trong lng nn gio dc hin ti. Mt vng Ng Hnh s c to lp bng mt qu trnh tch lu ca hnh KIM. Do vy, thay v m rng thi trc nghim, chng ta hy thi theo qu trnh, trong mi im thi phi c th hin nh kt qu ca mt qu trnh tch lu kin thc, tch ly KIM. Chng hn chng ta phi chm im qu trnh cho 3 nm cui (lp 10, 11 v 12) ca ph thng trung hc. Mi nm mt k thi, mi im l 100/100. Kt thc mi mn hc, cc hc sinh phi lm bo co tiu lun mn hc trnh by trc c lp. Thy gio c php cho n ti a 50/100. Cc bn trong lp c cho ti a 50/100. V trong lp tt c cc hc sinh u c quyn cho im, nn phn im hc sinh t nh gi nhau l con s trung bnh cng. im kt qu thi ca tng mn s l cng im ca thy chm v ca c lp chm. Thi nh vy, tc l thi theo qu trnh. Hc sinh va c rn luyn kh nng trnh by trc m ng, va c rn luyn sinh hot cng ng theo dn ch. Mi nm t lp 10 s c mt b im v khi thi t ti lp 12 ch cn mt k thi nh nhng, m vn bit c thc cht ai gii ai km. Thi nh vy cng trit tiu lun s hc thm dy thm trn lan. Cn k thi i hc s cc k nghim ngt cho u vo ca cc trng ln, cn cc i hc bnh thng th ch cn xt b im qu trnh hc ph thng m tuyn thng. Nh vy ch cn i cch thi, thi theo tch lu hnh KIM m gii quyt c trng thi Ho vng ca nn gio dc nc nh. Qu trnh y phi c thc hin trong t nht 3 nm mi thnh cng. Nhng vn khc thuc trit l gio dc, tng hc ph, ci cch gio dc cng c th em Ng Hnh soi xt v tm ra gii php. Tm li, trong v d v gio dc xt trn, bn cht ca chnh sch khng phi l dng mt hnh khc mt hnh, m phi chuyn ton b nng lng tn d hnh Ho vo qu trnh tch lu hnh KIM mi, t to lp mt vng Ng Hnh mi, m vng ny ngay t khi pht vn hnh trong hnh lang php l. 4.2. Khoa hc v chic bnh Gio s Hong Tu ni nn khoa hc Vit nam ng i nh mt chic bnh b phn nh. Ngn sch nh nc dnh cho khoa hc cha nhiu, i sng cn b khoa hc li kh khn nn lng ngn sch c chia ra cho cc c s nghin cu khoa hc v cc cn b khoa hc theo kiu chia nh chic bnh, mi ngi mt cht, gim mc i ngho. V mt phng din no , cho n tn by gi, kin ca GS Hong vn cn ng. Xt theo Ng Hnh th l biu hin ca trng thi Th. Trong trng thi Th cc phn t chia la, t c cc mi lin kt cht ch, trng s cc phn t tng ng nhau. Trng thi Th l ym th, hu tr, ngh ngi. Qu vy trong hng chc nm qua khng c ti no mang tnh t ph, lin kt c nhiu nh khoa hc lm vic ngy m v mt mc ch chung tht s to ln v i.

38

Tuy vy, trn thc t vn c cc in hnh pht trin mnh trn c s ng dng khoa hc. V d, ngnh cng nghip ng tu. C l nhm ht nhn trong vic thc y cng nghip ng tu i con ng nh sau. Bc u h lm ch c cng ngh thit k 3D trn my tnh cc profile v tu, ri h tp hp c mt s c s vt cht, mt s cn b gii, h bit hn cc tm ln, bit ch to que hn loi tt,... l qu trnh tch Kim. Sau h len li bng cch ng cc con tu hng nh, marketing nhn cc hp ng ln dn. Tc l sau Kim h sang giai on Thu. Tip n h vn ra cc th trng ln hn. Trong khi cc nc khc coi cng nghip ng tu l lao ng nng, nhim mi trng th h khng ngi gian kh, sn sng nhn ng cc con tu ln dn vi gi c phi chng. Dn dn ngnh cng nghip ng tu Vit nam ln mnh nhanh trong vi nm gn y. l giai on Mc. Ngay nm va qua, h bc vo giai on Ho, bng pht rt mnh, nhn cc hp ng vi t la. C lc h dm ngh nh nc cho u t 8000 t (VN ng) pht trin in lc. Nh vy xt trn quan im Ng Hnh, ngnh ng tu da vo vic tch lu Kim v khoa hc v cng ngh c bc tin ngon mc trong thi gian cha y 10 nm. Tuy vy, chng ta vn cha tm ra mt v d th hai v vic khp kn mt vng Ng Hnh bng khi u ca tch t khoa hc cng ngh mc cao v m c. Mun khoa hc c mt bc t ph ln phi khi pht mt vng Ng Hnhngay trong lng ca Vin KHCN VN bng vic tch Kim a ngnh. Ngha l phi xy dng mt ti tm c ln hoc rt ln, m mun hon thnh n phi kt hp nhiu ngnh khoa hc cng ngh. Trc ht phi tp hp mt nhm cc nh khoa hc c ti v c o c, xung quanh mt tr ct no . Ri tp hp mt s c s vt cht nht nh, nhm mt mc tiu nht nh. Vic tp hp y phi theo nguyn tc tch Kim. Hnh Kim phi tht bn, tht cng vng. Dn dn s theo vng Ng Hnh m tin, th s tin rt nhanh. V d, c th tch Kim quanh cng nghip giy g. Nc ta hng nm hin nay cn khong 800.000T giy cc loi, t giy vit, giy bo, ti v hp cactng,... Chng ta mi ch sn xut c khong 300.000T bt giy. Cn li phi nhp khu. Nhiu d n giy lp ra ri li khp vo, m vn cha gii quyt c lng thiu ht 500.000T bt giy. l do kh khn cng ngh. V sn xut giy l mt ngnh cng nghip da trn rt nhiu ngnh khoa hc v cng ngh lin quan, t Vt l, C hc, Ha hc n Ton hc, Mi trng.... Trong khi u t mt nh my giy cn vn u t rt ln, hng t la (tng ng 1000-2000 t ng). S vn qui m quc gia cn kh khn, qui m t nhn cng kh hn. Nu khoa hc gii quyt c mt ti tng hp lin quan n sy, phn hu lignin, kt khi cellulose non (hemi-cellulose), ti sinh nc,... th c th u t cc nh my giy nh c vi chc t ng, m vn khng b vn mi trng cn tr. Lc t nhn c th u t c cc nh my giy nh . Vy vn t ra cho cc nh khoa hc l gii quyt cc vn mu cht cng ngh nu trn. Nhng lm c vic phi tch Kim. Nu tch Kim c trong cng ngh giy th ngnh ny cng s pht trin ngon mc nh cng nghip ng tu. Lc nng thn Vit nam s c mt b mt mi, v trng rng nguyn liu lm giy li gp i trng la nc. ti tm c th hai cho khoa hc l cng nghip dc liu tho mc. Mun pht trin cng nghip ny phi gii quyt cc mu cht khoa hc sau:

39

- Pht trin nghin cu cc hp cht t nhin, - Nghin cu bn dc liu ba min Bc, Trung, Nam, - Tin hc ha kin thc y hc c truyn, s ha kinh nghim ngn i ca cc nh ng y hc, - Ch to my nghin dc liu ti qui m cn nano, - Nghin cu cc c ch vi lng truyn dn thuc, - Nghin cu tc dng dc phm chc nng, - Nghin cu tinh bt bin tnh lm t dc, - Nghin cu thc nghim lm sng ng dc,.... Nh vy, gii quyt ti ln ny cn tch Kim a ngnh bao gm Ha hc, Vt l, Ton hc, Tin hc, Nng nghip, Kinh t, ng y dc,... Nu ti ny c tch Kim th trong vng 10 nm, nc Vit nam s c mt trung tm hng quc t v tho dc thin nhin. (Qung Ty trong 10 nm qua xy dng thnh ph Ngc Linh t mt vng ho lnh thnh mt trung tm c 6 triu dn. Thnh ph Ngc Linh c tch Kim nh l mt trung tm hng nht ca Trung quc v thuc bc). Nhng trc khi tch Kim trong khoa hc chng ta cng lu rng tch Kim nhn s khoa hc l kh khn nht, c bit trong bi cnh tm l ngi Vit. Ngc li, nu tch Kim c trong khoa hc th Vin Khoa hc & Cng ngh Vit nam ni ring, ri nn khoa hc Vit nam ni chung s thot nhanh ra khi trng thi Th. Ch c thot ra khi trng thi Th th nn khoa hc Vit nam mi thc s tr thnh ng lc cho s pht trin ca t nc trong giai on mi. 4.3. Ng Hnh v mt i hc mi Trong ti liu ny chng ta bn v mt s bin php tch Kim. Tch Kim c nhn ly trng tm l tch Kim phi vt th xy dng nhn cch. Tch Kim Doanh nghip ly trng tm l tch Kim cng ngh v nhn s. Tch Kim vng bng cch tm hiu r cc vng Ng Hnh ca vng, sau ra cc bin php c th, tim cn n tch Kim ca vng. By gi chng ta bn v vic tch Kim qui m ln thng qua mt i hc mi. Tch Kim qui m ln v mt phng din no chnh l tch Kim ca c nc. Cao hn na l tch Kim han cu. Xa nay vic tch Kim qui m ton cu b cc tin trnh lch s qui nh. V thc t cc chnh ph c ch khc nhau, kh m c th thng nht kin gia cc chnh ph tch Kim cho c nhn loi. Nhng trong mt nc th chnh ph c th hng cc hot ng tch Kim c nhn, tch Kim doanh nghip v tch Kim vng theo mt dng chy tng i ng phng. Nc Vit nam ta trong cc giai on khng chin chng qun Nguyn Mng v khng chin chng Php - chng M l nhng lc m cc dng tch Kim chy tng i ng phng.

40

Hin nay khng nh vy. N lc ca chnh ph l khi sinh cc vng thun, trong khi tham nhng li vn hnh cc dng ngc. Hn na, tham nhng quyn lc mi l cc dng ngc mnh m. Vy nn, di y trnh by mt s tng v tch Kim qui m ln, qui m quc gia, ng sao cho cc dng thun dn ln ln, ln t dn cc dng chy ngc. Lch s tin b ca nhn loi chnh l lch s ca cng ngh hiu theo ngha rng, trong cch t chc x hi cng l cng ngh na. Nu cng ngh t chc hot ng x hi khng cht ch, vn minh, th cc dng chy tch Kim c nhn v tch Kim doanh nghip n l s hn lon, khng ng phng, c c h trit hu nhau na. V vy, tch Kim qui m ln gm hai thnh phn. Thnh phn th nht ch trng n vic to khun dng, cho cc dng ngc khng ny sinh c, khng r nhnh c. l lp php phi kho lo, hnh php phi nghim minh. Thnh phn th hai l to lp cc dng ch o cun ht cc vng Ng Hnhnh l chy theo xu th chnh. Thnh phn th nht chng ta ang n lc ngy m, t vic ci cch hnh chnh (chnh ph lo) n tng cng a php lut vo cuc sng (quc hi lo). Thnh phn th hai, to lp cc dng ch o, cha c ch trng lm. Thc vy, trn bnh din quc gia hin nay khng c mt qu trnh tch Kim no m ton dn u hng hi tham gia. Ngi ta o o chi c phiu, khng phi l tch Kim. Thanh nin nhiu ngi hc hai ba bng, sau gi lm chong n hc ngoi ng, nhng ch l tch Kim c nhn t pht, mong mun c mt ch lm tt hn, ch khng phi khi to. S lng doanh nghip mi m th nhiu nhng c n 85% l thng mi ch khng phi l sn xut. Cc doanh nghip y khng i theo con ng pht trin bng tch Kim cng ngh.... Ngoi ra, nhng ngi tham nhng ang thc s xu x Kim quc gia giam hm vo Th. Mt khc, Kim c bn ca quc gia l cng ngh th ang chm m trong Th. Thc vy, ba c quan nm gi khi cng ngh ln nht ca t nc l B Khoa hc Cng ngh, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit nam, B gio dc o to, li phn tn v chia r. Hin ti, cha c mt nh hng no nhm tch lu nng lng v vt cht thuc ba c quan vo mt u mi c th to nn t ph trong tch Kim quc gia. T cc phn tch trn, chng ta thy phi tch Kim quc gia bng cch pht trin cng ngh mt cch tp trung. Ngay t by gi, phi thnh lp mt c s cng ngh mnh, va nghin cu khoa hc v cng ngh, va gio dc v o to, sau 10 nm na chng ta c mt i ng nhng ngi qun t c th khi to cc vng Ng hnh. Trong c s y, c nhn phi rn luyn ch v nng lc. Nhim v ca h l hc tp tr thnh cc tng cng trnh s, thnh cc nh khi to. Bi tp ca h l khi to doanh nghip. ch ca h l gnh vic nc bng nng lc cng ngh. Lch s ch ra rng ch cn mt c nhn khi to nh Nguyn Cng Tr th dn my vng Thi Bnh, Nam nh, Ninh Bnh c nh nhiu lm ri. Nu c s o luyn cc

41

nh khi to hnh Kim thuc v quc gia, th ci l quc gia o to nhn ti y xng ng c gi l mt i hc ng cp quc t theo kiu Vit nam. Hay ni theo cc c, i hc ng cp quc t kiu Vit nam trong thi i mi chnh l Quc t gim hin i. Nu chng ta lp c mt c s nh vy th chnh l mn qu ln cho Thng Long H Ni ngn nm tui. Cc nt chnh ca i hc nh sau: -Thy phi l cc nh qun t th thit v tm c v ti nng, -Tr phi c tuyn l nhng tinh hoa u t nht trong thanh nin, -Ngi tt nghp phi ni thng t nht mt hai ngoi ng, -Cc mn hc v nhn cch trc ht phi c l lch s, trit hc, a l, vn chng,... Nhng mn ny bi p Kim nhn cch. Ngi hc c th khng bt buc phi theo lp cc mn ny, nhng phi lm tiu lun v chng, tit kim thi gian hc. l cc mn bt buc, nhm to lp c s nhn cch c nhn v ch mnh m. Cc mn ny phi c cc bc cao minh nht ging bng ting Vit. -Cc mn v cng ngh phi bao gm c hc, vt l, ha hc, sinh hc, tin hc, ng dc hc, in t hc, in lc, vt liu hc... l cc mn nn tng cng ngh bt buc. l cc mn to c s cn bn cho sng to cng ngh v tch Kim cng ngh v sau. c bit, trong phi dy k v hc k mn v k thut, v n lm nn tng ca t duy tru tng sau ny. Cc mn ny c th c dy bng ting nc ngoi, bi gio s Vit hoc gio s nc ngoi. -Cc chuyn : sau khi hc c bn, ngi hc c th t mnh xut cc ti nghin cu, ngay t nm u hoc nm th hai. Tu mc han thnh chuyn c th tt nghip sm. Mc hon thnh chuyn th hin mc sng to. -S lng nm hc c th ch l 2-3 nm i vi cc c nhn xut sc. V h c th t hc. Khng nht thit l 5 nm. -Trng i hc ny phi thc s l c quan nghin cu, dy nghin cu, m hc cng nghin cu na. C thy v tr u phi trc tip nghin cu. Cc ti nghin cu u tin nht phi thuc v chuyn giao cng ngh t nc ngoi vo Vit nam. Mi sinh vin ch c tt nghip khi han thnh ti nghin cu thc t. H phi c kh nng pht hin ti, phi sng to cch gii quyt. chnh l tch Kim cng ngh. H phi thm nhp su vo thc t i sng tm kim ti nghin cu. -Nhng nm u ch cn tuyn khong 100-200 sinh vin. H phi l nhng sinh vin tt nht nc. Sau ny, khi trng ln mnh th tng lng tuyn. -V c s vt cht, chnh ph c th dng vn ngn sch khi to Kim cho i hc ny. Trong qu trnh pht trin, n phi dn dn m ng cc nhim v ln lao hn,

42

thc hin cc ti nghin cu tm quc gia, quc t. Lc n c th t ch kinh ph mt phn. -Trit l ca i hc ny l dy v hc cc phng php khi to cc vng Ng Hnh. N khng dy hc thun tu m n dy ngi ta nghin cu, v ch c th sng to trong nghin cu. Cn dy chay nh cc i hc hin nay gi l c bi ging, ghi bi ging v nh bi ging. Khng phi l o to nhng nh sng to. -Sinh vin tt nghip trng ny phi l nhng nh sng to, nhng Creator vi ch C c vit hoa mt cch trn trng. Vic lp trng i hc ng cp quc t theo kiu trn chnh l cng tc tch Kim qui m ln quan trng nht, cp thit nht hin nay. Cng vic ny thuc v Chnh ph. Trng ny nn c mang tn i hc Nguyn Bnh Khim (Nguyen Binh Khiem University) . V ch nh mt cu ca Ngi khuyn Nguyn Hong m nc Nam ta ngy nay c m rng t o Ngang n tn mi C mu. Ngi chnh l mt nh sng to bc nht trong lch s dn tc Vit nam. 4.4.Ng Hnh v Internet Trong gn mi nm tr li y th gii chng ta ang sng c mt s thay i rt ln lao. S thay i ai cng bit, nhng nh gi ng tm quan trng ca n, tranh th c nhng mt tch cc ca n th khng phi d. chnh l s pht trin n mc cao ca Internet. Internet chnh l mt khi Kim tri thc khng l ca ton nhn loi. Trc khi Internet ra i v pht trin nh ngy nay th tri thc nhn loi nm ri rc trong cc b c, trong cc sch v v th vin, Khi cc con ngi qua i th phn ln tinh hoa tch ly hnh KIM ca h b chn vi theo thn xc h. Phn rt nh tinh hoa m h tch ly cn li vi nhn loi trong cc th tch, sch v, th vin, Hn na, ngi ta cng ch ghi chp v lu gi nhng tri thc ca cc nh vn, nh gio, nhng ngi vit sch, cc bc hc, v dung lng ca tng th rt hn ch. Cn tm t tnh cm, kinh nghim nh l, tri thc a phng ca a s qun chng vn m thm i xung lng t theo ci cht. Ngy nay nh Internet, bt k ai cng c th ghi chp bt c iu g vo tng th in t ca nhn loi, bng loi ngn ng. l mt khi KIM phi vt th khng l cha tng c trong lch s nhn loi. N s cn li ngay c khi cc tc gi cht i. Vic khai thc Internet, khi dng tri thc nhn loi chy v vi ta chnh l Khai Thy. Khai Thy t KIM khng l m tch KIM cho c nhn. Ro cn ca vic khai Thy l ngn ng.

43

Cc nh nghin cu, nh qun l, thm ch sinh vin, b ni tr cng c th s dng Internet lm phong ph kin thc ca mnh, cn nhc trc khi ra quyt nh. Do vy trn qui m quc gia, nu chng ta t chc tt vic khai thc KIM tri thc trn Internet th v cng c li cho cng cuc pht trin v xy dng t nc. Khai thc Internet phi tr thnh thi quen ca tt c cc cn b trong h thng iu hnh v qun l t nc, thm ch khai thc Internet phi tr thnh chin lc pht trin con ngi trong mi ngnh, mi ngh. Bt k ai mun sng to, mun tm c gii php ti u trong hon cnh ca mnh u phi c khi KIM c nhn to ln. M mun tch KIM tri thc nhanh th trc ht v cp bch phi lm ch Internet. 4.5. Ng Hnh v cng tc cn b Nh phn tch trn, c nhn tch Kim l bc khi u ca hu ht cc vng Ng Hnh x hi. Mt c nhn tch Kim c hai phn: tch Kim phi vt th v tch Kim vt th. Ta hy xt tng quan ca hai qu trnh tch Kim ny trong cc giai on cn i. Hi tin khi ngha s lng ng vin khng nhiu, nhng ai i lm cch mng u l nhng ngi ch cao, c lng dng cm, khng lo tch Kim vt th. Cc nh cch mng tin bi ch lo hc tp thm cho nhun cng lnh, gii cng tc b mt, gii t chc vn ng qun chng cng i lm cch mng,.... Tc l h t phn tch Kim phi vt th ln trn ht. n hi khng chin chng M, nhng ngi v nc qun thn rt nhiu, phn ln h bn b tch Kim phi vt th. Tuy nhin c mt phn nh cng s ra trn, bt u tch Kim vt th. Sau khi thng nht nc nh nm 1975, t nc lm vo trng thi Th sut t 1975 n 1986, khi s lng cn b lo tch Kim vt th ngy cng tng. Cho n nay, cn b l nhng ngi tch Kim vt th rt gii. Cng cng v cao, cng nhiu ngi tch Kim vt th gii. i khi h sn sng vi phm iu l ng v php lut nh nc tch Kim vt th. Hin nay rt t cn b ngho. Tch Kim vt th khng phi l xu, nhng i vi mt c nhn nu tch Kim vt th mnh hn tch Kim phi vt th th c c sa ng nhanh tr thnh cn b xu. Cng tc cn b ch cn xt tng quan gia hai qu trnh tch Kim ny l c th nh gi ai qun t v ai ngu qun t. Trm ngi khng sai mt. Trong lch s cng vy m thi hin i cng vy, l qui tc vng nh gi con ngi ni chung v cn b ni ring. Trong tch Kim phi vt th, chng ta cp n mt phn quan trng l tch Kim tri thc, nhng lu , tri thc nht quyt khng phi l bng cp. Trung tng L Quang o l mt mu hnh v tch Kim phi vt th, nhng ng khng h c mt bng cp no.

44

Cn b hin nay c rt nhiu ngi tt, mt lng v ng v dn v nc. H hnh ng theo vng thun. Tuy nhin, khng t ngi b sa a. Nhng ngi b sa a chng qua v h khng bit Ng Hnh, m liu lnh i vo cc vng ngc. H khng bit s. Nu mt ngi hiu Ng Hnh th bit s. H s i tri qui lut t nhin. V vy, dng Ng Hnh khng nhng tm c cn b tt, bng cch xem xt qu trnh tch Kim ca h, m cn c th dng Ng Hnh gio dc cn b. Khi h ng ra qui lut t nhin th h s khng i theo vng ngc. chnh l mt trong nhng bin php chng tham nhng hiu qu nht. Khi tm c cn b gii, ng phi tp hp h li thnh mt i qun nh binh chng c cng trc y trong khng chin. Giao cho h nhim v khi to cc vng Ng Hnh kinh t, khi to t u, ch khng phi ci to cc Cng ty v Tng cng ty Nh nc sn c. V kh ca h l ch v cng ngh. H khng phi lo tch Kim vt th cho c nhn mnh, ch lo iu hnh Kim m ng giao cho sao cho kho, bin thnh Thu, sinh Mc v khi Ho. Cng vic quan trng trc ht h c th lm l xy p cc thnh ph mi c nh, tch Kim cng ngh trong cc thnh ph y, sao cho cc thnh ph y l cc mt trn tin tiu ca s nghip xy dng ch ngha x hi. Cc thnh ph cng ngh ny dn dn s lm cho v th khch ln ch o ngc li. Cn b thng qua cc bi tp khi to vng Ng Hnh s tr thnh cc cn b gii hn na. chnh l cch m nhiu doanh nghip vn lm bi dng v pht trin ngun nhn lc.

45