FOTOGRAFIA KOMET ZA POMOC LUSTRZANKI CYFROWEJ DLA POCZTKUJCYCH

m.m.

SPIS TRECI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Wstp......................................................................................... Lustrzanka cyfrowa................................................................... Kometa...................................................................................... Podstawa fotografii komet........................................................ DSS........................................................................................... Maa galeria............................................................................... Zdanie kocowe........................................................................ 3 4 4 5 7 9 11

1.

Wstp

Z wprowadzeniem aparatw cyfrowych na rynek wiatowy w ostatnich latach otrzymalimy moliwo robienia zdj nieba nocnego w stosunkowo tani i "wygodny" sposb. Czasy, kiedy tracilimy mnstwo czasu i energii na wywoanie kliszy dawno si skoczyy, tak jak niedostpno kamerek CCD, ktre byy wycznie stosowane w astronomii profesjonalnej. Aparaty cyfrowe szybko znalazy duo mionikw na przeomie tysiclecia i bya to tylko kwestia czasu, kiedy pierwszy amator astronom wyceluj swj aparat cyfrowy w niebo. Ja osobicie zwlekaem dosy dugo z zakupem takiego sprztu, poniewa stara dobra klisza bya dla mnie niezastpiona (wasne mae laboratorium do wywoywania klisz w domu), a aparaty cyfrowe z ich wejciem na rynek za drogie. Z czasem jednak doszedem do wniosku, i taki zakup "nowego sprztu" do robienia zdj w postaci cyfrowej nie zaszkodzi. Pierwsze wraenia byy oszaamiajce: w cigu paru sekund widziaem to, co uchwyciem. Ju mi na drodze nic nie stao, aby aparat cyfrowy dla mnie znalaz zastosowanie w astronomii. Pierwsze prby robienia zdj Soca i Ksiyca wyglday obiecujco. Aparat cyfrowy nie nadawa si jednak do robienia zdj z duszym czasem ekspozycji. Jako pocztkujcy nie miaem jednak zbyt duego dowiadczenia w tym temacie i dopiero po przeszukaniu forum astronomicznych i przetestowaniu kilku aparatw fotograficznych utknem na lustrzance cyfrowej marki Canon. Model 350d firmy Canon bardzo mi dopisywa, poniewa by stosunkowo tani (porwnywajc z innymi modelami Canona) i mia bardzo dobre recenzje. Czas nawietlania jednej klatki >30 sekund nie stanowi ju problemw. Ze wzgldu na to, i fotografowaem komety ju od paru lat nie musiaem si zbyt przekona do focenia pyowo-gazowych obiektw nowym aparatem cyfrowym.

2.

Lustrzanka cyfrowa

Lustrzanka cyfrowa jest to aparat fotograficzny rejestrujcy obraz w postaci cyfrowej. Przetwornik analogowo-cyfrowy lustrzanki umoliwia zapisanie informacji przekazane przez matryc optyczn (CMOS). Atutem takich aparatw jest zintegrowany bagnet, ktry umoliwia podczenie wielu obiektyww, jak i rwnie poprzez specjalne adaptery - teleskopw. Standartowe lustrzanki cyfrowe posiadaj rozdzielczo w granicach od 5 do 20 mp i umoliwiaj wydruki zdj od klasycznych 10x15 do mniejszych plakatw bez utraty jakoci.
Dane techniczne Canon EOS 350d matryca: 8.2 mp typ matrycy: CMOS rozmiar matrycy: 22.2 x 14.8 mm czuo ISO: 100, 200, 400, 800, 1600 migawka max: 30 sec + format zapisanych zdj: RAW + JPEG

3.

Kometa

Kometa jest to ciao niebieskie pochodzce z poza naszego ukadu sonecznego (Obok Oorta). Poprzez perturbacje obokw gazowych ma ona due szanse na wtrcenie w nasz ukad soneczny. Komety swoj aktywno zawdziczaj Socu. Im bliej Soca (peryhelium) znajdzie si kometa, tym bardziej spektakularny ma wygld. Jej jdro wytwarza tyle energii, e wida j w postaci otoczki (komy) wok jdra, jak i warkoczy gazowych (jonowych) i pyowych.
Ilustracja aktywnej komety:

4.

Podstawa fotografii komet

Wydaje si, i fotografia komet jest skomplikowana. Z pewnego punktu widzenia nie rni si ona jednak od podstawowego focenia deep sky (mgawice, gromady, galaktyki). Miejmy na uwadze, i ciemne miejsce obserwacyjne jest priorytetem rwnie przy foceniu komet (im dalej od miasta, tym lepiej...). Dla jasnych komet (jasno rzdu <6mag) na pocztek wystarczy lustrzanka cyfrowa z szerokoktnym obiektywem (do 50mm) zamontowana na stabilnym statywie. Zasona obiektywu powinna by szeroko otwarta. Czas nawietlania nie powinien przekracza rzedu paru sekund. Wystarcza to jednak, aby przy wysokiej czuoci aparatu otrzyma punktowe gwiazdy wraz z komet. Nie wystarczy tu jednak jedna klatka komety robimy ich wicej. Darmowe programy internetowe (np DeepSkyStacker) umoliwi nam stakowanie dowolnych liczb klatek w kocowe zdjcie. Takie ot zdjcie moe zosta "agresywniej" potraktowane obrbk z mniejsz utrat szczegw, ni poszczeglna klatka. Mamy jednak monta paralaktyczny (wyrwnujcy ruch ziemi wobec gwiazd) moemy rwnie bra duszy czas nawietlania pod uwag.
Kometa 103P/Hartley przy krtkiej ogniskowej w gwiazdozbiorze Cassiopeia

Dla ciemniejszych komet (>6mag) przydatne bd dugoogniskowe obiektywy (50-500mm) lub teleskopy (powyej 4") wraz z montaem paralaktycznym. Za pomoc wizualnego guidingu (ledzenie gwiazd przez okular krzyakowy) lub automatycznego guidingu (komputer ledzi gwiazdy) polepszamy wyrwnanie obrotu ziemskiego, a za tym otrzymanie lepszych rezultatw. May problem moe stanowi (przy takiej ogniskowej) ruch komety wobec gwiazd. Im bliej kometa znajduje si Ziemi (Soca) tym bardziej wzrasta jej "prdko" na tle niebieskim. Mamy do dyspozycji 3 warianty guidingu: ledzenie gwiazd z otrzymaniem rozmytej komety ledzenie komety z otrzymaniem rozmytych gwiazd skrcenie czasu nawietlania, aby otrzyma punktow komet i punktowe gwiazdy Ostatnia metoda jest obecnie najbardziej popularna. Poprzez stakowanie poszczeglnych klatek otrzymujemy jw. rwnie lepsze zdjcie wyjciowe (mniej szumu).
Kometa C/2009 R1 (McNaught) gotowe stakowane zdjcie z krtkimi ekspozycjami

5.

DSS

DeepSkyStacker jest to darmowy program do stakowania i obrbki zdj. Jest on bardzo atwy w obsudze nawet w jzyku angielskim. Za pomoc krtkiej instrukcji chciaem zachci mionikw astronomii do zapoznania si z tym programem przy obrbce zdj z kometami. 1) Po zrobieniu zdj komety (najlepiej w formacie RAW aparatu) wgrywamy poszczeglne klatki (jako lights) do programu DSS. Za pomoc automatycznej funkcji stakowania otrzymujemy zdjcie wyjciowe do dalszego opracowania. 1a) Aby unikn bdw termicznych, systemowych, zabrudzeniowych, itd. naszego aparatu zalecane jest robienie w trakcie sesji zdjciowej lub po klatki "korygujce", tzw. darks, flats i bias. Darks robi si za pomoc tego samego czasu nawietlania co zrobione zdjcie komety przy zasonitym obiektywie/teleskopie. Umoliwiaj one czciow likwidacje bdu termicznego aparatu (szumu). Flats su do eliminacji bdw pochodzenia zewntrznego (np kurzu) na matrycy aparatu: szare niebo, ciana przy krtkim czasie nawietlania (automatyczny czas nawietlania aparatu) su nam do zdj. Zdjcia bias koryguj bdy systemowe (hot pixels/ dead pixels). Zrobienie dodatkowo kilku takich klatek przy najkrtszym czasie nawietlania lustrzanki powinno cakowicie wystarczy.
Kometa C/2012 K5 (LINEAR) kocowe zdjcie po stakowaniu lights, darks, flats (bez bias)

2) Za pomoc funkcji "register" i "stacking" (proces stakowania poszczeglnych klatek lights, darks, flats, bias) otrzymujemy wyjciowe zdjcie gotowe do dalszej obrbki. 2a) DSS posiada bardzo fajn (jeszcze niedopracowan) funkcj stakowania komet. Zaznaczenie komety (jdra komety) poszczeglnych klatek uatwi programowi wymazanie komety z ta gwiazd i zestakowanie jako jednolit komet w gwiezdne punktowe to. Ten proces trwa jednak troch czasu i potrzebuje duo pamici komputera, co za tym idzie, i czsto mamy tzw. artefakty na zdjciach wyjciowych.
Kometa C/2009 K5 (McNaught) - stakowanie na komet Kometa C/2009 K5 (McNaught) - stakowanie na komet i gwiazdy

Kometa 103P/Hartley - stakowanie na komet

Kometa 103P/Hartley - stakowanie na komet i gwiazdy

6.

Maa galeria

Kometa 17P/Holmes po gwatownym wybuchu - ogniskowa 50mm, czas nawietlania: nieznany

Kometa 103P/Hartley blisko gromady otwartej ha & chi - ogniskowa 50mm, czas nawietlania: nieznany

Kometa 168P/Hergenrother - ogniskowa 1000mm, czas nawietlania: 10x180sec (ISO1600)

Kometa C/2011 F1 (LINEAR) niedaleko galaktyki NGC 5907 - ogniskowa 1000mm, czas nawietlania: 2x240sec (ISO1600)

7.

Zdanie kocowe

Rok 2013 pod wzgldem komet bdzie bardzo interesujcy. Poza kometami redniego kalibru (~10mag) trafimy rwnie na dwie bardzo jasne komety: C/2011 F4 (PANSTARRS) marzec 2013 i C2012 S1 (ISON) listopad 2013. Dla pocztkujcych powinny te 2 komety by dobrym pocztkiem na testowanie swoich umiejtnoci przy fotografii komet. Zachcam do obserwacji i fotografii!!!