Endokrini sistem Poremeaj endokrinih lijezda mogu rezultirati smanjenom ili prekomjernom produkcijom hormona, to moe biti uzrok

nastanka bolesti. HIPOFIZA lui prekomjerno hormona rasta (rast cijelog tijela)-GIGANTIZAM. Kada tumor lui prekomjerno hormone rasta u kasnijoj dobi, pojedini djelovi tijela rastuAKROMEGALIJA. NANSOMIJA-patuljci-smanjen hormone rasta. U vjetakim uslovima se dobija pomou bakterije ecoli,kada se ugradi ljudski gen za hormone rasta. Ako zbog poremeaja guteraa ne proizvede dovoljno inzulina,poveava se koncentracija eera u krvi. Dolazi do HIPERGLIKEMIJEDIJABETES. Laki oblik se lijei ijekovima, a tei unosi se odreena koliina inzulina. Ako doe do poremeaja nadbubrenih lijezda, desi se prekomjerna produkcija ADRENLINA, ubrzava se metabolizam, frekvencija rada srca. Rezultat-povean product tiroksina. Smanjena produkcija hormona-dolazi do pojave greva u miiima, smanjuje se frekvencija rada srca, lijei se uvoenjem vitamina D I Ca. Bolesti organa za probavu Gastritis je upala eluane sluznice. Opta podjela je na akutni i kronini gastritis. Glavni uzroci akutnog gastritisa su pretjerana konzumacija alkohola ili dugotrajna uporaba nesteroidnih antireumatika poput aspirina i ibuprofena, ali moe nastati i nakon veeg operativnog zahvata, traumatske ozljede, opeklina ili tekih infekcija. Upala slijepog crijeva jedna je od najeih bolesti kod koje je potrebno kirurko lijeenje. To je upala crvolikog izdanka na samom poetku debelog crijeva . Upala crvuljka je najei uzrok akutne boli u abdomenu, tzv. akutnog abdomena. Lijei se kirurkim uklanjanjem crvuljka. Glavni simptom upale crvuljka je bol u trbunoj upljini, koja tipino zapoinje u podruju oko pupka, a potom se iri u donji desni dio (kvadrant) trbune upljine. Kaljanjem i kretanjem se bol pojaava. Simptomi se mogu uvelike razlikovati od bolesnika do bolesnika, a u njih spadaju jo i munina, povraanje, proljev, zatvorenost (stolice), gubitak apetita i povienje tjelesne temperature, a svi se ne moraju oitovati, to ovisi o dobi i anatomskom smjetaju crvuljka. Trbuni tifus sistemska je bolest koju uzrokuje bakterija Salmonella typhi, karakterizirana vruicom, bolom u trbuhu i ruiastim osipom. Bacili tifusa nalaze se u stolici asimptomatskih kliconoa ili u stolici i urinu onih s aktivnom boleu. Zbog neadekvatne higijene nakon defekacije, moe se S. typhi proiriti na komunalne izvore hrane ili vode. Bolest obino poinje postupno s vruicom, glavoboljom i bolom u trbuhu, koji je osjetljiv na palpaciju. U manje este simptome ubrajaju se dizurija, podraajni kaalj i epistaksa. Antibiotici znaajno smanjuju teinu i trajanje bolesti, te reduciraju komplikacije i mortalitet. Djeja glista Enterobius vermicularis je parazit koji ivi u tijelu djece. Spada u oblie. Jaja djeje gliste vrlo su otporna i mogu preivjeti u tlu i do deset godina. Djeja glista pomou drijela uzima sokove domaina. Gliste su razdvojenog spola. ive uglavnom u debelom crijevu ili u tankom crijevu.Izgledaju kao mali bijeli konii, i mogu se vidjeti golim okom.Tijelo djeje gliste prekriveno je kutikulom, a ispod kutikule se nalaze miii koji ivotinji omoguuju zmijoliko kretanje. Probavilo je prohodno:usta-drijelo-ravno crijevo-crijevni otvor. Djeja glista nema organe za disanje ni optjecajnog sustava.Prenosi se prljavim rukama ili hranom. utica oznaava ukasto obojenje tkiva, a obuhvaa utilo koe, bjeloonica i dubokih tkiva. Najei su uzroci utice pojaano razaranje eritrocita i naglo otputanje bilirubina u krv te opstrukcija unih vodova ili oteenje jetrenih stanica, tako da se ni normalne koliine bilirubina ne mogu izluivati u probavni trakt. Te dvije vrste utice nazivamo hemolitika utica, odnosno opstrukciona utica. uni kamenci (lat. choleliths) su tvrdi, obino glatki, sivosmei ili bijelkasti konkrementi koji se stvaraju u unoj vreici. uni kamenci se sastoje obino od kolesterola, bilirubina, a mogu sadravati kalcijev fosfat ili karbonat, proteine, masti, te u tragovima Fe, Cu, Mg iMn. Nastanak unih kamenaca kada se u jetri stvara vie kolesterola ili se kolesterol manje metabolizira u une kiseline i stereoidnehormone, remeti se odnos unih kiselina i kolesterola i ui, pa dolazi do taloenja i stvaranja unih kamenaca. Tome doprinose i upalni procesi i infekcije unog mjehura, zastoj ui i promjene pH. uni kamenci mogu izazvati jake bolove, a kada su zaepljenikoledokus dolazi do opstruktivne utice. Ciroze jetre hronina bolest jetre tokom koje se jetreno tkivo zamjenjuje vezivnim tkivom to za krajnju posljedicu ima prestanak funkcija jetre. Ciroza jetre moe imati cijeli niz uzroka od kojih su najei alkoholizam i hepatitis C. S obzirom da se oteeno jetreno tkivo ne moe zamijeniti, terapija ciroze jetre je palijativne prirode, iako se u ekstremnim situacijama moe provesti transplantacija jetre - sloeni i relativno rizini postupak tijekom koje stopa preivljavanja iznosi 90 %. Rak debelog crijeva velika veina karcinoma debelog crijeva su ljezdanog podrijetla (adenokarcinom) i nastaju od adenomatoznih polipa. Karcinom se razvija zbog niza kritinih genetskih promjena u stanicama debelog crijeva koje se razvijaju kroz mnogo godina. Karijes (latinski: Caries dentium), kronina bolest zubnih tkiva u ovjeka.Djeluje progresivno, te na kraju dovodi do razaranja zuba.[1] Vie je imbenika njegovog podrijetla, a velika uestalost ubraja ga meu najea oboljenja suvremenog

ovjeka. Karijes zapoinje na povrini zuba (u 75% sluajeva na griznoj povrini) i to razgradnjom cakline (demineralizacije) i progresivno prodire u dubinu i irinu zahvatajui ostale strukture zubnog tkiva.

Bolesti skeletnog sistema Skolioza je jedna od najeih deformiteta kime i lokomotornog sistema. Rijee su uroene, ali je zato prisutan niz nepovoljnih utjecaja koji posljedino dovode do steene skolioze. Glavni simptomi skolioze su postranino iskrivljenje kime s rotacijom prljenova oko udune osi i torzijom kime (rotacija je okretanje kime oko uzdune osi, a torzija okretane jednog dijela prljena prema drugom). Kod svakog oblika skolioze postoji opasnost od napredovanja ka pogoranju. Naime, skolioza posjeduje svojstvo da se za vrijeme perioda rasta pojaa njeno iskrivljenje. Lake skolioze lijee se kineziterapijom, one neto malo tee noenjem steznika a one najtee lijee se hirurkim zahvatom. Rahitis je naziv za grupu bolesti koja nastaje zbog poremeaja mineralizacije (ulaganje Ca u hrskavinu tvar) metafiza kosti koje su u fazi rasta (rahitis imaju samo djeca koja jo rastu). Rahitis mogu uzrokovati nasljedni poremeaji enzima potrebnih za sintezu vitamina D, te razne bolesti bubrega, bolesti probavnog sistema i lijekovi koji uzrokuju smanjenje kalcijuma ili fosfata u tijelu. Ukoen vrat najee je posljedica nepravilnog dranja u sjedeem poloaju, te nepravilnog dranja pri obavljanju nekih poslova. Isto tako ukoenost i bol mogu se javiti i kao posljedica nagle promjene temperature ili loe usmjerene struje hladnog zraka klima-ureaja. Reumatski artritis je upalna bolest vezivnog tkiva, nepoznatog uzroka, koja najjae pogaa lokomotorni sistem. Za sada se jo sa sigurnou ne zna ta bi moglo biti neposredni uzrok bolesti. Postoji nekoliko pretpostavki. Jedna od njih govori da se radi o odgovoru na neki infektivni agens u organizmu, to posljedino dovodi do oteenja organizma, a druge teorije navode autoimuni mehanizam. Reumatska groznica je sistemska bolest koja se moe javiti kao posljedica infekcijskim streptokokama iz grupe A. Ove bakterije najee izazivaju zapaljenje krajnika (tonzilitis), grla, koe itd. Kao posljedica ovih bolesti, naroito tonzilitisa moe doi do prekomjerne reakcije organizma na ove bakterije u vidu stvaranja antitijela koja napadaju na samo bakterije ve i tkiva sopstvenog organizma kao to su zglobovi, bubrezi, nervni sistem, koa itd. usljed ega se javlja ova bolest. Bolesti konog sistema Najee bolesti limfnog sistema su limfangitis, limfadenitis i limfedem. Zapaljenje limfnih sudova i lezda (lymphangitis i lymphadenitis). Zapaljenje limfnih sudova i lezda su najee posledica povreda i zapaljenja koe, naroito izazvanih stafilokokom i streptokokom. Od mesta infekcije se kroz kou prua crvena, topla i osetljiva traka prema regionalnoj limfnoj lezdi koja je uveana, bolna i osetljiva na pokrete ekstremiteta i pritisak. Postoje i generalizovani znaci zapaljenja: povean broj leukocita i ubrzana sedimentacija. Leenje se sastoji od saniranja rane i davanja antibiotika. Limfedem (lymphoedema) Pod limfedemom se podrazumeva otok ekstremiteta, koji je uzrokovan poremeenim oticanjem limfe. Razlikujemo primarni i sekundarni limfedem. Prvi je kongenitalnog porekla, a drugi posledica razliitih poremeaja. U sekundarnom limfedemu oticanje limfe je oteano zbog postojanja malignih oboljenja, traume, iradijacije, opstrukcije limfnih puteva izazvane parazitima, alergijskog limfadenitisa i drugih poremeaja. Staza u limfnom sistemu kasnije izaziva fibrozu koe i potkonog tkiva. Pacijenti se ale na otok dela ili celog ekstremiteta. To je vrst otok koji se ne da lako komprimovati. Kasnije, koa postaje tvrda, a potkono tkivo fibrozno izmenjeno. U najteim sluajevima ekstremitet moe dobiti ogromne razmere, i to se naziva elefantijaza. Za razliku od edema drugog porekla, limfedem reaguje slabo na elevaciju ekstremiteta i diuretike. Leenje se sastoji od noenja elastinih arapa. U sluaju infekcije preporuuju se antibiotici, a u sluaju veih edema - treba pokuati sa diureticima. Povoljan efekat ima fizikalna terapija, naroito pomou specijalnih aparata koji prouzrokuju ritmiku masau ekstremiteta i pomau oticanju limfe. Ukoliko konzervativne mere ne pokau rezultat, preporuuje se hirurko leenje. Bolesti ekskretornih organa Upala bubrega -pijelonefritis jedna od najeih bolesti koju uzrokuje bakterija. U ubedljivo najveem broju sluajeva, upalu bubrega izaziva bakterija koja dolazi spolja i putuje kroz urinarni sistem kroz uretru do beike, i na kraju iz beike do bubrega. U tom sluaju je poznata kao rastua infekcija. Bez obzira na uzrok, simptomi akutnog bakterijskog pijelonefritisa su obino isti. Prvi simptomi su obino drhtaji, proimanje drhtavice kroz celo tijelo, uz pratnju visoke temperature i bola zglobovima i miiima, ukljuujui i bol u

bokovima. Mogu se javiti iritirajui simptomi: (bol koji pee tokom mokrenja, potreba za neodlolonim mokrenjem, ili uestalo mokrenje). Upala mokrane beike Infekcija od intestinalne (crevne) bakterije je ubedljivo najei uzrok zbog koga nastaje upala beike. Neredovno pranjenje beike tj. mokrenje, ima za posledicu due zadravanje mokrae u organizmu, to moe da vodi do infekcije. Bubreni kamenci Kamenci se u nekim sluajevima javljaju kao posljedica bolesti metabolizma, koje dovode promjena urina ili stvaranja vika litogenih tvari, koje uzrokuju pojavu kamenca. U veini sluajeva, ipak, nije poznat uzrok bolesti. Prema nekim teorijama bolest moe imati i nasljedni karakter. Ipak, postoji bolest koja moe biti siguran uzrok bubrenih kamenaca, a to je primarni hiperparatiroidizam, koji uzrokuje poveanje kalcija u krvi i u urinu, to moe inicirati stvaranje kamenaca. Miini sistem Istezanje(skraivanje)miia, nastaje zbog peoptereenja ili neaktivnosti Atrofija miia-nastaje zbog konstantnog mirovanja organizma, koji dovodi do razliitih deformacija Miinih vlakana. Konzumiranje alkohola ili duvana negativno utie na rad miia. Upala miia I tetiva-nastaje zbog izlaganja miia niskim temperaturama, I zbog izlaganja tijela velikoj vlanosti. Grevi u miiima-zbog formiranja I nakupljanja CO2 u sastavu miia. Miina distrofija-nervno miini poremeaj funkcionisanja miia.

Respiratorni system Prehlada-simptomi-sluznica respiratornog sistema je crvena I lui mnogo sluzi,kaalj,kijavica, malaksalost I drugi. Tei oblik prehlade dovodi do upale sinusa, a ako je upaljena sluznica respiratornog sistema govorimo o KATARU. Da bismo se zatitili od prehlade, jaamo imunoloki system, preventivno ishranom. Veliki kaalj-HRIPAVAC-uzronik-tapiasta bakterija(bordatela pertuzis). Orenosi se kapljiastim putem(fligerove kapljice),inhalacijom, disanjem I kihanjem. Upala sluznice grla-simpomi-sluznica crvena I upaljena, kaalj,promukao glas. Izazivai-razne bakterije. Upala plua-uzronici-bakterije PNEUMOKOKEsimptomi-poviena tjelesna temperature, malaksalost, kaalj, znojenje, probadanje u grudima. Rak plua-uzrok-naee konzumiranje cigareta(nikotin-inhibira rad srca I krvnih sudova, katrani-lijepe se za sluznice resp.trakta I plua,fenoli-nadraljivost). Tuberkoloza plua-izaziva tapiasta bakterija MIKOBAKTERIJUM TUBERKOLOZIS-osobese mogu zaraziti ovom bakterijom preko vazduha, zaraene hrane,krvi Gripa infuenca-uzronici su RNK virusi iz familijeORTOMIKSOURIDE-simptomi-poviena tjelesna temperature, malaksalost, kaalj, bolovi u glavi. Prenosi se kapljiastim putem. Funkc. sistem organa za ekskreciju (izluivanje); graa i funkc. bubrega i regulacija ekskrecije Tokom prometa materija u org. nastaju proizvodi koji se kao neupotrebljivi za organizam izbacuju u vanjsku sredinu. To su: H O,CO ,urea,
2 2

amonijak,mokrana kiselina i njene soli,otpadne materije koje nastaju razgradnjom istroenih elija i otpadni sastojci hrane. Izbacivanje iz org. Nabrojanih materija,osim CO , naziva se
2

izluivanje/ekskrecija. Organi za izluivanje prema sloenosti organizama su : *kod najjednostavnijih jednoel. org. izluivanje se obavlja preko el. membrane (amebe); *kod neto sloenijih jednoel. org. izluivanje se obavlja preko kontraktilnih vakuola (paramecijum); *preko protonefridija (turbelarije); *preko matanefridija (lankovite gliste); *preko malpigijevih cjevica (insekti); *preko anteralne lijezde (rakovi); *preko bubrega (mekuci); *preko bubrega (kimenjaci) izluivanje kod primata bubrezi Kod primata u organe za izluivanje spadaju: bubrezi, mokraovodi,mokrana beika i izvodni mokrani kanal. Bubrezi su parni organi, smjeteni ispod dijafragme, sa obje strane kimenog stuba, pasuljastog su izgleda i teina jednog bubrega kod ovjeka je 150g. Osnovna funkcionalna jedinica bubrega je nefron (malpigijeva tjelaca i bubreni kanalii). Na uzdunom presjeku bubrega uoavaju se 3 sloja: na povrini je omota od vezivnog tkiva, ispod je bubrena kora u kojoj se nalaze malpigijeva tjelaca i bubreni kanalii i u centru je bubrena sr, u kojoj se nalaze bubrene karlice, u koje se ulijevaju bubrene aice. Od bubrenih karlica polaze mokraovodi koji se ulijevaju u mokranu beiku. Od mokrane beike polazi izvodni mokrani kanal kojeg zatvaraju i otvaraju 2 miia, locirana u sastavu njegovih zidova. Sastav urina Od neorganskih materija u sastavu urina nalaze se: hloridi, fosfati, karbonati, sulfati natrijuma, magnezijuma i kalcijuma, a od org. materija nalaze se kreatin, urea, amonijak, mokrana kiselina, i obojene materije porijeklom iz jetre.

Normalna boja urina kod zdravog ovjeka je ukasta, boja slame i ovjek dnevno izlui 1500 3 cm urina (u normalnim uslovima). Mehanizam stvaranja mokrae U stvaranju mokrae uestvuju malpigijeva tjelaca i bubreni kanalii. Pod uticajem krvnog pritiska krvna plazma se filtrira iz krvnih sudova u malpigijeva tjelaca i tako nastaje ultrafiltrat/primarna mokraa, koja je skoro istog sastava kao i krvna plazma. Primarna mokraa iz malpigijevih cjevica prelazi u bubrene kanalie gdje se deava koncentrovanje primarne mokrae tj. prelazak nekih materija iz primarne mokrae ponovo u krv (npr. voda,glukoza, soli), tako da se u definitivnoj mokrai koja nastaje u bubrenim kanaliima na smije nai glukoza. Definitivna mokraa iz bubrenih kanalia preko mokrovoda prelazi u mokranu beiku, a iz mokrane beike preko izvodnog kanala u vanjsku sredinu. Pranjenje mokrane beike -se izvodi preko izvodnog mokranog kanala. Mokrana beika je obogaena vlaknima sipatikog i parasimpatikog nerv. sistema, tako da nadraaji koji dolaze pod dejstvom simpatikog sistema izazivaju zadravanje mokrae u mokranoj beici, a oni koji dolaze pod dejstvom parasimpatikog nevnog sistema izazivaju njeno pranjenje. Kada se umokranoj beici nakupi 3 izmeu 250-300 cm mokrae javlja se potreba za njeno pranjenje. Centar za inervaciju je u kimenoj modini a pod dejstvom je kore velikog mozga. Koa takoe uestvuje u procesu izluivanja jer sadri znojne i lojne lijezde koje produkuju znoj i loj.

ljute -> perut i taj sloj predstavlja ronati sloj. U sastavu pokoice nema krvnih sudova, ve se u sastavu meustaninihg prostora nalazi limfa. Izmeu stanica germinativnog sloja nalaze se stanice koje sadre pigment melanin i te stanice daju boju koi. Melanin se stvara pod uticajem sunanih zraka. Sluzokoa -sluzokoa oka, disajnih puteva, digestivnih puteva i urogenitalnih puteva predstavlja zatitnu barijeru za prolazak patogenih mikroba dalje u tkivo. Npr. Kada odreeni mikroorganizam doe u kontakt sa sluzokoom oka biva prepoznan i razgraen od strane lizozima, a potom odstranjen pomou luenja suza. Isto se dogaa sa nosnom upljinom. Normalna flora usne upljine i digestivnog sustava predstavlja u prvom redu mehaniku barijeru zaprodor patogenih mikroba dalje u krv. Takoer jedna od zatitnih barijera je u HCl u sastavu eludca koja stvara kiselu sredinu nepovoljnu za razvoj mikroba. Razblaivanjem kisele sredine omoguava se prelazak patogenih mikroba u nie dijelove digestivnog sustava kao to je tanko crijevo u kome vlada alkalna sredina povoljnija za razvoj patogenih mikroba. To se prvenstveno dogaa u ljetnom periodu kada unosimo u organizam vee koliine tenosti koje enormno razblauju kiselu sredinu i paraliziraju baktericidno dejstvo HCL-a u sastavu eludca. Krzno(Dermis): -Dosta deblji sloj od sluzokoe, sastoji se od vezivnih vlakana, posjeduju krvne sudove, zavretke ivaca i korijene dlaka. Potkono masno tkivo: -Vee kou sa tijelom. titi tijelo od pritiska, udarca i uestvuju u stvaranju i odravanju termoregulacije. Ronati dijelovi koe su dlake i nokti. Koa takoer posjeduje znojne i lojne lijezde koje svoje produkte izbacuju van. Mikrobioloki dio: Koa je mehanika barijera koja sprjeava prodor mikroorganizama u unutranjost tijela. Meutim, neke od njih kao to su stafilokoke i streptokoke prolaze kroz izvodne kanale lojnih i znojnih lijezda, a SPIROHERE i larve helminate jednostavno prolaze kroz kou, dok veina ostalih mikroorganizama moe proi kroz kou ako je prekinut njen komtinuitet. Pored mehanike barijere, koa je i kemijska barijera, jer sekret lojnih lijezda sadri kemijske supstance kao to su mlijene kiseline, viemasne kiseline, lizozim koji ima baktericidno dejstvo.

sazrijevanja prelazi u jajovod (tuba uterina) cjevast organ, duzine od 10-15 cm i sluzi za prevodjenje jajne celije u matericu (uterus). Materica je spljosten organ, nalazi se u donjem dijelu trbusne supljine izmedju mokracnog mjehura i straznjeg crijeva. Materica se sastoji od tijela i grlica (cervis). Grlic je preko izvodnog kanalica u vezi sa rodnicom (vaginom). Kroz taj kanalic izlazi menstruacijska i ulaze spermiji u matericu. Taj izvodni kanalic u toku porodjaja u porodjajni kanalic. Unutrasnja stijenka materice oblozena je sluznicom endometrijum. Ta sluznica se luci tokom menstrualnog ciklusa, a za vrijeme trudnoce obrazuje posteljicu (placentu). Vagina je cjevasti organ duzine od 7-11 cm i povezuje cervis materice sa spoljasnjim polnim djelovima. Fiziolosku aktivnost zenskih polnih organa regulise hipofiza ciji prednji rezanj luci gonadotrofne hormone FSH i LH koji su pod kontrolom hipotalamusa. Menstruacijski ciklus obuhvata 3 uzastopne faze: 1) folikularna faza koja pocinje menstruacijom (3-5 dana). U toj fazi pocinje sazrijevanje jajne celije u nekom od folikula i ta faza traje oko 12 dana. 2) ovulacijska faza koja pocinje sazrijevanjem jajne celije a zavrsava se ovulacijom (njenim izbacivanjem) i traje 2-3 dana. 3) sekrecijska faza sa pojacanim lucenjem estrogena i progesterona, a smanjenom koncentracijom estrogena i progesterona oko 28. dana ciklusa nastupa ponovo menstruacija intraje od 13-14 dana. Skeletni sistem covjeka Skeletni I kozni sistem prest. zastitu i potporu i zaj. sa misicnim sist. omogucavaju kretanje.Postoje 2 tipa skeletnog sist. spoljasni(egzosklete)-prisutan kod vecine besk. I unutr.(endoskelet) kod kicmenjaka. Kostano tkivo sastoji se iz sl. komponenti:kostanih celija;osteoblasta i osteoklasta;medjucelijske supst.,cvrst. Kostane mase(osein,kolagen,fibrili i neor. supst. soli;Ca,Mg,averzovi kanali,pokosnica na povrs.Prema duzini ;kosti dijelimo na duge,kratke i pljosnate.Duge kosti prest. ekstremitete,kratke prste;skae ,noge,stopalo,a pljosnate;kosti glave,gr. kosa i karlicni pojas.Kosti glavu su povezane nepokretnim salovima.Kosti ekstremiteta povezani su pokretnom vezomzglobom i posotji elasticna veza;to je hrskavica,nazazi se izm. kicemnih prsljenova.Kosti glave izgradjene su iz lobanje i lica.Kosti lobanje su:ceona kost,parna tjemena,sljepocna kost,potiljacna,sitasta i klinasta kost.Kosti lica su :parna jagodicna,parna gornjovilicna,parna nosna,parna nepcana,parna suzna,donjovilicna,podjezicna i ralo(pregr. kost nosne supljine). Kosti trupa;kicma,rebra i gudna kost.Kicma je izgr. od 34 prsljena,grudni prsljenovi nose rebra kojih ima 12 pari.Grudni prljenovi:rebra i grudna kost prest. grudni kos. Kosti udova(ekstremiteta) :prest. rameni pojas,kosti gornjih udova,karlicni pojas i kosti donjih ekstremiteta. Rameni pojas:gr. lopatica i kljucna kost.Gornji ekstremiteti tj. ruke izr. su iz ramene kosti,lakatne i prstiju sake.Karl. pojas sastoji se iz bedrenjace,preponjace i sijenjace.Kosti donjih udova:butna kost,golenjaca,liznjaca,stopalo i prsti nogu.

Miii: postoji 3 vrste kretanja: cilijarno, miino i ameboidno. Cilijarno (treplje), miino: gliste, zglavkari, mekuci, bodljokoci i kimenjaci. Prema grai i funkciji postoje 3 vrste miia: 1) poprenoprugasti miii vezani za kosti i daju oblik tijela i omogucava kretanje, sastoje se iz dugih miinih vlakana, u unutranjosti posjeduju poprenu ispruganost. Posjeduju vie jedara lociranih odma ispod elijske membrane a unutranjost elije okruena je membranskim sakolemom. Miina vlakna grupiu se u snopove obrazujui mii 2) glatki mii: nalaze se u sastavu zidova unutranjih organa i koe, njihove elije posjeduju jedno jedro u centru i nite aktima i miozina ali cija je aktivnost usmjerena u svim pravcima. Dijele se na viejedinane( kod ovih svako vlakno funkionira zasebno-u cilijarnom miiu oka), viscelarne(draenjem jednog vlakna podrauju se i sva ostala vlakna- u unutarnjim organima), 3)srani mii( elije grade mreastu strukturu posjeduju vie jedara u sreditu elije, pripadaju popreno prugastom miiu ali rade bez uticaja nae volje) -SVOJSTVA MIINE STANICE: 1) elastinostistezanje pod uticajem neke sile. 2) nadraljivostreagovanje na odreene drai. 3)kontraktilnost. -FIZIOLOGIJA MIINIH KONTRAKCIJA: da bi doslo do kontrakcije potrebna je promjena membranskog potencijala na samoj miinoj eliji, tu promjenu uzrokuje nadraaj iz nerava koji se prenosi na mii preko nervno miine veze. Ta veza je acetil-holid koji dospijevi sa nervne elije na miinu uzrokuje promjenu jona u sastavu u sastavu elijske membrane (Na i Ca) to dovodi do kontrakcije u toku relaksacije miia. Niti aktina i miozina su rastavljeni. Poetak miine kontrakcije poinje stezanjem aktina i miozina, to jest niti aktina pribliavaju se pomou isturenih glavica i ulaze u niti miozina, sto dovodi do skraenja a i sama misicna celija se skracuje tj. dolazi do kontrakcije. Da bi misici mogli raditi potreba je energija koja se oslobaa iz ATP i potrebne su dovoljne kolicine kalcijumovih jona. Koa Funkcije: 1.zatitna. 2.posjeduje ulne stanice sposobne za registraciju promjena iz spoljane sredine. 3.uestvuje u odravanju tjelesne temperature. 4.uestvuje u izluivanju. -na presjeku uoavamo 3 sloja: 1.pokoica(epidermis)-predstavlja zatitni dio i na predjelu otvora respiratornog i urogenitalnog sustava prelazi u sluzokou. 2.krzno, usmina(dermis)-obezbjeuje elastinost i vrstou koe. 3.potkono masno tkivo-povezuje kou sa tijelom. Pokoica Sastoji se od 2 sloja:germinativni i ronati sloj. Germinativni sloj je lociran dublje; sastoji se od stanica sposobnih za diobu koje dijeljenjem potiskuju stare istroene oronjale stanice koje se

Gradja i funkcija polnih organa kod covjeka Polni reproduktivni sistem je veoma vazan i njegov primarni zadatak je odrzavanje i produzenje vrste. - Muski polni organi su: sjemenici, dosjemenici, sjemenovodi, mokracna cijev, prostata, mosnje i polni ud. Sjemenici (testisi) su parne zlijezde smjestene u koznom izbocenju mosnjama (skrotum). Dobro su opskrbljeni krvnim zilama i zivcima. Unutrasnjost im je ispunjena celijama i sjemenim kanalicima. U kojim se odigrava spermatogeneza, tj. obrazovanje spermija. Formirani spermiji prelaze preko izvaodnih kanalica u dosjemenike (epididimis) gdje dosazrijevaju i sticu sposobnost za samo pokret. Tokom snosaja spermiji preko sjemenovoda dolaze do izlazista mokracne cijeviiz mokracne besike gdje dijelom puta prolaze i kroz prostatu koja luci luznaste sektrete koje neutralisu kiselu reakciju u sastavu spermija, a kisela reakcija nastaje zbog oslobadjanja CO2 u procesu disanja nastalih spermija na putu od testisa do prostate. Prostata kao i ostale zlijezde uz mokracnu cijev u toku oslobadjanja spermija luce materije i zajedno sa spermijima obrazuju spermu (ejakulat). Sperma sadrzi fruktozu, enzime, bjelancevine koje sluze za ishranu spermija. U toku polnog akta prosjecan covjek izbaci oko 3,5 ml sperme, u kome se nalazi 36 miliona spermija, a ako je manje od 36 miliona onda je covjek sterilan (iako samo 1 oplodi jajnu celiju). Testisi osim u stvaranju muskih polnih celija ucestvuju u izlucivanju hormona. U izlucivanju hormona ucestvuju specijalizovane celije koje se nalaze izmedju sjemenih kanalica, luce hormon testosteron i druge androgene polne hormone. Sjemenici nastaju u trbusnoj supljini i otprilike 2 mjeseca pred porod spustaju se u skrotum pod uticajem fetalnog testosterona, a ako se ne spuste radi se o kriptonizmu. Polni ud (penis) je spuzvastio misicni cijevasto tijelo dobro opskrbljeno krvnim zilama i sluzi za izlucivanje mokrace i sperme. - Zenski polni organi su: jajnici, jajovodi, materica, rodnica, drazica i stidnica. Jajnici su parne zenske polne zlijezde smjestene sa lijeve i desne strane trbusne supljine, iznad gornjeg dijela materice. Ovalnog su oblika, velicine veceg badema. U toku polne zrelosti svakog 28. dana nastaje po jedna jajna celija koja sazrijeva u sklopu Grafovog mjehurica (folikula), gdje nakon

Sistem disanja: -O2 je neophodan za odvijanje biookih procesa iz kojih se dobije energija potrebna za ivot -samo mali broj mikroorganizama moe da ivi u anaerobnim uslovima, a energiju obezbjeuju iz anaerbonih procesa -ivotinje molekularni O2 obezbjeuju na razliite naine: *direktnom difuzijom (protozoe i bakterije) *putem koe (anelide) *pomou krga (nii hordati i akvatine forme) -respiracija kod riba odvija se tako to voda iz usnog otvora prelazi u krge, a preko krnih otvora ponovo u spoljanju sredinu -krge su obogaene mreom kapilara i na osnovu toga mogu da veu O2 i izbacuju CO2 *putem traheja (insekti) *plua (ovjek i vii kimenjaci) Kod ovjeka: sastoji se od disajnih puteva i plua -disajni putevi: nosna upljina, drijelo, grkljan, dunik, dunike cijevi i njihovi ogranci u pluima *nosna upljina (cavum nasi): komunicira preko nozdrva, tj. preko unutranjih otvora tzv. Hoana -nozdrve imaju dlaice koje imaju ulogu apsorpcije bakterija nakon ega estice izazivaju nadraaj, tj. luenje sluzi -sluz sadri enzim lizozim koji ima baktericitno dejstvo (ubija bakterije) -taj dio predstavlja jednu od barijera za ulazak tetnih estica u organizam *drijelo (Pharynx) predstavlja raskrsnicu

respiratornog i digestivnog sistema -prednji dio drijela je u vezi sa nosnom upljinom, a donji se nastavlja u grkljan i jednjak *Grkljan (Larynx) cjevast organ; izgraen od hrskavice i nadovezuje se na dunik, ulazni otvor zatvara epiglotis, on je podignut prilikom disanja, a prilikom gutanja baza jezika potiskuje epiglotis koji se sputa i zatvara ulaz u grkljan *Dunik (trachea) polazi od grkljana; izgraen od hrskavice -u njegovom sastavu su hrskaviavi prstenovi koji ga dre konstantno otvorenim -on se sputa u grudnu upljinu, dolazi do plua gdje se grana na 2 bronha, a ta 2 bronha se granaju na bronhiole koje zavravaju alveolama *Plua (Pylmates): od 2 pluna krila koji su obloeni plunom maramicom (pleura) -tite ih meurebarni miii i grudni ko -trbuna duplja od grudne je odvojena dijafragmom -osnovu plua ne alveole = pluni mjehurii snabdjeveni mreom kapilara -funkcionalnost plua bazira se na disajnim pokretima (udisanje- inspirium i izdisanjeeksipirium) -proces disanja regulie se pmou dijafragme, meurebarnih miia i miia grudnog koa -tokom udisanja dijafragma se sputa, a meurebarni miii podiu rebra i grudnu kost i time poveavajuzapreminu grudnog koa, a ujedno povlae za sobom plua -na taj nain plua se rasteu, pritisak se smanjuje i vazduh struji do alveola -kod zdravog ovjeka normalan broj udisaja je od 16-18 u jednoj minuti -vitalni kapacitet plua je koliina zraka koja se udahne pri maksimalnoj ekspiraciji kojoj je prethodila maksimalna inspiracija, mjeri se spirometrom -spoljanje disanje predstavlja razmjenu gasova izmeu krvi i alveola u pluima -to se odvija po zakonima difuzije iz podruja unutranje koncentracije u podruje vanjske , tj. O2 iz alveola u krv i CO2 iz tkiva u alveole, a potom u vanjsku sredinu -unutranje disanje je razmjena gasova izmeu krvi i tkiva - iz krvi u tkivo -regulacija putem 2 komponente : nervne pomou centra za disanje koji se nalazi u produenoj modini, a pod uticajem impulsa koji dolaze iz kimene modine i humoralne komponente- promjena kocentracijae O2 i CO2