Professional Documents
Culture Documents
Malzemeleri PDF
Malzemeleri PDF
METALLERDE
ERGME ve KRSTALLEME
KRSTAL HATALARI
9 Nokta Hatalar 9 Bo Yer
9 Boyer: (Porozite)
Katlama srasnda bzlme, yeterli sv olmamas veya ieride gaz hapsolmas nedenleri ile oluur.
Bo yer
9 9 9
KRSTAL HATALARI
9 Nokta Hatalar 9 Bo Yer
KRSTAL HATALARI
9 Nokta Hatalar
Ara yer
Yer alan
9 Yer alan:
Her hangi bir kristalde esas atomlarn yerine baka atomlarn yerlemesi ile oluur.
Malzeme Bilgisi Dersi
KRSTAL HATALARI
9 izgi Hatalar
9 Atomlarn hatal dizilileri bir izgi boyunca devam ederse izgi hatas oluur. izgi hatalar 9 kenar dislokasyonu ve 9 vida dislokasyonu olarak bilinir.
KRSTAL HATALARI
9 izgi Hatalar 9 Kenar Dislokasyonu
9 Kenar dislokasyonu, kristal iinde sona eren bir dzlemin kenardr. areti eklindedir.
10
KRSTAL HATALARI
9 izgi Hatalar 9 Vida Dislokasyonu
9 Vida dislokasyonunda ise, izgi etrafndaki atomlarn dizilii vidann helisi gibidir. 9 areti 3 eklindedir.
11
KRSTAL HATALARI
9 izgi Hatalar 9 Vida Dislokasyonu
12
KRSTAL HATALARI
9 izgi Hatalar
9 Kenar ve vida dislokasyonlar ou zaman beraber bulunurlar ki; buna kark dislokasyon denilir. 9 Dislokasyonlar, atomlarn denge mesafesini bozduu iin kristalin enerjisini artrr.
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
13
KRSTAL HATALARI
9 izgi Hatalar
9 Dislokasyon younluu Birim hacimdeki dislokasyon izgilerinin uzunluu olarak verilir. (mm / mm2)
14
KRSTAL HATALARI
9 Yzeysel hatalar
9 D Yzey: ksmdaki atomlar kendini evreleyen atomlar ile denge durumunda olduu halde, metalin d yzeye alan atomlarnda denge durumu bozulmutur. 9 Kk Al Tane Snr: Kenar dislokasyonlar biri birinin zerine sralanmas ile kk al tane snrlar oluur. ki boyutlu olan bu snrlarda atomlar dzensiz yerleirler 9 Tane Snrlar: Metal sv halden kat hale geerken genellikle ok sayda kristal tanesi oluur. Katlama tamamlandnda tanelerin birletii yerlerde 2-3 atom kalnlnda dzensiz yerleme oluur
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
15
KRSTAL HATALARI
9 Segregasyon
9 Katlama srasnda belirli malzemeler, belirli fazlarn, belirli bir yerde toplanmas.
Makro ya da mikro olabilir.
16
MEKANK ZELLKLER
MEKANK ZELLKLER
9 D kuvvetlerin etkisi altnda deiik zorlamalar karsnda, malzemede oluan ekil deiiklikleri ve bu etkiler altnda malzemenin gsterdii dayanma gc zelliklerine mekanik zellikler ad verilir.
F1 K F2
F3
L
C Fn
9 D kuvvetler altnda dengede olan kat bir cisim dnelim. 9 D kuvvetler cisim iinde her atoma etkiyen yayl i kuvvetler olutururlar.
9 Bu cisim hayali bir CC kesiti ile K ve L paralarna ayrlsn ve kesilen iki para dengede kalsn.
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
18
MEKANK ZELLKLER
F1 K F2 C C T F N N
F
F3 A T L Fn
9 F kuvveti kesite dik normal N ve kesit yzeyine teet T bileenlerine ayrlabilir. 9 Gerekte N ara kesit dzleminde her atoma etkiyen normal yayl kuvvetlerin toplamna, T ise yayl teetsel (kesme) kuvvetlerinin toplamna eittir.
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
19
MEKANK ZELLKLER
9 Kuvvetler yerine para boyutundan bamsz zorlama iddetini belirten GERLME tanm kullanlr. 9 Gerilme en basit ekliyle birim alana gelen kuvvet olarak tanmlanabilir.
NORMAL GERLME
F = A
20
MEKANK ZELLKLER
NORMAL GERLME:
F = A
T = A
Malzeme Bilgisi Dersi
21
MEKANK ZELLKLER
POZTF KAYMA VE NORMAL GERLMELER
n
9 Kesite doru gelen gerilmeler ise basn gerilmesi adn alr, iareti eksidir.
(+) ekme
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
(-) basn
Yrd. Do. Dr. Hayri N
22
MEKANK ZELLKLER
POZTF KAYMA VE NORMAL GERLMELER
n
(+) Kesme
9 Kesme gerilmeleri iin ise pozitif iaret kural; normal dorultudan saat ibrelerinin ters ynnde okun ucunun yukarda olmas ile belirlenir.
23
MEKANK ZELLKLER
9 Gerilme bir, iki ve eksenli olmak zere eitli ekillerde cismi etkileyebilir
24
MEKANK ZELLKLER
9 Basit ekme hali (kablo)
F
F = Ao
Teleferik Asansr
25
MEKANK ZELLKLER
9 Basit basn
Ao
F = Ao
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
26
MEKANK ZELLKLER
9 ki eksenli gerilme 9 Hidrostatik gerilme
Basnl tank
> 0 z > 0
Su altnda balk
h< 0
Yrd. Do. Dr. Hayri N
27
MEKANK ZELLKLER
9 Uygulamada yap elemanlar daha ok iki veya eksenli gerilmeler altndadr. 9 Ancak zellikle eksenli gerilme durumu, gerilme tansrleri ile ifade edilir ve ileri dzeyde mukavemet bilgisi gerektirir.
A A
28
MEKANK ZELLKLER
9 Ayrca iki ve zellikle eksenli gerilme durumunu deneylerle gerekletirmek ok zordur. 9 Bu nedenle genellikle, tek eksenli gerilme durumundan, uygun krlma hipotezleri kullanlarak eksenli gerilme durumuna geilir.
29
MEKANK ZELLKLER
9 Bir malzemenin cisimlerin dayanm ynnden, hangi yk snrnda plastik hale geecei veya hangi gerilme deerinde krlacan bulmak nemli bir sorundur. 9 Yap iin tehlikeli saylacak bu snrlar deneylerle saptamak gerekir. 9 Ancak malzeme deneyleri ok defa tek eksenli gerilme altnda yaplp, tehlikeli snrlar bu gerilme durumu iin saptanr. 9 eksenli gerilme halinin eidi sonsuz olup, btn haller iin ayr ayr deney yapmak olanakszdr. Ayrca eksenli deney teknii ok zordur. 9 Ancak gelimi laboratuvarlarda bu deneyleri gerekletirmek mmkndr.
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
30
MEKANK ZELLKLER
9 Tek eksenli gerilme haliyle eksenli gerilme halini, tehlike snr ynnden kyaslayan kriterleri gzden geirelim. 9 Tehlikeli durum sznden cisimlerin gmesi (krlma, kopma, ezilme) ve akmas anlalr.
3 m m
1 2
2 1
3
Yrd. Do. Dr. Hayri N
31
MEKANK ZELLKLER
9 ekilde bir cismin iki tip zorlanmas gsterilmitir. Bunlarn ilkinde cisim, tek eksenli gerilme, m ile snr durumuna gelmitir. kinci ekilde cisim, eksenli gerilme altnda yine snr durumundadr.
1 2
2 1
3
Yrd. Do. Dr. Hayri N
32
MEKANK ZELLKLER
9 Fizik ynden eit olan iki halin gerilmeleri arasnda,
m = F ( 1 , 2 , 3 )
gibi bir bant kurulabilir. Burada F asal gerilmeye bal bir fonksiyonu gsterir. eksenli gerilme altnda cisim henz krlmam veya plastik hale gememise bant:
m > F ( 1 , 2 , 3 )
gibi bir eitsizlik olacaktr.
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
33
MEKANK ZELLKLER
9 Uygulamada nemi byk olan byle kriterleri koyabilmenin kuramsal ynden olana yoktur.
9 bnyede geen karmak olaylarn fizik yasalarn bulmak yerine; mhendis olarak krlma veya plastik hale geme olaynn d ve ortalama faktrlerini bulmakla yetinmek zorundayz.
34
MEKANK ZELLKLER
9 Statik ykleme hali iin cisimlerin krlma veya plastik hale geiinde, baka baka faktrleri sorumlu tutan eitli varsaymlar ana grupta toplanabilir.
a) Gerilme varsaymlar b) ekil deitirme varsaymlar, c) Enerji varsaymlar. 9 Sz konusu varsaymlarn ayr ayr incelenmesi ileri mukavemet konularndan olup, bu ders kapsamnda ayrntya girmemekte yarar vardr.
35
37
38
9 lk akla gelen, atom dzlemlerinin birbirinin zerinde, atomlar aras balar koparlarak hareket ettirilmesidir. 9 Yaplan teorik hesaplamalar, byle bir ilemin olabilmesi iin gerekli gerilmenin, malzemenin pratikte uygulanann 100 ile 10000 kat kadar olmas gerektiini gstermitir. 9 Demek ki, plastik ekil deitirme, baka bir mekanizma ile meydana geliyor.
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
39
40
Kayma dzlemi
41
42
44
F FY
S0 S0
FD
F
9 Bunun sebebi, malzemenin dik kesiti ile herhangi bir a yapan kesitinde, kayma gerilmesi olumasdr
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
45
FD
1 y = Sin2 2
PA naat Mhendislii Blm
eb
= 2
Yrd. Do. Dr. Hayri N
46
47
48
49
50
51
ekme
52
53
54
56
57
58
Haddelemeye giri
k 850 C
1100 C
59
1. Toparlanma (0.1 - 0.3 Tergime) 2. Yeniden Kristal Oluumu (0.3 - 0.5 Tergime) 3. Tane Bymesi ( > 0.5 Tergime)
60
62
Tykek 0,4 Te
Te = (1536 + 273) = 1809K Tykek 0,4 1809 = 723K = 450 o C
Malzeme Bilgisi Dersi
63
64
65
66
580C de 4 saat tavlamadan sonra bozulmu tanelerin yerine yeniden oluan taneler alm
68
Haddelemeye giri
k 850 C
1100 C
73
76
ekme
PA naat Mhendislii Blm Malzeme Bilgisi Dersi
78
79
80