Professional Documents
Culture Documents
Em 1814, Gay-Lussac, observou experimentalmente que as propriedades de um cido eram neutralizadas pela reao com uma base e vice-versa. Denominou esta reao de Reao de Neutralizao. A reao de neutralizao entre um cido e uma base de Arrhenius, resulta na formao de sal e gua. cido + base sal + gua A gua formada pela combinao do H+ do cido e do OH- da base, e o sal formado pela unio do ction da base e do nion do cido. Esta reao de neutralizao entre o cido e a base pode ser total ou parcial. 1- Reao de Neutralizao. A reao de neutralizao entre um cido e uma base de Arrhenius, resulta na formao de sal e gua.
3 H2SO4 + 2 Al(OH)3 Al2(SO4)3 + 6 H2O
y Hx A + x B(OH) y
sal + gua
cido + base sal + gua Exemplos: A gua formada pela combinao do H+ do cido e do OH- da base, e o sal formado pela unio do ction da base e do nion do cido. Esta reao de neutralizao entre o cido e a base pode ser total ou parcial. Neutralizao total. Uma reao de neutralizao total quando reagem todos os H+ do cido e todos os OH- da base. O sal assim formado classificado como sal neutro ou normal por no apresentar grupos OH- e nem hidrognios cidos. Obs.: Se o nmero de H+ no cido for diferente do nmero de OH- da base, devemos ajust-los de modo a obter a neutralizao total. Neutralizao Parcial. Uma reao de neutralizao parcial quando no reagem todos os H+ do cido ou todos os OH- da base. Quando ocorre neutralizao parcial do cido, o sal formado classificado como hidrogeno-sal (ou sal cido). Quando ocorre neutralizao parcial da base, o sal formado classificado como hidroxi-sal (ou sal bsico). Exemplos:
a) HCl + NaOH NaCl + H2O
d) H2SO4 + 2 KOH
K2SO4 + 2 H2O
a) 1H2SO4 + 1KOH b) 1H2CO3 + 1NaOH c) 1H3PO4 + 1NH4OH d) 1H3PO4 + 2NH4OH e) 1HNO3 + 1Ca(OH)2 f) 1H2SO4 + 1Fe(OH)3 g) 1HCl h) 2HCl + 1Al(OH)3 + 1Al(OH)3
ction A nion B
x+
frmula do sal
y-
Ay B x
}
2-
frmula KCl
b) cromato de magnsio
} } }
frmula MgCrO4
3. Nomenclatura e formulao. Os sais so compostos formados por um ction e por um nion. A nomenclatura e formulao dos sais podem ser obtidas atravs da tabela de ctions e nions. Nomenclatura: __________________ de _______________ nome do nion nome do ction Exemplos:
ction Fe3+
nion NO3
frmula Fe(NO3)3
d) Fosfato de clcio
ction Ca2+
3nion PO4
frmula Ca3(PO4)2
4. Classificao e propriedades dos sais. a) Quanto ao estado fsico. Os sais so compostos predominantemente inicos, por isso so slidos. b) Quanto solubilidade em gua. Podem ser solveis ou insolveis. Os sais solveis sofrem grande dissociao inica em gua e os insolveis sofrem pequenssima dissociao inica (na prtica considera-se que no a sofrem). Exemplos:
a) NaCl (s)
H2O
a) NaCl
Nome do sal = cloreto de sdio nion NO3 = nitrato b) KNO3 ction K+ = potssio
Formulao: A formulao dos sais baseia-se no equilbrio das cargas, onde a carga total do ction (Ax+) igual a carga total do nion (By-).
c) K3PO4(s) d) CaCO3(s)
H2O H2O
no ocorre
d) Na2HPO4 fosfato cido de sdio ou hidrogeno fosfato de sdio. Sal bsico ou hidroxi-sal: resulta da neutralizao parcial da base pelo cido. Exemplos: a) Ca(OH)NO3 nitrato bsico de clcio ou hidrxi-nitrato de clcio. b) Fe(OH)SO4 sulfato bsico de ferro III ou hidrxi-sulfato de ferro III. Ag , Pb , Hg22+ Ca2+, Ba2+, Sr2+, Pb2+, alcalinos e de NH4+ alcalinos e de NH4+
+ 2+
Sais
Nitratos Acetatos Cloratos Cloretos Brometos Iodetos Sulfatos Sulfetos Outros sais
c) Al(OH)2Cl cloreto dibsico de alumnio ou di-hidrxi-cloreto de alumnio. d) Quanto presena ou no de gua. Sal anidro: no apresentam gua na estrutura cristalina. Exemplos: NaCl, KI, AgNO3, CuSO4, etc. Sal hidratado: apresenta molculas de gua na estrutura cristalina. A molcula combinada denominada gua de cristalizao ou gua de hidratao, existente em quantidades definidas. Exemplos: a) CuSO4.5H2O penta-hidratado. sulfato de cobre
c) Quanto natureza. Sal neutro ou normal: resultante da neutralizao total do cido e da base. Exemplos: a) NaCl cloreto de sdio nitrato de potssio iodeto de potssio b) CaCO3 carbonato de clcio c) KNO3 d) KI
Sal cido ou hidrogeno-sal: resulta da neutralizao parcial do cido: Exemplos: a) KHSO4 sulfato cido de potssio, bissulfato de potssio ou hidrogeno sulfato de potssio. b) NaHCO3 carbonato cido de sdio, bicarbonato de sdio, ou hidrogeno carbonato de sdio. c) NaH2PO4 fosfato dicido de sdio ou di-hidrogeno-fosfato de sdio.
Obs.: Certos sais, denominados de higroscpicos possuem uma grande tendncia hidratao que passa a absorver gua da atmosfera (umidade). Em certos sais a quantidade de gua absorvida to grande que o sal chega at a escorrer. Estes sais so denominados deliquescentes. Exemplo:
CaCl2
+ H2O
CaCl2.2H2O
+ H2O
CaCl2.4H2O
+ H2O
CaCl2.6H2O
e) Solues de sais: cida, bsica ou neutra. A natureza da soluo aquosa dos sais normais depende da fora do cido e da base de origem. Um sal formado por um cido forte e uma base fraca quando dissolvido em gua produz uma soluo de carter cido. Um sal formado por um cido forte e uma base forte quando dissolvido em gua produz uma soluo de carter neutro.
Exemplos:
a) CuSO4
} soluo cida
} soluo bsica
b) Na2CO3
c) NaCl
} soluo neutra
Um sal formado por um cido fraco e uma base forte quando dissolvido em gua produz uma soluo de carter bsico. Alguns sais so muito utilizados no nosso estudo. Estes sais so obtidos atravs da tabela de cidos e bases mais utilizados. Por esta razo procure memorizar o nome e a frmula dos nions e ctions provenientes desses cidos e bases. cido
HF: cido fluordrico HCl: cido clordrico HBr: cido bromdrico HI: cido ioddrico H2S: cido sulfdrico HCN: cido ciandrico HNO3: cido ntrico H2SO4: cido sulfrico H2CO3: cido carbnico
nion
F-: fluoreto Cl-: cloreto Br-: brometo I-: iodeto S2-: sulfeto CN-: cianeto NO3-: nitrato SO42-: sulfato CO32-: carbonato
Base
NaOH: hidrxido de sdio KOH: hidrxido de potssio NH4OH: hidrxido de amnio Ca(OH)2: hidrxido de clcio
Ction
Na+: sdio K+: potssio NH4+: amnio Ca2+: clcio Al3+: alumnio Cu2+: cobre II Ag+: prata Fe3+: ferro III
Mg(OH)2: hidrxido de magnsio Mg2+: magnsio Al(OH)3: hidrxido de alumnio Cu(OH)2: hidrxido de cobre II AgOH: hidrxido de prata Fe(OH)3: hidrxido de ferro III
H3PO4: cido fosfrico PO43-: fosfato H3BO3: cido brico BO33-: borato
Obs.: cada nion pode combinar-se com todos os ctions originando diferentes sais: Como exemplo, vamos considerar a combinao do nion nitrato, com esses ctions: NaNO3: nitrato de sdio KNO3: nitrato de potssio Ca(NO3)2: nitrato de clcio Cu(NO3)2: nitrato de cobre II
Mg(NO3)2: nitrato de magnsio AgNO3: nitrato de prata Fe(NO3)3: nitrato de ferro III
a) KCl _______________________ b) (NH4)2SO4 c) AgNO3 d) PbSO4 e) CaSO4 f) FePO4 g) CaCO3 _____________ ___________________ ___________________ ___________________ ___________________ ___________________
4) Equacione as reaes de neutralizao total entre os compostos, fornecendo o nome do cido, da base e do sal formado: a) NaOH e HClO2
b) H2SO4 e Ca(OH)2
h) Zn(ClO4)2 ___________________ i) Ba(ClO3)2. ___________________ 02) Dar a frmula dos seguintes sais: a) brometo de sdio b) dicromato de potssio c) sulfato de zinco d) permanganato de potssio e) perclorato de prata f) hidrxi-cloreto de clcio g) cloreto de estanho IV h) fosfato de chumbo II i) pirofosfato de zinco j) sulfato ferroso 03) D o nome dos seguintes sais: a) Al2(SO4)3 ________________________ b) NH4Br c) MgCO3 d) CaCO3 ________________________ ________________________ ________________________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________
c) HNO3 e Ba(OH)2
d) H3PO4 e Mg(OH)2
e) Al(OH)3 e H2CrO4
5) Complete as equaes de modo a obter sal normal, e para os itens a, b, c, d e e, determine o carter da soluo aquosa deste sais (cido, bsico ou neutro) a) HNO3 + Fe(OH)3 b) HCN + KOH c) H2S + NaOH d) HCl + Fe(OH)3
6) Para as quantidades indicadas, complete as equaes: a) 1 H3PO4 + 1 Ca(OH)2 b) 1 H2S +1 AgOH. c) 2 HBr + 1 Fe(OH)3 d) 1 H3BO3 + 2 NaOH e) 2 HClO + 1 Sn(OH)4
XIDOS
1. Conceito. So compostos binrios em que o oxignio o elemento mais eletronegativo. Praticamente todos os elementos qumicos formam xidos. Exemplos: Na2O , Al2O3 , SO2 , SO3 ,CO2. 2. Nomenclatura e formulao dos xidos. 2.1- Geral. Pode ser atravs do nmero de tomos de oxignio e o nmero de tomos do elemento qumico ligado ao oxignio.
2.2- xidos metlicos. A nomenclatura do xido formado por metais pode ser feita atravs da seguinte regra:
( ) ()
xido de mono di tri
OBS: o prefixo mono antes do nome do elemento pode ser omitido: Exemplos: a) CO2: dixido de (mono) carbono. b) CO: monxido de (mono) carbono. c) CaO: monxido de (mono) clcio. d) SO3: trixido de (mono) enxofre. e) Fe2O3: trixido de diferro.
A formulao dos xidos metlicos pode ser obtida pela combinao do nion xido com o ction correspondente, ou seja:
E2Ox
frmula do xido
Exemplos: a) xido de magnsio: MgO b) xido de cobre II: CuO c) xido de bismuto: Bi2O3
d) xido de prata: e) xido de zinco: f) xido de potssio: g) xido de chumbo IV: h) xido de mercrio I: i) xido de cobalto III:
b) Na2O e HCl
+
Na2O
c) MgO e HNO3
3- Classificao e propriedades dos xidos. 3.1 - xidos Bsicos. So xidos formados por metais alcalinos, alcalinos terrosos e outros metais, em geral com eletrovalncia +1 e +2. So compostos inicos, slidos, e que apresentam ponto de fuso e ponto de ebulio elevados. Exemplos: Na2O, K2O, CaO, BaO,MgO, CuO, Ag2O. So xidos que reagem com gua formando bases e reagem com cidos formando sal e gua. 3.2 - xidos cidos ou anidridros. So xidos formados por no-metais e por metais com eletrovalncia elevada (+6 ,+7). So compostos moleculares, em geral gasosos e solveis em gua. Exemplos: CO2, N2O5, Cl2O3, SO3, Mn2O7, CrO3. Os xidos cidos reagem com gua formando cidos e reagem com bases formando sal e gua.
d) K2O e H2SO4
xido bsico
Exemplos
+ gua + cido
Reao de xido bsico com gua. Este tipo de reao ocorre diretamente. a) CaO + H2O Ca(OH)2
xido cido
+ gua + base
b) Na2O + H2O 2 NaOH c) MgO + H2O d) K2O + H2O e) CuO + H2O Reao do xido cido com gua. Este tipo de reao ocorre diretamente. a) CO2 + H2O b) SO2 + H2O H2CO3 H2SO3
Reao de xido bsico com cido. A reao do xido bsico com cido ocorre por etapas. Na primeira etapa o xido bsico reage com gua formando a base correspondente. Na Segunda etapa esta base neutralizada pelo cido. Exemplos: a) CaO e H2SO4
c) N2O5 + H2O 2 HNO3 d) SO3 + H2O e) N2O3 + H2O f) Cl2O5 + H2O Reao do xido cido com base.
CaO
A reao do xido cido com base ocorre por etapas. Na primeira etapa o xido cido reage
com gua formando o cido correspondente. Na Segunda etapa este cido neutralizada pela base. Exemplos: a) CO2 e NaOH
b) 2 HNO3 - H2O
cido ntrico
N 2 O5
anidrido ntrico
c) H2SO3 - H2O
H2CO3 Na2CO3 + 2 H2O Na2CO3 + H2O
{
{
d) HNO2 - H2O
e)
HClO3 - H2O
b) N2O5 e Ca(OH)2
+ N2O5 + H2O 2 HNO3 + Ca(OH)2 N2O5 + Ca(OH)2 2 HNO3 Ca(NO3)2 + 2 H2O Ca(NO3)2 + H2O
f)
H3BO3 - H2O
g) H2CrO4 - H2O
3.3 xidos anfteros. So xidos, em geral, slidos, moleculares e insolveis na gua. Formados por metais, como Zn, Al, Sn e Pb e por semimetais, como As e Sb. Exemplos: ZnO, Al2O3, SnO, SnO2, PbO, PbO2As2O3, As2O5, Sb2O3 e Sb2O5. Os xidos anfteros apresentam duplo comportamento, ora comportam-se como xido cido, ora comportam-se como xido bsico.
c) SO2 e KOH
d) SO3 e Ba(OH)2
e) N2O3 e Mg(OH)2
f) Cl2O5 e NaOH
Os xidos anfteros no reagem com gua. Reagem com cido forte ou base forte formando sal e gua. Por isso, estes xidos podem se comportar como xido bsico ou como xido cido, dependendo do carter qumico pronunciado da substncia com quem ir reagir.
Obs.: Os xidos cidos tambm so chamados de anidridos (anidro = sem gua) pois podem ser considerados como provenientes de um cido pela retirada de gua. Exemplos:
a) H2CO3 - H2O
cido carbnico
CO2
anidrido carbnico
Exemplos:
a)
a) Na2O2: perxido de sdio. b) K2O2: perxido de potssio. c) CaO2: perxido de clcio. d) BaO2: perxido de brio. e) H2O2: perxido de hidrognio
b)
3.4 xidos duplos ou mistos. So xidos formados por metais. Possuem carter inico, so slidos e comportamse como se fossem formados por dois outros xidos do mesmo elemento. Os principais xidos so: Fe3O4, Pb3O4, Mn3O4. Exemplos: a) Pb3O4
Obs.: A soluo aquosa de perxido de hidrognio (H2O2) denominada de gua oxigenada. Os perxidos metlicos reagem com gua produzindo base e H2O2 e reagem com cidos, produzindo sal e H2O2.
Perxido
2 PbO xido de chumbo II PbO2 xido de chumbo IV
+ gua + cido
Pb3O4
b) Fe3O4
Fe3O4
c) Mn3O4
H2O2
H2O + 1/2 O2
Mn3O4
2 MnO MnO2
a)
3.5 xidos neutros ou indiferentes. So xidos formados por no metais. So moleculares, gasosos, e no reagem com gua, cido ou base. Os principais xidos neutros so: CO, NO, N2O. 3.6 Perxidos. So compostos formados pelo nion perxido O22- ( 1-OO1-) e por ctions de metais alcalinos, alcalinos terrosos ou pelo hidrognio. Os perxidos metlicos so slidos e inicos. O perxido de hidrognio (H2O2) lquido e molecular. A nomenclatura destes compostos feita de acordo com: Perxido de .................................. (nome do elemento qumico)
b)
{ {
c)
d)
Algumas xidos so muito utilizados no nosso estudo, por esta razo procure memorizar o nome e a frmula dos seguintes xidos:
c) trixido de diferro d) xido de magnsio e) xido de alumnio f) xido de ferro II g) xido cobre I h) xido cprico i) j) perxido de brio xido frrico
______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________
MgO xido de magnsio CuO CO CO2 SO2 SO3 H2 O2 xido de cobre II monxido de carbono dixido de carbono dixido de enxofre trixido de enxofre perxido de hidrognio.
k) dixido de enxofre a) SO3 b) CO c) MnO2 d) NO e) As2O3 f) CuO g) CO2 h) FeO i) j) N2O5 Cl2O ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ a) CO2 + H2O ___________________________ CO2 ___________________________ b) SO2 + H2O ___________________________ SO2 + 2NaOH ___________________________ c) K2O + H2O ___________________________ K2O + 2HCl ___________________________ d) BaO + H2O BaO + 2HNO3 e) K2O2 + H2O K2O2 + 2HCl + 2KOH l) xido de magnsio
03) Os xidos podem ser cidos, bsicos, indiferentes, duplos ou perxidos. Pois bem, cada um deles tem um comportamento na presena de cidos, gua e bases. Complete as equaes abaixo de acordo com esta classificao.
02) Escreva a frmula dos seguintes xidos: a) xido de sdio b) xido de prata ______________ ______________