Tr−êng §¹i häc KiÕn tróc Hμ Néi

Khoa Qu¶n lý ®« thÞ

nguyªn lý thiÕt kÕ kiÕn tróc

Gi¶ng viªn: ThS. KTS. Ng« ViÖt Hïng

8/2006

Më ®Çu

• Giíi thiÖu vÒ m«n nguyªn lý thiÕt kÕ kiÕn tróc

– Nguyªn lý thiÕt kÕ kiÕn tróc lµ nh÷ng nguyªn t¾c,
lý luËn c¬ b¶n ®−îc dïng lµm c¬ së ®Ó thiÕt kÕ
c«ng tr×nh kiÕn tróc;
– Môc ®Ých cña m«n nguyªn lý thiÕt kÕ kiÕn tróc lµ
cung cÊp cho ng−êi häc nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n
vÒ s¸ng t¸c kiÕn tróc, tøc lµ nh÷ng nguyªn t¾c vÒ
bè côc quy ho¹ch kh«ng gian kiÕn tróc cña nhµ,
bé mÆt bªn ngoµi vµ bªn trong cña nã trong mèi
quan hÖ chÆt chÏ víi kÕt cÊu, vËt lý kiÕn tróc vµ
kinh tÕ.

1
 Tμi liÖu tham kh¶o

• ThiÕt kÕ kiÕn tróc nhµ d©n dông, 1991. NguyÔn §øc ThiÒm,
TrÇn Bót
• Nguyªn lý thiÕt kÕ kiÕn tróc, 1999. T¹ Tr−êng Xu©n
• S¸ng t¸c kiÕn tróc, 1999. §Æng Th¸i Hoµng
• Nguyªn lý thiÕt kÕ kiÕn tróc nhµ d©n dông (tËp 1 & 2), 2001.
NguyÔn §øc ThiÒm
• KiÕn tróc nhµ ë, 1996. §Æng Th¸i Hoµng
• KiÕn tróc c«ng tr×nh c«ng céng (tËp 1), 1996. NguyÔn ViÖt
Ch©u, NguyÔn Hång Thôc
• KiÕn tróc nhµ c«ng nghiÖp, 1998. NguyÔn Minh Th¸i
• Quy ho¹ch vµ kiÕn tróc nhµ cao tÇng, 2002. TrÞnh Hång
§oµn, NguyÔn Hång Thôc, KhuÊt T©n H−ng
• KiÕn tróc nhµ cao tÇng. Hå ThÕ §øc

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

I. Kh¸i niÖm chung vÒ kiÕn tróc

I.1. Kh¸i niÖm kiÕn tróc vµ c¸c yÕu tè t¹o thµnh
kiÕn tróc
Kh¸i niÖm
– KiÕn tróc lµ nghÖ thuËt vµ khoa häc thiÕt
kÕ, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vµ c¸c tæ hîp
c«ng tr×nh theo nh÷ng tiªu chuÈn thÈm mü
vµ chøc n¨ng;
– KiÕn tróc cã khi cßn ®−îc hiÓu lµ c«ng tr×nh
®−îc x©y dùng lªn sau khi ®· nghiªn cøu
thiÕt kÕ vµ x©y dùng.

2
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

• T¸c phÈm kiÕn tróc gåm nhiÒu lo¹i;

• T¸c phÈm kiÕn tróc kh«ng chØ lµ nh÷ng c«ng tr×nh
riªng lÎ mµ cßn cã thÓ lµ mét tËp hîp c«ng tr×nh
hoµn chØnh phï hîp víi nhau, phèi hîp víi thiªn
nhiªn xung quanh t¹o nªn mét tæng thÓ hoµn chØnh
nh− mét d·y phè, mét thÞ x·, mét thµnh phè;
• Nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc ph¶i tho¶ m·n nhu cÇu
sinh ho¹t vËt chÊt ®ång thêi ph¶i ®¸p øng yªu cÇu
thÈm mü nhÊt ®Þnh cña con ng−êi;
• Mét c«ng tr×nh kiÕn tróc kh«ng nh÷ng lµ sù thèng
nhÊt vÒ chøc n¨ng sö dông víi t¸c dông thÈm mü
mµ cßn lµ sù thèng nhÊt vÒ khoa häc kü thuËt víi
sù ®iªu luyÖn vÒ nghÖ thuËt.

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

• YÕu tè t¹o thµnh kiÕn tróc

BÊt kú mét lo¹i c«ng tr×nh nµo ta còng thÊy cã 3 yÕu
tè sau:
– Yªu cÇu c«ng n¨ng (thÝch dông);
– §iÒu kiÖn kü thuËt, vËt chÊt;
– H×nh t−îng nghÖ thuËt.

3
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

a. YÕu tè c«ng n¨ng

KiÕn tróc lu«n lu«n g¾n bã chÆt chÏ víi nhu cÇu cuéc
sèng cña con ng−êi, g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña
x· héi;
Chøc n¨ng sö dông cña c«ng tr×nh kiÕn tróc cã thÓ
thay ®æi tuú thuéc sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, sù
ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt, tr×nh ®é s¶n xuÊt, tr×nh
®é v¨n minh cña x· héi vµ phong tôc tËp qu¸n cña
d©n téc.

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

b. YÕu tè kü thuËt – vËt chÊt.

Kü thuËt vµ vËt chÊt lµ yÕu tè quan träng ®Ó x©y dùng
c«ng tr×nh, nã bao g«m kÕt cÊu vµ vËt liÖu.
- VËt liÖu – ngµy cµng phong phó
- KÕt cÊu – lµ bé x−¬ng Æ c«ng tr×nh bÒn v÷ng;
KiÕn tróc mang tÝnh chÊt khoa häc Æ ph¶n ¸nh c¬ së
s¶n xuÊt cña x· héi Æ thµnh tùu cña nÒn khoa häc
kü thuËt trong giai ®o¹n ®ã cña x· héi.

4
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

c. H×nh t−îng nghÖ thuËt.

C¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc lµ nh÷ng thùc thÓ g©y Ên
t−îng nhÊt ®Þnh ®èi víi con ng−êi. Do vËy, c«ng
tr×nh kiÕn tróc ph¶i ®¸p øng ®−îc nhu cÇu thÈm mü
cña con ng−êi, truyÒn c¶m nghÖ thuËt tíi con
ng−êi.
NhËn thøc thÈm mü cña con ng−êi phô thuéc vµo:
- Tr×nh ®é d©n trÝ
- Quan ®iÓm thÈm mü hoÆc thãi quen cña tõng
d©n téc, tõng ®Þa ph−¬ng
- Thêi gian: x· héi tiÕn triÓn Æ yªu cÇu thÈm mü
kiÕn tróc còng thay ®æi theo.

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

I.2. C¸c ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu c¬ b¶n cña kiÕn tróc
C¸c ®Æc ®iÓm cña kiÕn tróc
1. KiÕn tróc lµ kÕt qu¶ cña viÖc nghiªn cøu tæng hîp
gi÷a khoa häc kü thuËt vµ nghÖ thuËt;
2. KiÕn tróc ph¶n ¸nh x· héi mang tÝnh t− t−ëng vµ
tÝnh giai cÊp;
3. KiÕn tróc chÞu ¶nh h−ëng râ rÖt cña ®iÒu kiÖn
thiªn nhiªn vµ khÝ hËu;
4. KiÕn tróc mang tÝnh d©n téc râ rÖt
- VÒ néi dung
- VÒ h×nh thøc.

5
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

1. KiÕn tróc lµ kÕt qu¶ cña viÖc nghiªn cøu tæng

hîp gi÷a khoa häc kü thuËt vµ nghÖ thuËt.
Khi mét t¸c phÈm kiÕn tróc ra ®êi, ®−îc c«ng nhËn lµ
cã gi¸ trÞ, hoµn h¶o, tr−íc hÕt nã ph¶i ®¸p øng
®−îc yªu cÇu sö dông cña con ng−êi, tiÕp ®Õn lµ
ph¶i øng dông ®−îc tèt c¸c tiÕn bé khoa häc – kü
thuËt, ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu kinh tÕ, sau cïng lµ
ph¶i ®¹t ®−îc yªu cÇu thÈm mü cña sè ®«ng
ng−êi.

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

2. KiÕn tróc ph¶n ¸nh x∙ héi mang tÝnh t− t−ëng

vµ tÝnh giai cÊp
• NÒn kiÕn tróc cña mçi n−íc cã thÓ ph¶n ¸nh
®−îc
– Møc ®é kinh tÕ – khoa häc cña x· héi;
– Tr×nh ®é v¨n minh, v¨n ho¸ cña x· héi;
– C¬ cÊu tæ chøc, luËt ph¸p cña ®Êt n−íc;
– NÕp sèng, phong tôc tËp qu¸n cña d©n téc;
– Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt cña x· héi. v.v…
• T−¬ng øng víi lÞch sö x· héi, mçi chÕ ®é ®Òu ¶nh
h−ëng ®Õn néi dung vµ h×nh thøc cña kiÕn tróc:
kiÕn tróc chÕ ®é n« lÖ ≠ kiÕn tróc phong kiÕn ≠
kiÕn tróc t− b¶n ≠ kiÕn tróc x· héi chñ nghÜa.

6
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

3. KiÕn tróc chÞu ¶nh h−ëng râ rÖt cña ®iÒu kiÖn

thiªn nhiªn vµ khÝ hËu
4. KiÕn tróc mang tÝnh d©n téc râ rÖt
- VÒ néi dung
Bè côc mÆt b»ng ph¶i phï hîp víi phong tôc
tËp qu¸n, t©m lý d©n téc; ®å dïng trang thiÕt bÞ
ph¶i tû lÖ víi con ng−êi; ph¶i tËn dông ®−îc
c¸c yÕu tè thiªn nhiªn;
- VÒ h×nh thøc.
Tæ hîp h×nh khèi, mÆt ®øng, tû lÖ, chi tiÕt trang
trÝ, mµu s¾c, vËt liÖu ®−îc phèi hîp ®Ó tho¶
m·n yªu cÇu thÈm mü d©n téc

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

C¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña kiÕn tróc

1. ThÝch dông (tiÖn nghi)
2. BÒn v÷ng
3. Mü quan
4. Kinh tÕ

7
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

Yªu cÇu thÝch dông

§Ó ®¶m b¶o yªu cÇu thÝch dông cÇn ph¶i chó ý:
- Bè côc kh«ng gian mÆt b»ng ph¶i ®¶m b¶o d©y
chuyÒn sö dông hîp lý nhÊt, giao th«ng ng¾n
gän, kh«ng chång chÐo.
- KÝch th−íc c¸c phßng phï hîp víi yªu cÇu sö dông
- Tuú møc ®é sö dông cña tõng lo¹i phßng ®¶m b¶o
yªu cÇu vÖ sinh, th«ng h¬i, ¸nh s¸ng, chèng ån,
chèng nãng…
- Quan hÖ gi÷a c«ng tr×nh víi khung c¶nh thiªn
nhiªn, quÇn thÓ kiÕn tróc xung quanh.

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

Yªu cÇu bÒn v÷ng

§é bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh bao gåm
- §é v÷ng ch¾c cña cÊu kiÖn chÞu lùc.
- §é æn ®Þnh cña kÕt cÊu vµ nÒn mãng
- §é bÒn l©u cña c«ng tr×nh.

8
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

Yªu cÇu mü quan

Yªu cÇu mü quan ®èi víi t¸c phÈm kiÕn tróc thÓ hiÖn
ë c¸c mÆt sau:
- Mü quan tæng thÓ: kiÕn tróc ®−îc t¹o ra ph¶i hµi
hoµ víi m«i tr−êng xung quanh nã.
- Mü quan c«ng tr×nh kiÕn tróc.

Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

§Ó ®¹t ®−îc yªu cÇu thÈm mü, ®å ¸n kiÕn tróc ph¶i:

- BiÓu ®¹t ®−îc ý ®å t− t−ëng cña t¸c phÈm th«ng qua
®Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña c«ng tr×nh.
- §¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a néi dung vµ h×nh thøc.
Tr¸nh chñ nghÜa thùc dông tèi thiÓu, còng tr¸nh
chñ nghÜa h×nh thøc cÇu kú, gi¶ dèi, phï phiÕm.
- VËn dông hîp lý vµ s¸ng t¹o c¸c quy luËt hîp h×nh
khèi, mÆt ®øng c«ng tr×nh kiÕn tróc.
- BiÕt vËn dông hîp lý vµ s¸ng t¹o nh÷ng nÐt ®Ñp
truyÒn thèng cña nÒn v¨n ho¸ d©n téc, song tr¸nh
chñ nghÜa phôc cæ, sao chÐp rËp khu«n th« thiÓn,
l¹c lâng.
- TiÕp thu nh÷ng nÐt ®Ñp hiÖn ®¹i cña thÕ giíi, cña thêi
®¹i vµ kÕt hîp víi thÈm mü cña d©n téc ®Ó tho¶
m·n ®−îc tÝnh hiÖn ®¹i, d©n téc vµ ®¹i chóng cña
nÒn kiÕn tróc míi.

9
 Ch−¬ng 1. Lý thuyÕt chung

Yªu cÇu kinh tÕ

Yªu cÇu kinh tÕ trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô
vÒ kü thuËt lµ ®¶m b¶o ®é bÒn v÷ng cña c«ng
tr×nh phï hîp víi c«ng n¨ng vµ niªn h¹n sö dông
mµ kh«ng dïng hÖ sè an toµn qu¸ lín, nghÜa lµ
dù phßng víi møc ®é kh«ng cÇn thiÕt.
Gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô vÒ mü quan cã thÓ ®¹t ®−îc
sù hîp lý vÒ kinh tÕ tr−íc hÕt b»ng c¸ch sö dông
nh÷ng nguyªn t¾c vµ ph−¬ng tiÖn t¹o nªn chÊt
l−îng thÈm mü cña c«ng tr×nh mµ kh«ng trang trÝ
ph« tr−¬ng, l·ng phÝ.
Yªu cÇu kinh tÕ cña c«ng tr×nh kiÕn tróc ®−îc biÓu
hiÖn trong kh©u thiÕt kÕ ®å ¸n kiÕn tróc, thi c«ng
x©y dùng vµ sö dông c«ng tr×nh.

C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

10
C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

11
C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

12
C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

13
C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

C¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc

14