ISTORIJA SRBA

Milos Milojevic pise da su Srbi od iskoni ziveli na svojim sadasnjim zemljama, od Italije ili Sredozemnog mora do Grcke i od Jadranskog do Crnog mora, tu su imali svoje svestenstvo i uredjenu crkvenu upravu u licu svojih arhiepiskopa sa sedistem, izmedju prvog i cetvrtog veka n.e. u Sirmijumu, drugoj rimskoj prestonici, danasnjoj Sremskoj Mitrovici. U cetvrtom veku, pod navalom Huna, povukli su se u Zvecan, na Kosovo, gde su takodje stvorili Kosovsku Mitrovicu. Po Milojevicevim nalazima srpska crkva starija je od rimske i grcke. Zna se da su Srbi u prastara vremena bili monoteisti (verovali su u jednoga boga), dok je mnogobostvo nastalo kasnije u Grckoj. Prema Veselinu Cajkanovicu srpska religija pretezno je indo-evropska i u njoj ima najvise elemenata iz indo-evropskih vremena. Kazimir Sulc navodi pismo apostola Pavla, prema kome je on (apostol Pavle) propovedao "Hristovo Jevandjelje", Hristovu veru kod Srba, od Jerusalema do Italije.

Drasko Scekic u svojoj knjizi "Sorabi - istina o srpstvu od iskone" iznosi da su Srbi na nasim danasnjim prostorima ziveli vise od 7500 godina. On takodje tvrdi da su Srbi zvanicno poceli da broje godine od 5508 godine pre Hrista, prema cemu se navodi da je despot Stefan Djuradj Brankovic poginuo 6935 godine i da je knez Lazar poginuo na Kosovu 6893 godine. Prema tome, autor ovoga teksta pise ovo godine 7511-e u Kanadi. Scekic takodje navodi da su Mesopotamci poceli brojati godine 3200 a Egipcani 3000 godina pre Hrista, Rimljani od 743 (godina stvaranja Rima) godine pre n.e, Grci od 776 godine pre nove ere, od prvih olimpijskih igara, prema tome Srbi su poceli meriti vreme davno pre svih. Prema tom srpskom kalendaru Car Dusan je proklamovao svoj Zakonik na praznik Vaznesenja, 21 Maja 6857 godine. Dusanov Zakonik ima gotovo svetovni karakter, bazira na hiljadugodisnjim tradicijama srpskog naroda, koje se nalaze u Vedama, a one nose pecat neprolazne mudrosti izvan vremena i prostora. Svi danasnji slovenski narodi bili su ujedinjeni pod imenom Srbi, govorili su zajednickim jezikom, iz koga se kasnije razvilo 12 razlicitih govora. Scekic takodje prikazuje, kad je rec o prakolevci srpstva, Indiji, da je tamo nastala prva Srbija, pod imenom Sarbarska. Odatle su oko 4500 godina pre Hrista zapocele prve seobe i to u tri pravca: prva u pravcu rajske zemlje Mesopotamije, druga ka srednjoj Aziji, a treca ka severnoj Aziji, danasnjoj Rusiji, gde je stvorena plemenska drzava nazvana Sirbidija, Sirbirija ili Sirbija - Sibir. Ovo je u saglasnosti i sa drugim autorima koji ce dalje biti prikazani. U vreme kralja Milutina (1282-1321) na srpskom dvoru jelo se zlatnim viljuskama i kasikama, a u Evropi je viljuska prvi put uvedena u XVI veku, u

vreme Henrika III i to je dozivljeno kao izuzetan dogadjaj. U traganjima za srpskim korenima Ognjen Radulovic navodi da je Balkansko poluostrvo bio prvi naseljeni region iz koga su kasnije naseljavani ostali delovi Evrope. Srbi se ovde nisu doselili, vec su tu ziveli od svoga pocetka i odatle su se raseljavali. Podunavlje je kolevka evropske, pa i svetske civilizacije. Prema tome, sadasnji stanovnici Balkana su potomci plemena Rasana, koji su tu ziveli od najstarijih vremena. Istoriju Tribala, trinaest vekova pre Hrista, Herodot smesta u Pomoravlje, kako kaze zapadno od reke Istkar, gde iz ilirske zemlje reka Angro tece na sever i uliva se u Astkar. To prema sadasnjem stanju odgovara slivu zapadne i velike Morave i Dunava. U knjizi "Civilizacija Germana i Vikinga" izdata 1976 u Svajcarskoj, Patrik Lut (Patrick Louth) pise da su 2000 godina pre Hrista u Skandinavske prostore dosli narodi iz Podunavskih ravnica. Za mnoge istrazivace ostali su "misteriozan" narod. Drugi Svajcarac Judzin Pitar (Eugene Pittard) kaze da su ti "misteriozni" narodi naselili i obale Norveske i Skotske, a smatrali su ih pripadnicima dinarske rase, bili su visokog stasa i lepi. Po Pitaru kretali su se od Venecije, preko Centralne Evrope i Nemacke, do Svedske i Norveske, a druga grana presla je moreuz Kale i nastanila britanska ostrva. Sve su to bili nasi pretci, Srbi. Obelisk iz Ksantosa je natpis uklesan u kamenu, koji pretstavlja zbirku zakona starih Srba. Ovaj zakonik stariji je nekoliko vekova od Mojsijevog. Prema Ptolomejevoj "Azijskoj i Evropskoj Sarmatiji i delu Indije" u Grckoj na ostrvu Halkidici jedno mesto, na kome je Kserks preveo 1,700.000 vojnika u V veku pre Hrista, jos uvek se zove Prevlaka. Senzaciju u svetu izazvao je ruski istoricar Jurij Miroljubov 1954 godine kada je poceo da objavljuje prevode "Velesove knjige", koja pretstavlja hrastove dascice na kojima je urezana slovenska hronika od 650 godina pre Hristovog rodjenja. Svetislav Bilbija prvi je desifrovao etrursko pismo, primetivsi da etrurska slova potsecaju na slova Vukove cirilice. Kada ih je poceo da cita s'desna u levo uspeo je da sklapa reci koje su imale isti koren kao mnoge reci u savremenom srpskom jeziku. Tako je nadjen kljuz za etrursku bravu. Bilbija je zatim nasao da se cirilica razvila iz klinastog pisma Nizana, naroda u literaturi zabelezeni kao Hiti iz Male Azije, koji su 2000 godina pre Hrista u oblasti Likiji podigli grad Srb. Uporedivsi zapise sa obeliska iz Ksantosa sa znacima Vukove cirilice Bilbija je procitao sve spomenike etrurskog naroda i time utvrdio da svi ti narodi poticu iz Podunavlja, sa podrucja na kome danas zive Srbi. A zna se da su Etrurci pre Latina ziveli u danasnjoj Italiji i sebe su nazivali Rasanima. Opste je prihvaceno tumacenje naucnika da rec Ras oznacava soj, rasu, pripadnost plemenu koje govori istim jezikom. A mi danas znamo da su Rasani bili zitelji Nemanjine drzave i jos postoje rusevine grada Ras. Prema tome govoriti o Etrurcima, znaci govoriti o Rasanima koji su ziveli na podrucju vencanske kulture, severozapadno od Prokuplja. Komentarisuci istrazivanja profesora Deretica, Ognjen Radulovic

navodi da su Rimljani prelaskom Jadranskog mora, krenuli u osvajacke pohode i naisli na Ilire, a kasnije i na Tracane, narode koji su naseljavali te oblasti. Iliri su zapravo bili Veneti ili Vendi - srpski narod, a Rimljani su im dali ime Iliri prema tadasnjem vladaru koji se zvao Ilija, u podrucju danasnje Hercegovine i dela Crne Gore. I na ostrvu Rabu postojao je grad Sarba. Za Tracane se navodi da su bili vrlo zilav narod, a po brojnosti odmah iza Indusa. Prema istrazivanjima dr Milorada Stojica, Tribali su naseljavali oblasti celog srpskog Podunavlja, kompletno Pomoravlje, donju Posavinu, deo Kolubare, istocnu Srbiju, severozapadnu Bugarsku i na jug do Skoplja. Kontinuitet Tribala na ovim podrucjima traje od trinaestog veka pre nove ere pa do drugog veka posle Hrista. Imali su uredjenu drzavno-pravnu teritoriju, sto svedoci njihov grb, koji se pojavljuje posle propasti srednjovekovne srpske drzave. Srpska drzava Nemanjica imala je svoj grb: na crvenom stitu dvoglavi beli orao, a grb Tribalije se javlja od sedamnaestog do osamnaestog veka kao grb Sumadije. U novije vreme brojni istrazivaci smatraju da su Iliri i Sarmati, odnosno Sloveni jedinstven etnos. Herodot je tvrdio da su Veneti i Iliri isti narod, a Ptolomej da Veneti cine deo Sarmatije. Milan Budimir opisuje pojave Veneta na obalama Atlantika, Baltika, u Alpima, u dolini reke Po, na Balkanu (Dalmacija, Tesalija, usce Dunava) i u severnoj Anadoliji. Nas knjizevnik Milos Crnjanski naveo je na desetine geografskim pojmova u Britaniji koji odgovaraju nazivima na tlu nase zemlje. Anonimni autor iz sedmog veka pisao je da su postojale tri Srbije: jedna do Grcke, druga u Daciji, a treca u Sarmatiji. Celokupnu ovu oblast osvojili su Rimljani, pod svojim imenom Ilirik. Upravni centar bio im je u Sirmijumu, gde vladavina "ilirskih i dackih careva" traje od 248 do 392 godine nove ere.

Srednjevekovna Srbija (VII XIV vek)

Srpska drava je bila formirana pod dinastijom Vieslavia, a u okolnostima spoljanje ugroenosti od strane Bugara i Vizantije. Pod uticajem Vizantije dogodila se vana promena u srpskom narodu, koja e imati prvorazredni znaaj u njegovoj budunosti: krajem IX veka poinje proces naputanja paganstva i pokrtavanje, u emu je prednjaila vladarska porodica Vieslavia. Nakon ovog prvog uspona srpske drave nastupila je oseka i period razdrobljenosti i kriza, koji je trajao do pred kraj XII veka. Nakon borbe sa braom oko prestola, 1170. godine na vlast je doao Stefan Nemanja, osniva dinastije Nemanjia. On je otpoeo obnovu srpske drave u Rakoj oblasti. Neki put pod okriljem Vizantije, a ponekad protiv nje, veliki upan (to je rang kneza) Stefan Nemanja je proirio teritoriju svoje drave na istok

i jug, i pripojio joj ponovo Zetu i primorje. Osim voenja drave veliki upan je mnogo polagao i na podizanje manastira. Meu njegove zadubine spadaju u Rakoj oblasti urevi Stupovi i Studenica u kojoj je i sahranjen, i Hilandar na Svetoj Gori. Stefana Nemanju je nasledio srednji sin Stefan, dok je najstarijem sinu Vukanu dodeljen na upravu deo tadanje srpske drave, Zetska oblast (dananja Crna Gora). Najmlai Nemanjin sin Rastko se zamonaio i uzeo ime Sava, posvetivi se duhovnosti svog naroda. Poto je Rimska kurija od ranije gajila ambicije da pod svoj uticaj podvede i Balkan, Stefan je to iskoristio, od pape zatraio krunu i prvi meu Srbima bio krunisan za kralja 1217. godine. Njegov brat Sava je u Vizantiji isposlovao autokefalnost Srpske crkve i 1219. godine bio postavljen za prvog srpskog arhiepiskopa. Time su Srbi stekli oba vida samostalnosti koja je poznavao srednji vek: duhovnu i svetovnu. Naredna generacija srpskih vladara, koju su inili sinovi Stefana Prvovenanog Radoslav, Vladislav i Uro I, znaila je stagnaciju u dravnom razvitku. Sva tri kralja su bila u veoj ili manjoj zavisnosti od susednih drava Vizantije, Bugarske ili Ugarske. Veze sa Maarima su uslovile da kralja Uroa I na prestolu nasledi sin Dragutin, koji je bio oenjen maarskom princezom. Kasnije, kada je Dragutin abdicirao u korist svog mlaeg brata Milutina, dobio je od maarskog kralja Ladislava IV zemlju u severoistonoj Bosni, Srem, Mavu i Beograd, a osvojio je i pripojio i teritorije u severoistonoj Srbiji. Time su te oblasti prvi put ule u sastav srpske drave. Pod vladavinom kralja Milutina, mlaeg Dragutinovog brata, Srbija je dalje ojaala, uprkos situaciji da katkad mora da ratuje i na tri fronta. Milutin je u istoriji ostao poznat i kao vet diplomata, koji je rado koristio jedno od uobiajenih srednjevekovnih diplomatskih sredstava - dinastike brakove. enio se pet puta, maarskim, bugarskim i vizantijskim princezama. Naroito je ostao poznat po gradnji crkava, od kojih neke spadaju meu najlepe primere naeg srednjevekovnog graditeljstva: Graanica na Kosovu, Saborna crkva u Hilandaru, Sv. Arhangela u Jerusalimu i dr. Zbog svojih zadubina kralj Milutin je proglaen za sveca, uprkos svom burnom ivotu. Njega je nasledio sin Stefan, kasnije prozvan Deanski. Deanski je donekle proirio teritoriju drave na istoku dobivi Ni sa okolinom, a na jugu oblasti u Makedoniji. Nadimak Deanski dobio je zbog podizanja najmonumentalnijeg srpskog srednjevekovnog manastira Visoki Deani u Metohiji. Srednjovekovna Srbija, koja je u politikim, ekonomskim i kulturnim sferama zauzimala ugledno mesto u srednjovekovnoj Evropi, dostigla je svoj vrhunac sredinom 14. veka, za vreme vladavine cara Stefana Duana. Iz tog doba je i Duanov zakonik, najvee zakonsko dostignue srpskog

srednjevekovlja, jedinstveno meu feudalnim dravama Evrope u to vreme. Nomokanon Svetog Save, Duanov zakonik, freske i arhitektura srednjovekovnih manastira, koji krase srpske zemlje veni su svedoci civilizacije srpskog naroda. Car Duan je na raun Vizantije udvostruio teritoriju svoje drave, proirivi je na jugu, jugozapadu i istoku. Nasledio ga je sin Uro, zvani Nejaki, to ve samo po sebi govori o stanju drave koja poinje da zapada u stanje feudalne anarhije. U to vreme se javlja i nova opasnost: turska Osmanska drava, koja postepeno iz Azije prelazi u Evropu, osvojivi najpre Vizantiju, a potom i ostale balkanske drave.

Tursko osvajanje i vladavina (XIV - XIX vek)

Poto su porazili srpsku vojsku u dve kljune bitke: na reci Marici 1371. gde je poraena srpska vlastela iz Makedonije i na Kosovu Polju 1389, gde je poraena vojska kneza Lazara, koji je tada bio najjai oblasni vladar u Srbiji i komandant vojske svojih vazala. Bitka na Kosovu je definitivno reila sudbinu Srbije, jer nakon nje u zemlji vie nije bilo sile koja bi mogla da se suprotstavi Turcima. To je bio nestabilan period u kome su vladali sin i naslednik kneza Lazara despot Stefan Lazarevi, koji je bio pravi vitez evropskog tipa, vojskovoa i pisac, a zatim njegov roak ura Brankovi, koji je prestonicu drave preselio na sever, u novoizgraeni grad Smederevo. Turci su nastavili svoja osvajanja sve dok nisu uspeli da zauzmu celu teritoriju srpske drave 1459. godine, osvojivi Smederevo. Srbija je bila pod vlau Otomanske carevine skoro pet vekova, Turci su se naroito okomili na srpsku aristokratiju, istrebljujui fiziki drutvenu elitu. Poto je Turska carevina bila islamska drava teokratskog tipa, u kojoj su hrianski Srbi bili narod drugog reda, izloeni nasilju, poniavanju i eksploataciji, srpski ivalj je naputao razvijena i urbanizovana rudarska, zanatska i trgovaka sredita i povlaio se u nepristupane planine, bavei se uglavnom stoarstvom. Evropske sile, naroito Austrija, vodile su brojne ratove protiv Turske. Na njihovoj strani su bili Srbi, koji su im pomagali, iako su iveli pod turskom vlau. Tokom Tursko-austrijskog rata (1593-1606) Srbi su 1594. podigli ustanak u panonskom delu Turske, u Banatu, koja im se osvetila spaljivanjem tela Svetog Save najvee srpske relikvije, koju su potovali ak i muslimani srpskog porekla. Drugo arite otpora Turcima stvorili su Srbi u Hercegovini, ali su sklapanjem mira izmeu Turaka i Austrije bili preputeni turskoj odmazdi. Taj redosled dogaaja je postao uobiajen tokom narednih vekova. U Velikom ratu (1683 1690.) izmeu Turske i Svete lige uz papinu pomo uestvovale su Austrija, Poljska i Venecija. One se podsticale Srbe na bunu protiv turske vlasti. Uskoro je ceo zapadni Balkan bio zahvaen ustancima i gerilom od Crne Gore, preko Dalmacije i Podunavlja do Stare Srbije (Makedonija, Raka, Kosovo i Metohija). Kada je austrijska vojska poela

da se povlai iz Srbije, pozvala je i srpski narod da se povue sa njom, na njenu teritoriju. Birajui izmeu turske osvete i ivota u jednoj hrianskoj carevini, mase Srba su napustile svoju postojbinu i 1690. godine, pod vostvom svog patrijarha Arsenija arnojevia krenule na sever. Tada su mnoge oblasti na jugu Balkana ostale depopulisane, to su Turci koristili da islamizuju Raku oblast, Kosovo i Metohiju i delimino Makedoniju. Tada je poeo proces ije se posledice oseaju i danas. Kada je srpska etnika teritorija, 1716-1718, od Dalmacije, preko Bosne i Hercegovine do Beograda i Podunavlja opet postala poprite novog austijsko-turskog rata, koji je vodio princ Eugen Savojski, Srbi su uzeli uee u borbi na strani Austrije. Turska je tada, tzv. Poarevakim mirom izgubila sve teritorije u Podunavlju, severnu Srbiju i severnu Bosnu, delove Dalmacije i Peloponez. Novim ratom i tzv. Beogradskim mirom Turska je uspela da povrati skoro sve to je prethodnim izgubila. Lokalno srpsko stanovnitvo opet je pogodilo ratno razaranje, progoni i odmazde.

Poslednji austrijsko-turski rat bio je tzv. Dubiki rat (1788-1791), u kome je opet Austrija pozivala hriane u Bosni da se dignu na ustanak. Nakon njega novih sukoba vie nije bilo sve do dvadesetog veka i propasti obe carevine.

Novovekovna srpska drava (1804-1918)

Srpski otpor Otomanskoj dominaciji, dugo godina latentan, naroito je uzeo maha poetkom 19. veka, buknuvi u Prvom i Drugom srpskom ustanku 1804. i 1815. godine. Turska se u to vreme ve nalazila u stanju duboke krize bez perspektive na oporavak, to se posebno teko odraavalo na hrianske narode koji su u njoj iveli. Srbi su podigli ne samo nacionalnu nego i socijalnu revoluciju, nakon koje je Srbija poela da hvata korak sa ostalim evropskim dravama, prihvativi vrednosti graanskog drutva. Kao rezultat ovih ustanaka i potonjih ratova protiv Otomanske imperije, formirana je nezavisna Kneevina Srbija, koja je bila meunarodno priznata 1878. godine. U ovom periodu su se oko vlasti nadmetale i smenjivale dve dinastije, iji su rodonaelnici bili ore Petrovi - Karaore, voa Prvog srpskog ustanka protiv Turaka i Milo Obrenovi, voa Drugog srpskog ustanka. Dalji razvoj Srbije je bio obeleen optim napretkom u ekonomiji, kulturi i umetnosti, emu je pre svega doprinela mudra dravna politika, koja je slala mlade ljude na kolovanje u evropske metropole, odakle su donosili novi duh i novi sistem vredosti. Jedan od spoljnih izraza transformacije kroz koju je sada prolazila nekadanja turska provincije bilo je i

proglaenje kraljevine, 1882. godine. Tokom njene integracije u evropski poredak drava, u drugoj polovini 19. veka, bile su osnovane prve politike partije, ime politiki ivot dobija novi zamah. Dravni udar 1903, koji je doveo na tron Karaorevog unuka, kralja Petra Prvog Karaorevia, otvorio je put parlamentarnoj demokratiji u Srbiji. Evropski obrazovan, ovaj liberalni kralj je preveo delo "O slobodi" Dona Stjuarta Mila na srpski jezik i dao svojoj zemlji demokratski ustav, koji je Srbiju uveo u period parlamentarizma i politikih sloboda, a koji je prekinut novim oslobodilakim ratovima. Balkanski ratovi 1912 - 1913. godine okonali su tursku dominaciju na Balkanu. Turska je potisnuta sve do moreuza, a od njenih evropskih teritorija formirane su nacionalne drave balkanskih naroda. Atentat na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914. posluio je kao povod za njen napad na Srbiju, ime je i zapoeo Prvi svetski rat. Srpska vojska je hrabro branila nezavisnost svoje zemlje i odnela velike pobede, ali suprotstavljena nadmonim neprijateljskim snagama Nemake, Austrougarske i Bugarske, morala je da se preko Albanije povue sa nacionalne teritorije i kasnije nastavi borbu na Solunskom frontu, zajedno sa ostalim snagama Antante, koju su inile Francuska, Engleska, Rusija, Italija i Sjedinjene Amerike Drave. U toku ovog rata Srbija je izgubila 1.264.000 (28%) stanovnika od ukupne populacije od 4.529.000 i to 58% mukog stanovnitva, od ega se nikada nije oporavila. Ovim ogromnim rtvama Srbija je dala znaajan doprinos pobedi saveznika i preureenju Evrope i Sveta nakon rata.

Kraljevina Jugoslavija (1918-1941)

Zavretkom Prvog svetskog rata i propau otomanske i austrougarske imperije stvoreni su uslovi da u decembru 1918. godine bude proglaena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Jugoslovenska ideja je dugo ivela u intelektualnim krugovima tri naroda koji su dali ime novoj dravi, ali do ovog trenutka meunarodna konstalacija politikih snaga i interesa nije omoguavala njenu realizaciju. No, intelektualci su nakon rata ustupili mesto politiarima, a najuticajniji hrvatski politiari su se suprotstavljali novoj dravi od samog poetka. Hrvatska seljaka stranka (HSS), pod vostvom Stjepana Radia, a kasnije Vlatka Maeka pretvorila se vremenom u masovnu stranku koja zastupa hrvatske nacionalne interese. Po miljenju njenih lidera hrvatsko nacionalno pitanje nije bilo reeno na zadovoljavajui nain u jugoslovenskoj dravi. Kao sredstvo politike borbe izabrali su sistematsku opstrukciju dravnih institucija i sklapanje politikih koalicija uperenih protiv jedinstva drave, iznuuju tim metodima izvesne ustupke. Svako aktuelno politiko ili ekonomsko pitanje korieno je da bi se postavilo tzv.

hrvatsko pitanje, kao nereen problem. Pokuavajui da se nosi sa ovim izazovom i sprei dalje slabljenje zemlje, kralj Aleksandar Karaorevi je 1929. godine zabranio nacionalne politike partije, lino preuzeo vlast i preimenovao zemlju u Jugoslaviju. On se nadao da e time obuzdati separatistike tendencije i ublaiti nacionalistike strasti. Ali u meunarodnim odnosima je dolo do promene odnosa snaga: u Italiji i Nemakoj na vlast su doli faisti i nacisti, a u Sovjetskom Savezu Staljin. Ni jednoj od ovih drava nije odgovarao kurs politike koju je vodio kralj Aleksandar, jer su prve dve teile reviziji meunarodnih ugovora potpisanih nakon Prvog svetskog rata, a Sovjeti da povrate svoje pozicije u Evropi i povedu aktivniju meunarodnu politiku. Jugoslavija je bila velika prepreka ovim tenjama, a kralj Aleksandar stoer jugoslovenske politike. U Marselju 1934. godine, prilikom zvanine posete Francuskoj, kralja Aleksandra je ubio pripadnik bugarske ekstremne nacionalistike organizacije (tzv. VMRO), koja je gajila aneksionistike pretenzije prema istonim i junim teritorijama Jugoslavije, u saradnji sa ustaama, pripadnicima hrvatske faistike separatistike organizacije. Meunarodna politika druge polovine tridesetih godina je u bila ispunjena naraslom netrpeljivou najkrupnijih aktera, agresivnim ponaanjem totalitarnih drava i izvesnou da poredak uspostavljen nakon Prvog svetskog rata gubi svoja uporita, a njegovi zatitnici svoju snagu. Podravani od faistike Italije i nacistike Nemake i pod njihovim pritiskom, hrvatski lider Vlatko Maek i njegovi istomiljenici uspeli su da uspostave tzv. Banovinu Hrvatsku 1939. godine. Tim sporazumom Hrvatska je jo uvek ostajala u sklopu Jugoslavije, ali je ubrzano nastojala da izgradi zaseban politiki identitet u meunarodnim odnosima.

Drugi svetski rat (1941-1945) i posledice

Poetkom etrdesetih Jugoslavija se nala u obruu neprijateljskih zemalja. Osim Grke, sve druge susedne zemlje su bule vezane sporazumima za Nemaku i Italiju. Hitler je vrio snaan pritisak da i Jugoslavija pristupi paktu. Vlada je ak bila spremna na kompromise sa njim, ali raspoloenje u zemlji je bilo sasvim drugaije. Javno manifestovanje otpora nacizmu izazvalo je estoku reakciju. Beograd i drugi vei gradovi su bombardovani, a tokom aprila 1941. godine Sile osovine su okupirale Jugoslaviju, rasparale je i na njenom zapadnom delu stvorile marionetsku Nezavisnu Dravu Hrvatsku pod vlau ustaa, kojoj su pripojile Bosnu i Hercegovinu. Srbija je okupirana od nemakih trupa, pri emu su njeni severni delovi pripojeni Maarskoj, a istoni i juni Bugarskoj. Kosovo i metohija su veim delom pripojeni Albaniji, koja je bila

pod patronatom faistike Italije. Crna Gora jetakoe umanjena pripajanjem njenih delova Albaniji i okupirana od strane Italije. Slovenija je podeljena izmeu Nemake i Italije, koja je prisvojila i jadranska ostrva. Faistika Hrvatska je po uzoru na nacistiku Nemaku osnovala koncentracione logore u kojima je poinila genocid nad vie od 750.000 Srba, Jevreja i Roma. Gruba politika nemakih okupacionih snaga i genocidna politika hrvatskog ustakog reima proizveli su snaan srpski pokret otpora. Srbi su ustali u odbranu od hrvatskog genocida i nacistikog porobljavanja Jugoslavije. Mnogi su se pridruili partizanskom otporu (Narodnooslobodilaka vojska predvoena Josipom Brozom Titom) u oslobodilakom ratu, doprinosei pobedi saveznika. Do kraja 1944. godine, partizani, potpomognuti od strane ruske Crvene armije, oslobodili su Srbiju, a do maja 1945. preostale jugoslovenske teritorije, spojivi svoje snage sa saveznikim trupama u Maarskoj, Austriji i Italiji. Srbija i Jugoslavija su bile meu zemljama koje su najvie razorene u toku rata: 1.700.000 (10,8% populacije) ljudi je ubijeno, a gubitak nacionalnih dobara je procenjen na 9,1 milijardu amerikih dolara, po cenama iz tog vremena.

Socijalistika Federativna Republika Jugoslavija (1945 - 1991)

Za vreme rata, 1943. godine bila je proklamovana revolucionarna promena drutvenog i dravnog sistema i ukidanje monarhije u korist republike. Josip Broz Tito je postao prvi predsednik obnovljene, sada socijalistike Jugoslavije. Od uglavnom poljoprivredne zemlje, Jugoslavija je transformisana u red srednje razvijenih industrijskih zemalja, stekavi visoku meunarodnu politiku reputaciju svojom podrkom procesu dekolonizacije i vodeom ulogom u pokretu nesvrstanih zemalja. Socijalistika Jugoslavija je formirana kao federalna drava, koja se sastojala od est republika: Srbije, Hrvatske, Slovenije, Bosne i Hercegovine, Makedonije i Crne Gore; i sa dve autonomne pokrajine: Vojvodina i Kosovo i Metohija. Ove dve autonomne pokrajine su ujedno i sastavni delovi Republike Srbije. Po ovoj administrativnoj podeli i zbog istorijskih razloga, srpski narod, najbrojniji u Jugoslaviji, iveo je u svih est republika i obe pokrajine. Tendencija da se povea mo republika na raun federalne vlasti dobila je na snazi naroito posle usvajanja Ustava iz 1974, koji je ohrabrio narastanje hrvatskog, slovenakog, muslimanskog i iptarskog nacionalizma i secesionizma.

Raspad SFR Jugoslavije (1991-1995)

U periodu 1991 - 1992. godine Slovenija, Hrvatska i Bosna i Hercegovina su se otcepile od Jugoslavije nasilnim putem, dok se Makedonija odvojila na miran nain. Rasturanje Jugoslavije je potpomognuto od strane

meunarodnih sila koje su priznale pravo na samoizjanjavanje svim narodima osim Srbima, koji su izrazili raspoloenje da i dalje ive u Jugoslaviji. Secesionistike republike su brzo zadobile priznanje od meunarodne zajednice, oitom zloupotrebom principa o nepovredivosti meunarodno priznatih granica suverenih drava i bez zadovoljavanja uslova koje drave moraju predhodno ispuniti da bi bile meunarodno priznate. Srbija i Crna Gora su se opredelile za ostanak u zajednikoj dravi, pa je na zajednikoj sednici Skuptine Jugoslavije, Srbije i Crne Gore 27. aprila 1992. u Beogradu, usvojen Ustav Savezne Republike Jugoslavije, ime je potvren kontinuitet njihove zajednike drave od 1. Decembra 1918. kada je Jugoslavija stvorena. Za Hrvate govori se da se to ime pominje prvi put od sestoga veka nove ere i da se odnosilo na Srbe koji su ziveli po planinskim predelima, hrbatima, slicno danasnjem nazivu Zagorci. Sam hrvatski istoricar V. Kljajic u svojoj istoriji "Seoba Hrvata" pise da se deo Srba nazivao Goranima ili Horvatima, sto nije oznacavalo narod nego plemena. Cesi su ih nazivali Hrbatima, a Safarik navodi da rec Hrvat oznacava brdjanina. Po Dalimilu i Safariku, Hrvata, kao naroda, uopste nije bilo. Ruski istoricar Nikola Durnov kaze: "Milioni Srba primivsi katolicanstvo pretvorise se u Hrvate". On u "Ruskom Straniku" opisuje Zagreb kao prestonicu pokatolicenog srpstva. U "Varsavskom dnevniku" general Gurka pisao je 1880: "Nikad Rusija nece sankcionisati istorijsko nasilje da se stvori zasebno od srpskog naroda hrvatska katolicka kraljevina gde zivi srpski pokatoliceni narod".

Na prostorima danasnje Galicije i Poljske od pre preko tri milenijuma postojala je Bela Srbija. Njen drugi deo obuhvatao je prostore danasnje Ceske i Bavarske. Cesi su ziveli u Beloj Srbiji, a samo ime Ceh imalo je pocasni karakter. Oko reke Morave ziveli su Moravci. Bliski Moravcima bili su Slovaci, cije poreklo takodje datira od Srba po tvrdnji austrijskog istoricara Sinise, kao sto su i Srbi Korutanci, danasnji Slovenci, prema nemackom istoricaru Dimleru. Oni Srbi koji su ziveli po gajevima i sumama dobili su ime Lesi ili Sumadinci (suma se na ruskom zove les), a oni koji su ziveli u nizinama nazvani su Poljacima. Poljski istrazivac Jozef Kostrzevski potvrdio je ime Poljske, koje je doslo od srpske reci polje, a odnosilo se na zemljoradnju. Po Jovanu Luciju Bela Srbija bila je u Karpatskim gorama, a Safarik je pisao da je za Tatrama, danasnji delovi Poljske i Rusije, ziveo veliki srpski narod. I upravo iz tih prostora Bele Srbije dogodila se poslednja velika seoba Srba pocetkom sedmoga veka nove ere (preciznije 632 godine). Za Poljake, kao narod, kaze se da nastadose od preostalih Belih Srba, koji se i dalje zadrzase u staroj postobini. Rimski i grcki istoricari Plinije i Ptolomej, koji su ziveli u doba Hrista, pisali su o Srbima koji su ziveli iza Dona u Sarmatiji. Otuda ih Rusi smatraju za svoje praroditelje. Rec Rus javlja se tek od devetog veka, pa Safarik u knjizi

10

"Srbove v Rusku" tvrdi "da su Rusi ostatak onog srpskog ogranka koji se iselio na Balkan". Poljski istoricar dr Vaclav Macjejovski kaze: "Treba znati da su slovenska narecja u Bugarskoj i Srbiji stvorila staroslovenski crkveni jezik, a iz ovoga je postao ruski jezik". Za Bugare se navodi da su uralsko-mongolskog porekla, koji su okupirali predele sadasnje Bugarske i pokorenom srpskom stanovnistvu nametnuli svoje ime a primili njihov jezik (koji su veoma iskvarili), kulturu i veru. Smatra se da su vekovna razdvojenost i uticaji susednih naroda sa delimicnim ukrstanjima doveli do izvesnih oprecnosti medju plemenima nekada istoga naroda, kao i uticaji religija, sto je sve rezultiralo u nastanku posebnih danasnjih naroda na evropskim prostorima.

11