.

a Luksemburg Rz

Proletariuszka*

Ra Luksemburg rozwaa w tym artykule pooenie kobiet-robotnic w warunkach gospodarki kapitalistycznej. Podkrela spoeczne znaczenie ich pracy (w przeciwiestwie do bezczynnoci kobiet pochodzcych z buruazji czy arystokracji), ktre nie idzie jednak w parze z jakimikolwiek prawami publicznymi. Droga emancypacji tych najbiedniejszych z biednych wiedzie, zdaniem Luksemburg, przez udzia w ruchu robotniczym. dania czciowe, oderwane od walki o zniesienie kapitalizmu, z gry skazane s na porak. Jedynie zniesienie kapitalizmu pozwoli na ustanowienie rzeczywistego rwnouprawnienia i rozcignicie peni praw publicznych na wszystkich czonkw spoeczestwa.
Sowa kluczowe: Robotnice, sufraystki, rwnouprawnienie, Ra Luksemburg, walka klas

* Artyku ukaza si pierwotnie na amach berliskiego pisma Sozialdemokratische Korrespondenz (nr 27, 5 marca 1914).

anzpraktyka cyteroet 6/2012

50

Dzie proletariuszki otwiera tydzie socjaldemokracji1. Partia wydziedziczonych wysya na front swoj kobiec kolumn i podejmuje osiem dni cikiej pracy, aby na nowych polach sia ziarno socjalizmu. danie politycznego rwnouprawnienia kobiet jest pierwsz podnoszon na tym froncie kwesti, dziki ktrej partia szykuje si do pozyskania nowych zwolennikw dla postulatw caej klasy robotniczej. Wspczesna najemna proletariuszka wkracza na publiczn scen jako pionierka klasy robotniczej i jednoczenie caej pci eskiej; pierwsza pionierka od tysicleci. Kobieta z ludu od zawsze ciko pracowaa. W pierwotnej hordzie dwigaa ciary, zbieraa ywno; w prymitywnej wiosce uprawiaa zboe, mea, lepia garnki; w staroytnoci obsugiwaa jako niewolnica rzdzcych, ktrych latorole ssay jej piersi; w redniowieczu przda w izbie dla feudalnych panw. Ale odkd istnieje wasno prywatna, kobieta z ludu pracuje najczciej poza wielkim warsztatem spoecznej produkcji, a wic take poza kultur, zamknita w stoczonym domu i w ndzy ycia rodzinnego. To dopiero kapitalizm wydar j rodzinie i narzuci jej jarzmo spoecznej produkcji na obcych polach, w warsztatach, na placach budowy, w biurach, w fabrykach i domach towarowych. Jako kobieta z buruazji pasoytuje ona na spoeczestwie, a jej funkcja polega jedynie na konsumpcji owocw wyzysku, jako drobnomieszczanka jest jucznym zwierzciem rodziny. Dopiero jako nowoczesna proletariuszka kobieta staje si czowiekiem, poniewa to dopiero walka, uczestnictwo w tworzeniu kultury i historii ludzkoci czyni j czowiekiem. Dla posiadajcej burujki jej dom jest jej wiatem. Dla proletariuszki jej domem jest cay wiat, wraz z jego cierpieniami i radociami, z jego okruciestwami i surowoci. Proletariuszka wdruje wraz z budowniczymi tunelu z Woch do Szwajcarii, obozuje w barakach i podpiewujc, suszy ubranka niemowlakw w pobliu ska, ktre za pomoc dynamitu wylatuj w powietrze. Jako sezonowa pracownica rolna przesiaduje wiosn w haasie dworcw kolejowych na swoich skromnych tobokach, z chust na prostej fryzurze, i czeka cierpliwie na transport ze wschodu na zachd. Na midzypokadzie oceanicznych parowcw przemieszcza si z kad fal, ktra ndz kryzysu przelewa z Europy do Ameryki.
1 W 1914 roku Midzynarodowy Dzie Kobiet witowano pod hasem walki o rwnouprawnienie i prawa wyborcze kobiet. w socjaldemokratyczny dzie kobiet rozpocz trwajcy od 8 do 15 maja 1914 roku czerwony tydzie, ktrego celem bya agitacja na rzecz socjaldemokracji i zachcanie do lektury jej wydawnictw prasowych. W rezultacie tej akcji odnotowano istotny przyrost liczby czonkw partii, a take zwikszenie liczby abonentw prasy socjaldemokratycznej.

. a Luksemburg Rz

51

anzpraktyka cyteroet 6/2012

Porusza si w masie rnojzycznych godujcych proletariuszy, ktrzy, gdy wzbierze powrotna fala amerykaskiego kryzysu, powrc do ndzy ojczystej Europy, do nowych nadziei i rozczarowa, do nowego polowania na prac i chleb. Kobieta z buruazji nie ma adnego rzeczywistego interesu w walce o prawa polityczne, poniewa nie peni ona w spoeczestwie adnej funkcji gospodarczej, poniewa delektuje si gotowymi owocami klasowego panowania. danie rwnouprawnienia kobiet jest bdzie to szok dla burujek czyst ideologi odosobnionych sabych grup bez materialnego zakorzenienia, fantomem sprzecznoci midzy kobiet a mczyzn, kaprysem. Std te burleskowy charakter ruchu sufraystek2. Proletariuszka potrzebuje praw politycznych, poniewa peni w spoeczestwie tak sam funkcj ekonomiczn, jak proletariusz, tak samo jak on haruje dla kapitau, tak samo utrzymuje pastwo i tak samo jest przez nie wyzyskiwana i zniewalana. Posiada takie same interesy i do ich obrony potrzebuje takiej samej broni. Jej polityczne dania s gboko zakorzenione w spoecznej przepaci, ktra dzieli klas wyzyskiwanych od klasy wyzyskujcych; nie w przeciwiestwie midzy mczyzn a kobiet, lecz w przeciwiestwie midzy kapitaem a prac. Formalnie rzecz biorc, polityczne prawa kobiet pozostaj w harmonii z buruazyjnym pastwem. Przykady Finlandii, amerykaskich stanw, pojedynczych gmin udowadniaj, e rwnouprawnienie kobiet nie obala jeszcze pastwa, nie narusza panowania kapitau. Poniewa jednak w rzeczywistoci polityczne prawa kobiet s obecnie czysto proletariackim daniem klasowym, dla dzisiejszych kapitalistycznych Niemiec brzmi one niczym trby sdu ostatecznego. Tak jak republika, tak jak milicja, tak jak omiogodzinny dzie pracy, tak te prawa wyborcze kobiet mog zwyciy lub polec jedynie wraz z ca walk klasow proletariatu, jedynie za pomoc proletariackich sposobw walki i rodkw wadzy mog one zosta obronione. Buruazyjne aktywistki na rzecz praw kobiet chc uzyska prawa polityczne, aby uczestniczy potem w yciu politycznym. Proletariuszka moe poda jedynie drog walki klasowej, uzyskujc drobnymi krokami rzeczywist wadz, i dopiero poprzez to zdoby spisane prawa. U podstaw kadego awansu spoecznego lea czyn. Proletariuszki musz poprzez swoj dziaalno stan twardo na nogach w yciu politycznym, tylko dziki temu poo fundament pod swoje prawa. Panujca grupa odmawia im dostpu do wityni ustawodawstwa, jednak inna znaczna
2 Sufraystkami nazywano w Wielkiej Brytanii kobiety walczce o polityczne rwnouprawnienie, a przede wszystkim zwolenniczki praw wyborczych dla kobiet.

Proletariuszka potrzebuje praw politycznych, poniewa peni w spoeczestwie tak sam funkcj ekonomiczn, jak proletariusz, tak samo jak on haruje dla kapitau, tak samo utrzymuje pastwo i tak samo jest przez nie wyzyskiwana i zniewalana

Proletariuszka

anzpraktyka cyteroet 6/2012

52

sia otwiera im na ocie podwoje partia socjaldemokratyczna. Tutaj, w szeregach organizacji, rozpociera si przed proletariuszk niemoliwe do przeoczenia pole politycznej pracy i politycznej wadzy. To tutaj kobieta jest rwnoprawnym czynnikiem. To socjaldemokracja wprowadzi j do warsztatu historii, i tutaj, gdzie uderzaj cyklopowe siy, wywalczy dla niej rzeczywiste rwnouprawnienie, take wtedy, gdy odmwi go jej papierowe prawa mieszczaskiej konstytucji. Tutaj kobieta obok mczyzny porusza podstawy istniejcego porzdku spoecznego i zanim przyznane zostanie jej zawiadczenie o jej prawach, pomoe pogrzeba w gruzach ten spoeczny porzdek. Warsztat historii potrzebuje siy rk i pary w pucach. wiat eskiej ndzy czeka na wybawienie. Tutaj kobieta chopa maorolnego jczy pod ciarem ycia i prawie si pod nim zaamuje. Tam, w niemieckiej Afryce, na pustyni Kalahari, bielej koci kobiet Herero, ktre zostay przez niemieckich onierzy doprowadzone do straszliwej mierci z godu i pragnienia3. Po tamtej stronie oceanu, wrd wysokich ska Putumayo, przebrzmiewaj niesyszane przez wiat, miertelne krzyki indiaskich kobiet, torturowanych na plantacjach gumy midzynarodowych kapitalistw. Proletariuszko, najbiedniejsza z biednych, najbardziej pozbawiona praw spord ju ich nieposiadajcych, piesz do walki o wyzwolenie kobiet i rodzaju ludzkiego od okropnoci kapitalistycznego panowania. Socjaldemokracja wyznaczya ci honorowe miejsce. piesz na front, na szace! przeoy Mateusz Karolak

Cytowanie: R. Luksemburg, Proletariuszka, Praktyka Teoretyczna nr 6/2012, http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr6_2012_Roza_Luksemburg/4. Luksemburg2.pdf (dostp dzie miesic rok)

3 Podczas kampanii przeciwko plemieniu Herero w poudniowo-wschodniej Afryce niemieckie wojska kolonialne wypdziy rodzim ludno na pustyni i odciy od dostpu do wody. Genera Lothar von Trotha wyda rozkaz, aby nie bra jecw oraz strzela do kobiet i dzieci, co zaowocowao masakr Herero.

. a Luksemburg Rz