8/31/2007

ARHITEKTONSKI FAKULTET SARAJEVO

Predavanje pripremila Dr. Rada ahtarevi

GEOMETRIJA PERSPEKTIVNE SLIKE

8/31/2007

Oko-centar projiciranja Ravan projiciranja Zraci projiciranja

Centralna projekcija objekta na LIKORAVAN PERSPEKTIVNA SLIKA

Ustrojstvo perspektivne slike zasniva se na nekim osnovnim elementima i parametrima, koji uslovljavaju njenu vizualnu organizaciju i konstrukciju. Taka posmatranja ona taka, Njen poloaj u odnosu na objekat koji posmatramo i prikazujemo, parametar je koji odreuje vizure i geometriju slike. Ravan projiciranja ili ravan slike (likoravan), jedan je od elemenata koji definiraju perspektivnu sliku,
Ravan slike / likoravan Zraci projiciranja/vidni zraci Perspektivna slika
Ona taka

Ravan tla, kao osnovna ili glavna horizontalna ravan, na kojoj je najee Osnovna ravan tla postavljen objekat koji posmatramo, odreuje poetne parametre bitne za odreenje poloaja svih ostalih elemenata slike.

8/31/2007

Paralelna osnovnoj horizontalnoj ravni je ravan horizonta, koja se nalazi na visini take posmatranja-one take.

Linija horizonta (h) presjenica je ravni horizonta i ravni slike (u

vertkalnom poloaju). Poloajem one take u odnosu na osnovnu ravan definirana je visina horizonta, kao vertikalna udaljenost te dvije horizontalne ravni, Presjekom osnovne ravni i ravni slike definirana je glavna linija

ili osnovna prava (x).

Okomica povuena iz one take na ravan slike predstavlja

glavnu vizualnu osu,

koja odreuje smjer posmatranja.

Sve svjetlosne zrake putuju pravolinijski

Vizualni konus i vizualna osa glavni vizualni zrak

Ravnina tla- osnovna ravan

8/31/2007

Centralna projekcija objekta na RAVAN

LINEARNA PERSPEKTIVA

Ravan slike -likoravan

8/31/2007

Udaljenost one take od objekta koji posmatramo perspektivna distanca je u relaciji sa vidnim uglom kojim je obuhvaen objekat koji posmatramo. Prirodne vrijednosti vidnog ugla ljudskog oka iznose neto oko 40, pa se optimalna vrijednost ovog ugla uzima izmeu 30 i 45.

Linija horizonta

8/31/2007

Linija horizonta

Linija horizonta

Udaljenost one take od glavne horizontalne ravni - visina horizonta ovisi o poziciji posmatraa u normalnim okolnostima uzima se prosjena vrijednost visine ljudskog oka iznad tla od 1,60-1,80m. Za izuzetno visoke kao i niske visine horizonta dobivaju se neuobiajene vizure, a posebni nazivi za ovakav nain sagledavanja prostora su ptija i ablja perspektiva.

8/31/2007

Ugao koji zaklapa ravan slike sa glavnim vertikalnim ravninama objekta. Ukoliko ravan slike zaklapa posebne uglove sa ravninama objekta (uglavnom se radi o ravninama koje su meusobno okomite), tada govorimo o frontalnom tipu perspektive, kod koga su neke ravnine objekta paralelne likoravni, a druge okomite na nju.
Ukoliko su ovi uglovi proizvoljni, tada govorimo o perspektivi sa ugla, kod koje uglavnom ni jedna vertikalna ravan objekta nije paralelna niti okomita na likoravan (takoe postavljenu u vertikalnom poloaju).

Frontalna perspektiva

8/31/2007

Perspektiva sa ugla-

Frontalna perspektiva centralna linearna perspektiva

8/31/2007

Frontalna perspektiva

Vredman de Vries , XVIIst.

Perspektiva sa ugla-

8/31/2007

Perspektiva sa razliitim visinama horizonta i razliitim poloajem Sa ugla I frontalni poloaj Jean Pelerin, De Artificiali Perspectiva (1505, 1509),

Ukoliko ravan slike nije postavljena u vertikalan poloaj na glavnu horizontalnu ravan, govorimo o zakoenoj perspektivi, ija perspektivna konstrukcija je mnogo kompleksnija

10

8/31/2007

Perspektiva sa zakoenom lokoravni pogled odozgo

GEOMETRIJSKA KONSTRUKCIJA PERSPEKTIVNE SLIKE

11

8/31/2007

Perspektivna grafiko-geometrijska konstrukcija

Pokazatelji perspektivne dubine na slici geometrijska analiza centralne projekcije likova na razliitim udaljenostima, na odreenu ravan slike

LINEARNA PERSPEKTIVA / geometrijski elementi

Oko-centar projiciranja Ravan slike/ likoravan Zraci projiciranja/vidni zraci

Perspektivna slika Osnovna prava Osnovna ravan

Perspektivna slika kao centralna geometrijska projekcija definirana je ravninom slike kao ravninom projiciranja, takom posmatraa-onom takom kao zajednikom takom projiciranja i vidnim zracima kao projekcijskim zracima.

12

8/31/2007

Osnovni geometrijski elementi centralnog projiciranja

Taka posmatranja -ona taka O Ravan projiciranja -likoravan L Ravan horizonta Linija horizonta - presjek ravni horizonta i ravni slike h

Ravan tla -osnovna ravan Linija tla - osnovna prava -presjek ravni tla i ravni slike X

Slika nekog geometrijskog objekta predstavlja skup slika njegovih pojedinanih elemenata, kao to su take i pravci, te duine omeene odreenim takama. U centralnoj geometrijskoj projekciji postoje posebni odnosi i zakonitosti, koji odreuju specifine elemente i pravila ureenosti meu geometrijskim elementima na samoj slici kao takvoj projekciji.

13

8/31/2007

Bitne odrednice u ovakvoj vrsti projekcije su meusobni odnosi geometrijskih elemenata, kao i njihovi odnosi prema osnovnim elementima perspektivne slike -ravninom slike kao ravni projiciranja, onom takom kao takom projiciranja, te osnovnom horizontalnom ravni kao parametrom orijentacije.

Po tim odrednicama razlikujemo horizontalne pravce i

horizontalne ravnine,vertikalne pravce i ravnine, zakoene, te zakrivljene pravce i ravnine.

Ovi elementi mogu biti

paralelni ravni slike -projekcijskoj ravni, okomiti ili zakoeni u odnosu na ovu ravan. Obzirom na razliite
poloaje geometrijskih pravaca, pokazuju se slijedee zakonitosti u centralnoj geometrijskoj projekciji:

14

8/31/2007

Likoravan

Ona taka

Sve prave paralelne likoravni imaju perspektivne slike geometrijski paralelne samim tim pravama. Njihovi meusobni uglovi ostaju nepromijenjeni

Svi vertikalni pravci, u centralnoj projekciji

(na likoravan okomitu na osnovnu horizontalnu ravan), ostaju vertikalni-okomiti na osnovnu horizontalnu pravu x. Svi horozontalni pravci paralelni ravni slike, u centralnoj projekciji ostaju horizontalni -paralelni osnovnoj pravoj x.

15

8/31/2007

Nedogled prave - prodor njenog uporednog zraka (paralelnog pravca povuenog onom takom) kroz likoravan.

Svi meusobno paralelni pravci u centralnoj projekciji imaju jednu zajedniku taku- nedogled. Svi horizontalni pravci u centralnoj projekciji imaju nedogled na liniji horizonta.

16

8/31/2007

Nedoglede pojedinih skupina paralelnih pravaca moemo najlake odrediti u ortogonalnoj projekciji -u osnovi, odnosno prvoj projekciji

Na jednoj perspektivnoj slici esto se pojavljuju dvije ili vie taaka nedogleda. Za pojedine skupine paralelnih pravaca nedogledi se mogu oznaavati oznakom koja je analogna oznaavanju jednog referentnog pravca- npr. za pravce paralelne pravcu oznaenom sa a taka nedogleda oznaava se kao

Na ili An

17

8/31/2007

Centralna linearna perspektiva

HORIZONT

NEDOGLED

Elementi perspektivne slike

- Linija horizonta i ta ka nedogleda

Ol

Ol

18

8/31/2007

19

8/31/2007

20

8/31/2007

Frontalna (centralna) perspektiva 1 glavna taka nedogleda

Perspektiva sa ugla 2 glavne take nedogleda

Perspektiva sa zakoenom lokoravni - perspektiva sa tri nedogleda

21

8/31/2007

Perspektivna slika sadri navedene geometrijske elemente-pravce i ravnine, kao sastavne dijelove sloenijih figura. Poloaj geometrijskih figura koje lee u ravnini, u odnosu na ravan slike, utjee na njihove projektivne transformacije u perspektivnoj slici. Neki poloaji su specifini, jer daju posebne transformacije, kao to je poloaj geometrijskih likova u ravni koja je podudarna ravni horizonta, gdje se dati likovi projiciraju kao geometrijski pravac koji u centralnoj projekciji lei na liniji horizonta.

Specifian je i poloaj geometrijskih figura koje lee u ravnini paralelnoj ravni slike-likoravni.

Geometrijski likovi i figure koje se nalaze u vertikalnim ravninama paralelnim vertikalnoj ravni slike, u centralnoj projekciji ostaju slini zadravaju se iste vrijednosti uglova a veliine su u proporciji sa distancom do likoravni.

22

8/31/2007

perspektivne slike kvadrata ostaju kvadrati samo ukoliko oni lee u ravninama koje su paralelne likoravni, dok se slike kvadrata u horizontalnim ili zakoenim ravninama u odnosu na ravan slike transformiu u etverostranike ije dimenzije stranica i uglova ovise o njihovom poloaju u odnosu na ravan slike i taku posmatranja.

Svi meusobno paralelni pravci u centralnoj projekciji imaju jednu zajedniku taku- nedogled. Svi horizontalni pravci u centralnoj projekciji imaju nedogled na liniji horizonta.

23

8/31/2007

Perspektivne slike krunica u centralnoj projekciji ostaju krunice samo ukoliko one lee u ravninama koje su paralelne likoravni (ili u samoj likoravni). U ostalim
poloajima krunica se projicira kao elipsa, a u nekim posebnim sluajevima i kao parabola ili hiperbola.

Perspektive krunica u razliito postavljenim poloajem prema likoravni i onoj taki.

24

8/31/2007

Perspektivna skraenja pomou dijagonala Sredita pravilnih geometrijskih figura kao to su kvadrat, ili krunica upisana u kvadrat, i u perspektivnoj slici nalaze se na presjecitu njihovih dijagonala.neke
konstrukcije skraenja duina, mogu se u perspektivi rijeiti kao polovita pravilnih perspektivnih likova, pomou dijagonala.

Perspektivna skraenja pomou dijagonala

25

8/31/2007

Perspektivna skraenja pomou dijagonala

Perspektivna skraenja pomou dijagonala

26

8/31/2007

Perspektivna skraenja pomou dijagonala

Konstrukcija krunice u perspektivi pomou dijagonala

27

8/31/2007

Konstrukcija krunice u perspektivi pomou dijagonala

CENTRALNE PROJEKCIJE RAVNINA

Ravan odreena sa dva pravca ima nedoglednicu koja je spojnica njihovih nedogleda.

Nedoglednica ravnine je presjenica njene uporedne ravnine sa likoravni. Uporedna ravan- povuena kroz onu taku paralelno datoj ravni.

Sve paralelne ravnine imaju istu nedoglednicu

28

8/31/2007

Sve paralelne ravnine imaju istu nedoglednicu

Sve horizontalne ravni imaju nedoglednicu na liniji horizonta

SVE VERTIKALNE RAVNINE IMAJU VERTIKALNE NEDOGLEDNICE (NORMALNE NA h I x)

29

8/31/2007

SVE VERTIKALNE RAVNINE IMAJU VERTIKALNE NEDOGLEDNICE

SVI PRAVCI RAVNINE IMAJU NEDOGLED NA NEDOGLEDNICI TE RAVNINE

30

8/31/2007

31

8/31/2007

32

8/31/2007

33

8/31/2007

METOD

PRODORA
VIDNIH ZRAKA

34

8/31/2007

SLIKA TA KE NA RAVNI SLIKE JE PRODOR NJENOG VIDNOG ZRAKA KROZ TU RAVAN

SLIKA TA KE NA LIKORAVNI JE PRODOR NJENOG VIDNOG ZRAKA KROZ LIKORAVAN

35

8/31/2007

SLIKA TA KE NA LIKORAVNI JE PRODOR NJENOG VIDNOG ZRAKA KROZ LIKORAVAN

Ol

FRONTALNO POLOENA LIKORAVAN

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

36

8/31/2007

Ol

FRONTALNO POLOENA LIKORAVAN

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

Ol

FRONTALNO POLOENA LIKORAVAN

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

37

8/31/2007

L O Ol h Ol

FRONTALNO POLOENA LIKORAVAN Prodor preko tree projekcije

Ol

O
METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

L O Ol h Ol

FRONTALNO POLOENA LIKORAVAN Prodor preko tree projekcije

L Ol

O METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

38

8/31/2007

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

FRONTALNO POLOENA LIKORAVAN

POLOAJ LIKORAVNI SA UGLA

39

8/31/2007

POLOAJ LIKORAVNI SA UGLA

POLOAJ LIKORAVNI SA UGLA

40

8/31/2007

an

Ol

41

8/31/2007

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

42

8/31/2007

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

43

8/31/2007

krunica
krunica

METOD PRODORA VIDNIH ZRAKA

44