PRIPREMA ZA OGLEDNI AS

Vukovi Senad,prof. ko!."od.#$$%&#$$'

PREDMET:Mainski elementi

, razred:IIm

NASTAVNA JEDINICA:Kotrljajni leajevi TIP ASA:Upoznavanje uenika sa konstruktivnim karakteristikama ,prednostima,nedostacima kotrljanih leajeva ZADACI: Obrazovni:Upoznavanje uenika sa primjenom i nainom izbora i oznaavanja kotrljajnih leaja Funkcionalni:Povezivanje teoretsko znanja sa primjenom O !o"ni:!azvijanje osje"aja kreativnosti i preciznosti kod izbora kotrljajnih leajeva Na#$avn% &%$o %:izla anje,raz ovor,demonstracija Vr#$a na#$av%:Predavako receptivna Na#$avna #r% #$va:Kompjuter,tabla,projektor 'i$%ra$ura:Mainski elementi za dru i razred mainske tehnike kole, uredni #r$%edad !epi" i ostali$,internet 'okaci"a:Uionica

ARTI()'ACIJA ASA )VODNI DIO*+,-. &in/ Kroz pitanja napraviti kratak osvrt na prethodno radivo vezano za ispitivanje materijala &$Pi$an"%:'ta su leita( 01Pi$an"%:Kako se vri podjela leita( 21Pi$an"%:'ta je klizno leite( OE(IVANI OD3OVORI O !ovor na 4i$an"% -1Mainski elementi koji slue za oslanjanje rukavaca osovina ili vratila nazivaju se leita$ O !ovor na 4i$an"% 01)snovna podjela leita vri se prema konstruktivnoj izvedbi ili vrsti trenja elemenata na : ,klizna leita i ,kotrljajna leita$ O !ovor na 4i$an"% 2$)snovna karakteristika kliznih leita je da na mjestu izme*u rukavaca i posteljice,pri obrtanju rukavaca, nastaje trenje klizanja$ GLAVNI DIO ()$*)+ ,in.Kotrljajni leajevi su mainski elementi koji prenose optere"enja sa pokretnih dijelova maina na nepokretne dijelove pomo"u kotrljajnih tijela$ )blik kotrljanih tijela moe biti u vidu: ku!lica5val"6i7a5konu#ni8 val"6i7a5ba6vica i i!lica1 Kotrljajna tijela su smjetena izme*u spoljanje i unutranje prstena na kojima su u ra*ene staze kotrljanja$

#a bi kotrljajna tijela bila na istom rastojanju koriste ka+ezi ili drai$ Kod montae kotrljajno leaja unutranji prsten leaja se naje"e vrsto navlai na rukavac i u radu se zajedno okre"e sa rukavcom,dok se spoljanji prsten nepokretno uvr"uje u ku"ite leaja1*#la" -1/ Pr% no#$i ko$rl"a"ni8 l%9a"a: ,otpor trenja u radu je veoma mali ,pri pokretanju i zaustavljanju ili pri malim brzinama,otpor trenja se malo pove"ava u odnosu na otpor u radu ,za rijavanje ovih leaja je mno o manje ne o klizni leaja ,kotrljajni leajevi su male duine,ne zahtijevaju nadzor u radu i troe malo maziva ,nabavljaju se kao otova roba ,veliine leaja su standardizirane Man% ko$rl"a"ni8 l%9a"%va : ,zahtijevaju veliku preciznost pri izradi i sklapanju ,pri kvaru bilo ko dijela leaja ne moe se vriti popravka,ve" se mora zamijeniti novim ,osjetljivi su na udare i potrese ,o ranien vijek trajanja Po "%la ko$rl"a"ni8 l%9a"%va a-prema obliku kotrljano tijela b-prema pravcu optere"enja leaja

Pr%&a obliku ko$rl"a"ni8 $i"%la 5l%9a"%vi &o!u bi$i: ,leaji sa ku licama, ,leaji sa valji"ima, ,leaji sa koninim valji"ima, ,leaji sa bavicama i ,leaji sa ku licama$ Pr%&a 4ravcu o4$%r%7%n"a l%9a"%vi &o!u bi$i: ,radijalni, ,aksijalni i ,radiaksijalni$ )sim ove podjele leajeve moemo pojeliti prema : ,konstruktivnoj izvedbi, ,prema nainu utvr*ivanja na vratilo .sa cilindrinim i konusnim otvorom unutranje prstena,prema ploaju ose.kruti i podesivi,prema broju redova kotrljajnih tijela.jednoredni i dvoredniMa$%ri"ali za izra u ko$rl"a"ni8 l%9a"%va / obzirom na uslove rada i optere"enja ,materijal za izradu leajeva treba zadovoljiti slijede"e osobine: ,visoke mehanike osobine .tvrdo"u,dinamiku vrsto"u,velike otpornosti na habanje, ,otpornost na zamor, ,vrlo +ine i ravnomjerne strukture$ %ajvie se koriste ni#kol%!irani 6%lici #a 8ro&o& i &an!ano& i l%!ur% $i$ana i &olib %na1 0a izradu ka+eza kotrljajnih leaja najvie se koriste materijali koji imaju slabije mehanike osobine:$o4l"%ni 6%lik5&%#in!5alu&ini"54la#$i6n% &a#%1

Obil"9avan"% ko$rl"a"ni8 l%9a"%va )biljeavanje ovih leaja je standardizirano ivri se zbo biranja vrste leaja i mo u"nosti zamjene raznih tipova leaja jednakih osnovnih mjera$ )snovne mjere na osnovu kojih se vri izbor leaja su: ,nominalni prenik unutranje prstena koji od ovara nominalnom preniku rukavca ,vanjski prenik spoljanje prstena ,irina leaja )znaavanje prema ISO 1sistemu vri se pomo"u bro"%va i #lova$ Ukupna oznaka sastoji se od o#novn% i o4un#k% oznake$ )snovna oznaka de+inira veliinu i vrstu leaja dok se dopunska oznaka odnosi na detalje unutarnje konstrukcije,podatke o tolerancijama i podatke o dozvoljenim zazorima,povrinskoj zatiti,maziva i dr$ )snovna oznaka se sastoji od tri rupe slova i brojeva$ Prva rupa je brojna oznaka i predstavlja nazivni prenik $#ru a rupa se sastoji iz dva ili tri slova i de+inira tip leaja$ /lovo na prvom mjestu se odnosi na oblik kotrljajno tijela i smjer optere"enja$ /lovne oznake predstavljaju sljede"e: 2,prsteni ku lini leaj, !,prsteni valjkasti leaj, /,prsteni podesivi bavasti leaj, 3,kolutni ku lini i valjkasti leaj i K,konusno,valjkasti leaj$ /lajd br$ /lovo na dru om mjestu ,odnosno na tre"em mjestu ,odnosi se na dopunske oznake leaja$

3re"a rupa ,brojni dio oznake ,sastoji se od dva broja$Prvi broj se odnosi na irinu leaja B ,a dru i na spoljanji prenik leaja D. 045!'%I #I) Primjer:Prstenasti ku lini leaj sa radijalnim dodirom ,prenika d678mm, reda mjera 9& ima oznaku +.:C0-

Slajd1

K)3!:;4;%I :<=4;<5I

Slajd 2

Slajd 3

Slajd 4

Slajd 5

Slajd 6

Slajd 7

Slajd 8

Slajd 9

Slajd 10

Slajd 11