DDBB

YF
AL
AR
Depreme Dayankl
Betonarme Binalarn
Tasarmna Giri
Deprem Ynetmelii 2007
Yap Dinamii Bilgileri
EK
SA
SAP2000 Uygulamalar
Kutlu Darlmaz
stanbul Teknik niversitesi
naat Fakltesi
naat Mhendislii Blm
________________________________________________________________
NDEKLER:
1.
GR.....................................................................................................................1
2.
TEMEL KAVRAMLAR VE DEPREM DEKENLER..........................................2
3.
Depremlerin Oluumu ............................................................................................................... 2

Depremin Bykl ve iddeti ................................................................................................ 3
Deprem olma olasl ve dn periyodu ................................................................................ 3
Yapya Etkiyen Deprem Kuvvetleri ........................................................................................... 4
Deprem ve Rzgar Yklerinin Karlatrlmas ........................................................................ 5
Deprem Kaytlar ....................................................................................................................... 5
En Byk Yer vmesi ve Dey vme........................................................................................ 6
Depremden dolay oluan hasarlarn nedenleri ........................................................................ 7
YF
AL
AR
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
DEPREM HESABINDA KULLANILAN YAPI DNAM TEMEL LKELER ..........8
EK
SA
3.1.
Dinamik ve Statik Etkiler Altnda zm .................................................................................. 8
3.2.
Serbestlik derecesi.................................................................................................................... 8
3.3.
Periyot, Frekans ve Asal Frekans .......................................................................................... 9
3.4.
Ktle, Rijitlik ............................................................................................................................ 10
3.5.
Hareket Denklemi, Newtonun Hareket Yasas, DAlembert Prensibi..................................... 13
3.6.
Periyot, ktle ve rijitlik ilikisi................................................................................................... 14
3.7.
Tek Serbestlik Dereceli Snmsz Sistemin Serbest Titreimi.............................................. 16
3.8.
Snm..................................................................................................................................... 17
3.9.
Tek Serbestlik Dereceli Snml Sistemin Serbest Titreimi................................................. 18
3.10.
Tek Serbestlik Dereceli Snmsz Sistemin Harmonik Yk Etkisinde Zorlanm Titreimi... 20
3.11.
Tek Serbestlik Dereceli Snml Sistemin Harmonik Yk Etkisinde Zorlanm Titreimi...... 21
3.12.
Yer Hareketi Etkisindeki Tek Serbestlik Dereceli Snml Sistemin Titreimi....................... 28
3.13.
Newmark Saysal ntegrasyonYntemi ile zm................................................................. 31
3.14.
ok Serbestlik Dereceli Sistemler........................................................................................... 41
3.14.1.
Mod ekilleri ve Asal Frekanslar................................................................................ 42
3.14.2.
Mod Birletirme Yntemi ............................................................................................... 44
3.15.
Tepki Spektrumlar.................................................................................................................. 54
4.
TASARIM LKELER VE DEPREM ETKLER.....................................................60
_________________________________________________________________
ii
_______________________________________________________________
BETONARME YAPILARIN DEPREM DAVRANII........................................... 120
5.
EK
SA
YF
AL
AR
4.1.
Giri..........................................................................................................................................60
4.2.
Modern Deprem Ynetmeliklerinde Kullanlan lkeler ve Gereklilikler.....................................60
4.2.1.
Dayanm.........................................................................................................................60
4.2.2.
Sneklik..........................................................................................................................60
4.2.3.
Rijitlik..............................................................................................................................61
4.3.
Kuvvetlerin Hesabnda Yaplan Kabuller .............................................................................61
4.3.1.
Eit yerdeitirme ve eit enerji kavramlar ...................................................................61
4.4.
Deprem Blgeleri ve Etkin Yer vme Katsays........................................................................62
4.5.
Deprem Tepki Spektrumlar.....................................................................................................63
4.5.1.
Azaltlm Deprem Spektrumlar ....................................................................................63
4.5.2.
Elastik Tepki Spektrumu ve Tasarm Spektrumu...........................................................66
4.5.3.
DBYBHY 2007 Tasarm vme Spektrumu......................................................................68
4.6.
Elastik tesi Dorusal Olmayan Davran...............................................................................69
4.7.
Dorusal Olmayan Davran ve Hesaplarda Kullanm Amacyla dealletirme.......................71
4.8.
Depremin Dayanm stemi ve Sunulan Dayanm.....................................................................72
4.9.
Sneklik Trleri ........................................................................................................................72
4.10.
Kapasite Tasarm lkesi ..........................................................................................................94
4.11.
Tayc Sistem ........................................................................................................................95
4.11.1.
Betonarme Tayc Sistem Trleri.................................................................................95
4.11.2.
Tayc Sistemin Oluturulmas ....................................................................................96
4.11.3.
Tayc Sistem Seimi ve Dzensizlikler.......................................................................96
4.11.4.
Dzensizlikler.................................................................................................................96
4.12.
Deprem Hesabnda Kullanlan Yntemler .............................................................................100
4.12.1.
Edeer Deprem Yk Yntemi ..................................................................................101
4.12.2.
Binann Birinci Doal Titreim Periyodunun Belirlenmesi............................................103
4.12.3.
Mod Birletirme Yntemi..............................................................................................104
4.13.
Eleman Asal Eksen Dorultularndaki Kuvvetler ...............................................................117
4.14.
Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri............................................................................117
4.15.
Etkin Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas, .................................................................117
4.16.
kinci Mertebe Etkileri.............................................................................................................118
4.17.
Deprem Derzleri.....................................................................................................................118
5.1.
Betonarme Sistemler .............................................................................................................120
Betonarme Sistemlerde Sneklik Dzeyi ve Tayc Sistem Davran Katsays likisi................120
5.2.
Malzeme zellikleri................................................................................................................121
5.3.
zel Deprem Etriyeleri ve irozlar .......................................................................................123
5.4.
Kiriler....................................................................................................................................124
5.4.1.
Sneklik Dzeyi Yksek Kiriler...................................................................................124
5.4.2.
Sneklik dzeyi Normal Kiriler ...................................................................................132
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
iii
EK
SA
YF
AL
AR
5.5.
Kolonlar................................................................................................................................. 133
5.5.1.
Sneklik Dzeyi Yksek Kolonlar ............................................................................... 133
5.5.2.
Sneklik Dzeyi Normal Kolonlar................................................................................ 145
5.6.
Perdeler................................................................................................................................. 146
5.6.1.
Perdelerin Yerleimi .................................................................................................... 147
5.6.2.
Sneklik dzeyi yksek perdeler................................................................................. 149
5.6.3.
Perde U Blgeleri ve Kritik Perde Ykseklii ............................................................ 149
5.6.4.
Gvde Donats Koullar ............................................................................................ 150
5.6.5.
Gvde Donatlarnn Dzenlenmesi ............................................................................ 151
5.6.6.
Perde U Blgelerinde Donat Koullar ..................................................................... 151
5.6.7.
Tasarm Eilme Momentleri ........................................................................................ 153
5.6.8.
Kesme gvenlii.......................................................................................................... 154
5.7.
Ba kirileri ........................................................................................................................... 157
5.7.1.
Sneklik Dzeyi Normal Perdeler ............................................................................... 173
5.8.
Birleim Blgeleri .................................................................................................................. 173
5.8.1.
Sneklik Dzeyi Yksek ereve Sistemlerde Kolon-Kiri Birlei Blgelerii.............. 173
5.8.2.
Sneklik Dzeyi Normal ereve Sistemlerde Kolon-Kiri Birlei Blgelerii ............. 178
5.9.
Demelerin Dzlem indeki Davranlar........................................................................... 178
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
1. GR
EK
SA
YF
AL
AR
Yerin hareketi ile oluan deprem, ancak heyelan veya byk ykc dalgalar (tsunami) oluturmas gibi
nadir durumlarda insan hayatn tehdit eden bir doa olaydr. Depremin asl tehlike yaratt durum yaplar
zerindeki etkisi ile ortaya kmaktadr. Deprem tehlikesi olarak adlandrlan sorunun kayna deprem
olmakla birlikte sorunun kendisi deprem etkisindeki yapnn davrandr.
Bir yapnn depreme dayankl olarak tasarmnda ama, yapnn kullanm mr boyunca yapld blgede
olumas beklenen en iddetli depremde gmeden ayakta kalabilmesini ve can gvenliini salamaktr.
Bir yapnn iddetli bir depreme maruz kalma skl sabit yk, hareketli yk gibi etkilere gre ok daha
seyrektir. Tm yaplarn bu tr iddetli depremleri elastik davran gstererek ve hasar grmeden
geirecek ekilde tasarlanmas, ekonomik olmayan ve uygulanmas ok g zmlere neden olmaktadr.
Bu nedenle depreme dayankl, uygulanabilir ve ekonomik olan zm ancak yapda hasar olumasna izin
verilerek salanabilmektedir.
Depremden sonra kullanm yaamsal nem tayan yaplarn (hastane, itfaiye binas, enerji tesisi, iletiim
tesisi vb.) tasarmnda gmenin nlenmesinin yan sra kullanmna devam edebilmesi de
amalanmaktadr. Bu da can gvenliinin salanmasna ek olarak hasarn snrlandrlmasn
gerektirmektedir.
Dier yaplar iin de depremden sonraki hasarn giderilmesi veya hasarn oluturabilecei maddi kaybn
yerine koyulmasnn pahal olaca durumlarda balang yapm maliyetini arttran fakat hasar
snrlandran bir tasarm yaplabilir.
Genel olarak deprem ynetmeliklerinin ana ilkesi hafif iddetteki depremlerde binalardaki yapsal olmayan
sistem elemanlarnn herhangi bir hasar grmemesi, orta iddetteki depremlerde yapsal ve yapsal
olmayan elemanlarda oluabilecek hasarn snrl ve onarlabilir dzeyde kalmas, iddetli depremlerde ise
can gvenliinin salanmas amac ile kalc yapsal hasar oluumunun snrlanmasdr.
Yaplarn deprem etkilerine kar tasarmnda genel olarak aadaki admlar izlenir.
ngrlen deprem etkilerini karlayabilecek zellie sahip yatay yk tayc sistemin seimi ve
elemanlarn yerleimi belirlenir. Bu aamada tayc sistemde yk iletiminin srekli ve gvenilir ekilde
olmasnn salanmas amalanr.
Ynetmeliin ngrd deprem etkisi altnda etkitilecek ykler belirlenir ve tayc elemanlar arasnda
paylatrlr. Zemin zellikleri, tayc sistemin davran ekli, kullanm amac, yap rijitlii gibi zellikler
yklerin belirlenmesinde gznnde bulundurulur.
Dey ve yatay ykler etkisinde elemanlarn ve birleim blgelerinin boyutlandrlmas ve detaylandrlmas
yaplarak ngrlen etkiler altnda yeterli dayanm ve rijitlik salanarak ynetmelikte ngrlen yapsal
performans ve yerdeitirme snrlar koullar yerine getirilmi olur.
_________________________________________________________________
Temel Kavramlar ve Deprem Deikenleri
_____________________________________________________________________
2. TEMEL KAVRAMLAR VE DEPREM DEKENLER

2.1. Depremlerin Oluumu
EK
SA
YF
AL
AR
Depremlerin farkl trleri olmakla birlikte burada deprem tektonik deprem anlamnda kullanlacaktr.
Yeryz plakalar birbirlerine gre greceli hareket ederken gerilme birikimi oluur ve bu gerilmeler yeterli
bykle ulatnda d kabuu yrtar. Bu yrtlma fay olarak adlandrlan zayf dzlem boyunca devam
eder. Biriken gerilmeler enerji ortaya karr ve yerkrede titreim dalgalar oluturur. Bu dalgalarn
yaylarak getikleri ortamlar ve yeryzeyini sarsma olayna deprem ad verilmektedir. Dalgalarn getii
yol zerindeki her ey sarslmakla birlikte belirli bir noktada oluacak yer hareketinin bykl
deikene baldr.
i.
lgili nokta ile deprem kayna arasndaki uzaklk
ii.
Depremde ortaya kan toplam enerji (depremin bykl)
iii.
lgili alandaki zemin koullar
Odak noktas (hiposantr) yerkrenin derinliklerinde deprem enerjisini ortaya kt noktadr. Merkez ss
(episantr) yeryznde odak noktasna en yakn olan yerdir. Genellikle depremin en ok hasar oluturduu
ve en kuvvetli olarak hissedildii noktadr. Odak noktas ile merkez ss arasndaki uzaklk odak
derinliidir, (ekil 2-1). Depremler odak derinliklerine gre snflandrlabilmektedir. Odak derinlii 0-60km
arasnda olan depremler s depremler, 60-300km arasnda olanlar orta derinlikte depremler ve
300kmden daha fazla derinlie sahip olanlar derin depremler olarak adlandrlr Trkiyede oluan
depremler genellikle s depremlerdir. rnein 1999 Kocaeli depreminde odak derinlii 18 km olarak
belirlenmitir.
Odak Derinlii
Merkez ss
Fay
Odak
ekil 2-1 Depremin oluumu
Zemin koullar bakmndan, derin yumuak zeminler veya yeterli sklkta olmayan zeminler, sk zeminler
veya kaya zeminlere gre daha olumsuz ortam oluturmaktadr.
Fayn tr, dalga yaylmnn yn ve frekans ierii gibi daha karmak deikenler gznne alnan
blgedeki yer hareketinin iddetini arttrabilmekte veya azaltabilmektedir. Bu belirsizlikler nedeniyle
oluabilecek yer hareketi hassas ekilde nceden belirlenememektedir. Gemite kaydedilmi yer
hareketleri kullanlarak ve yukarda bahsedilen ana etkeni dikkate alarak belirli bir olaslk ile ngrlen
_________________________________________________________________
Temel Kavramlar ve Deprem Deikenleri
_____________________________________________________________________
Atalet kuvvetinin oluumunun anlalmas amacyla gnlk yaamdan farkl bir rnek verilebilir. Bir ara
frenleme yaptnda hzndaki azalma ile oluan negatif ivme ara iindeki insanlar aracn nne doru
hareket etmeye zorlar. Buna, oluan atalet kuvveti neden olmaktadr. Benzer ekilde deprem srasnda
zeminde oluan ivmelerde yapda atalet kuvvetleri oluturur, (ekil 2-3). Atalet kuvvetleri ktle ile
orantldr.
mi
F4
F3
F2
ivme
YF
AL
AR
F1
azalan
hz
ivme
ekil 2-3 Atalet kuvvetinin oluumu
2.5. Deprem ve Rzgar Yklerinin Karlatrlmas
EK
2.6. Deprem Kaytlar
SA
Deprem ve rzgar yklerinin ynetmeliklerde genellikle edeer statik yatay ykler olarak kullanlmasna
izin verilmesi bu ykler arasnda benzerlik yaratmaktadr. Gerekte dinamik zellikleri olan deprem ve
rzgar yklerinin yaps ve oluma ekilleri birbirinden farkldr. Rzgar ykleri dardan etkimektedir ve
etkidii yzeyin alan ile orantldr. Deprem ykleri ise zemin hareketinden dolay yapda oluan atalet
kuvvetleridir ve yapnn ktlesi ile orantldr.
vme (g)
Yap mhendisliinde yer hareketinin zamana bal olarak kayt edilen ivme kayd depremin iddeti
hakknda nemli bilgiler vermektedir.
0.4
0.3
0.2
0.1
0
-0.1
-0.2
-0.3
-0.4
-0.5
0.376g
0
10
15
20
Zaman (s)
25
30
ekil 2-4 Deprem vme-Zaman grafii

ekil 2-4de Koceali 1999 depreminin deprem ivme kayd gsterilmektedir. vme kaydndan balangtan
belirli bir sre sonra kuvvetli yer hareketinin balad ve belirli bir sre benzer hareketin devam
etmesinden sonra yava bir ekilde azalmaya balad gzlemlenebilir. ekil 2-5 ve ekil 2-6da ayn
_________________________________________________________________
12
Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri
_____________________________________________________________________
Tablo 3-2 eitli sistemlerin yerdeitirme ve rijitlik deerleri
Sistem
En byk yerdeitirme
Rijitlik
EA
h
Ph 3
3EI
k=
Ph 3
12EI
k=
12EI
h3
k=
8EI
h3
SA
EK
k=
YF
AL
AR
Ph
EA
wh 4
8EI
3EI
h3
I2
Ph3
12E( I1 + I 2 )
k=
12E( I1 + I 2 )
h3
I1
PL3
48EI
k=
48EI
L3
_________________________________________________________________
14
_____________________________________________________________________
bants elde edilir. Bu sistemin hareket denklemidir.
D ykn ve snmn bulunmad durumda DAlembert prensibi kullanlarak yap sisteminin hareket
denklemi
(Atalet kuvvetleri)+(Yay Kuvvetleri)=0
biiminde yazlabilir.
3.6. Periyot, ktle ve rijitlik ilikisi
YF
AL
AR
Periyot ile ktle ve rijitlik arasndaki bant Denklem (3.7)de verilmektedir.

m
T = 2
k
Asal frekans ile ktle ve rijitlik arasndaki bant da Denklem (3.8)deki gibi olur.
k
k
=
veya 2 =
m
m
(3.7)
(3.8)
Yapnn arl dolaysyla ktlesi arttnda doal periyot bymektedir. Yapnn teleme rijitlii arttnda
(rnein kolon, perde gibi dey tayclarnn boyutlar bytldnde) periyot deeri klmektedir.
rnek 3-1
SA
Kk bir su tank narin bir kolon zerine yerletirilmitir. Kolonun arln ihmal ederek sistemin doal
titreim periyodunu belirleyiniz.
m=5000kg
E=310 MPa
-3 4
I=8 10 m
5
EK
15m
zm:
Su tankn tayan sistemin konsol sistem olduu varsaylrsa sistemin rijitlii Tablo 3-2den
3EI 3 ( 3 1011 ) ( 8 10 3 )
= 2.133 106 N / m
k= 3 =
h
( 15 )3
olarak hesaplanr.
Periyot deeri ise Denklem (3.7)den
T = 2
m
5000
= 2
= 0.304s
k
2.133 106
olarak elde edilir.
_________________________________________________________________
16
_____________________________________________________________________
EK
SA
1 numaral dm noktasn seiniz.

Mende Assign-Joint-Restraints seeneini seiniz.
o Ankastre mesnet tanm iin Translation ve Rotation kutucuklarnn tamamn seili
duruma getiriniz ve OK dmesine basnz.
2 numaral dm noktasn seiniz.
Mende Assign-Joint-Masses seeneini seiniz.
o Local 1 Axis Direction kutucuuna 5000 yaznz ve OK dmesine basnz.
Mende Analyze-Set Analysis Options seeneini seiniz.
o XZ Plane dmesine basarak UX, UZ, RY serbestliklerinin seili olmasn salaynz.
o OK dmesine basnz.
Mende Analyze-Run Analysis seeneini seiniz.
o Run Now dmesine basnz
o Dosya ad istendiinde uygun bir dosya ad veriniz
o zm yapnz.
Mende Display-Show Deformed Shape seeneini seiniz.
Case/Combo Name alr listesinden MODAL seiniz ve OK dmesine basnz. Ekrana gelen
pencerenin balnda hesaplanan periyot deeri 0.304s olarak gsterilmektedir.
YF
AL
AR
3.7. Tek Serbestlik Dereceli Snmsz Sistemin Serbest Titreimi
Snmsz sisteme bir balang yerdeitirmesi verilir ve serbest braklrsa hareket kendini tekrarlar
(basit harmonik hareket). Buna rnek olarak ideal bir yaya aslm ktle veya ktlesiz kolonlara
mesnetlenmi rijit bir kiriten oluan sistem gsterilebilir (ekil 3-7).
m
k/2
k/2
m
x(t)
ekil 3-7 Tek serbetlik dereceli snmsz sistem

Snmn bulunmad bir sistem titreim hareketini ayn genlik ile sonsuza dek srdrr.
_________________________________________________________________
20
_____________________________________________________________________
tan =
( xo + xo )
(3.23)
D x0
ekil 3-11de balang hz ve yerdeitirmesi ile harekete geen snml bir sistemin yerdeitirmesinin
zamana bal deiimi gsterilmektedir.
x(t)
YF
AL
AR
xo
xo
TD
ekil 3-11 Snml sistemin serbest titreim hareketi
SA
3.10. Tek Serbestlik Dereceli Snmsz Sistemin Harmonik Yk Etkisinde Zorlanm

Titreimi
Tek serbestlik dereceli snmsz sistem zamana bal bir d yk etkisinde zorlandnda DAlembert
prensibine gre denge denklemi
eklini almaktadr.
EK
(Atalet kuvvetleri)+(Yay Kuvvetleri)-(D Kuvvetler)=0
x(t)
kx
Fo sin t
x(t)
Fo sin t
k/2
k/2
x
mx
Fo sin t
ekil 3-12 Snmsz sistemin harmonik yk etkisinde zorlanm titreimi

Bu durumda hareket denklemi Denklem (3.24)deki gibi olmaktadr.
_________________________________________________________________
23
_____________________________________________________________________
rnek 3-2
ekil 3-14de verilen tek katl snmsz sistem 3.0m yksekliinde ankastre mesnetli iki adet kolon ve
rijit bir kiri olarak modellenmitir. Toplam ktle 20kNs2/mdir. Kolonlar 0.25m0.40m boyutlarndadr
(E=3107kN/m2). Sisteme rijit kiri seviyesinde P(t)=1000 sin5t kN harmonik yk etkimektedir.
a. Sistemin kararl titreiminin genliini
b. Kolonlarda oluacak en byk dinamik momenti
hesaplaynz.
YF
AL
AR
P(t)=100sin(5t)
3.0m
5.0m
SA
ekil 3-14 Tek serbestlik dereceli snmsz sistem

zm:
Denklemin kararl titreim blm Denklem (3.31)den aadaki gibi yazlabilir.
xst sin ( t )
x( t ) =
2
2
1 r 2 + ( 2r )
Verilen sistemde snm olmad iin = 0 olur ve bant

xst sin ( t )
EK
x( t ) =
1 r2
olarak sadeleir.
k = 2
Statik yerdeitirme
xst =
Sistemin rijitlii
Fo
1000
=
= 0.0281m
k 35555.6
k
35555.6
=
= 42.164rad / s
m
20
Doal Asal frekans =

r=
12EI
= 2
h3
0.25 0.40 3
12
= 35555.6 kN / m
33
12 3 107
5
=
= 0.1186
42.164
Kararl titreimin zamana bal deiimi

x( t ) =
0.0281sin ( 5t )
1 0.1186 2
0.0281sin ( 5t )
0.9858
_________________________________________________________________
27
Oluan momentleri grmek iin menden Display-Show Forces/Stresses-Frame Cables

seeneini seiniz.
o Case/Combo Name kutucuundan ZTH seeneini seiniz
o Multivalued Options blmnden Envelope (Range) seeneini seiniz
o Component blmnden Moment 3-3 seeneini seiniz
o Options blmnden Show Values on Diagram seeneini seiniz ve OK dmesine
basnz
EK
SA
YF
AL
AR
_____________________________________________________________________
Yerdeitirmelerin zaman ile deiiminin grafiini oluturmak iin mende Display-Show Plot
Functions seeneini seiniz.
o Define Plot Functions seeneini seiniz.
o Choose Function Type to Add blmnden Add Joint Disps/Forces seeneini
seiniz ve Add Plot Function dmesine basnz
Joint ID kutucuuna 2 yaznz
Vector Type blmnden Displ, Component blmnden UX seeneini
seiniz ve 2 kez OK dmesine basnz.
o List of Functions blmnde Joint2 seeneini seiniz ve Add -> dmesine basnz.
o Display dmesine basarak 2 nolu dm noktasnn X ynndeki
yerdeitirmesinin zaman ile deiiminin grafiini izdiriniz.
_________________________________________________________________
30
_____________________________________________________________________
rnek 3-3
ekil 3-17de verilen tek katl snml sistem, 3.0m yksekliinde ankastre mesnetli iki adet kolon ve
rijit bir kiri olarak modellenmitir. Toplam ktle 20kNs2/mdir. Kolonlar 0.25m0.40m boyutlarndadr
(E=3107kN/m2). Sistemde verilen yer ivmesi etkisinde
a. Yerdeitirmelerinin zaman ile deiimini
b. Oluacak en byk yerdeitirme deerini
c. Kolonlarda oluacak en byk dinamik momenti
hesaplaynz.
YF
AL
AR
x g (t)
m
100
c
3.0m k/2
k/2
0.2
x g (t)
5.0m
ekil 3-17 Yer hareketi etkisindeki TSD snml sistem
k = 2
Sistemin rijitlii
12EI
= 2
h3
k
=
m
12 3 107
35555.6
= 42.164rad / s
20
EK
Doal Asal frekans =
0.25 0.40 3
12
= 35555.6kN / m
33
SA
zm:
Yer ivmesini gsteren fonksiyon basit bir fonksiyon olduundan Duhamel integrali kullanlarak analitik
olarak zlebilmektedir.
Sz konusu sistem iin Duhamel integrali
t 0.2s iin
xg ( t ) = 100 500t
D = 1 2 = 42.164 1 0.05 2 = 42.11
= 0.05 42.164 = 2.108

t
x( t ) =
1
( 100 500 )e 2.108( t ) sin 42.11( t )d
42.11 0
olarak yazlabilir.
x( t ) = e2.108t ( 0.0569 cos ( 42.11t ) 0.00383 sin ( 42.11t ) ) + 0.281t 0.0569
_________________________________________________________________
39
YF
AL
AR
_____________________________________________________________________
EK
SA
Add New Load Case dmesine basnz

Load Case Name kutucuuna ZTH yaznz.
Load Case Type alr listesinden Time History seeneini seiniz.
Loads Applied blmnde Load Type alr listesinden Accel seeneini seiniz.
Load Name alr listesinden U1 seeneini seiniz.
Function blmnden FUNC1 seeneini seiniz ve Add dmesine basnz.
Number of Output Time Steps kutucuuna 100 yaznz.
Output Time Step Size kutucuuna 0.01 yaznz.
Modal Damping blmnde Modify/Show dmesine basnz.
Constant damping for all Modes seeneini seiniz
Constant damping for all Modes kutucuuna 0.05 yaznz.
o 2 kez OK dmesine basnz.
Mende Analyze-Set Analysis Options seeneini seiniz.
o XZ Plane dmesine basarak yalnzca UX, UZ, RY serbestliklerinin seili olmasn
salaynz.
o OK dmesine basnz.
o Dosya ad istendiinde uygun bir ad veriniz.
o zm yapnz.
Oluan yerdeitirmeleri grmek iin menden Display-Show Deformed Shape seeneini
seiniz.
o Multivalued Options blmnden Envelope (Max or Min) seeneini seiniz ve OK
dmesine basnz
o
o
o
o
o
o
o
o
o
_________________________________________________________________
40
_____________________________________________________________________
Kat dzeyindeki herhangi bir dm noktasna sa mouse tuu ile basarak ilgili
noktann yerdeitirme ve dnme deerlerini gsteren pencereyi ekrana getiriniz.
(xmax=-0.08605)
Yerdeitirmelerin zaman ile deiiminin grafiini oluturmak iin mende Display-Show Plot
Functions seeneini seiniz.
o Define Plot Functions seeneini seiniz.
o Choose Function Type to Add blmnden Add Joint Disps/Forces seeneini
seiniz ve Add Plot Function dmesine basnz
Joint ID kutucuuna 2 yaznz
Vector Type blmnden Displ, Component blmnden UX seeneini
seiniz ve 2 kez OK dmesine basnz.
o List of Functions blmnde Joint2 seeneini seiniz ve Add -> dmesine basnz.
o Display dmesine basarak 2 nolu dm noktasnn X ynndeki
yerdeitirmesinin zaman ile deiiminin grafiini izdiriniz.
o
SA
YF
AL
AR
EK
Oluan kesme kuvvetlerini grmek iin menden Display-Show Forces/Stresses-Frame Cables

seeneini seiniz.
o Multivalued Options blmnden Envelope (Range) seeneini seiniz
o Component blmnden Shear 2-2 seeneini seiniz
o Options blmnden Show Values on Diagram seeneini seiniz ve OK dmesine
basnz (V=1529.8kN olarak hesaplanmaktadr)
_________________________________________________________________
43
_____________________________________________________________________
[ k ] 2 [ m] = 0
(3.74)
Bu determinantn alm ile n. Dereceden bir polinom elde edilir. Bu polinomun kkleri zdeerleri (2)
verir. zdeerlerin denklemde yerine yazlmas ile her bir mod iin zvektrler bulunur {} . Herhangi i
modunda aadaki eitlik salanmaktadr.
([ k ] [m]){ } = {0}
2
(3.75)
YF
AL
AR
Sonu olarak n serbestlik dereceli bir sistemde zm sonucu serbestlik derecesi kadar asal
frekans m ve kar gelen mod ekli {m } elde edilir. Mod ekli sistemin ilgili frekansla titreimi srasnda
ald konumu gsterir.
32
31
m3
21
m2
23
22
11
m1
33
12
1. Mod
13
2. Mod
3. Mod
SA
ekil 3-19 serbestlik dereceli sistemde mod ekilleri

Herhangi bir modda titreim srasnda yerdeitirmeler, aralarndaki oran sabit kalmak zere herhangi bir
deeri alabilmektedir. ekil 3-19da katl bir dzlem sistem iin tipik mod ekilleri gsterilmektedir.
Denklem (3.75)den i ve j gibi iki farkl titreim frekans iin
EK
[ k ]{i } = 2 [ m]{i } , [ k ]{ j } = 2 [ m]{ j }
{ }
eitlikleri yazlabilir. Bu eitlikler srasyla j
ve {i } ile arplrsa
T
T
T
{ j } [k ]{i } = 2 { j } [m]{i } , {i }T [ k ]{ j } = 2 {i }T [m]{ j }
(3.76)
(3.77)
elde edilir. Denklem (3.77)de verilen eitliklerin her iki taraf skaler byklklerdir. Ktle ve rijitlik
matrislerinin simetrik matrisler olduu gznne alnarak
({ } [k ]{ })
T
{ } ({ } [ m]{i }) = {i }T [ m]{ j }
= {i } [ k ] j , j
T
eitlikleri yazlabilir.
Denklem (3.77) ve Denklem (3.78) uygun ekilde birletirilerek
1
1
T
T
i2 2j {i } [ m] j = 0 , 2 2 {i } [ k ] j = 0
i j
bantlar elde edilir.

i ve j iki farkl titreim frekans olduu iin
{ }
{ }
_________________________________________________________________
(3.78)
(3.79)
46
_____________________________________________________________________
P
Yi + 2i iYi + i2Yi = i
Mi
(3.92)
YF
AL
AR
olarak yazlr. Bylece Denklem (3.70) verilen ok serbestlik dereceli sistemin dinamik davrann
gsteren diferansiyel denklem sistemi, genelletirilmi koordinat, ktle, snm, rijitlik ve yk kullanlarak
ayrklatrlm olur. Denklem (3.92) ile ok serbestlik dereceli bir sistemin herhangi bir titreim modundaki
hareket denklemi Denklem (3.37)deki gibi tek serbestlik dereceli bir sistemin hareket denklemi ile ayn
hale gelmekte ve Denklem (3.70)de verilen ok serbestlik dereceli sistemin baml hareket denklemi
mod ekilleri ve normal koordinatlar kullanlarak bamsz denklem takmna dntrlm olmaktadr. Bu
zellik, modlarn birletirilmesi ynteminde her bir serbest titreim modunun incelenmesinin birbirinden
bamsz olarak yaplabilmesine olanak tanmaktadr.
rnek 3-5
Verilen rijit plakl ereve sistemde kolonlarn teleme rijitliini ( k ) ve kat teleme rijitliini ( k )
hesaplaynz.
Sistemin serbest titreim hareket denklemini yazarak serbest titreim frekanslarn ve periyotlarn elde
ediniz. Sistemin kar gelen mod ekillerini 1 ,2 ,3 belirleyiniz.
W3
3.0m
W1
4.0m
EK
SA
3.0m
W2
4.0m
Plan
3.0m
Kolon
Boy kesit
Kat
W
[kN]
m
[kN-s2/m]
bkolon
[m]
hkolon
[m]
124.8
12.72
0.30
0.25
176
17.94
0.40
0.30
176
17.94
0.50
0.35
_________________________________________________________________
50
_____________________________________________________________________
:
rnek 3-5
EK
SA
YF
AL
AR
rnek 3-5de verilen sistemin zm.
SAP2000 programn altrnz.
Birim blmnden kN,m,C seiniz.
Mende File-New Model 3D Frame Grid Only seeneini seiniz.

o 3D Frame Ttpe alr listesinden Open Frame Building seeneini seiniz.
o Number of Stories kutucuuna 3 yaznz
o Story Height kutucuuna 3 yaznz
o Number of Bays,X kutucuuna 1 yaznz
o Bay Width,X kutucuuna 4 yaznz
o Number of Bays,Y kutucuuna 1 yaznz
o Bay Width,X kutucuuna 4 yaznz ve OK dmesine basnz.
Mende View-Set Display Options seeneini seiniz.

o Joints blmnde Labels kutucuunu seili duruma getiriniz
o Joints blmnde Invisible kutucuunu seili durumdan karn
o Frames/Cables/Tendons blmnde Labels kutucuunu seili duruma getiriniz
o Ekrandaki pencerenin sa alt blmndeki Apply to All Windows kutucuunu seili
duruma getirin ve OK dmesine basnz.
1,5,9,13 nolu dm noktalarn seili duruma getirin.
Mende Assign-Joint-Restraints seeneini seiniz.

o Ankastre mesnet tanm iin Translation ve Rotation kutucuklarnn tamamn seili
duruma getiriniz ve OK dmesine basnz.
Mende Define-Materials seeneini seiniz.

o Add New Material dmesine basnz.
o Material Type alr listesinden Other seeneini seiniz.
o Weight per Unit Volume kutucuuna 0 yaznz.
o Units alr listesinden N,mm,C yi seiniz
o Modulus of Elasticity, E kutucuuna 20000 yaznz
o Poissonss Ratio, U kutucuuna 0 yaznz.
o Coefficient of Thermal Expansion, A kutucuuna 0 yaznz ve iki kez OK dmesine
basnz.
Mende Define-Section Properties-Frame Sections seeneini seiniz.

o Add New Property dmesine basnz.
o Frame Section Property Type alr listesinden Concrete seeneini seiniz.
o Rectangular dmesine basnz.
Section Name kutucuuna C35X50 yaznz.
Depth (t3) kutucuuna 0.35 yaznz.
Width (t2) kutucuuna 0.50 yaznz.
Property Modifiers blmnde Set Modifiers kutucuuna basnz.
Cross-section (axial) area kutucuuna 1E6 yaznz
Shear Area in 2 direction kutucuuna 0 yaznz
Shear Area in 3 direction kutucuuna 0 yaznz
OK dmesine basnz.
_________________________________________________________________
52
_____________________________________________________________________
EK
4,8,12 ve 16 nolu dm noktalarn seiniz.

o Local 1 Axis Direction kutucuuna 3.18 (12.72/4) yaznz ve OK dmesine basnz.
Mende Define Load Cases seeneini seiniz.
Load Case Name blmnden MODAL seeneini seiniz.
Modify/Show Load Case dmesine basnz.
Ekrana gelen pencerede Maximum Number of Modes kutucuuna 3 yaznz ve 2 kez OK
dmesine basnz.
o Dosya ad istendiinde uygun bir dosya ad veriniz
o zm yapnz.
Mende Display-Show Deformed Shape seeneini seiniz.
Case/Combo Name alr listesinden MODALI seiniz
Mode Number kutucuuna 1 yaznz ve OK dmesine basnz. Ekrana gelen pencerenin
balnda hesaplanan periyot deeri 0.283s olarak gsterilmektedir.
SA
YF
AL
AR
Mende Select-Select-Properties-Frame Sections seeneini seiniz.

o Ekrana gelen pencerede FSEC1 kesitini seiniz ve OK dmesine basnz.
Mende Assign-Frame-Frame Sections seeneini seiniz.
Ekrana gelen Frame Properties penceresinden B25X60 seeneini seiniz ve OK dmesine
basnz.
Klavyede F4 tuuna basnz.
2,6,10,14,3,7,11 ve 15 nolu dm noktalarn seiniz.
o Local 1 Axis Direction kutucuuna 4.485 (17.94/4) yaznz ve OK dmesine
basnz.
_________________________________________________________________
53
YF
AL
AR
_____________________________________________________________________
Klavyede F6 tuuna basnz, Mode Number kutucuuna 2 yaznz ve OK dmesine basnz.

Ekrana gelen pencerenin balnda hesaplanan periyot deeri 0.132s olarak gsterilmektedir.
Klavyede F6 tuuna basnz, Mode Number kutucuuna 3 yaznz ve OK dmesine basnz.

Ekrana gelen pencerenin balnda hesaplanan periyot deeri 0.0796s olarak gsterilmektedir.
EK
SA
Klavyede F6 tuuna basnz
Mode Number kutucuuna 1 yaznz ve OK dmesine basnz.
1. kattaki herhangi bir dm noktasna sa mouse tuuyla tklaynz. Trans 1

(1 dorultusundaki modal yerdeitirme) deeri 0.0467 olarak hesaplanmtr.
Benzer ilemleri dier katlarda ve dier modlarda tekrarlayarak ilgili deerler belirlenebilir.
2,3 ve 4 nolu dm noktalarn seiniz.
Display mensnden Show Tables seeneini seiniz.
ANALYSIS RESULTS blmnden Joint Output alt blmnn zerine tklaynz.

o Displacements seeneini seiniz.
_________________________________________________________________
55
_____________________________________________________________________
ivme
En byk yer ivmesi
vme
tepki spektrumu
0
t0
T1
a max,2
t1
T2
T1 periyotlu
sistemin davran
YF
AL
AR
Periyot (s)
T
amax,2
t
Zaman (s)
t2
T2 periyotlu
sistemin davran
T=0 ,
T1 ,
T2 ,
SA
ekil 3-21 Tepki Spektrumunun grafiksel gsterimi

Blm 2de akland gibi tek serbestlik dereceli sistemin genel bir ykleme altndaki zm Duhamel
integrali ile yaplabilir. ekil 3-22de gsterilen yer hareketi etkisindeki tek serbestlik dereceli sistemde
x( t ) m ktlesinin yere gre zamana bal yerdeitirmesi, xt ( t ) m ktlesinin referans eksene gre
zamana bal mutlak yerdeitirmesi ve xg ( t ) ise yerin referans eksene gre mutlak yerdeitirmesi
olsun. Bu durum iin hareket denklemi
x + 2x + 2 x =
xg
(3.93)
EK
eklinde yazlabilir.
x t (t)
x g (t)
x(t)
x(t)
m
c
k/2
k/2
x g (t)
ekil 3-22 TSD Snml sistemin yer hareketi etkisinde yerdeitirmesi

Burada = k / m snmsz sistemin asal frekansn ve = c / 2m snm orann
gstermektedir. Duhamel integrali ile zmde balangta yerdeitirme ve hzn sfr olduu kabul
edilirse greli yerdeitirme Denklem (3.94)
_________________________________________________________________
62
Tasarm lkeleri Ve Deprem Etkileri
_____________________________________________________________________
V, Dayanm
V, Dayanm
Eit yerdeitirme
umaks = ue
Ve
1/ Ry
umaks
uy
Eit enerji
A1= A 2
Ve
= Ry
1/ Ry
umaks
uy
R y +1
2
A1
Vy
Vy
uy
umaks
YF
AL
AR
A2
uy
(a)
ue
umaks
(b)
ekil 4-1 Eit yerdeitirme ve eit enerji kavramlar
4.4. Deprem Blgeleri ve Etkin Yer vme Katsays
EK
SA
Trkiye deprem blgeleri haritasnda, ekil 4-2, deprem tehlikesi bulunan blgeler derecelendirilerek drt
blgeye ayrlmtr. Beinci derece olarak adlandrlan blgede deprem tehlikesi bulunmamaktadr.
Deprem tehlikesi, ilgili blgede 50 yllk bir sre ierisinde alma olasl %10 olan deprem iin etkin yer
ivmesi katsays ad verilen deprem deikenine bal olarak tanmlanmaktadr. Etkin yer ivme katsays
deeri deprem blgelerinde 0.40 ile 0.10 arasnda deimekte ve 1. dereceden 4. dereceye doru
azalmaktadr, Tablo 4-1.
ekil 4-2 Trkiye Deprem Blgeleri Haritas (1996)
_________________________________________________________________
71
_____________________________________________________________________
4.7. Dorusal Olmayan Davran ve Hesaplarda Kullanm Amacyla dealletirme
YF
AL
AR
Hesaplamalarda kullanlmak zere ekil 4-11de gsterilen dorusal olmayan davrann basitletirilerek
idealletirilmesi gerekmektedir. En basit olarak zarf eirsi ekil 4-13de gsterildii ekilde iki dorulu
olarak modellenebilmektedir. Genellikle ikinci dorunun eimi yatay olarak alnarak model elasto-plastik
model olarak adlandrlmaktadr. Bu modelde ykleme ve boaltma erileri, zarf erisinin balang
dorusuna paralel doru paralarndan oluacak ekilde temsil edilmektedir. dealletirilmi zarf
erisindeki iki dorunun kesiim noktas akma noktas , bu noktaya kar gelen dayanm akma dayanm,
yerdeitirme ise akma yerdeitirmesi olarak adlandrlmaktadr. Maksimum toplam yerdeitirme umax ile
gsterilmitir.
V, Dayanm
Vy
up
uy
umaks
u, yerdeitirme
SA
ekil 4-13 Elasto-plastik dayanm-yerdeitirme modeli

Betonarme elemanlarn davranlarn temsil etmek zere eitli davran modelleri gelitirilmitir.
Hesaplamalarda ska kullanlan ve eilme davrannn belirleyici olduu davran modellerine rnekler
ekil 4-14de gsterilmektedir.
Dayanm
Dayanm
EK
Yerdeitirme
(a)
Yerdeitirme
Yerdeitirme
(b)
(c)
Dayanm
Dayanm
Yerdeitirme
Yerdeitirme
Yerdeitirme
Dayanm
Dayanm
(d)
(e)
(f)
ekil 4-14 Eilme tr davrann belirleyici olduu betonarme elemanlar iin farkl dayanm-yerdeitirme
modelleri a) deal elastoplastik model b) Peklemeli elastoplastik model c)ki dorulu rijitliin azald
model d) Deitirilmi Clough Modeli e) Takeda modeli f) dorulu rijitliin azald model
_________________________________________________________________
74
_____________________________________________________________________
ekil 4-17de basit eilme ekisindeki bir kiri kesitinde moment-erilik ilikisi gsterilmektedir. Eilme
rijitliinin kesite etkiyen momentin dzeyine bal olduu grlmektedir. Kesitin atlamas ile eilme
rijitliinde azalma meydana gelmektedir. Eilme momentinin artmas ile eilme rijitlii atlam kesit eilme
rijitliine iner. atlam ve atlamam kesit rijitlikleri arasnda nemli fark bulunmaktadr.
EI
(C)
(EI)o
My
(B)Donatnn akmas
Betonun
Ezilmesi
M cr (A)Betonun atlamas
(EI)o
(A)
(B)
YF
AL
AR
Mu
Eilme Rijitlii
Eilme Momenti
Erilik
(C)
Mcr
atlam EI
Eilme Momenti
ekil 4-17 Basit eilmede moment-erilik ve eilme rijitlii-eilme momenti ilikisi
rnek 4-1:
SA
Verilen kesit iin moment-erilik ilikisini elde ederek bir grafik zerinde gsteriniz. Malzeme C25/S420
beton rts 30mm.
iin
iin
0.5
0.3
Ec=30000 MPa
Es=200000 MPa
zm:
C25
S420
EK
616
fck=25MPa
fyk=420MPa
fctk=1.8MPa
atlama Momenti
Eilmede ekme dayanm c = 2 f ctk = 2 1.8 = 3.6 MPa
n=200000/30000=6.67
n-1=5.67
A = 300 500 + 2 3437 = 156838mm2
I = 300
500 3
+ 2 3437 220 2 = 3456 106 mm 4
12
_________________________________________________________________
77
_____________________________________________________________________
Fc = 194.26 kN
Fs = 59.04kN
M u = Fc d + Fs ( d d' ) = 114.3kNm
2
c 0.003
u =
=
= 83.68 10 6 rad / mm
c 35.85
100
80
60
40
20
0
0
YF
AL
AR
Moment (kNm)
120
x10
20
40
60
80
-3
100
Erilik (rad/m)
EK

Mende File-New Model Blank seeneini seiniz.
Mende Define-Materials seeneini seiniz.
o Ekrana gelen ileti kutusunda Show Advanced Properties (Gelimi zellikleri gster)
kutucuunu seili duruma getiriniz.
o Add New Material dmesine basnz.
o Material Name kutucuuna C25 yazn.
o Material Type alr listesinden Concrete seeneini seiniz.
o Modify/Show Material Properties dmesine basnz.
o Weight per Unit Volume kutucuuna 0 yaznz.
o Modulus of Elasticity, E kutucuuna 30000000 yaznz
o Poissonss Ratio, U kutucuuna 0.2 yaznz.
o Coefficient of Thermal Expansion, A kutucuuna 1E-5 yaznz
o Specified Concrete Compressive Strength fc kutucuuna 21250 yaznz.
SA
Dnme sneklii
83.68
dnme = u =
= 15.06 olarak hesaplanr.
y
5.56
_________________________________________________________________
79
SA
Add New Material dmesine basnz.

Material Name kutucuuna S420 yazn.
Material Type alr listesinden Rebar seeneini seiniz.
Modify/Show Material Properties dmesine basnz.
Weight per Unit Volume kutucuuna 0 yaznz.
Mass per Unit Volume kutucuuna 0 yaznz.
Modulus of Elasticity, E kutucuuna 2E8 yaznz
Poissonss Ratio, U kutucuuna 0.3 yaznz.
Coefficient of Thermal Expansion, A kutucuuna 1.2E-5 yaznz
Minimum Yield Stress, Fy kutucuuna 420000 yaznz
Minimum Tensile Stress, Fu kutucuuna 420000 yaznz
Expected Yield Stress, Fye kutucuuna 420000 yaznz
Expected Tensile Stress, Fue kutucuuna 420000 yaznz
EK
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
YF
AL
AR
_____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
84
YF
AL
AR
_____________________________________________________________________
2 kez OK dmesine basnz.
Alt donaty izmek iin
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Bir izgi boyunca donat oluturmak iin

alt simgesine tklaynz.
Kesitin st blmnde bir izgi iziniz.
izilen donatnn zerine sa mouse tuuyla tklaynz.
X1 kutucuuna -0.12 yaznz
Y1 kutucuuna -0.22 yaznz
X2 kutucuuna 0.12 yaznz
Y2 kutucuuna -0.22 yaznz
Bar Size alr listesinden 16d (16 donat) seeneini seiniz
izginin ularnda donatlar oluturmak iin End Bars alr listesinden Yes
seeneine tklaynz.
OK dmesine basnz.
SA
EK
simgesine tklaynz.
Moment-Erilik grafiini oluturmak iin

simgesine tklaynz.
Ekrana gelen ileti kutusunda No. of Points kutucuuna 60 yaznz.
Caltrans Idealized Model kutucuunu seili duruma getirin.
_________________________________________________________________
85
Details dmesine basarak sonularn ayrntlarn inceleyiniz.

Akma durumunda moment My=109.4kNm, kar gelen erilik 5.84E-3rad/m olarak
belirlenmitir.
G tkenmesi durumunda moment Mu=114.2kNm kar gelen erilik 0.0795rad/m
olarak belirlenmitir.
Teorik
Section Designer
My (kNm)
111.3
109.4
kk
fark
y (10-6 rad/mm)
5.56
5.84
Mu (kNm)
114.3
114.2
gerilme-ekildeitirme
u (10-6 rad/mm)
83.68
79.5
bantlarnn
farkl
olmasndan
EK
ki zm arasndaki
kaynaklanmaktadr.
SA
o
o
YF
AL
AR
_____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
95
_____________________________________________________________________
YF
AL
AR
Kapasite tasarmna gre boyutlandrlan bir tayc sistemde aadaki koullarn salanmas
beklenmektedir
a) Tayc sistem, en az tasarmda ngrlen sneklik dzeyini salayacak ekilde dorusal
olmayan ekildeitirmeleri yapabilmelidir.
b) Hasarlarn kesit sneklii yksek olan elemanlarda, rnein kirilerde, olumas salanmaldr.
c) Oluacak hasarlardan dolay kat mekanizmas veya benzeri snek olmayan blgesel ve ani
gme mekanizmalarnn olumamas salanmaldr. rnein kolonlar kirilerden daha gl
olarak tasarlanarak kat mekanizmas oluumu engellenmelidir.
d) Tayc sistemin tm elemanlar ve birleim blgeleri, ngrlen yerlerde snek eilme
hasarlarnn oluumundan nce kesme ve aderans yetersizlii olumayacak ekilde
boyutlandrlmaldr.
e) Malzeme dayanmlarndaki olas artlar, kesit boyutlar ve donat oranlarndaki
dzenlemelerden, yapsal olmayan elemanlarn tayc sistemin davranna olan katklarndan
dolay oluabilecek dayanm artlar hesaba katlmal ve bu etkenlerin ngrlen hasar
dalm ve trlerinin oluumunu engellememesi salanmaldr.
4.11. Tayc Sistem

4.11.1.
Betonarme Tayc Sistem Trleri
EK
SA
Deprem Ynetmeliinde yerinde dkme betonarme binalarn tayc sistemleri aadaki gibi
snflandrlmaktadr, ekil 4-25.
a) ereve sistemler: Dey ve yatay yklerin tamamnn kolon ve kirilerden olutuu sistemler.
b) Ba kirili perdeli sistemler: Perdeleri birbirine balayan ba kirilerin bulunduu sistemler.
c) Boluksuz perdeli sistemler: Deprem yklerinin tamamnn ba kirisiz perdelerle tand
sistemler.
d) ereveler ve boluksuz ve/veya ba kirili (boluklu) perdeler tarafndan birlikte tand
binalar.
(b) Ba Kirili Perdeli Sistem
(c) Boluksuz Perdeli Sistem
(a) ereve Sistem
(d) Perde ve ereve Sistem
ekil 4-25 Tayc sistemlerin snflandrlmas
_________________________________________________________________
99
_____________________________________________________________________
( Ae ) i+1
( Ae ) i
( Ae ) =kolon+perde+0.15 kargir duvar kesit alan
ci = ( Ae ) i / ( Ae ) i+1 < 0.80
YF
AL
AR
B1 Zayf kat dzensizlii
ekil 4-29 Zayf kat dzensizlii (B1)

Herhangi bir katta gznne alnan deprem dorultusundaki etkili kesme alan, kolon enkesiti etkin gvde
alanlar, gznne alnan deprem dorultusuna paralel dorultuda perde olarak alan tayc sistem
elemanlarnn enkesit alanlar ve yine deprem dorultusuna paralel kargir dolgu duvar alanlarnn (kap ve
pencere boluklar hari) toplamnn %15inin toplamndan olumaktadr.
Ae = Aw + Ag + 0.15 Ak
(4.11)
SA
B1 tr zayf kat dzensizliinin bulunduu binalarda, gznne alnan iinci kattaki
Dolgu duvar alanlarnn toplam bir st kattakine gre fazla ise, ci nin hesabnda dolgu
duvarlar gznne alnmamaldr.
0.60 ci < 0.80 aralnda tayc sistem davran katsays R , 1.25 ci deeri ile arplarak
her iki deprem dorultusunda da binann tmne uygulanmaldr.
ci < 0.60 ise zayf katn dayanm ve rijitlii arttrlarak deprem hesab tekrarlanmaldr.
EK
B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii (Yumuak Kat), kat yatay rijitliklerinin aaya veya yukarya
doru ani olarak azaltlmasna ve yumuak kat ad verilen durumun olumasna kar gelmektedir.
Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin, herhangi bir iinci kattaki %5 ek dmerkezlik
etkileri de gznne alnarak hesaplanan ortalama greli kat telemesinin bir st veya bir alt kattaki
ortalama greli kat telemesine oran olarak tanmlanan Rijitlik Dzensizlii Katsays ki nin 2.0den
fazla olmas durumunda yumuak kat dzensizliinin bulunduu kabul edilmelidir.
Yumuak
Kat
Yumuak
Kat
i+1
h i+1
hi
i+1 = i+1 - i
i = i - i-1
i / h i
i+1 =
ki
i+1/ h i+1
i-1
i
ki =
i / h i
i-1 / h i-1
>2.0
>2.0
B2 Yumuak kat dzensizlii
ekil 4-30 Yumuak kat dzensizlii (B2)
_________________________________________________________________
103
_____________________________________________________________________
FN+ FN
FN+ FN
wN
wN
Fi
Fi
wi
wi
HN
Hi
HN
F2
F1
w2
w1
YF
AL
AR
Hi
Fbk
F2
F1
w2
w1
w bk
Fbk=A oIw bk /1.5
(a)
(b)
(c)
EK
SA
ekil 4-32 Rijit bodrum kat bulunan yaplarda katlara etkiyen ykler
Kat ktle merkezi ile rijitlik merkezinin st ste dmedii durumlarda, katlar deprem etkisi altnda teleme
yerdeitirmeleri yannda dey eksen etrafnda kata etkiyen burulma momenti sonucu dnme
yerdeitirmesi de yaparlar. Bu ise kolon ve kirilerde ek kesme kuvveti ve eilme momentleri olumasna
neden olur.
Deprem Ynetmeliinde,
Dzgn olmayan ve deiiklik gsterebilecek ktle dalmlar etkisini
Hesaplarda kullanlan eleman rijitliklerinin gerek yapdaki eleman rijitlik deerlerinden farkl olma
olasln
Deprem srasnda farkl elemanlarda farkl rijitlik kayplar olumasndan dolay burulma etkileri
oluma olasln
gznne alabilmek iin varolan dmerkezlie ek olarak, ek dmerkezlik kullanlmasn ngrlmektedir.
Ek dmerkezlik etkisinin hesaba katlabilmesi amac ile hesaplanan Fi kat yatay ykleri, gznne alnan
deprem dorultusuna dik dorultudaki kat boyutunun +%5i ve %5i kadar kaydrlmas ile belirlenen
noktalara ve ayrca kat ktle merkezine uygulanmaldr.
A1 tr burulma dzensizliinin bulunmas durumunda, ilgili katta uygulanan %5 ek dmerkezlik, her iki
deprem dorultusu iin Denklem (4.9)da verilen Di katsays ile arplarak bytlmelidir.
4.12.2.
Binann Birinci Doal Titreim Periyodunun Belirlenmesi
Edeer Deprem Yk Ynteminin uygulanmas durumunda, binann deprem dorultusundaki hakim

doal periyodu,
N
2
mi d fi
i
=
1
T1 = 2 N
F fi d fi
i =1
1/ 2
_________________________________________________________________
(4.20)
113
_____________________________________________________________________
V3 = 6.72kN
Kat
wi
3i
wi 3i
F3i (kN)
Vkat ,3i (kN)
Vkolon,3i (kN)
124.8
0.0227
2.83
1.21
1.21
0.30
176
-0.1067
-13.32
-5.7
-4.49
-1.12
176
0.2098
26.18
11.21
6.72
1.68
15.69
6.72
YF
AL
AR
rnek olmak zere en alt kat kolon kesme kuvveti ve momenti hesab yaplrsa
Vkolon = 11.532 + 2.49 2 + 1.68 2 = 11.92kN
M kolon = Vkolon
h
3
= 11.92 = 17.88kNm olarak elde edilir.
2
2
: rnek 3-5deki sistemin mod birletirme yntemi ile zm
EK
SA
Define mensnden Functions Response Spectrum seeneini seiniz.
Choose Function Type to Add alr listesinden From File seeneini seiniz ve Add New
Function... dmesine basnz.
o Ekrana gelen ileti kutusunda Browse dmesine basarak ilgili dosyay seiniz.
o Values are: blmnde Period vs Value radio dmesine basnz.
o Display Graph dmesine basarak S(T)/Ra(T) grafiini ekrana getiriniz.
Define mensnde Load Cases seeneini seiniz.

Add New Load Case... dmesine basnz.
Ekrana gelen ileti kutusunda
o Load Case Name kutucuuna MBY yaznz
o Load Case Type alr listesinden Response Spectrum seeneini seiniz.
_________________________________________________________________
136
Betonarme Yaplarn Deprem Davran
_____________________________________________________________________
Minimum fret oran yitirilen kabuk betonunun tad eksenel ykn ekirdek betonunun sarg etkisi ile
artan yk tama kapasitesine eitlenerek bulunabilir.
( Ac Ack )
Yitirilen kapasite N1 = 0.85 fck
Kabuk Alan
Ac : Tm kesit alan (Brt enkesit alan)

Ack : ekirdek alan (Sarg donatsnn dndan dna alnan l iinde kalan ekirdek beton alan)
Kazanlan kapasite N 2 = Ack ( fc1 0.85 f ck ) = Ack 4.12
0.85 fck ( Ac Ack ) = Ack 4.12
Bu durumda
YF
AL
AR
ekil 5-19da A ve B ile gsterilen iki tepe noktasndaki tanan eksenel ykn ayn olabilmesi iin
N1 = N 2 olmaldr.
0.85 fck c 1 = 4.1 2

A
ck
eitliinin salanmas gerekmektedir.
(5.8)
A o fywk
A o fywk
SA
A o fywk
A o fywk
ekil 5-20 Sarg donats kuvvetleri ve ekirdek betonuna uygulanan gerilme
EK
ekirdekte dzgn yayl 2 gerilmesi bulunduu varsaym ile ekil 5-20den yararlanarak yatay denge
yazlrsa
2 =
2Ao f ywk
Ds
(5.9)
bants elde edilir ve Denklem (5.8)de verilen eitlik aadaki gibi yazlabilir.
2 Ao f ywk
A
0.85 fck c 1 = 4.1

A
Ds
ck
Gerekli minimum fret alan aadaki bant ile elde edilir.

0.85 f ck
D s Ac
Ao =
1
8.2 Ack
f ywk
(5.10)
Fret donatsnn hacimsel oran, bir halkadaki fret hacmi, s yksekliindeki beton hacmine blnerek
A
f
DAo 4 Ao
s =
=
= 0.415 c 1 ck
Ds
A
D 2
(5.11)
ck
f ywk
s
4
_________________________________________________________________
140
_____________________________________________________________________
Kolonlarda hem sarlma blgelerinde hem de orta blgelerde etriye kollarnn ve/veya irozlarn arasndaki
yatay uzaklk etriye apnn 25 katndan fazla olmamaldr. Bu koul ile sarlm beton alann arttrarak
davrann iyiletirilmesi amalanmaktadr.
a1
a1
a2
a1
YF
AL
AR
a3
a2
a2
a3
a1
max a i = 25
(:enine donat ap)
ekil 5-24 Enine donatlar ile tutulmu boyuna donat ara uzakl
Boyuna donatlar arasndaki uzakln 150mmden az olmas ve etriyelerin komu kollar arasndaki ann
135oden kk olmas uygundur, ekil 5-25.
a n2
a n1 a n1
a n2
135 max
SA
a ni 150mm
ekil 5-25 Boyuna donat arasndaki uzaklklar

Etriyeli kolonlarda N d > 0.20 Ac fck ise sarlma blgelerindeki minimum toplam enine donat alan
EK
A
f
Ash 0.30sbk c 1 ck
A
ck
f ywk
Ash 0.075sbk
f ck
f ywk
(5.12)
(5.13)
koullarndan elverisiz olann salamaldr. kinci denklem kesit boyutlar byk elemanlarda ilk
denkleme bir alt snr oluturmak amaldr.
Spiral donatl kolonlarda N d > 0.20 Ac fck ise sarlma blgelerindeki minimum toplam enine donatnn
hacimsel oran
A
f
s 0.45 c 1 ck
(5.14)
A
ck
f ywk
s 0.12
fck
f ywk
(5.15)
koullarndan elverisiz olan salamaldr.

N d 0.20 Ac f ck olmas durumunda bantlardan elde edilen elverisiz deerin 2/3 kullanlmaldr.
_________________________________________________________________
159
__________________________________________________________________
V1
1
Toplam kesme kuvvetinin ayn
kalmas iin alanlar eit olmaldr.
V1
2
V2
V1 0.20 V1
V2 0.20 V2
YF
AL
AR
V2
ekil 5-50 Ba kirilerinde yeniden dalm ile kesme kuvvetlerinin datm
EK
SA
Ba kirilerinin yeterli yanal stabilitesinin salanabilmesi iin kiri boyutlar iin tanmlanan kiri gvde
geniliinin en az 250mm olmas ve kiri yksekliinin kiri gvde geniliinin 3.5 katndan daha fazla
olmamas koullarna uyulmaya allmaldr. Uyulamad durumda yeterli yanal stabilitenin bulunduu
hesap ile gsterilmelidir.
Perdelerin arasnda ba kirii bulunmad durumda iki perde arasnda kalan deme paras olduka
zorlanacandan burada ekil 5-51de gsterilen ekilde zorlanan blgedeki betonu saran bir donat
dzeni kullanmak uygun olmaktadr.
Perdeler aras uzaklk, 8t

Perde
t
Olas balant kirii
ekil 5-51 Perdeler arasnda kalan deme paras iin donat dzeni
_________________________________________________________________
160
_____________________________________________________________________
rnek 5-1: ekilde gsterilen ba kirili perde sistemin hesabn yapnz.
0.85
0.85
YF
AL
AR
8m
0.40
20x3=60m
1.0
0.40
ekil 5-52
Mende File-New Model Grid Only seeneini seiniz.
o Number of Grid Lines blmnde
X Direction= 4
Y Direction= 1
Z Direction= 2
o Grid Spacing blmnde
X Direction= 4
Z Direction= 3
yaznz ve OK dmesine basnz
Mende View-Set 2D View seeneine seiniz.
o X-Z Plane seeneini seiniz ve OK dmesine basnz.
Define mensnden Coordinate Systems/Grids seeneini seiniz.
Ekrana gelen ileti kutusunda GLOBAL seenei seiliyken Modify/Show System dmesine
basnz.
Ekrana gelen pencerede Display Grid as blmnde Spacing seeneini seiniz.
X Grid Data blmnde 2. satrdaki 4 deerini 1 olarak deitirin ve 2 kez OK dmesine basn.
Mende View-Set Display Options seeneini seiniz.
o Joints blmnde Labels kutucuunu seili duruma getiriniz
EK
Ba kirii
SA
Perde
_________________________________________________________________
164
_____________________________________________________________________
Define mensnde Functions Response Spectrum seeneini seiniz.

o Choose Function Type to Add blmnden From File seeneini seiniz.
o Add New Function dmesine basnz.
o Ekrana gelen ileti kutusunda Function Name kutucuuna Z2R6 yaznz.
o Browse dmesine basnz.
o S_Z2R6.txt dosyasn anz.
o Values are: blmnden Period vs Value kutucuunu seili duruma getiriniz.
o Display Graph dmesine basarak S(T)/Ra(T) grafiini izdiriniz.
EK
SA
YF
AL
AR
Klavyede Ctrl ve A tularna beraber basarak tm elemanlar seiniz.

Edit mensnde Replicate seeneini seiniz.
o Ekrana gelen ileti kutusunda Increments blmnde dz kutucuuna 3 yaznz.
o Increment Data blmnde Number kutucuuna 19 yaznz ve OK dmesine
basnz.
Klavyede F3 tuuna basarak sistemin ekranda btnyle grnmesini salaynz.
_________________________________________________________________
169
__________________________________________________________________
Seilen donat 2 kollu 8/150
nAo 2 50 100
=
=
= 0.67
s
150 150
22
6
8/100
8/150
322
YF
AL
AR
0m
1.3
212
322
8/100
212
150
622
212
8/150
1000
200
12
322
322
SA
1.0m
400
ekil 5-53 Ba kirii donat dzeni
rnek 5-2: Perde ve erevelerden oluan bir sistemde H w / w > 2.0 olan bir perdenin tabandaki kesiti
ekil 5-54de gsterilmektedir. Bu perdenin taban kesitinde hesap sonucu M d = 31050kNm ,
EK
N d = 12200kN , Vd = 2558kN i kuvvetleri elde edilmitir. Perde kesiti iin gerekli eilme ve kayma
donatlarn belirleyiniz. Ra = 2 alnarak hesaplanan kesme kuvveti Vd = 7674kN dur.
0.40
0.85
0.85
3.80m
0.85
5.50m
ekil 5-54 Perde kesiti
Perde kesitinin ucunda geniletilmi bir kesit dzenlendiinden; alan dikdrtgen kesit iin elde edilen
alandan kk olmayacak ekilde perde u blgesi belirlenecektir.
U blgesi uzunluu dikdrtgen kesitli perde iin
u max( 2bw ;0.2 w )
u max( 2 0.4 = 0.8m;0.2 5.5 = 1.1m )

u = 1.1m
_________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Ash 0.40 0.30sb k [(A c /A ck )-1](f ck/fywk)
Ash 0.40 0.075sb k (fck /fywk )
s 150mm
YF
AL
AR
Dey kesit
3b/4 b
bk
3h/4
h
Plan
SA
ekil 5-58 Kuatlm birleim detay

h 20 kiriin en byk boyuna donat ap
EK
Ash 0.60 0.30sb k [(A c /A ck )-1](fck/fywk)

Ash 0.60 0.075sb k (fck/fywk )
12
s 100mm
Kesit
Plan
0.40b
ekil 5-59 Kuatlmam birleim blgesi (Kolon kiriten daha geni)
_________________________________________________________________
175
196
_____________________________________________________________________
s 8=176mm
s 150 mm
YF
AL
AR
4 kollu 10/100mm etriye seilirse tanabilecek kesme kuvveti deeri

nA
Vw = o f ywd d
s
4 79
Vw =
365 760 10 3 = 876 kN > 484.9kN
100
olarak hesaplanmakta ve seilen donatnn uygun olduu grlmektedir.
Seilen etriyenin minimum etriyeden az olmamas gerekmektedir.
Minimum Kesme Donats
nAo
f
0.3 ctd bw
s
f ywd
4 79
1.5
= 3.16 mm 2 / mm 0.3
600 = 0.74mm 2 / mm
100
365
Etriye aral kiri faydal yksekliinin yarsndan fazla olmamaldr (s
d/2=380mm).
lk etriye mesnet yznden 50mm uzaklktan balatlacaktr. Etriye aral 100mm olduundan
(2h=1600mm) 1650mm uzunluundaki sarlma blgesinde 17 adet deprem etriyesi kullanlacaktr.
Bu blgenin bitiminde kesme kuvveti deeri Vd=286kN
EK
SA
Minimum etriye ile tanabilecek kesme kuvveti

4 79
1.5
= 3.16 mm 2 / mm 0.3
600 = 0.74mm 2 / mm
100
365
nAo
f
0.3 ctd bw
s
f ywd
f
nA
Vw,min = o f ywd d = 0.3 ctd bw f ywd d = 0.074 365 760 10 3 = 205.3kN
f ywd
s min
4 kollu 10/200mm etriye seilirse

4 79
Vw =
365 760 10 3 = 438kN
200
Perde Hesab
Perdenin tabandaki kesiti ekil 5-76da gsterilmektedir. Bu perdenin taban kesitinde hesap sonucu
M d = 22749kNm , N d = 20573kN , Vd = 3064kN i kuvvetleri elde edilmitir. Ra = 2 alnarak
hesaplanan kesme kuvveti Vd = 10724kN dur.

0.40
0.60
0.60
3.40m
0.60
4.60m
_________________________________________________________________
201
__________________________________________________________________
N
- Mx
+M y
+M x
N (basn)
YF
AL
AR
- My
N (basn)
+M y
- Mx
- Mx
+M x
- My
+M x
+M y
- My
ekil 5-79 Kolon N-Mx-My etkileim yzeyi

20000
SA
Eksenel Kuvvet (kN)
25000
15000
10000
5000
EK
0
-500 0
-5000
500 1000 1500 2000 2500 3000 3500
Eilme Momenti (kNm)
ekil 5-80 Kolon M-N etkileim diyagram
Benzer ilem 85x85 kolon iinde yaplm ve boyuna donat olarak 16 24 (7238mm2 ) donat
seilmitir.
Kolonlarn kirilerden gl olma koulunun kontrol
(M ra + M r ) 1.2(M ri + M rj )
Kolon tama gc momentlerinin hesabnda, depremin yn ile uyumlu olarak bu momentleri en kk

yapan N d eksenel kuvvetleri gznne alnmtr.
S719 iin M r = 2338kNm (N d = 3472kN )
S819 iin M ra = 2113kNm (N d = 3251kN )

M ri = 951kNm
M ra + M r = 2113 + 2338 = 4451kNm 1.2 951=1141.2kNm
_________________________________________________________________
205
__________________________________________________________________
900mm
900mm
10/100mm
Vd = 486.2kN
YF
AL
AR
1626
ekil 5-84 Kolon kesiti donats
EK
SA
Orta blge 5 kollu 10/200mm sarg donats seilirse tanabilecek kesme kuvveti deeri
5 79
Vw =
365 860 10 3 = 620kN > 486.2kN
200
olarak hesaplanr ve etkiyen kesme kuvvetinden byk olduundan tasarm uygun olarak deerlendirilir.
_________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
DZN
Asal doal frekans....................................... 10

Asal Frekans ................................................. 9
Agrega.......................................................... 127
Asal basn gerilmesi ................................... 144
Alma olasl................................................. 3
Atalet kuvvetleri................................................ 4
EK
SA
Ba kirileri................................................... 157
Beton.............................................................. 64
Beton rts................................................. 127
Betonarme Sistemler.................................... 120
Bina mr......................................................... 3
Bindirmeli ek......................................... 130, 134
Birleim blgesi.................... 134, 173, 176, 177
Kesme kuvveti......................................... 173
Birletirme
Karelerin Toplamnn Kare Kk ............. 107
Tam Karesel............................................ 107
Burulma rijitlii.............................................. 148
Burulma stabilitesi........................................ 148
YF
AL
AR
Byklk...................................................... 3
Derz......................................................... 118
ivmesi ........................................................ 31
Kaytlar ....................................................... 5
Kuvvetleri .................................................... 4
iddet .......................................................... 3
Deprem Etriyeleri ......................................... 123
Derz.............................................................. 118
D yk ........................................................... 21
Dinamik bytme katsays .................. 171, 196
Doal periyot.................................................. 10
Donat demetleri........................................... 157
Dn periyodu................................................ 3
Deme........................................................ 178
Dm noktas............................................. 141
Dzensizlikler................................................. 96
Burulma dzensizlii ................................. 96
Deme Sreksizlikleri.............................. 97
Dey Elemanlarnn Sreksizlii ........... 100
Planda kntlarn bulunmas.................... 98
Yumuak Kat............................................. 99
Zayf Kat.................................................... 98
CQC ............................................................. 107
apraz donat............................................... 157

atlak ........................................................... 147
atlama Momenti ........................................... 74
ekme dayanm ............................................ 74
ekme donats .............................................. 91
iroz............................................................. 123
ok Serbestlik Dereceli Sistemler.................. 41
D
DAlembert Prensibi ....................................... 13
Deprem ............................................................ 4
Eilme rijitlii .................................................. 74

Erilik ............................................................. 73
Eksenel basn............................................. 148
Eksenel kuvvet............................................... 92
Eksenel yk.................................................. 133
En byk yer ivmesi............................ See PGA
Enerji ................................................................ 3
Episantr................................Bkz. Merkez ss
Esneklik.......................................................... 11
Etriye ...................................................... 93, 123
Ezilme ............................................................ 93
F
Fay ................................................................... 2
Faz as................................................... 17, 19
Faz fark ......................................................... 22
Filiz donats................................................. 156
Frekans ............................................................ 9
_________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Geici Titreim................................................22
Genlik .............................................................17
Gvde donats .............................................128
Manonlu ek ................................................. 130

Mercalli iddet Cetveli...................................... 4
Merkez ss ..................................................... 2
Mod ................................................................ 43
ekilleri...................................................... 42
Mod Birletirme Yntemi .............................. 104
Moment-Erilik ............................................... 73
YF
AL
AR
Harmonik hareket ...........................................16

Harmonik yk .................................................22
Hiposantr .......................................... Bkz. Odak
EK
Kanca ...........................................................128
Kapasite........................................................154
Kapasite tasarm ilkesi ..................................94
Karakteristik akma gerilmesi ........................173
Kararl Titreim ...............................................22
Kenetlenme ..................................................128
Dz ..........................................................129
Kenetlenme boyu .........................................128
Kesme-srtnme donats ............................155
Ksa kolon.....................................................145
Kiri.......................................................124, 129
Gvde genilii........................................124
Kesme Gvenlii .....................................131
Sarlma blgesi........................................130
Kolon ....................................................133, 140
Sarlma blgesi........................................140
Kolon-Kiri Birleimi .............................173, 178
Kritik Perde Ykseklii..................................149
Kritik snm....................................................18
Kuatlmam birleim blgesi......................176
Kuatlm birleim blgesi...........................176
Ktle ...............................................................10
Newmark ........................................................ 31
Newton ........................................................... 13
Normalizasyon................................................ 44
Odak................................................................. 2
Odak derinlii ................................................... 2
Ortogonallik zellii ........................................ 44
SA
kinci Mertebe
Etkileri......................................................118
Gsterge Deeri ......................................118
vme..................................................................6
vme kayd ........................................................6
vme spektrumu
Azaltlm .................................................106
Perde.................................................... 146, 147

Gvde blgesi.......................................... 151
Kesme gvenlii ...................................... 154
U blgesi................................................ 151
Periyot ........................................................ 9, 19
PGA.................................................................. 6
R
Rezonans ....................................................... 21
Richter lei.................................................... 3
Rijit diyafram................................................. 106
Rijitlik .............................................................. 10
Rzgar Ykleri.................................................. 5
S
SAP2000 ............................................24, 37, 77
Sarg donats ................................................. 93
Sarg Etkisi ................................................... 135
Sarlma blgesi..................................... 139, 202
Serbestlik derecesi ........................................... 8
_________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Tasarm Eilme Momentleri ......................... 153
Tayc sistem ............................................... 95
Tayc Sistem............................................... 96
Temel sistemi............................................... 148
Titreim
Geici ........................................................ 22
Kararl........................................................ 22
TS500............................................................. 91
YF
AL
AR
Snm............................................................ 17
Coulomb .................................................... 18
evrimsel .................................................. 18
kritik........................................................... 18
Kritik snm............................................... 19
Viskoz........................................................ 18
Snm oran................................................... 19
Snmsz sistem........................................... 16
Spiral donat ................................................. 140
Sneklik.............................................. 60, 72, 91
Sneklik dzeyi ............................................ 120
Yap.................................................................. 1
Arlk ........................................................ 14
Periyot ..................................................... 103
ekildeitirme............................................. 130
iddet ............................................................... 3
Zorlanm Titreim ......................................... 20
EK
SA
Tarafsz eksen................................................ 92
_________________________________________________________________

DDBB

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

DDBB

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YF

TEMEL KAVRAMLAR VE DEPREM DEKENLER..........................................2

Depremlerin Oluumu ............................................................................................................... 2

DEPREM HESABINDA KULLANILAN YAPI DNAM TEMEL LKELER ..........8

TASARIM LKELER VE DEPREM ETKLER.....................................................60

BETONARME YAPILARIN DEPREM DAVRANII........................................... 120

Temel Kavramlar ve Deprem Deikenleri

2. TEMEL KAVRAMLAR VE DEPREM DEKENLER

ekil 2-1 Depremin oluumu

Temel Kavramlar ve Deprem Deikenleri

ekil 2-3 Atalet kuvvetinin oluumu

2.5. Deprem ve Rzgar Yklerinin Karlatrlmas

2.6. Deprem Kaytlar

ekil 2-4 Deprem vme-Zaman grafii

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

3.6. Periyot, ktle ve rijitlik ilikisi

Periyot ile ktle ve rijitlik arasndaki bant Denklem (3.7)de verilmektedir.

olarak elde edilir.

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

1 numaral dm noktasn seiniz.

3.7. Tek Serbestlik Dereceli Snmsz Sistemin Serbest Titreimi

ekil 3-7 Tek serbetlik dereceli snmsz sistem

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

ekil 3-11 Snml sistemin serbest titreim hareketi

3.10. Tek Serbestlik Dereceli Snmsz Sistemin Harmonik Yk Etkisinde Zorlanm

(Atalet kuvvetleri)+(Yay Kuvvetleri)-(D Kuvvetler)=0

ekil 3-12 Snmsz sistemin harmonik yk etkisinde zorlanm titreimi

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

ekil 3-14 Tek serbestlik dereceli snmsz sistem

Verilen sistemde snm olmad iin = 0 olur ve bant

Doal Asal frekans =

Kararl titreimin zamana bal deiimi

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

Oluan momentleri grmek iin menden Display-Show Forces/Stresses-Frame Cables

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

ekil 3-17 Yer hareketi etkisindeki TSD snml sistem

Doal Asal frekans =

D = 1 2 = 42.164 1 0.05 2 = 42.11

= 0.05 42.164 = 2.108

x( t ) = e2.108t ( 0.0569 cos ( 42.11t ) 0.00383 sin ( 42.11t ) ) + 0.281t 0.0569

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

Add New Load Case dmesine basnz

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

Oluan kesme kuvvetlerini grmek iin menden Display-Show Forces/Stresses-Frame Cables

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

ekil 3-19 serbestlik dereceli sistemde mod ekilleri

[ k ]{i } = 2 [ m]{i } , [ k ]{ j } = 2 [ m]{ j }

eitlikleri yazlabilir. Bu eitlikler srasyla j

bantlar elde edilir.

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

Deprem Hesabnda Kullanlan Yap Dinamii Temel lkeleri

rnek 3-5de verilen sistemin zm.

SAP2000 programn altrnz.

Birim blmnden kN,m,C seiniz.

Mende File-New Model 3D Frame Grid Only seeneini seiniz.

Mende View-Set Display Options seeneini seiniz.

1,5,9,13 nolu dm noktalarn seili duruma getirin.

Mende Assign-Joint-Restraints seeneini seiniz.

Mende Define-Materials seeneini seiniz.

Mende Define-Section Properties-Frame Sections seeneini seiniz.

Cross-section (axial) area kutucuuna 1E6 yaznz

Shear Area in 2 direction kutucuuna 0 yaznz

Shear Area in 3 direction kutucuuna 0 yaznz