Albert Rolland

Zwyciski pochd Chin Ludowych

Organizacja Czerwonej Gwardii

http://trzeciswiat.wordpress.com/

http://trzeciswiat.wordpress.com/

Na okadce: fragment plakatu Narodziny Narodu z 1964 roku autorstwa Dong Xiwena, przedstawiajcego proklamacj Chioskiej Republiki Ludowej 1 padziernika 1949 roku. Przedruk za broszur wydan przez Ksik i Wiedz w padzierniku 1950 roku.

Organizacja Czerwonej Gwardii 2011

2

PRZEDMOWA

Druga wojna wiatowa wywoaa powane osabienie wiatowego systemu kapitalistycznego i znaczne wzmocnienie obozu socjalizmu. W rezultacie tej wojny zostay cakowicie rozbite mocarstwa faszystowskie Niemcy, Wochy i Japonia; z pozostaych mocarstw kapitalistycznych Francja i Anglia zostay powanie osabione w swej mocarstwowej pozycji i nie s obecnie zdolne do odgrywania samodzielnej roli. Z szeciu mocarstw kapitalistycznych (Niemcy, Wochy, Japonia, Francja, Anglia i Stany Zjednoczone) pozostao tylko jedno: Stany Zjednoczone. Pocigno to za sob znaczne osabienie potgi wiatowego systemu kapitalistycznego. Z drugiej strony znacznemu wzmocnieniu uleg obz socjalizmu. Zwizek Radziecki przesta byd samotn wysp socjalistyczn w morzu wiatowego systemu kapitalistycznego. W Europie wschodniej i poudniowo-wschodniej dokonano nowego powanego wyomu w tym systemie. Zdecydowanie na drog socjalizmu wkroczyy kraje demokracji ludowej skupiajce blisko 100 milionw ludzi. Wielki przykad Wojny Narodowej Zwizku Radzieckiego, wyzwoleocza rola Armii Radzieckiej natchny do walki z okupantem faszystowskim szerokie masy ludowe okupowanych krajw Europy zachodniej. Na czele tej walki stana klasa robotnicza kierowana przez partie komunistyczne. W toku tej walki elementy profaszystowskie, ktre wsppracoway z Hitlerem, kolaboracjonici spord wielkich. kapitalistw, obszarnikw, wysokich urzdnikw zostali zdemaskowani jako zdrajcy interesw narodowych1 Niepomiernie wzrs autorytet i wpyw klasy robotniczej w narodzie, poniewa okazaa si najbardziej bohatersk, najbardziej konsekwentn i bezkompromisow w walce z napastnikiem faszystowskim2. Niepomiernie wzrs autorytet komunistw w tych krajach. Narody tych krajw miay okazj poznad komunistw w cikich latach walki z okupantem faszystowskim, miay okazj poznad ich bohaterstwo i patriotyzm. Narody tych krajw rozumiej rwnie, e swe wyzwolenie spod jarzma faszystowskiego zawdziczaj Zwizkowi Radzieckiemu, ktry rozbi potg armii hitlerowskiej. W zwizku z tym partie komunistyczne w tych krajach stay si partiami cieszcymi si poparciem najszerszych mas. Tylko fakt okupacji tych krajw przez wojska anglosaskie spowodowa, e narody tych krajw nie poszy t sam drog demokracji ludowej, ktr poszy narody Europy wschodniej i poudniowo-wschodniej. W kadym bd razie partie
3

komunistyczne tych krajw stay si powan sil, z ktr musz si liczyd kapitalistyczni wadcy tych krajw. Niezalenie od powstania krajw demokracji ludowej i wzmocnienia ruchu robotniczego w Europie zachodniej, w wyniku drugiej wojny wiatowej zaostrzy si kryzys systemu kolonialnego, co znalazo wyraz w ogromnym wzmocnieniu narodowego ruchu wyzwoleoczego w koloniach i krajach zalenych. Wskutek tego zagroone zostao zaplecze systemu kapitalistycznego3 Szczeglnego nasilenia nabraa walka narodowowyzwoleocza w koloniach i krajach zalenych Dalekiego Wschodu i poudniowo-wschodniej Azji. Tumaczy si to przede wszystkim wyzwoleocz rol Zwizku Radzieckiego, ktry rozbi militarystyczn Japoni, odgrywajc wwczas rol andarma we wschodniej Azji. Tu te okazao si najdobitniej tchrzostwo i nieudolnod mocarstw kolonialnych, ktre nie byy w stanie stawid skutecznego oporu inwazji japooskiej. W cigu paru tygodni mocarstwa te straciy tu w 19U2 r. wszystkie swoje olbrzymie posiadoci (USA Filipiny, Holandia Indonezj, W. Brytania Malaje, Birm i Hongkong, a francuscy vichyci jeszcze przedtem skapitulowali przed Japoni w Indochinach i wsppracowali z ni podobnie jak z Hitlerem w Europie). Zadao to niepowetowany cios prestiowi mocarstw kolonialnych w tej czci wiata. Podczas wojny walk z japooskim okupantem podjy masy ludowe tych krajw. Hegemoni w tej walce obja moda klasa robotnicza kierowana przez partie komunistyczne. W trakcie walki z Japoni zahartoway si i wzmocniy siy ruchu narodowo-wyzwoleoczego. Rzecz oczywista, narody, ktre prowadziy uporczyw walk z japooskimi najedcami, nie chciay po wojnie pooyd szyi z powrotem w imperialistyczne jarzmo. Prby mocarstw kolonialnych, ktre miay na celu ustanowienie na nowo swojej wadzy w tych krajach, natkny si wskutek tego na zbrojny opr ludnoci. W swojej walce z imperializmem ludy Dalekiego Wschodu maj poparcie Zwizku Radzieckiego, krajw demokracji ludowej i wszystkich si postpu na wiecie. Z drugiej strony, osabione europejskie mocarstwa kolonialne coraz bardziej usiuj oprzed si na imperializmie amerykaoskim, ktry stoi na czele wiatowego obozu imperialistycznego. W tych warunkach walka narodowo-wyzwoleocza ludw Dalekiego Wschodu i poudniowo-wschodniej Azji staa si jednym z fragmentw walki antyimperialistycznej obozu pokoju, ktremu przewodzi Zwizek Radziecki,
4

przeciwko imperialistycznemu obozowi podegaczy wojennych ze Stanami Zjednoczonymi na czele. Zwycistwo Chin Ludowych miao w tych warunkach olbrzymie znaczenie. Zadao ono straszliwy cios obozowi imperializmu, a wzmocnio znacznie si obozu pokoju i demokracji, ktre panuj obecnie nad 1/4 czci kuli ziemskiej zamieszka przez 1/3 Wypadnicie z aocucha imperializmu ogniwa chioskiego jest najwiksz klsk poniesion przez kapitalizm wiatowy od chwili zwycistwa Rewolucji Padziernikowej. Przed 82 laty dokonaa Wielka Partia Bolszewikw pod wodz Lenina i Stalina pierwszego wyomu w ustroju kapitalistycznym. Obecnie 800 milionw ludzi, tzn. wicej ni 1/3 caej ludzkoci, znajduje si w obozie antyimperialistycznym. Druga wojna wiatowa spowodowaa wic dalsze osabienie imperializmu i wzmocnienie obozu socjalizmu. Sprawdziy si sowa Stalina wypowiedziane w 1934 r. na XVII Zjedzie WKP(b): I niechaj nie skar si panowie buruje, jeli nazajutrz po takiej wojnie nie dolicz si niektrych bliskich sobie rzdw, dzi z boej uski szczliwie panujcych. Jednym z bliskich sobie rzdw, ktrych imperializm ju dzi si nie moe doliczyd, jest rzd chioskiej reakcji, rzd Kuomintangu. Na tle zwycistwa Chin Ludowych staj si szczeglnie aktualne sowa Malenkowa wypowiedziane w 32 rocznic Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Padziernikowej: Czy mog byd jakiekolwiek wtpliwoci, e jeli imperialici rozptaj trzeci wojn wiatow, to wojna ta stanie si mogi ju nie poszczeglnych krajw kapitalistycznych, lecz caego kapitalizmu wiatowego? Zwycistwo Chin Ludowych to grone imperialistycznych podegaczy wojennych. ostrzeenie pod adresem

Zwycistwo to staje si natchnieniem dla walki narodowo- -wyzwoleoczej pozostaych narodw Dalekiego Wschodu i dla wszystkich uciskanych narodw na caym wiecie. Zwycistwo to wskazuje, e imperializm amerykaoski nie jest niezwyciony, e nawet narody krajw kolonialnych i zalenych mog w walce z nim odnied zwycistwo pod warunkiem prawidowego zastosowania strategii leninowsko-stalinowskiej, pod warunkiem, e walka ta bdzie prowadzona z ca stanowczoci i w oparciu o cay obz demokratyczny.

Przyczyni si to i ju si przyczynia do dalszego rozwoju walki narodowo wyzwoleoczej ludw uciskanych przez imperializm, do dalszego pogbienia kryzysu systemu kolonialnego. W rezultacie imperializm wiatowy zosta wzity w dwa ognie. Do walki klasy robotniczej w metropoliach doczya si walka narodowo-wyzwoleocza w koloniach i krajach zalenych. Strajki dokerw francuskich przeciwko wyadowywaniu broni amerykaoskiej i walka narodu wietnamskiego przeciwko imperializmowi francusko-amerykaoskiemu to dwa fragmenty tej samej walki. Pozycje imperializmu coraz bardziej chwiej si i staj si coraz bardziej beznadziejne. Jednoczenie rosn i zespalaj si siy demokracji, pokoju i socjalizmu4. Jednym z tych objaww jest zwycistwo narodu, chioskiego. Zwycistwo to jest wanym etapem w walce obozu demokracji z obozem imperializmu i znacznie przyblia ostateczne zwycistwo socjalizmu w skali wiatowej.

WSTP
Siy rewolucyjnego ruchu w Chinach s niezmierzone. Nie ujawniy si one jeszcze jak naley. Ujawni si jeszcze w przyszoci. Wadcy Wschodu i Zachodu, ktrzy nie widz tych si i nie licz si z nimi w dostatecznym stopniu, powanie na tym ucierpi... Kto z t si si nie liczy i nie bdzie si z ni liczy, ten przegra na pewno5. Te prorocz sowa Stalina, wynikajce z naukowej marksistowskiej analizy sytuacji chioskiej, wypowiedziane w 1925 r. sprawdziy si po 24 latach co do joty. Nie docenia siy rewolucyjnej ludu chioskiego Czang Kai-szek i jego feudalnokapitalistyczna klika Kuomintangu. Dzisiaj ustanowiony przez niego reakcyjny reim naley do przeszoci. Przy pomocy imperialistw amerykaoskich konty nuuje on sw antyludow polityk jeszcze na wyspie Formozie. Ale i tam jego dni s policzone i wkrtce znajdzie si on na mietniku historii.

Nie doceniali tych si amerykaoscy imperialici. Wydali oni w Chinach 6 miliardw dolarw dla utrzymania wadzy antyludowego Kuomintangu. Tpi businessmeni z Wall Street i handlarze niewolnikw z Missisipi przypuszczali, e suma ta w zupenoci wystarczy dla kupienia ,tego w ich pojciu zacofanego kraju. Nowi pretendenci do panowania nad wiatem przywizywali du wag do Chin. Usiowali przy pomocy kliki Kuomintangu zrobid z tego kraju swoj koloni. Chcieli tu stworzyd sobie polityczno-strategiczn baz do walki z ZSRR i z ruchem narodowo-wyzwoleoczym w Azji. Z Chioczykw chcieli zrobid swoich najemnikw. Przyzwyczajeni do przeliczania wszystkiego na dolary, chcieli Chiny kupid za dolary. Ludw nie kupuje si jednak za dolary. Udao im si tylko kupid skorumpowan klik Kuomintangu, ale to tylko przypieszyo krach tej mao inteligentnej polityki. Klska Kuomintangu i jego amerykaoskich mocodawcw w Chinach cakowicie obnaa awanturnictwo polityki amerykaoskich imperialistw, dcych do panowania nad wiatem. Oznacza to cakowity krach tej polityki. Zamiast stad si baz dla monopoli amerykaoskich w Azji Chiny s obecnie ostoj dla wszystkich walczcych z imperializmem ludw Dalekiego Wschodu i poudniowo-wschodniej Azji. Ju Lenin wykazywa, e zwycistwo socjalizmu w skali wiatowej zaley w ostatecznym wyniku od jego zwycistwa w Rosji, Indiach, Chinach, gdzie yje wiksza czd ludnoci kuli ziemskiej. Utworzenie Chioskiej Republiki Ludowej przyblia znacznie to ostateczne zwycistwo. Wypadnicie Chin z orbity gospodarki kapitalistycznej oznacza dla tej ostatniej niepowetowany cios. Oznacza to dla gospodarki kapitalistycznej utrat rynku zbytu, gdzie zamieszkuje pita czd ludnoci kuli ziemskiej (475 milionw), oznacza to wyeliminowanie olbrzymiego terytorium Chin jako terenu eksportu kapitaw dla monopoli kapitalistycznych, oznacza to utrat Chin jako rda surowcw. To gwatowne ograniczenie terytorialne wiatowej gospodarki kapitalistycznej moe si tylko przyczynid do dalszego, znacznego pogbienia oglnego kryzysu kapitalizmu, duszcego si we wasnych sprzecznociach.

1. UKAD SI KLASOWYCH W CHINACH

Na jakiej podstawie spoeczno-politycznej dokonaa si rewolucja chioska? Kapitalistyczne formy ustrojowe pojawiy si w Chinach dopiero pod wpywem penetracji imperialistycznej do tego kraju w XIX wieku. W Chinach panowa wtedy w caej peni feudalizm. Imperializm nie by zainteresowany w rozbiciu ustroju feudalnego, gdy zacofany charakter kraju uatwia mu jego eksploatacj, wykorzystywanie taniej siy roboczej. Poza tym imperializmowi nie zaleao na rozwiniciu w Chinach nowoczesnego przemysu, ktry by mg konkurowad z przemysem metropolii i stworzyd podstawy dla niezalenoci gospodarczej tego kraju. Jego dziaalnod ograniczya si do wywoenia z Chin surowcw mineralnych i rolniczych, ewentualnie do ich prymitywnej przerbki. Jego wpyw na stosunki feudalne panujce w Chinach ograniczy si do tego, e wprowadzi on element pieniny w stosunki midzy obszarnikiem a chopem (zamiast dotychczasowych opat dzierawnych w naturze wszed w zwyczaj kapitalistyczny sposb regulowania takich rozrachunkw drog opat pieninych). Dla imperializmu bowiem biurokratyczny aparat feudalnego ucisku w Chinach by najpewniejsz podpor. Z drugiej strony, feudalizm zacz dostrzegad w obcym imperializmie swego najpewniejszego sprzymierzeoca dla zachowania swej wadzy nad szerokimi masami pracujcego chopstwa. Walka z feudalizmem bya wic cile zwizana z walk z imperializmem, gdy imperializm z ca swoj finansow i wojskow potg w Chinach ... podtrzymywa, inspirowa, kultywowa i konserwowa feudalne przeytki z ich ca biurokratyczno-militarn nadbudow6. Parafrazujc to, co Lenin powiedzia o Rosji na pocztku XX wieku, mona powiedzied, e kapitalizm chioski by opleciony gst sieci stosunkw feudalnych. Fakt, e imperializm w niczym si nie przyczyni do li kwidacji feudalnego wyzysku chopstwa (a odwrotnie, pomaga utrwalid ten wyzysk), utrudnia powanie wzrost rynku wewntrznego w Chinach. Chopi yjcy w straszliwej ndzy nie mogli przecie byd powanymi konsumentami produkcji prze mysowej. Godzio to w interesy narodowej buruazji, gdy nie dawao jej
8

monoci rozwoju. W zasadzie bowiem narodowa buruazja zainteresowana w zerwaniu pt feudalizmu, ktre krpoway jej rce.

bya

Rwnoczenie jednak chioska buruazja narodowa bya cile zwizana z elementami feudalnymi (tj. obszarnikami, lichwiarzami i handlarzami produktw rolnych). To tumaczy chwiejn postaw narodowej buruazji. Z jednej strony bya ona zainteresowana w obaleniu feudalizmu i w uwolnieniu si z jarzmia imperializmu, ktry krpowa rozwj chioskiego przemysu, z. drugiej strony jednak bya sama zwizana z elementami feudalnymi i baa si ruchu mas ludowych, gdy mgby on doprowadzid nie tylko do likwidacji wyzysku feudalnego i imperialistycznego, ale rwnie do likwidacji wyzysku mas przez sam buruazj. Penetracja imperializmu si rzeczy przyczynia si, wbrew intencji samych imperialistw, do pewnego rozwoju przemysu. Oprcz przemysu zwizanego z eksploatacj surowcw chioskich rozwin si te przemys lekki, szczeglnie tekstylny. To spowodowao ukazanie si na scenie politycznej nowej klasy proletariatu. Proletariat, w przeciwieostwie do buruazji, nie by niczym zwizany z feudalizmem ani z imperializmem i nie by zainteresowany w adnej formie wyzysku. W nastpstwie wytworzy si w Chinach nastpujcy ukad si klasowych: Warstwa obszarnikw i zwizana z ni handlowo-lichwiarska buruazja, ktre wraz ze znajdujcym si pod ich kontrol aparatem biurokratycznym byy najpewniejszym sprzymierzeocem imperializmu. Buruazja kompradorska (tj. bdca porednikiem imperialistw w Chinach), zwizana z bankami paostw imperialistycznych, z obcymi firmami eksportowoimportowymi itp. By to pewny sprzymierzeniec imperializmu. Narodowa buruazja, jest w zasadzie zainteresowana w rozwoju chioskiego przemysu, bya zdolna do wystpieo przeciwko feudalizmowi i imperializmowi, krpujcemu jej rozwj. (Buruazja narodowa krajw kolonialnych i zalenych tym wanie si rni od buruazji w krajach imperialistycznych, e o ile ta ostatnia jest zawsze kontrrewolucyjna, to buruazja krajw zalenych moe w niektrych okresach popierad antyimperialistyczny ruch rewolucyjny. Dodatkowym czynnikiem rewolucji w tych krajach jest moment narodowy, moment walki o wyzwolenie). W zwizku z tym jednak, e ona sama bya klas
9

eksploatujc, jej walka przeciwko feudalizmowi i imperializmowi nie bya konsekwentna. Czsto sza ona z nimi na kompromisy. Podobne stanowisko zajmoway drobnomieszczaostwo i drobnomieszczaoska inteligencja. Skaniay si one czciowo w stron buruazji, czciowo w stron proletariatu. Chopstwo odczuwao na swych barkach podwjny ucisk obszarnikw i handlowo-lichwiarskiego kapitau oraz imperializmu, ustalajcego niskie ceny na produkty rolne, a wysokie ceny na importowane produkty przemysowe potrzebne w gospodarce chopskiej. Chopstwo stanowio wic masow si w walce narodowo-wyzwoleoczej skierowanej przeciwko feudalizmowi i imperializmowi. Ale chopstwo nie byo klas jednolit: skadali si na nie robotnicy rolni, maorolni, redniorolni i kuacy. Kuacy eksploatowali wraz z obszarnikami pozostae warstwy chopw. Kuacy stali si wic sprzymierzeocami feudalizmu. Najbardziej rewolucyjn klas okaza si proletariat. Proletariat okaza si jedyn si zdoln do poprowadzenia szerokich mas chopstwa i czciowo te narodowej buruazji do zdecydowanej walki z feudalizmem i imperializmem.

2. SYTUACJA SPOECZNO-GOSPODARCZA
85% ludnoci Chin to chopi, ktrzy byli straszliwie eks ploatowani i uciskani przez obszarnikw. Wikszod ziemi naleaa do rodzin obszarniczych, a chopi yli w cakowitej od nich zalenoci ekonomicznej. Od nich bowiem dzierawili ziemi i si pocigow, u nich zacigali poyczki. Wiksza czd obszarnikw bya bowiem cile zwizana z kapitaem handlowo-lichwiarskim; 70% lichwiarzy stanowili obszarnicy. Wskutek prymitywnych metod uprawy roli i klsk ywioowych chopi czsto na przednwku dla ratowania si od mierci godowej byli zmuszeni zacigad poyczki. Przez te poyczki stawali si oni jeszcze bardziej zaleni od obszarnikw-lichwiarzy. Wysoka stopa procentowa (przecitnie 4060% rocznie, a nieraz i 300%) przy drobnych poyczkach przyczyniaa si nieraz do cakowitej ruiny chopa. Traci on sw ziemi na korzyd obszarnika, a czsto dochodzio nawet do tego, e jego ona i dzieci byway sprzedawane przez obszarnika dla pokrycia dugu.

10

Wedug oficjalnych danych podzia ziemi w Chinach przedstawia si nastpujco7:

Kategoria Obszarnicy Kuacy redniorolni Maorolni Bezrolni

Procent wiejskiej 3 7 22 37 31

ludnoci Procent posiadanej ziemi 26 27 25 22 -

W niektrych okolicach sytuacja ta przedstawiaa si jeszcze tragiczniej. I tak np. w Chinach wschodnich i poudniowo-wschodnich obszarnicy, stanowicy 5 procent ludnoci, posiadali 43% ziemi uprawnej. Obszarnicy posiadali obok potgi ekonomicznej take wadz polityczn i wojskow. Cay bowiem aparat urzdniczy rekrutowa si z warstw obszarniczych. Rwnie militaryci w poszczeglnych okrgach, gdzie byli prawie niezaleni od wadzy centralnej, pochodzili z rodzin obszarniczych. Przy saboci wadzy centralnej w poszczeglnych okrgach cay aparat administracyjny i wojskowy pozostawa z reguy pod kontrol najpotniejszego obszarnika danego okrgu. W wielu wypadkach obszarnik, lichwiarz, kupiec (obszarnicy zajmowali si bowiem na wiksz skal handlem produktami rolnymi i sprze da produktw przemysowych), przedstawiciel administracji i dowdca wojskowy byli jedn i t sam osob. Obszarnicy obok potgi ekon omicznej posiadali wic w swych rkach cay aparat ucisku dla utrwalenia swego wyzysku. Wskutek tych feudalnych form ucisku nastpowa szybko' rozkad form posiadania na wsi. Nastpowaa proletaryzacja olbrzymich mas chopw, ktrzy bd to zasilali szeregi bezrolnych na wsi, bd szeregi bezrobotnych w miecie (gdy sabo rozwijajcy si, znajdujcy si w okowach imperialis tycznych przemys nie mg wchond tej masy niepotrzebnych ludzi) - Ten odpyw
11

ludnoci wiejskiej do miast powodowa te powstawanie odogw, gdy nie byo rk do ich uprawy. W rezultacie w niektrych prowincjach okoo 30% ziemi leao odogiem. Wyzysk i ucisk obszarniczy sprawia, e rewolty chopskie byy w Chinach zjawiskiem powszechnym. Rewolty te miay nieraz charakter lokalny, a nieraz oglnokrajowy. Po wikszych lub mniejszych sukcesach rewolty te kooczyy si klsk, poniewa na ich czele nie stao wiadome kierownictwo orientujce si w prawach rzdzcych spoeczeostwem. Czsto te rewolty byy te wykorzystywane przez rywalizujce midzy sob koterie dworskie. W kadym razie przyczyniy si one do zrewolucjonizowania najszerszych mas chopskich. Chop chioski, nie posiadajcy na wasnod ziemi, yjcy w straszliwym ucisku, nie majcy nic do stracenia prcz swej niewoli, by o wiele bardziej rewolucyjny od chopa europejskiego. W chioskich masach chopskich bya nagromadzona olbrzymia energia rewolucyjna. Od tego, kto wykorzysta rewolucyjn energi milionowych mas chopskich buruazja czy proletariat zaleay losy rewolucji chioskiej. Zagadnienie agrarne byo przeto kluczowym zagadnieniem rewolucji. To znaczy, e z pocztku ruch rewolucyjny w Chinach musia mied charakter rewolucji buruazyjno-demokratycznej8. Od XVI wieku europejscy kupcy docierali do brzegw chio skich. Penetracja europejska przyja jednak powaniejsze rozmiary dopiero w XIX wieku. Kupcy europejscy wywozili z Chin cenne towary luksusowe, jak synn porcelan chiosk, jedwabie itp., a w zamian przywozili... opium. W latach 1839 1842 W. Brytania toczya nawet wojn (tzn. wojn opiumow) dla zmuszenia Chin do otwarcia swych granic dla importu tego szkodliwego towaru. Imperialici europejscy szybko si zorientowali w saboci feudalnego cesarstwa chioskiego i narzucili mu szereg ukadw, ktre uczyniy z Chin otwarty teren dla penetracji imperialistycznej, Opr redniowiecznych chioskich armii amali oni z atwoci przy pomocy nowoczesnych si zbrojnych. Z pocztkiem XX wieku imperializm by ju solidnie usa dowiony w Chinach. Do imperialistw europejskich doczyli si ponadto Japooczycy i Amerykanie. Ci ostatni narzucili Chinom zasad tzw. otwartych drzwi. Towary zagraniczne mogy byd przywoone do caych Chin bez ca, podczas gdy towary chioskie podlegay ocleniu midzy jedn prowincj a drug. Spowodowao to ruin caego chioskiego rzemiosa i uniemoliwio stworzenie wasnego przemysu. Godzio to wic wyranie w interesy narodowej buruazji zaangaowa nej w przemyle i zainteresowanej w jego rozwoju.
12

Obywatele najwaniejszych mocarstw uzyskali te w Chinach prawo eksterytorialnoci, tj. nie podlegali prawom chioskim. Wielkie mocarstwa opanoway te najwaniejsze porty Chin, w ktrych utworzyy swe koncesje. W koncesjach tych zaczo si koncentrowad cae ycie przemysowe i handlowe kraju. Wszystko to znajdowao si pod wadz kapitau obcego. Podobnie jak na innych terytoriach gospodarczo zacofanych, imperializm opanowa w Chinach w pierwszym rzdzie porty i drogi komunikacyjne (koleje, lotnictwo, telegraf, poczt) i dopiero potem rozszerza swj stan posiadania na przemys. Dla wykorzystania taniej chioskiej siy roboczej imperialici rozpoczli te budow fabryk na terytorium Chin. Byy to przede wszystkim fabryki przemysu lekkiego, przewanie wkiennicze9. Fabryki te byy budowane na terenie koncesji za granicznych lub tu obok. W ten sposb w Szanghaju w 1937 r. znajdowao si 37% caego chioskiego przemysu. Z tego 65% akcji tych towarzystw przemysowych byo w rkach cudzoziemcw. Udzia kapitau zagranicznego w caym przemyle chioskim wynosi 74%. Ponisza tabela daje obraz inwestycji obcych kapitaw w Chinach w 1937 r (w milionach dolarw).:

Japonia Wlk. Brytania USA Francja Niemcy Inne Razem

1750 1250 250 200 127 170 3747

13

Uwaga. Od 1937 r. inwestycje amerykaoskie w Chinach znacznie wzrosy. Po zakooczeniu wojny znaczn czd inwestycji japooskich przej kapita amerykaoski. O koncentracji przemysu chioskiego w nielicznych orodkach wiadczy fakt, e w szeciu prowincjach (Liaoning, Hopeh, Kiangsi, Szantung, Hupeh i Kwantung, ktrych terytorium wynosi 10 procent terytorium caego kraju, a ludnod 36,6%) Chin wschodnich i pnocno-wschodnich skoncentrowane byo 93% przemysu bawenianego, .93% jedwabni czego, 86% olejarskiego, 88% elektrowni, 55% kopalo, 53% sieci kolejowej. Tu take byo skoncentrowane 84% caego handlu i 93% handlu zagranicznego. W pozostaych prowincjach Chin poudniowych i zachod nich praktycznie nie istnia nowoczesny przemys. W niektrych szczeglnie zacofanych prowincjach przewaaa nawet gospodarka naturalna. Koncesje stay si orodkami midzynarodowego kapitau finansowego, przez ktre wysysano z Chin wszystkie soki ywotne. Takim orodkiem sta si szczeglnie Szanghaj, ktry by trzecim co do wielkoci tego rodzaju orodkiem na wiecie po Nowym Jorku i Londynie. W koncesjach byy stacjonowane obce wojska, istniaa obca policja, a Chioczycy byli traktowani jak tubylcy afrykaoscy. W Szanghaju nierzadko, mona byo spotkad si z napisami: Psom i Chioczykom wstp wzbroniony. Te brutalne metody obcego imperializmu obraay godnod narodow Chioczykw i przyczyniay si do rozwoju nastrojw antyimperialistycznych. Jak widzielimy, prcz feudaw i kompradorskiej buruazji bdcej chioskim maklerem obcych monopoli, wszystkie pozostae warstwy odczuway na swych barkach kolonialny ucisk imperializmu. Ten ucisk kolonialny dawa wic monod stworzenia szerokiego frontu narodowego, obejmujcego rwnie buruazj narodow, do walki z imperializmem i jego chioskimi agenturami. Waciwe kierownictwo walk anty- imperialistyczn stanowio wic drugi warunek powodzenia rewolucji. Wraz z rozwojem przemysu wzrastaa liczebnod klasy ro botniczej. Koncentracja przemysu w paru najwaniejszych miastach przyczyniaa si jednoczenie do koncentracji proletariatu w tych orodkach. W Tientsinie np. jedno przedsibiorstwo China Textile Corporation zatrudniao 26 000 robotnikw. Wzrosa te liczba kolejarzy, grnikw i marynarzy. Koncentracja proletariatu w wielkich orodkach przyczyniaa si do tego, e zacz on sobie
14

uwiadamiad swoj si. Ju w 1937 r. byo w Chinach 2 500 000 robotnikw zatrudnionych w wielkich zakadach pracy (z tego 540 000 grnikw a 440 000 w przemyle tekstylnym). Byo rwnie 12 000 000 robotnikw zatrudnionych w drobnych zakadach przemysowych i w warsztatach rzemielniczych. Poza tym istniaa w Chinach olbrzymia armia kulisw, robotnikw fizycznych zatrudnionych przewanie w transporcie, wynoszca okoo 30 milionw osb. Imperializm stworzy wic w Chinach swego wasnego grabarza proletariat. Dla zwycistwa rewolucji w Chinach byo wic konieczne, by na jej czele stana najbardziej rewolucyjna i najbardziej postpowa klasa proletariat, by proletariat porwa za sob szerokie masy chopstwa znajdujce si w ucisku feudalnym i by porwa za sob szerokie masy narodu wyzyskiwane przez obcych imperialistw i jego chioskich sojusznikw. Ale dla spenienia tej historycznej roli trzeba byo, aby proletariat utworzy sw wasn parti, parti uzbrojon w or teorii rewolucyjnej, teorii wycigajcej suszne wnioski z praw, ktre kieruj rozwojem spoeczeostwa.

3. PIERWSZE RUCHY ANTYIMPERIALISTYCZNE W CHINACH

Pierwszyzn powstaniem przeciwko penetracji mocarstw europejskich do Chin byo tzw. powstanie Taipingw (1850 r.). Powstaocy oprcz walki z obcymi najedcami mieli te w swym programie projekt szerokiej reformy rolnej, polegajcy na konfiskacie ziemi obszarniczej i na jej rwnym podziale midzy pracujce chopstwo. By to przede wszystkim ruch chopski. Pocztkowo powstaocy odnieli pewne sukcesy w swej walce z panujc dynasti mandursk. Tej jednak na odsiecz przybyli obcy imperialici, z ktrych pomoc powstanie po kilkunastoletnich cikich walkach zostao krwawo stumione. Historyczne znaczenie powstania Taipingw polega na aktywnym udziale milionowych mas ludowych w walce przeciwko feudalnemu reimowi... Powstanie udowodnio rwnie ludowi chioskiemu, e w dalszej walce o wyzwolenie Chin spod wadzy Tsingw (dynastia mandurska A. R.) i zniesienie ciarw feudalnego ustroju bdzie musia zetrzed si nie tylko z

15

siami mandursko-chioskiej reakcji, ale rwnie i z reakcyjnymi siami obcych mocarstw10. W 1900 r. wybucha w Chinach nowe powstanie, tzw. powstanie Bokserw. O ile powstanie Taipingw miao przede wszystkim charakter ruchu chopskiego i byo w pierwszym rzdzie skierowane przeciwko uciskowi feudalnemu i dynastii mandurskiej, a dopiero nastpnie przeciwko penetracji obcych mocarstw, to powstanie Bokserw miao charakter oglnonarodowego powstania skierowanego przeciwko obcym imperialistom. Druga poowa XIX wieku bya okresem wzmoonej presji imperialistw na Chiny. W 1867 r. Francja odrywa od Chin Kochinchin, w 1879 r. Japonia obsadza wysp Liu-czu, w 1885 r. Francja uzyskuje po dwuletniej wojnie Annam (te w Indochinach), w 1886 r. W. Brytania zyskuje protektorat nad Birm (ktra do tego czasu, jak i Indochiny, naleaa do Chin) i specjalne prawa w Tybecie, w 1895 r. Chiny po wojnie z Japoni trac Formoz i Kore, w nastpnym roku carska Rosja dla skompensowania sobie zyskw Japonii wymusza dla siebie specjalne prawa w Mandurii, w 1897 r. Niemcy zyskuj baz morsk Tsing -Tao na pwyspie Szantung, a w nastpnym roku Rosja zyskuje Dairen (Dalnyj) i Port Artura. Wszystko to wskazywao, e dynastia mandurska nie jest w stanie bronid niepodlegoci Chin i jeli sprawy tak dalej pjd, to ,cay kraj zostanie rozdarty przez obcych imperialistw, ktrych stanie si koloni. Spowodowao to wzrost nastrojw patriotycznych wrd szerokich mas, co doprowadzio do powstania Bokserw. W powstaniu tym brao udzia chopstwo, drobnomieszczaostwo, czd buruazji i inteligencji. W przeciwieostwie do powstania Taipingw, ktre obejmowao przede wszystkim Chiny poudniowe i centralne, powstanie Bokserw miao miejsce na pnocy. Powstaocy oblegali koncesje midzynarodowe w Pekinie,, ale midzynarodowa ekspedycja wojskowa mocarstw imperialistycznych szybko rozbia le uzbrojonych powstaocw i zgniota powstanie. Od tego czasu mocarstwa imperialistyczne otrzymay prawo utrzymywania swych wojsk na terytorium Chin. Chiny natomiast zostay rozbrojone. Jednak i po zgnieceniu powstania Bokserw nie usta w Chinach stan wrzenia. Szczeglnie niezadowolona bya z panujcego ustroju feudalnego, ktrego gow bya dynastia mandurska, narodowa buruazja, ktra pragna zdecydowanie wprowadzid Chiny na drog rozwoju kapitalistycznego. W owym
16

okresie w Chinach byo ju sporo inteligencji mieszczaoskiej, ktra miaa za sob studia w Europie, Japonii i Stanach Zjednoczonych. Zdawaa ona sobie spraw z zacofania Chin i pragna wprowadzid ustrj podobny do ustroju panujcego we Francji, Anglii lub Stanach Zjednoczonych, tj. demokracj buruazyjn, w ktrej kapitalizm mgby si rozwijad bez ograniczeo. To wywoao w 1911 r. rewolucj, ktra obalia dynasti mandursk i przeksztacia Chiny w republik. Rewolucja w niczym nie naruszya ustroju feudalnego i wadzy obcego imperializmu w Chinach. Przyczynia si jednak do rozbudzenia szerokich mas narodu chioskiego, do zaktywizowania politycznego tych mas, do tego, e zrozumiay, i tylko w aktywnej walce uzyskaj istotne zmiany w pooeniu Chin. Podczas rewolucji 1911 r. nie doszo do czynnej interwencji obcych imperialistw. Jeli tym razem interwencja nie przybraa realnych form, to byo to bezporednim wynikiem przeciwnoci midzy mocarstwami. adne z nich bowiem nie chciao dad drugiemu moliwoci wykorzystania sprzyjajcej sytuacji politycznej dla jednostronnych korzyci10. Czoow postaci rewolucji 1911 r. by Sun-Jat-sen. Pozycj polityczn Sun-Jatsena mona okrelid jako pozycj postpowego demokraty buruazyjnego. Jego praktyczna dziaalnod w Chinach w owym okresie miaa bezsprzecznie charakter postpowy, chocia Sun-Jat-senowi byo bardzo daleko do marksizmu. Zreszt cay ten ruch mia podwczas charakter ruchu buruazyjnego i to tumaczy jego chwiejnod i niezdecydowanie. Chocia ju przedtem miay miejsce w Chinach rewolucyjne wystpienia klasy robotniczej (np. powstanie grnikw w Ping-Siang w prowincji Kiangsi) nie byo jeszcze wtedy w Chinach zorganizowanego ruchu robotniczego. Chioska klasa robotnicza nie zdawaa sobie wwczas sprawy ze swoich wasnych odrbnych interesw klasowych i z roli, jak ma odegrad w oglnonarodowym ruchu rewolucyjnym. Sun-Jat-sen w swoich usiowaniach przeprowadzenia reform buruazyjnych w Chinach natyka si na opr feudalnych militarystw, ktrzy dyli do ustanowienia swojej oddzielnej wadzy w poszczeglnych prowincjach. W rezultacie cae Chiny znalazy si w stanie rozproszkowania, rozbite na wzajemnie zwalczajce si grupy. Taka bya sytuacja Chin w przededniu Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Padziernikowej.

17

4. WPYW WIELKIEJ SOCJALISTYCZNEJ REWOLUCJI PADZIERNIKOWEJ I UTWORZENIE KOMUNISTYCZNEJ PARTII CHIN

A. Pierwszy etap rewolucji chiskiej

Wielka Socjalistyczna Rewolucja Padziernikowa wywara decydujcy wpyw na rozwj stosunkw spoecznych i politycznych w Chinach. Stalin w swej pracy Midzynarodowy charakter Rewolucji Padziernikowej podkreli, i zapocztkowaa ona now epok, epok rewolucji kolonialnych w uciskanych krajach wiata w sojuszu z proletariatem, pod kierownictwem proletariatu. Rewolucja Padziernikowa obalia nie tylko kapitalizm w Rosji, ale przyniosa rwnie wyzwolenie milionom ludzi w Azji znajdujcym si pod uciskiem kolonialnym caratu. Zwycistwo Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Padziernikowej wzbudzio olbrzymie nadzieje wrd wszystkich uciskanych ludw wiata. Rwnie nard chioski zrozumia, e po raz pierwszy ma wiernego sprzymierzeoca w walce z imperializmem. Zrozumia to doskonale wczesny przywdca ruchu narodowego w Chinach, ojciec rewolucji, Sun-Jat-sen. Zawar, on przymierze z ZSRR i przed mierci (1925 r.) w swoim testamencie poleci narodowi chioskiemu utrzymad to przymierze na zawsze. Rewolucja Padziernikowa pokazaa te chioskiej klasie ro botniczej, najlepszym przedstawicielom obozu postpu w Chi mich, najlepszym patriotom, e jedyna droga do obalenia imperializmu to droga Rewolucji Padziernikowej, to droga partii bolszewikw, to droga Lenina i Stalina. Zrozumieli oni, e w marksizmie-leninizmie znaleli ten or, za pomoc ktrego mona pokonad imperializm. W 1921 r. powstaje Komunistyczna Partia Chin. Utworzenie tej partii zostaje proklamowane w Szanghaju na zjedzie, w ktrym bior udzia delegaci z
18

rnych czci kraju. Jednym z zaoycieli jest Mao Tse-tung, ktry jest delegatem z Hunanu. W tym samym czasie powstaj grupy komunistyczne wrd emigrantw chioskich w Paryu i Berlinie. Na czele grupy paryskiej stoi Czu-En-lai, obecny premier Paostwowej Rady Administracyjnej i minister spraw zagranicznych, a na czele grupy berlioskiej stoi Czu Teh, obecny naczelny dowdca Chioskiej Armii Ludowej. Fakt, e zorganizowany ruch robotniczy w Chinach rozpocz si dopiero po Rewolucji Padziernikowej, sprawia, e ruch ten nie jest obciony oportunistycznymi tradycjami socjaldemokracji. Przed wybuchem Rewolucji Padziernikowej Chioczycy nie tylko nie znali Lenina i Stalina, nie znali rwnie Marksa i Engelsa. Gos marksizmu-leninizmu dobieg dopiero do naszych uszu wraz z hukiem wystrzaw Rewolucji Padzierniko wej stwierdza Mao Tse-tung w swej pracy O dyktaturze demokracji ludowej. Rewolucja Padziernikowa nie tylko przerwaa okrenie imperialistyczne, w jakim znajdoway si Chiny do 1917 r., nie tylko udzielia poparcia moralnego chioskiej klasie robotniczej, ale pozwolia te komunistom chioskim korzystad z olbrzymiego dowiadczenia rewolucyjnego proletariatu rosyjskiego i WKP(b). Do stworzenia z Komunistycznej Partii Chin prawdziwej partii typu marksistowsko-leninowskiego przyczyni si szczeglnie Stalin, ktry ywo interesowa si sytuacj chiosk. Jego liczne wypowiedzi na ten temat byy olbrzymi pomoc dla chioskich komunistw i pomagay im znaled suszne rozwizanie w najbardziej skomplikowanej sytuacji. Stalin uczy, e rewolucja chioska, jak kada rewolucja, musi przejd przez par etapw. Pierwszy etap rewolucji to rewolucja zjednoczonego oglnonarodowego frontu, gdy nie zdy si jeszcze rozwind mocny ruch robotniczo-chopski, gdy narodowa buruazja sza razem z rewolucj. Gwny kierunek uderzenia by wtedy skierowany przeciwko obcemu imperializmowi. To nie znaczy stwierdza Stalin by nie byo przeciwieostw midzy rewolucj a narodow buruazj. To tylko znaczy, e narodowa buruazja popierajc rewolucj usiuje j wykorzystad dla swoich wasnych celw, z tym aby skierowawszy j gwnie po linii terytorialnych podbojw, ograniczyd jej rozmach 11. Tym pierwszym etapem rewolucji w Chinach byy lata 1923 1927. W tym okresie komunici chioscy dziaaj w sojuszu z Kuomintangiem, ktry by wtedy parti narodowej buruazji, na czele ktrej sta Sun-Jat-sen. Po mierci Sun-Jat19

sena w 1925 r. kierownictwo Kuomintangu zostao opanowane przez elementy proimperialistyczne. Na czele tej partii stanli Czang Kai-szek i Wang Czin-wei. Pierwszy z nich by przede wszystkim agentem imperializmu amerykaoskiego, a drugi raczej orientowa si na imperializm japooski. ,To nie znaczy, by nie wysugiwali si oni i innym mocarstwom imperialistycznym, a szczeglnie Anglii, ktra posiadaa mocne pozycje w Chinach. Jednak zbyt wielkie byo natenie walki antyimperialistycznej w Chinach, by nowe kierownictwo Kuomintangu mogo pjd od razu na wspprac z imperializmem. Przejcie do obozu imperialistycznego wymagao pewnego przygotowania. Pocztkowo wic Czang Kai-szek i Wang Czin-wei, chocia niechtnie, pod naciskiem mas kontynuowali polityk Sun-Jat- sena. By to okres zjednoczonego oglnonarodowego frontu narodowego skierowanego do walki z imperializmem. W tym okresie sprzymierzeocami proletariatu byli: chopstwo, miejska biedota, drobnomieszczaoska inteligencja, narodowa buruazja12 Nie byli to jednak i nie mogli byd jednakowo pewni sprzymierzeocy13. Najpewniejszymi sprzymierzeocami byli: chopstwo i miejska biedota, mniej pewnym i bardziej chwiejnym

drobnomieszczaoska inteligencja, a ju zupenie niepewnym buruazja narodowa.

Izolujc buruazj narodow i wykorzystujc drobnomieszczaosk inteligencj chioska klasa robotnicza pod przewodem Komunistycznej Partii w pierwszym etapie rewolucji skupiaa wok siebie szerokie masy chopstwa i miejskiej biedoty i nadawaa coraz wikszego rozmachu temu masowemu ruchowi. Ale rozmach ruchu masowego wzbudzi strach wrd narodowej buruazji, ktrej politycznym wyrazicielem by Kuomintang. Nowe kierownictwo Kuomintangu szukao te okazji, by zdradzid ruch narodowo-wyzwoleoczy i osignd porozumienie z imperializmem. Pierwszej prby kontrrewolucyjnego przewrotu dokona Czang Kai-szek w Kantonie 20 marca 1926 r. Prba ta jednak si nie udaa. Dogodniejsze warunki zaistniay natomiast rok pniej w Szanghaju i Nankinie, gdzie bya skoncentrowana caa potga mocarstw imperialistycznych. Anglo-amerykaoscy imperialici, przestraszeni rozmachem ruchu na- rodowowyzwoleoczego, Wywoali w marcu 1927 r. krwawe incydenty w Nankinie. Pod pretekstem obrony cudzoziemcw amerykaoskie i angielskie okrty wojenne otworzyy ogieo na Nankin, w rezultacie czego zginy setki mieszkaocw
20

miasta. Ta brutalna interwencja imperialistw bya sygnaem dla Czang Kaiszeka, ktry wtedy otwarcie kapituluje przed imperializmem, osiga porozumienie z elementami obszarniczo-feudalnymi, przechodzi do obozu kontrrewolucji i 12 kwietnia 1927 r. rozpoczyna krwaw rozpraw z komunistami.

W samym Szanghaju Wojska kuomintangowskie wesp z zaangaowanymi przez Czang Kai-szeka bandami gangsterskimi wymordoway wiele tysicy najbardziej wiadomych robotnikw. Masowych mordw na robotnikach, studentach i sympatykach komunizmu dokonano rwnie w innych miastach (Nankinie, Nanczangu i Kantonie). W wikszych miastach w tej polityce eksterminacji wsppracoway z Czang Kai-szekiem policje koncesji paostw imperialistycznych. Rewolucja chioska poniosa wic chwilow porak. Jakie byy przyczyny tej poraki? Byo tych przyczyn kilka.. 1. Przede wszystkim imperializm posiada w Chinach mocne i nienaruszone pozycje. Poza tym byo to w okresie po pierwszej wojnie wiatowej, gdy gwne potgi imperialistyczne mogy wystpowad zgodnie przynajmniej w Chinach. 2. W armii nie prowadzono prawie adnej pracy politycznej. W zwizku z tym wrd oficerw dominoway elementy buruazyjne i obszarnicze. wczesne kierownictwo KPCh nie zastosowao si do wskazwek Stalina, ktry ptora miesica przed przewrotem Czang Kai-szeka pisa na ten temat do komunistw chioskich: Jest rzecz konieczn wzmocnid w armii prac komrek... komunistycznych, organizowad je tam, gdzie ich nie ma i gdzie organizowanie ich jest moliwe, tam za, gdzie organizowanie komrek komunistycznych jest niemoliwe, trzeba prowadzid wzmoon prac przez zakonspirowanych komunistw t3. 3. Nie skupiono dostatecznie, wok proletariatu elementw drobnomieszczaoskich i biedoty miejskiej, z ktrej wikszod posza za Kuomintangiem.

4. Najwaniejsza przyczyna. wczesne kierownictwo Partii Komunistycznej z Czen Tu-hsiu na czele nie rozumiao znaczenia rewolucji agrarnej dla dalszego
21

rozwoju sytuacji w Chinach. Nie wykorzystao ono w sposb dostateczny okresu zjednoczonego oglnonarodowego frontu dla wzmocnienia sojuszu robotniczochopskiego, dla wzburzenia szerokich mas chopskich, dla porwania -ich do walki pod przewodem proletariatu. I o tym niebezpieczeostwie uprzedza Stalin komunistw chioskich. Oto, co mwi on na ten temat w listopadzie 1926 r., tj. prawie na rok przed przejciem Czang Kai-szeka do obozu imperializmu: Oryginaln waciwoci sytuacji biecej jest jej charakter przejciowy wyraajcy si w tym, e proletariat musi wybierad pomidzy perspektyw bloku ze znacznymi warstwami buruazji i perspektyw dalszego Wzmocnienia swego sojuszu z chopstwem. Jeli proletariat nie wysunie radykalnego pro gramu agrarnego, to nie zdoa wcignd chopstwa do walki rewolucyjnej i utraci hegemoni w ruchu narodowo-wyzwoleo- czym 15. Stalin uprzedza zreszt komunistw o szykujcej si zdradzie buruazji narodowej. Na ptora miesica przed zdrad Czang Kai-szeka pisa on do komunistw chioskich: Jest rzecz konieczn, zwrcid uwag wszystkich oddanych sprawie rewolucji pracownikw, e obecnie w zwizku z przegrupowaniem si klasowych (tj. przechodzeniem narodowej buruazji do obozu imperializmu A. R.) i koncentracj armii imperialistycznych, rewolucja chioska przeywa okres krytyczny i e dalsze jej zwycistwa s jedynie moliwe przy sta nowczym kursie na rozwinicie ruchu masowego (tj. przede wszystkim masowego ruchu chopskiego A. R.). W przeciwnym razie rewolucji, grozi olbrzymie niebezpieczeostwo16.

B. Drugi etap rewolucji chiskiej

Natychmiast po zdradzie Czang Kai-szeka w wielu czciach kraju wybuchy powstania przeciwko tej polityce Kuomintangu. Powstania te byy organizowane przez demokratycznych dowdcw wojskowych i byy popierane przez robotnikw i chopw z danego terenu. Ju 1 VIII 1927 r. wybucho takie powstanie w Nanczangu. Rwnie w tym samym roku wybuch strajk generalny i powstanie robotnikw Kantonu, tzw. Komuna Kantooska. Zarwno powstanie w Nanczangu jak i Komuna Kantooska zostay utopione we krwi przez wojska kontrrewolucyjne, ktrym aktywnie pomagay obce
22

mocarstwa (krowniki paostw imperialistycznych kryy pochd wojsk kontrrewolucyjnych). Dowiadczenia tych obydwch powstao wykazay,, e nie mona rozpoczynad rewolucji od miast lecych nad brzegiem morza lub wielkich rzek. tych terenach byli bowiem najmocniej usadowieni obcy imperialici i powstanie zagraao tu bezporednio ich interesom. Mobilizowano wic od razu wszystkie siy imperializmu do obrony zagroonej cywilizacji. Poza tym na tych terenach imperialici mieli monod bezporedniej interwencji przy pomocy swej floty morskiej (okrty wojenne mog te pynd na wielkich rzekach chioskich, szczeglnie na Jang-Tse-Kiangu). Z koocem 1927 r. rozpocz si te ruch chopski w pnocno-wschodnim Hunanie. Na czele tego ruchu sta Mao Tse-tung. (Naley tu zaznaczyd, e Mao Tse-tung od samego pocztku zajmowa suszn leninowsko-stalinowsk pozycj w Sprawie rewolucji agrarnej w Chinach, ale stan na czele Partii Komunistycznej dopiero w 1931 r.). Na terenach objtych powstaniem dokonywano reformy rolnej. Organami wadzy staway si tam rady chopskie, obok regularnej Armii Czerwonej powstawaa milicja ludowa. Rewolucja chioska wstpia wic w swj drugi etap rozwoju. Rozpocz si zwrot od rewolucji zjednoczonego oglnonarodowego frontu do rewolucji wielomilionowych mas robotnikw i chopw,, do rewolucji agrarnej, ktra wzmocni i rozszerzy walk przeciwko imperializmowi, przeciwko dentry (obszarnicy A. R.) i feudalnym wacicielom ziemskim, przeciw militarystom i kontrrewo lucyjnej grupie Czang Kai-szeka 17. Jeeli pierwszy etap wyrni si tym, e ostrze rewolucji byo skierowane gwnie przeciwko imperializmowi zagranicznemu, to cech charakterystyczn drugiego etapu jest fakt, e rewolucja skierowuje swe ostrze gwnie przeciwko wewntrznym wrogom i przede wszystkim przeciwko feudaom, prze ciwko reimowi feudalnemu18. Stalin wskazywa, e rewolucja agrarna to podstawa demokratycznoburuazyjnej rewolucji bdcej poczeniem walki z przeytkami feudalnymi i imperializmem zagranicznym. Nie mona bowiem zlikwidowad feudalnych przeytkw nie prowadzc jednoczenie walki rewolucyjnej z imperializmem19. Pod wpywem rozwoju ruchw chopskich, skierowanych przeciwko obszarnikom, i pod naciskiem zagranicznego imperia lizmu, w lad za narodow buruazj odesza od ruchu rewolucyjnego przestraszona rozmachem tego ruchu drobnomieszczaoska inteligencja.
23

Wskutek tego sprzymierzeocami proletariatu pozostali chopstwo i miejska biedota, co tylko utwierdzio hegemoni proletariatu w ruchu narodowowyzwoleoczym. Odejcie narodowej buruazji i drobnomieszczaoskiej inteligencji nie tylko nie osabio ruchu narodowo-wyzwoleoczego, ale odwrotnie przyczynio si do nadania mu jeszcze wikszego rozmachu, gdy zabrako wewntrz ruchu elementw chwiejnych, ktre go hamoway. Stosujc wskazwki Stalina KPCh coraz bardziej rozszerzaa antyfeudalny ruch chopski. Nastpi okres cikich bojw z wojskami Kuomintangu. Czerwone wojska musiay si przenosid z miejsca na miejsce. Bardzo czsto wraz z wojskiem sza ludnod caego okrgu, ktra w ten sposb chciaa uniknd zemsty obszarnikw i wojsk reakcyjnych. Charakterystyczne dla tych walk byo In, e Armia Czerwona (tak zacza si ona nazywad) bya we wszystkich bitwach wspomagana aktywnie przez okoliczn ludnod. Tak np. w sawnej bitwie koo Siedmiu Mostw prymitywnie uzbrojeni okoliczni mieszkaocy zmusili do odwrotu znaczne oddziay wroga. Ostatecznie utworzy si w 1929 r. znaczniejszy okrg radziecki w okolicach Tung-Ku i Zuj-Czin w poudniowym Kiangsi. Okrg ten sta si gwn baz chioskiej rewolucji do 1934 r. Jednoczenie w innych okolicach poudniowych Chin, w prowincjach Hunan, Fukien i Anhwei zawizuj si mniejsze okrgi radzieckie. Wybuchaj w tych prowincjach powstania chopskie kierowane przez komunistw. Powstania te s czsto popierane przez zbuntowane przeciw Czang Kai-szekowi wojska. W 1931 r. okrgi radzieckie tak dalece si ustabilizoway, e w listopadzie tego roku mg ju odbyd si w Zuj-Czinie Oglnochioski Zjazd Rad, na ktrym powoano jednolit wadz dla wszystkich okrgw radzieckich. Przewodniczcym wadzy radzieckiej na tych terenach zosta Mao Tse-tung, a gwnodowodzcym si zbrojnych Czu Teh. Na terenach wyzwolonych zaczto wydawad wasne pienidze, utworzono nawet drobny przemys. Rozwinito na tych terenach szkolnictwo, zwalczano analfabetyzm, rozpoczto te dod powan dziaalnod wydawnicz. W tym czasie Chioska Armia Czerwona musiaa toczyd cikie boje z wojskami Czang Kai-szeka. Ten ostatni zorientowa si, e okrgi radzieckie to sprawa znacznie powaniejsza ni powstania lokalne i e konieczna jest caa sia rzdu centralnego, by zlikwidowad to niebezpieczeostwo dla wadzy Kuomintangu.
24

Pierwsza ofensywa Czang Kai-szeka rozpocza si zim 1930 r. Brao w niej udzia 100 000 ludzi. Pierwsza wyprawa skooczya si klsk Kuomintangu, ktrego czd wojsk przesza na stron Armii Czerwonej. Do 1933 r. miay miejsce jeszcze cztery ofensywy na tereny radzieckie. Do kadej z nich Kuomintang angaowa wicej wojsk ni do poprzedniej. Czang Kai-szek sam obj dowdztwo nad tymi wyprawami. Ale wszystkie one kooczyy . si haniebn klsk reakcji. W walkach tych Armia Czerwona wypracowaa zasady wojny partyzanckiej, ktre si pniej tak przyday chioskim komunistom w wojnie z Japoni. Zasady te gosiy: Wrg atakuje cofamy si. Wrg cofa si przeladujemy go. Wrg zatrzymuje si zagraamy mu. Wrg jest znkany bijemy go. W rezultacie Armia Czerwona wychodzia z tych walk wzmocniona, wzbogacona zdobycz wojenn. Bardzo czsto onierze Kuomintangu, ktrzy te pochodzili ze wsi, przechodzili caymi oddziaami na stron Armii Czer wonej. Tereny radzieckie rozszerzay si. W 1933 r. okrgi radzieckie obejmoway obszar 600 000 km kw. zamieszkay przez 60 milionw mieszkaocw. Od 1931 r. zaczy si tworzyd okrgi radzieckie rwnie na pnoc od Jang-Tse-Kiangu. Jeden z tych terenw utworzy si na pograniczu prowincji Szansi, Szensi i Suiyuan. Tu miaa znaled schronienie Armia Czerwona, ktra si pniej wycofaa z poudnia. Czang Kai-szek zrozumia, e nagymi wypadami nie zlikwiduje terenw radzieckich. Pod wpywem swych niemieckich doradcw, generaw von Seeckta i Falkenhausena, przystpi on pod koniec 1933 r. do systematycznego otaczania okrgw radzieckich. Do tej wyprawy zgromadzi okoo miliona onie rzy. Obsadza on tymi wojskami wszystkie waniejsze punkty strategiczne w eelu cakowitego zamknicia piercienia wok Armii Czerwonej. Z pocztkiem 1934 r., w czasie trwania tej ofensywy, w Zuj -Czinie odby si II Oglnochioski Zjazd Rad. Na tym zjedzie powzito decyzj ewakuowania poudniowych terenw radzieckich i przeniesienia gwnej bazy w okolice pogranicza Szensi-Kansu-Ningsia. Oprcz przyczyn militarnych (w zwizku z ofensyw Czang Kai-szeka pozycje na poudniu stay si nie do utrzymania) wpyny na t decyzj przede wszystkim przyczyny polityczne.

Od 1931 r. rozpocza bowiem Japonia sw polityk agresji przeciwko Chinom. Zagarna ona Manduri, Chiny pnocne i szykowaa Si do zawadnicia
25

Chinami centralnymi. Zagraao to suwerennoci i w ogle istnieniu narodu chioskiego. Zaostrzyo to znacznie w Chinach nastroje an tyimperialistyczne i dao podstawy do stworzenia zjednoczonego oglnonarodowego frontu przeciwko agresji japooskiej. KPCh bya w awangardzie ruchu majcego na celu zorganizowanie oporu przeciwko agresji japooskiej. Przeniesienie bazy Armii Czerwonej na pnoc miao wanie umoliwid zorganizowanie oporu przeciwko wojskom japooskim (okrg pograniczny Szensi-Kansu-Ningsia lea bowiem na drodze dalszej penetracji wojsk japooskich) i w ten sposb stworzyd warunki dla utworzenia oglnonarodowego antyjapooskiego frontu. To bya te gwna przyczyna, dla ktrej Armia Czerwona przedsiwzia Dugi Marsz, ktry zawid j z Chin poudniowych do Chin pnocnych. Okres walk chopskich przeciwko uciskowi feudalnemu w Chinach poudniowych, a czciowo i centralnych, mia olbrzymie znaczenie dla rewolucji chioskiej: 1. W tym okresie ostatecznie skrystalizowa si kierunek ruchu narodowo wyzwoleoczego jako ruchu antyfeudalnego i antyimperialistycznego skierowanego jednoczenie i przeciw wewntrznej reakcji, i przeciw obcemu uciskowi imperialistycznemu. 2. Ujawni si jego charakter rewolucji agrarnej, tj. rewolucji buruazyjno demokratycznej skierowanej przeciwko przeytkom feudalizmu we wszystkich dziedzinach ycia ekonomicznej, politycznej i ideologicznej. 3. Rozszerzya si w ogromnym stopniu baza ruchu narodowo-wyzwoleoczego drog wcignicia do ruchu agrarnego dziesitkw milionw chopw, a do ruchu robotniczego milionw robotnikw i miejskiej biedoty. 4. Wykua si w ogniu rewolucji mocna Partia Komunistyczna, pewny wdz i przewodnik mas pracujcych, zapewniajca prawidowe marksistowskoleninowskie kierownictwo walki narodowo-wyzwoleoczej 19. 5. W bojach tych powstay zahartowane i oddane ludowi kadry wojskowe. W bojach tych wyroli znakomici dowdcy i strategowie obecnej Chioskiej Armii Ludowej. Nauczyli si oni stosowad marksistowsko-leninowskie zasady sztuki wojennej. w specyficznych warunkach rewolucji chioskiej.

26

6. Walki te przyczyniy si w powanej mierze do politycznego wychowania mas. Dziki istnieniu terenw radzieckich dziesitki milionw chopw przekonao si, e ich ucisk to nie dopust boy, e mona yd bez obszarnikw, e istnieje sia, ktra walczy o ich wyzwolenie. Prace Stalina o Chinach byy nieocenion pomoc dla chioskich komunistw. Pomogy one im prawidowo zastosowad marksizm-leninizm do specyficznych warunkw chioskich. Pomogy im oczycid swoje szeregi od jawnych i tajnych zdrajcw, trockistw i prawicowych oportunistw, ktrzy usiowali bd to zerwad sojusz robotniczo-chopski i izolowad proletariat, bd te pjd na ugod i skapitulowad przed narodow buruazj. Mona stwierdzid, e dopiero w tym okresie, dziki pomocy Stalina, Chioska Partia Komunistyczna staa si ti peni parti marksistowsko-leninowsk. Wraz z rozwojem antyfeudalnego ruchu chopskiego rozwijaa si walka klasy robotniczej w miecie. Robotnicy popierali Armi Czerwon masowymi strajkami i sabotaem poczynao rzdu kuomintangowskiego. I tak w roku 1929 strajkowao 750 000 robotnikw. Kolejarze sabotowali transporty wojsk Kuomintangu. W 1930 r. miay miejsce strajki grnikw i strajki w przemyle wkienniczym w Szanghaju. W tyme roku w Szanghaju miay miejsce 1 maja i 7 listopada burzliwe manifestacje pod hasami: Precz z Kuomintangiem, Precz z imperializmem, Niech yje ZSRR. Kuomintang na t dziaalnod robotnikw odpowiedzia krwawym terrorem. W cigu omiu miesicy w 1929 r. 100 000 osb zostao zamordowanych przez kuomintangowcw (z tego 27 000 na mocy wyrokw sdowych). W atach 19281931 z rk kuomintangowskich oprawcw zgino 1 000 000 ludzi. Wojna domowa przyczynia si do dalszej faszyzacji Kuomintangu. Z partii narodowej buruazji i drobnomieszczaoskiej inteligencji stawa si on coraz bardziej przedstawicielem buruazji kompradorskiej i agentem imperializmu w Chinach. W zwizku z tym coraz bardziej zwaa si jego baza masowa. W rezultacie liczba jego czonkw spada do 32 000. W 1936 r. oficjalnie przetworzono Kuomingtang wedug modelu faszyzmu woskiego. Zniesiono wybory w organizacjach partyjnych, ktre zastpiono nominacjami. Wprowadzono zasad autorytatywnoci wodza. Kuomintang przeradza si coraz bardziej z masowej partii w reakcyjn klik buruazyjno-obszarnicz.

27

C. Dugi Marsz

Dnia 16 padziernika 1934 r. Armia Czerwona w sile 90 000 onierzy, w dwch kolumnach opucia Kiangsi. Armia Czerwona udaa si na pnoco-zachd przez Hunan z zamiarem poczenia si w Syczuanie z tzw. Czwart Armi, ktra miaa tam swoj baz po przeniesieniu si z prowincji Hupeh (okrg Cjuwan). Jednak napr przewaajcych si nieprzyjaciela zmusi do zmiany tego planu. Armia Czerwona musiaa zboczyd bardziej na poudnie do prowincji Kweiczou. Nie naley zapominad, e armia wioza ze sob cae swe zaopatrzenie. Poza tym wraz z wojskiem wycofywaa si caa ludnod. W Kweiczou dla zmylenia nieprzyjaciela musiaa Armia Czerwona przez pewien czas kluczyd: gdy nieprzyjaciel spodziewa si jej na pnocy, nagym marszem na zachd wkroczya do prowincji Yunnan, a dopiero stamtd skierowaa si na pnoc do Syczuanu. Po drodze sforsowano du rzek Czin-Sa-Ho. Ale szczytem bohaterstwa byo dwukrotne sforsowanie nastpnej rzeki Tatu, jednego z najpowaniejszych dopyww Jang-Tse-Kiangu. Najsawniejszym bodaj wyczynem wojskowym podczas tego marszu byo sforsowanie mostu Lio-TingCzau na tej rzece. Most ten by mocno obsadzony przez wojska Kuomintangu, ktrego dowdcy byli pewni, e Armia Czerwona nie bdzie w stanie go sforsowad. Jednak ochotnicy Armii Czerwonej w brawurowym ataku zdobyli ten most szturmem i zanim lotnictwo Czang Kai-szeka si zorientowao, wojska czerwone byy ju po drugiej stronie. Po rzece Tatu Armia Czerwona musiaa przejd przez pasma grskie sigajce wysokoci 5 000 m. Podczas przejcia przez te dzikie, zanieone gry cierpieli szczeglnie nie przyzwyczajeni do zimna onierze pochodzcy w wikszej czci z poudnia. Duo onierzy zamarzo tam lub zgino ze zmczenia. Po przejciu tego pasma grskiego oddziay z Kiangsi poczyy si 20.VI 1935 r. w miejscowoci Mukung z Czwart Armi. Z 90 000 onierzy, ktrzy wyszli z Kiangsi do Mukungu, dotaro 45 000. Czd zgina, ale czd zostaa po dro dze dla organizowania oddziaw partyzanckich na tyach nieprzyjaciela.

28

W Mukungu armie rozdzieliy si na nowo. Czwarta Armia pozostaa z niektrymi oddziaami z Kiangsi pod dowdztwem Czu Teh jeszcze rok w Syczuanie, by czekad tu na przybycie innych oddziaw czerwonych ze wschodniej czci prowincji Hupeh. Oddziay te faktycznie po dugim marszu poczyy si z Czu Teh, a pniej jako zjednoczone siy dostay si do gwnych si w Szensi. Gwne siy pod dowdztwem Mao Tse-tunga kontynuoway swj marsz przez prowincje Kansu, gdzie musiay staczad cikie boje. Dotary one 20 padziernika 1985 r. do swej bazy w Szensi. Dugi Marsz by zakooczony. Do miejsca przeznaczenia przybyo mniej ni 20 000 ludzi. W cigu roku 1935 inne oddziay czerwone z innych terenw przybyway do Szensi, gdzie czyy si z gwnymi siami dowodzonymi przez Mao Tse-tunga. Nie dosta si do Szensi tylko Fang-Czi-Min, dowdca oddziaw czerwonych, ktre miay sw baz na pograniczu prowincji Czekiang, Anhwei, Kiangsi i Fukien. Zosta on otoczony przez wojska Kuomintangu, wzity do niewoli i stracony w Szanghaju. Dugi Marsz jest moe najwiksz epopej wojskow wszystkich czasw. W cigu 368 dni onierze Armii Czerwonej przebyli w walce 9 500 km. Dugi Marsz wykaza wysok wartod bojow onierza chioskiego, gdy wie, o co si bije. Po odejciu Armii Czerwonej z terenw radzieckich rozszala si w tych okrgach biay terror. Szczeglnie straszliwy terror zapanowa w Ojuwan, gdzie wielu oficerw Czang Kai-szeka pochodzio z rodzin obszarniczych. Tylko w tym jednym okrgu wymordowano i zamczono 600 000 ludzi. Cae miasteczka i wsie zrwnano z ziemi. Jeszcze wiele miesicy po wycofaniu si oddziaw czerwonych w caych Chinach kwit handel kobietami i dziedmi, pochodzcymi z tych terenw. Dugi Marsz mia te powane znaczenie polityczne. Podczas tego marszu 200milionowa ludnod zapoznaa si z bliska z Armi Czerwon. onierze tumaczyli ludnoci, o co bij si komunici i jakie s ich cele. Dugi Marsz by najlepsz propagand idei komunistycznej w Chinach. CzanpvKai-szek chcia zniszczyd Armi Czerwon. Celu swego nie osign, a po Dugim Marszu komunizm w Chinach sta si silniejszym, ni by przedtem.
29

D. Wojna z Japoni

Komunistyczna Partia Chin rozwina oywion dziaalnod nad doprowadzeniem do zjednoczonego oglnonarodowego frontu walki z Japoni. W 1932 roku zwrcia si KPCh po raz pierwszy do armii kuomintangowskich z propozycj zawarcia pokoju i rozpoczcia wsplnej walki z imperializmem japooskim. W sierpniu 1935 r. KPCh zwrcia si ponownie do caego narodu chioskiego i do wszystkich partii i grup politycznych w Chinach z apelem o stworzenie w oparciu o porozumienie KPCh z Kuomintangiem oglnochioskiego rzdu i zjednoczonej armii do walki z Japoni. W listopadzie tego roku KPCh na nowo zwrcia si z apelem do wszystkich partii chioskich o utworzenie rzdu ocalenia narodowego do walki z agresj japoosk. Wszystkie te apele pozostay bez odpowiedzi ze strony Kuomintangu. Mimo to rozwin si wok tych hase szeroki ruch masowy i propozycje KPCh uzyskay poparcie najszerszych warstw narodu 'chioskiego. Przyczynio si to do dalszego wzrostu nastrojw opozycyjnych wobec polityki Kuomintangu. Pcd koniec 1936 r. doszo do tzw. incydentu sjanskiego. Czang Kai-szek znajdowa si wwczas w stolicy prowincji Szensi, Sjanie, w kwaterze wojsk mandurskich, ktre usiowa skierowad do walki z Armi Czerwon, znajdujc si ju wwczas w okrgu pogranicznym Szensi-Kansu-Ningsia. Wojska te, wypdzone ze swej ojczystej prowincji przez Japooczykw, nie rozumiay, dlaczego maj walczyd przeciw komunistom, ktrzy tak jak oni pragnli jednolitej walki z najedc japooskim. onierzy i oficerw ogarno straszliwe oburzenie na t zdradzieck polityk Czang Kai-szeka, ktrego aresztowano. Wypadki te mogy wywoad jeszcze krwawsz wojn domow ni dotychczas, co byoby tylko na rk Japonii. W zwizku z tym KPCh wmieszaa si w t spraw doprowadzajc do tego, e Czang Kai-szek obieca przerwad dziaania przeciwko Komunistom i rozpoczd przygotowania do wsplnego wystpienia przeciwko Japonii.

30

Ale i po tym incydencie Kuomintang, nie mia zamiaru zorganizowad oporu przeciwko agresji japooskiej. Dopiero zdradziecki napad japooski z 7 lipca 1937 r. i wywoany tym# wybuch olbrzymiego oburzenia w narodzie chioskim, zdecydowanym do odparcia najazdu japooskiego, zmusiy Kuomintang do zaprzestania wojny domowej i do rozpoczcia rokowao z komunistami w celu stworzenia zjednoczonego oglnonarodowego frontu do walki z Japoni. Chocia wskutek oporu reakcjonistw kuomintangowskich nie zawarto formalnej umowy midzy KPCh a Kuomintangiem o stworzeniu jednolitego frontu antyjapooskiego, faktycznie doszo jednak do porozumienia. Na mocy tego porozumienia pograniczny rejon przesta si nazywad radzieckim, a wadze ludowe tam istniejce (pochodzce, w odrnieniu od rejonw kuomintangowskich, z powszechnych wyborw) uznay w zasadzie zwierzchnictwo centralnego rzdu Kuomintangu. Armia zorganiz owana przez KPCh w tym okrgu przestaa si nazywad Armi Czerwon, natomiast przyja nazw smej Armii, jako czci skadowej oglnochioskiej armii walczcej z Japoni. KPCh zrezygnowaa te z przeprowadzenia na kontrolowanych przez siebie terenach radykalnej reformy rolnej, natomiast uzgodniono, e na terenie caego kraju zostan znione czynsze dzierawne. Kuomintang zobowiza si do demokratyzacji swojej wadzy, do uwolnienia winiw politycznych itp. (I faktycznie po zawarciu tego porozumienia uwolniono tysice winiw politycznych, ktrzy znajdowali si w wizieniach Kuomintangu). Obydwie strony zobowizay si zaprzestad wojny domowej i skoncentrowad cay swj wysiek na wojnie z Japoni. Nowy zjednoczony oglnonarodowy front znajdowa si jednak na wyszym szczeblu ni oglnonarodowy front z lat 19231927. W midzyczasie ruch narodowo-wyzwoleoczy nabra wikszego rozmachu, co nie mogo nie odbid si na nowej sytuacji, ktra przedstawiaa si nastpujco: 1. Buruazja bya skompromitowana swoj zdrad ruchu narodowowyzwoleoczego w 1927 r., swoj kapitulacj przed imperializmem i obszarnictwem, swoj kapitulanck polityk wobec agresji japooskiej. W zwizku z tym utracia zaufanie szerokich mas ludowych. 2. Proletariat zdoby tymczasem pod kierownictwem Komunistycznej Partii Chin bezsprzeczn hegemoni w ruchu narodowo-wyzwoleoczym, wzmocni swj sojusz z chopstwem i wobec caego narodu wystpi jako organizator i przywdca jednolitego frontu antyjapooskiego.
31

3. Program obecnego zjednoczonego frontu oglnonarodowego by bardziej postpowy ni w pierwszym etapie rewolucji 19251927. Obecnie obok hase walki z zagranicznym imperializmem wysuwano jako podstawowe dania: demokratyzacj ycia politycznego kraju i polepszenia bytu szerokich mas robotnikw i chopw. Partia Komunistyczna wypenia wszystkie na siebie przyjte zobowizania, czego nie mona powiedzied o Kuomintangu. I tak np. na terenach kontrolowanych przez Kuomintang nigdzie nie obniono chopom czynszw dzierawnych. Wojna bya prowadzona przez Japooczykw ze straszliwym okrucieostwem i przy pomocy nowoczenie uzbrojonych armii, zaopatrzonych w czogi i lotnictwo. Armiom japooskim wojska chioskie mogy przeciwstawid tylko swe bohaterstwo, gdy wyposaenie ich byo nader sabe. Chiny bowiem nie otrzymyway adnej pomocy od innych mocarstw. Anglia, Francja i Stany Zjednoczone wierne swej polityce monachijskiej, ktra miaa swj wariant rwnie i na Dalekim Wschodzie, nie chciay przeszkadzad faszyzmowi japooskiemu w grabieczym pochodzie. Tak jak w Europie liczono, e Hitler w koocu ruszy na Ukrain i Kaukaz, tak na Dalekim Wschodzie pomagano Japonii, liczc, e w koocu zaatakuje ona Zwizek Radziecki. Do wybuchu wojny japoosko-amerykaoskiej Japonia miaa monod zakupywania materiau wojennego w USA. W latach 1937 1940 Japonia nabya w USA materiau wojennego za 677 milionw dolarw. Materiay wojenne stanowiy w 1937 r. 58 procent, w 1938 r. 67 procent, w 1939 r. 70 procent eksportu USA do Japonii. Japooczycy bombardowali bezbronn ludnod chiosk z amerykaoskich samolotw. W. Brytania za dla uagodzenia Japonii zamkna w 1940 r. drog birmaosk, jedn z gwnych arterii zaopatrzenia dla Chin. Jedynie ZSRR z miejsca pomg Chinom i zaopatrywa armie chioskie w uzbrojenie przez turkiestaosk drog karawanow. ZSRR udzieli te Chinom poyczki w wysokoci 250 milionw dolarw dla pokrycia tych dostaw i wysa swych instruktorw wojskowych do Chin. Radzieccy instruktorzy szkolili chioskich lotnikw. Pierwsze miesice wojny wykazay olbrzymi przewag w uzbrojeniu wroga, wykazay, e wojna moe si zakooczyd zwycistwem Chin tylko wwczas, jeli stanie si prawdziw wojn ludow, jeli na wszystkich terenach okupowanych
32

przez wroga rozpali si ogieo wojny partyzanckiej, jeli u progu kadego domu, w kadym zagajniku oczekiwad bdzie najedcw niechybna mierd. Tak wojn prowadzili wanie komunici. W pnocnych Chinach tworzyli oni oddziay partyzanckie z ludnoci miejscowej, wcigali do walki z Japooczykami cay nard, mczyzn, kobiety i dzieci. Dziki temu oddziay smej Armii i partyzanci chopscy opanowali znaczne obszary w Chinach pnocnych. Wadza Japooczykw ograniczaa si tam tylko do wielkich miast, midzy ktrymi z trudnoci utrzymywali oni linie komunikacyjne. Jedyne zwycistwa chioskie w wojnie z Japoni odniosa wanie ta sma Armia. Komunici prowadzili szerok akcj propagandow wrd ludnoci w celu mobilizowania jej przeciwko imperialistom japooskim. Dla obrony rodzinnych wiosek przed rekwizycjami i ekspedycjami karnymi Japooczykw stworzono specjaln milicj ludow. Z tej milicji tworzyy si oddziay partyzanckie, a z czasem, w miar zdobywania broni na nieprzyjacielu, tworzyy si z tych oddziaw regularne jednostki. Represje japooskie przyczyniay si tylko do zwikszenia nienawici do najedcy, do tego, e pomieo walki partyzanckiej przeradza si w olbrzymi poar. Tymczasem zaszy powane zmiany w onie Kuomintangu. Kuomintang w ogle bardzo niechtnie przystpi do wojny. Uczyni to tylko pod olbrzymim naciskiem mas. d samego pocztku przywdcy Kuomintangu myleli o kapitulacji. Pierwsze klski poniesione przez wojska kuomintangowskie na skutek zdrady wielu wyszych oficerw i faszywej strategii opracowanej przez niemieckich doradcw Czang Kai-szeka (nie naley zapominad, e Niemcy hitlerowskie byy wwczas ju zwizane przymierzem z Japoni) przyczyniy si jeszcze bardziej do wzmocnienia nastrojw kapitulacyjnych wrd przywdcw Kuomintangu. W wyniku tych klsk rzd Kuomintangu utraci uprzemysowione tereny i porty wschodnich Chin i musia przenied si do rolniczych prowincji wntrza kraju. W zwizku z tym jeszcze bardziej wzmg si w jego onie wpyw reakcyjnych elementw obszarniczych, przy jednoczesnym zmniejszeniu si wpyww przemysowej buruazji, ktrej domen byy gwnie wschodnie Chiny. Wyrazio si to w hale biernej obrony wobec Japonii, przy jednoczesnym zaostrzeniu aktywnoci przeciwko elementom demokratycznym. Czd przywdcw Kuomintangu przestraszona rozmachem wojny ludowej, prowadzonej pod kierownictwem komunistw w Chinach pnocnych, posza na otwart wspprac z Japoni. Najbliszy wsppracownik Czang Kai-szeka,
33

Wang Czin-wei, utworzy w okupowanym przez Japooczykw Nankinie quislingowski rzd (karier jego przerwaa w 1944 r. kula patrioty chioskiego). Ale polityka Czang Kai-szeka niewiele rnia si od polityki Wang Czin-weia. Armie Kuomintangu przerway zupenie dziaania wojenne przeciwko Japonii, zaczy magazynowad najlepsz broo i wycofywad na tyy najlepsze wojska w celu przygotowania si do walki z komunistami. Polityka ta staa si zupenie wyrana po przystpieniu Ameryki do wojny (7.XII 1941 r.), gdy Czang Kai-szek uzna, e wojn z Japoni wygraj za niego sprzymierzeocy, a jego zadaniem jest przygotowanie si do wojny domowej. Charakterystyczna jest tu jedna z wielu wypowiedzi, jakie wygosi podczas wojny Czang Kai-szek: Zniszczenie komunistw jest dla nas waniejsze i obchodzi nas bardziej ni zniszczenie japooskich okupantw. Czang Kai-szek nie ograniczy si do przygotowao do tej walki, ale rozpocz j nawet jeszcze w czasie trwania wojny. Zaprzestano przede wszystkim zaopatrywad sm Armi. Najlepsze wojska wysyano nie na front, ale umieszczono wok terenw ju wyzwolonych, kt re w ten sposb odcinano od reszty kraju. Bya to prawdziwa blokada tych terenw. Na terenach kontrolowanych przez Kuomintang na nowo zacz szaled biay terror. Obozy koncentracyjne zapeniy si wszystkimi podejrzanymi o komunizm i w ogle o jakkolwiek opozycj. Cae armie kuomintangowskie przechodziy na stron Japooczykw z wyranym zadaniem walki z komunistami. Oddziaom quislingowskim, sformuowanym przez Japooczykw i bdcym w cigym kontakcie z przywdcami Kuomintangu, obiecano amnesti i nagrody, jeli bd walczyd przeciw komunistom. Kuomintang utrzymywa te w tym celu cisy kontakt z wadzami japooskimi, z ktrymi oficjalnie by w stanie wojny. Ta polityka walki z komunizmem leaa take w interesie japooskich imperialistw, dla ktrych gwnym niebezpieczeostwem nie byli bynajmniej obszarnicy z Kuomintangu lub kapitalici amerykaoscy, z ktrymi byli zwizani rnymi wizami finan sowymi, ale wanie komunici, ktrzy zagraali podstawom istnienia systemu imperialistycznego. Przy smej Armii istniaa Liga dla Wyzwolenia Ludu Japooskiego, ktra z dobrymi rezultatami prowadzia prac uwiadamiajc wrd onierzy japooskich. Na czele tej Ligi stali japooscy komunici. Nic wic dziwnego, e 64% japooskich wojsk w Chinach i 95% wojsk quislingowskich
34

walczyo przeciw komunistom. Na Dalekim Wschodzie taktyka Japonii i reakcji chioskiej podobna wic bya do taktyki Hitlera i reakcji krajw okupowanych w Eu ropie. Hitler rwnie ogooci z wojsk front zachodni i skoncentrowa wszystkie swe siy przeciw ZSRR; reakcyjne ruchy w krajach okupowanych, chocia formalnie walczyy przeciwko Niemcom, w istocie rwnie wspdziaay z Gestapo przeciw elementom postpowym, jak np. NSZ i PKB w Polsce, Zervas w Grecji itp. Ta polityka Kuomintangu bya prowadzona za zgod i z inspiracji przedstawicieli Stanw Zjednoczonych w Chinach. Charakterystyczna jest tu wypowied gen. Wedemeyera, przedstawiciela amerykaoskiego naczelnego dowdztwa w Chinach, ktry najspokojniej owiadczy, e jest zupenie moliwe, e broo amerykaoska jest uywana przez wojska kuomintangowskie do walki z komunistami. Byo to wtedy, gdy USA znajdoway si w stanie wojny z Japoni, ktr wanie najskuteczniej zwalczay wojska zorganizowane przez komunistw. Amerykanie ju podczas wojny dyli do cakowitego i wycznego opanowania Chin. To mona byo urzeczywistnid tylko w wypadku, gdyby promerykaoska klika Czang Kai-szeka zachowaa absolutn wadz w Chinach. Dlatego imperialici amerykaoscy byli zainteresowani w zniszczeniu ruchu narodowo- wyzwoleoczego; ktry by przeszkod dla realizowania ich planw podporzdkowania sobie Chin. Kuomintang znajdowa si natomiast cakowicie na pasku imperialistw amerykaoskich. Faktycznym wadc Chin kuomintangowskich by nie Czang Kaiszek, lecz ambasador amerykaoski, ktrego Czang Kai-szek by tylko ndzn marionetk. Jednoczenie w gospodarce Chin kuomintangowskich coraz wiksz rol zacz odgrywad monopol czterech rodzin Czang Kai-szeka, Sung-Cy-wena, KungSian-si i Ceng-Li-fu. Rodziny te byy zreszt z sob spokrewnione. I tak: Czang Kai- szek i Kung-Sian-si byli szwagrami Sung-Cy-wena, a rodzina Czeng-Li-fu ju dawno bya zwizana wzami rodzinnymi z rodzin Czang Kai-szeka. Te cztery dynastie ju przed wojn, od chwili dojcia Kuomintangu do wadzy, wykorzystyway swoj pozycj na to, aby przy pomocy imperialistw wzbogacad si i opanowywad rne dziedziny gospodarki Chin. Szczeglnie due moliwoci pod tym wzgldem dawaa wojna. Rodziny te wykorzystyway cay aparat kontroli wojennej (np. kontroli dewiz, kontroli handlu zagranicznego), by przy pomocy specjalnie dla tego celu utworzonych towarzystw i kompanii opanowad
35

cakowicie gospodark Chin. W 1944 r. mieli oni w swych rkach 70% globalnego kapitau przemysowego Chin kuomintangowskich. Nie wzdrygali si oni nawet przed uprawianiem kontrabandy z Japooczykami, co w koocu przyjo zupenie otwarte formy. Monopol czterech rodzin mia pfeudalny i kompradorski charakter. Byli oni cile zwizani z obszarnictwem (np. rodzina Sungw, do ktrej naley ona Czang Kai-szeka, bya jedn z najbogatszych rodzin obszarniczych w Chinach) i z obcym imperializmem, przede wszystkim amerykaoskim. Monopol ten mg si rozwind tylko dziki aktywnej pomocy obcego imperializmu, ktry jeszcze przed wojn widzia w nich swoich porednikw w kolonialnej eksploatacji Chin i najpewniejsze oparcie przeciwko ruchowi narodowo-wyzwoleoczemu. Podczas wojny cztery rodziny szczeglnie cile zwizay si z imperializmem amerykaoskim, stajc si jego oficjalnymi agentami w Chinach. Rzdowe poyczki amerykaoskie, zamiast suyd do wzmocnienia potencjau wojennego Chin, suyy do wzbogacenia si czterech rodzin i do opanowania gospodarki chioskiej przez monopole amerykaoskie. Dziaalnod tego monopolu, prowadzona w interesie imperializmu amerykaoskiego, bya cakowicie antynarodowa i skierowana przeciwko interesom caego chioskiego narodu. Monopol ten opanowa te cakowicie wadz polityczn w Chinach kuomintangowskich dziki swojej kontroli nad aparatem Kuomintangu. W ten sposb przez poczenie si przywdcw Kuomintangu z kapitaem kompradorskim powsta w Chinach kapita biurokratyczny zwizany z imperializmem amerykaoskim i opierajcy si na pfeudalnym obszarnictwie, bdcy gwnym wrogiem ruchu narodowo-wyzwoleoczego. Wzmoenie potgi gospodarczej czterech rodzin szo w parze ze wzmoon eksploatacj najszerszych mas pracujcych (robotnikw, chopw, miejskiej drobnej buruazji). Ucisk ten odczuway nie tylko masy pracujce, ale te i rednia buruazja, i drobnomieszczaostwo, ktre paday ofiar wyzysku podatkowego, inflacji i innych metod wyzysku uprawianego przez monopol czterech rodzin. Poza tym coraz wyraniejsza stawaa si antynarodowa polityka Kuomintangu w prowadzeniu wojny z Japoni.

To wszystko spowodowao, e olbrzymia wikszod narodu chioskiego stracia cakowicie zaufanie do Kuomintangu. Baza socjalna reimu kuomintangowskiego
36

zacza si stopniowo zwad. Od bloku obszarniczo-buruazyjnego zacza si odrywad rednia i drobna buruazja oraz drobnomieszczaoska inteligencja (nisi urzdnicy, wolne zawody, modzie szkolna itd.). Znalazo to wyraz w utworzeniu si opozycyjnych partii drobno-mieszczaoskich, jak np. Liga Demokratyczna. Ten rozkad Kuomintangu podczas wojny potwierdza m. in. amerykaoska Biaa Ksiga, wydana w 1949 r. przez Departament Stanu dla usprawiedliwienia swej klski w Chinach. Ot w tym dokumencie Departament Stanu stwierdza wyranie: 1. 2. Czang Kai-szek by sprzymierzeocem kosztownym i niepewnym. Po 1940 r. straci on chd do walki z Japni.

3. Jak tylko zacz otrzymywad pomoc amerykaosk, rozpocz natychmiast walk z komunistami. 4. Wszystkie wiadomoci wojskowe zakomunikowane Czang Kai-szekowi w rekordowym czasie przenikay do Japooczykw (co wiadczy o cisej wsppracy z Japoni), 5. Jego rzd prowadzi polityk wyzysku mas, by to rzd antyludowy, skorumpowany i reakcyjny. W tym samym czasie, gdy zwaa si socjalna baza kuomintangowskiego bloku feudalnego, obszarnictwa i kapitau biurokratycznego, rozszerzaa si baza socjalna ruchu narodowo-wyzwoleoczego, majcego wwczas form oglnonarodowego, antyjapooskiego frontu, na czele ktrego staa partia Komunistyczna. Wyrazio si to m. in. w fakcie przyjcia przez Lig Demokratyczn programu demokratyzacji Chin, wysunitego przez KPCh. Jednoczenie powikszay si terytoria oswobodzone przez sm Armi i inne armie ludowe (od 1941 r. zacza dziaad w Chinach centralnych Nowa Czwarta Armia Ludowa) od okupantw japooskich. I tak, z pocztkiem wojny pogranicznej rejon Szensi-Kansu-Ningsia liczy 100 000 km kw. i 1,5 miliona mieszkaocw, a pod koniec 1944 r. byo ju 15 oswobodzonych rejonw o obszarze 859 000 km kw. i z ludnoci 95,5 miliona. W miar zwikszania si obszaru wyzwolonych rejonw, zwikszao si nie tylko ich znaczenie jako baz wojskowych, ale te ich znaczenie polityczne. W rejonach tych bowiem w peni urzeczywistniano program demokratyczny oglnonaro37

dowego frontu antyjapooskiego (zmniejszone czynsze dzierawne, wybieralnod przez zgromadzenia ludowe wszystkich organw wadz, tworzenie milicji i armii ludowych itp.). W ten sposb czya KPCh walk z Japoni z walk o de mokratyzacj kraju i wcigaa szerokie masy narodu do walki przeciwko dyktaturze kuomintangowskiego bloku obszarniczo-buruazyjnego. Walka z Japoni i walka o demokracj owiadczy Mao Tse-tung w swoim referacie w maju 1937 r. o zadaniach zjednoczonego oglnonarodowego frontu to wzajemnie warunkujce si zadania. Demokracja jest gwarancj rzeczywistej walki z Japoni, walka za z Japoni stwarza pomylne warunki dla rozszerzania ruchu demokratycznego21. Sukcesy si demokratycznych zmusiy Kuomintang do pjcia na ustpstwa i do rozpoczcia w koocu 1944 r. pertraktacji z parti komunistyczn dla wyjanienia rozbienoci i dla skoordynowania wysikw i dziaao Wojennych. Nie byo jednak ze strony Kuomintangu szczerej chci zrealizowania wsplnie przyj tego w 1937 r. programu demokratyzacji kraju i prowadzenia energicznej walki z Japoni. Pertraktacje te miay na celu wygranie na czasie, wzmocnienie pozycji wojskowej Kuomintangu dziki pomocy amerykaoskiej, ktra ju wwczas masowo napywaa, a nastpnie w dogodnym momencie zbrojne zdawienie ruchu demokratycznego21. O tych zamiarach kliki kuomintangowskiej wyranie wiadczy cay przebieg pertraktacji Kuomintangu z Parti Komunistyczn w latach 1944 1945 r.

5. KLSKA JAPONII I WOJNA DOMOWA. INTERWENCJA IMPERIALIZMU AMERYKAOSKIEGO W CHINACH

Przystpienie ZSRR do wojny z Japoni w sierpniu 1945 r. pokrzyowao plany reakcjonistw Kuomintangu i jego amerykaoskich mocodawcw. W cigu 8 dni Armia Radziecka rozbia potn japoosk armi kwantungsk i zmusia Japoni do kapitulacji. Wykorzystujc ofensyw wojsk radzieckich, armie ludowe przeszy do ofensywy 10 sierpnia 1945 r. i uwolniy w krtkim czasie olbrzymie obszary. W rezultacie 13.1 1946 r. obszar oswobodzonych rejonw wynosi 2 376 000 km kw., a jego ludnod 148 milionw.
38

Obszar oswobodzonych rejonw byby jeszcze wikszy i obejmowaby wiksz czd kraju, gdyby nie interwencja amerykaoska. W dniu kapitulacji Japonii, 14 sierpnia 1945 r., wojska japooskie na pnocy byy ze wszystkich stron otoczone przez oddziay smej Armii i oddziay partyzanckie. Byoby normalne, gdyby wojska japooskie kapituloway przed tymi, ktrzy z'nimi przez szereg lat toczyli krwawe boje., Ale tu pada niesychany rozkaz, wydany wsplnie przez Czang Kai-szeka i dowdztwo amerykaoskie. Wojska japooskie maj trzymad wszystkie swe punkty oporu do czasu nadejcia wojsk kuomintangowskich. Czyni si dowdcw japooskich osobicie odpowiedzialnymi za wykonanie tego rozkazu. Maj oni obowizek bronid swych pozycji przed nacierajcymi armiami ludowymi. Amerykanie mobilizuj X i XIV armi lotnicz i setki samolotw transportowych i w tej najwikszej operacji lotniczego transportu wojsk przewo na pnoc setki tysicy onierzy kuomintangowskich. Dziki tej aktywnej pomocy Amerykanw udao si Kuomintangowi zajd wszystkie waniejsze miasta w pnocnych Chinach i poudniowej Mandurii. Istnienie wielkich wyzwolonych rejonw, w ktrych zrealizowano reformy demokratyczne, przewidziane w porozumieniu z 1937 r. midzy Komunistyczn Parti a Kuomintangiem, wyzwoleocza roia ZSRR w II wojnie wiatowej i jego decydujca rola w rozgromieniu faszystowskiej Japonii wzmocniy znacznie i politycznie, i militarnie chioski ruch demokratyczny. Wszystko to stwarzao podstawy do cakowitej demokratyzacji caych Chin. Ale interwencja imperializmu amerykaoskiego zmienia sytuacj. Penetracja imperializmu amerykaoskiego rozwina si w Chinach jeszcze podczas wojny. Po wojnie w swych planach panowania nad wiatem dyli oni do politycznego i ekonomicznego podporzdkowania Stanom Zjednoczonym wszystkich krajw bdcych przedmiotem ich ekspansji, do sprowadzenia tych krajw do roli satelitw. W tym celu d Stany Zjednoczone do wprowadzenia w tych krajach takich rzdw, ktre by usuny wszelkie przeszkody, jakie eksploatacji tych krajw przez kapita amerykaoski stawia ruch robotniczy i demokratyczny 22. Realizujc te cele w Chinach imperialici amerykaoscy postawili sobie za zadanie zgniecenie chioskiego ruchu demokratycznego i utwierdzenie w tym kraju wadzy oddanej im kuomintangowskiej kliki obszarniczo-buruazyjnej. Ta polityka Stanw Zjednoczonych doprowadzia pod koniec 1945 r. do wybuchu wojny domowej w Chinach. Dla nikogo nie jest tajemnic, e rol dyrygenta,
39

ktry okrela wwczas polityk Czang Kai-szeka, odegra ambasador amerykaoski Patrick Hurley. Dziki pomocy amerykaoskiej udao si Kuomintangowi skoncentrowad na pograniczu oswobodzonych rejonw olbrzymie siy, (49 armii, 127 dywizji, w sumie 1 200 000 onierzy). Poza tym w operacjach przeciwko armiom ludowym brao udzia amerykaoskie lotnictwo, flota i piechota morska oraz nie rozbrojone wojska japooskie i quislingowskie, wynoszce w sumie 500 000 ludzi. Amerykaoskie siy zbrojne przybyy do Chin pod pretekstem rozbrojeni a wojsk japooskich. Widzimy, jaki by ich rzeczywisty cel. Jednak mimo przewagi liczebnej i technicznej poczone siy kuomintangowskojapoosko-amerykaoskie poniosy porak. Ich atak zosta odparty. onierze kuomintangowscy nie chcieli si bid za obszarnikw i kapitalistw. Na stron wojsk ludowych przesza w caoci jedna armia kuomintangowska wraz ze swym dowdztwem. Utworzono pniej z niej Now sm Armi Ludow. Ta klska zmusia Czang Kai-szeka i Trumana do przejcia znowu od polityki siy do polityki pertraktacji i politycznych manewrw. Nie naley te zapominad, e byo to natychmiast po zakooczeniu wojny i caa opinia wiatowa z amerykaosk wcznie znajdowaa si jeszcze pod wpywem antyfaszystowskich hase z drugiej wojny wiatowej. W rezultacie doszo na moskiewskiej sesji ministrw spraw zagranicznych w 1945 r. do porozumienia w sprawie Chin. W deklaracji z 26 grudnia 1945 r. zobowizay si Stany Zjednoczone szanowad suwerennod Chin i wraz z pozostaymi mocarstwami przyczynid si do utworzenia w Chinach prawdziwie demokratycznego reimu, opierajcego si na koalicji Kuomintangu z wszystkimi elementami demokratycznymi. W tym samym czasie toczyy si w Chinach rozmowy midzy przedstawicielami Komunistycznej Partii i Kuomintangu. Rozmowy te doprowadziy w styczniu 1946 r. do porozumienia. Osignite porozumienie przewidywao zaprzestanie wojny domowej i demokratyzacj ustroju politycznego w Chinach. Ale, jak si okazao, by to ze strony Kuomintangu tylko manewr majcy na celu rozbrojenie si demokratycznych. Kuomintang nie wykona ani jednego punktu zawartego porozumienia. Odwrotnie, coraz aktywniej szykowa si do nowej wojny domowej, liczc na amerykaosk pomoc wojskow, ktra w dalszym cigu masowo napywaa do Chin, chocia wojna ju bya skooczona (w ramach
40

ustawy o poyczce i dzierawie lend-lease Chiny otrzymay wicej amerykaoskiego sprztu wojennego po zakooczeniu wojny ni podczas jej trwania). Rozpocz on swj atak w kwietniu 1946 r. w poudniowej Mandurii, ktry w lipcu 1946 r. rozwin si w generaln ofensyw przeciwko wszystkim oswobodzonym rejonom. Armie Kuomintangu liczyy wtedy 4,5 miliona doskonale uzbrojonych onierzy. Armia Ludowa liczya natomiast tylko milion, posiadajc o wiele gorsze uzbrojenie. W pierwszym okresie tej wojny ograniczya si wic ona do aktywnej obrony, ale daa tu dowd wyszoci swej strategii nad strategi amerykaoskich doradcw Kuomintangu. Stosujc strategi stalinowsk, Armie Ludowe stawiay sobie za cel likwidacj ywej siy przeciwnika, a nie utrzymanie lub zajcie miast i terytoriw. Utrzymanie lub zajcie miast i terytoriw stanowi nastpstwo likwidacji ywej siy przeciwnika 24. W zwizku z chwilow przewag przeciwnika ograniczono si pocztkowo do zadawania ciosw rozproszonym i izolowanym siom przeciwnika unikajc bitwy z jego gwnymi siami. W cigu pierwszego roku wojny (lipiec 1946 czerwiec 1947) wojska kuomintangowskie osigny pewne zdobycze terytorialne w pnocnych Chinach i poudniowej Mandurii. Midzy innymi zajy one miasto Jenan w pogranicznym okrgu Szensi-Kansu-Ningsia, ktre byo przez wicej ni 10 lat centrum oswobodzonych rejonw. Ale w cigu tego roku poniosy one powane straty w ludziach i sprzcie. Poza tym kuomintangowcy znaleli si w podobnej sytuacji jak przedtem Japooczycy. Okupowali oni wiksze miasta, midzy ktrymi z. trudnoci utrzymywali cznod, gdy na ich tyach rozgorzay silne walki partyzanckie, wspierane przez ca ludnod bronic si przed uciskiem obszarnictwa i skorumpowanej biurokracji, ktrych rzdy Kuomintang chcia z powrotem wprowadzid na te tereny. Mimo wic zdobyczy terytorialnych w czerwcu 1947 r. pozycje wojsk kuomintangowskich byy znacznie sabsze ni w lipcu 1946 r. To umoliwio Armii Ludowej przejcie do ofensywy na wszystkich frontach. Pierwsze uderzenie otrzyma Czang Kai-szek w Mandurii i pnocnych Chinach. Po pierwszym roku ofensywy Armia Ludowa odzyskaa prawie wszystkie uprzednio utracone terytoria i przeniosa swe dziaania na terytoria uprzednio zajte przez Kuomintang. Zostaa oswobodzona caa Manduria z wyjtkiem niektrych wikszych miast, jak Mukden, Czangczung i inne. Zmniejszya si te przewaga liczebna armii kuomintangowskiej. W wyniku ofensywy Armii Ludowej polepszyo si te znacznie jej uzbrojenie. Sprzt wojenny made in USA
41

dostawaj si 'rk pobitych wojsk kuomintangowskich w rce Armii Ludowej. Std wiksza czd uzbrojenia tej armii jest obecnie pochodzenia amerykaoskiego. W pierwszym roku ofensywy Armii Ludowej, gdy wojska kuomintangowskie miay jeszcze przewag w uzbrojeniu, zasad strategii wojennej Armii Ludowej byo zajmowad najpierw mae i rednie miasta oraz tereny rolnicze, wiksze miasta natomiast otaczad i izolowad. To wanie nastpio w Mandurii, gdzie, wojska kuomintangowskie byy otoczone w wikszych miastach. W cigu pierwszych dwch lat tej wojny domowej wojska Kuomintangu straciy 2 641 000 ludzi, w tym ponad ptora miliona jeocw. Straty te byy nie tylko rezultatem samych dziaao wojennych. W walkach tych dosza do gosu take wyszod; uwiadomionych onierzy Armii Ludowej nad zmobilizowanymi si onierzami kuomintangowskimi. onierze kuomintangowscy, skadajcy si przewanie z biednych chopw, nie chcieli walczyd o utrwalenie jarzma obszarniczego. Wystarczyo wyjanid, jakie s cele Armii Ludowej, by cae oddziay kuomintangowskie przechodziy na jej stron. Wiksza czd onierzy Armii Ludowej skadaa si zreszt w pniejszym okresie z byych onierzy kuomintangowskich. Oto, co pisze o tym nieznany onierz kuomintangowski: Przez cae ycie byem onierzem. Przychodzili do nas i mwili: bijcie si za generaa Ma szlimy i bilimy si za generaa Ma. Bijcie si za pnoc bilimy si za pnoc. Bijcie si za poudnie bilimy si za poudnie. Kiedy ucieka nasz genera, uciekalimy razem z nim, kiedy zwycia nasz genera, otrzymywalimy dodatkowo kilka dolarw, lecz raz przyszli do nas i powiedzieli: bijcie si za Chiny. Zapytalimy, co to takiego Chiny? Odpowiedzieli nam: Chiny to wy. Wwczas nie pytalimy, ile nam za to zapac. Poszlimy i zaczlimy si bid za Chiny 25. Drugi rok ofensywy Armii Ludowej przynis jej jeszcze wiksze sukcesy i okaza si decydujcym rokiem wojny domowej. ; W listopadzie 1948 r. mia miejsce mandurski Stalingrad. Wtedy pado Suczou w Chinach pnocnych, dziki czemu wojska kuomintangowskie w Mandurii zostay zupenie odcite. Pad Mukden, Czangczung i caa Manduria zostaa oswobodzona. Setki tysicy onierzy kuomintangowskich wraz z u- zbrojeniem wpady w rce Armii Ludowej. Z pocztkiem 1949 r.
42

zostay zdobyte Tientsin i Pekin. Od tego czasu klika Kuomintangu nie moga ju utrzymad adnej skutecznej linii obrony. Boje na przeomie 194849 r. wykazay, e Armia Ludowa wysza ju z okresu walk partyzanckich, e stanowi ona obecnie potn si, zdoln do zdobywania umocnionych miast, zdoln nie tylko do wojny ruchomej, ale te do wojny pozy cyjnej. Z pocztkiem 1949 r. przednie oddziay Armii Ludowej znalazy si nad brzegami najwikszej rzeki chioskiej, Jang-Tse- -Kiangu, oddzielajcej Chiny pnocne od poudniowych, i zaczy zagraad stolicy rzdu kuomintangowskiego, Nankinowi, i najwikszemu miastu i portowi w Chinach Szanghajowi. Dla wszystkich stao si teraz jasne, e Kuomintang idzie ku swej ostatecznej katastrofie i e dni jego wadzy s policzone. Wtedy reakcyjni przywdcy Kuomintangu za porad swych amerykaoskich doradcw sprbowali wrcid do swej starej, wyprbowanej taktyki politycznych manewrw. Dnia 17 stycznia 1949 r. Czang Kai-szek w przemwieniu owiadczy, e Kuomintang jest gotw rozpoczd pertraktacje pokojowe. On sam, aby nie stanowid przeszkody dla przywrcenia pokoju w Chinach, wycofa si z ycia politycznego. Funkcj prezydenta Chin Kuomintangu obj inny przywdca tej partii, Li-Tsun-jen. W istocie kuomintangowcom znowu chodzio tylko o wygra nie na czasie. Chcieli oni ustabilizowad sytuacj wojskow i przy pomocy amerykaoskiej zamienid Chiny -centralne i poudniowe w bastion dla swej obrony. Czang Kai-szek przez oddanych sobie ludzi dalej kierowa Kuomintangiem. Ale komunici przejrzeli te cele Kuomintangu. W zwizku z tym agencja Chin Ludowych pisaa: Wszystko, Co wiemy w tej chwili to to, e obudna, ostentacyjna atmosfera pokojowa bya stworzona przez reakcyjny rzd kuomintangowski w celu wprowadzenia w bd narodu, aby w ten sposb ocalid siy reakcji i wygrad na czasie, a potem na nowo sprbowad rozbid siy demokratyczne. Mimo tego KPCh nie odrzucia tych propozycji pokojowych. Nard chioski by zbyt zmczony wojn domow, aby nie wykorzystad najmniejszej nawet moliwoci zawarcia pokoju. W odpowiedzi na propozycje Kuomintangu Partia Komunistyczna wysuna tzw. 8 punktw. Punkty te przewidyway: 1. Ukaranie zbrodniarzy wojennych
43

2. Uchylenie fikcyjnej konstytucji 3. Uchylenie antydemokratycznych ustaw 4. Reorganizacj armii kuomintangowskiej na zasadach demokratycznych 5. Konfiskat kapitau biurokratycznego 6. Reform roln 7. Uniewanienie imperialistom zdradzieckich umw podporzdkowujcych Chiny

8. Zwoanie politycznej rady konsultatywnej bez udziau w niej elementw reakcyjnych dla stworzenia nowego rzdu, ktry by przej wadz od rzdu Kuomintangu. Tych osiem punktw odpowiadao aspiracjom olbrzymiej wikszoci narodu chioskiego i zyskao poparcie ze strony Ligi Demokratycznej i Rewolucyjnego Komitetu Kuomintangu (mieszczaoska partia demokratyczna znajdujca si w opozycji wobec Kuomintangu). Rzd Kuomintangu ogosi zgod na przyjcie tych 8 punktw i wysa delegacj do Pekinu. W Pekinie osignito porozumienie. Ale w kwietniu rzd Kuomintangu zerwa rokowania i odmwi przyjcia warunkw pokojowych wysunitych przez komunistw. Przyczyny tego kroku byy jasne. Przyjcie tych warunkw oznaczaoby cakowit likwidacj reakcyjnego reimu Kuomintangu. Prba wygrania na czasie dla zreorganizowania wasnych wojsk te nie daa rezultatu, gdy Armia Ludowa kontynuowaa swe natarcie. W. kwietniu 1949 r. Armia Ludowa rozpocza ofensyw z linii Jang -Tse-Kiangu. W cigu dwch dni ta jedna z naj- wikszych rzek wiata zostaa sforsowana. 23 kwietnia pada stolica rzdu Kuomintangu Nankin. 27 maja pado najwiksze miasto i centrum imperializmu w Chinach Szanghaj. Zwyciski pochd Armii Ludowej trwa nieprzerwanie. W padzierniku zosta zajty Kanton, w listopadzie Czungking, a w grudniu Czeng-Tu. Byy to kolejne stolice rzdu Kuomintangu. Potem rzd ten opuci kontynent i przenis si na Formoz. Zwyciski marsz Armii Ludowej by uatwiony dziki akcji oddziaw partyzanckich, ktre dziaay na tyach Kuomintangu. Poza tym onierze kuomintangowscy skadali masowo broo i przechodzili na stron Armii Ludowej.
44

Z koocem 1949 r. i pocztkiem 1950 r. zasadniczo cae Chiny byy ju oswobodzone z wyjtkiem Tybetu, Formozy i paru mniejszych wysepek. W lutym br. Chiny Ludowe obejmoway obszar 8 475 500 km kw. z ludnoci wynoszc 460 530 000 (tj. prawie tyle, co Caa Europa); pod kontrol Kuomintangu znajdowa si jeszcze obszar 1122'500 km kw. z ludnoci 11 239 000. W cigu trzech lat wojny wojska Kuomintangu straciy 5 691 000 ludzi, w tym 27% zabitych i rannych, a pozostaych 73% to jeocy wojenni lub tacy, co dobrowolnie przeszli na stron Armii Ludowej. Do kwietnia 1949 r. wojska Kuomintangu utraciy w sprzcie wojennym: 1,5 miliona karabinw i pistoletw, powyej 216 tysicy karabinw maszynowych, wicej ni 38 tysicy armat, okoo 2 300 000 artyleryjskich pociskw, 464 tankw, 361 samochodw pancernych, 121 samolotw i 89 okrtw. Wszystko to przeszo w rce Armii Ludowej. W toku dziaao wojennych Armia Ludowa wzrosa do czterech milionw ludzi, podczas gdy armie Kuomintangu stopniowo topniay. I tak w kwietniu 1949 r. liczebnod wojsk kuomintangowskich nie wynosia wicej ni milion ludzi. W okresie wojny Armia Ludowa wyrosa na powan si. Dokonaa ona olbrzymiego zadania. W cigu trzech lat wyzwolila olbrzymi kraj spod wadzy Kuomintangu mimo pomocy amerykaoskiej, ktr ten otrzymywa (wedug niekompletnych danych pomoc ta wynosia 6 miliardw dolarw, a w rzeczywis toci wicej). Koniec Kuomintangu to nie tylko koniec chioskiej reakcji, chioskich obszarnikw i wielkich kapitalistw, to przede wszystkim take koniec panowania amerykaoskiego imperializmu w Chinach, ktrego Kuomintang by psem aocuchowym.

6. OSTATNIE REDUTY IMPERIALIZMU W CHINACH

Z pocztkiem 1950 r. jedyn prowincj chiosk na ldzie staym jeszcze nie wyzwolon spod jarzma obszarniczo-imperialistycznego by Tybet.

45

Tybet obejmuje obszar 905 000 km kw., a jego ludnod wynosi 3 722 000. Jest to wyyna grska znajdujca si na granicy chiosko-indyjskiej. Wiksza, czd mieszkaocw to nomadzi zajmujcy si hodowl, na poudniu czd ludnoci zajmuje si take rolnictwem. Tybet posiada znaczne bogactwa naturalne (zoto, srebro, mied, ow i in.). Dotychczas jednak s one mao zbadane i nie eksploatowane. W prowincji tej panuj jeszcze w peni stosunki feudalne. Kraj jest rzdzony autokratycznie przez kler buddyjski, w ktrego rkach znajduje si prawie caa ziemia, narzdzia rolnicze i inwentarz. W tym maym kraju istnieje 3 000 klasztorw i okoo 300 000 mnichw. Pasoytniczy kler yje z okrutnego wyzysku pracujcego chopstwa, ktre jest przywizane do ziemi. Wszelkie produkty przemysowe s przywoone do Tybetu z ssiednich prowincji chioskich lub wyrabiane przez ludnod wiejsk ^ warsztatach rkodzielniczych. Praktycznie caa ludnod Tybetu to ludnod wiejska, gdy prcz stolicy Lhassy nie ma tu adnych znaczniejszych miast. Typem gospodarki, ktry przewaa w Tybecie, jest gospodarka naturalna. Tybet zwizany by z Chinami ju od VIII wieku. Obecny reim ustali si tam w XIII wieku, gdy cesarz chioski, Kublaj Chan, wyznaczy lam (lam nazywa si mnich buddyjski w Tybecie) klasztoru Sakja z ramienia wadzy central nej, zarzdc Tybetu. Zarzdcy ci pniej przyjli tytu dalajlamw. Dalajlama cieszy si dod du autonomi w sprawach religijnych, natomiast we wszystkich innych sprawach podlega rzdowi centralnemu, ktry go zatwierdza na tym stanowisku. Centralny rzd chioski mia te w Tybeci e swoich urzdnikw (tzw. ambanjw), ktrzy kontrolowali wpywy podatkowe tej prowincji. Suwerenne prawa Chin w Tybecie zostay potwierdzone w rnych ukadach midzynarodowych (i tak np. przez, W. Brytani w 1890 r. i 1906 r., a przez Rosj carsk w 1907 r.). Rwnie wybr obecnego dalajlamy zosta w 1940 r. zatwierdzony przez rzd chioski w Czung-Kingu. Wkroczy on do Lhassy pod opiek chioskich ambasadorw z wojskow eskort chiosk. Od kooca XIX wieku sta si Tybet aren intryg brytyjskich imperialistw. Dyli oni do oderwania go od Chin i przyczenia do swojej kolonii Indii. To im si jednak nie udao. Dopiero po pierwszej wojnie wiatowej, wykorzystujc wojn domow w Chinach, udao im si wzmocnid swe pozycje w Tybecie. W 1922 r. ustalono regularn komunikacj telegraficzn midzy Lhass a Kalkut (Indie). W 193 r. stworzono w Lhassie sta angielsk misj polityczn, skadajc si z
46

agentw Intelligence Service. Misja ta opanowaa ca gospodark Tybetu i kontrolowaa jego linie komunikacyjne z zagranic. Po ogoszeniu niepodlegoci Indii W. Brytania przekazaa swe prawa w Tybecie rzdowi indyjskiemu. Misja angielska zacza si nazywad indyjsk, ale personel jej, tak jak i przedtem, nadal skada si z angielskich agentw Intelligence Service i pozostaa ona nadal orodkiem wywiadu brytyjskiego. Gdy stao si jasne, e Kuomintang idzie ku swej zagadzie, dalajlama za porad swych imperialistycznych doradcw (w ostatnich latach do agentw angielskiego I. S. doczyli si agenci amerykaoskiej agencji wywiadowczej O.S.S.) zerwa 8 lipca 1949 r. stosunki z rzdem Kuomintangu i ogosi niepodlegod Tybetu. Pniejsze fakty wykazay, e to zerwanie stosunkw z rzdem Kuomintangu nastpio za zgod tego rzdu i z inicjatywy anglo amerykaoskich imperialistw, ktrzy s mocodawcami zarwno Kuomintangu jak i dalajlamy. To ostentacyjne zerwanie stosunkw miao na celu jedynie zaoszczdzenie reimowi feudalnemu w Tybecie losu reakcji w pozostaej czci Chin i zachowanie tej prowincji jako bazy dla agresji imperialistycznej przeciwko Chinom Ludowym. Po tych wydarzeniach caa prasa imperialistyczna zacza pisad o niepodlegym paostwie Tybetu i o pomocy, jak demokracje zachodnie mog udzielid mu dla obrony przed komunistycznym niebezpieczeostwem. Szczeglnie aktywni okazali si amerykaoscy imperialici. Z pocztkiem sierpnia 1949 r. udaa si do Tybetu grupa bliej nieznanych turystw amerykaoskich. Po powrocie do USA szef tej grupy, niejaki Thomas, owiadczy, e Tybet domaga si od USA dwch rzeczy: nowoczesnej broni i doradcw wojskowych. Jaki jest stosunek ludnoci tybetaoskiej do tych planw imperialistw i ich dalajlamowskich agentw? Ludnod tybetaoska pragnie wyzwolenia spod feudalnego jarzma agenta imperialistw, dalajlamy. Najwyszy autorytet religijny Tybetu po dalajlamie, taszilama, zwrci si 1 padziernika 1949 r. do Mao Tse-tunga i Czu Teh z prob o zniszczenie zdrajcw i o wyzwolenie Tybetu. W Politycznej Radzie Konsultatywnej brali te udzia przedstawiciele Tybetu. Wyrazili oni wol narodu tybetaoskiego pragncego wyzwolenia z feudalnej i imperialistycznej niewoli. W marcu 1950 r. przybya do Pekinu delegacja tybetaoska, ktra owiadczya w imieniu narodu tybetaoskiego o jego gotowoci do najwikszych powiceo, aby pomc armii ludowo- wyzwoleoczej w oswobodzeniu Tybetu.
47

W odpowiedzi gwnodowodzcy Chioskiej Armii Ludowej Czu Teh owiadczy: cile zjednoczeni z naszymi tybetaoskimi rodakami, przezwyciymy wszelkie trudnoci, ktre stoj na drodze wyzwolenia Tybetu. Nasze zdecydowanie zniweczy wszelkie spiski i intrygi obcego imperializmu. Od grudnia 1949 r. oficjaln siedzib rzdu kuomintangowskiego jest wyspa Formoza (inaczej zwana Taiwan). Formoza, oddalona o jakie dwiecie kilometrw od ldu staego, zajmuje obszar 36 500 km kw. Ludnod jej wynosi 6,5 miliona mieszkaocw, z ktrych 95% to Chioczycy przybyli z kontynentu, 160 000 starodawni mieszkaocy Formozy znajdujcy -si jeszcze na bardzo niskim poziomie cywilizacji, a reszta to przewanie Japooczycy. Od XVII wieku znajdowaa si Formoza pod wadz Chin. W 1895 r., po wojnie chiosko-japooskiej, zostaa zajta przez Japooczykw, ktrych panowanie trwao tu do kapitulacji Japonii w 1945 r. Od tej daty na Formozie rzdz wa dze Kuomintangu. Formoz posiada olbrzymie bogactwa. Uprawia si tu cukier, ry, herbat, bawen, tytoo i; rne owoce poudniowe. Znajduj si tu take bogate zoa wgla, miedzi i soli. Istniej rwnie bogate zoa naftowe i aluminium, ktre jednak dotychczas nie s eksploatowane na wiksz skal. W przemyle Formozy przewaa przemys lekki (szczeglnie tekstylny), istniej te liczne elektrownie (wykorzystujce energi wodn licznych strumykw), rafineria nafty, zakady przemysu hutniczego i fabryki przetworw rolnych (szczeglnie rafinerie cukru). Charakter wyspy jest jednak przewanie rolniczy. Wiksza czd ziemi naley do obszarnikw, ktrzy j wydzierawiaj za wysokim czynszem chopom lub tworz olbrzymie plantacje, gdzie zatrudnia si si najemn. Tylko 30% ludnoci wiejskiej posiada ziemi na wasnod. Po wyzwoleniu Fomozy spod jarzma japooskiego, wpada ona w drugie, niemniej cikie jarzmo feudalno-obszarniczej kliki Kuomintangu. Administracja kuomintangowska rzucia si jak szaraocza na t bogat wysp. Ziemia, ktra przedtem naleaa do Japooczykw, zostaa przejta przez obszarnikw chioskich lub administracj kuomintangowsk. Rwnie cay przemys, ktry skupia si przedtem w rkach japooskich, zosta opanowany przez monopol czterech rodzin. Podobnie jak w Chinach waciwych, rozpoczli oni wyprzeda majtku narodowego monopolom amerykaoskim. Zasoby aluminium zostay
48

przekazane firmie amerykaoskiej Reynolds Metal Company, zasoby energetyczne i przemys elektrotechniczny trustowi amerykaoskiemu Westinghouse itd. Jednoczenie lotniska i porty Formozy zostay przekazane siom zbrojnym USA, ktre tu zainstaloway liczne bazy lotnicze i morskie. W stosunku do mieszkaocw Formozy administracja Kuomintangu stosowaa wyran dyskryminacj. Zabroniono uywania dialektu lokalnego, Formozan nie dopuszczano do zajmowania stanowisk paostwowych itp. W rezultacie Formoza po wyzwoleniu spod jarzma japooskiego znalaza si pod jeszcze gorszym, bo podwjnym jarzmem imperializmu amerykaoskiego i jego kuomintangowskich sugusw. Tote nic dziwnego, e ludnod Formozy o silnych trady cjach rewolucyjnych odpowiedziaa w lutym 1947 r. na polityk wyzysku i dyskryminacji zbrojnym powstaniem. Powstanie to zostao krwawo zgniecione przez wojska kuomintangowskie. Wicej ni 10 000 Formozan zostao zamordowanych. Dziesitki tysicy wtrcono do wizieo i do obozw koncentracyjnych. Czd powstaocw cofna si w gb wyspy, gdzie do dzisiaj kontynuuje walk partyzanck. Gdy sytuacja Kuomintangu na ldzie staym stawaa si coraz bardziej beznadziejna, wadze Kuomintangu zaczy przy pomocy amerykaoskiej koncentrowad na Formozie wojska, lotnictwo, okrty wojenne itd. Przy pomocy specjalistw amerykaoskich utworzono te wielkie wojskowe orodki szko leniowe. Przy pomocy Mac Arthura, amerykaoskiego gwnodowodzcego w Japonii, zwerbowano te do suby na Formoz licznych oficerw i onierzy byej japooskiej armii imperialnej. Zacza te napywad, masowo na t wysp broo amerykaoska (czogi, samoloty itd.) Jednoczenie imperialici amerykaoscy zaczli kwestionowad statut Formozy, jako terytorium chioskiego, pod pretekstem, e nie zosta jeszcze zawarty traktat pokojowy z Japoni, mimo e na Konferencji Trzech w Kairze stwierdzono wyranie, e Formoza to czd Chin. Polityk imperializmu amerykaoskiego charakteryzuje, jak zwykle, nieliczenie si z interesami innych narodw i z wasnymi wzitymi na siebie zobowizaniami oraz niedocenianie rzeczywistej siy ruchu narodowo-wyzwoleoczego. Pragn oni z Formozy zrobid baz wypadow dla agresji przeciwko Chinom Ludowym. Ju obecnie przy pomocy swych kuomintangowskich agentw rozpoczli bandyckie ataki lotnicze na chioskie miasta portowe. Jednak jeszcze w
49

marcu 1950 roku ataki te spotkay si z naleyt odpraw ze st rony Chin Ludowych. Dao to okazj kuomintangowcom do rozpoczcia kampanii pod hasem, e ZSRR dostarcza Chinom Ludowym samolotw myliwskich. Dziwne to doprawdy ale ze strony ludzi, ktrzy resztki wadzy na Formozie zawdziczaj poparciu wojskowemu USA. Tymczasem na Formozie rozwija si ruch partyzancki. Uzurpatorom kuomintangowskim coraz bardziej pali si grunt pod nogami. Na Formozie dziaa Liga Demokratycznego Samorzdu, ktra ma poparcie olbrzymiej wikszoci ludnoci wyspy. Liga Demokratycznego Samorzdu cakowicie popiera centralny rzd Chin Ludowych. Z drugiej strony Chioska Armia Ludowa czyni przygoto wania do wyswobodzenia swych braci na Formozie z kuomintangowskiego jarzma. Przygotowania te weszy ju W ostatnie stadium. Wyzwolenie Formozy jest bliskie owiadczy 28 lutego 1950 r. Czu Teh w trzeci rocznic ludowego powstania antykuomintangowskiego na Formozie. Wsplnymi siami Armii Ludowej i patriotw formozaoskich plany amerykaoskich imperialistw, zmierzajce do przeksztacenia Formozy w baz wojskow, zostaj zniweczone. Podobnie jak na Formozie wyglda sytuacja na kilku mniejszych wyspach trzymanych jeszcze przez piratw kuomintangowskich. Na najwikszej nich, Hainanie, wicej ni polowa obszaru jest ju opanowana przez oddziay partyzanckie. W kwietniu 1950 r. regularne oddziay Chioskiej Armii Ludowej dokonay desantu na tej wyspie, gdzie tocz si zacite walki. Wydaje si, e dni panowania Kuomintangu na Hainanie s policzone. W odezwie noworocznej Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin stwierdza si: W 1950 r. Chioska Armia Narodowo-Wyzwoleocza i nard chioski maj zaszczytne zadanie do spenienia: oswobodzid Taiwan (Formoz), wysp Hainan i Tybet, zniszczyd to, co pozostao z wojsk kliki Czang Kai-szeka, zrealizowad cakowite zjednoczenie Chin i nie pozwolid, aby agresywny imperializm amerykaoski zachowa jakikolwiek punkt oparcia na naszym terytorium. Nie ulega wtpliwoci, e Chioska Armia Ludowa dokooczy z honorem chlubnie rozpocztego dziea i wyzwoli rwnie w najbliszym czasie Tybet i Formoz spod wadzy kuomintangowskich agentw imperializmu amerykaoskiego.
50

7. CO UMOLIWIO ZWYCISTWO REWOLUCJI CHIOSKIEJ

Mimo zakooczenia wojny z Japoni walka Komunistycznej Partii Chin o demokratyzacj kraju bya dalej zwizana z walk z obcym imperializmem, tym razem amerykaoskim. W zwizku z tym staa si walka narodowo -wyzwoleocza ludu chioskiego czci oglnej walki midzy obozem demokratycznym, na czele ktrego stoi Zwizek Radziecki, a obozem imperialistycznym na czele ktrego stoj Stany Zjednoczone. Wielka rewolucja ludowo-demokratyczna, trwajca w Chinach pod kierownictwem Komunistycznej Partii Chin, jest czci skadow si midzynarodowego obozu antyimperialistycznego 26 owiadczy w 1948 r. Mao Tse-tung. Walka ta odbywaa si w warunkach nowego ukadu si na wiecie, gdy wzrosy siy obozu demokratycznego, a obz imperialistyczny uleg osabieniu. W walce swej chioski ruch narodowo-wyzwoleoczy mia poparcie caego wiatowego obozu demokratycznego. Nie mona rozpatrywad zwycistwa Rewolucji Chioskiej w oderwaniu od wzrostu potgi ZSRR, od wzmocnienia si potgi antyimperialistycznego obozu demokracji i socjalizmu. ZSRR i kraje nowej demokracji prowadz zdecydowan polityk popierania krajw kolonialnych i zalenych w ich walce o oswobodzenie z jarzma imperialistycznego 27. Istnienie Zwizku Radzieckiego pozwolio chioskim siom ludowym toczyd walk) bez obawy okrenia przez imperializm. Potga ZSRR i caego obozu demokratycznego uniemoliwia imperialistom, a przede wszystkim imperialistom amerykaoskim, przejcie do bezporedniej interwencji w Chinach, takiej, jaka miaa miejsce w stosunku do ZSRR po zwycistwie Rewolucji Padziernikowej. Naley te przypomnied, e wskutek nacisku ZSRR rzd USA musia na moskiewskiej konferencji ministrw spraw zagranicznych w grudniu 1945 r. zgodzid si na ewakuacj swych wojsk z Chin. Uchwaa ta co prawda nie bya cile przestrzegana, ale w kadym razie uniemoliwia imperializmowi amerykaoskiemu bardziej bezporedni interwencj w sprawy chioskie. Bez Zwizku Radzieckiego, bez zwycistwa antyfaszystowskich si ze Zwizkiem Radzieckim na czele w drugiej wojnie wiatowej i bez nadzwyczajnego wzrostu w cigu czterech lat si midzynarodowego obozu demokratycznego, na czele ktrego stoi Zwizek Radziecki, rewolucja chioska nie odniosaby tak szybkiego i

51

wielkiego zwycistwa, a utrzymanie tego zwycistwa, nawet gdyby byo osignite, byoby niemoliwe 27. Zwycistwo chioskiej rewolucji byo moliwe, poniewa na jej czele staa Komunistyczna Partia Chin, dla ktrej najlepszym nauczycielem jest Partia Komunistyczna Zwizku Radzieckiego Komunistyczna Partia Chin odniosa zwycistwo dziki stosowaniu leninowsko-stalinowskich zasad strategii rewolucyjnej, a mianowicie: 1. Zasady koniecznego uwzgldnienia waciwoci_ narodowych i ich specyficznych cech w kadym poszczeglnym kraju. 2. Zasady bezwarunkowego wykorzystania przez parti komunistyczn kadego kraju najmniejszej nawet moliwoci zagwarantowania proletariatowi zdobycia masowego sojusznika, chociaby tymczasowego .chwiejnego, nietrwaego i niepewnego. 3. Zasady koniecznoci zicia pod uwag tej prawdy, e dla wychowania politycznego milionowych mas nie wystarcza sama propaganda i agitacja, e potrzebne jest w tym celu wasne dowiadczenie mas30. W zwizku z tym nie wystarcza, aby partia miaa waciw lini, eby moga id naprzd. Trzeba, aby prowadzia ona za sob szerokie masy. Oto, co o tym mwi Stalin w swoim przemwieniu O Chinach w sierpniu 1927 r.: ... partia powinna id naprzd. To jest zwyka marksistowska zasada bez przestrzegania ktrej nie ma i byd nie moe rzeczywistej partii komunistycznej. To jest jednak tylko czd prawdy. Caa prawda polega na tym, aeby, partia nie tylko sza naprzd, lecz by rwnie prowadzia za sob milionowe masy Id naprzd, odrywajc si od ariergardy, nie umiejc prowadzid za sob ariergardy, to znaczy zapdzid si, groc zaprzepaszczeniem na pewien czas rozwoju ruchu masowego. Kierownictwo leninowskie na tym wanie polega, aeby awangarda musiaa prowadzid za sob ariergard, aeby awangard sza naprzd, nie odrywajc si od mas31. Komunistyczna Partia Chin po mistrzowsku realizowaa te zasady Stalina. Caa powojenna polityka KPCh wykazuje jak drog konsekwentnych zmian taktycznych i hase politycznych w miar zdobywania dowiadczenia przez masy, partia wzmacnia jednolity front demokratyczny osiga coraz nowe sukcesy. I tak do kwietnia 1946 r. hasem KPCh bya demokratyzacja kraju i polepszenie bytu szerokich mas na podstawie utworzenia rzdu koalicyjnego z Kuomintangiem. Tumaczy si to tym, e Chioskie masy ludowe, zmczone
52

omioletni wojn z Japoni, pragny za wszelk cen pokoju i wierzyy jeszcze w moliwod porozumienia z Kuomintangiem. Jak wiadomo, pertraktacje te nie day adnego rezultatu. Kuomintang przeszed do ofensywy i rozpocz wojn domow, A tymczasem ukaza si w caej peni antynarodowy charakter kliki kuomintangowskiej. Wzmocnio si jeszcze bardziej panowanie kapitau biurokratycznego przez jeszcze cilejsze zwizanie gr Kuomintangu z kompradorskim kapitaem, z monopolem czterech rodzin. .Nastpio masowe wyprzedawanie majtku narodowego monopolom . amerykaoskim. Caa gospodarka narodowa zostaa: podporzdkowana imperializmowi amerykaoskiemu. I tak np. w 1948 r. udzia USA w imporcie Chin wynosi 48%, a w eksporcie 20% Transport lotniczy by faktycznie zmonopolizowany w rkach amerykaoskich, cilej: w rkach kompanii generaa Chennault, ktry by jednym z kierownikw amerykaoskiej misji, wojskowej w Chinach podczas wojny. Zgodnie z tradycj amerykaosk wykorzysta on swe stanowisko oficjalne dla prywatnych interesw. Najbardziej odpowiedzialne stanowiska w rzdzie kuomintangowskim byy obsadzone przez doradcw amerykaoskich. Jednoczenie zwikszaa si penetracja amerykaoska w przemyle. Rwnie rynek walutowo-kredytowy zosta opanowany przez baoki amerykaoskie z grupy Morgana i Rockefellera. Przedstawiciele monopolu czterech rodzin, reprezentujcy jednoczenie rzd Kuomintangu, poredniczyli i brali aktywny udzia w tych wszystkich operacjach monopoli amerykaoskich. A wic wsplniczk gen. Chennault w kompanii lotniczej bya ona Czung Kai-szeka. W- ten sposb polityczne zrastanie si kierownictwa kuomintangowskiego z imperializmem amerykaoskim szo w parze z gospodarczym zrastaniem si chioskiego monopolu czterech rodzin z monopolami amerykaoskimi. Jednoczenie wzmg si na terenach kuomintangowskich wyzysk klasy robotniczej i chopw. Tysice chopw zostao wyrugowanych z ziemi przez obszarnikw i kuakw. Do padziernika 1947 r. gospodarstwa obszarnicze i kuackie, stanowice 10% wszystkich gospodarstw, zagarny Ju 7080/ wszystkich gruntw. Powodowao to kurczenie si powierzchni zasieww i spadek urodzajnoci. Ten fakt oraz klski ywioowe wywoay gd, wskutek ktrego zmary dziesitki milionw bezrolnych i maorolnych chopw. W trzech tylko prowincjach (Kwangsi, Kwantung i Hunan) zmaro z godu w latach 1946 1947 17,5 miliona chopw. To spowodowao fal powstao chopskich na
53

tyach Kuomintangu. Powstaway due obszary wyzwolone przez partyzantw. Na terenach tych rzdziy wadze ludowe i powstaway armie ludowe. Pewni poparcia imperialistw amerykaoskich, wadcy kuomintangowscy zlikwidowali na kontrolowanych przez siebie terenach wszelkie swobody demokratyczne, rozptali krwawy terror nie tylko wobec komunistw, ale wobec wszelkich elementw demokratycznych i wobec opozycyjnych ugrupowao buruazyjnych. Jednoczenie rozpocz si na terenach kuomintangowskich, jako nastpstwo ekspansji amerykaoskiej, silny kryzys ekonomiczny poczony z katastrofaln inflacj, co pozwalao monopolom amerykaoskim za bezcen wykupowad przedsibiorstwa chioskie. Od Kuomintangu odeszo nie tylko drobnomieszczaostwo, ktre z pobudek patriotycznych byo oburzone na penetracj monopoli amerykaoskich, ale take wiksza czd narodowej buruazji (szczeglnie przemysowej), ktr rujnowaa konkurencja towarw amerykaoskich, dla ktrych rzd Kuomintangu znis wszelkie ca. Dla olbrzymiej wikszoci narodu chioskiego stao si jasne, e demokratyzacja kraju, polepszenie sytuacji mas pracujcych, uwolnienie kraju spod jarzma imperialistw amerykaoskich moe byd tylko urzeczywistnione w zdecydowanej walce z reakcyjn i antynarodow klik Kuomintangu. Tymczasem na oswobodzonych terenach rozwin si silny ruch agrarny wrd chopstwa. To pozwolio KPCh w maju 1946 r. przystpid do czciowego realizowania reformy rolnej. Reforma t bya dokonywana na podstawie tzw. wyrwnywania rachunkw. Odbyway si zebrania chopskie, w ktrych brali te udzia obszarnicy; na zebraniach tych dokonywano rachunku krzywd (wszystkie lichwiarskie poyczki, spekulacyjny handel zboem, wykorzystywanie pracy maorolnych i bezrolnych chopw itd.). Za wszystkie dowiedzione krzywdy obszarnik paci ziemi. W rezultacie powana czd ziemi obszarnikw przesza w rce chopstwa. Akcja ta przyczynia si mocno do uwiadomienia klasowego chopw. Na zebraniach tych nawet najbardziej zacofany chop zrozumia, na czym polega wyzysk obszarnikw i kuactwa. Pogbia radykalizacj mas kryzys ekonomiczny panujcy na terenach kuomintangowskich. To pozwolio partii komunistycznej wznied ruch narodowowyzwoleoczy na wyszy szczebel i wysund w 1947 r. nowy program. Program ten przewidywa:
54

1. cakowit likwidacj bazy gospodarczej klasy obszarnikw i zwizanego z ni kuactwa, bdcych gwnym oparciem reakcji; 2. likwidacj bazy ekonomicznej biurokratycznego (monopolistycznego i kompradorskiego) kapitau kierujcego reakcj;3. rozbicie reakcyjnego reimu dyktatury kuomintangowskiej; .

4. zdecydowan walk z imperializmem amerykaoskim zagrzewajcym reakcj do walki, likwidacj jego pozycji gospodarczych i agentur w Chinach. W ten sposb, uczc masy na swoim wasnym dowiadczeniu, partia komunistyczna stawiaa coraz nowe zadania przed ruchem narodowowyzwoleoczym i doprowadzia do tego, e z jednolitego anty japooskiego front u narodowego przeistoczy si w jednolity demokratyczny front narodowy. To pozwolio postawid przed tym ruchem zadanie zrealizowania ustroju demokracji ludowej, stanowicego drog do socjalizmu. Szczeglnie due znaczenie dla wychowania politycznego mas miay lata 1946 1949. To potwierdza tez Lenina, e w okresie rewolucji masy ucz si o wiele szybciej ni w okresie dziaalnoci pokojowej. Ten wzrost wiadomoci szerokich mas sprawi, e bezsprzecznym hegemonem w walce narodowo-wyzwoleoczej i kierownicz si nowej demokratycznej wadzy jest proletariat kierowany przez parti komunistyczn. Fakt, e bezsprzeczne kierownictwo ruchu leao w rkach komunistw, uchroni ten ruch od wahao i bdw. Due znaczenie dla zwycistwa chioskiej rewolucji mia fakt, e w cigu caego swego istnienia Komunistyczna Partia Chin nie znaa okresu dziaalnoci pokojowej lub dziaalnoci parlamentarnej. Takiego bowiem okresu nie byo w Chinach w cigu ostatnich 28 lat. Przez cay ten czas toczya ona zbrojn walk przeciwko wrogom wewntrznym i zewntrznym, co pozwolio jej zdobyd olbrzymie dowiadczenie rewolucyjne. W Chinach nie bezbronny lud stoi przeciwko wojskom starego rzdu, ale uzbrojony lud w postaci armii rewolucyjnej. W Chinach zbrojna rewolucja walczy ze zbrojn kontrrewolucj. Na tym polega jedna z cech szczeglnych i jedna z przewag rewolucji chioskiej31 stwierdzi w 1926 r. Stalin. W cigej walce hartoway si kadry Komunistycznej Partii Chin. W cigej walce sprawdzano susznod polityki partyjnej. To pozwalao partii eliminowad ze
55

swych szeregw zarwno lewe awanturnictwo (polegajce m. in. na przeskakiwaniu poszczeglnych etapw rewolucji, co by w rezultacie doprowa dzio do izolacji partii od mas taka bya wanie polityka trockistowskich zdrajcw chioskiej rewolucji) jak i prawy oportunizm, polegajcy na podporzdkowaniu ruchu narodowo-wyzwoleoczego buruazji. Byy to zreszt dwie strony tego samego medalu, gdy lewactwo w sowach jest rwnoznaczne z oportunizmem w dziaaniu. W cigej walce hartoway si kadry Chioskiej Armii Ludowej. Opierajc si na nauce Stalina, wykorzystujc dowiadczenie 22 lat walk, Chioska Armia Ludowa opracowaa sw strategi przystosowan do warunkw chioskich, strategi zwycistwa. Powane znaczenie dla zwycistwa ruchu demokratycznego mia te duy obszar kraju. Pozwalao to siom rewolucyjnym na dokonywanie manewrw na olbrzymich obszarach (np. Dugi Marsz), na cofanie si w gb kraju w razie potrzeby, na stworzenie sobie rezerw w rejonach oddalonych od pola dziaao wojennych.

8. UTWORZENIE CHIOSKIEJ REPUBLIKI LUDOWEJ

Zwycistwa Chioskiej Armii Ludowej umoliwiy utworzenie Chioskiej Republiki Ludowej. Jeszcze 1 maja 1948 r. KPCh zwrcia si do caego chioskiego narodu, do wszystkich partii 4 grup demokratycznych w sprawie zwoania konsultatywnej Rady Politycznej, ktra by si zaja ukonstytuowaniem nowych wadz demokratycznych Chin; W czerwcu 1949 r.~ odbya si w oswobodzonym Pekinie sesja komitetu przygotowawczego dla-zwoania Konsultatywnej Rady Politycznej. W sesji tej brali udzia przywdcy KPCh, przywdcy Rewolucyjnego Komitetu Kuomintangu i Ligi Demokratycznej oraz innych ugrupowao demokratycznych, znani bezpartyjni dziaacze spoeczni i przedstawiciele Chioczykw przebywajcych za granic. Przedstawiciele pozostaych partii przyjli propozycj KPCh w sprawie, zwoania Konsultatywnej Rady Politycznej. Ludowa Konsultatywna Rada Polityczna zebraa si 21 wrzenia w Pekinie. Brao w niej udzia 600 delegatw reprezentujcych wszystkie demokratyczne partie
56

polityczne, wszystkie prowincje chioskie, mniejszoci narodowe i. Chioczykw za granic. Ludowa Konsultatywna Rada Polityczna ogosia stworzenie Chioskiej Republiki Ludowej. Wybraa ona rzd Chioskiej Republiki Ludowej Paostwow Rad Administracyjn i przyja program Ludowej Konsultatywnej Rady Politycznej, okrelajcy ustrj Chioskiej Republiki Ludowej., Przewodniczcym centralnego rzdu Chioskiej Republiki Ludowej zosta przywdca partii komunistycznej, Mao Tse-tung, premierem Paostwowej Rady Administracyjnej i ministrem Spraw Zagranicznych zosta czonek Biura Politycznego KPCh, Czu Enlai. Przywdca Armii Ludowej, Czu Teh, zosta wiceprzewodniczcym rzdu centralnego. Dwadziecia trzy lata temu Stalin okreli charakter przy szej wadzy ludowej w Chinach. 30 listopada 1926 r. owiadczy on, e ta nowa wadza bdzie czym w rodzaju demokratycznej dyktatury proletariatu i chopstwa, z tym jednak, e to bdzie przede wszystkim wadza antyimperialistyczna. To bdzie wadza przejciowa do niekapitalistycznego albo dokadniej i*socjalistycznego rozwoju Chin'33. Wzorujc si na tych wskazwkach Stalina Komunistyczna Partia Chin opracowaa program Ludowej Konsultatywnej Rady Politycznej przyjty nastpnie jednomylnie przez wszystkie pozostae stronnictwa. Program ten stwierdza: Wielkie zwycistwa wojny ludowo-wyzwoleoczej i rewolucji ludowej w Chinach kad kres epoce wadzy imperializmu, feudalizmu i kapitau biurokratycznego. Dyktatura demokracji ludowej Chin jest form wadzy paostwowej ludowego demokratycznego jednolitego frontu klasy, robotniczej, chopw, zorganizowanego ludu, buruazji narodowej, elementw patriotycznych i demokratycznych, opartego na sojuszu robotnikw i chopw pod kierownictwem klasy robotniczej. Artyku 3 tego programu stwierdza: Ludowa Republika Chin powinna anulowad wszystkie przywileje krajw imperialistycznych w Chinach, przeprowadzid konfiskat kapitau biurokratycznego i przekazad go na wasnod paostwa ludowego, systematycznie realizowad przeobraenia feudalnego i na wp feudalnego systemu wasnoci ziemskiej w system chopskiej wasnoci ziemskiej.
57

Ustrj spoeczny Chioskiej Republiki Ludowej opiera si na najszerszej demokracji. Gwarantuje si ludowi powszechne prawo wyborcze, wolnod przekonao, sowa, prasy, zebrao, organizacji, korespondencji, osobistego przenoszenia si z miejsca na miejsce, wyznania, procesji i demonstracji (artykuy nr 4 i 5). Wszystkie organa wadzy na wszystkich szczeblach s wybierane przez odpowiednie zgromadzenia ludowe. Chioska Republika Ludowa znosi system feudalny, ktry stawia kobiet w pooeniu niewolnicy (artyku 6), Wszystkim narodowociom przysuguj jednakowe prawa i wszystkie maj jednakowe obowizki (artyku 9). Okrgi, w ktrych mniejszoci narodowe stanowi wikszod, otrzymaj autonomi. Artyku 11 okrela pozycj Chin Ludowych na arenie midzynarodowej: Chioska Republika Ludowa jednoczy si ze wszystkimi miujcymi pokj i miujcymi wolnod krajami i narodami caego wiata, a przed e wszystkim ze Zwizkiem Radzieckim, ze wszystkimi krajami demokracji ludowej oraz ze wszystkimi ciemionymi narodami i bdzie znajdowaa si w obozie pokoju midzynarodowego i demokracji, walczya wsplnie przeciwko agresji imperialistycznej i bronia trwaego pokoju na wiecie. W Chinach Ludowych istnieje pid sektorw gospodarczych : 1. Sektor socjalistyczny obejmuje przedsibiorstwa paostwowe lub samorzdowe. Obejmuje wszystkie instytucje uytecznoci publicznej (koleje, tramwaje, banki, poczt, elektrownie itp) i przedsibiorstwa, ktre byy wasnoci kapitau biurokratycznego. Wasnoci publiczn stay si te wszystkie przedsibiorstwa, ktrych waciciele uciekli z wojskami Kuomintangu. Stanowi to wicej ni 50% caego przemysu. 2. Sektor na p socjalistyczny obejmuje przedsibiorstwa spdzielcze. S to na og drobne zakady przemysu lekkiego. Liczba ich nie jest wielka, ale stale wzrasta. 3. Sektor kapitalizmu paostwowego obejmuje przedsibiorstwa kierowane przez organa paostwowe lub samorzdowe, w ktrych kapita prywatny ma swj udzia.

58

4. Przedsibiorstwa prywatne obejmuj wielkie, rednie i mae' zakady przemysowe. Paostwo bdzie popierao rozwj kapitau prywatnego w kierunku kapitalizmu paostwowego. 5. Sektor drobnotowarowy obejmujcy gospodarstwa chopskie na wsi i warsztaty rzemielnicze w miecie. Bdzie si popierao rozwj tego sektora w kierunku spdzielczoci. W zwizku z niskim stopniem uprzemysowienia i zniszczeniami wojennymi najwaniejszym zadaniem Chioskiej Republiki Ludowej jest rozwinicie produkcji przemysowej i zlikwidowanie zacofania gospodarczego kraju. W tym celu s wykorzystywane rwnie przedsibiorstwa kapitalistyczne. Obecna polityka polega na ograniczaniu kapitalizmu, a nie na jego unicestwianiu 34. W przemyle paostwowym robotnicy bior bezporedni udzia w kierowaniu przedsibiorstwem przez swoich przedstawicieli w komitetach administracyjnych. W przedsibiorstwach prywatnych stosunki midzy pracujcym a pracodawc s okrelone na mocy umw zbiorowych. Rzd ludowy bdzie popiera rozwj owiaty, kultury i sztuki dla najszerszych mas. Chioska Republika Ludowa wyrazia te gotowod nawizania stosunkw. dyplomatycznych z innymi paostwami na zasadach rwnouprawnienia, wzajemnej korzyci oraz wzajemnego poszanowania terytorium i suwerennoci. W chwili obecnej prcz ZSRR i krajw demokracji ludowej uznay rzd Chin Ludowych rwnie wszystkie waniejsze paostwa kapitalistyczne z Wielk Brytani na czele. Z waniejszych paostw kapitalistycznych nie nawizay jeszcze stosunkw z rzdem ludowym Stany Zjednoczon, ktre nie mog pogodzid si ze strat swego satelity; Czang Kai-szeka, i Francja, dla ktrej istnienie Chin ludowo-demokratycznych na granicy walczcego o wolnod Wietnamu jest wielce niewygodne.

9. REFORMY SPOECZNE I ODBUDOWA GOSPODARCZA

Najwaniejsz reform, jak miaa.do zrealizowania Chioska Republika Ludowa, bya reforma rolna. Stary system agrarny by uwaany przez Komunistyczn
59

Parti Chin za gwn przeszkod dla demokratyzacji, industrializacji, niezalenoci, zjednoczenia i rozkwitu kraju3*. Do radykalnej reformy rolnej wadze ludowe przystpiy w 1947 r., gdy wysunito nowy program wyzwolenia Chin od feudalizmu i kapitau biurokratycznego.. Zasady reformy rolnej byy- wyuszczone w Podstawowych tezach rolnych Chin, przyjtych na oglnochioskiej konferencji rolnej zwoanej z inicjatywy KPCh 13 wrzenia 1947 r. Przewidyway one; konfiskat ziemi, inwentarza i narzdzi rolnych u obszarnikw i kleru oraz ich ndwyek u kuakw. Ca t ziemi dzieli si midzy bezrolnych i maorolnych chopw. Obszarnicy te mog otrzymad przydzia ziemi, ale w innej okolicy. Organami wykonawczymi reformy rolnej s komitety biednych i rednich chopw. Komunistyczna Partia Chin podkrela, e dla zrealizowania reformy rolnej jest konieczne utrzymanie sojuszu ze redniorolnym. Dlatego nie wysuwa ona hasa zrwnania wielkoci gospodarstw wiejskich i redniorolnym chopom pozostawia si gospodarstwa wiksze ni redni przydzia nowo obdzielonych chopw. Aby nie dezorganizowad produkcji rolnej, reform realizowano stopniowo, na og na jesieni, po zbiorach. Najpierw przeprowadzono reform w najwczeniej oswobodzonych okrgach, przede wszystkim w Mandurii, gdzie 6 milionw rodzin (2430 milionw ludzi) maorolnych i bezrolnych chopw otrzymao 50 milionw mu36 (powyej 3 miliony hektarw) ziemi, 400 tysicy sztuk byda, inwentarz i ziarno siewne. Obecnie ju 100 milionw chopw otrzymao nadziay ziemi (przede wszystkim na uprzednio wyzwolonych terytoriach w Chinach pnocnych). Na niedawno wyswobodzonych terytoriach wszdzie obniono czynsze dzierawne i czyni si wszystkie przygotowania do przeprowadzenia reformy rolnej po zbiorach w jesieni 1950 r. Utworzono komitety, ktre przygotowuj wszystko dla przeprowadzenia reformy rolnej. Na wsi rozwija si te szeroko ruch samopomocy chopskiej. Poniewa wielu nowo obdzielonym chopom brak inwentarza, tworz oni grupy samopomocowe, tzw. brygady wymiany pracy, ktre wsplnymi siami uprawiaj ziemi. Rozwija si te ruch spdzielczy na wsi. Reforma rolna nie tylko zmienia stosunki spoeczne na wsi, ale pozwolia te na znaczne zwikszenie produkcji rolnej, gdy wyzwolia nie wykorzystane siy produkcyjne. Plan na 1950 r. przewiduje zbudowanie 100 000 kuni wiejskich,
60

ktre wyprodukuj 20 000 pugw, 30 000 motyk, 2 000 kosiarek i 50 000 innych narzdzi rolniczych. Dziki odbudowie systemu irygacyjnego odzyska si 5 500 000 mu ziemi uprawnej, a przez zbudowanie nowych urzdzeo irygacyjnych uzyska si dalszych 2 700 000 mu (m. in. przewiduje si wywiercenie 115 000 nowych studni). Zlikwiduje si te 16 000 000 mu odogw. Dla podniesienia wydajnoci z mu rolnictwo otrzyma powane iloci nawozw sztucznych i selekcyjnego ziarna siewnego, importowanego z ZSRR. Rozwinie si te znacznie hodowla dziki masowo stosowa nym szczepieniom przeciwko epidemiom i. rozprowadzeniu rasowych zarodnikw. W rezultacie przewidziany jest znaczny rozwj wszystkich dziedzin produkcji rolnej. Du rol w tych wszystkich pracach odegra Chioska Armia Ludowa. Bierze ona czynny udzia w robotach irygacyjnych i likwidacji ugorw. W niektrych prowincjach armia dziki zaoranym przez siebie ugorom jest cakowicie samo wystarczalna pod wzgldem ywnociowym. 1 tak np. w Mandurii zaorze armia w 1950 r. 1 370 000 mu ugorw. Komunici chioscy zdaj sobie jednak spraw, e dla penego rozkwitu gospodarki wiejskiej konieczne jest uspdzielczenie gospodarstw chopskich. Bez -socjalizacji gospodarki rolnej nie ma zupenego i trwaego socjalizmu. Dla socjalizacji gospodarki rolnej niezbdne jest rozwinicie potnego przemysu37 stwierdzi Mao Tse-tung. W celu stworzenia fundamentw uprzemysowienia kraju skoncentrowano uwag przede wszystkim na planowej i systematycznej odbudowie i rozwoju przemysu grniczego, hutniczego, metalurgicznego, energetycznego, budowy maszyn, elektrochemicznego i chemicznego. Najwiksze sukcesy osignito w tej dziedzinie w Mandurii, ktra zostaa najwczeniej wyzwolona. W niektrych okrgach przemysowych Mandurii przekroczono znacznie przedwojenny poziom produkcji mimo braku kadr. Pod okupacj japoosk bowiem Chioczycy nie mogli zajmowad stanowisk kierowniczych. W listopadzie i grudniu 1949 r. produkcja przemysowa w Mandurii wzrosa o 32,8% w stosunku do czerwca tego roku. Jednoczenie zmniejszyy si koszty wasne produkcji. W cigu czterech miesicy zaoszczdzono 68 550 milionw dolarw chioskich. W 1950 r. produkcja przedsibiorstw paostwowych i spdzielczych wzronie o 93%, a
61

produkcja rolnictwa o 37%. W odbudowie ksztac si nowe kadry chioskiego przemysu. Kade wiksze przedsibiorstwo organizuje kursy, na ktrych robotnicy podnosz swe kwalifikacje zawodowe, gdzie ksztac si na majstrw i technikw. Chioska klasa robotnicza rozumie, e bez opanowania techniki pie bdzie mona zlikwidowad zacofania i ndzy Chin i dlatego wykazuje niesychany entuzjazm w nauce. Nierzadkie s wypadki, e na kursy uczszczaj 50 -letni robotnicy. Przykadem wspaniaego tempa odbudowy jest np. miasto Mun -Tan-Kiang koo Charbinu, gdzie produkcja jest obecnie trzy razy wiksza ni za okupacji japooskiej. Przystpiono te na oswobodzonych terenach do szerokiej akcji elektryfikacyjnej. Plan na 1950 r. przewiduje wzrost produkcji energii elektrycznej o 43% i dziki zmniejszeniu strat na liniach i zredukowaniu udziau nieekonomicznych elektrowni pomocniczych w oglnej produkcji energii jednoczesne zmniejszenie konsumpcji wgla o 11%. Te wspaniae rezultaty zostan osignite dziki pomocy ekspertw radzieckich, ktrzy pomagaj w odbudowie elektrowni chioskich. W 1950 r. produkcja wgla wzronie o 2030%. Mimo zniszczeo wojennych w 1949 r. 74% kopalni byo w ruchu. Do 1952 r. zbuduje si 18 nowych kopalo. Koszty produkcji dziki zastosowaniu radzieckich metod wydobycia spadn w biecym roku o 815%. Produkcja pola naftowego w Yumen (w prowincji Kansu w Chinach pnocnozachodnich) wzronie w biecym roku. W jednej najbardziej uprzemysowionych prowincji chioskich, w Szantungu, w 1949 r. produkcja tekstylna wzrosa o 65%, produkcja mynw o 50%, papieru i gumy o 100%. Zaoszczdzono 4 miliardy dolarw chioskich. Dziki wysikowi rolnictwa 60% zuytej przez przemys baweny stanowia bawena chioska. Natomiast pod rzdami Kuomintangu 77% baweny importowano (przewanie ze Stanw Zjednoczonych). Due sukcesy ma. do zanotowania kolejnictwo chioskie. W 1949 r. zreperowano 8 000 km linii kolejowych (800% planu). W grudniu 1949 r. na 26 857 kilometrw chioskich linii kolejowych 24 794 km znajdowao si na terenach wy zwolonych. Z tego byo ju uruchomionych 21 046 km. Uru chomiono linie kolejowe, ktre byy nieczynne od 1937 r., tzn. od momentu wybuchu wojny z Japoni, a ktrych Kuomintang nie by w stanie doprowadzid do porzdku.
62

Na 1950 r. przewiduje si przewiezienie dwa razy wicej towarw i pasaerw ni w 1949 r. Przewiduje si te odbudow dalszego 1 000 km. linii kolejowych, zbudowanie 1500 wagonw towarowych, zreperowanie 500 lokomotyw, 577 wagonw pasaerskich i 4 400 wagonw towarowych oraz odbudow wikszej iloci warsztatw mechanicznych i sprztu sygnalizacyjnego. Nastpi te znaczna rozbudowa i przebudowa przemysu hutniczego. O ile przed wojn w Chinach produkowano przede wszystkim elazo, stal za sprowadzano z zagranicy, to obecnie przestawia si przemys hutniczy na produkcj stali. Te wszystkie ogromne osignicia stay si moliwe dziki wspaniaemu entuzjazmowi pracy, ktry ogarn chiosk klas robotnicz. Wie ona, e po raz pierwszy pracuje nie dla rodzimych lub obcych wyzyskiwaczy, lecz dla siebie. Duej pomocy udziela narodowi chioskiemu w odbudowie Zwizek Radzieck i. Na terenach wyzwolonych pracuje wielu specjalistw radzieckich kierujcych pracami odbudowy i ksztaccych chioskie kadry techniczne. Przede wszystkim za pomocy Zwizku Radzieckiego naley zawdziczad szybk odbudow kolei chioskich oraz odbudow tak wanych orodkw przemysowych, jak huty w AoSzao i w Szitsiaszuan. Olbrzymi rol odegrao dowiadczenie zdobyte przez Chioczykw podczas pracy na kolei czangczungskiej, ktr wsplnie zarzdzay ZSRR i Chiny. Korzystajc z pomocy specjalistw radzieckich, otrzymay tu chioskie kadry gospodarcze wstpne nauki kierowania produkcj, a nastpnie zdobyte dowiadczenia zastosoway w swoich przedsibiorstwach. Doniose znaczenie ma utworzenie w marcu br. dwch towarzystw mieszanych radziecko-chioskich dla wydobycia nafty i metali kolorowych w prowincji Sinkiang oraz mieszanego towarzystwa lotniczego. Umoliwi to znaczny rozwj przemysu chioskiego i przyczyni si jeszcze bardziej do zacienienia wsppracy gospodarczej midzy ZSRR a Chiosk Republik Ludow. Uatwi to rwnie kadrom chioskiego przemysu opanowanie przodujcej techniki radzieckiej i rozwinicie chioskiej komunikacji lotniczej. W marcu br. przeprowadzono reorganizacj caego przemysu paostwowego, co umoliwi dalszy jego rozwj i cilejsze planowanie. Poddano wszystkie przedsibiorstwa pod kontrol Ministerstwa Finansw i Ministerstwa Handlu. Kontrola ta jest realizowana przez lokalne agendy Banku Narodowego. Uregulowano spraw podatkw, ktre przedsibiorstwa paostwowe musz wpacad do skarbu paostwa. Dokonano dokadnej inwentaryzacji caego majtku
63

przedsibiorstw paostwowych. Przeprowadzono daleko idc centralizacj, co pozwoli zmniejszyd koszty oglne. Ustalono dla kadego przedsibiorstwa dokadn ilod etatw i przedsiwzito rodki dla zmniejszenia wydatkw, zwikszenia dochodw i zlikwidowania deficytw niektrych przedsibiorstw. Nie ulega wtpliwoci, e akcja ta przyniesie pozytywne rezultaty i przyczyni si do dalszego rozwoju przemysu paostwowego. Rozpoczto te na du skal poszukiwania geologiczne, majce na celu znalezienie bogactw mineralnych, w ktre Chiny s tak bogate. Do rnych okolic kraju udaj si geologowie i studenci instytutw geologicznych dla przeprowadzenia tych poszukiwao. Po raz pierwszy w historii Chin doszo do cisej wsppracy midzy ludmi nauki a pracujcymi w przemyle i rolnictwie. Utworzono wiele instytutw badawczych. Instytut Badawczy Chin Pnocnych po trzechletnich poszukiwaniach odkry np. metod wydobywania magnetytu i wanadu ze znajdujcych si tam rud. Przedtem proces ten by tajemnic japoosk. Metale te maj bardzo wane znaczenie dla przemysu hutniczego. W parze z odbudow idzie rozwj szkolnictwa technicznego. Ju obecnie dziaa na terenach wyzwolonych par politechnik (m. in. zorganizowana przez wadze ludowe politechnika w Mandurii i politechnika w prowincji Hupeh). Poza tym zorganizowano wysze szkoy kolejnictwa, poczt, telegrafw i inne. Niezalenie od tego we wszystkich wikszych miastach zorganizowano licea przemysowe i rolnicze. Przy kadym wikszym przedsibiorstwie istniej te szkoy techniczne. W tych wszystkich uczelniach ksztac si nowe kadry tech niczne Chin Ludowych. Wiksza czd uczcych si to modzie robotnicza i synowie maorolnych, oddani- bezwzgldnie sprawie demokracji. Niezalenie od szkolnictwa technicznego zostao mocno rozbudowane szkolnictwo oglnoksztacce. Pod rzdami Kuomintangu dzieci chopskie i robotnicze. w ogle nie wiedziay, co to jest szkoa. Tote wrd wikszej czci ludnoci panowa analfabetyzm. W roku szkolnym 1948/49 zorganizowano w Mandurii 30 000 szk podstawowych z 3,5 miliona uczniw. Na rok szkolny 1949/50 przewidziany by wzrost liczby szk o 20%, a liczby uczniw o 25%. Poza tym istniay 234 szkoy rednie, gdzie uczszczao 100 000 uczniw. Ponad 35 000 studentw studiuje na 41 wyszych uczelniach (naley zaznaczyd, e przedtem tu w ogle szkolnictwa wyszego nie byo).
64

W takim samym tempie rozwija si szkolnictwo na innych terenach wyzwolonych. Prowadzi si te na szerok skal walk z analfabetyzmem. I tak w latach 194748 w paru prowincjach Chin pnocnych, gdzie jeszcze toczyy si walki, istniay ju w 2 240 wioskach kursy dla analfabetw, na ktre uczszczao 130 000 osb. Akcj szkoleniow prowadzi si te w armii, gdzie ju prawie cakowicie zlikwidowano analfabetyzm. Walk z analfabetyzmem prowadzi si pod hasem, aby kady dorosy opanowa co najmniej 1000 znakw (w jzyku chioskim istnieje bowiem par tysicy znakw pisarskich). Rozwj szkolnictwa nabiera obecnie wikszego rozmachu po oswobodzeniu wielkich orodkw uniwersyteckich, ktre przedtem znajdoway si na terytoriach kontrolowanych przez Kuomintang. Chiny s wprawdzie krajem o pradawnej kulturze, jednak kultura ta miaa dotychczas charakter elitarny. Ogromna wikszod narodu tkwia w ciemnocie. Dopiero obecna rewolucja udostpnia kultur caemu ludowi. Dymy do tego owiadczy Mao Tse-tung, aby przeobrazid Chiny z kraju panowania starej kultury, kraju ciemnego i zacofanego, w kraj panowania nowej kultury, w kraj kwitncy i przodujcy 37. Hasem nowych Chin jest kultura dla mas. Olbrzymia wikszod chioskich dziaaczy kulturalnych stana na gruncie realizmu socjalistycznego. Duo pisarzy chioskich walczyo podczas wojny domowej w szeregach Armii Ludowej. Tam mieli oni sposobnod zbliyd si do ludu, poznad dokadnie poezj i epopeje ludowe, w ktre Chiny s tak bogate. To przyczynio si do stworzenia wielu wspaniaych dzie opartych na twrczoci ludowej. Bohaterskie walki Armii Ludowej dostarczyy rwnie duo materiau dla twrczoci literackiej. Nowa literatura chioska jest cile zwizana z masami ludo wymi, odzwierciedla ich walki, ich radoci i smutki. Przewana czd tematyki literackiej powicona jest walce wyzwoleoczej, reformie rolnej i odbudowie gospodarczej. Najznakomitsi pisarze Nowych Chin to Kuo-Mo-zo, Czang-Szu-li i Mao Tun oraz pisarka Ting-Ling. Nie naley te zapominad, e utalentowanym poet jest sam Mao Tse-tung. Rozwija si te szybko prasa ludowa. Kade wiksze miasto ma swj dziennik, a nieraz kilka. Prasa zorganizowaa si nadzwyczaj szybko. Najpniej w 3 4 dni po wyzwoleniu kadego miasta zaczynaa si ukazywad gazeta. W Mandurii

65

jeszcze przed oswobodzeniem Czang-Czunu i Mukdenu wychodzio wicej ni 30 dziennikw. Na jzyk chioski przetumaczono i wydano w olbrzymich nakadach gwne dziea Marksa, Engelsa, Lenina, Stalina. Olbrzymi popularnoci cieszy si radziecka literatura pikna dziea Gorkiego, Szoochowa, A. Tostoja, Fadiejewa i innych. Masowy zasig ma w Chinach teatr. W kadej prawie wiosce, w kadej wikszej fabryce istniej amatorskie zespoy artystyczne. Teatr cieszy si w Chinach wielk popularnoci i jest jednym z najbardziej skutecznych rodkw propagandy masowej. Muzyka i malarstwo rwnie wyswobadzaj si z dekadenckich wpyww formalizmu buruazyjnego i czerpi natchnienie z ycia mas ludowych. Chiny Ludowe tworz te swj wasny przemys filmowy. Obecnie istniej tam 3 studia filmowe, w Mandurii, Pekinie i Szanghaju. W 1950 r. stworzy si 26 filmw dugometraowych i 66 kronik filmowych. Dokona si dubbingu dla 76 filmw radzieckich. Postpowa inteligencja chioska kroczy w pierwszych szeregach bojownikw walczcych o cakowit przebudow swojej ojczyzny w duchu demokratycznym. Jej twrczod kulturalna staje si potn dwigni tej przebudowy. W Chinach Ludowych rozwija si z olbrzymim rozmachem ruch zawodowy, zakazany przez rzdy Kuomintangu. Oglnochioska Federacja Pracy naleca do FZZ skupia ju w swych szeregach okoo 80% chioskiej klasy robotniczej. Zwizki zawodowe s gwn transmisj partii komunistycznej dla oddziaywania na szerokie masy bezpartyjnych robotnikw. KPCh powica wiele uwagi zwizkom zawodowym, gdy wobec tego, e przez ostatnie lata dziaaa gwnie na wsi, w jej pracy politycznej w miastach narosy pewne zalegoci. Plenum KPCh w marcu 1949 r. przyjo odpowiednie uchway dla zlikwidowania tych niedocignid i dla przeniesienia punktu cikoci pracy partyjnej ze wsi do miasta. Zwizki zawodowe walcz o polepszenie sytuacji materialnej klasy robotniczej. Ma to szczeglnie due znaczenie^ przy zawieraniu umw zbiorowych z przedsibiorcami prywatnymi. Dziki tej dziaalnoci zwizkw zawodowych realne pace robotnikw wzrosy rednio o 75%. Zwizki zawodowe uatwiaj te awans spoeczny klasie robotniczej. Tysice robotnikw zajmuje obecnie kierownicze stanowiska w przemyle i administracji.
66

W marcu 1949 r. otworzono w Mukdenie pierwszy Instytut Robotniczy Nauk Politycznych, majcy za zadanie przygotowanie najbardziej uwiadomionych robotnikw do objcia kierowniczych stanowisk w administracji paostwowej. Obecnie utworzono te podobne instytuty w innych miastach Chin. W Chinach Ludowych zrealizowano cakowite rwnouprawnienie kobiet i modziey. Wprowadzono zasad: za t sam prac ta sama paca. Zlikwidowano feudaln niewol, w ktrej znajdoway si kobiety chioskie. Obecnie kobiety bior czynny udzia w yciu gospodarczym, kulturalnym i spoecznym. Bardzo duo kobiet zajmuje wysokie stanowiska z ministerialnymi wcznie. 10% delegatw Ludowej Konsultatywnej Rady Politycznej stanowiy kobiety. 10 do 40% czonkw wadz prowincjonalnych to kobiety. Chioski Zwizek Kobiet skupia w swoich szeregach miliony czonkio. Bior one czynny udzia w midzynarodowym ruchu kobiecym i nale do wiatowej Federacji Kobiet. Nastpia te konsolidacja ruchu modzieowego w Chinach Ludowych. Modzie rozumie, e ona najwicej zyskaa na obecnych przemianach ustrojowych, e otwiera si przed ni obecnie radosna droga do piknej przyszoci. W kwietniu br. utworzona zostaa Nowa Demokratyczna Liga Modziey Chioskiej kierowana przez parti komunistyczn. Jest to awangardowa organizacja modziey, ktra skupia w swych szeregach 584 000 czonkw. Czonkowie Ligi kieruj prac Oglnochioskiej Federacji Modziey Demokratycznej (4 400 000 czonkw) i Oglnochioskiej Federacji Studentw (1 020 000 czonkw). Liga jednoczy modzie chiosk wok Komunistycznej Partii Chin i tworzy szeroki demokratyczny front modziey pracujcej dla odbudowy kraju. Szczeglnie entuzjastyczny udzia we wszystkich akcjach rzdu ludowego bior studenci chioscy, majcy za sob chlubne tradycje walki z dyktatur Czang Kaiszeka i obcym imperializmem. Inicjatorem i organizatorem tych wszystkich przemian gospodarczych i spoecznych jest bohaterska Komunistyczna Partia Chin. Stosujc nauki Marksa, Engelsa, Lenina i Stalina, opierajc si na dowiadczeniu WKP(b) partia ta staa si uznanym wodzem narodu chioskiego. KPCh cieszy si olbrzymim autorytetem wrd najszerszych mas. Tylko przez lata wojny domowej ilod jej czonkw wzrosa z 1 210 000 do 3 000 000. Stosujc miao broo krytyki i samokrytyki i przysuchujc si uwanie gosowi mas, partia ta ustrzega si od wielu bdw.
67

W zebraniach partyjnych mog brad udzia bezpartyjni, mog zabierad gos i krytykowad to, co im si nie podoba. Organizacje partyjne zawsze powanie traktuj tak krytyk i jeli jest ona suszna, naprawiaj ujawnione w ten sposb bdy. Mimo e KPCh stoi na czele Jednolitego Ludowego Frontu Demokratycznego obejmujcego olbrzymi wikszod narodu chioskiego, zachowaa ona swoj cakowit samodzielnod 1 nie rozpyna si w masie bezpartyjnej. Albowiem tylko istnienie samodzielnej, zdyscyplinowanej partii komunistycznej gwarantuje prawidowe kierownictwo oglnonarodowym frontem demokratycznym. Pod sztandarem Lenina i Stalina Komunistyczna Partia Chin odniosa zwycistwo nad imperializmem amerykaoskim i jego kuomintangowskimi agentami. Pod sztandarem Lenina i Stalina Komunistyczna Partia Chin poprowadzi nard chio ski do dalszych zwycistw, do cakowitego zwycistwa rewo lucji, do socjalizmu i komunizmu.

10. CHINY LUDOWE - BAZ RUCHU ANTYIMPERIALISTYCZNEGO W AZJI

Obecnie Chiny stay si orodkiem rewolucji promieniujcym na wszystkie kraje kolonialne i zalene w Azji i na wiecie. W listopadzie 1949 r. odbya si w Pekinie konferencja azjatyckich zwizkw zawodowych. W konferencji tej brali udzia delegaci ZSRR, Indii, Malajw, Wietnamu, Indonezji, Australii, Iranu i inni. Brali te w niej udzia przedstawiciele FZZ z generalnym sekretarzem Louis Saillant na czele. Konferencja zaaprobowaa decyzj FZZ utworzenia biura cznoci FZZ dla Azji z siedzib w Pekinie. Konferencja zwrcia si z manifestem do mas pracujcych Azji. Manifest ten wzywa robotnikw krajw azjatyckich do walki o prawa demokratyczne, do walki z systemem ucisku kolonialnego. Robotnicy uciskanych krajw Azji! Wiecie, e wasze wyzwolenie jest nieodczne od wyzwolenia narodowe go. Musicie stworzyd pod swoim kierownictwem potny jednolity oglnonarodowy front do walki z imperializmem i jego agentami. Sojusz robotniczo-chopski jest jednym z podstawowych warunkw ostatecznego zwycistwa. wiatowe siy
68

demokratyczne znajduj si pod przewodem Wielkiego Zwi zku Radzieckiego, ostoj i nadziej wszystkich ludzi pracy. Moecie polegad na braterskiej sympatii i pomocy robotnikw caego wiata. W ten sposb chioski ruch zawodowy sta si orodkiem mobilizujcym do walki z imperializmem klas robotnicz wszystkich uciskanych krajw Azji. Konferencja zwrcia si te do klasy robotniczej Stanw Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji i Holandii z apelem o spowodowanie wycofania obcych wojsk z Wietnamu, Indonezji, Malajw i poudniowej Korei i o wzmocnienie akcji solidarnoci z ruchem- narodowo-wyzwoleoczym tych krajw. W par tygodni pniej zebraa si zwoana z inicjatywy' wiatowej Federacji Kobiet Konferencja Kobiet Krajw Azjatyckich w Pekinie (10.XII 16. XII 1949 r.). Bray w niej udzia delegatki ZSRR, Birmy, Wietnamu, Indonezji, Indii, Malajw, Syjamu, Filipin, Korei, Iranu, Syrii, Libanu, Izraela i gocie ze Stanw Zjednoczonych, Francji i krajw afrykaoskich. ' Bya to nowa potna manifestacja, si pokoju i postpu na Wschodzie, zjednoczonych wok Zwizku Radzieckiego. Konferencja zwrcia si z apelem do kobiet Azji: Zniesienie wyzysku i niewolnictwa kobiet jest nieodczne od wyzwolenia caego narodu. Dlatego pierwszym obowizkiem uciskanych kobiet Azji jest brad .czynny udzia w walkach narodowo-wyzwoleoczych. Kobiety musz walczyd razem z caym ludem, aby przepdzid imperialistw z Azji i zmiadyd zdradzieckie antyludowe siy w swoich krajach. Apel ten przyczyni si do zbudzenia milionw uciskanych kobiet w krajach azjatyckich, ktre nie bray dotychczas adnego udziau w yciu spoecznym. Jest to czynnik, ktry przyczyni si w powanej mierze do rozwoju walk narodowowyzwoleoczych w Azji. Konferencja zwrcia si te do matek i on USA, W. Brytanii, Francji i Holandii, ktrych rzdy uciskaj nasze narody, aby wzmocniy sw solidarnod z narodami azjatyckimi. Konferencja wysaa te telegram z pozdrowieniami dla Stalina z okazji 70 -lecia jego urodzin. 11 grudnia delegatki zostay przyjte na bankiecie przez premiera Czu Enlai. W powitalnym przemwieniu owiadczy on midzy innymi:
69

Natchnieniem w naszej walce by Zwizek Radziecki i walki rewolucyjne w innych krajach. Jest naturalne, e obecnie zwycistwo rewolucji chioskiej jest natchnieniem dla uciskanych ludw wiata walczcych o swe wyzwolenie i niepodlegod narodow. Przyrzekamy, e zrobimy wszystko, aby pomc ruchom narodowo-wyzwoleoczym i walce o pokj w rnych krajach ... aden ruch rewolucyjny nie moe osignd kompletnego zwycistwa bez udziau kobiet. Z okazji dnia modziey kolonialnej chioskie organizacje modzieowe zwrciy si z apelem do modziey pozostaych krajw azjatyckich. Chioskie organizacje modzieowe, kobiece i zawodowe ywo reaguj na walk narodowo-wyzwoleocz w pozostaych uciskanych krajach Azji i Afryki. W zwizku z terrorem kolonialnych wadz francuskich w Afryce organizacje te przesay swe wyrazy solidarnoci Demokratycznemu Zgromadzeniu Afrykaoskiemu. Do Chin przybywaj te liczne delegacje z pozostaych krajw azjatyckich, gdzie walka zbrojna z imperializmem jeszcze trwa. Due znaczenie dla wzmocnienia ruchu antyimperialistycznego w krajach azjatyckich ma fakt istnienia licznej emigra cji chioskiej w tych krajach. Pod wpywem zwycistwa ruchu - narodowo-wyzwoleoczego w Chinach Chioczycy na emigracji bior coraz aktywniejszy udzia w walce z imperializmem w krajach, na terenie ktrych przebywaj. Staj si oni powan podpor dla ruchu narodowo-wyzwoleoczego w tych krajach 39. Zwycistwo Chin Ludowych jest przykadem dla uciskanych ludw pozostaych krajw azjatyckich. Natchnieni tym przykadem wzmacniaj oni sw walk z imperializmem i jego agenturami. Majc potne oparcie w Chinach Ludowych, bd one t walk kontynuowad do ostatecznego zwycistwa.

11. UKAD RADZIECKO CHIOSKI

W dniu 14 lutego br. zostay podpisane w Moskwie midzy ZSRR a Chinami: 1. Ukad o przyjani, sojuszu i pomocy wzajemnej.

2. Porozumienie dotyczce chioskiej kolei czangczungskiej, Portu Artura i Dalnego.

70

3. Porozumienie o dugoterminowym kredycie radzieckim na pokrycie dostaw przemysowych i kolejowych dla Chin. Od samego pocztku swego istnienia Zwizek Radziecki by jedynym paostwem, ktre konsekwentnie prowadzio polityk przyjani wobec narodu chioskiego. Jednym z pierwszych aktw Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Padziernikowej byo zrzeczenie si wszystkich przywilejw, jakie rzd carski posiada w Chinach, i anulowanie wszystkich ukadw rosyjsko-chioskich nie opartych na rwnouprawnieniu. Zwizek Radziecki udzieli od samego pocztku zdecydowanego poparcia antyimperialistycznemu ' ruchowi^ narodu chioskiego i pomaga mu w osigniciu cakowitej niepodlegoci, Uzna to w zupenoci ojciec rewolucjf chioskiej, Sun-Jat-sen, ktry do mierci zachowa gbok wdzicznod dla ZSRR. ZSRR udzieli skutecznej pomocy Chinom w idh wojnie z Japoni. Przystpienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie i rozgromienie przez Armi Radzieck militarystycznej Japonii przynioso w rezultacie narodowi chioskiemu wyzwole nie spod okupacji powanej czci kraju. Zwizek Radziecki uszanowa suwerennod Chin i natychmiast po zakooczeniu wojny wycofa swe wojska z Mandurii. Ukad podpisany 14 lutego 1950 r. jest dalszym wyrazem stalinowskiej polityki zagranicznej, polityki poszanowania suwerennoci, niepodlegoci i rwnouprawnienia narodw. Ukad o przyjani, sojuszu i wzajemnej pomocy po podkreleniu,. e jego celem jest zapewnienie pokoju na Dalekim Wschodzie i na caym wiecie, stwierdza, e ZSRR i Chiny wsplnie wystpi przeciwko ewentualnemu odnowieniu agre sji japooskiej i przeciwko tym paostwom, ktre by si zwizay z japooskimi agresorami. Obie ukadajce si strony zobowizuj si uzgadniad wszystkie posunicia na arenie midzynarodowej, interesujce drug stron. Ukad zosta zawarty na 30 lat i w razie niewymwienia go przez ktrkolwiek ze stro n zostaje automatycznie przeduony o dalsze 5 lat. Ukad ten zosta entuzjastycznie przyjty nie tylko przez narody Zwizku Radzieckiego i Chin, ale przez wszystkich zwolennikw demokracji, pokoju i postpu na caym wiecie.

71

Ukad ten Oznacza now klsk imperializmu amerykaoskiego, ktry by chcia z Japonii zrobid sw baz agresji na Dalekim Wschodzie. Podpisanie tego ukadu oznacza utworzenie niezwycio nego bloku, obejmujcego blisko 700 milionw ludzi. Zmusza to podegaczy Wojennych do zastanowienia si. Jest to cios w ich plany rozptania nowej wojny i wielkie zwycistwo obozu pokoju. A ... jeli agresywny blok imperialistyczny omieli si rozptad swoj reakcyjn wojn, zagracajc narodom wiata, to my, zjednoczony nard caego kraju, rka w rk ze sprzymierzeocem Chin, Zwizkiem Radzieckim, i z siami pokoju i demokracji na caym wiecie rozpoczniemy zdecydowan walk przeciwko inicjatorom agresywnej;-wojny, o rozbicie agresorw, o obalenie caego systemu imperialistycznego, o wyzwolenie caej ludzkoci i o ustanowienie staego pokoju. Jestemy przekonani, e jeli rozpocznie si wojna, agresorzy imperialistyczni zostan rozgromieni, a. kraje walczce z imperializmem odnios zwycistwo 40. Nie ulega wtpliwoci, e tylko taki los oczekuje imperialistw, jeli bd na tyle szaleni, aby rozptad now wojn. Porozumienie w sprawie kolei czangczungskiej, Portu Artura i Dalnego reguluje spraw przekazania Chinom tych obiektw. Drugie porozumienie ustala, e ZSRR udzieli Chinom dugoterminowej poyczki w wysokoci 300 milionw dolarw am. (po kursie 35 dolarw za uncj czystego zota)o niesychanie niskim oprocentowaniu (1% rocznie). Kredyt ten bdzie zuyty w cigu piciu lat na zakup instalacji dla elektrowni, hut, fabryk metalowych, kopalni wgla i rudy oraz dla kolejnictwa. Ukad ten uatwi odbudow gospodarcz Chin i przyczyni si do znacznego wzmocnienia ich potencjau gospodarczego. Jest to jaskrawy przykad, jak ZSRR pomaga zaprzyjanionym krajom w osigniciu niezalenoci gospodarczej . Ukad .ten jest ukoronowaniem historycznej przyjani radziecko-chioskiej i wyrazem pomocy, jak w cigu lat Zwizek Radziecki i Stalin udzielali 'sprawie rewolucji chioskiej. Ukad ten otwiera now er na Dalekim Wschodzie. Otwiera on rozlege perspektywy przed narodami tej czci wiata, ktre pragn wyzwolenia spod panujcego w ich krajach reimu kolonialnego lub pkolonialnego i wprowadzenia demokracji ludowej. Stanowi .on te cenn pomoc dla ludu
72

japooskiego, walczcego z militaryzmem japooskim i popierajcym go imperializmem amerykaoskim. Ukad ten zmienia cakowicie sytuacj midzynarodow i stanowi olbrzymi i potn si, bez precedensu w historii ludzkoci i konsolidacji pokoju na caym wiecie41.

ZAKOOCZENIE
Dwadziecia trzy lata temu w zwizku ze zdrad, jakiej dopuci si Czang Kaiszek w stosunku do ruchu narodowo- -wyzwoleoczego i w zwizku z interwencj imperialistyczn, skierowan przeciwko rewolucji chioskiej, Stalin powiedzia: Tylko ludzie dziecinni mog myled, e prawa artylerii s silniejsze od praw historii, e mona cofnd wstecz koo historii wystrzaami w Nankinie 42. Tak dziecinnymi okazali si jednak amerykaoscy mowie stanu. Wysali oni Czang Kai-szekowi broni za 6 miliardw dolarw. Posyali mu czogi i samoloty, karabiny maszynowe j nowoczesne armaty, a w rezultacie przypieszyli tylko zwycistwo Armii Ludowej, ktra uzupeniaa swoje uzbrojenie broni amerykaosk zdobyt na kuomintangowcach. Jak wszyscy imperialistyczni podegacze wojenni, nie rozumiej oni, e nowoczesna broo to jeszcze nie wszystko, e wszystko zaley od tego, w czyich rkach ta broo si znajduje. Zapomnieli oni, e istnieje wielki nard chioski, na ktrego czele stoi bohaterska Komunistyczna Partia Chin. Nard chioski zwyciy, mimo e za Kuomintangiem staa caa potga gospodarcza i wojskowa imperializmu amerykaoskiego. Pokrzyowao tu zupenie plany imperialistycznych podegaczy wojennych na Dalekim Wschodzie i zwikszyo w olbrzymi sposb siy obozu pokoju. Zwycistwo rewolucji chioskiej otwiera nowy etap w historii uciskanych ludw Azji. Podnosi to na wyszy szczebel walk narodowo-wyzwoleocz w koloniach i krajach zalenych. Utworzenie Chioskiej Republiki Ludowej otwiera now epok w tej walce ludw Azji i innych ludw kolonialnych na wiecie, epok ich ostatecznego zwycistwa. Nic dziwnego, e imperialici ogarnici panik gorczkowo szukaj sposobw powstrzymania tej wznoszcej si fali, ktra im niesie zagad.
73

Szykuj oni drugie wydanie kordonu sanitarnego dla izolowania Chioskiej Republiki Ludowej. Usiuj otoczyd Chiosk Republik Ludow aocuchem baz znajdujcych si w Japonii, poudniowej Korei, na Formozie, Filipinach,-w Indonezji, Syjamie, Birmie, Wietnamie, Malajach i Indiach. Nie chcc dziaad jawnie, wysuwaj-oni na pierwszy plan swe marionetki w tych krajach. Ten reakcyjny blok, znajdujcy si pod egid imperialistw amerykaoskich, miaby za zadanie izolowad Chiosk Republik Ludow i walczyd z ruchem naro dowowyzwoleoczym. Mobilizuj oni te do walki z ruchem narodowo-wyzwoleoczym Azji ostatni rezerw, swoj agentur titowskich prowokatorw. Ambasada Tita w Indiach ma si stad orodkiem dywersji i prowokacji dla rozbicia od wewntrz ruchu narodowo-wyzwoleoczego ludw Azji. Ale nawet te desperackie posunicia nie uratuj imperializmu. Uciskane ludy Azji, natchnione przykadem zwyciskiej walki w Chinach, majc potne oparcie w Chioskiej Republice Ludowej potguj swoj walk z imperializmem i jego agenturami. yjemy powiedzia Mao Tse-tung w historycznej epoce, w epoce, kiedy kapitalizm i imperializm caego wiata zbliaj si do zguby, a socjalizm -i demokracja id do zwycistwa. Powinnimy id naprzd, naprzeciw jutrzenki43. Naprzeciw jutrzenki kroczy nie tylko wielki nard chioski, a le wszystkie narody uciskane Azji i wszystkie narody uciskane wiata.

Przypisy: 1. A. danow: O sytuacji midzynarodowej, Nowe Drogi, Narada informacyjna dziewiciu partii. Warszawa, 1947, str. 30. 2. Tame, str. 30. 3. Tame, str. 31. 4. W. Mootow, w 31 rocznic Rewolucji Padziernikowej. Prawda, Moskwa, 1949, str. 29.
74

5. J. Stalin, Dziea, tom VIII, wyd., ros., str. 293. 6. J. Stalin, Dziea, tom IX, wyd. ros., str. 286. 7. W zwizku z brakiem dobrze zorganizowanego urzdu statystyc znego i te oficjalne dane nie s bynajmniej pewne. I tak wg innych niemniej powanych danych obszarnicy (4% ludnoci) posiadali 50% ziemi, a kuacy (6% ludnoci) 18% ziemi. Red. 8. Oto, co mwi na ten temat Lenin (Dziea, tom XXV, wyd. ros., str. 352) 26. VII 1920 r. na II Kongresie Midzynarodwki Komunistycznej: Kady ruch narodowy (chodzi tu o kraje kolonialne i zalene : A. R.) moe byd tylko ruchem buruazyjno-demokratycznym, poniewa gwna masa ludnoci w krajach zacofanych to chopstwo bdce przedstawicielem buruazyjnokapitalistycznych stosunkw. 9. Ciki przemys stanowi tylko 10% caego przemysu chioskiego. Chioska produkcja stali w 1937 r. wynosia tylko 1 000 000 ton. W ogle udzia przemysu w dochodzie narodowym nie przekracza w 1937 r. 10,2%. Red. 10. G. W. Jefimow Oczerki po nowoj i nowiejszej istorii Kitaja, Gospolizdat, 1949, str. 73. 11. J. W. Stalin, Dziea, tom IX, wyd. ros., str. 223. 12. Tame, str. 340. 13. Tame, str. 340. 14. J. Stalin, Marksizm a kwestia narodowo-kolonialna, Ksika,. 1948, str. 2978. 15. J. Stalin. Marksizm a kwestia narodowo-kolonialna, Ksika''', 1948, str. 295. 16. Tame, str. 298. 17. J. W. Stalin, Dziea, tom IX, wyd. ros., str, 226. 18. J. Stalin, Marksizm a kwestia narodowo-kolonialna, Ksika, 1949, str. 303. 19. J. W. Stalin, Dziea, tom IX, wyd. ros., str. 286.

75

20. W. Astafiew, Od pkolonii do demokracji ludowej. Akademia Nauk ZSRR, Kryzys systemu kolonialnego, MoskwaLeningrad, 1949, wyd. ros., str. ,39. 21. Mao Tse-tung, Zadania zjednoczonego oglnonarodowego antyjapooskiego frontu w Chinach na danym etapie, Midzynarodwka Komunistyczna, nr 9, 1937. 22. Dla stanowiska Amerykanw jest charakterystyczne, e chocia orientowali si, e praktycznie wojn z Japoni prowadz armie ludowe, a nie wojska Kuomintangu, to jednak broo przeznaczon w zasadzie do walki z Japoni posyali oni nie armiom ludowym, a Czang Kai-szekowi. 23 A. danow, O sytuacji midzynarodowej. Nowe Drogi, Narada informacyjna dziewiciu partii. Warszawa, 1947, str. 32. 24 Cytowane wg artykuu G. Jefimowa Zwyciskie Chiny, opublikowanego w Myli Wspczesnej, grudzieo 1949, str. 414. 25. Cytowane wedug artykuu G. Jefimowa Zwyciskie Chiny, opatblikowanego. w Myli Wspczesnlfez grudnia 1947; str. 410. 26. Mao Tse-tung, O trway pokj, o demokracj ludow z listopada 1948 r. 27. G. Malenkow, Referat na zebraniu Biura Informacyjnego partii komunistycznych i robotniczych w 1947 r. 28 Czu Teh, gwnodowodzcy Chioskiej Armii Ludowej. Prawda z 21 VII 1949 r. 29. Mao Tse-tung, O dyktaturze demokracji ludowej. 30. Cyt. wg pracy J. Stalina Notatki na tematy wspczesne, Dziea, tom IX, wyd. ros., str. 331. 31. J. Stalin, Marksizm a kwestia narodowo-kolonialna. Ksika i Wiedza, 1949, str. 245. 32. J. Stalin, Dziea, tom VIII, wyd. ros., str. 363. 33. J. Stalin, Dziea, tom VIII, wyd. ros., str. 366. 34. J. Stalin, Dziea, tom VIII, wyd. ros., str. 366. 35. Z rezolucji KPCh z 10 padziernika 1947 r.
76

36. 1 mu = 1/16 hektara. 37. Cyt. wg artykuu G. Jefimowa Zwyciskie Chiny w Myli Wspczesnej z grudnia 1949, str. 418. 38. Cyt. wg artykuu G. Jefimowa Zwyciskie Chiny opublikowanego W Myli Wspczesnej w grudniu 1949, str. 419. 39 Powane mniejszoci chioskie znajduj si w Syjamie, na Filipinach, w Wietnamie i na Malajach. Na Malajach np. Chioczycy stanowi 1/3 1/2 ludnoci i nale do najaktywniejszych bojownikw armii ludo-wowyzwoleoczej. 40. Z deklaracji wszystkich partii chioskich. Cyt. wg A. Pierewertaja: Istoriczeskaja pobieda kitajskowo naroda. Wydawnictwo Prawda, Moskwa 1949, str. 26. 41. W. Mootow, Przemwienie wyborcze z 10 III 1950; cyt. wg Nowoje Wremia z 22 III 1950 42. J. Stalin, Dziea, tom IX, wyd. ros., str. 200. 43. Cyt. wg artykuu G. Jefimowa Zwyciskie Chiny, opublikowanego w Myli Wspczesnej z grudnia 1949 r., str. 423.

77