Professional Documents
Culture Documents
acgif;}uD;aqmif;yg;
Auy(A[k d )
uGefjrLepfygwu
D rl aqyv tpdk;&u wjynfvHk;&Sd uGef
jrLepfrsm;udk pwifzrf;qD;cJhjcif;a=umifh rv$rJ a&Smifom awmcdkI
awmfvSefwdkufcdkifchJ (&) jcif;jzpfw,f [k qdkcJhw,f?
jzpf p Of
1948 ckEpS fwek f;u ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ ygw0D ifOD;
a&[m 2000 ausmfausm&f cSd w
Jh ,f/ Oya'wGi;f ygwDjzpfv@kd v#dK@0u
S f
xm;p&mrvdk? r@e,f/ cdkiv
f u
dk f ygwD0iftpnf;ta0;awG ajAmif
usif;yaewm jzpfw,f? ykvyd f (CID) u Hk;em;xdik f apmif=h unfh
aeHkeJ@ ygwD0ifpm&if; vG,fvG,feJ@&EdkifwJhacwf?
rk e f w d k i f ; ud k ajc&mcH j cif ;
wavmuawmh rsdK;qufa[mif; ociftke;f jrifh aus;
Zl;a=umifh OD;ausmf+idrf;&J@t}uHtpnfudk ygwDXmecsKyfqD tcsderf D
owif;ay;cJhwJh AdkvfoufxGef;&J@ a&;om;csufay:vmw,f?
ta&;awmfykH*sme,f
'Dvkyf[efudk Adkvfae0if;eJ@rsufrSef}uD;wifOD;wdk@u
tarG qufcHcJhw,f? olwdk@vnf; Zmwfodrf;raumif;/
wa,muf u td r fc sKyf / wa,muf u a&=unf t d ki f r S m
Zmwfodrf;cJh=u&w,f?
i&J e J@ ajcmuf bH ke J @ ajr m uf
tck vufeufudkifwku
d af e&qJjzpfwJh wdki;f &if;om;
rsm;eJ@ ABSDF ausmif;om;wyfrawmfua&m (=u) eJ@ (&)
b,ftxJrSm ygovJ? jyefrwdkuf rjzpfvdk@ wdkuf=u&ol
csnf; vdk@ rajymEdkib
f l;vm;?
Adkvo
f def;pdet
f pdk;&uawmh ckyJ jynfwiG f;ppfcsKyf+idrf;
awmhrvdkvdk avoHawGypfae=uw,f? olrem udk,frem
ausausvnfvnfeJ@ jynfwGif;ppf&yfEdkif=u&if Auy u
0rf;omygr,f? typftcwf&yfpJa&; vufrw
S x
f k;d vdkuf=u&if
&yg+yDqdkwJh tajymrsdK;eJ@wif &yfpJxm;vdk@r&?
tkyfpdk;oltqufquf udkifpGJxm;cJh=uwJh vuf
euft&ifcsyg qdkwJhay:vpDudk tESpo
f m&rajymif; a0g[m
&om ajymif;aevdk@uawmh tvkyfjzpfrSmr[kwf?
wzufu pum;ajym - wzufu wyfawGwk;d cs+yD;
ajcmufvSef@xm;/ wcsdefwnf; pD;yGm;a&;tcGifhtvrf;awG
omomxdk;xdk;ay;/ aiGawGyHkay;/ pnf;pdrfcHpm;cGifhawGay;/
um;/ tdrf/ vpmeJ@ wcsdK@qdk ajyma&;qdkcGiafh wGawmif ay;
xm;+yD; bHkajrmufxm;vdkufao;w,f?
i&JeJ@ajcmuf bHkeJ@ajrmufqdkwm 'Dae@acwf ppf
wydkif;tpdk;&&J@ vkyfenf;vkyf[efyguvm;?
(28/ 12/ 2013)
ta&;awmfykH*sme,f
ta&;awmfykHpmwnf;tzGJ@rS
tvkyform; v,form; wkdufyGJ0if jynfolrsm;xH
ay;pm
w&m;wJw
h u
kd yf u
JG kd axmufcw
H ,f
&Jabmfwd@k
&ifqdkifae&wmu 2008 eJ@ ppfcdkeD vuf0g;}uD;tkyfpD;yGm;a&;pepf/ olwdk@rSm tm%m "e Oya'
ppfAsLdku&uf tkyfcsKyfa&;,EW&m; wpHkvHk;&Sdw,f?
rdrdwk@d u b0eJ@&if;wdkufae&w,f? rwdu
k f&if b0ysufr,f? wdkuf&if tESdyfuGyfc&H r,f? iHk@rcHwJh
wdkufyGJvrf;a=umif;udka&G;wm rSefw,f? iHk@cHae&if tnGef@usdK;r,f/ ydkqk;d r,f? 'gha=umifh &Jabmfrsm;
jynfolrsm;eJ@twl r#a0cHpm;+yD; 'Dpmudka&;ygw,f?
wdkufyGJudk wyGJwdk;eJ@tEdkif&r,fvdk@ rwGufoifh/ bmjzpfvdk@vnf;qdkawmh wuGif;wuGufxJjzpf
aewmr[kwfbJ tESH@tjym;jzpfaevdk@jzpfw,f/ 'gha=umifh tqkwftwufeJ@ wdkufwwfzdk@vkdw,f?
wvSrf;csif; vSr;f wwfzdk@vdkw,f? tusdK;ta=umif;&Sd/ tuef@towf&Sd/ tusdK;tjrwf&dS qdkwJh uoHk;
vHk;ay:vpD &Sd&r,f? awmif;qdck sufudk tjrifh}uD;p+yD; rwifoifhyg? tjrifhq;Hk awmif;qdkcsuf &SdrSmjzpfovkd
tedrfhqHk;awmif;qdkcsufvnf; yg&r,f? b,f[m a&S@xm;rvJ/ b,f[maemufxm;rvJ qdkwm
wGufcsufpOf;pm;zdk@ vdkw,f? 'gayrJh OD;wnfcsufudk raysmufzdk@vdkw,f? racsmfoifh rvGJoifh
ab;ra&mufoifhbl;? rsufESmcsif;qdkifae&olu wOD;/ aemufuG,frS v$rf;rdk;xm;oluwOD; qdkwmudk
vnf; rarhoifh? tm;vHk;[m 2008 eJ@twl tqifhae&m&vmwJh ppfcdkeDpepfu aygufzmG ;vmwm
qdkwm rarhoifb
h l;? wkdufyJG ypfrSwf taxGaxG tjym;jym; a00g;raebJ ArmjynfrmS jzpfay:aewJh
tedm&kH tvkH;pkHukd arG;zGm;ay;wJh vufonfw&m;cH[m ppftkyfpk/ ppftm%m&SifpepfeJ@
ppfAsL&kdua&pD ,E&m;yJ qkdwm t+rJ rarhravsmh &Sdaaeoifhygw,f?
ta&;awmfykH*sme,f
ta&;awmfykH*sme,f
rif;om;acgif; pGyfx Ju
jyLxGu faewJhbDv l;pG,f
armifr;dk OD;
ta&;awmfykH*sme,f
oabmw&m;awGeJ@ bmaqG;aEG;yGJ/nm&Sif;vif;yGJawG vkyfaeayr,fh olwkd@&J@&nf&G,fcsuf[m wckwnf;yJjzpfw,f? tJh'D&nf&G,fcsufudk
olw@kd u }udK;pm;zkH;uG,fch}J uw,f? 2008 tajccHOya'udkyJ jyifay;awmhrvkdvdk z,f'&,fjynfaxmifpu
k ykd J vufcHawmhrvkdvdk vufeuf
udkifwyfzGJ@awGudk jynfaxmifpkwyfzGJ@tjzpfeJ@ xnfhoGif;jyifqifzGJ@pnf;awmhrvdkvdk ajymaew,f? orRwukd,fwkdifuvnf; +idrf;csrf;a&;
&atmif}udK;pm;r,f/ typftcwf&yfpJa&;awG&atmifvyk rf ,fvd@k xGuaf jymwmvkyfaew,f? tJ'v
D kd v$waf wmfu +idrf;csr;f a&; 'Dru
dk a&pDa&;/
Oya'pdk;rkd;a&;awGajymvku
d f/ Adv
k fatmifrif;wdk@u vGef;xdk;vkduf/ tiftm;pktawmfrsm;rsm; 2008 tajccHOya'abmifxJ enf;trsKd ;rsdK;eJ@
0ifoGm;vkdufjzpfaecsdefrSm Adkvfjrifhpkd;u azmfaumifvkyfvkdufwmyJjzpfygw,f? Adkvfjrifhpkd;ajymwm[m umvkHoabmxm;trSef/
wyfrawmfuGmuG,fa&;OD;pD;csKyf&J@ oabmxm;trSefyJjzpfygw,f? Adkvfjrifhpkd;ajymwJhpum;ukd t&Sif;qkH;twkdqkH;eJ@ajym&if ppftkyfpkeJ@
ppftm%m&Sifpepfudk rxdeJ@qkdwmygyJ?
ppftkyfpkeJ@ppftm%m&Sifpepfukd o&zlaqmif;ay;xm;wm 2008 tajccHOya' jzpfw,f? 'ga=umifh Adkvfwifat; u 2008
tajccHOya'ukd rxdeJ@v@kd ajymwmyJ/ 2008 tajccHOya't& ppftkypf kwjzpfvJ umvkHukd zG@J Ekid w
f ,f? ppftkypf k wjzpfvJ =uH@z@GH tpk;d &udk
zG@J Eidk fw,f? ygwDpkH 'Drdu
k a&pDpepfazmfaqmifzkd@ tajymif;tvJ vkyfw,f qdw
k meJ@ ppftm%m&Sif pepfudk quf+yD; usifho;kH aeEdkifw,f?
tJh'v
D kd ppftm%m&Sipf epfquf+yD; vnfywfaeor# tESpf 20 ausmf typftcwf&yfpJxm;+yD; +idr;f csrf;a&;aqG; aEG;yGJ rvkyb
f Jxm;
wm/ typftcwf&yfvdu
k f jyefwu
kd fvdu
k fvkyaf ewm/ vlrsKd ;a&;/ bmoma&;t"du&k%f;awGwkd;yGm;wm tvkyform;b0 tmrcHcsufuif;
rJw
h m/ v,form;awGrw&m; ajrodrf;/,modrf;cH&wm/ vufyHawmif;awmifudpPawGvkd t=urf;zufcH&wJh tajctaersdK;awG jynfolvl
xk}uD; qif;&Jonfxufqif;&Jwm/ qif;&Jcsrf;omuGm[r_}uD;rm;wm awG quf+yD; }uKHawG@&zk@d y&J ySd gw,f? twkdcsKyf+yD;ajym&if ArmjynfrSm
ppfvnf;rjzpf +idrf;csrf;a&;vnf;r&SdwJhtajctae jzpfay:aerSmyJjzpfw,f? 'DvkdtajctaersdK;rSm Armjynf[m +idrf;csrf;a&;eJ@tvSrf;a0;
aeygOD;r,f? trsdK;om;pnf;vkH; nD!Gwfr_ +yKduGJ+rJ +yKduGJaeygvdrfhr,f/ jynfolvlxk}uD; qif;&JrGJaw+rJ jzpfaeygvdrhfr,f? Armjynf&J@
tajctae[m vuf&Sd yx0DEidk if aH &;taetxm;t& trJzsufcH&ude;f qkdufaeygw,f? 'ga=umifh tajrmftjrif&do
S lwikd ;f rsdK;cspfjynfcspfpdwf&Sd
olwkdif;/ tiftm;pkwdkif; Edk;Edk;=um;=um;&Sd=uzkd@vkdygw,f/ tvkyform; v,form;/ +rKd@aeqif;&Jom;rsm;eJ@ pnf;pnf;vkH;vkH;&Sd=uzkd@
vlrsdK;pkHjynfolvlxk}uD;w&yfvkH;eJ@ pnf;pnf;vkH;vkH;&Sd=uzkd@vkdygw,f?
armifrkd;OD;
ppftkyfpk zsufodrf;a&;/
wyfrawmfjyKjyifajymif;vJa&;
apmxGef;Zif
ta&;awmfykH*sme,f
Edkiif Ha&;ygwD toif;tzGJ@awG[m EdkifiaH &; tm%m&&Szd @kd vkdygw,f?
tJ'DEdkifiaH &;tm%m[mvnf; w&m;ojzihf jynfov
l lxku tyfESif;
wJhEdkifiHa&;tm%mjzpf+yD;rSom 'Drdkua&pDenf;vrf;wus jzpfr,f?
'grSom tJh'DEkid if Ha&;ygwu
D vlxu
k dk,fpm; EdkifiaH &;tm%musio
fh ;kH +yD;
'Drdkua&pDpepfudk taumiftxnfazmfEdkifrSmjzpfygw,f? 'ga=umifh
ygwDtusKd ;/ wkdi;f jynftusKd ;/ trsdK;om;Edik fiHa&;/ ygwDEkid if Ha&; qdw
k m
awGrmS bmrS&_yfaxG;p&m ta=umif;r&Sdb;l ? wkid f;jynftwGu/f wrsKd ;
om;vkH;twGuf tvkyfrvkyfwJhvl/ ygwD/ tzGJ@tpnf;ukd jynfolvl
xku olwd@k &J@udk,fpm;vS,ftjzpf b,fawmhrS a&G;rSmr[kwfyg? 'Dvkd
&dk;&kd;&Sif;&Sif;jrif+yD; EkdifiHa&;udk &kd;&dk;om;om; &Sif;&Sif;bGif;bGif; vkyf
zkd@vkdygw,f?
tJh'v
D kd &kd;&dk;om;om;eJ@ jynfolvx
l k tusdK;ukd vkyfvkd@ jynf
olvlxkuvnf; ol@&@J ud,
k pf m;vS,ftjzpf ta&G;cH&wJh EdkifiaH &;ygwD/
toif;tzGJ@tiftm;pkawGu Edik fiHa&;tm%m&+yD; 'Drkdua&pD tpd;k &
w&yfzJ@G vm+yDq&kd if wyfrawmf[m tJ'h t
D pd;k &tzG@J &J@ wyfrawmf jzpf&
ygr,f? tJh'Dtpdk;&tzGJ@&J@ pDrHuGyfuJ!e f=um;csuft& wkdi;f jynf um
uG,fa&;wm0efukd ,l&ygr,f? wyfrawmf[m tpdk;&0efxrf; tzGJ@
tpnf;wck jzpf&ygr,f?
tJh'v
D v
kd kyfEkid &f if ArmjynfrSm ppftkypf kukd zsuford f;Edik frSmyg/
ppftm%m&Sipf epfuv
kd nf; zsuo
f rd ;f Edkifygvdrrfh ,f? ppftkypf ek @J ppftm
%m&Sifpepfukd t+yD;wkdif zsuo
f drf;zkd@q&kd if wyfrawmfw&yfvH;k ukd 'Drkd
ua&pDwyfrawmf jzpfatmif jyKjyif&ygr,f? ppfwu
kd w
f m/ ppfa&;ppf&m
udpPrSmom wyfrawmfrmS trdef@ay;pepfeJ@ oGm;&rSmjzpfygw,f? usef
wJhupd Ptm;vkH;rSm wyfrawmf[m 'Dru
dk a&pDenf;em usifhokH;wJh wyfr
awmfjzpf&ygr,f? qkdvdkwmu wyfrawmfw&yfvkH;rSm trdef@pnf;
urf;ukd wif;wif;usyfusyf vkdufemwJh 'Drkdua&pD&SdwJh wyfrawmf
jzpfap&ygr,f? ppfAsL&dkua&pD ,EW&m;ukd wyfwGif;rSm xGef;um;cGifh
vkH;0 ray;&ygbl;? 'DvkdvkyfEdkifzkd@qkd&if wyfrawmfw&yfvkH;/ wyfrSL;
wyfom;tm;vkH; EdkifiHa&;tod/ EdkifiHa&;tjrif/ EdkifiHa&;A[kokw
&Sd&ygr,f? 'grS rSeu
f efwJh rsdK;cspfjynfcspf wyfrawmfw&yfjzpfvmrSmyg?
'gayrJh wyfrawmftvkyef J@ Edkiif aH &; ygwaD wG tvkyf ra&maxG;ap&yg?
wyfrawmf[m Edik fiHa&;ygwDawG tvkyef J@ uif;uif;&Sif;&Si;f &Sd&ygr,f?
tpdk;&tzGJ@u ay;tyfwJh wkid f;jynf umuG,fa&;wm0efuko
d m xrf;
aqmif&rSm jzpfygw,f?
ArmjynfrSm uae@ tpdk;&vufeufukdifwyfzJ@G tjyif vuf
euf ukdifwkdufyGJqifE$JaewJh EdkifiHa&;tiftm;pkawG&J@ vufeufukdif
wyfawG &Sdygw,f? 'Dvkd vufeufukdif wyfawG uGjJ ym;/rsm;jym;aewm
[m jynfwGif;ppfjzpfvkd@ trsdK;om; pnf;vkH;nDnGwfr_+yKduGJvkd@ jzpfyg
w,f?
jynfwGif;ppf&yfpJ+yD; +idrf;csrf;a&; wnfaqmufzkd@ qkd&if
rw&m;toif;Oya'awGzsufodrf;/ wjynfvkH;typf tcwf&yfpJ+yD;
7
ta&;awmfykH*sme,f
w&m;r#wwJ/h wef;wl&nfwl&SdwJh aqG;aEG;yGJawG t}udrf
}udrfvkyf/ EdkifiHa&;tjrifawG zvS,f/ EdkifiHa&; jy\em
awGukd &efbufenf;eJ@rajz&Sif;bJ jynfow
l iG ;f ydyuQ enf;
eJ@ ajz&Sif;rSom trsKd ;om;pnf;vkH;nD!w
G fa&;ukd &Edkifr,f?
trsdK;om;pnf;vkH;nD!Gwfa&;&SdvmwmeJ@tr#
wkdi;f jynfukd jynfaxmifpkppfppfjzpfwJh wef;wla&;eJ@ udk,fh
=urRm udk,zf efwD;cGifh&SdwJh 'Drkdua&pDxeG f;um;wJh wkdi;f jynf
tjzpfxlaxmifEdkifr,f? tJ'DtcgrSm vlrsdK;pkHcspf=unfa&;
pdwf"mwfeJ@ ppfreS fwJh rsKd ;cspfjynfcspf todjynf0h wJh wef;wl
a&;eJ@ udk,fh=urRmukd,zf efw;D a&;ukd tmrcHwhJ jynfaxmif
pk wyfrawmfukd xlaxmifEdkifygvdrfhr,f?
tckvyk faewJh tm%m&wJh tpd;k &wyf[m Arm
vlrsKd ;}uD;0g' usio
fh ;kH wJh wyf/ jynfolvx
l ktay: jzwfav;
jzwf usifhokH;aewJhwyfom w&m;0ifwckwnf;aomwyf
jzpfw,f? usefwJhvufeufukdifwyfawG[m olykefwyf
awG/ usOf;ajrmif;wJh vlrsdK;a&;tjrifwyfawGqkd+yD; cGJjcm;
quf qHwm/ &efvkdwJh oabmxm;wmrsdK; rvdrhw
f ywfeJ@
zsuo
f drf;ypfzkd@ vkyfwmrsdK;eJ@uawmh jynfaxmifpkwyf}uD; tjzpf zGJ@pnf;zkd@
qdw
k m tvSrf;a0;aeygvdrhOf D;r,f? ppftkypf k&J@ vufudkifwkwfwyf/ ppftm
%m Sifpepfukd toufqufaewJhwyf jzpf+rJ jzpfaeygvdrhOf D;r,f?
EdkifiHa&;ygwDawG/ EdkifiHa&;tiftm;pkawGu 2008 tajccHOya'
ukd jyKjyifzkd@/ 'grSr[kwf tajccHOya'opfa&;qGJzkd@ awmif;qkdpdkif;jyif;aecsdef/
2008 tajccHOya'eJ@ 2010 a&G;aumufyGJt& wufvmwJh}uH@-zGH@ygwDu
OD; (Adv
k f) odef;pdef orRwvkyfwhJ tpdk;&vufxufrmS tvkyform;/ v,fo
rm;awG 'kuo
Q kuQawGa&mufaecsdef/ vlrsKd ;a&;/bmoma&;qefwhJ ydyuQawG
ay:ayguaf ecsdef/ vlrsdK;pkvufeufuidk f Edik fiHa&;tiftm;pkawGa&m/ vufeuf
rudkifwht
J iftm;pkawGyg +idrf;csrf;a&;/ wef;wla&;/ uk,
d =hf urRm uk,
d fzefwD;
a&;twGuf awmif;qkdaecsdefrSm wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyfqkdolu
2008 tajccHOya'ukd xde;f odrf;umuG,fr,fvd@k ajymwm[m owdjyKp&m
ygyJ?
16-10-2013
apmxGef;Zif
udk[dk'if;a&Edik fiHa&;rvkyfawmhygbl;qdw
k Jh Adkvcf if!eG f@wa,muf ajymr,fhajymxGufvmawmh taz}uD;OD;ae0if;- 0rfhapG@? Adv
k foed f;pdef0rfhapG@qdk+yD; vufoDvufarmif;wef; xGufvmyguvm;As/ owWdSdygayw,f (rsufESmajymifygayw,f)vdk@ ajym&rSmygyJ? wygwnf;rSm
aS@rD;aemufrD; =unhfaSmif&mrSm tuif;yg;ygayw,fvdk@vnf; todtrSwfjyK&r,fAs/ olwdk@ tpdrf;tpdrf;csif;awmh b,fol@udkaSmif?
b,fol@udkaqmif? ajcjrifw,fv@dk qdk&r,f xifygw,f?
ta0;uay;pmwapmif
ol 'Dvkad jymwmawGe@J raS;raESmif;rSm OD;ae0if;orD;rsm;eJ@ ajr;rsm;uvnf;
v_yfSm;vmavawmh wcsdK@u 'gOD;ae0if;vdkif;u EdkifiHa&;e,fy,fxJ jyef0if=urvdk@
vm;vdk@ awG;q ajymwmqdw
k mawGvnf;awG@&/ =um;&oAs? Adkvf cif!Ge@f &@J pmtkyfudk
yGJxw
k f&mrSmvnf; olwdk@u tHkeJ@usi;f eJ@xu
G fvm=uwmudk;? 'Dawmh vlawG od@k avm/
odk@avm awG;wmvnf; rvGefb;l xifygw,f? tcktcsdef ArmjynfEidk fiHa&;u ae&mOD;/
zsmcif;ae=uwJh umvqdkawmh OD;ae0if; t0ef;t0dkif;uvlawGvnf;yJ t}uHtpnfeJ@
xGufvm=uavovm;vdk@ wGuf=u[efwlygw,f? 'gayrJh udk[dk'if;a&@-u|efawmf
=um;rdoavmufuawmh tJ'DvdkajymolawGtm;vHk;[m pdk;&drfwJhavoHawGeJ@csnf;
ajym=uwmAs? b,folurS 0rf;omtm;&eJ@ Armjynf&J@EdkifiHa&;twGuf aumif;wJh
tvm;tvmtjzpf ajym=uwmr[kwfbl;?
,mawmuomajAm
8
ta&;awmfykH*sme,f
wcsdK@vlawGtzdk@ wcsdefubm}uD;yJvkyfcJh/ vkyfcJh/ rsufESmajymifwdkufEdkif&if yGJxGufvdk@&ovdkjzpfae=uwJhumvudk;?
wu,fu axmufvSrf;a&;wm0efcHwa,mufuae 0ef}uD;csKyfjzpffcJh/ AdkvfcsKyf}uD;jzpfw,fqdkwm[m urBmhordkif;rSmawmif
tawmfSm;wJhtjzpfyg? Armjynfvdk ppftm%mSiaf wG}uD;pdk;wJh/ axmufvrS f;a&;u t&m&m&J@ txufrSma&muf aewJh Edik fiHrsdK;awGrSmrS
awG@&wwfygw,f? *smreD emZDacwfu emrnfqdk;eJ@ausmf=um;cJw
h Jh *ufpwmydkacgi;f aqmif [if;rvm; (Heinrich Himmler) awmifrS
jynfxJa&;0ef}uD;yJ jzpfcJhwmyg? arSsmfrSef;csuf}uD;vSwJh Adkvfcif!Gef@[m AdkvfcsKyf}uD;wdk@/ 0ef}uD;csKyfwdk@avmufeJ@ rauseyfEdkifbJ
usefwJh rdu
k fazmfq;dk zuf ppfAdkvfcsKyfawGudk ol@axmufvSrf;a&; tcsuftvufawGeJ@ Zmwfwlom;pm;zdk@vkyw
f ,fAs/ 'Dvt
dk cgrSm tm;vHk;
odwJhtwdkif;yJ "m;ygwJhukvm;upm;oGm;wm jzpfygawmhw,f? ol@woufrSm 'DwuGufyJrSm;wm/ 'DwuGufuyJ ol@&J@'Dwouf
uH=urRmudk jymef;vdkufw,fvdk@ qdkEdkifygw,f?
tckawmholjyefvm+yDav? jyefvmwJhtcgrSm olu olEidk fiHa&;rvkyfawmhbl;vd@k wGifwiG f}uD; jiif;ygw,f? tJ'gudkawmh em;
vnfEdkifygw,f? ol@vdk olrsm;tay: tifrwef&ufpufcJhwJhvlrsdK;awG[m udk,hftvSnfhusvnf; xdyfwcsufacgufcH&wmeJ@ t+rD;ukyf
oGm;avhSdwm ordik f;rSm trsm;}uD;yg? 'gayrJh olu EdkifiaH &;pum;awmh ajymw,fAs? olzrf;cJ/h ESdyfpufch/J axmifoGi;f cJhwh/J aoatmifvyk fcJhwJh
EdkifiHa&;orm;rSeforSsrSm tjypfSdw,fwJh? tcsKyfu 'gyJ? 'g[m vufSd ol@EdkifiHa&; &yfwnfcsufudk azmfjyvdkufwmyJ? t"dy`m,fu
ol[m ppftkyfpt
k pOftqufudk umrjyef/ a&mif;rpm;bl;? opPmSdw,f? opPmSdwmrS t&ifuppftkyfpak wGuakd &m/ vufSd ppfacgif;aqmif
awGudkyg OD;aqG;qHajr@ cpm;vsufSdyga=umif; qdkwmygyJ?
Adkvcf if!Gef@[m ol@owWv
d @dk yJ ajym&rvm;?acgif;rmr_v@dk yaJ jym&rvm;? 'Dae@tcgrSm tar&duefrsuEf Smudk =unhaf e&wJh Adkvo
f def;
pdefwdk@awmif rajym0hHwhJ ArmjynfrSm EdkifiHa&;tusOf;om;rSb
d l; qdkwJhppftkyfpktqufquf&J@ vufo;Hk pum;udk twHk;vdkuf twpf
vdkufajymxGucf yJh gw,f? 'Dvkad jymjcif;tm;jzifh Edik if aH &;a=umifh tzrf;cHc&Jh olcsi;f twlwl/ EdkifiHa&;;tusO;f om; v$waf y;a&;v_yf mS ;r_a=umifh
axmif u vGw f v mol c sif; twl wl / ol[ m tJ' D E d ki f i H a&;tusOf ; om;rsm;twG u f awmif; qd k aeol r sm;eJ @ jy'g;wvrf; oH w vrf ;
oGm;aewmomjzpfa=umif; a=unmvdkuw
f mjzpfygw,f? tJawmh 'Dvkad =unmwm[m ol@&yfwnfcsuu
f dk u|efawmfw@dk wawG odapcsif
wmxuf b,folawGudkydkodapcsifw,fqdkwmawmh cifAsm;vnf; tvG,fyJ awG;rdrSmyg?
olajymwJhpum;awGxJrSm ay:vGifxif&Sm;aewJh aemufwcsufuawmh ppftpdk;&awGvkyfwm b,fawmhrS rrSm;bl;?EdkifiHa&;
jypfr_usL;vGefolawGuom rSm;w,fqdkwJhtcsufyJAs? olqdkvdkwJhEdkifiHa&;jypfr_usL;vGefolawGudk owfwm/ aoatmifvkyfwm/
nSOf;yef;ESdyfpufwm/ zrf;qD;csKyfaESmifwm/ aemufa,mifcHvdkufwm tJ-tJ- tJ'guawmh cif;csufAs? wwdkif;jynfvHk;u EdkifiHol
EdkifiHom;awGudk wap>vdk aemufa,mifcHvdkufcJhwJh axmufvSrf;a&;tzGJ@&J@ t"duwm0efcH}uD;u ol@orD;crsm Adkvfodef;pdefwdk@&J@
pHkaxmufawGuaemufa,mifcHvdkufvdk@wJh?pdwfa0'emawmif&aeygw,fwJh? *a,mif*wrf;awG xatmfw,fAs? cifAsm;odwJhtwdkif;yJ
'guzdk wfod/ =um;rd=uolawGu azhpb
f kwfawG/*sme,fawGxJrmS Adkvfcif!Gef@udk ol@tvSnu
fh srSjzpfaevdkuw
f mqdk+yD; arwWmyd@k vdkuf=uwm
rsm;Asm/ 0uf0ufudkuGJa&mr[kwfvm;?
ol@pum;awGxJrSm olwdk@ vkyfcJhwmawGtwGuf aemifw&w,f/ rSm;w,fqdkwJh t"dy`m,frsdK;/ avoHrsdK;awmif rygbl;aemf?
olw@dk zrf;cJhwm/ ESyd fpufnSO;f yef;cJhwm/owfjzwfcw
Jh mtm;vHk;[mrSefw,f? 'gayrJh tJ'DtwGuf ol@rmS wm0ef rSb
d l;vd@k vnf; ajymw,f?
txufucdkif;vdk@vkyfwmvdk@csnf;yJ ajymaew,f? ol@pum;twdkif;qdk&if ol@rSm rSefwJhvkyf&yfawGtwGuf wm0efrSdbl;vdk@ ajym&m
usaew,f? enf;enf;qef;aewmayghAsm/ aem?
'ghtjyif tJ'gawGtwGuf awmif;yefpum;vnf;wcGef;rSrajym&kHru u|efawmfub,fol@udk awmif;yef&rSmvJvdk@awmif
dki;f dki;f ysys ajymcJhao;w,f? ol@ukd axmif'%f 44 ESpf csrSwfxm;&mu v$wfay;wJhAkv
d o
f def;pdeAf v
dk fa$ref;wd@k ukd aus;Zl;qyfwJhtaeeJ@
olajymwJhpum;twkdif;qdk&if ol@twGufvkyfaqmifay;=uvdk@ axmifxJrSm qufaeae=u&wJh axmufvSrf;a&;a[mif;awG[m tzrf;cH
oifhvdk@ zrf;xm;wmcH&&m a&mufoGm;wmayghAsm? wenf;/ rvGwfoifhao;vdk@ rvGwfao;wmayghAs?
wu,fu Adkvfcif!Gef@usL;vGefcJhwJh&mZ0wfr_/ azmufzsufcJhwJh vl@tcGifhta&;awG[m olwdk@oHk;avhSdwJhtoHk;tE_ef;twdkif;
rdk;vHk;jynhfyg? olwdk@&J@ wnfqJOya'a=umifh aoqHk;cJh/ 'kudQwjzpfcJh/ b0ysufcJhwJhvlpm&if;rSm qif;&Jom;/ ynmSif/ pma&;q&m/ tEk
ynmonf/ olaX;/ tv$mwdkif;uyg0ifovdk Arm/ Srf;/ 0/ u&if/ ucsif Armjynfu wdki;f &if;om; tm;vH;k yJ ygygw,f?vloef;aygif;45 q,ftay:rSm ESpaf ygif;20avmuft'J Dvdk&ufpuf,kwrf mcJhwJhvl wa,mufukd b,folu/ b,f tusKd ;arSsmfudk;vd@k jzpfjzpf pifwifay;/
yGJxkwfay;aewmuawmh pdwfysufp&mtrSefyJ rdwfaqG}uD;a&/ tif;av/ 'gudku ArmjynfEdkifiHa&;vdk@ qdk&rvm;rodygbl;?
wu,fu ArmjynfrmS 'DcsKyfacgif;aqmifwOD;jzpfwJh OD;=unfarmifajymcJhwJh El&ifbwfcHk Hk;qdkwmom ay:aygufcJh&if w&m;Hk;u
0uf+cHxrJ Sm Adkvcf if!Gef@[mxdyfqHk;u&yfae&r,fhvlwa,mufyg? *dt
k m&if;/ [if;rvm;wdk@vdk owif;pm rsuEf Sm zHk;awGrSm w&m;cHtjzpf
"mwfyHk}uD;awG/ pmvHk;rnf;}uD;awGeJ@ azmfjycH&rSmyg?
u|efawmfwdk@ rarhoifhwmu Adkvfcif!Gef@[m Adkvfae0if;rsdK;qufw&m;cHawGxJu Sm;Sm;yg;yg;usef&pfwJh w&m;cH wa,muf
jzpfw,fqdkwmyJAs? ol@udkcGifhv$wfvdkuf/ pmemvkdufw,fqdk&if tJ'Dordkif;w&m;cHawGtm;vHk;udk uGif;vHk;u|wfvGwfapvdk@
trdef@csvdkufwmjzpfoGm;r,f? 'g[m vufSdtpdk;&&J@zGJ@pnf;yHktajccHOya'/ yk'fr 445 rSm ygwJh ,if;tzGJ@odk@ r[kwftzGJ@0ifwOD;OD;.
9
ta&;awmfykH*sme,f
wm0eft&aqmifGufcsufrsm;tay:ta=umif;yvsuf ,if;wdk@tm;w&m;pGJqdkjcif;/ ta&;,ljcif; rSdap& qdkwJh oabmxm;eJ@
wxyfwnf;jzpfoGm;rSmyJ?
aemufqHk;ajym&&if Adkvfcif!Gef@&J@,kwfrm&ufpufr_udk udk,fwdkifcHpm;cJh&ol taomif;todef;xJu wa,mufjzpfwJh
u|efawmhftaeeJ@uawmh oleJ@ olvdkvlawGudk cHkHk;wifEdkifr,fhae@&ufudk ar#mfvifhaea=umif;ygcifAsm;?
b,mab; uGma0;=uygap?
,mawmuomajAm
apmt,fxl;
10
ta&;awmfykH*sme,f
qif;&JrGJawr_av#mhcscsif&if 'Dawmifolv,form;jy\emudk ajyvnf
atmif ajz&Sif;Edkif&r,f? awmifolv,form;udpPukd orRw OD;(Adkvf) odef;pdeftpd;k &&J@
ajz&Sif;enf;/ jrpf0u|ef;ay:bufu tif;awG/ v,fawGudpP ajz&Sif;enf;/ aejynf
awmf uyf+yD; jzpfaewJh wusnfawmifuefbufu v,form;awGudpPajz&Sif;enf;/
rkd;xdrkd;rdudpPawG ajz&Sif;enf;/ tvkyform;awG&J@udpP ajz&Sif;enf;awGeJ@uawmh
b,fvdrk S rajyvnfEdkifwm &Sif;aew,f?
tckvnf; aumufopfay:awmhr,fhqq
J rJ Sm c&kdeDawGu qefaps;/ pyg;aps;
awGukd pwifupm;aeyg+yD? pyg;ay:wmeJ@ aps;ESdrf0,fzd@k jyifqifaeyg+yD? orRw OD;(Adkvf)
odef;pdef b,fvkdvkyfrSmvJ?
v,form;awGrSm ajr,mykdifqkdifr_rSmvnf; jy\em&Sd/ xGef,ufpkdufysdK;
&mrSmvnf; tcuftcJ&Sd/ &dwfodrf;&mrSmvnf; tcuftcJ&Sd/ a&mif;cs&mrSmvnf;
tESdrfcH& jzpfaew,f? 'Dawmifolv,form;awG/ tvkyform;awGbufu &yfcH
ajymqkday;r,fh Edkiif Ha&;tiftm;pk tzG@J tpnf;uvnf;r&S/d tvkyform;/ v,form;
bufu &yfcHajymqkdaeolawGudkvnf; aoG;xkd;v_H@aqmfolawGqkd+yD; rw&m; pGyfpGJ
ta&;,lwmawG vkyfaew,f? tvkyform;awG v,form;awG udk,hf bmomuk,
d f
pkpnf;+yD; v_yf&Sm;&ifvnf; ya,m*yl;w,fqkd+yD; csdK;ESdrfypfwmawG vkyfaew,f?
'Denf;eJ@uawmh orRwOD; (Adkvf) odef;pdef[m qif;&Jr_ukd av#mhcswmudk b,fvkdrS
rvkyfEdkifwmawmh aocsmygw,f?
'Dawmh tvkyform;awG/ v,form;awG[m ykdrkdaoG;pnf;=u+yD; ukd,fh
tusdK;ukd o,fydk;ay;r,fh ukd,fydik f tzGJ@tpnf;/ or*~awG xlaxmif=u+yD; v_yf&Sm;r_
awGudk qufpyfr_&d&S d/S tjyeftvSefaxmufurl _&Sd&SdeJ@ pnf;pnf;vkH;vk;H qENazmfxkwf/
awmif;qkdwifjy/ wkdufyGJ0ifzkd@ enf;vrf;uvGJvkd@ wjcm;a&G;p&mvrf;r&Sdawmhyg ?
apmt,fxl;
16-10-2013
ta&;awmfykH*sme,f
x m0pOf
rjrif&vnf;
oifu&Jabmfyif
r=um;&vnf;
tem;u&Jabmfonf oif
rawG@&vnf;
rae@utwdkif;yif
ae@&uf=umvnf;
opPmrysuf atmufarhvsufESifh
woufoufyJ vGrf;qGwfwum
b0udkjrKyf tvkyfvkyfonf
0drkwWdvrf; xm0pOf?
wif r d k ;
12
ta&;awmfykH*sme,f
jrwfEdk;
u|efawmfESpfoufwJh ta&;awmfykHaw;wyk'f
,ae@umv ppf,leDazmif;c|wf AdkvfcsKyfawG }uD;pkd;wJh
ppfwyf wrwfom;tpdk;&vufxufrSm tvkyform;
awG&J@ tcGifhta&;awmif;qkdwJhwkdufyGJawG/ v,fajr
rw&m;todrf;cH&wJhv,form;awG&J@ qENjyyGJawG/
xGew
f H;k wku
d yf JaG wGudk wkid f;jynftESH@rmS =um;ae&ygw,f?
ausmif;om;vli,fawGuvnf; Adkvaf e0if; ppftm%m
&Siftpdk;& +zKdzsufvkdufwJh &efukefwuUodkvfor*~ t
aqmuftOD}uD; jyefvnfwnfaqmufa&;/ ausmif;om;
or*~ w&m;0ifjyefvnf zG@J pnf;cGi&fh a&;/ ynma&; pepf
jyKjyifajymif;vJa&; pwmawGukd awmif;qkdvm=uyg
w,f?
'Dvkd tvkyform;/ v,form;/ ausmif;om;
vli,fawGeJ@ vlxkwdkufyJaG wGukd Edik fiHtESH@ jrifawG@ =um;
odvm&wJt
h cg u|eaf wmfEpS o
f ufwhJ ta&;awmfyaHk w;
wyk'fudk jyefvnfowd&aerdygw,f? trsdK;om;vGwf
ajrmufa&;wdkuyf u
GJ mvtwGif;u tvkyform;/ v,f
orm;/ ausmif;om;awG&J@ ordki;f 0if 1300 jynfhta&;
awmfykH vlxkwkdufyGJ}uD;ukd *k%fjyKpyfqkdxm;wJh aw;
wyk'yf g? rif;om;}uD;jrwfav; pmom;a&;zGJ@+yD; pEN,m;
cspfaqG oHpOfxnfhxm;wJhaw;vkd@vnf; od&ygw,f?
1959-60 0ef;usifavmufu &efukefwuUodkvfrSm
aw;o&kyfazmf pifwiftutjzpf wifqufcJhw,f vkd@
vnf; rSwfom;zl;ygw,f? bJav;aw;o&kyfazmftu
vkd@vnf; ac:=uygw,f?
ta&;awmfykH*sme,f
ppfwydkif;tpdk;& (2 ESpf 9 v) 3 ESpfeD;yg;
umvtwGi;f tvkyform; v,form; qEN
jyr_awG w+cdr;f +cdr;f ay:aygufvmw,f? rjynfh
pHkwJh pm&if;rsm;t& tvkyform;oydwfaygif;
300 ausmf/ v$wfawmfodk@ a&muf&o
Sd nfh v,f
ajr vufvGwq
f ;Hk _H;&r_ wkdif=um;pmaygi;f 655
r_eJ@ ajr{u 2 oef;ausm&f aSd =umif; owif;rsm;
rSm azmfjywmawG@&w,f?
tvkyform;awGu qdk;0g;wJ@vkyfcGif
rr#wwJhvkycf a=umifh aer_aor_ usyfwnf; qdk;
0g;vmwJh vlr_'kuQtaygif;udk rcHEdkifawmhvdk@
oydwaf rSmuf=uwm jzpfw,f? v,form;awG
u olwdk@&J@ b0&yfwnf&m/ olwdk@&J@ om;pOf
ajr;quf cdkv_H&m todkuft+rHKjzpfwJh ajr,m
vkyfuGuf vufvw
G f qH;k H_;&vd@k b0ysuf=uvdk@
qENjy=uawmif;qdk=uwm jzpfw,f?
'gwif r u +rd K @aeqif ; &J o m;awG
tvkyfvufrJhawG vlvwfwef;pm;awG ynm
wwfawG/ vuf r_y nmonfa wG/ uk efa o;
a&mif;0,foal wG/ tdk;tdrfpeG f@cGm }uHK&m usyef;
vkypf m;udkipf m;awG pwJh vlwef;pm;vl@tv$mpHk
&J@ pD;yGm;a&;/ vlra_ &; tusyftwnf;[m wdk;
vdk@om qdk;0g;vmaew,f? us,fus,favmif
avmif v nf ; xk w f a zmf a wmif ; qd k v m=u
w,f?
tvkyform;oydwf[m pufHkwHk
ESpfHkjy\em r[kwfawmhbl;? wcGifwjyif
vHk;jy\em jzpfvmw,f? ,cktxd w&m;0if
tedrhq
f k;H vkycf owfrSwfa&;rSm (tvky&f Sifrsm;
=um;) 0d0g'uGJwkef; &Sdao;w,f? vkyfcjy\
em[m ukefaps;E_e;f }uD;jrifhr/_ aiGazmif;yGr_ wdk@eJ@
vnf; qufpyfaew,f?
v,f,majr armifydkifpD;r_eJ@ v,f
orm;wd k u f y G J j y\em[m ausmf r aumif ;
=um;raumif ; jzpf + yD ; Oya'ynm&S i f a wG
t+idrf;pm;0efxrf;awG ud,
k fwdkifu Oya' tm;
enf;csuef J@ t*wdruif;wJh AsLdku&uf,E&m;
ta=umif; axmufjya0zefvm=uw,f? pD;
yGm;a&;ynm&SifawGuvnf; ynm&yfydkif;qdkif
&m _axmifht& e,l;a,mufajraps;eJ@tyif
obm0ruspGm ajraps;awGacgifcdkufaer_ t
ay: a0zefvmw,f? t&yfzufvl@tzGJ@ tpnf;
(vlxkvlwef;pm; tzGJ@tpnf;) rsm;uvnf;
'Dru
dk a&pDeJ@ vl@tcGit
fh a&;_axmifrh S axmuf
jy a0zef=uw,f? v$wfawmftwGif;rSmvnf;
us,fus,favmifavmif jzpfvmw,f?
}uD;rm;aomvGaJ csmrf _
ta&;awmfykH*sme,f
vl@t&if;tjrpf eJ@ obm0ywf0ef;usif awmawmifa&ajr o,HZmw qdkwm udk,fhEdkifiHrSm &Sd+yD;om;? 0,faep&mrvdkbl;
wifoGif;aep&mrvdkbl;? ,ckawmh udk,fh&J@yifudk,f &Sd+yD;om; vl@(vkyftm;)t&if;tjrpf o,HZmwt&if;tjrpfawG EHkcsm jyKef;wD;
,dk,Gif;aew,f? o,HZmwu =um&ifukefrSm/ vl@pGrf;tm;u rukefcef;bl;? ynmoif wwfatmifvkyf ukef=urf;rSukefacsmxkwf
pufro
_ @dk vn
S afh jymif;/ vdt
k yfcsufukd a&G;cs,f+yD; jynfyuwifoGif;(0,f&wmyg)? udk,fprG f;ud,
k fpudk tajccH&w,f? 'DhtwGuf wdki;f jynfrSm
wnf+idrfwJhEdkifiHa&; &Sd&r,f? trsdK;om;pnf;vHk;nDnGwfa&; &Sd&r,f? udk,fhtm;udk,fudk;r_udk tajccHwJh trsdK;om;pD;yGm;a&;AsL[m
&Sd&r,f? 'Dvdkr[kwfbJ pdefem;uyfa&mifeJ@ yg;ajymifcsif&if tnGef@wHk;vdrfhr,f?
,ckawmh ppfwydki;f tpdk;&u 0,fz@dk (wifoGi;f zdk@)csnf;yJ vkyaf ew,f? 0,fp&mvnf; aiGrSb
d l;? au;uvnf;wyHw
k yif? Edik fiHjcm;
aiG&iS fa=u;&SifawGvmrS ay;urf;acs;iSm;rS wdik f;jynfzH@G z;r,fv@dk w&m;xkwfaew,f? wkdif;jynfut
dk aygicf H+yD; avmif;a=u;xyfaew,f?
tusdK;qufu ajymif;jyefyJ? ppfcdkeaD wGtzdk@vnf; [dkvl@rsuEf SmcsKd aoG;& 'Dvl@rsufEmS csdKaoG;& jzpfr,f/ wdik f;jynfvnf; Adv
k fatmifqef;
ajymwJh EdkifiHrsdK; jzpfvdrrfh ,f?
vuf&Sdwdkif;jynf EHkcsmedrfhusaewmudk rsufuG,fjyK+yD;oumv/ &SifjyKwkef;u a&$xD;aqmif;cJhwmudk jyefwrf;w+yD;/ ZmwdaoG;
Zmwdrmef trsdK;om;a&;pdwf"mwf qdk+yD;/ wdki;f jynfudk igwdk@u ckwzef xyfrHu,fwifzk@d vkyfae=u&ifjzifh/ a&S@wvSr;f rS wufEkid v
f drfhr,f
r[kwfbl;?
'DvdkeJ@ jyKjyifa&;vdkvdk bmvdkvdk [dkra&muf'Dra&muf pum;awGajymvdkuf/ bmrStvkyfrjzpfwJh Oya'awG enf;Oya'awG
jyXmef;vdkuf/ [dv
k l'Dvzl rf;vdkuf awmf=umjyefv$wfvku
d f awmf=umjyefzrf;vdku/f A[dk eJ@ r@e,f&yfaus;txd [dktzGJ@'DtzG@J awG zGJ@vu
dk f
cef@vu
dk f jzKwfvdkuf/ t}uHay;awG ykm;awGcef@vu
dk f/ [dkpDrHued f;'DpDrHudef; qdkwmawGqGJvku
d f jyefjyifvdkuf vkyfaeygawmhw,f?
'gwifru orRwuwrsdK; v$wfawmfuwenf; umcsKyfuwzHk }uHhzGH@uwoG,f ta&;ygt&ma&mufa=umif; pum;awG
wa,mufwrsdK; xGuaf jymaeygawmhw,f? 'Dvkjd zpf&wmu tcsed fumveJ@ touft&G,t
f & uef@vef@umaemufuG,fok@d 0ifa&muf
oGm;wJh eHygwf0rf;}uD;u 2008 zGJ@pnf;yHkt& tm%mtarGcGJ&mrSm tm%myifawG zefwD;xm;cJhvdk@vnf; jzpfw,f?
'ghxufydkt"duuswJh tcsufu tzdESdyfcHvlxk}uD;u iHk@cHaewmr[kwfbl;/ olwdk@b0 &SifoefzGH@z;a&;twGuf kef;uefv_yf&Sm;
vm=uvdk@jzpfw,f? vlxk[m awGa0raebl;/ ewfu&m=unfharm vkyrf aebl;? ordik f;tqufquf t}uD;tus,f vGJacsmaf er_}uD;udk
onf;cHvdrfhr,fr[kwfbl;?
armifoef;jra&$ (30 Edk0ifbm 2013)
a&G;aumufyJG
aumfr&Sif qdkonfrSm
aZmfvwf
ta&;awmfykH*sme,f
a&G;aumufyJG aumfr&Sifonf aumfr&Sit
f vkyf rvkyfbJ ykvdyftvkyf vkyfaeonf [lI 'DcsKyf
OuUwcgu ajymzl;ygonf? wu,fawmh a&G;aumufyJG aumfr&Sif onf ykvyd ftvkyfomru
w&m;ol}uD;. tvkyfudkvnf; vkyfygonf?
2012 =um;jzwf a&G;aumufyJG wGif za,mif; okwfxm;onf@ qENrv
J ufrSwfrsm;udpEP Sifh
ywfouf+yD; 'DcsKyftwGi;f a&;rSL; OD;^m%f0if;tm; aejynfawmf ykAo
D&d +rdK@e,f w&m;&H;k rS jypfr_}uD;
trSwf 182013 / jypfr_ qdkif&m Oya' yk'fr 182 rrSefowif;ay;r_ jzifh aiG'%f usyfwpf
axmif odk@r[kwf axmif'%fwpfv uscHap&ef pD&ifcsuf cscJh+yD r[kwfygavm?
'DcsKyftwGif;a&;rSL; OD;^m%f0if;u Tod@k ajym&Smonf? uefawmfhoabmeJ@ uefawmf
r[kwb
f l;? 'g ygwu
D dk jyefwifjyw,f? ygwDu trSm;vkyw
f m r[kwfvdk@ awmif;yefzk@d rvdkb;l qdk
awmh uefawmf ta=umif;jyefw,f? 'gukd rauseyfv@dk ueaf wmhfudk w&m;pGJygw,f? wpfESpaf usmf
yg+yD? aejynfawmfudk tacguaf cguf tcgcg vm&ygw,f? w&m; &Hk;eJ@ w&m;Oya'pdk;rdk;a&;udk ,kH
=unfwJhtwGuf 'gudk vHk;0 Complaint rvkyfb;l ? uefawmfu
h dk 'Dae@ trdef@csygw,f? '%faiGwpf
axmif csygw,f? wu,fvdk@ raqmifEdkicf Jh&if axmifxJ wvoGm;ae&ygr,f? uefawmf aqmif
vdkufyg+yD
,ckawmh armifudk,k. wcsdefu pmtkyfwtkyf. emrnfrSmuJhokd@ OD;^m%f0if; jzpf&+yD?
w&m;cHjzpfoGm;aom a&S@ae?
vuf&SdwnfqJOya'rsm;ESihf w&m;&kH;pepfrSm OD; ^m%f0if;wkd@ ,kH=unfae=uaom w&m;
Oya' pk;d rk;d a&; (vkH; 0) r[kwo
f nfudk OD;^m%f0if; aumif;pGm od&dyS gvdrfhrnf?
rw&m;onfh Oya'rsm; pkd;rk;d aeonfukd ry,fzsuf Ekdiaf o;or# umvywfvH;k OD;^m%f0if;
uk,
d w
f idk f }uKHawG@vdu
k &f onfh cg;oD;zG,&f m tawG@t}uKHrsm;ukd qufvuf &ifqidk f}uKHawG@ ae&OD;rnf
om jzpfonf?
a&G;aumufyGJ aumfr&Sif onf 2010 jynfEh Spf/ Ek0d ifbm taxGaxGa&G;aumufyJEG iS fh 2012
ckESpf/ {+yDwGif =um;jzwfa&G;aumufyGJ usif;yay;cJhonf?
2010 a&G;aumufyGJ Y a&G;aumufyJaG umfr&Sifonf }uKdwifrJESifh tjcm;aom rJvrd f
rJc;kd / npfywfr_rsK;d pkH usL;vGefch=J uonf? ,if;ukd rsuEf Smajymifwu
kd f zk;H uG,fI vuf&daS umfr&SifOuU
(Akdvf)OD;wifat;u 2010 a&G;aumufyGJukd &ufaygif; 89 &uftwGif; usif;ycJ&h ojzifh wdusrSef
uefr_ tm;enf;cJh&jcif; jzpfonf [k xrif;&nfylvm v#mv$J wm0efrJhpum; ajymcJhonf?
2012 =um;jzwfa&G;aumufyGJ ukdrl vGwfvyfveG f;+yD; w&m;r#wr_ r&SdchJ [k aumfr&Sif
OuUqkdonfukdyif owdrjyKEkdifawmhbJ 'DcsKyftEkdif&r_ukd jyuf&,fjyKonfhpum; qkdcJhonf?
wu,fawmh 2012 =um;jzwfa&G;aumufyGJonf vpfvyfoGm;onfh }uH@zGH@trwfae&m
rsm;wGif usif;yjcif;jzpf+yD; 'DcsKyftwGuf t"du ,SOf+ydKifbufrSm }uH@z@GH ygwDEiS fhom jzpfonf? ygwD
i,frsm;rSm rajymyavmufacs? xdk@ tjyif =um;jzwfa&G;aumufyYGJ ygwDi,frsm; epfemcJ&h onf
[k ajym onf@tcsurf Smvnf; 'DcsKyfESifh tjcm;aom ygwDi,frsm;udk &efwku
d af y;jcif; om jzpfonf?
ormorwfusaom aumfr&Sif OuU}uD;ygay?
vmrnf@ 2015 taxGaxGa&G;aumufyGJ udk vGwfvyf+yD; w&m;r#waom a&G;aumufyGJ
tjzpf usif;yay;rnf [k pum;OD;oef;xm;vdkufao;onf?
2008 tajccHOya'/ a&G;aumufyGJaumfr&Sif/ a&G;aumufyGJaumfr&Sif Oya'ESifh EdkifiH
a&;ygwDrsm;rSwfyHw
k ifjcif;Oya'udk wnf&Sdaeor# ry,fzsuEf idk f or#/ oufoufnmnmajym&v#if
vGwv
f yfI w&m;rSswaom a&G;aumufyGJ qdkonfukd arSsmfvifh pdwfu;l Edkiv
f drfhrnfum;r[kwfacs?
tedrhq
f k;H tm;jzifh r=umrDu jynfawmfjyefchaJ om uarBm'D;,m;rS qrf&defqD }uHKawG@&onf@ tawG@
t}uKHrsdK;om jrefrmhtwdkuftcHygwDrsm; ezl;awG@ 'l;awG@ &ifqdkif=u&ygvdrfhrnf?
aZmfvwf
16
ta&;awmfykH*sme,f
ukda xG;
2013 'DZifbm (1) &ufae@u wkdif;jynfokd@ajymwJh orRwOD;odef;pdef&J@ rdef@cGef;xJrSm ol@tpkd;&taeeJ@ 2011 ckESpf =o*kwv
f (18)
&ufae@u pwifzw
d fac:cJhwJh +idrf;csrf;a&;jzpfpOf[m atmifjrifr_ &aew,fvd@k ajymoGm;ygw,f? quf+yD; vkid fZmaqG;aEG;yGeJ J@ qufpyf+yD;
jrpf}uD;em;+rKd@rSm usif;ycJhwJh jynfaxmifpk +idrf;csrf;a&;azmfaqmifa&; vkyfief;aumfrwDeJ@ wkdif;&if;om; tzGJ@aygif;pkHwkd@&J@ aqG;aEG;
nEd di_ ;f r_rsm;[mvnf; atmifjrifr_&&S+d yD; wjynfvH;k twkid ;f twm typftcwf&yfpJa&;twGuf tqifhqifh jzpfxeG ;f r_rsm; jzpfw,fqdw
k m
awG@jrif&rSm jzpfygw,f? vkd@vnf; xnfhajymoGm;ygw,f? wu,fu 'DaqG;aEG;yGrJ Sm tm;vk;H oabmwlnDr_&atmif raqG;aEG;Ekid f&rkH u
tzGJ@tm;vkH; oabm wlvufrSwfvnf; rxkd;EkdifcJhygbl;? orRw&J@ +idrf;csrf;a&;jzpfpOf atmifjrifaew,fqkdwm ajAmifvdrfwmom
jzpfygw,f?
jrpf}uD;em;aqG;aEG;yGJrSm wkid f;&if;om;vlrsKd;pk vufeufukdiftiftm;pkrsm;bufu t"dym` ,fjynfh0aom Ekdiif Ha&;awG@qakH qG;aEG;
yGJrsm;rSonf trsKd;om;jynfe,frsm;ukd tajccHaom zuf'&,fjynfaxmifpkwnfaqmuf&ef/ jynfaxmifpkwyfrawmf zGJ@pnf;&ef/
wef;wl nDr#r_&Sd&ef/ wkdif;&if;om;wkd@&J@ tajccHtcGifhta&;rsm;ukd umuG,f&ef/ rw&m;oif;rsm;tjzpfrS y,fzsufa&;pwmawG
wifjywmukd tpkd;&bufu vufrcHEkdifovkd/ tpkd;&bufu wkdif;&if;om;vufeufukdiftiftm;pkrsm;ukd wyfpcef;opfraqmufzkd@/
vlxkxHrS tcGefraumufzkd@/ wyfom;opf rpkaqmif;zkd@/ vufeufcJ,rf;xkwfvkyfa&mif;0,f v$Jajymif;wmawG pkaqmif;wmawG
rvkyfzkd@/ wyftiftm;eJ@ vufeufc,
J rf; pm&if; tyfEzSH kd@ wnfqJOya'rsm;ukd wdwu
d sus vkdufemzkd@/ 'kd@wm0efta&;okH;yg;eJ@ 2008
tajccHOya't& vkdufygaqmif&Gufzkd@ wifjywmawGukdvnf; wkdif;&if;om;vufeufukdiftiftm;pkrsm;bufu vufrcHEkdifygbl;?
'ga=umifh jrpf}uD;em;rSm ratmifjrifvkd@ zm;tHukd a&@+yD; xyfaqG;aEG;zkd@ jyif&wm jzpfygw,f?
ArmjynfrSm ppfrSefwhJ jynfwiG f;+idrf;csrf;a&; &zkd@qkd&if 'Dru
kd a&pDeJ@ trskK;d om;a&;jy\emukd wef;wla&;eJ@ aoG;pnf;nDnw
G fa&;
tajccHay:rSm EkdifiHa&;tiftm;pktm;vkH;/ wkdif;&if;om;vufeufukdif tiftm;pktm;vkH; ndE_dif;aqG;aEG; ajz&Sif;&rSm jzpfygw,f?
'Dvdk wef;wl&nfwl ndEdi_ ;f aqG;aEG; ajz&Sif;Edik frSom tm;vHk;auseyfvufcHEkid w
f Jh zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya' wpfckvnf; ay:xGuf
vmEdkifrSm jzpfygw,f? tckvdk ppftkyfpku tompD;,l+yD; b,fEdkifiHrSmrS r&SdwJh ppfwyfu EdkifiHa&;OD;aqmifr_ ,l+yD; ppfrsdK;quf
xm0& pdk;rdk;Edkifzdk@ tmrcHcsuf tjynf@t0 ,lxm;wJh 2008 tajccHOya'eJ@om 'Dru
dk a&pDeJ@ trsdK;om;a&;jy\emudk ajz&Sif;r,f
qdk&if b,fvdkrS tm;vHk;auseyfEidk fwJh &v'f rxGufvmEdik fbl;qdw
k m vufawG@jzpfpOfawGu xifxif&mS ;&Sm; azmfjyae+yD jzpfygw,f?
orRw OD;odef;pdef u tqifhoHk;qifhe@J xm0& +idr;f csrf;a&;udk taumiftxnfazmfzdk@ 2012 rwfv2&ufae@u a=unmcJyh g
w,f? ppftkyfpu
k t&yfom;tpdk;&toGif,l+yD; toHaumif;[pfvu
dk fwm jzpfygw,f? tu,fu 'D+idrf;csr;f a&; jzpfpOf[m tOD;acwf
ordkif;t& 1989 rSm ArmjynfuGefjrLepfygwD vufatmufu wdki;f &if;om; vlrsKd ;pkawG cGJxGu=f ucsdefrmS ppftkypf k u tcGifhaumif;,l+yD;
pD;yGm;a&; rufv;Hk ay;um vufeufukid af qmifcGihf qufay;xm;+yD; typftcwf&yfpJa&; jynfwiG f;+idrf;csrf;a&; qdw
k mudk cyfoGufou
G f
taumiftxnfazmfcJhwm&J@ tqufomjzpfygw,f? 'DaemufrSmrS usefwdkif;&if;om;vlrsdK;pk vufeufudkif tiftm;pkrsm;vnf;
vufeuf udkifxm;&if; typf&yf=uum/ +idr;f csrf;a&;'Da&wk wufvmcJw
h m jzpfygw,f? 'DumvtwGif; ppftkyfpk twGif; ppftkypf k
ykdiyf ikd fEkdifEdik &f cJhwmu EkdifiaH &;tiftm;pkr[kwfwhJ bde;f ukefonf cGefqm&J@ MTA wyfzJ@G wpfckyJ &SdchyJ gw,f? usefwkdif;&if;om; vlrsKk d;pk
toD;oD;rSmu Ekid if aH &; &nfrSef;csuf toD;oD; &S=d uwmrdk@ ausvnfatmif aqG;aEG;ajz&Si;f Edik af &;udk aoewfukid fxm;&if;u apmifah e=u
17
ta&;awmfykH*sme,f
wmjzpfygw,f? ppftkyfpku EdkifiHa&;jy\emudk EdkifiHa&;t& aqG;aEG;ajz&Sif;wm rvkyfbJ t&yfom;tpdk;&eJ@rS ajz&Sif;&ef qdk+yD; tcsdef
qGJchyJ gw,f? r&d;k om;wJh ppftkypf k[m ESp2f 0avmuf tcsed f,l+yD; ol@pdwf}udKuf zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk a&;qGJ+yD; tpdk;&eJ@ v$wfawmfawG zGJ@pnf;um
t&yfom;tpd;k &tjzpf cH,v
l u
dk f+yD;rS +idrf;csrf;a&;udpu
P dk Edkiif Ha&; t& aqG;aEG;+yD;ajz&Sif;awmhr,f qdk+yD; tqifhoHk;qifh csrw
S fum rdr&d &
vkyfvmcJhwm jzpfygw,f?
1981ckESpf u rqveJ@ Auy +idrf;csrf;a&;awG@qHk aqG;aEG;pOfrSm OD;ae0if;u 1974 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk&Sdae+yD; 'DzGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk
t& rqv wygwDwnf;om wnf&SdcGifhjyKxm;wmrdk@ usefEdkifiHa&;ygwDrsm;udk w&m;0ifwnf&SdcGifhray;Edkifygbl;qdk+yD; r&Sufra=umuf
ta=umif;jycJhw,f? ol qGJxm;wJh zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHkudk oljyifvdk@ r&awmhovdkrsdK;ygyJ? aemufawmhvnf; ol@ rqvygwDeJ@ ol@zGJ@
pnf;tkyfcsKyfyHkudk oludk,fwdkifyJ zsufodrf;oGm;awmhvnf; +yD;oGm;cJhwmyJ r[kwfygvm;? tckvnf; vmaejyefyg+yD? olwdk@ taz}uD;
vkyfcJhwJhyHk rsKd ;twdik f;ygyJ? 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfykeH @J v$waf wmftpdk;&awG wnf&Sdae+yDrk@d 'DOya'yk'frawGtwdik f; vdkuef maqmif&u
G fzdk@uvGJvk@d
wjcm;enf;vrf; pOf;pm;cGifhr&Sdawmh? 'Dv$wfawmfrSm 0ifaqG;aEG;vdk@ rJcGJqHk;jzwf=u&if bmtajzxGufr,fqdkwm tm;vHk;odae&ufeJ@
udk,hw
f yfzsu/f ygwDzJ@G +yD; udk,fh=urRmudk ppftkyfpkvuf 0uGuftyf&r,fh tvkyfrsdK; vkyfrnf@ tzGJ@tpnf; &SdEdkifygovm;?
jrpf}uD;em; aqG;aEG;yGrJ Sm wyfrawmf&J@ udk,pf m;vS,ftjzpf wufa&mufcw
Jh Jh erc u jrifph ;dk u 'DaqG;aEG;yGJt+yD; vkyfcJhwJh tifwm
AsL;wpfckrSm aqG;aEG;yGJtajctaeeJ@ ywfouf+yD; ajz=um;&mrSm t&ifu vufeufeJ@ +idrf;csrf;a&; vJvS,f&mrSm 'DvdkawGrvkyfcJhvdk@
wdwdususjzpfvmatmif vkyfwmaygh rjzpfEdkifwmawGudk awmif;qdk ae&ifawmh +idr;f csrf;a&;u rjzpfzdk@bJ &Sdwmaygh vdk@ ajymoGm;
w,f? orRw OD;ode;f pdefeJ@ Armhwyfrawmf[m wtdk;wnf;pm;awG jzpfygw,f? tpdk;&/ ppfwyfe@J v$waf wmf[m jynfwGi;f +idr;f csrf;a&;jy
\emukd 2008 tajccHOya'eJ@ wnfqJOya' rsm;t&om ajz&Sif;Edik fr,fvdk@ ajymae&wmyg? olwk@d awmif;qdkcsurf sm;twdkif;om qufvuf
taumiftxnfazmfr,fq&kd if aemufq;kH tqifhu vufeuftyf/ ygwzD @GJ / v$waf wmfwuf/2008tajccHOya' udk v$waf wmfxJrSm aqG;aEG;+y;D
&&ifjyif-qdkwhJ vrf;a=umif;udk av#mufzdk@yJ &Syd gawmhw,f? 'Dvrf;a=umif;udk vufcHEdkifr,fh tzGJ@tpnf; &SdvmEdkirf vm; apmifh=unf@&rSmyJ?
olw@dk cif;wJh vrf;a=umif;twdik f; tm;vHk;av#muf=u&ifawmh 2014ckESpfxrJ mS jynfv;Hk qdki&f m +idrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJ}uD;udk orRw OD;ode;f pdef
OD;aqmif usif;yEdkifrSm aocsmygw,f? vuf&Sdtcsdeftxd jrifae&wmuawmh tvGeftvSrf;a0;ygw,f? zm;tH aqG;aEG;yGJuvnf; rlv
owfrSwf&ufrSm usif;yEdkifzdk@ rjzpfawmhvdk@ &ufa&@aeyg+yD? jrefrmEdkifiHom;tm;vHk; arsSmfvifhaewJh ppfrSefwJh +idrf;csrf;a&; &&Sdzdk@qdk&if ppf
tkyfpk[m zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHkudk topfjyefa&;qGJa&;udk vufcH=uygvdrfhr,f?
ukdaxG;? 6 -12-2013 ?
'Drdku a&pDppfppfrSm
bufvdku fr_&SdowJhv m;
at;cspf
18
ta&;awmfykH*sme,f
tenf;pkom ordki;f Zmpfjrpfuo
dk d+yD; wm0efodpdw/f pGe@f vw
$ ftepfemcHpdww
f @dk jzifh xdef;odrf;apmifha&Smuf 0g'jzef@csday;vdk@om
'Dae@jynfolvlxk trsm;pk}uD;&J@ em;vnfr_udk jyefvnf&f &Sdaewm jzpfygw,f? ordkif;qdkwm azsmufzsufvdk@r&yg?
e,fcsJ@eJ@zufqpfudk awmfveS f&mrSm ArmjynfuGefjrLepfygwD[m t"dutcef;uu ygcJhw,fqdkwm [dkwp'Dwp ordki;f u
om"ujyazmfjyaeygw,f?
wyfrawmfqdkwm ArmjynfuGefjrLepfygwDeJ@ jynfol@ta&;awmfykHygwDqkdwJh 'DEdkifiHa&;ygwDESpfcku arG;xkwfay;vdkufwmyg?
zufqpfawmfvSeaf &;/ vGwv
f yfa&;wdu
k fyGJrSmvnf; Armjynf uGefjrLepfygwu
D vlawG[m toufaoG;ac|;awGtajrmuftjrm; ay;qyf
cJh&w,fqdkwJhordkif;udkawmh azsmufzsufypfvdk@ r&ygbl;?
vGwfvyfa&;&+yD; ESpfvavmuftwGif; zqyv tpdk;&twGif;rS azmufjyefaom qdk&S,fvpfOD;ausmf+idrf;tkyfpkrS Armjynf
uGefjrLepfygwDudk tvpftidkuf ESdyfuGyfzdk@ vkyfvmygw,f? tJ'Dtcg wyftwGif;rS rdrdwdk@vlrsm;u owif;ay;cJhwma=umifh 1948
ckESpf rwfv 28 &ufae@rSm &&mvufeufudkifpGJ+yD; zdESdyfolwdk@udk ckcHwJh awmfvSefppfudk qifE$JcJh&ygw,fqdkwm oufaowOD;jzpfwJh
OD;ae0if;udk,fwdkif 1980 ckESpf wkwfjynf yDuif;wGif jyefvnfajymjywmudk od&jyefygw,f? Auy awG[m tm%modrf;zdk@
olw@dk XmecsKyfwGif wyf&if;w&if; zGufxm;a=umif; OD;ausmf+idrf;u OD;ae0if;ukd ajyma=umif;/ OD;ae0if;u udkausmf+idr;f &,f 'D taygif
qdkifuav; (Auy XmecsKyfk;H ) rSm b,fvdkvkyf wyf&if;w&if;xm;EdkifrvJ[k ol (OD;ae0if;) u jyefajyma=umif; ocifAodef;wifudk
jyefvnfajymjywmudk od&ygw,f? 'gawG[m ordik f;pmtkyaf wGrSm rygygb;l ? od@k aomf rSwfwrf;awG &Sdaeygw,f? 'Dae@vdk 'Dru
dk a&pD
ryGifhwyGifhumvwGif jzpf&yfrSeftcsdK@udk jyefazmfvmwm awG@&ygvdrfhr,f?
e0w ppftpdk;& wufcgp umvwGifvnf;aumif;/ 1948 - 1962 ppftpdk;&xkwf ordkif;pmtkyfwGifvnf;aumif; wcsdK@
tcsuftvuf trSefrsm;udk awG@&ygvdrfhr,f? 1958 Adkvfr;csKyfatmif}uD;ESifh Adkvfr;csKyfarmifarmifwdk@ OD;EkqDu tm%m oGm;
awmif;onfudk trSeftwdkif; a&;xm;wmudk awG@&ygvdrfhr,f? 'gawGudk pHkpHkaphaphavhvmv#if ordkif;wuGif;wuGufudk awG@&
ygvdrfhr,f?
udkukad rmif}uD; (OD;cspfvdi_ )f uvnf; raocif w&m;ol}uD;csKyfa[mif; OD;wifatmif[ed f;ESifhol OD;ae0if;qD oGm;vnfawmh
OD;ae0if;u tedpPwdk@ tewWwdk@ apmapmu enf;vnfch&J if igtm%mrodr;f ygbl;[kajyma=umif; jynfol@acwf*sme,fwiG f a&;xm;wm
udk zwf&ygw,f? 'g[m ordkif;wywfvnfr_ESifh oHo&moabmawGyJ jzpfygw,f? OD;Ek[mvnf; ykxkZOfvlwa,muf jzpfcJhwmrdk@
rjynfhpHkcJhygbl;? remvdk0efwdkjcif;/ vufpm;acsjcif;/ rkom;oHk;jcif;wkd@ &SdcJhygw,f? 2013 atmufwdkbm 18 &ufxkwf vlxkyHk&dyfrSm
tif;pdefwifxGef;&J@ (ocifoef;xGef; "rRE&m,fr[kwfygqdkwmudk zwf=unfhyg? 'g wydkif;wp ajymaewJh ordkif; jzpf&yfrSefawGudk
awG@&rSm jzpfygw,f?
tm%m[m vlukd vSnhpf m;ygw,f? udk,fhtwWtm%m[m vlxktusdK;pD;yGm;udk r=unfhbJ rdrt
d m%mwnf+rJa&;twGuyf J
wzufowfajymwm jzpfygw,f?
qdkvdkwmuawmh 'Dae@wdkif;jynf[m 'Drdkua&pDtppftrSefudk vdkcsifv#if ordkif;jzpf&yfrSefawGudk todtrSwfjyK+yD; t&Sdudk
t&Sdtwdkif; awG@qHkaqG;aEG; tajz&Sm=uv#if yef;wdkifudkawG@+yD; +idrf;csrf;om,m0ajymwJh EdkifiHawmfopfudk awG@jrifEdkifygvdrhfr,f?
ordkif;udkodaomolrsm;u rsdK;qufopfvli,frsm; tqufrjywfap&ef ajymjy/ ynmay;rSwfwrf;rsm;udk xdef;odrf;ay;cJh=u
ygw,f? onfyk*~Kdvfrsm;[m tvGefav;pm;xdkufolrsm; jzpf=uygw,f?
jynfol@acwf*sme,f twGJ 2 trSwf 93 wGif b&rm0gwm;*dwfaqmif;yg;wGif tdk;a0OD;ndKjr a&;wmudk jyefvnf azmf
jyxm;wm awG@&ygw,f? xdktcsdefu tm%mydkifwdk@&J@ zdESdyfr_&efudk a=umufaoma=umifhom tdk;a0ESifh[pfwdkifudkom azmfjyxm;
wmudk awG@&ygw,f? wu,fu uGejf rLepfae@pOfowif;pmwdkufvnf; ygygw,f? od@k aomf uGefjrLepfae@pOfowif;pmwdkufudk qdk&S,fvpf
wdk@ rvm&J? vmcJhygu uGefjrLepfwdk@u qdk&S,fvpftdk;awGESifh Am;u&macsmufxJ zdk@ypfrnf[k jyefvnf}udrf;0g;xm;aoma=umifh
rvm&Jwm jzpfygw,f?
tb,fa=umifh tdk;a0ESifh[pfwdkifudk dkufcsKd;zsufqD;&ovJqdkv#if zqyv qdk&S,fvpf0ef}uD;ocifwif[m yJcl;wdkif;
taemufjcrf; ZD;ukef;od@k a&mufaomtcg ZD;uke;f bdkwJwiG f wnf;cdyk gw,f? ntcsed fodk@ a&mufaomtcg qdk&,
S fvpf aemufygawGu
rdef;rysufrav; rusifpdefudk ac:ay;wJh rD;cGufr_wfZmwfvrf;udk xdk*sme,fowif;pmrsm;u azmfjyaoma=umifh jzpfygw,f?
'gudk rauseyfwJh qdk&S,fvpf0ef}uD;rsm;u pDpOfqHk;jzwfvkyfw,fqdkwm tao;pdwfodvdkygu jynfol@acwf*sme,ftwGJ 2
trSwf 93 wGif jyefvnfzwf_Edkifygw,f?
ryGihw
f yGih'f rD u
dk a&pDumvwGif - ordki;f jzpf&yfrSet
f csdK@ukd tm%m&tpdk;&wd@k u vdrfnm+yD; wzufowf0g'jzef@csdcJh=ua=umif;
awG@&rSm jzpfygw,f?
'gudk 'Dae@ Edkifiht
H usdK;twGuf a&S;_+yD; tvkyfvkyaf e=uolrsm;taeeJ@ ynm^m%fcu
H wkwfy+yD; qifjcifwHw
k &m; xm;um
pOf;pm;awG;qEdkif=u&ef wifjyvdkuf&ygw,f?
ed*;Hk taeeJ@ ppfrSeaf om 'Dru
dk a&pDjzpfa=umif; tmrcHEkid &f ef vGwv
f yfpGm ygwDoif;yif;zGJ@pnf;cGifh/ vGwfvyfpGm pDwef;vSnfhvnf
cGi/fh vGwv
f yfpGm a[majymcGih/f yHEk ySd fxkwaf 0cGih/f a&G;cs,fydkifciG /fh vGwfvyfpmG pnf;Hk;ydik fcGihf tp&Sdonfh 'Drdkua&pDusipfh OfESifh jynfhpHkaom
ygvDref 'Drdkua&pDpepfukd azmfaqmifay;&ef wdkufwGef;vdu
k fygw,f?
at;cspf
19
ta&;awmfykH*sme,f
ppf&mjynfh
(oif h& m)
ouU&mZf 2014 um; ESif;wkd@ESifhtwl a&G@a&G@
csOf;eif;vmcJhav+yD? taumif;tqkd; ESpfrsKd;jzifh
trnfausmf vlyk*~Kdvfrsm;/ tjzpftysufrsm;/
ESpf(100) jynfh=urSmESifh &mjynfhtcrf;tem;awG
qif,ifcif;usif;=urSmvnf; aA'ifar;&rnfhudpP
r[kwfygay?
&Sdaeygu touf (100) jynfhrnfholwd@k
wGif arG;zGm;jcif;twGuf 0rf;ajrmuf+yD; qkH;yg;jcif;
twGuf ESajrm&onfh avmursuf&nf okwcf o
Jh l
wkd@ygovkd trd0rf;&nfpyfcH arG;um avmursuf
&nf acsmif;pD;apcJholw@kd vnf; renf;vS? wenf;
qkd&v#if avmuzsuo
f El Sifh wnfaqmufol? vl
wkd@onf vlwkd@tm; TpHEiS w
fh ikd f;um taumif;
tqkd; owfrw
S f=u&onf r[kwv
f m;? Tod@k &Sd
aeonfuydk if avmu"rRwm[k qdk&rnf xif.?
vlw@dk onf avmursuf&nfow
k fum wdr;f yg;cJh&
olw@dk twGuf vGrf;qGwfjcif;ESifh rcsdwifuJ 'GefwGJ
um OD;tcgcg!wfonf@ES,f avmuzsuf ouf
qkd;&Snw
f @dk twGurf l pufqkypf dwfEiS fh atmhESvH;k ukd
om jyefay;wwf=uonf r[kwv
f m;? rdrd vnf;
xkdenf;ESifESif? OD;!wfolukd !wfum pufqkyf
olukd qkyf.? *k%fjyKxkdufolukd jyKum &_wfcs
tyfolukd &_wfcs.? TESpfw&mjynfhwGifrl u|ef
awmfu vlyk*~Kdvfrsm;xuf tjzpftysufrsm;
buf =unfh.? TwGif yxrurBmppf}uD;ESihf yuf
yif;wkd;rd.?
(2018)wGif ZD0defcsKyfonfh urBmppf}uD;
onf (2014)wGif toufwpf&m jynfah v+yD? T
ppf}uD; b,fo@kd pum b,fES,q
f ;kH / b,fr#aoI
b,fr#a=u/ b,fykHqkH;I b,fykH&_H; ponfh usKd;
a=umif;csuv
f ufrsm; Tae&mwGif ajym&ef &nf
&G,f&if;&k;d r&Syd g? orkdi;f q&m/ okawoD/ pm&if;
tif;ynm&Sif/ ppfyg&*l/ EkdifiHa&;orm;rsm; tyg
t0if tEkynmonfw@kd vnf; ajymcJh=u/ ajymae
=uonfyJ r[kwfvm;? xkdtqkdtajymwkd@wGif
bufoabmtoD;oD; &yfcHcsuftoD;oD;wk@d xif
[yfa eonfyJ r[kwf vm;? rnfonfh b ufo
abm &yfcHcsufESifhajymajym xkdjzpfpOf}uD;onf
=unfEl;qGwfysH@zG,f&eH@ oif;raezkd@ vkd.?
ta&;awmfykH*sme,f
,lxm;onfrSm w&m;0ifa=umif;/ rSefuefa=umif; oufaoxlzkd@ trsKd;om;a&;wap> wGifwGifajcmufay;.? a=umufolwkd@uvnf;
a=umuf=u.? TwGif ppftkyfpk oufqkd;&Snfum Armjynf jynfwGif;ppfvnf; urBmhzkd;ouf&Snf pm&if;0ifawmh.?
ppfonf jynfwGif;ujzpfjzpf/ jynfyuvmvm/ ppfonf ppfomjzpf.? ppfqkdonfrSm rEkdifrcsif; (okd@r[kwf) r&_H;rcsif; wkduf&
onfh EkdifiHa&;wrsKd;yif? =urf;wrf;.? &kdif;.? vkdvm;tyfonfh t&mr[kwf? okd@a=umifh ppfonf qef@usiftyfaom t&m jzpf.?
okd@aomf ppfqef@usifa&;qkdum ppfrSefor# rJrJjrif tukefqef@usif qkdonfrSmvnf; ykHrusao;? rnfonfhppfrsKd;ukd qef@usifrvJ qkd
onfrSm ta&;}uD;.? vl. EkdifiHa&;a&csdef/ "rR/ t"rR cGJjcm;EkdifprG f;wk@d Tae&mY pum;ajym.? ppfjyK&jcif;. tay:,H tumom;
0g'jzef@csufrsm;ukd eufeufeJeJ jrifatmif =unfw
h wfz@kd vkd.? ppfwGiv
f nf; buf&Sd.? trSm;trSe/f w&m;rw&m; &Sd.? usL;ausmfppf
ckcHppf &S.
d ? vk,ufolEiS fh tvk,ufcH oabm &S.
d ? rSm;ol/ rw&m;ol/ usL;ausmo
f l/ vk,ufolwkd@ wkduo
f nfh ppfrSeo
f r#onf qef@
usif&rnfhppf jzpf.?
jyefaumuf&aomf yxrurBmppf}uD; ESpf(100) jynfhonf rjzpfrae usif;ytyfonfhyJG jzpfz@kd vd.
k ? okd@aomf taysmftyg;wkd@jzifh
+yD;vkd@r&? ppfjyKusL;ausmf vk,ufolwkd@tm; zGifhcsazmfxkwf&if;/ e,fcsJ@vuf0g;}uD;tkyfolwkd@tm; qef@usif&if;/ wwd,vk,ufyGJ}uD;
jzpfrvma&; v_H@aqmf&if;/ jynfwGif;vuf0g;}uD;tkyf ppftm%m&Sifpepftm; wkdufckduf&if;/ vlxktm;jzifh ppfwm;&if;/ ppfqef@usif
a&;vuQ%m twd+yD;rnfh v_yf&mS ;r_}uD; jzpfvmzk@d &nfoef awmifhwrd.?
(oifh&m)
15 &uf/ 'DZifbm 2013?
v,fapmifw
h aJ v;
ajcwH&n
S f
'kuyQ ifv,fa0
armifa&$tdk;
ta&;awmfykH*sme,f
atmufjrefrmEdkifiHudk t*Fvdyfodrf;+yD;
j r
e
G
t
f
O
f
'
1879opfudi
k ;f vGwf
ta&;awmfykH*sme,f
vkyfudkifpm;aomufvm=uwJh bdk;bydkif v,f,majrrsm; jyef&a&; xGefwHk;wdkufyGJawG ay:aygufvmcJh+yD; awmifol 19 OD;udk Xmeqdkif&m
eJ@v,fvkyfydkifcGifh &,lxm;olawG u yk'fr 447 usL;ausmfr_ / yk'fr 427 tusdK;pD;yGm; zsufqD;r_wdk@eJ@ w&m;pGJ ta&;,lxm;w,f?
tpdk;&cef@ aumfrwD awGuom qH;k jzwfpDrcH Gifh&Sd+yD; rlvv,f,majr Oya'rsm;udk em;rvnfbJ w&m;&H;k rsm;udkvdkovdk toHk;cs+yD; wzufowf
pD&if aqmif&Gufae=uw,f? a':atmifqef;pk=unf *gxmrE&m;vdk wzGz&G GwfvmwJh w&m;Oya'pdk;rdk;a&; (Rule of Law) udk 'Dae&mrSm
ayguQ&0\rdk;vdk w+zdKif+zdKif &GmoGef;+zKd;aeyg+yD? 4,10,11
zG H@ +zdK ;a&; zGH @ +zdK ;a&;
r=umao;cif ZGefv u xGufwJh ruUifqD ppfwrf; (Mckinsey Report ) rSmawmh pdkuyf sdK;a&; uxuf pufrv
_ kyif ef;udk OD;
pm;ay;zd@k +rdK@jy xGef;um;a&; vdt
k yfr_ qdkwmawG wifjyvmw,f? acwfrD qufo,
G fa&;pepf uGefysLwmrsm;eJ@ v,f,mvkyfief;omru
bJ pufr_vkyfief;/ tajccHtaqmufttHk/ urBmvSnf@c&D;oGm; {nfhcHvkyfief; rsm;udk aZmufcs aqmif&Gurf ,fqdk&if 2010 ck EdkifiHpD;yGm;
a&;yrm% (GDP )a':vm 45 bDvsH uae 2030ckrSm bDvsH 200 xd av;qwd;k yGm;vmp&m &Sdw,fvdk@ rpm;& 0cref; wGujf yxm;ygw,f?
+rdK@jyvlOD;a&vnf; wjynfvHk; &J@ 13 &mcdkifE_ef;uae 25&mcdkifE_ef;xd vlOD;a& 10oef;wdk;vmvdrfhr,fvdk@ cef@rSef;ygw,f? 12
uarB m 'D ; ,m; vrf ; jyajryH k
a&S@aqmifvrf;jy vkycf o
Jh l uarBm'D;,m;Edkifi&H J@ zGH@+zdK;a&; erlemjy aumif;w,fvdk@jzifh bk&m;pl;ajymEdik fzG,f rjrifwm vufawG@u
jyaew,fvdk@ qdk&vdrhrf ,f? 2013 ckrS 2018 xd uarBm'D;,m; vl@tcGit
fh a&;jrSihw
f ifumuG,fa&;tzGJ@ (LICADHO )u Edik fiH&@J xuf0uf
&SdwhJ a'o 13ck rSm uGif;qif;pm&if;aumufjyKpkEkid w
f Jh ppfwrf;t& tdraf xmifpk ig;aomif;ausmf v,fajrtdr&f mrS armif;xkw/f ajrodr;f /
tdrfzsuf pwJh t=urf;zufr_ cHcJh&w,f? 2004 ck pm&if;Z,m;t& ajr{&d,m 70 &mcdik fE_e;f udk ajrydkif&iS f 20/ 30 &mcdik fE_e;f u ydik fqdkif+yD;
10 &mcdkifE_ef;om v,form;rsm; ydkifygw,f? aus;vufa'oae vlxk&J@ 45 &mE_ef;[m ajr,mrJhrsm;jzpfw,f? 13
Edkiif HzGH@+zdK;a&; vkyfief;rsm; wdk;csJ@aqmif&Guzf @dk vk@d au;a=umf+yD; v,f,majrrsm;udk odr;f / awmifol awGudk armif;xkwfwhaJ e&mrSm
pD;yGm;a&;orm;rsm;bufu uarBm'D;,m;ppfwyfu yg0ifae+yD; wyftusdK;pD;yGm;udkyg vkyfaewmyg? wlykHu odrf;,lxm;wJh ajrawmf
awmfrsm;rsm;rSm bmvkyfief;rS vkyfudkifaewmvnf; rawG@&ygbl;? 2006 rdk;wGif;}uD;rSm trsdK;om;v$wfawmfopfem;u tdrfiSm;
rdom;pk 2700 cef@udk +rdK@jyif 14rdkifcef@a0;wJh ae&m a&0ifwhJ t&yfudk armif;xkwfcJh+yD; bmrSvJ jzpfrvmbJ aygif;xl+yD; awmxaeygowJh?
13
2003ckrSm vlxak jrae&mcsxm;r_ Oya'w&yf (Social land Concessions- Land Law 2001) rSm [ufwm 1aomif; ({u24700
ausm)f xuf rydak p&vd@k qdkxm;ayr,fh pm&Guaf y:rSmom &S+d yD; 3vt=umrSm ukr`%D}uD;wckudk [ufwm 1odef;ausmf/ 2004 ckrmS opf
awmESifh ig;vkyfief;0ef}uD;Xmeudk 2aomif;eD;yg;/ 2008ckrSm udk&D;,m;ukr`%Dudk 6aomif; csay;cJhw,f? 13
yef * syf t awG @ t}uH K
tdE,
Nd Ekdiif H yef*syfjynfe,f&J@ om"uukd=unf&h if aps;uGupf D;yGm;a&; vkyif ef;pOf&@J wdr;f acsmrf _o&kyfudk &Si;f &Sif;}uD; jrifeikd fygw,f?
yk*~vduwkdif;&if;om;eJ@ Ekdiif Hjcm;t&if;&Si}f uD;awG&@J {u &maxmifcsw
D Jh acwfrDpuf}uD;xGef v,f,mvkyfief;}uD;rsm; jzpfay:xGef;um;vm+yD;
tao;pm; tvwfpm; rd&kd;zvm wEkdifxGefv,f,m toufarG;0rf;a=umif;vkyfief;rsm; qdwfokOf;ukefwmeJ@tr# rufvkH;ay; ar#mfvifh
csufay;xm;ovkd pufr_0efaqmifr_ursm;bufrSm tvkyfawGtqifoifh ay:rvm wkd;rvmbJ ajrrJ,
h mrJh tk;d rJhtrd frJh wu,fhypPnf;rJh
14
vlwef;pm;opfb0 awmif&rf;pm;&r,fhb0 'kuQyifv,fa0wJhtjzpf a&muf=u&w,f?
wEkdifiv
H ;kH +cKHwGuf&if 8 'or 5 &mE_ef; pD;yGm;wufaewJu
h mvrSm vl 5 OD;rSm 1 OD; xrif;r0wJh tajcqkdufchyJ gw,f? wEkid fiHvH;k
+cKHwGu&f if vlOD;a& oef; 350 txd tpma&pm ravmufri csKd@wJh&wJh (food insecurity) tjzpfyg? 14
jy\emu tdEd,
N wjynfwnf;omru Ekdifiw
H umrSmvnf; xkdenf;vnf;aumif;/ jynfwGi;f pm;eyf&u
d Qm zlvakH &;ukd OayuQmjyK+yD;
xkwfukeftdwfpykd@ vkH;0O\kH tm;oGef}uKd;yrf;wJh Ekdifiw
H kdif;[m EkdifiHjcm; pm;ukeftifykd@ukd rSDckdtm;xm;vm&wmeJ@tr# aps;uGuf rwnf
+idrrf _'%fukd tvl;tvJ cH=u&awmhw,f? tJ ay;p&mvnf; aiGr&Sd/ vlr_zv
l akH &; ,EW&m;vnf; rckdirf m/ ta&;ay: pm;eyf&duQmtpkpk okd
avSmifxm;r_vnf; r&S/d tm%mykid frsm;bufu tajrmftjrifenf;/ wm0efr/Jh }uKdwifjyifqifr_ r&SdwJh wkid f;jynfqd&k if ig;yg;ru oHCmpifyg
arSmuf+yDaygh? au;wifu|efjzpfr,fh Zmwfcif;+yDaygh? tJOwkazmufjyef+yD; rkd;acgifa&}uD;qkdwmawGyg jzpfvmrSjzifh ukd,fusKd;enf;jyef
+yDaygh? 14
23
ta&;awmfykH*sme,f
pm;p&m ukeaf ps;E_ef;qkdwmuvnf; wufvm&if pm;okH;olawG 'kuQa&muf/ usvmjyefawmh xkwv
f yk o
f al wG p&dwaf wmifrumrd/
tpkd;&rsm;u b,fbufudk yHhykd;&rvJvd@k 'G[
d rsm;/ OD;eif;awmh yJhaxmif yJheif;awmh OD;axmifrd@k csed fcGiv
f #m rr#&ifjzifh rsufESmrGJ awmae
14
vlwef;pm;xuf +rKd@aevlwef;pm;bufukd yif;=uwm rsm;ygw,f?
ykduq
f HwwfEkdiforl sm; trsKd;pkH tr,fpHk EkdifijH cm;uoGi;f wJh pm;p&m aomufp&mawG plygrm;uufawGrSm tv#Hy,f tm;&yg;&
0,fpm;Ekdiw
f aJh cwfrmS awmaevlwef;pm;awG ajrrJh,mrJh tkd;rJt
h drfrhJ jzpf=u&+yDq&kd if/ awmrSm w0rf;wcg; &Smpm;p&m vrf;paysmuf&if/
+rdK@wuf+yD; }uHK&musyef;tvkyf/ puf&Hk tvkyf&HkawGrSm r0a&pm vkyfceJ@ toufqufzdk@ vHk;yef;=u&awmhr,f? +rdK@rSmu awmrSmvdk
&Gmpyfawmpyfu [if;oD;[if;&Guf v,fuGufxJu zg;ig;ykZGef&Smpm;EdkifwJh tayguftvrf;vnf; ydwf r[kwfvm;? 14
wurBmvHk;odkif;+cHKr_ tcif;tusif;opf&J@ qGJaqmiftm; urBmhul;oef;a&mif;0,fa&;tzGJ@ (WTO )&J@ wGef;tm;awGa=umifh
Edkiif Hwdkif;vdkvdkyJ EdkifijH cm;aiG&r,fh aumufo;D aumufESH (Cash Crops )rsm;om pdkufzk@d tmoDoxm;ae=uwmrdk@ rd&;kd zvm v,fvky,
f m
vkyfwJhawmifolawGeJ@ jynfwGif;pm;eyf&duQmzlvHka&; vspfvsL&SK+yD; ta[moduHjzpfvmwJh tEW&m,fudk jrifoifhygw,f? awmaevl
wef;pm;[m tdEd,
N rSm 50 &mE_e;f (ArmjynfrmS 60 &mE_ef;) &Sd+yD; qif;&Jry_ aysmufa&; pDrcH suf qdkwmawGuk,
d Ef u
_d fu awmifolawGudk
tdwfpyd@k twGuf pdkufzk@d yJ aZmif;ay;+yD; a&mhywWjrm;/ a&mhe*g; wGef;tm;ay; qGJaqmifaewmu ,ae@vufawG@b0 jzpfaew,f? 14
qif o G m ;vd k @ jzpf w J h v rf ;
ig;}uD;u ig;uav;udk +rdKwJh 'Doo
H &m 'DZmwfvrf;[m urBm@xdyfo;D t&if;&SifEkdifi}H uD;rSm qufwdkuf u vmwm=umyg+yD?
tar&duefjynfaxmifpk rSm 'kwd,urBmppf rjzpfcifumvu v,fta&twGuf 6 oef;ausmf ( ysSrf;rSs{&d,m 67 [ufwm/ 165
{u) &Sd&muae 1990ckESpfawGrSm 2oef;ausmf (ysSrf;rSs{&d,m [uUwm 190/ {u 470) yJ&Sdawmhw,f? v,fpdkuf{u avsmhoGm;
wmr[kwf/ pD;yGm;a&;orm; t&if;&Sif }uD;awG&J@ {&mr puf}uD;xGefv,fuGuf}uD;awG wdk;yGm;vm+yD; rdom;pkydkif v,fuGufi,fawG
aysmufuG,f 0g;+rdK cHoGm;cJh=uvdk@ygbJ? 15,16
1930 rSm v,f,mvkyo
f m; OD;a& 12 oef;cGJ &Sd&mu 1990ckESpfawG usawmh 12odef;yJ &Sdygawmhw,f? 'Dumv tydkif;
tjcm;rSm tar&duefvlOD;a&[m 2 q jzpfvmwJt
h csdeyf g? 1900jynf@ESpfrmS vlO;D a&&J@ 39 &mE_ef; v,fxJ,mxJrSm tvkyv
f kyfch+J yD;
15,16
'Duae@awmh 2 &mE_ef;cef@yJ usefawmhw,f?
1980-90 ckESprf sm; umvrSm tpdk;&&J@ v,f,mpdu
k fysdK;a&; ay:vpD tajymif;tvJu v,form;tao;pm; tvwfpm;rsm;udk
xkwfvkyfr_ rwGifus,f/ EdkifiHjcm;aps;uGufrSm r+ydKifEdkifvdk@ qdk+yD; EdkifiHawmf bwf*sufu axmufulyhHydk;r_awG jzwfawmufvmw,f?
1986 O&la*G;Edkiif HrSm usif;ycJw
h Jh bufpu
Hk l;oef;a&mif;0,fr_ tpnf;ta0; (Uruguay round ) rSm jyKjyifajymif;vJa&; tqdkwifoGi;f +yD;
EdkifiHwum v,f,mxGufypPnf;vGwfvyfpGm ul;oef;a&mif;0,fa&;/ olvdkyJ axmufulyHhydk;r_ awG jzwfawmufa&;udk aqmif&Gufzdk@
taumufceG fESihf a&mif;0,fr_ taxGaxGoabmwlnDcsuf (GATT- General Agreement on Tariffs and Trade )tzGJ@0if Edkiif H 90
udk wdkufwGef;cJhygw,f? 16
rdom;pkawmifoal wGrSm p&dwu
f mrd/ wGufajcrudkuf&ko
H mru 0rf;pmyg tEdkiEf idk f jzpfvm=uvdk@ tckawmif tywfpOf v,ft+yD;
pGef@oGm;ol 330cef@ &SdaeygowJ?h vli,fawG v,fxJrSm b,favmufenf;oGm;ovJqdk&if touf 35 ESpfatmuf 6 &mE_e;f yJ &SdawmhowJh?
v,fvkyfom;tm;vHk;&J@ 60 &mE_ef;[mvnf; tcsdefydkif;om tvkyf&Sd+yD; wjcm;tvkyfawGyg &SmwGJ vkyfrS pm;0wfaea&; tqifajy
ygw,f? v,fvkyif ef;vnfywfzk@d wESpfukd p&dwf a':vm 5 aomif;txuf ukefus+yD; 25 &mE_ef;aom v,frsm;om 5 aomif;txuf
0ifaiG &Sdw,fvdk@ qdyk gw,f? 15
Edk@xGufypPnf;xkwfvkyfwJh arG;jrLa&;orm;awG&J@ vkyfief;rsm;[mqdk&if 1970 uae tck 88 &mE_ef; ysufokOf;oGm;+yDvdk@ qdk
15
w,f?
taumif}uD;}uD; t+rD;&Snf&n
S f awGuo
dk m jynfwiG f;jynfy pdefac:ol [lorSsudk ,SOfEdkifwmrd@k acgif;acguftm;ay; wzufvSnf@eJ@
axmufyv
Hh mcJhw,f? tar&duefpm;oH;k olawG 0,fwhJ pm;ukeaf omufukef trsm;pkudk aumfykad &;&Sif;}uD; 10 ck uom csKyfudkifxm;+yD;
pdkuforsS *sHK rsdkK;pyg;&J@ 80&mE_ef;[m rGefpHwdk (Monsanto )ukr%
` D}uD;wckwnf;u ADZjyKjyifajymif;vJxm;wJh rsKd ;awGyg? 15
td E N d , v,f o rm;ol y k e f
tdE,
Nd Edkiif HrSm 1967ck qDu pay:vmcJhwJh euUaqmfvku
d o
f lykef (Naxalites) qdkwm =um;zl;=ur,f xifygw,f? taemufb*F
vm;e,fu euUaqmfbm&D (Naxalbari ) vdk@ac:wJh &Gmup+yD; uGefjrLepfacgif;aqmifwJh v,form;olykef xcJhwmyg? v,frJh,mrJh
awmifolawGeJ@ vlrsdK;pk ZmwfedrfholawG xGufvrf;rjrifawmhwma=umifh vufeufpGJudkif+yD; wdkufyGJ0ifae=u&wJh pcef;qdkufcJhwmyg?
rlv tdENd, uGefjrLepfygwDxJu pHnm; (Sanyal )eJ@ rZGef'g; (Majumda ) qdkwJh armf0g'D (Maoist ) acgif;aqmifESpfOD;cGJxGuf+yD;
OD;aqmifcw
Jh ,f? jynfe,f28ckxJu 16 ck xd v,form;olyek f us,fjyef@ vmw,f? 70ckEpS frsm;rSm vli,fyidk f;eJ@ +rdK@aevlvwfwef;pm;
ynmwwf awG tydkif;rSmyg axmufcHr_ &vmw,f? pHnm;udk zrf;cJh+yD; ykvdyftcsKyfxJrSm aoqHk;cJhw,f? 17, 18
24
ta&;awmfykH*sme,f
tm%mydkifawGu tiftm;tpkpk 1odef; 2aomif; cef@ &SdwJh aomif;usef;olrsm;[m zGH@+zdK;wdk;wufa&;udk qef@usifw,fvk@d pGyfpGJ
w,f? a'vDwuUokv
d yf garmuQ qdkif;bmbm (Saibaba)u zG@H +zdK;wd;k wufa&;udk qef@usifwmr[kwf? b,fo@l twGuf zGH@+zdK;wdk;wufa&;vJ/
b,fvdkb,fenf; zGH@+zdK;wdk;wufa&;vJqdkwJh ar;cGef;rsm;udpPyJ jzpfw,fvdk@ axmufjyygw,f? uef@uGufta&;qdk v_yf&Sm;olawGudk
tm%mydkifrsm;u xHk;pHtwdkif; olykeftm;ay;vdk@ qdkygw,f? 18
wcg Edik if w
H um bGwu
f mqk& pma&;q&mr tm&H'k gwD &GdKif; (Arundhati Roy) uawmh qif;&JwahJ 'oawGrSm/ oufomacsmifcsad &;r&Sd
rxda&mufqkH; t&yfawGrSm olykefaxmufcHol trsm;qkH;yJvkd@ &Sif;jyygw,f/ qif;&Jusyfwnf;r_eJ@ zdESdyfr_'%fukd rcHEkdifawmhwJh wae@rSm
vufeufukdifwkdufyGJ0if ckcH&kHrSty wjcm;xGufaygufr&SdawmhwJh tajctaersKd; jzpfae+yDvkd@ qkdygw,f? 18
tpkd;&tqufquf[m awmaevlwef;pm; oufomacsmifcsda&;ukd vk;H yef;r,ft
h pm; aomif;use;f r_ ESdref if;a&;ukdom t"duxm;
aqmif&u
G cf v
Jh d@k t=urf;zufr_yaysmufa&; ratmifjrifcb
Jh J rD;pwzGm;zGm; &SdaeqJ jzpfygw,f? *END}uD;&J@ aus;vufzGH@+zKd;a&;vrf;pOfukd ypfy,fc+Jh yD;
t}uD;pm; pufr_vkyfief;xGef;um;a&;om aZmufcsaqmif&GufcJhr_[m wzufapmif;eif; jzpfaewJhtjyif zifrEkdifbJ yJ}uD;[if; pm;cJhwJh udpP
qkdawmh EkdifiHjcm;au; vnfyif;qkdufwJh Zmwfukd cif;cJhwmyJ jzpfaew,f?
pD;yGm;a&;vGwv
f yfcGihv
f rf;pOf (economic liberalisation) &J@toD;tyGiu
fh kd xdyfqkH;uvl 10 &mE_ef;om cHpm;pHpm;&+yD; usefwJh
jynfolvlxk 90 &mE_ef;twGufrawmh w&dyf&dyf wufvmwJh ukefaps;E_ef;eJ@ aiGa=u;azmif;yGr_'%fa=umifh r&SdrJh &SdrJh pkxm;wmav;vnf;
t&mrxif/ 0,ftm;uvnf; csnefh J@vSwJhb0udk qkdufomG ;&awmhw,f? tm%mykdirf sm;taeeJ@ aus;vufa'ou vlrsm;pk}uD;&J@ vlaer_b0
wkd;wufzGH@+zKd;a&;ukd toHaumif;[pf&o
kH ufouf avr[kwfbJ vufawG@tvkyfeJ@ oufaorjyEkdif&if ypPnf;rJhwkd@&J@ awmfvSeaf &;ukd ra&Smif
17,18
rv$Jom &ifqkdif&rSmyJ jzpfygw,f?
Armjynfvkd q&mpH v,form;olykef}uD; ay:aygufcJhzl;wJh wkid f;jynfrSm vlOD;a& 60 &mE_e;f &SdwhJ aus;vufawmifol vlrsm;pk}uD;&J@
tusKd;pD;yGm;ukd ydwfyifqkwf,kwfapwJh ay:vpD vkyfief;rsm;ukd &yfwef;u r&yf&kHomru yk*~vdu vufwqkyfpm wkdif;&if;om; c&kdeD
vlwef;pm;eJ@ EkdifiHjcm;t&if;&Sif}uD;rsm;/ AkdvfcsKyfopf AkdvfcsKyfa[mif;rsm; aumif;pm;a&;ukdom pkdufvkdufrwfwwf }uKd;yrf;aer,fqkd&if
wEkid fiHvH;k zGH@+zKd;wkd;wufa&;rkd@ awmolawmifom; eif;jym;awG&J@ tusK;d ukd eufjzef okd@r[kwf b,faomcg rsuEf Smv$J cJypf/ toHaumif;
[pf&Hk jzpfae&if/ vufyaH wmif;=o0g'ukd jyefajymif;vkd@ atmufarhzG,f ysm;&nfeJ@ 0rf;csaer,fq&kd ifawmh q&mpH t&k;d wGefawmhr,fqw
kd m
aA'ifar;aep&mawmif vkdr,frxifyg?
armifa&$tkd;
25
ta&;awmfykH*sme,f
jrefrmh'rD kdua&pDajymif;vJa&;(eJ@)
EkdifiHa&;tm%m jy\em
pHatmif
ta&;awmfykH*sme,f
t&kH;/ zqyvtzGJ@csKyf}uD; pwJh pnf;&k;H pkpnf;r_ rsm;
+yKduGJcJh=u&ygw,f? orkdif;acwftvkduf
tvkdawmf&d*dk%f;rsm; ay:xGufvmcJhygw,f?
vGwfvyfa&; &,ly&kH ,lenf;ukd ta=umif;
jyK+yD; zqyvtzGJ@csKyfeJ@ Auy ygww
D Gif; *k%
d f;uGrJ _
rsm; jzpfay:vmcJyh gw,f? tm%mtvk&d rRufeJ@ vl
rsKd;a&;tmCmwrsm;ukd ta=umif;jyK+yD; 1948 rwf
v jynfwGif;ppf}uD; jzpfay:cJhwm ('Duae@txd)
&yfpzJ @kd cufcJaeygw,f? 1? tm%m eJ@ 2? OpPm
"e/ tpkttkyf tusKd;pD;yGm; tvk&d rRuf[m ppf&yf
pJa&;twGuf }uD;rm;wJh t[ef@twm; jzpfapcJhyg
w,f? 'Djy\em[m 'Duae@vnf; twm;tqD;
jzpfaeqJygyJ? 49 ckESpx
f Ja&mufawmh jynfwGif;ppf
}uD;[m vlxt
k kH ur_wck jzpfvmcJhygw,f? 49 ck
ESpfxJrSm tvHeDygwD/ jynfol@&JabmftjzL/ Armh
wyfrawmfrS wyf&if; 1/ 2/ 3/ u&if/ rGef/ u,m;wkd@
vufeufukdifawmfvSefa&;xJ ygvmw,f? 1951
ckESpfxJrSm zqyvtpkd;&ukd &efukeftpkd;&vkd@ ac:
vm=uygw,f? vufeufukdifawmfvSefa&; qifE$J
ae=uolrsm;twGif; ppfa&;/ EkdifiaH &;t& nDnGwrf _
r&=uwmtjyif tdE,
Nd eJ@ +Adwo
d # "eo[m&tzGJ@
(t*Fvdy)f u zqyv tpkd;&ukd ppfa&;t& tul
tnDay;cJhwma=umifh zqyvtpkd;& touf&SL
ayguf&oGm;cJhygw,f? zqyvtpkd;&/ ppftpkd;&
rsm;[m jynfwGif;ppfjy\emukd EkdifiHa&;t& ajz
&Sif;zk@d b,fawmhrS rpOf;pm;cJh=uygbl;? jynfwGif;ppf
jy\emeJ@ ywfouf&if (wzufu) tjyKwfwkduf
jynfwGi;f ppf ay:vpDukd b,fawmhrS rpGef@v$wfb;l ?
(wzufu) vufeufcs/ wyfzsuf/ Oya'wGif;0if
tpkd;&eJ@aygi;f / pD;yGm;&Sm/ olaX;jzpfatmifvkyf qkdwJh
ay:vpDukdyJ usifhokH;cJhwmyg?
ArmjynfuGefjrLepfygwDuae 1989 ckESpf
rSm vlrsKd;pk vufeufuidk fwyfzGJ@rsm; cGx
J Guf oGm;=u
wma=umifh ArmjynfawmfvSefa&;eJ@ ywfoufwJh
t"du wku
d fyGJomef ajymif;oGm;cJhygw,f? Auy
&J@ EkdifiaH &;tcef;uvnf; rsm;pGm avsmhusomG ;
ygw,f? ppftpk;d &rsm;u (Auy) ukd b,fwkef;urS
cGifhjyKray;cJhwJh e,fajr/ tzGJ@tpnf; wnf&Sd&ef
cGirfh sm;ay;+yD; wkid f;&if;om; vufeufuidk f tiftm;pk
rsm;ukd typftcwf &yfcyJh gw,f? pD;yGm; a&;vkyfief;
tcGifhtvrf;rsm;ay;+yD; EkdifiHa&;vrf; a=umif;rsm;
ajymif;zkd@ }uKd;pm;cJhayr,fh vkd&if; ra&mufcJhygbl;?
trsK;d om;nDvmcHe@J jrLqG,cf aJh yr,fv
h nf; rSe;f csuf
eJ@ ESrf;xGuf rukducf yJh gb;l ?
jrefrmEkdifiH&J@ vlrsKd;pk trsKd;om;vlxk}uD;
[m jrefrmEkdfifiH e,fjcm;a'o ywfywfvnf&Sd yx
0Da'orsm;rSm cs&yfaexkdifcJh=uwm urBmwnfp
ta&;awmfykH*sme,f
aemufykdif;up+yD; t"du rsKd;EG,fpk}uD;rsm;&J@ vufeufukdifykefuefr_rsm; w&pyf
jzpfay:cJhygw,f? 62 ppftm%m odrf;+yD;aemufrSm vlrsKd;pkrsm;&J@ vufeufukdifawmf
vSefa&;rsm; wkd;rsm;vmcJhygw,f? 1976 avmufup+yD; ta&S@ajrmufppfa'orSm
jyif;xefwJh vufeufudik af wmfveS fa&;rsm; jzpfay:cJyh gw,f? 1963 Ek0d ifbm +idrf;csrf;a&;
aphpyfyyGJ sujf ym;+y;D aemuf axmifcsDwJh vlzrf;yGJ}uD;rsm; jzpfchyJ gw,f? 74 *|ef tvkyo
f rm;
oydwrf sm;/ 74 'DZifbm OD;oef@ta&;tcif;/ 76 r_dif; &mjynfh ausmif;om;v_yf&mS ;r_/
78 uGefjrLepfygwD ajratmufv_yf&Sm;r_/ 82 uGefjrLepfygwD ajratmufv_yf&Sm;r_rsm;
jzpfcJhygw,f? 1985 ckESpf wkd@Armtpnf;t&kH; ESpf 50 jynfhESpfu pwifcJhwJh rqv
wygwpD epf zsufodrf;a&;/ ygwDpkH'Drdu
k a&pD v_yf&Sm;r_}uD;[m wjznf;jznf; us,jf yef@
vm+yD; 88 'Drdu
k a&pDta&;awmfykH}uD;tjzpf }uD;rm;us,fjyef@vmcJhygw,f? e0w ppft
pkd;&&J@ &uf&ufpufpuf ypfcwfowfjzwfr_a=umifh jynfov
l lxkrsm; axmifcsD+yD; towf
cHc=Jh u&ygw,f? 88 vlxk tkH ur_}uD;u rqv ppftpkd;&&J@ orRw 3 qufukd jzKwfcs
EkdifcJhygw,f? rqvygwDpepfukd umuG,fxm;wJh 74 zGJ@pnf;ykHukd +zKdzsufEkdifcJhygw,f?
rqv ppftpk;d &u (e0w) ppftpkd;&xH tm%mv$JcJhygw,f? Akv
d fcsKyf}uD;ae0if; t}uD;
ttkyfvkyfwJh rqv pDtD;pD wzGJ@vkH; 14 OD;/ orkdif;uef@vef@umaemufukd ajc&m
azsmuf 0ifoGm;cJh=uygw,f? tjyifrSm (wpnygwD) ukd uif;tjzpf tapmifhxm;cJh
ygw,f?
88 'Drkdua&pDta&;awmfykH}uD;[m
1? rqv ppftpk;d &&J@ rSm;,Gi;f wJh taxGaxG ay:vpDrsm;
2? jrefrmh'Drdu
k a&pDtiftm;pkrsm;u ESpf&Snv
f rsm; qifEc$J =Jh uwJh yko
H mefpkH
wkdufyGJrsm;
3? urBmo
h rkdi;f &J@ a&pD;a=umif; tajymif;tvJrsm;a=umifh 88 'Drkdua&pDta&;
awmfykH}uD; jzpfay:vmwm jzpfygw,f?
bma=umifh vlx}k uD;w&yfvkH;&J@ 'Drdu
k a&pDa&; ar#mrf Sef;csuf taumiftxnf
rjzpfwmygvJ?
1? rqv ppfwyfu vlxke@J ryl;aygif;cJ=h uygbl;? ppfwyfu ol@txuf trde@f udk
emcHaewma=umifh jzpfygw,f? EkdifiHa&;tm%m[m aoewfajymif;0u xGufw,f
qkw
d m 'grsKd; ajymwmyg?
2? (tJ'DumvrSm) oydwf}uD;u vlxkt}uKdufygyJ? vlyk*~Kdvfacgif;aqmifwJh
tzGJ@tpnf; Popular Leader and Popular Organization wcktjzpf rpkpnf;Ekdif
cJh=uygbl;? taxGaxG oydwfaumfrwD GSC tm;vkH;ukd uk,
d fpm;jyKEkdiw
f Jh tzGJ@tpnf;
wck azmfxkwfzkd@ }uKd;pm;=uqJrSm ppfwyfu tm%modrf;cJhwmyg? rqvppfwyfu
ol@ Higher Command txuftrdef@ukd emcHw,fqdw
k m[m odyu
f kd ta&;}uD;wmyg?
tD&wfppfwyfukd quf'ef[lpde&f J@ trdef@ukd remcHawmhygbl;? u'gzD&J@ ppfwyf/ rlbm
&uf&J@ ppfwyfuvnf; olw@dk udk remcH=uawmhygb;l ? tck qD;&D;,m; ppfwyfu tmqwf
trdef@ukd emcHae=uykH&ygw,f?
3? vlxk}uD;bufrSm tajctaeeJ@ ukdufnDwJh enf;y&d,m,fvrf;pOfw&yf
(Tactical Line) r&SmazGEkdif jzpfc&
Jh ygw,f? (rqv) u (e0w) ukd tm%mv$v
J u
kd f
wJhtcg EkdifiHa&;tajctae ajymif;oGm;cJhygw,f?
(e0w) ppftpkd;&u 88 owfjzwfr_}uD;ukd ac|;odyfzkd@ 88 pufwifbm 27
&uf uae 89 *|ef 25 &ufae@txd ygwpD kHpepfukd 9 veD;yg; cGihjf yKcJhygw,f? 1990
ar 27 a&G;aumufyrGJ Sm NLD tEkdif&cJhayr,fh (e0w) u tm%mrv$cJ yJh gbl;? NLD
pHatmif
28
ta&;awmfykH*sme,f
wkdufyJv
G rf;a=umif;ukd
[ef@wm; aoGzD r&+yD?
aemif0if;csKd
ta&;awmfykH*sme,f
ol@c&kdeDukd tpkd;&u tumtuG,fay;xm;vk@d qkw
d m &Sif;aeygw,f? rdausmif;uefjynfolawG olw@kd &J@ bkd;bGm;ykdifajr,mawGukd ppf
wyf( wyfr 22) u rw&m;odrf;ykdufwmukd ouf}uD;&G,ftkdawG uav;oli,fawGygrusef vrf;ay:xGuf+yD; qENjycJh=uw,f? 'gukd
aphpyfa&;enf;eJ@ ajz&Sif;wm vkyfcJhayr,fhvnf; ppftm%m&Siftpkd;&bufu uwdrwnfbJ ta&;,l zrf;qD;wmawGyJ vkyfcJhvkd@ ,ck
xyfr+H yD; vrf;ay:xGuf qENjyae&jyef+yD? 'Dae@qkd qENjywm (7) &uf &S+d yD? aocsifaoygap/ wkduyf u
GJ kd qufwdu
k rf ,fq+kd yD; oHCm tyg;
(20) yifhzdwfum o&%*kHwifwmawG vkyfae=u+yD? bk&m;ajray:rSm ppfwyfu qufraqmufEkdifatmif zrf;csifzrf; axmifcscsifcs
qkd+yD; vlawG ae&m ra&$@bJ umuG,fwm vkyfae=u&w,f? (tck aemufqkH;tajctaeuawmh =um;0ifndE_dif;csuft& vlxk
awmif;qkdcsufawG wifjy+yD; aqG;aEG;qkH;jzwfay;r,fqkdwJ@ uwdu0wfa=umifh oydwfukd 3 vwm ,m,D&yfem;xm;vkdufw,f?)
ol & J a umif ; yD o aom jynf o l r sm;
rw&m;wJh ajr,modrf;ykdufr_awG zdESdyfr_awGukd vufyHawmif;a'ou jynfolawG tefwkwkH@jyefvmwm ESpfeJ@csD =umvmcJh+yD?
0rf;pmtawGuf &SmazG&wmuwzuf rw&m;r_awGukd ae@pOf wkH@jyefwkdufyGJ0ifaewmu wzufqkdawmh a&&SnfwkdufyGJ0ifvkd@ &Ekdifygh
rvm;qkdwm pkd;&drfp&myg? 'gayrJh vufyHawmif;jynfolawG[m a&&SnfwkdufyGJukd ZGJebJeJ@ qifE$JEkdifcJhwJhqkdwm vufawG@wkdufyGJawGeJ@
oufaojycJh+yD?
ZGJebJ}uD;&kHomru owWdajymifajrmufwJh jynfolawG jzpfa=umif;vnf; vufawG@wkdufyGJtwGif; azmfjycJhygw,f? vufyH
awmif;a'ocHwkd@&J@ tapmykdif;wkdufyGJawGrSm wkdufyGJ0iftrsKd;orD;awGukd twif;zrf;qD; um;ay:wifoGm;&mrSm xDrxif aus;vuf
trsKd;orD;awGu um;ay:rSmawmif rw&m;r_ukd qef@usifau;a=umfcJh=uw,f? 'Duae@txd awmufav#mufwkdufvmwJh wkdufyGJrSm
ynmwwfr[kwfwJh aus;vufae v,folr trsKd;orD; }uD;-i,fwkd@[m r[kwfrcH ra=umufr&GH@eJ@ ppftm%mykdifawGeJ@ olwkd@&J@
vufyg;apykvdyw
f yfz@GJ udk tefwk &ifqkdifch=J uw,f? aphpyfajz&Si;f zkd@ olw@kd &H;k cef;awGrSm ac:awG@awmh v,forl }uD;u xbDpukd qGyJ ifh+yD;
tpkd;&tm%mykdif yk*~Kdvf}uD;awGukd vufnKd;aigufaigufxkd;um wkd@&J@ rw&m;r_awGukd zGifhcscJhw,f?
owWad jymifajrmufwJh jynfot
l rsKd;orD;}u;D awG&@J a&S@rmS tm%mykid fawG&@J &mxl;wHqdyaf wG *k%ft&Sed t
f 0gawGqw
dk m =uufaysmuf
iSufaysmuf aysmufxGufoGm;w,f? qENjy uef@uGufyJGeJ@ vrf;ay:rSm tm%mykdifawG xdyfwkduf&ifqkdifwkd;pOf- tm%mykdifawGukd
cg;axmuf+yD; zuf+yKdifajymqkdwJh v,folr}uD;awG ay:xGufvmw,f? tm%mykdifppfAkdvfu cifAsm;wkd@ukd vrf;}udwfpuf 'vdrfhwkH;eJ@
}udwfypfvd@k &w,f-qk+d yD; +cdrf;ajcmufawmh awmifa0S;ukid x
f m;&ol aus;vuftzGm;tkdu vmav- ckvm}uw
d v
f Snq
fh d+k y;D okar"m&Si&f aoh
cE<mukd,f wHwm;cif;ovkd ol@ukd,fcE<m um;vrf;ay:jzef@cif;+yD; tm%mykid fawGukd &ifqikd f pdefac:chJw,f? 'g[m wkdufyJ0G if v,form;xk
twGuf taumif;qkH; pHerlem ykH&yd fwck jzpfvmcJhw,f/
vufyaH wmif;u aus;vufaejynfolawGu ppftm%mykdifawGbufu vufeufeJ@ pwifzEd ySd fvmwmawGukd &&mvufeufeJ@
ckcHwkH@jyef=uw,f? av;cGawGeJ@ ckcHwkH@jyefw,f? ausmufcJawGeJ@ jyefxk=uw,f? 'g[m w&m;wJh rSefuefwJh ckcHwkH@jyefr_ jzpfygw,f?
aejynfawmf a'otwGif;u aus;&Gmw&GmrSm odrf;xm;wJh ajrxJu opfyifukd ckwfrdwmeJ@ ntcsdef vmzrf;wJh &JawGukd vlxku
ckcH+yD; &JawGukd }uKd;awGeJ@wkyfxm;wJhtxd vkyf+yD; wkH@jyefch=J uw,f?
a':aemftkH;vS vufyHawmif;a'oukd a&muf&SdvmwJhtcgrSm a':aemftkH;vSu olwOD;wnf; vrf;av#ufqENjyyGJudk qifE$Jr,f
qkdayr,fh vufyHawmif;trsK;d orD;awGu ab;uae ulnv
D ufwGJ wkduyf J0G ifch=J uw,f? a':aemft;kH vSukd tpkd;& axmufwdik f ykvdyfawGu
acG;qGJovkd vmqG=J uawmhvnf; vufyHawmif; trsKd;orD;awGu a':aemftkH;vSukd ykvdyaf wGvufu jyefvnf vk,lwmrsKd; vkyfcJh=uw,f?
vufyaH wmif;ta&; wkdufyJ0G ifvd@k axmifusch=J uwJh ukdatmifpkd;wk@d ukd&mZmwk@d axmifu vGwftvm vufyHawmif; jynfolawG
aomif;aomif;zszs }uKdqdck h=J uw,f? a':aemft;kH vS ukdatmifp;kd pwJh jynfole@J twl &yfwnfwkdufyJ0G ifoal wGuvnf; axmifu vGwf
vGwfcsi;f vufyHawmif;ajrukd jyefvmcJh=uw,f? 'DvkdeJ@ wdu
k fyGJ0ifoltcsi;f csif; vlwef;pm;cspf=unfa&;pdwf"mwf/ aoG;pnf;r_ pdwf"mwf
wkd@ukd azmfjyEkdifcJh=uw,f?
vufyHawmif; v,form;xk[m tvkyfvkyf&if;/ wkdufyGJ0if&if; tvkyfvkyfqkdwJh pdwf"mwfukd ukdifpGJ+yD; v,fuGif;xJ0if
b0wku
d fyGJqifvkduf=u/ ppftm%m&Sifpepf&J@ rw&m;r_udk w&m;aomwkdufyJG qifvkduf=ueJ@ rem;rae v_yf&mS ;ae=uwm cs;D usL;p&myg?
vufyaH wmif;omrubl;? &efukeftygt0if wjynfvkH; a'otoD;oD;u v,form;ta&; wkduyf 0GJ ifolawG tzrf;cH=u&w,f?
v,form;awGukd,fwkdif tzrf;cH&/ axmifcscH&/ w&m;pGJcH&wmawGvnf; renf;bl;? ckxd tzrf;cHae&qJ?
30
ta&;awmfykH*sme,f
v,form;ta&;twGuf uGef&ufawGzGJ@+yD; v_yf&Sm;olawGvnf; tzrf;cH=u&w,f? a':jrifhjrifhat;wkd@qkd&if rw&m;zrf;qD;
xm;r_ukd tcsKyfwGif; tpmiwfcHqENjyaecJh&mu tckrS jyefvGwfvmw,f? 6 vavmuf rw&m; tzrf;cHxm;&wmyg?
wkdu f y GJr S oifc ef; pmxkw f + yD; a&S@ wkdu fy GJr sm;twGu f jyifq ifz kd@ vkdw ,f
vufyHawmif; wkdufyGJ0ifjynfolawGu ESpfopftwGuf au;a=umfoHopfawG wifvkduf+yD?
1? tpk;d & t=urf;zuf0g' csKyf+idrf;a&;
2? v,fvyk fol v,fyikd fa&;
3? wkdif;jynf. o,HZmwrsm;ukd vlxkqENeJ@tnD xkwf,lokH;pGJa&;
'Dvkd wkdufyGJ0if+yD; ed*kH;csKyf okH;oyfr_awGvkyfum a&S@wkdufyGJtwGuf jyifqifwmrsKd; wjynfvkH; v,form;wkdufyGJawGtwGuf
qufvufvkyfaqmifoGm;=uzkd@vkdygw,f?
awmifolv,form;or*~awG zGJ@pnf;vm=uayr,fh jynfvkH;qkdif&m awmifolv,form;or*~ rzGJ@pnf;Ekdif=uao;bl;?
wkduyf aGJ wGrSm awmifolv,form;or*~awG&@J tcef;uukd yDjyifatmif azmfxkw&f mrSm a&S@wqifw
h ;kd }uKd;yrf;zkd@ vkdao;w,f? vufyH
awmif;wkdufyGJ0iftvHukd &efukef+rKd@awmftxd o,f,lv$ifhxlEkdifwm awG@&ayr,fh awmifolv,form;or*~tcsif;csif; wkdufyGJ0if
aoG;pnf;r_wnfaqmufwm/ tvkyform;or*~rsm;eJ@ wkdufyGJ0if aoG;pnf;a&;pdwf"mwf wnfaqmufwmwkd@ukd azmfaqmifoGm;&
vdrfhOD;r,f? +rKd@e,fvkH;qkdif&m/ c&kdifvkH;qkdif&meJ@ c&kdifaygif;pkH v,form;nDvmcHawGtwGuf pkdif;jyif;aewJh owif;awG =um;vm&wm
uawmh 0rf;om p&myg? v,form;uGef&ufv_yf&Sm;r_awG wkd;csJ@aqmif&GufoGm;zkd@vnf; vkdtyfygw,f?
Armjynforkid f;rSm q&mpH&J@ v,form;ykeu
f efr_u tpjyK+yD; zdEdyS cf sKyfcs,rf _trsKd;rsK;d rw&m;r_trsKd;rsKd;ukd tpOfwpku
d f qef@usif
wkdufcu
kd v
f mcJw
h hJ Armjynfv,form;xk&@J wkdufyGJawG[m *k%fajymif}uD;jrwfvSygw,f? orkdif;pOf v,form;wkdufyJaG wGrmS aemufrsK;d quf
v,form;xktwGuf pHerl,lp&maumif;wJh v_yf&mS ;r_awG/ oifcef;pmawG yg0ifaeygw,f? rsuaf rSmufwu
kd fyGJrsm;twGif; a&S@ajcvSr;f rsm;
wqifhw;kd vSr;f zkd@ jyifae=uwJh ArmjynfwkdufyGJ0ifv,form;rsm;taeeJ@ orkdif;a=umif;rS v,form;wku
d fyGJrsm;ukd avhvmzk@d / twk,lzk@d /
oifcef;pmxkwfzkd@ vkdtyfwm trSefygyJ?
v,f o rm;or*~ a wG 'D v k d tif t m;}uD ; cJ h w ,f
rsufarSmufrSm jynfvkH;qkdif&m awmifolv,form;or*~ ay:aygufa&; tm;pkduf}uKd;yrf;oGm;=u&OD;rSmyg?
1945 ckESpf Zlvkdifv 28 &ufae@ ukdvkdeDtpkd;& tkyfpkd;r_atmufrSmyJ zdESdyfcsKyfcs,fr_trsKd;rsKd;=um;rS ArmEkdifiH awmifolv,f
orm;or*~ukd zGJ@pnf;cJ&h wm jzpfygw,f? zG@J +yD;uwnf;u pnf;&kH;a&;vkyfief;rsm; wzufu vkyf&if; v,form;wkdufyJrG sm;ukd qifEcGJ =Jh uwJh
twGuf pwifzGJ@pnf;+yD; wESpfeJ@ 7 vtwGif; or*~tzG@J 0ifaygi;f okH;odef;eD;yg; (285235) txd wkd;wufvmcJhwm avhvmtwk,lp&m
aumif;vSygw,f?
or*~u OD;aqmifusif;ycJhwJh v,form;uGef*&ufawG qkdwmuvnf; wu,fu v,form;xktiftm;jyyGJ/ qENxkwf
azmfyGJvnf; jzpfygw,f?
xkdpOftcsdefwkef;uvnf; awmifolv,form;or*~&J@ yxrt}udrfajrmuf EkdifiHvkH;qkdif&m uGef*&ufukd zdESdyfr_trsKd;rsKd;/
tE&m,ftrsKd;rsKd;/ tcuftcJtrsKd;rsKd;=um;u usif;ycJh=u&wm jzpfygw,f? yxrt}udrfajrmuf awifolv,form; EkdifiHvkH;qkdif&m
uGef*&ufo@kd v,form;awG rwufa&mufEdik af tmif &rnf;oif;/ awmifil/ yJcl;c&kdiw
f @kd rmS e,fcsJ@tpkd;&&J@ ppfav,mOfawG w0D0D 0J+yD;
+cdfrf;ajcmufcJhygw,f? +idrf0yfydjym;a&;ta=umif;jy+yD; a&$usirf Sm ol@ a&wyfukd toifhcsxm;ygw,f? &rnf;oif;eJ@ yJcl;c&kdiw
f @kd rmS ppfwyfawG
csxm;+yD; aus;&GmawGxJ 0ifar$&rf;um;wmawG vkyfygw,f? v,form;acgi;f aqmifawGuv
kd nf; tawmrowf zrf;qD;wmawG qufwu
kd f
vkyfaecJhygw,f? 'Dvkd +cdrf;ajcmufr_awG zdESdyfr_awGeJ@ e,fcsJ@tpkd;&u [ef@wm;aeayr,fh odef;csDwJh v,form;awG[m e,fcsJ@orm;&J@
vSHpyG frsm;/ pufaoewfrsm;eJ@ wifhum;rsm;t=um;rS uGef*&ufo@kd &J&ifw
h Jh owWd/ tav#mhray;wJh ZGeJ bJeJ@ tifwdu
k t
f m;wku
d f csw
D ufc=Jh u
wmyg? odef;csDwufa&mufwJh 'Dv,form;xkxJrSm ouf}uD;&G,ftkdv,form;awG v,folrawGyg0if+yD; rkdif 100 - 200 c&D;ukd
31
ta&;awmfykH*sme,f
ajcusifav#mufum uGe*f &ufudk wufa&mufvm=ujcif; jzpfygw,f? 'Dvdek @J ArmEkdifiH awmifolv,form;or*~&@J yxrt}udrfajrmuf
Ekdiif HvkH;qkid f&m uGe*f &uf}uD;ukd 1947 ckEpS f rwfv 6 &ufae@rS 8 &ufae@txd awmificl &kdif jzL;+rKd@rmS atmifjrifpGm usif;yEkid fcJhygw,f?
awmifolv,form;or*~&J@ 'kwd,t}udrfajrmuf uGef*&ufukdawmh 1948 ckESpf rwfv 13 &ufae@rS 15 &ufae@txd
usif;ycJhygw,f? 'DuGef*&uf}uD; 2 ck&J@ =um;umvrSmyifv#if awmifolv,form;or*~&J@ EkdifiHvkH;qkdif&m tvkyftr_aqmif
tpnf;t0;awGukd 4 vw}udrf ykHrSef jyKvkyfusif;yjcif;ESifhtwl v,form;xk&J@ tiftm;jyyGJ qENxkwfazmfyGJawGukdyg azmfaqmif
EkdifcJhjcif;rSm av;pm;zG,f v_yf&Sm;r_awG jzpf=uygw,f?
(1) yxrt}udrfajrmuf Ekid fiHvkH;qkdif&m tvkyftr_aqmiftzGJ@ tpnf;ta0;(awmifilc&kdif jzL;+rKd@/ 1947 ck rwfv 6-7-8
&uf ae@rsm;)
(2) 'kw,
d t}udrfajrmuf EkdifiHvH;k qkdif&m tvkyt
f r_aqmiftzG@J tpnf;ta0;(txufArmjynf ausmufqnf+rKd@? 1947 Zlvkdifv
7-8-9 &ufae@rsm;)
(3) wwd,t}udrfajrmuf EkdifiHvkH;qkdif&m tvkyftr_aqmiftzGJ@tpnf;ta0;(1947 Ekd0ifbm 2-3-4-5 &ufae@rsm;)
'kwd,t}udrfajrmuf EkdifiHa&;tvkyftr_aqmiftzGJ@tpnf;ta0;eJ@twl v,form;xk tiftm;jyyGJ}uD;ukdyg jyKvkyfcJh&mrSm
ausmufqnfc&kdifro
S mru jrif;jcHc&kdifrS v,form; 5 axmifcef@ wk@d [m rkdiaf ygif; 30 ausmcf &D;ukd uke;f wwef a&wwefjzwfvmum
vma&muf=uovkd ppfukdif;/ rEWav;/ rdwDvm/ rv_dif/ aysmfbG,f/ &rnf;oif;/ v,fa0;c&kdifrS v,form;rsm;uvnf; ajcusifwrsKd;
armfawmfum;eJ@ wzkH tifwkduftm;wkdufyg0ifcJhwma=umifh txufArmjynfawmifolv,form; v_yf&Sm;r_orkdif;eJ@ txufArmjynf
EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_orkdif;wkd@rSm rSwfwrf;wifxm;&r,fh *k%f,lzG,f v_yf&Sm;r_}uD;w&yf jzpfcJhygw,f?
'kwd,uGef*&uf rwkdifrD(15-1-48) uvnf; awmifolv,form; tiftm;jyta&;qkdyGJrSm wjynfvkH;rS or*~cGJrsm;u
OD;aqmif+yD; awmifolv,form; wodef;cGJcef@(147802) yg0ifqifE$JEkdifcJh=uygw,f?
v,f o rm;nD v mcH r sm; uG e f * &uf r sm;[m
v,f o rm;wk d u f y G J t wG u f avh u sif h o if = um;ay;&m ausmif ; awmf } uD ; vnf ; jzpf w ,f ?
- awmifolv,form; nDvmcHrsm;[m v,form;wkdufyGJtwGuf oabmw&m; xlaxmifay;a&;wm0ef/ v_H@aqmfa&;
wm0efeJ@ wkdufyGJvrf;n$efcsrSwfay;a&; wm0efwkd@ukdvnf; xrf;aqmifw,f?
- v,form;nDvmcH/ v,form;uGef*&ufwkd@[m +yD;cJhwJh wkdufyGJrsm;rS oifcef;pmxkwf/ okH;oyfed*kH;csKyf+yD; a&S@wkdufyGJrsm;
twGuf jyifqifay;w,f?
jzL;uGef*&uf +yD;qkH;csdefupvkd@ Armjynfv,form;xk[m 5 vtwGif;
- qefodrf;wkdufyGJrsm;/
- vufikwfv,f vufrv$wfa&;wkdufyGJ( xGefwkH;wkdufyGJtygt0if) rsm;
- trawmfa=u; &,la&;wku
d fyGJ
- ajrcGefray;a&;wkdufyGJ
- opf-0g;-xif; &,la&;wkdufyGJrsm;
- zdEdyS fcsKyfcs,fr_ qef@usifa&; wkdufzsufa&; wkdufyGJrsm; wkdufc=Jh uw,f?
qefodrf;wkdufyGJ &duQmwkdufyGJqkdwm 1946 ckESpf jynfwGif;pD;yGm;a&;usyfwnf;r_a=umifh axmifaygif;rsm;pGmaom v,f,m
ypPnf;rJhrsm;/ oD;pm;orm;rsm;tygt0if v,form;rsm;u rdrdwkd@&J@ tpm;tpm &&Sda&;twGuf +rKd@rsm;okd@wufum &duQmawmif;qkd
a&;wkduyf rGJ sm; wkdufch=J uwmyg? v,folr trsK;d orD;tajrmuftjrm; awmfveS fwufuwJh tcef;rS yg0ifc=Jh uygw,f? cku
d ;kd &mrJh pepf&J@
om;aumifb0 usa&mufaecJh=uwJh v,form;rsm;[m &J&ifhwJhwkdufckdufa&;rsm;tjzpf ajymif;vJcJh=uygw,f?
awmifolv,form;or*~tvHawmfatmuf wkdufckdufcJh&mrSm tpkd;&u &uf&ufpufpuf t=urf;zuf zdESdyfwmawG &Sdovkd
wkdufyGJ0ifv,form;xk&J@ ol&owWdeJ@ ckdifrmwJhoEMdmefwkd@ukdvnf; awG@&Sd&ygw,f? wkdufyGJtwGif; ol&Jaumif; tmZmenfrsm;vnf;
ay:xGufcJhygw,f? vufikwfv,f vufrvGwfa&;wkduyf t
GJ wGif; ajrmufjrm;vSpGmaom v,foltrsKd;orD;rsm;/ v,form;rsm;yg0ifch+J yD;
rdrdwkd@ tpGr;f tpeJ@ awmfvSeaf &;owWdudk *k%af &mifajymifpGm xkwfazmfjyoEkdifch=J uygw,f? yJcl;c&kdif anmifav;yif+rKd@e,f zk;d wky`KH &Gm
v,fxGefwkdufyGJ(xGefwkH;wkdufyGJ) twGif; ajr&Sifhukd,fpm;vS,f tpkd;&&J@ &ufpufpGm ypfcwfowfjzwfr_a=umifh &Jabmf raqmif;wif/
&JabmfcifarmifeJ@ &Jabmfatmifodef;wkd@ *k%fajymifpGm usqkH;cJh&yg3 w
2 ,f?
ta&;awmfykH*sme,f
ArmEkdifiHvkH;qkdif&m awmifolv,form;or*~rS wkdufyGJokH;oyfcsuf jyKvkyfcJhwmukdvnf; oifcef;pmtjzpf rSwfom;oifhygw,f?
(1) qkH;jzwfcsufrcsrDuyif TqkH;jzwfcsufcs&rnfh jy\emESifh ywfoufI-twdtusravhvmcJhjcif;?
(2) qHk;jzwfcsuf cs+yD;onfESifh w+ydKifeuf qHk;jzwfcsufukd v,form;vlx}k uD;w&yfvkH;u oabmayguf vufcHum wkdufyJt
G wGi;f okd@
yg0ifvmatmif v_H@aqmfodrf;oGif; rpnf;&kH;EkdifcJhjcif;?
(3) igwd@k wkdufyJEG iS fh vkdvm;csufrsm; w&m;rSeu
f efa=umif;ukd 'Drkdua&pDvx
l k}uD;w&yfvH;k u axmufcHvmatmif v_H@aqmf0g'jzef@&mY
csKd@,Gif;cJhjcif;?
(4) v,form;vlwef;pm;. &efolrsm;u igw@kd awmif;qkdcsufrsm;/ au;a=umfoHrsm;ESihw
f du
k yf rGJ sm;ukd tvGv
J GJ trSm;rSm; pGypf u
GJ m
r[kwfrw&m; 0g'jzef@&mY vkHavmufpGm jyefvSefacsy&ef ysufuGufcJhjcif;?
(5) vlxktkHur_}uD;w&yf jzpfvmatmif v_H@aqmfodrf;oGif;um raqmif&GufEkdifcJhjcif;ponfwkd@ jzpfygw,f?
vuf & S d E k d i f i H a &;tjctaetwG i f ;
rdrdw kd@ eJ@ qDa vsmfukdu fnDw Jh wkdu fyGJr sm;ukd
qif E $ J = u
v,form;orkid f;a=umif;twGi;f rS *k%fa&mifajymifchw
J hJ wkdufyJrG sm;ukd avhvmtwk,&l rSm rSeaf yr,fh orkdif;tajctaecsif; rwlnD
wmukv
d nf; owdcsy=f u&rSmyg? yxrt}udrf Ekdifiv
H ;kH qkdi&f m awmifolv,form; uGef*&uf}uD; umvu e,fcsJ@t*Fvdyt
f pkd;& tkyfpkd;csed frSm
v,form;wkdufyJaG wG qifE$JcJh&wm jzpfygw,f? 'kw,
d Ekdifiv
H ;kH qkdi&f m awmifolv,form;uGe*f &uf umvusawmh ajr&Sifpepf&J@ uk,
d fpm;
vS,f zqyvtpkd;&eJ@ awmifolv,form;awG &ifqkdifcJh=u&wmyg?
vuf&u
Sd mvrSmawmh t&yf0wftoGifajymif;xm;wJh 'Dru
kd a&pDta&+cKH ppftm%m&Siftpkd;&eJ@ awmifov
l ,form;awG &ifqdik fae&
wm jzpfygw,f? vufyHawmif;rSm OD;ykdifukd ppftm%m&Sifpepfu txdrcH &uf&ufpufpuf umuG,faeovkd oCFef;u|ef;rSmvnf;
ppfAkdvf ppfwyf odrf;xm;wJh ajrukd olwkd@ tjyif;txef tumtuG,fay;ae=uygw,f? wyfpnfyif vkd@ ac:aewJh pGrf;tm;&SifwjzpfvJ
&Syfeufwyfom;awGu rdausmif;uefrSm qENazmfxkwfaewJh trskKd;orD;awGukd &uf&ufpufpuf &kdufESufwmawG vkyfvmae=uygw,f?
'DvkdtajctaersKd;rSm ajrodrf;,modrf; rw&m;zdESyfr_ukd wjynfvkH;tESH@ awG@}uKHcHpm;ae=u&wJh awmifolv,form;xktaeeJ@
bkHvuQ%maqmifwJh wlnDwhJ cHpm;csufuae wlnDwhJ au;a=umfoH/ wlnDwhJ wkduyf aGJ jcvSrf;rsm;eJ@ wkduyf 0GJ ifz@kd }uKd;yrf;oGm;=u&ygvdrhrf ,f?
awmifolv,form;tcsif;csif;/ v,form;or*~csif; tjyeftvSefvufwJu
G n
l Dum yl;aygif;wkdufyJ0G ifrS ykdrd}k uD;rm;wJh wku
d fyGJ0iftiftm;ukd
&&Sdvm=urSmyg? tvkyo
f rm;vlwef;pm;eJ@vnf; wku
d fyGJ0if aoG;pnf;nDnGwrf _pdw"f mwfudk wnfaqmufum tjyeftvSefulnw
D m/ [efcsuf
nDnD wkdufyGJqifwmrsKd; jzpfay:vmatmif qufvufvkH;yef;oGm;=uzkd@ vkdygw,f?
vufyHawmif;wkdufyGJukd awmfvSefwufuwJh EkdifiHa&;orm;rsm; EdkifiHa&;tiftm;pkrsm;u vma&mufyl;aygif;ulnDwm &Sdovkd
v,fwDodrf /v,fwDbk&m;ukd ta=umif;jyKum jynfol@bufom;tiftm;pkrsm;u rEWav;rS vufyHawmif;txd vrf;av#mufcsDwuf+yD;
ulnDwu
kd fyJ0G ifwmvnf; &SdcyJh gw,f/? vufyaH wmif;wku
d fyJ0G iftvHudk &efukefrS v$ix
fh lvmwmrsKd;vnf; jzpfay:vmaeygw,f? 'gxufru
w&m;r#w rSefuefwJh v,form;wkdufyGJawGukd jynfolw&yfvkH;u axmufcHvmatmif pnf;&kH;wm 0g'jzef@wmawGvnf; rqkwfrepfwJh
ZGJeJ@ qufvufvkyfaqmif=u&OD;rSmyg?
rdrdwd@k tajctaet& +yD;cJhwJ@wdu
k fyGJrsm;ukd okH;oyfed*kH;csKyf a&S@wu
kd fyJo
G pfrsm;twGuf enf;y&d,m,fopfrsm; csrSwf&ygvrd fhOD;r,f?
a=umif;usK;d qDavsmfr_&dw
S h/J tuef@towfeJ@ wkduw
f /Jh tusKd;tjrwf &Ekid fwJh wku
d fyGJrsm;jzpfa&;ukd OD;wnf&rSmyg? wkduyf u
GJ kd ajcvSrf;rSefreS feJ@
rdrdwkd@ &nfrSef;csuftxd a&mufatmif wqifhcsif; wufoGm;zkd@vnf; vkdygw,f?
&uf&ufpufpuf zdEdSyfr_awGvkyfayr,fh OD;rusKd;wJh pdwf"mwf/ b00rf;pmtwGuf wzufu wkdufyGJ0if&if; tjcm;wzufu
rw&m;zdESdyfr_ukd qufvufwkdufyGJ0ifwJh pdwf"mwfukd qufvufxdef;odrf;um atmifyGJ&wJh txd a&&SnfwkdufyGJ0ifoGm;Ekdifzkd@ rqkwfrepf
usm;ukwfusm;cJ }uKd;yrf;oGm;&OD;rSmyg?
'Drkdua&pDta&+cKH ppftm%m&Sifpepf tpkd;&uawmh awmifolv,form;or*~awG zGJ@cGifhrjyKEkdifbl;vkd@ wjynfvkH; awmifol
v,form;awGukd pdefac:wJh avoH ypfvmaeyg+yD?
atmifyGJ[m wkduf&JolawGtwGufyg?
aemif0if;csKd
33
ta&;awmfykH*sme,f
2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfykH
tajccHOya'jy\emESifh
qufpyfaeonf@
ppft m%m&Sifpepf
t+yD;wdkif zsufodrf;a&;
odrf;+yD; eif;ajcypfvu
kd fonf? 'kwd,? rqv wygwD ppftm%m&Sif
pepftwGuf ppfwyfaemufcEH Sifh a&;qGJtwnfjyKonfh 1974 zG@J pnf;ykH
tajccHOya'? 'Dvx
l q
k ENrygaom rqv ppftpkd;& zGJ@pnf;ykOH ya'ukd
&Spfav;vkH;ta&;awmfyHrk Sm vlxkwkdufyeGJ nf;jzifh acsr_ef;ypfc&Jh onf?
wwd, tck jy\emjzpfvmaeonfu 2008 zGJ@pnf;ykH tajccH
Oya' jzpfonf? 'D2008 zGJ@pnf;ykHOya'u csDuwnf;u ,Ofoukdqkdovkd pwif jynfwnfuwnf;u jy\emESihf pcJhonf? &Spfav;
vkH;ta&;awmfykH. au;a=umfoHjzpfonfh ygwDpkH'Drkdua&pD awmif;
qkd r_ tm; rvGe fq ef Ek di fI tm%mod rf ;ppf tk yf pk u 1990 a&G ;
aumufyGJ usif;yay;cJhonf? vlxk axmufcHr_ &xm;onfh NLD
u a&G;aumufyGJwGif tjywftowf tEdkif&onf? 'gayrJh tifef
t,fvf'D udk tm%mv$Jray;vdkI zGJ@pnf;yHk tkyfcsKyfyHka&;qGJa&;
ta=umif;jy+yD; tm%modrf; ppftkyfpk[m twkta,mif trsdK;
om; nDvmcHudk 'Drdkua&pD tiftm;pkrsm;ESifh &[ef;&Sifvl jynfol
trsm; qef@usifuef@uGufaeonf@=um;u pdwf}udKufudk,fpm;vS,f
rsm;ESifh ZGwftwif;ac:,l+yD; TzGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk}uD;udk a&;qGJcJh
jcif;jzpfonf? T 2008 zGJ@pnf;ykH tajccHOya'. t"du &nf&G,f
csuu
f tvGe&f Sif;ygonf? 90ckEpS f a&G;aumufyJG acszsuf+y;D 'Drdkua&pD
wm;qD;a&; ppftm%m&Sif pepf qufvufusifhoHk;a&; jzpfonf?
wu,fu 90ckESpf a&G;aumufcH jynfol@udk,fpm;vS,frsm;ESifh
zGJ@pnf;yHk topfa&;&rSm jzpfonf? ppfwyfu 0ifa&;zdk@wm0efr&Sd?
ppfwyfu ppfwef;vsm; jyef&efom vdkonf? odk@ayrJh tm%modrf;
ppftkyfpku tm%mvufrv$wfvdkI anmifESpfyif twkta,mif
trsdK;om;nDvmcHukd vuf&SdorRw OD;odef;pdeu
f ,
dk fwdkif OuU vkyfcJh
+yD; zG@J pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'a&;qGaJ ewm 14 ESp/f 15 ESpfavmuf
=umcJhygonf? 'DumvtwGif; nDvmcHukd qef@usifuef@uGufonfh
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;/ jynfolrsm;tm; rw&m;zrf;qD; zdESdyfnOf;
yef;owfjzwfr_awG/ axmifcsr_awG vkyfonf? jynfyxGufajy;&ol
awGvnf; trsm;tjym; &Sdonf? ppftm%m&SifawG vufapmif;xuf
34
ta&;awmfykH*sme,f
aqmifr_tcef;rSm ae&m,lxm;onfh jy\em/ a&G;aumufyGJ
0ifp&m rvdkbJ ppfwyfu v$wfawmftrwfae&m 25 &mcdkifE_ef;
,lxm;onfh jy\em/ ppfwyftm%modrf;,lcGifh w&m;0ifcGifhJ
jyK xm;onfh jy\em paomjy\emrsm; y,fzsufay;EdkifrmS vm;?
ar;cGef;xkwfp&mawG trsm;}uD; &Sdonf? 2008 zGJ@pnf;yHk tajccH
Oya' tcef;(5) yk'fr (201) wGif trdsK;om;vHk+cHKa&; ESifhumuG,f
a&;aumifpD(umvHk )udk tzGJ@0if (11)OD;jzifh zGJ@pnf;xm;onf?
xd(k 11)OD;wGif wOD;wnf;om t&yfom; jzpfaeonf? - aemuf
(umvHk)xJwGif 'korRw / umuG,fa&;OD;pD;csKyf (umcsKyf)/ um
uG,fa&;0ef}uD; ('kumcsKyf)/ jynfxJa&;0ef}uD;ESifh e,fpyfa&;&m
0ef}uD; ponfh 6 OD;wdk@rSm wyfrawmfrS jzpf&rnf[k twdt
vif; jymef;xm;onf? umvHk 11 OD;rSm wyfrawmfrS 6 OF;D tydik f
,lxm;+yD;jzpfaeI trsm;pk tomrJ ,lxm;&m orRwonf t&yf
om;jzpfoGm;onfhwkid f ppfwyfu tvdrk usygu b,fupd PudkrSs xd
xda&mufa&muf aqmif&GuEf idk frnfr[kwfyg? tkycf sKyfa&;/ Oya'jyK
a&;/ w&m;pD&ifa&; ponf@ tm%moHk;&yf txufwGif (umvHk)
&Sdaeonf? umvHkwiG f umcsKyf tm%m}uD;onf? umcsKyf aemuf
wGif tm%m&Sifa[mif;u tm%mudkifxm;onf? yHkajymif;xm;
onfh ppftm%m&Sipf epfonf 'Dvel J@'Dryl Jqdw
k m vlwdkif;odonf?
'Djy\emawGudk zG@J pnf;yHk tajccHOya' jyKjyif,la&;enf;ESifh ajz&Sif;
&Edkifrvm;? tcef;(3) yk'fr (59) EdkifiHawmf orRwESifh 'kwd,
orRwrsm; t&nftcsif;owfrSwf csufrsm;onf rdrdtm; &nf
n$ef; owfrSwfxm;jcif; rsm;jzpfa=umif; a':atmifqef;pk=unfu
ajymaeonf? 'Dtydkif;avmufudkyJ a':pkESifh tm%mydkifawG em;
vnfr_ ,l jyKjyifay;onfyJ xm;/ ppftm%m&Sipf epf zsuo
f drf;a&;
jzpfEdkifrvm; pOf;pm;p&mjzpfonf? (UNFC) wdkif;&if;om;vkrsdK;
rsm; zuf'&,f aumifpu
D vnf; ppfreS fonf@ zuf'&,fay:xGe;f a&;/
ud,
k yf ikd jf ymef;cGifh &&Sad &;wdk@twGuf zG@J pnf;yHktopf a&;qGJ wifr,f
[kvnf; qdkaeonf? 2008 zGJ@pnf;yHk ta[mif;}uD; rzsuford f;Edik f
ao;bJESifh topfudkaum b,fvdk twnfjyKEdkifrvJ? v$wfawmf
wGif;rS v$wfawmftrwf wOD;aqG;aEG;onfu tzG@J tpnf; toD;
oD;. zGJ@pnf;yHk jyifqifvdkcsufrsm; wlnDrnfr[kwf? ,if;tjyif
v$wfawmfwGif; tqHk;tjzwfay;Edkifonf@ }uH@zH@G ygwED Sifh wyfrawmf
umuG,fa&;OD;pD;csKyfw@kd u jyifqifoifo
h nf[k ,lqaom udpP&yf
rsm;wGifom atmifjrifEkdifrnfjzpfa=umif; okH;oyfjyonf? ol
okH;oyfwm vufawG@usonfhoabm &Sdonf? 'D2008 zGJ@pnf;ykH
tajccHOya'ukd vuf&Sdtm%m& ppfacgif;aqmifa[mif;rsm; ppf
tm%m&Sipf epf qufvuf&Sio
f efa&; &nf&,
G fcsuEf Sifh a&;qGcJ jJh cif;
jzpfonf? wkd@. 'D&nf&G,fcsuf tysufcH+yD; wkd@tay:pD;
,lxm;onfh v$wfawmfu tomw=unf jyKjyifay;zkd@qkdonf
jzpfEkdifrvm; qkdonfukd aocsm pOf;pm;=u&ef vkdonf? wyfr
ta&;awmfykH*sme,f
awmfu zGJ@pnf;tkyfcsKyfykHukd umuG,foGm;rnf[k umcsKyf Akdvfrif;atmif
v_dif u ajymaeonf? v$wfawmfjyify vlxkqEN cH,l+yD; v$wfawmfwGif;
jyKjyif&ef tqkdwifonfjzpfap zGJ@pnf;ykHtopf a&;qGJ+yD; jynfolwGif; &Sif;
vif;I tqkdwifonfyJ jzpfap/ tqkH;tjzwfay;EkdifrSmu vuf&Sdtm%m&
ppft m%m&Sif a[mif; -opf rsm;om jzpfaeonf ? ppft m%m&Sif pepf
t+y;D wkid zf suo
f rd ;f a&; wku
d yf JpG Of r+yD;qkH;ao;a=umif; owdjyK=u&rnf? 2015
a&G;aumufyGJrwkdifrD zGJ@pnf;ykH jyKjyif+yD;&ef tcsdeftuef@towf &Sdonf?
tm%mykdifwcsK@d rJq,
G fr_rsm; 2008 zG@J pnf;ykH tajccHOya' ZGwrf w
Sd fumuG,f
vkdol iaw}uD;rsm; awG@ae&onf?
2008 zGJ@pnf;ykH tajccHOya'ukd umuG,fvkdol pm;zm;wcsKd@u
vnf; a&G;aumufcHp&m rvkdbJ ppfwyfu v$wfawmfukd,fpm;vS,f 25
&mckid fE_e;f ,lxm;onfh jy\em y,fzsufay;a&; awmif;qkd&if/ ppfwyfukd
oGm;xd&if tE&m,f rsm;Ekdifa=umif; ajcmufvkH;vSef@vkH;rsm;jzifh rsufESm
vkdtm;& ppftm%m&Sifpepfukd tumtuG,f ay;ae=uonf? wkd@u
tif'dek ;D &Sm; Oyrmay;I v$wfawmfwGi;f ppfwyfukd,fpm;vS,frsm; jznf;jznf;
csif; av#mhcsykHukd aqG;aEG;=uonf? 'Dae&mrSm pm;zm;}uD;rsm;ukd ajymvkd
onf rSm tif'ekd D;&Sm; 'Drdu
k a&pDjyKjyif ajymif;vJa&; jzpfvmwm v$wfawmf
wGif;u ppfwyfukd,fpm;vS,f jznf;jznf;csif; av#mhay;vkdufvkd@ r[kwfyg?
tif'ekd D;&Sm;rSm tm%m&Sif ql[mwkd jyKwfoGm;+yD;rS 'Drkdua&pDjyKjyifajymif;
vJa&; vkyfEkdifjcif; jzpfonf? ql[mwkd jyKwfomG ;atmif tif'kdeD;&Sm; ausmif;
om;awGESifh jynfoal wG tkHuwku
d fy0GJ ifc&Jh onfukd xnfhaqG;aEG;rS jynfph Hrk nf?
wu,fhtjzpfrSef azsmufxm;+yD; vkd&mqGJ ajymr_rsKd; rjzpfoifyh g? wcsK@d uvnf;
2008 zG@J pnf;ykHrSm zuf'&,ftajccHrlawG yg+yD;om;[k qkd=ujyefonf? jynf
e,ftpkd;&/ wkid f;a'o}uD;tpkd;&qkdonfh omefavmuf =unfh tuJjzwfI
r&yg? tESpo
f m&ukd =unft
h uJjzwf&rSm jzpfonf? wckyJ =unf@yg ? jynf
e,fEiS fh wdki;f a'otpdk;&tzGJ@ 0ef}uD;csKyfrsm; xdka'oqdki&f m jynfe,f tpd;k &
wdk@/ wdki;f tpdk;&v$wfawmfw@dk u wdu
k f&dkuaf &G;cs,f wifajrmufciG &fh ySd g ovm;?
2008 zG@J pnf;yHkrSm vH;k 0 r&Sdyg? ppftm%m&Sifa[mif; pdwf}udKuf a&G;aumuf
yGJrwdkifrDuyif cGJwrf;cs a&G;cs,f wm0efcGJ owfrSwfay;xm;[ef&Sdonf?
jynfe,f/ wdkif; 0ef}uD;csKyfqkdolrsm; ppfAkdvfxGufawGcsnf;yJ jzpfaeonfukd
awG@ae=u&onf r[kwfygvm;? aemuf- jynfe,fESifh wkdif; tpkd;&v$wf
awmfawGrSm Oya'jyKcGi/fh o,HZmw cGaJ 0ok;H pGJciG fh ponfh ukd,yf ikd fjymef;cGifh
qkdif&m jy\emrsm; tm%m&Sifrsm;u wzufowfvkyfxm;r_awGukd pdwf
"mwft&a&m vufawG@t&yg wef;wl a&; tjyeftvSef em;vnfr_&atmif
ndE_dif;jyifqifa&;qGJ=u&rSm jzpfonf?
jyefcsKyf&&if 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHu
k dk qufvufqkyu
f ikd f+yD; a&S@ukd
ZGwfwkd;oGm;vkdol tm%mvuf&Sd ukd,fusKd;orm;awGu tenf;wumh
tenf;pk jzpfonf? 'Drkdua&pD jyKjyifajymif;vJa&;ukd vkdvm;onfh ygwDrsm;ESifh
jynfolrsm;u 2008 zGJ@pnf;ykHESifh 'Drkdua&pDEkdifiHtjzpf qufoGm;r&Ekdif[k
Awkd;&Sdef
(18-11-2013)
36
ta&;awmfykH*sme,f
orRwOD;ode;f pdeftpkd;&
zm;wykid ;f ig;wykid ;f
rk;d vif;0if;
ta&;awmfykH*sme,f
2008 tajccHOya' jyefvnfa&;qGJa&; awmif;qkdoHawG nHvmwmeJ@ rv$Jom ra&SmifombJ 2008 tajccHOya'ukd jyifqifa&;
r[kwfbJ v$wfawmfwGif;uae oHk;oyf jyifqifa&; qkd+yD; v$wfawmfukd,fpm;vS,f 108 OD;eJ@zGJ@pnf;wm vkyfvmw,f? tJ'DrSm jynf
olrsm;&J@ xifjrifcsufeJ@ jyifqifvkdwJhtcsufawGukd avhvm+yD; v$wfawmfokd@ wifjyay;yghr,fvkd@ w&m;0ifajymvm&w,f?
2008 tajccHOya'jyifqifa&; (okd@r[kwf) topfa&;qGJ&mrSm umuG,fa&;OD;pD;csKyf&J@tcef;u csufuswmrdk@ ppfwyf&J@
axmufcHr&_ zk@d txl;vkdtyf ygw,f? umuG,fa&;OD;pD;csKyfu 2008 zG@J pnf;yHt
k & qkd&if tcsed fra&G; wkid f;jynfukd tm%m odrf;EkdifcGifh
ay;xm;wJhtwGuf umuG,fa&;OD;pD;csKyfAdv
k cf sKyf}uD; rif;atmifvi_d feJ@ ppftm%m&Sifpepf vdkvm;ol v$wfawmfu,
kd fpm;vS,f tcsdK@u
'Dru
dk a&pDukd aps;qpfae=uw,f? 'Dru
kd a&pDeJ@ vGwfvyfr_qw
kd mukd tay:,H [efjy ay;+y;D tESpfom&t& ppftm%m&Sifpepf usiho
f ;Hk r,fh
twkta,mifjzpfwJh pnf;urf;&SdwJh 'Drkdua&pDqkdwmrsdK; yHkazmfaew,f? ppftm%m&SifawG[m OD;Akdvfae0if;rSp+yD; tck AkdvfcsKyfrif;
atmifv_dif umuG,fa&;OD;pD;csKyfjzpfwJhtxd q,fpk 5 ck tkyfcsKyfwmawmif jynfolawG&J@ tqDtom;pm;vkd@ tm;r&=uao;bl;/
ygvDref'Drdu
k a&pDukd vSnafh jymif;zkd@ aemufxyftcsed fvkdao;w,f? tcsdef,&l OD;r,fvd@k ajymae=uw,f? orRwOD;ode;f pdef vywfred f@cGef;rSm
q,fpEk SpfawG apmifh&OD;r,fjzpfaew,f? wkdif;jynf &J@vufawG@b0ukd raxmufxm;bJ ppftyk fpktusdK;pD;yGm;ukd =unfh+yD; 2008 zG@J pnf;yHkukd
v$wfawmfwGif; usKH ;oGi;f +yD; jynfolawG vufrcH=uao;bl;qkdwJh tajzxGuaf tmif rw&m;rJcJq
G k;H jzwf tEkdif,zl @kd }uHpnfae=uwmukd
vlrsKd ;aygif;pHk jynfolawG v$wfawmfwGi;f v$wfawmfyu jynfoal wG od=uygw,f? v$wfawmfwGif; wif+yD; rJcGJwJh tqifu
h kd a&muf&ifvnf;
ppftkyfpk tEkdi&f rSmyg? 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk jyifqifa&;r[kwfbJ 2008 zGJ@pnf;yHk jyefvnfxyfrt
H wnfjyKa&;jzpfrSm aocsmygw,f?
wwkdif;jynfv;Hk u jynfoal wG rvkdvm;wJh v$wfawmfwGi;f wkdif;&if;om;aygi;f pHkud,
k pf m;vS,fawGu rvkdvm;ovkd v$wfawmfy wkdi;f &if;
om; tzG@J tpnf;awGuvnf; rvkdvm;wJh/ qef@usifuef@uGufaewJh zGJ@pnf;yHkudk jyefvnftwnfjyKvmwmrsdK; jzpfc&Jh ifawmh wjynfvk;H
tvkyform;/ v,form;/ +rdK@aeqif;&Jom; ausmif;olausmif;om;/ vlrsdK;pk vufeufukdiftzGJ@tpnf;rsm; tm;vHk;nDnDnGwfnGwfeJ@
wjynfvHk;twkdif;twmt& taxGaxGoydwf}uD;qifE$J=uzdk@ wifjyvkdufygw,f?
atmifyGJ[m vlrsdK;aygif;pHk jynfolawG vufxJrmS &Sdw,f?
ppfrefwhJ ygwDpHk 'Drkdua&pDpepfudk wnfaqmuf=uygpd@k ?
2008 zGJ@pnf;yHkqef@usif=u/ uef@uGuf=u?
rkd;vif;0if; ( 12-12-2013? )
OD;odef;pdeftpkd;&u awmifolv,form;rsm;. tusdK;pD;yGm; jrifhwifa&;
Oya'=urf;qkdonfukd jynfaxmifpk v$wfawmfrS jymef;vkdufa=umif; 2013
ZGefv 30 &ufxkwf jrefrmhtvif;owif;pmwGif awG@&onf? Oya'=urf;ukd
avhvm=unfh&if vuf&Sdjrefrmhv,f,m vkyfief;cGifrSm
awmifolv,form;rsm;&ifqkdifae&onfh ajr,modrf;qnf;cHae&r_rsm;wGif
tm%mykdifawG rw&m;bufvkduf ta&;,lr_rsm;/ ajr,mykdifqkdifcGifheJ@
vkyfykdifcGifhjy\emrsm;eJ@ ywfoufI awmifolv,form; rsm;bufrS
Oya't& umuG,fay;&; ryg&Sdonfhtjyif ukr`%Drsm;ESifh
vkyfief;&Sif}uD;rsm;tm; v,f,mvkyfief;cGifwGif vkyfykdifcGifh w&m;0ifjzpf&ef
Oya't& vrf;zGifhay;a&; jymef;vkdufjcif;jzpfonf[k qkdEkdifonf?
wenf;tm;jzifh ppfAsLkdu&ufrsm; wkd@ESifh taygif;yg ckdeDrsm;/ EkdifiHjcm;
&if;ESD;jrKyfESHr_wcsdK@ygaumif;yg0ifEkdif+yD; vkyfief;&Sif}uD;rsm;
v,f,mvkyfief;cGifwGif ajr,mvuf0g;}uD;tkyf t&if;&Sif}uD;rsm;tjzpf
wufvSrf;Ekdifa&; wHcg;zGifhay;vkdufonfh Oya'=urf;[kvnf; qkdEkdifonf?
38
armifp d e f a omf
ta&;awmfykH*sme,f
yGJrpnfjzpfrnfh tzGJ@jzpfrnf? Oya'=urf; tcef; (1) tykd'fcGJ(i) awmifol
v,form;qdkonfh t"dy`m,fzGifhqkdcsuf (3) wGif t&if;tESD; rwnfpkduf
xkwfI vkyfief;vkyfukdifcsdef wav#mufvHk; ukd,fwkdifvkyfukdifol okd@r[kwf
}uD;=uyfpDrHvkyfol[k azmfjyxm;onf? 'gu ckdeD uJo
h kd@aom vkyfief;&Sif}uD;
rsm;yg awmifolv,form;tjzpf owfrSwfvkdufjcif; jzpfonf? Armjynfvl
OD;a&. 70 &mckdiEf _ef;ausmfonf awmifol v,form;jzpfonf? tck 'D awmif
olv,form;jynfolawG pD;yGm;ysuf qif;&JwGif; eufaeonf? vlOD;a& trsm;
qHk;jzpfaom awmifolv,form;ta&;ukd tajccHtjzpf rpOf;pm;bJ 'Drkdua&
pDawmfvSefa&; atmifjrifvdrfhrnfr[kwf? Armjynfajr,morkdif;ukd avhvm
&if tkyfpkd;oltqufquf ajr,m jyKjyifajymif;vJa&;vkyfI pkdufysdK;{&d,m
wkd;csJ@jcif;/ acwfrDenf;ynmoHk; pkdufysdK;jcif;awG vkyfjycJh=uonf? ajrykdif&Sif
vlenf;pkESifh tkyfpkd;olawGom tusdK;tjrwf jzpfxGef;ap+yD; vlrsm;pkawmif
olv,form;uawmh raokpH m;&wJhb0ESihf toufquf=u&onf? v,f,m
ajrjyKjyifajymif;vJa&;enf;onf vDeifajymcJhzl;onfh tvGeftrif; emusif
r_rsm;aom (y&yf&mS ;enf;) jzpfaeonf? tck OD;ode;f pdefwkd@ jymef;onfh Oya'
=urf;uvnf; vlwpk tusdK;twGuf v,f,majrjyKjyifajymif;vJa&; ajcvSrf;
wckyJ jzpfonf? atmufArmjynf ukdvkdeDvuf usa&mufcsdef (1869) ckESpf
pl;tufwl;ajrmif; zGifhvSpfEikd fpu tajctaersdK;ESifh oGm;qifwlaeonf? pyg;
wifyd@k a&mif;csa&; vrf;yGifhoGm;ojzifh ajrkdif;rsm; v,fwnfum trsm;tjym;
pku
d fysKd ;vm=u+yD;aemufykdi;f cspfwD;ac: cspfwD;,m;vlrsdK;wkd@ jrefrmjynf v,f
,mvkyfief;wGi;f okd@ trsm;tjym;0ifa&mufvm=uonf? (tawG;tjrif trSwf
244? orkdi;f xJu ewWKaumwkdif OD;xGe;f atmifausmf M.A (TEFL),R.L .
aqmif;yg;) cspfwD;rsm; ajr,mtay: aoG;pkyftjrwfxkwfcJhwm jrefrmjynf
om;wkdif; odonf? tckvnf; t&if;tESD;ykdufI vkyfief;&Sif}uD;rsm;/ ckdeD
rsm; v,f,mvkyfief;cGifxJ 0ifvm=uzkd@ jyifae=u+yD? qif;&Jom;v,form;
awG u,fwifa&; jzpfEikd frvm;?
2013 ckESpfrSm qefwefcsdef (1) oef;(4)odef; ausmf jrefrmjynfu
jynfywifykd@Ekdifonf? 2014 qkd&if qefwefcsdef (3) oef; wifykd@Ekdifa&;
&nfrSef;xm;onfpojzifh tm%mykdifrsm;ESifh ukefonf}uD;rsm;/ vkyfief;&Sif
}uD;rsm;rSm pDrHudef;vsmxm;csufrsm; &Sdaeonf? 2011 ckESpfrSm EkdifiHwum
xkd;azmufa&; urBmhyJtoif;okd@ jrefrm0ifvkduf+yDqkdonfh owif;vnf; &Sd
onf? qdkvkdcsifonfrSm b0ysufaeonfh awmifolv,form;rsm; b0
jrihw
f ifa&;u t"dur[kw/f tm%mykid frsm;ESihf taygif;yg vkyfief;&Si}f uD;rsm;
oD;ESHukefo,
G fa&;/ tjrwfxGufa&; &nf&G,o
f nfh Oya'rl=urf; jzpfonf?
wu,fvkd@ wkdufkdufxkwfvkyfolawG[m yk*~vdu ajr&Sif&J@ tcsKyf
tjcm tm%mykdifr_atmufrSm r[kwb
f J olwd@k &J@ wku
d fkduf ajr&Sifvnf;jzpf/
tcsKyftjcmtm%mykid folvnf; jzpfaom EkdifiHawmfatmufrSm &Sdw,fqkd&if
oD;pm;cESihf tcGef[m wxyfwnf;jzpf? 'DoD;pm;comefESifh jcm;em;wJh ajr
&Sif&,fvdk@ r&Sdbl;? tJ'Dvkd tajctae tcsuftvufatmufrSmqkd&if EkdifiH
awmfom;[m EkdifiaH wmf&@J csKyfcs,fr_tm;vHk;xuf Ekdiif Ha&;t& pD;yGm;a&;t&
ydkrkjd yif;xefwJh zdtm;ay;cH&r_ r&Sdawmhygb;l ? tJovkdtcgrsdK;rSm Ekdiif Hawmf[m
ajr&SifcsKyfjzpfw,f? &J@ tcsKyftjcmtm%mykdirf _[m wrsKd ;om;vHk; twkdif;
twmt& pkpnf;xm;wJh ajr,mykdifqdkifr_rSm wnf&Sdw,f? tjcm;wzufrS
ajymv#if yk*~vduaomfvnf;aumif; twlwuGaomfvnf;aumif; ajr,m
vuf0,f&dx
S m;r_ESifh ajr,mtoH;k jyKr_&dx
S m;aomfvnf; yk*~vduajr,mykdiq
f ikd f
r_qw
kd m r&Sdb;l ? (t&if;usrf;/ twGJ 3? ESm 918-1909 ckxkwf)
ajr,mtm;vH;k EkdifiaH wmfydik o
f nf qkdaom 2008 zGJ@pnf; tkycf sKyfykH
39
ta&;awmfykH*sme,f
jymef;csuEf Sifh tvm;wljzpfonf? Ekid fiHawmfqkdonfuvnf; vuf&SdOD;
odef;pdef. }uHhzH@G tpk;d & ppfAv
kd fcsKyfa[mif;rsm;om jzpfonf? xk@d a=umifh
Armjynfajr&SifcsKyf[m ppftm%m&Sifrsm;jzpf+yD; wkd@ESifh taygif;yg
ajr,mrw&m;odr;f ,lol ckderD sm;vnf; ajr&Sif}uD;rsm;jzpfonf[k ajym
&rnf? Armjynfajr,mjy\emukd jyKjyifajymif;vJa&;enf;vkyfHk/
acs;aiGrsm;xkwfay;Hkjzifh zmax;r&awmhyg? jrefrmhv,f,mu
emusifr_awG rsm;vGef;ae+yD? (vwfwavm acs;aiGay;a&; qef@usif
vkdjcif; r&Sdyg)? 'Dvkd jyKjyifenf;ukd zqyv/ rqvwkd@ oD;ESHxGufwkd;
a&; enf;rsKd ;pHkoHk; vkyfcJh+yD;+yD? v,form;b0bmrS wk;d wufrvm v,f
ykdicf Gifhvnf; r&? tqdyfyifa&avmif;ovkd AsLkdu&ufawGom t&if;
tESD; pkaqmif;oGm;EkdifcJh=uonf? 'Drkdua&pDawmfvSefa&;rSm ajr,m
awmfvSeaf &;u t"du 0if;kd [k ArmjynfuGejf rLepfygwu
D ajymcJjh cif;
[m odyrf Sefonf? ajr,mawmfveS af &; rjzwfoef;v#if Armjynfawmif
olv,form; jynfolawG vGwfajrmufa&; rjzpfEikd fa=umif; rsufarSmuf
acwf vufawG@jzpf&yfrsm;u oufaojyaeonf? ajr,m awmfvSefa&;
wGif aus;vufvw
l ef;pm;vrf;pOf rkcsuikd fpGJ&rnf? qif;&JtajccH (,ae@
acwfrSm qif;&Jv,form;u awmifolv,form;xk w0ufe;D yg;jzpf
aeonf?) tvwfr[mrdwfjyK/ csr;f om=um;xm;/ ppfAsLkdu&uf ajr
&Sif}uD;jzpfonfh ppftm%m&SifpepfeJ@ taygif;ygrsm;ukd OD;wnfwkduf&
rnf jzpfonf? wkdufyJo
G mef/ wkdufyJeG nf;emrsm;ukd 'Drkdua&pDorm;
wkdif; 0kdif;0ef;qHk;jzwfoifh=uonf? OD;wnfcsufu ppftm%m&Sifpepf
t+yD;wkdif zsufodrf;a&;jzpfonf? t"duusonfh EkdifiHawmftm%m
jy\em ajz&Sif;EkdifrSom awmifolv,form;rsm;&ifqkdifae&aom
tzdEySd fcH ae&r_rsm;rS vGwfajrmufEdik frnf? vlwef;pm;wkduyf Jw
G dik f;[m
Ekdiif Ha&;wkdufyJjG zpfw,fqkdwm um;vfrmhufp&f J@ ausm=f um;vSwJh pum;
w&yfjzpfa=umif; vDeifu ajymcJhonf? v,form;jy\em ajz&Sif;
Ekdifv#if vlrsdK;pkjy\emvnf; ajz&Sif;Ekdifvdrfhrnf? trsdK;om;jy\em
onf t&if; ppfvkdufv#if v,form;jy\emjzpfonf[k tqkdtrdef@
&Sdonf? xkd@a=umifh ajr,mawmfveS fa&;enf;jzifhom ppftm%m&Sipf epf
zsufodrf;Ekdif+yD; v,form;jy\em trsdK;om;aoG;pnf;nDnGwfa&;
jy\emrsm; ajz&Sif;ajyvnfEkdifvdrfhrnf[k ,Hk =unfonf?
jrefrmjynfwGif;wGif oD;ESHpkduf{u oef; (50) ausmf &Sdae+yD;
ajrvGwfajrkdif;ESihf xyfrHazmfxkwrf nfh pkduf{ursm;yg aygi;f ygu xkdyrm
%xuf ykrd sm;rnfjzpfa=umif; od&onf? (jynfjrefrm owif;*sme,f?
29-9-2011)? rkd;pyg;pku
d f{u (16) oef;/ aEGpyg; pkdu{f u (3) oef;
ausmf/ wjynfvHk;pyg;pkduf{u oef; (20) ausmf&Sda=umif; rSwfom;rd
onf?
2013 Zlvkdif 11? {&m0wDowif;axmuf eef;oD&dvGifESifh
tifwmAsL;wGif jrefrmwjynfvHk;twkdif;twmESifh todrf;cH&onfh
v,f,majr{uaygif; (6) oef;avmuf&o
Sd nf[k 88 rsKd ;quf +idrf;csrf;
a&;ESifh yGiv
fh if;vl@tzGJ@tpnf;/ ajr,mESifh awmifolv,form;a&;&m
aumfrwDrS ukdrsdK;oef@u ajymonf? ppfwyfu odrf;wm/ ukr`%Du
odrf;wm/ tjcm;tpkd;&XmeawGu odrf;wmtm;vHk; t=urf;zsif; {u
(6) oef;avmuf&Sdw,fvkd@ pm;eyf&u
d mQ vlr_zlvkrH _ yl;aygi;f aqmif&u
G f
a&;tzGJ@ (FSWG) uvkyfxm;onfh ppfwrf;awGt&[k qkdonf?
(v,feJ@,mawmh cGaJ jymrxm;bl;?) teufrS {u (4) oef;avmuf
40
ta&;awmfykH*sme,f
ol@ aemufvdu
k rf sm; u v,form;ukd t=urf;zuffu
kd ef ufr_ jzpfymG ;onf? xkdtr_udk oufqkdif&mwkid f=um;aomfvnf; wkid fcsuv
f ufcH
&Jol r&Sd[q
k o
kd nf? Akv
d fpkd;&Sed fonf v,fa0;+rdK@e,ftwGif;rSm 2010-2011 rSmuwnf;u v,fajr{u (500) odr;f ,l xm;onf?
(jrefrmwkid f; *sme,f)? tckjzpfaeonfu orRwOD;odef;pdet
f xd {u 500 avmufus,o
f nfh +cH}uD;&Sad ea=umif; ajymae=uonf?
AkdvfcsKyfwkdif;/ 0ef}uD;wkdif;uvnf; ajr{u axmifaomif;csD r,lbJaeol &Sdyghrvm;? tJ'DvkdjzpfaeI 'DpepfatmufrSm b,folu
b,fol@ukd w&m;pD&ifrSmvJ ar;cGef;xkwfp&mjzpfonf?
ajr,mtm;vHk; EkdifiHawmfu ykdifonf[k 2008 Oya'u qkdonf? EkdifiHawmfukd wyfrawmfu OD;aqmifonfqkd+yD; ppf
tm%mykdifawG &mxl;}uD;&if }uD;ovkd ajr,modrf;cGifh&Sdaeonfhoabm jzpfaeonf? xifovkd ajrtodrf;cH&onfh awmifol
v,form;jynfolawGtaeESifh v,fykdifcGifhrqdkxm;ESifh v,fvkyfykdifcGifhukdyif Oya'u tumtuG,frJhaeonf? 'Dvkdtajc
taeatmufrSm awmifolv,form; jynfolrsm;taeESihf ukd,fhtm;ukd,fu;kd yHkomefrsKd ;pHkoHk; kef;uefv_yf&mS ;awmif;qkd wku
d fyGJ0if
HkrSwyg; tjcm;r&Sd+yD?
atmufyg vwfwavm awmif;qkdcsufrsm;vnf; wifjyvkdufygonf?
(1) v,fvkyfolv,fykdifa&;(aygifESH a&mif;cscGifh tarGqufcHcGifh vGwfvyfpGm pDrHcef@cGJcGifh&Sda&;)
(2) todrf;ykdufcHajr,mrsm; jyef&a&; okd@r[kwf xkdufwefonfh avsmfa=u;ay;a&;
(3) awmifolv,form;rsm;ukd,fwkdif a&S@aqmifyg0ifI awmifolv,form;or*~ w&m;0ifzGJ@pnf;cGifh&&Sda&;
(4) awmifolv,form;tcGifhta&; umuG,fay;rnfh Oya'rsm; tjrefjymef;a&;
(5) ajr,mrSwfyHkwifa&;wGif ukd,fwkdif"m;rOD;cs vkyfouf&ifh v,form;ukdom t"duxm; rSwfyHkwifay;a&;
(v,folpm;wrf; rjzpfa&;)
(6) tpkd;&taejzifh pkdufysdK;p&dwfacs;aiGrsm; twkd;E_ef;oufompGmjzifh aESmif}udK;rJhtcsdefrqGJbJ xkwfacs;a&; (v,f
orm;u &moDcsdefrDa&; odyfta&;}uD;w,f/ acs;aiGudpPa=umifh tcsdefrukefoifhbl;)
(7) pyg;oD;ESHrsdK;aumif; rsdK;oef@rsm; ajr=oZm(ajrqD)rsm; aps;E_ef;rSefuefpGmjzifh ypPnf;rSefrsm; a&mif;csay;a&;(ypPnf;
twkawG/ tnHhawGukd trdef@tm%moHk;r,lrae& npfwmawG cH=u&zl;w,f)
(8) ppfwyfu oD;pm;cspm;aewm vHk;0wkdufzsufypfa&;
(9) pkdufysdK;csdefrD qnfajrmif;a&umwmrsm; wm0ef,ljyifqif ppfaq;a&;vkyfief;tzGJ@rsm; &Sda&;(pkduf{u avsmhenf;oGm;
v#if EkdifvHkonfh tusdK;ta=umif;jy&rnf
(10) vufeufESifh tm%mjy t=urf;zufr_rsm; v,f,mvkyfief;cGifwGif uif;&Sif;a&;(todrf;ykdufcH v,f,majrjy\em
xGefwkef;wkdufyGJwGif v,form;rsm;. awmif;qkdwifjycsufrsm; aqG;aEG;ndE_dif; tajz&Sma&;/ rw&m;
zrf;qD;cHae&onfh v,form;rsm;v$wfay;&rnf)
(11) yifaxmifay;pepfyaysmufa&;/ oD;ESHay:csdefaps;ESdrf0,fr_rsm; avsmhyg;a&;
(12) v,f,moHk; pufu&d,mtao;pm; tvwfpm; t}uD;pm;rsm; v,f,mvkyfief;cGifwGif oHk;pGJEkdifa&;
tm;ay;ulnDa&; (aps;E_ef;csdKompGm t&pfus a&mif;ay;jcif;/ pufud&d,mukdifwG,foHk;pGJEkdifa&; umvwkd/
umv&Snfoifwef;rsm;zGifhay;a&;/ jycef;rsm; zGifhay;jcif;wkd@yg0ifonf)?
(13) v,f,majrEkdifiHawmfykdif Oya'zsufodrf;a&; ponfwkd@ wifjyvkdufygonf?
armifped af omf
41
ta&;awmfykH*sme,f
pwkww
f du
k jf cif;
ausmfZifrif;
u
f
ta&;awmfykH*sme,f
w&kwf/ tar &duef/ tpkd;&/ twkduftcH tm;vkH;u 0kdif;ESdrf ae=uwJh
=um;u +idrf0yfyd jym;roGm;bJ &kef;uefwkdufyGJ0ifae=uwm jzpfw,f?
bma=umifh 'Davmuf tiftm;}uD;awGu 0kdif;ESdrfaewJh =um;
u +idrfroGm;ovJ? bma=umifh tav#mh ray;=uovJ? tav;teuf
pOf;pm;oifh w,f ? v,fo rm;awG acgif; rmvkd@ &efuk efu vla wG
ajrmufay;aevkd@ vkd@ aumufcsufvG,fvG,fcs&if rSm;ygvdrfhr,f? ykduf
vkdif;udpPrSm aiGtm;/ vltm; trsm;tjym;eJ@ tm;ay; tm;ajrmuf
vkyfaeolawG v_H@aqmfaeolawG &Sdw,f? v_yfrvmbl;? vufyHawmif;
udpPrSmawmh tm;vkH; 0kdif;ESdrf/ 0kdif;zdESdyfae=uwJh =um;xJu 0yfroGm;
bl;? bmha=umifhvJ?
'gukd tav;teuf pOf;pm;oifhw,f? 'DjzpfpOf ESpf&yfukd E_dif;
,SOf=unfh&if v,form;awGrSm wu,f}uKHawG@cHpm; ae&wm r&Sd&if
b,folajrmufay;vkd@rS r&Ekdifwmukd awG@&rSm jzpfovkd wu,f}uKH
awG@ cHpm;ae&&if b,fvkd zdzd zdwkdif; jym;roGm;bl; qkdwmvnf;
awG@&vdrfhr,f? tm;vkH; 0kdif;zd=uwJh =um;u v,form;awG +idrfroGm;
ydroGm;wm[m olwkd@rSm a&G;cs,fp&m wjcm;vrf;r&Sdvdk@/ olwkd@rSm
xGufaygufr&Sdvkd@ qkdwmukd em;vnfoifhw,f? olwkd@rSm ajy;p&m
ajrr&Sdbl;?
aemufwcsufu v,form;qkdwm ajrukd olrsm;xuf cspf
wwfw,f? ajrukd wefzkd;xm;wwfw,f? v,form;vlwef;pm;&J@
p&kdufobm0[m or&kd;us qefw,f? tpOftvmukd cspfjrwf Ekd;
w,f? xdef;odrf;wefzkd;xm;wwfw,f? ukd,fha'oukd,f wG,fwm
w,f? ajymif;&a&$@&rSmukd tifrwef 0efav;w,f? ukd,fhae&m ukd,fh
a'ouae ajymif;a&$@&rSm/ txl; ojzifh ukd,fhtoufarG;0rf;a=umif;
v,form;b0ukd pGef@v$wf ajymif;vJ&rSmukd b0ysufovkdyJ cHpm;&
w,f? v,form;b0qkdwm vG,fvG,feJ@ rjzpfEkdifovkd vG,fvG,feJ@
vnf; pGef@v$wv
f kd@ &wJt
h &m r[kwfbl;? tpkd;&a&m/ a':atmifqef;pk
=unfa&m/ EkdifiHa&;orm;eJ@ tEkynmorm;awGa&m 'DtcsufawGukd
xnfhoGif;pOf;pm;oifhw,f? 'gawGukd rpOf;pm;bJ zdvkduf&if +idrfoGm;
rSmygvkd@ vG,fvG,fpOf;pm;ykHrsKd;eJ@ rajyvnfEkdifbl;? qif;&Jom;awG
b,favmuf=um&Snf ZGJaumif; EkdifrSmvJ/ aemufqkH;awmh +idrfoGm;rSm
ygvkd@vnf; vG,fvG,frawG;oifhbl;? vufyHawmif;jy\em[m 'D
avmuf rvG,fbl;?
rkd;xdrkd;rd jy\em[mvnf; tvm;wl jy\emyJ? qif;&J
om;tvkyform;awG/ vkyfief;&Siftao;pm;awG tcuftcJ tusyf
twnf; }uD;}uD;rm;rm; }uKHawG@aewmukd tpkd;&tm%mykdifawG od
&ufeJ@ }uHazmf}uHzuf c&kdeD ukr`%Dbufukd yif;aewm txif;om;
jrifae&w,f? a&ay:qDtcsif;csif; 0HomEkaevkd@ r+yD;bl;? 'Dvkdenf;eJ@
qufoGm;ae&if tpkd;&&J@ EkdifiHa&;pDrHudef;wckvkH;ukd tvkyform;
ta&; v,form;ta&;awGu +cdrf;ajcmufvmEkdifw,fqkdwJh tcsuf
ukd tkyfcsKyfolawG oabmaygufem;vnf+yD; tvkyform;awGtwGuf
oifhawmfr,fh tcGifhta&;awG ay;zkd@ pOf;pm;oifhw,f?
vlawGukd vlawGvkd@ pOf;pm;=uzkd@ ta&;}uD;w,f? vlawG
rw&m; cHpm;ae&&if tJ'Depfemr_ukd xnfhoGif;pOf;pm;=uzkd@ ta&;
}uD;w,f? tayguft0kdif;xJukd ypPnf;t0kdif;xnfhrS tH0ifcGifus jzpf
r,f? taygufav;axmifhxJukd ypPnf;av;axmifhxnfhrS tH0ifcGifus
jzpfr,f? 'gayrJh vlqkdwm ypPnf;r[kwfbl;? vlukd ukd,fvkyfxm; wJh
43
ta&;awmfykH*sme,f
ysufpD;&vdrfhr,f? v,form; tvkyform;ukd OayuQm jyKxm;+yD; pD;yGm;a&; orm;awGeJ@ 'Drkdua&pDxlaxmifr,f qkdwJh tdyfruf[m
ArmjynfrSm a&&Snf r&SifoefEkdifbl;? 'ga=umifh vufyHawmif;ta&;/ rkd;xdrkd;rd ta&;awGrSm twkduftcHawG awGa0rae=uygeJ@?
oHo,uif;uif; tjrif&Sif;&Sif;eJ@ axmufcH ulnDay;=uapcsifw,f? tpkd;&eJ@ v$wf awmftrwfqkdolawGvnf; rme}uD;wcGJom;eJ@
uyfrae=uygeJ@? v,form; tvkyf orm;awG touf&SLacsmifavmufatmif oabm xm;}uD; }uD;eJ@ ajz&Sif;ay;vkduf=uwm[m
tm;vkH;twGuf taumif;qkH; xGufayguf jzpfr,fvkd@ owday;wkdufwGef;csifygw,f?
ausmfZ ifrif;
atmifyGJcH
atmifvHpkdufxlr,fh
awmfvSefa&; rsKd;quf
wku
d af tmif&J
tckvdk qdkvdkufawmh wcsdK@u ajym=uvdrfhr,f/ t&ifwkef;u EdkifiHa&; tusOf;om;aygif; ESpfaxmifausmf / tckqdk&if EdkifiHa&;
tusOf;om;[m w&m/ ESpf&myJ usefawmhw,f? t&ifeJ@rwl tckqdk&if qENjycsif&ifvJ &w,f? rD'D,mrSm a&;csifwm ajymcsifwm
awGvnf; &w,f? v$wfawmf}uD;vnf;&Sd / twdkuftcHacgif;aqmifawGvnf; v$wfawmf udk,fpm;vS,fjzpfola&m/ v$wfawmfjyifyrSmyg
EdkifiHa&;udk vGwfvGwfvyfvyf vkyfudkifaeEdkif+yD qdk+yD;awmh ajym=uygvdrfhr,f? wu,fvnf; ajymae=uwmyg yJ? Edkif usOf;awGudk
v$wfw,f qdkayr,fh zrf;[,f/ qD;[,f/ ppfw,f aq;w,f qdkwmawG awmufavsSmuf &Sdaewmyg? v,fodrf;cH&wJh v,form;udk
+idrf;+idrf;csrf;csrf;eJ@ ulnDwmawmif axmifq,fESpfausmfuscH ae&wkef; acwfyg?
zdESdyfcH&olawGu t&Sdudk t&Sdtwdkif; trSefudk trSeftwdkif; vufawG@b0 rSm rajymif;vJwmawGudk &ifzGifhxkwfazmf wdkufyGJqif
olawGyg? acwftqufquf epfemcJh&+yD;awmh rdrdwdk@ epfemwmudk }udwfcHcJh&wJh v,form;/ tvkyform;awGu tckvdk yGifhvif;
vmygw,f qdkwJh/ 'Drdkua&pD qdkwJh acwfrSm &ifzGifhw,f/ vdktyfcsufawGudk awmif;qdk wdkufyGJ0ifw,f? 'gayrJh olwdk@[m txk
taxmif;cH=u&ygw,f? qdkawmh ajymif;vJr_awG &Sdygw,f? odk@aomf b,favmuf twdkif;twmxdajymif;vJygovJ? vG,fvG,f ajym&&if
trsm;}uD; ajymif;vJovm;/ enf;enf;ajymif;vJovm; ? vltrsm;&J@b0awG ajymif;oGm;+yDvm;/ vlenf;pk&J@ b0awGom ajymif;oGm;
wmvm;/ ar;cGef;xkwf&ygvdrfhr,f?
vltrsm;pHpm; cHpm;Edkifr,fh pepfwck ay:xGef;vmzdk@ ta&; a&S@quf+yD; awmfvSefwdkufyGJ0if =u&OD;r,f qdkwmuawmh
txl;wvnfawmif ajymaezdk@rvdkygbl;? 'gayrJh tem*wfwdkufyGJ awGudk b,fvdk qufwdkuf=urSmvJ? b,fvdk t&nftcsif;awG/
vuf&Hk;&nf/ ESvHk;&nfawG vdktyfovJ? b,fvdkenf;AsL[m/ r[mAsL[mawGeJ@twl atmifyGJcH atmifvHpdkufxlr,fh awmfvSefa&;
44
ta&;awmfykH*sme,f
rsdK;qufawG/ rsdK;qufopf acgif;aqmifawG vdktyfaeyg+yD? ArmjynfrSm ppftm%m&Sifpepf[m tcdkiftrm tkwfjrpfcsxm;wmyg?
tm%m&SifrsdK;qufawGudkvnf; tcdkiftrm arG;xkwf+yD; ppftm%m&Sifpepfudk yDyDjyifjyif wnfaqmufvmcJhwmyg?
pepfwuseJ@ zdESdyfol rsdK;qufudk &Sifoef}uD;xGm;atmif tm;aumif;oxuf aumif;atmif aiGtm;/ vltm;/ enf;
ynmtm; jynfytaxmuftyHh rsdK;pHk ,l+yD;awmh wnfaqmufvmcJhwmyg? tkyfpdk;ol vlwef;pm;u aoewfrdk;+yD; olwdk@pdwf}udKuf
pDrH/ olwdk@rsdK;qufudk pepfwus ysdK;axmifcJhygw,f? tkyfpkd;cH vlwef;pm;rSmawmh &kef;uef&if; wdkufyGJqifae&if; awmfvSefa&;
rsdK;qufudk wnfaqmufae&wm tifrwef cufcJwJh tvkyf jzpfygw,f? tkyfpdk;cH / tzdESdyfcH vlxktaeeJ@ tm;aumif;armif;oef
vuf&Hk;&nf ESvHk;&nf jynfh0wJh rsdK;qufopfawG arG;xkwfEdkifzdk@ ta&;}uD;ygw,f? atmifyGJcH atmifvH pdkufxlEdkifr,fh awmfvSefa&;
rsdK;qufopfawGay:xGef;vmzdk@twGufuawmh acwftqufquf tawG@t}uHKrsm;pGm&SdolawG oabmw&m;a&;&mtjyif vuf
awG@wdkufyGJ tawG@t}uHK&SdolawG jzpfwJh rsdK;qufa[mif;awG&J@ wm0efygyJ?
awmfvSefa&;udk vufqifhurf;wmrSm rsdK;qufopfawGudk vufwGJac:,lwmrSm rw&m;r_udk wGef;vSefcsifwJhpdwf/ EdkifiH
a&;tjrif/ EdkifiHa&;todavmufudkyJ vufqifhurf;ay;vdk@ r&awmhbl; vdk@ oHk;oyfrdygw,f? rsdK;qufa[mif; awGtaeeJ@ rdrdwdk@
tawG@t}uHK/ordkif;oifcef;pmawGeJ@ csdefxdk;oHk;oyf+yD;awmh txl;cef txufjrufqHk; jzpfr,fhrsdK;qufopfawG ay:xGef;vmzdk@
twGuf pepfwus enf;AsL[m/ r[mAsL[mawG csrSwf+yD; jyKpkysdK;axmifzdk@ vdkyg+yD? ppftm%m&Sifpepfudk tjrpfu vSef+yD;
awmfvSefwdkufxkwfEdkifr,fh EkdifiHa&;todavmufudkyJ vufqifhurf;vkd@ r&awmhbl;vkd@ okH;oyfrdygw,f? ppftm%m&Sifpepfukd
tjrpfu vSef+yD; awmfvSefwkdufxkwfEkdifr,fh rsKd;qufawG ay:xGef;vmzkd@ ta&;twGuf pepfwus AsL[musus vkyfukdifzkd@vkdovkd
ppftm%m&Sifpepf csKyf+idrf;zkd@twGufvnf; enf;AsL[m r[mAsL[mawGukd pepfwus a&;qGJzkd@ vkdtyfaeyg+yD?
ArmjynfEkdifiHa&; &mZ0ifrSm e,fcsJ@awmfvSefa&;/ zufqpfawmfvSefa&;acwfupvkd@ 'Dae@ 'Dtcsdeftxd awmfvSefa&;rSm
pOfqufrjywf yg0ifvmolwcsKd@ ouf&Sdxif&Sm; &Sdaeao;wm[m rsKd;qufopfawGtwGuf tifrweftzkd;wefvSygw,f?
acwfumvtpkHrSm rw&m;wJh pepftpkHukd awmfvSefcJhwJh tawG@t}uKH[m b,fvkdrS tzkd;rjzwfEkdifygbl;? 'Dyk*~KdvfawGtjyif
1962 ckeSpf tm%modrf;csdefupvkd@ ppftpkd;& tqufqufukd awmfvSefcJholawGvnf; &Sdaeygw,f? 1988 ckESpf =o*kwfv
ta&;awmf ykHaemufykdif; awmfvSefa&;vkyfvmolawGqkd&ifawmif awmfvSefa&;oufwrf; tESpf ESpfq,fausmf &Sdaeyg+yD? tckvkd
acwfpkH pepfpkH oufwrf;&SnfawmfvSefa&;orm;}uD;awG/ awmfvSefa&;rsKd;qufa[mif;awGtaeeJ@ tm;vkH;pkpnf;wkdifyif+yD;
tqkH;owfwkdufyGJ qifE$JEkdifr,fh awmfvSefa&;rsKd;qufopfawG arG;xkwfEkdifzkd@ }uKd;yrf;&r,fhtcsdef a&mufaeyg+yD?
'ga=umifh atmifyGJcH atmifvHpkdufxlEkdifr,fh awmfvSefa&;rsKd;qufopfawG tjrefqkH; ay:xGef;vma&; tusKd;ar#mfI
E_d;aqmfvkduf&a=umif;yg?
wkdufatmif&J
21 &uf 'DZifbm 2013
&Jabmfrsm;ukv
d rG ;f qGwo
f wd&jcif;
(1)
atmifaoG;
u|efawmftv,fwef;/ txufwef;ausmif;om;b0 u tjzpftysufawGyg?
u|efawmfwkd@+rKd@rSm tv,fwef; ausmif;om; b0 1965 ckESpfavmufuaygh?
ausmif;rSm Ak'<bmom pmar;yGJajzawmh yxrqk&oGm;wJholu (ukdvSrif;)wJh?
ajym&if,kHrSmr[kwfyg? olu w&kwfvlrsdK;yg? u|efawmfeJ hcifrifwJh ausmif;
aebufwa,mufygyJ? wu,f &oifhwmu bke;f }uD;ausmif;om; a&mif}u;D aAGeJ@
ukdaiG}udKifyg? usaemfeJ o
h li,fcsi;f awGygyJ? usaemfw@kd +rKd@tpGef bkef;}uD;ausmif;
wausmif ; rS m ae&if ; tv,f w ef ; ausmif ; rS m twl w l w uf a e}uwmyg?
Ak'<bmompmar;yGJrSm ukdaiG}udKifu bkef;}uD;ausmif;om;jzpfyD; bmjzpf vkd h
yxrqkr&wmvJqw
kd majym&&if/ tJ'Dae hu ukdaiG}udKif&J hbke;f }uD; ausmif;u
q&mawmfu ukdaiG}udKifae hvnfpmpm;zkd@ OwvkH;'efcsdKifx
h J rSm xrif;ylyl qDqrf;
qm;jzL;eJ@ bJOjyKwf 2 vkH; tcGHcGm+yD; xnfhay;vkdufwmyg/ig oifxm;wm
awGvnf; aumif;aumif;ajzcJhvkd@ rSmvkdufygao;w,fwJh?yD;awmh pm;csifwm
0,fpm;Ekdiaf tmif jcaoFyh ykH gwJh q,fjym;aphwaphvnf; ay;vkdufygao;w,f wJh?
45
ta&;awmfykH*sme,f
reufykdif;pmar;yJGajz+yD; ae@vnfxrif;pm;csdefrSmawmh u|ef
awmfu tarxnfhay;vkdufwhJ iSuaf ysm&Gurf D;tk;H eJ hxkyx
f m;wJh yJjyKwf
xrif;ausmfpm;/ oluawmh bJOjyKwfeJ hxrif;pm;aygh? ae@vnfyikd f; r*Fv
okwfajzr,fvyk af wmh olrajzEkid fawmhyg? xrif;pm;yD;pu ausmif;a&S@rmS
a&mif;aewJh z&JoD;wpdwfukd q&mawmfay;wJh ykdufqHeJ@ oGm;0,fpm;
vkdurf dvkd hbJOeJ hz&JoD;awG@+yD; tqdyfoifhoGm;&Smygw,f? ol hyg;pyfu
tjrKyfawG wpDpDxGuaf ewm/ ol@ukd q&mESpfa,mufu wGaJ c:+yD; aq;&kH
ykd@vkduf&wmudktckxjd rifa,mifaeqJyg? olaq;&kHu jyefvm+yD; qufajz
ygao;w,f/ atmifpm&if;xGuv
f mawmh ukdvSrif;uyxr/ u|efawmf
u 'kwd,/ ukdaiG}uKdiu
f wwd,?
tJ ajymcsifwmu ukv
d Srif;ta=umif;yg?
ukdvrS if;wkd@ om;tzu qif;&Jygw,f? ukdvSrif;rSm tar r&Sd
awmhyg? tazu +rKd@v,faps;xJu w&kwu
f kefpHq
k dik w
f ckrSm tvkyf vkyf
&&Smygw,f/ qkid ftulvkyo
f m;aygh? vufyHom; ckHzdeyfudk wcGyfcyG fpD;yD;
csde[
f / wG,f[/ xrf;[/ ykd;[aygh? 'Dvdek J h ukv
d Srif;ukd ausmif;xm;ay;
ae&&Smwmyg? ukdvSrif;u ausmif;rSm pmvnf; awmfw,f/ pmvnf;
zwfw,f/ vlcspfvlcifvnf; aygw,f/ ausmif;u Am[D&tvkyfawG
rSmvnf; zifayghw,f? q&mq&mrawGuvnf; cspf=uw,f? &kyf&nf
uvnf; tJ'Dacwfu &ky&f Sifrif;om;wa,mufvkd axmifaxmifarmif;
armif; jzLjzLacsmacsmaygh/? 7 wef;ESpfa&mufawmh u|efawmfwkd@
a,musfm;av; tcef;rSm tJ'Dacwfutac: armfeDwmaygh?
tJ'DvkdeJ@ &Spfwef;ESpf a&mufvmygw,f?
tJ w&ufrawmh olu b,fub,fvpkd nf;&kH;vkdufw,frod/
u|efawmfwkd htcef;ua&m wjcm;tcef;uyg ausmif;olausmif;om;
20 eD;yg;avmufukd OD;aqmif+yD;/ ArmjynfuGefjrLepfygwD yJcl;&kd;rA[kd&Sd
&mukd awmckdzd@k oGm;=uygawmhw,fAsm? u|efawmfw@kd h+rKd@qdw
k muvnf;
tJ'Dtcsed fu +rKd@&J hta&S hbuf wnfw
h nfhudx
k u
G f/ abmfbifvrf;r}uD;
twkdif;oGm;/ abmfbifopfawm}udK;0kdif;ukda&muf&if ArmjynfuGefjrL
epfygwDqDukd a&mufyDav? tJ tJ'Dae@uawmh ausmif;om;ausmif;
oltkyfpkvkduf}uD; abmfbifvrf;rtwkdif; ta&Shzufukd zkefwvkH;vkH;eJ@
wa&G@ha&G@ oGm;aewm b,folrodbJ &SdyghrvJAsm? xGufwmuawmh
reufa0vDa0vif;uwnf;u xGufwmygyJ? 'gayrJh c&D;ua0;awmh
ae@vnfavmufrSm owif;aygufygw,f? aemufqkH;rawmh abmfbif
opfawm}udK;0kid f; ra&mufrrD SmyJ +rKd@uykvdyef @J ausmif;om;rdbawGyg
pufb;D eJ hvkdufwho
J u
l vkdu/f jrif;vSn;f iSm;+yD; vkduw
f o
Jh luvku
d feJ v
h u
kd f
vm=u+yD; wcsdK hrdbawGu olwkd hom;orD;awGukd &ku
d f[JhESu[
f eJh J@ tJ'D
tkyfpk}uD;ukd zkefwvkH;vk;H eJ hyJ jyefac:vmcJ h=uygw,f? tJ't
D csdeu
f awmh
u|efawmfwkd@+rKdrSm [kd;av;wausmf jzpfcJhwJh jzpf&yfrSefwckygyJ?
tJ-ajymcsifwmu ukdvSrif;?
oluawm jh yefvdu
k rf vmbJ ArmjynfuGejf rLepfygwD A[k&d &Sd m
a&mufoGm;cJhygw,f// u|efawmf ol@ta=umif;awGukd qufwu
kd f em;pGifh
aecJhygw,f? aemufqkH;rSm=um;&wmuawm hyJcl;&kd;ruae taemuf
ajrmufyikd f; Adv
k o
f ufxeG ;f wk@d bufukd wm0eft&oGm;&if; vrf;rSm&efoel @J
wkduyf jGJ zpf+yD; usqkH;oGm;&w,fvkd yh J =um;&ygawmhw,f? olusqkH;wm
46
tav;eDjzifh
atmifaoG;
ta&;awmfykH*sme,f
acgif;rv#Kdbl;
acgi;f ik@H rcHb;l a[h
nKdpde f0if;
ArmjynfEikd if aH &;rSm ppftpk;d &opf&@J qifuu
G af wG/ y&d,m,fa00kpfawG/
vdrfnmvSnfhzsm;r_awGukd &Sif;&Sif;}uD; jrifawG@EkdifwJhtcsdefukd a&mufvm+yD?
rpm;&0cref;pum;awGukd em;a,mif+yD;(rSr[kwf a&pD;a=umif;xJ tvkdufoifh
ar#mcsvkdufygae+yD;) aemufa=umif;jyefvSnfhrSm pkd;&drfrdw,f-vkd@ qufvuf
atmf[pfae&ifawmh 'g[m rkdufrJ&kHwifru EkHcsm&musawmhr,f?
jynfoleJ@ wkdif;jynfbuf&yfwnf+yD; tjrif&Sif;&Sif;eJ@ =unfhr,fqkd&if
ppftpkd;&opf&@J enf;AsL[mu &Sif;aew,f? OD;odef;pdef ppftpkd;&opf&@J tajccHeJ@
t"du tusqkH;wm0ef[m 2008 tajccHOya'abmiftwGif; b,fenf;eJ@
a&mufvmvm a&mufvmatmif usKH;oGif;a&;yJ? 'gtwGuf jynfwGif;eJ@ EkdifiH
wumukd t,ko
H Gif;zkd@twGuf 'Dru
kd a&pD0wf&Hu
k dk uysmu,m aumuf+cKHw,f?
('Denf;y&d,m,fatmufrSm t&yfom;0wfpkH ajymif;0wfw,f? axmifwHcg;ukd
zGi+fh yD; tusOf;om;awG v$wfay;vkduf jyefoGi;f vkduv
f kyfw,f? taemuf Ekdiif H
awGukd 0ifvmEkdifzkd@ wHcg;zGifhay;&kHomru 'DwHcg;uae olwkd@ukd,w
f kdix
f Guf+yD;
cGufvufpGJum awmif;cHwmawG vkyfw,f? rD'D,mawGtwGuf wHcg; enf;
enf; [ay;vkdufw,f? 'gawG[m enf;y&d,m,fawGyJ?) b,fudpPrqkd olwkd@
ppftm%m&Sifpepfukd rxdckduf&if/ ppftm%m&Sifpepfukd oHr%dwHwkdif;vkd
a&&SnftumtuG,af y;oGm;r,fh 2008 zGJ@pnf;yku
H kd rxdcku
d &f if wcsK@d upd PawG
rSm olwkd@ av#mhwefoavmuf av#mhay;vdrfhr,f? 'g[mvnf; wkdif;jynfeJ@
jynfol vlxktusK;d wu,fwrf; a&S;&_csiv
f @kd r[kwb
f l;? 2008 zG@J pnf;ykaH bmifxJ
a&mufvmatmif usK;H oGif;wm/ usKH;xJ armif;ykd@&mrSm usio
fh H;k wJh enf;y&d,m,f
awGy?J 2008 zGJ@pnf;ykaH bmifxJ usK;H oGi;f w,fqdw
k m wu,fu 2008 zG@J pnf;ykH
atmuf acgi;f v#Kd0ifa&;eJ@ 2008 zGJ@pnf;yku
H kd rvSeEf ikd fwJh taetxm;rSm xm;
a&;yJ? wenf;tm;jzifh 'g[m 2008 zGJ@pnf;ykHukd enf;y&d,m,feJ@ umuG,f
a&; AsL[mom jzpfygw,f?
Akdvrf if;atmifvi_d f/ OD;odef;pdef/ OD;a&$ref;b,folyJ jzpfjzpf/ tpkd;&xJ
b,fwm0efyJ xrf;aqmifxrf;aqmif ppftyk fpk0if xdyo
f D;awG&J@ ta&; t}uD;
qkH;wm0efu 2008 tajccHOya'ukd rxde@J vk@d &yfcHumuG,af &;yJ? umcsKyfu
2008 zGJ@pnf;ykHukd umuG,fr,fvkd@ ajymcJhw,f? tvsOf;oifhwkdif; 'Dpum;ukd
xyf a jymw,f ? Ak d v f w if a t;u rxd e J @ vk d @ ajymw,f ? usef w J h v l a wG u
'DtajccHoabmukd em;cHomatmif vSnfhywfajymr,f? 'gyJ uGmw,f? olwd@k
tajccH&yfwnfcsufu 'gyJ? OD;a&$ref;u 2008 zGJ@pnf;ykHukd jyifoifhwmawG
&Sdygw,fv@kd ajymw,f? olu tajccH ppftm%m&Sipf epf rxdyg;a&;atmufu
jyifEkdifwmav;awGukd ajymwmom jzpfw,f? ppftm%m&Sifpepf umuG,f
apmifha&Smufa&;tESpfom&ukd xdcu
kd fwmrsK;d ol&yfcH rdw,fqkd&ifawmh olvnf;
47
ppftyk pf x
k yd fo;D xJrmS &yfwnfaeEkid rf Sm r[kwaf wmhbJ
vGifhpif&rSmyJ? b,fenf; b,fykH vGifhpif&r,fqdw
k m
om rodwm? tck olwkd@ y&d,m,fu t&yfom;awG
u 'Dru
kd a&pD rsufESmzk;H pGyfxm;=u&awmh 'Jh(wnfh)
rajymbl;? vSnfhywf ajymw,f? ppf0wfpkH quf0wf
xm;olawGu 'Jh(wnfh)ajymw,f? cyfjywfjywfajym
w,f? 'gyJ uGmwmyg? 2008 zG@J pnf; yku
H kd olw@kd wawG
&J@ rsufvkH;tdrfvkd umuG,fa&; wm0efukd wufnD
vufnD OD;yJhxrf;ae=uwmyJ? tck olwkd@ ajymqkdykH
&yfwnfykHawGt& 'Dtcsuf[m ykd&iS f; vmae+yD?
tck tcufawG@aewmu 'DcsKyf? v$wfawmf
t0ifrSm usrf;usdefopPmqkdc&Jh wJhtcsuu
f olwkd@rod
ayr,fh olwkd@ukd ajcref;uGif;eJ@ wkyfaESmifxm;cJh+yD?
tpu v$wfawmfxJ0if+yD; zGJ@pnf;ykHukd jyif&if &Ekdif
vdrrfh ,f-qkdwhJ xifa,mifrSm;r_ 'grSmr[kwf ar#mfvifh
csuf trSm;eJ@ 'Dvrf;ukd av#mufcJh=uwmyJ? tckawmh
v$ w f a wmf x J 0 if + yD ; 2008 tajccH O ya'jyif a &;
&nf&G,fcsuf atmifjrifEkdif-ratmifjrifEkdifqkdwm
tav;teuf jyefo kH ;oyf &r,f ht csde f a&muf+ yD ?
jyKjyifa&;r_dif;rdaeolawGvnf; ukd,v
f rf;a=umif; rSefrrSef jyefpOf;pm;zkd@ tcsdefwef+yD?
tckawmh 'DcsKyf[m a&S@wkd;awmh xrf;ykd;
aemufqkwfawmh vSnf;xkyfqkdwJh taetxm;rsKd;
a&mufaew,f? 2008 zGJ@pnf;ykH jyifa&;xd ra&muf
ao;bl;? 2008 zGJ@pnf;ykH jyifa&;twGuf vlxkqENc,
H l
yGJvkyfz@kd ta&;rSmawmif t[ef@twm;awG &SdcJhw,f?
'DudpP a':pke@J orRw aqG;aEG;zkd@awmif rvG,fuv
l SwJh
taetxm;ukd ppftkyfp ku tcsufjyvkduf w,f?
'D r S m wif a':pk u vnf ; 'D r k d u a&pD rvk d v m;vk d @
vm;qk+d yD; cyfjyif;jyif;av; ajymvm&w,f? trsK;d om;
'Dru
kd a&pDtzG@J csKyftaeeJ@vnf; a=unmcsux
f kwfvm
&w,f? tck tpkd;&bufu twkd;tqkwf tajz
tazsmhav;awG jyefvkyfvmayr,fhvnf; tajccHo
abmxm;uawmh 'gygyJ? tckuykd J 2008 zGJ@ pnf;ykH&J@
ta&;awmfykH*sme,f
aemufqufwGJ tcef;uawGawmh jyifcsijf yif/ 2008 zGJ@ pnf;ykHeJ@ tESpf
om&uawmh jyifr&(txdrcH) bl;vkd@ ppftkypf ku twdtvif; avoHypf
vkduf+yD? a':pkuvnf; jynfol@tiftm;eJ@ +idrf;csrf;wJh enf;vrf; rSefor#
okH;+yD; &ifqkdifwkdufyGJ0ifoGm;r,fvkd@ a=unmovkd toHxGufvmw,f?
jynfol repfematmif Oy'wGi;f v$waf wmfwGif;uyJ wku
d frvkv
d dk qkdwmrsKd;
vnf; =um;&jyefw,f? 'Dvkdtaetxm;rSm 'DcsKyftaeeJ@ a&S@quf 'ghxuf
ykd+yD; bmawGvkyEf ikd fOD;rvJqkdwJh tcsufudak wmh ydwfum;ay:rSm qufvuf
apmifh=unfh&OD;rSmygyJ?
jynfwGif;ppf &yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;ppfrsufESmrSmvnf;
ppftm%m&Sipf epf/ ppftkyfpek J@ ppftpkd;&opfwd@k [m twkid ftazmufawGeJ@
}uKdwifndxm;+yD; 'Denf;AsL[mukdyJ wpkdufrwfrwf usifhokH;ae=uwm
jzpfygw,f? +idrf;csrf;a&;pifwmu rpm;& 0cref;pum;awG-um;ygrpfvkd
tcGiht
f a&;awGay;aewm apwem&Sv
d eG f;vk@d ay;aewm r[kwb
f l;? wkdif;
jynfbmawGukd tokH;cs+yD; wkid f;&if;om;vufeufukdiftzGJ@awGukd 2008
Oya'abmifxJ acgif;v#Kd0ifvmatmif jrLqG,faewmyJ? OD;atmifrif;wk@d u
wzufuae 'Dvkd &kyf0w`WKrufvkH;awG ay;+yD; r#m;ac:w,f? +idrf;csrf;a&;
vkdvm;awmifhwr_ qEN&Sda=umif; yg;pyfu tjrKyfwpDpDxatmif ajym
a[mw,f? +idr;f csrf;a&;vkyfief;twGufqkdwJh acgif;pOfeJ@ jynfyu aiGawG
azmazmoDoD &aewJh t=umif;tcsufa=umifhvnf; olwkd@ +idrf;csrf;a&;
zwfpm pmtkyf}uD;ukd wwGwfwGwf &Gwjf yaewmvnf; jzpfw,f? ppfwyf
bufuawmh jrpf}uD;em; +idr;f csrf;a&;aqG;aEG;yGJrSmawmif zGJ@pnf;ykHudk rxdeJ@
vkd@ qkdwmukd cyfjyif;jyif; cyfjywfjywf armufarmufrmrm ajymae=uwmyJ?
jrpf}uD;em;aqG;aEG;yGJrSm tpkd;&u wifoGif;wJh wjynfvkH; typf&yfa&;
pmcsKyf(rl=urf;) [mvnf; +idrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrSm ppf0wfawG ajymwJh
avoHrsKd; armufrmvSygw,f? 'kd@wm0efta&;okH;yg;ukd OD;xdyfwifw,f?
vufeufe@J rw&m;zdESyfru
_ kd acgi;f ikH@rcHEkdifvd@k vufeufuikd f+yD; ckcHwGe;f vSef
&wJh wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJ@tpnf;awGukd vufeufukdifvrf;
pOfpeG f@z@kd qkd+yD; okH;E_e;f ajymqkw
d ,f? 'DtokH;tE_ef;aemufuG,rf Sm apmfum;
csufawG trsm;}uD; ygw,f? wkdif;&if;om;awGuyJ bmta=umif;&if;cHrS
r&SdbJ pdwf&l;ayguf+yD; vufeufukdifvrf;pOfukd qkyfukdifum wjynfvkH;
jynfolvlxk qif;&J'kuQa&mufatmif &rf;um;aomif;usef;ae oa,mif
a,mif pGyfpGJxm;w,f? aomif;usef;olawGv@kd rajym&kHwr,fyJ? odyfawmh
rxl;qef;ygbl;? orRwOD;odef;pdefukd,fwkdif wkdif;&if;om;vufeufukdif
tzG J@ tpnf ; awG u k d aomif ; usef ; ol a wGv k d @ ajymqk d o k H; E_ e f ; cJ h + yD ; +yD y J ?
'D pmcsKyf rl=urf; rSm wkd if;&if;om;vufeufuk dift zGJ @tpnf;awGtay:
txufpD;eJ@ vkyfwhJ uef@owfcsKyfcs,rf _awGukd xm;vku
d fawmh? 'Dr=l urf;&J@
tESpfom&[m wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJ@tpnf;awGukd ykHpHwrsKd;eJ@
2008 zGJ@pnf;ykHatmuf acgif;v#Kd0ifatmif vkyfaewJh pmcsKyfrl=urf;om
jzpfw,f? autkdifatrS AkdvfcsKyf*Grfarmfuvnf; 'Dtwkdif;cHpm;&w,f
qkdwm ol@tifwmAsL;rSm ajymoGm;+yD?
a&S@quf+yD; ppfrSefwJh +idrf;csrf;a&;&atmif b,fvkd qufvkyf=u
rvJ? 'DykHtwkid f;qk&d ifawmh tav#mt
h wif;eJ@ aphpyfajy+idrf;r_ wckavmuf
awmh &csif&vdrfhr,f? ppfrSefwJh jynfwGif;+idrf;csrf;a&;awmh b,fenf;eJ@rS
&rSmr[kwfwm aocsmaew,f?
ppftkyfpkeJ@ OD;odef;pdef ppftpkd;&opfwkd@[m 2008 zGJ@pnf;ykHukd
txdrcHbl;qkdwm oabmw&m;t&omrubJ vufawG@jzpf&yfawGu
vnf; txufygtwkdif; &Sif;&Sif; vif;vif; azmfxkwfjyoaewmyg?
48
ta&;awmfykH*sme,f
wJh ydyuQawG[m t&if;ppfvkdu&f if 'DppftkyfpkeJ@ jynfolvlxk tusKd;pD;yGm; ydyuQ jzpfyGm;r_ygyJ?
OD;odef;pdef ppftpkd;&u ppftkyfpkeJ@ taygif;ygawG&J@ tusKd;pD;yGm;ukd umuG,fapmifha&Smuf&mrSm usKH;oGif;r_awG/ tcsKdowfr_awG/
vSnfhzsm;r_awG/ 'Drkdua&pD ta&+cKHr_awGukd b,fvkdyJ okH;okH;/ olwkd@ppftkyfpkeJ@ ppftkyfpk taygif;ygwkd@&J@ t"duuswJhtusKd;pD;yGm;/2008
zGJ@pnf;yk&H J@ t"dutcsufawGe@J tESpfom&ukd rxdeJ@vkd@ jywfjywfom;om; &yfcHw,f? 'Dvkd &yfcH&mrSm vkdtyf&if t=urf;zuf zdEySd fa&;,EW&m;ukd
tokH;jyKzkd@ toifhjyifxm;w,f? vufawG@t&vnf; t=urf;zuf &ufpufr_awG vkyfjyw,f? v,form;wkdufyGJawGrSmvnf; vkyfjyw,f?
jynfwGif;ppf ppfrsufESmrSmvnf; usifhokH;jyw,f? Armjynf EkdifiHa&;rsufESmpm toD;oD;rSm olwkd@[m 'Denf;AsL[mukd wajy;nD/ twkdif
tazmufnDnD tcsdwftqufrdrd usifhokH;ae=uwm jzpfw,f?
olwkd@u 'DvkdusifhokH;aeayr,fh Armjynf&J@twkduftcHEkdifiHa&;tiftm;pkrsm;uawmh 'Drw&m;r_awGukd wGef;vSef&mrSm wlnDwJh
bkH OD;wnfcsufrcsrSwfEkdifbl;? wzGJ@eJ@wzGJ@ tcsdwftqufrdrd [efcsufnDnD wkdufyGJ0ifr_ rjyKvkyfEkdifbl;? (wkdif;&if;om; vufeufukdiftif
tm;pawGvnf; tukev
f ;kH wnDwnf; r&Sdao;bl;? ckrS pkpnf;aeqJ umv jzpfw,f? Ekid fiHa&;tiftm;pkawGuvnf; oabmxm; trsKd;rsKd;
uGJae=u&kHru jynfoltusKd;&yfcHumuG,fa&;bufrmS tvGef@ukd tm;enf;ae=uw,f? cvkwfxdr(S ukd,w
f ikd ftcuftcJ awG@vmrS) jynfolukd
owd& vm=uw,f? jynfoel J@ tpkd;&t=um; yGJpm;tvkyf vkyfaewm[m jynfo@l tusK;d &yfcw
H m r[kwfbl;? wvk;H wpnf;wnf; vufwGJ
wkdufyGJ0ifr_ rjyKEkdif=ubl;? jywfom;}uH@ckdifwJh ay:vpDoabmxm;awG rlawG csrSwEf kdifwm r&Sdbl;?
bkH&efolukd OD;wnfwkdufzkd@ bkHOD;wnfcsufcsum us,fjyef@wJh wyfaygif;pkw&yfukd wufnDvufnD rwnfaqmufEkdifao;or#/
tzdEdyS cf Hjynfolbufu worwfwnf; &yfcH+yD; jynfol@tiftm;ukd pkpnf;um wku
d fyGJ0ifr_ rjyKEkid fao;or# atmifyGJawGeJ@ tvSrf;a0;ae
OD;rSmyg?
Armjynfw0ef;u ppftkyfpk&J@rw&m;r_awGukd qef@usifwkdufyGJ0ifae=uwJh tvkyform;/ v,form;xk}uD;uawmh ppftkyfpkeJ@
&ifqdik &f mrSm wajy;nD wckwnf;aom rloabmxm;ukdyJ usio
fh ;kH ae=uygw,f? tJ'guawmh rw&m;r_ rSeo
f r# acgi;f ikH@rcH wk@H jyefwGe;f vSef
a&;ygyJ? 'g[m olwkd@ukd olw@kd &@J &kyb
f 0u oif=um;ay;vkdufwhJ todyg?
?
nKdpdef0if;
u|efr qufa&;csifaom
azazht a=umif; rsm;
(aqmif;yg; trSwf 29)
r*Fv m'Hk
vS a usmf a Zm
ta&;awmfykH*sme,f
av,mOfuGi;f vnf; &Sd+yD; Armhwyfrawmf avwyfuvnf; r*Fvm
'HkrmS yJ zGiv
fh Spf+yD; tajcpkduyf gw,f? tapmykdi;f u t*Fvdyf av,mOfrSL;awGeJ@yJ
av,mOfawG ysHoef;aewmyg? Armykdif;avmhawG ay:vmrS t*Fvdyaf wG jynf
awmfjyef=uygw,f?
r*Fvm'HkrSm t*Fvdyft&m&Sd xdyfykdif;wyfrSL;}uD;rsm;twGuf ajym
prSwfjyKavmufatmif aumif;rGefckdifcHh+yD; tysHpm;jzpfwJh aqmufvkyfay;
xm;wJh aetdrfrsm; &Sdygw,f? tkwt
f eDeJ@ aqmufxm;wJh ESpfxyfwdu
k }f uD;rsm;
jzpfygw,f? tdrfwiG f;zG@J pnf;r_ (tcef;zGJ@pnf;yH/k avSum;txm;tokd) tenf;
tusOf;uGJjym;ayr,fh a,bk,sawmh tawmfwlnDpGm wnfaqmufxm;yg
w,f? tJ'Dacwfu avat;pufay:wJh acwf r[kwfayr,fh tJ'Dwdu
k }f uD;rsm;
wnfaqmufxm;r_[m aEGtcgrSm at;+yD; aqmif;tcgrSm aEG;aewJhtwGuf
avat;pufeJ@ ae&ovkdygy?J tdraf wG&J@ qif0ifawGeJ@ rsufESmpmtcsdK@rmS vnf;
EG,fwufaewJh eH&u
H yf&GufvyS ifawGvnf; &Syd gw,f? tdrfaemufbufrmS vnf;
tdrf0efxrf;awGtwGuf tdrfaxmifawG (ukd,&f Hrsm;/ tvkyform;rsm;/ um;
armif;orm;rsm;) aezkd@twGuf wef;vsm;aqmifvnf; &Syd gw,f? tdrfayguf0
rSm uif;tdraf wG &Sdygw,f?
txl;ojzifhawmifydik ;f wkdi;f rSL;rsm; tpOftqufaexkdifchw
J hJ r*Fvm'Hk/
ca&yifvrf;xdyu
f wkdu}f uD;[m tvGeu
f s,jf yef@wJh O,smOf}uD;eJ@twl tvGef@
ukd cHhnm;}uD;rm;ygw,f? +cHxJrSmukd wif;epfuGif;&Sd+yD; tdrfab;u ajruGuf
rSmvnf; uav;rsm; upm;uGif;/ ('ef;/ qD;aqm/ av#mpifpojzif)h &Sdygw,f?
+cHxrJ Sm ydawmufyif}uD;tcsdK@vnf; &Syd gw,f? o}uFefrk;d av; w+zdKufEpS f+zdKuf
us&if wyifvHk; a&$a&mifoef;vmatmif a0aeatmif yGifhwJh ydawmufyef;
rsm;ukd u|efrwkd@ i,fb0uwnf;u jrwfEkd;cJh=u&ygw,f? u|erf wk@d tbGm;
awGu azazhukd,f&&H Jabmfav;awGukd tyifay: wuf +yD; OD;OD;zsm;zsm; bk&m;
wifzd@k yef;cl;ckdi;f wwfwmawGowd&rdygw,f? ca&yifawGvnf; trsm;}uD;yg?
u|ef r u tbG m ;awG e J @twl reuf a pmapmx+yD ; ca&yef ; awG
aumuf/ oDuHk;+yD; bk&m;wif&ygw,f? tbGm;awGu 'Dvkd uk,
d t
fh drfukd,fh&mu
yef;awG uk,
d fwkdif aumuf+yD;/ ukd,w
f ikd fo+D yD; bk&m;wif&if ykdukodv
k &f w,fvk@d
ajymwwfygw,f? tJ'Dumvu u|efrwkd@Zmwd om,m0wD/ oHk;q,fukd
ygwDwyfrsm;eJ@ jynfol@&Jabmfwyfrsm;u odrf;xm;wJhtwGuf u|efr tbkd;
tbG m;rsm;eJ @ aqGr sd K ;tawmf r sm;rsm; r*F v m'H k t d r f rS m vm+yD ; vtcsd K @
ppfajy;ae=u&ygw,f? u|efrwkd@e,f at;csrf;oGm; awmhrS tbkd;wdk@wawG
jyefukefygw,f? 'DwacgufrSmawmh u|efrtbkd;wkd@eJ@ jyefrvkduf &awmhbJ
azazwdk@eJ@ jyefaecJh&+yD; ausmif;pae&ygawmhw,f?
'Dtdrf}uD;a&S@rSm 1952 ckESpf tapmykid f;rSm u|efrwk@d ro
d m;pk (ti,f
qHk; wGwfwGwfrarG;ao;yg) kdufxm;wJh"mwfyHk wyHk&Sdygw,f? tJ'D"mwfyHk
ta=umif;vnf; ajymjycsifygw,f? tJ'D"mwfyHkkdufwkef;u azazu t&yf
0wfe@J kdufxm;wmyg? tJ'D umvu azazhudk t&yf0wfeJ@ tifrwef awG@&
cJygw,f? ,leDazmif; ppf0wfudkyJ awmufav#muf jrwfjrwfEdk;Ekd; 0wfqif
oljzpfvdk@ ol@ "mwfyHktm;vHk;[mvnf; (tJ'Dumvtxd) ,leDazmif;eJ@
csnfhygyJ? 'ga=umifhyJ 1957 ckESpf azaz yifpifay;cH&+yD; aemuf u|efrwkd@
t&yfxJ ajymif;vm&wJhtcsdef u|efrwkd@ qDqHkvrf;tdrfuav; xJu {nfhcef;rSm
xm;zdk@ "mwfyHk&SmwJhtcg t&yf0wfeJ@ &Sm;&Sm;yg;yg; tJ'DwyHkom &Sdygw,f?
azazu t&yfxJrmS ae=u+yDjzpfvk@d t&yf0wfeJ@om xm;csifygw,f? 'ga=umifh
'Drdom;pkyHkyJ u,m;wyfu vufaqmifay;xm;wJh zm;pnf}uD;ay:rSm wif
xm;ygw,f?
50
tJ'D"mwfyx
Hk J ryg&wJh u|efrwkd@armifti,fqHk;
av; wGww
f Gwfu 'gukd pdwfaumufygw,f? ol@arG;+yD;rS
ar+rdK@rSm ku
d fxm;wJhyHku azazu ppf0wfppfpm; tjynfh
tpHkeJ@rkd@ azazu tJ'DyHkukd rxm;wmyg? u|efrwkd@ prf;
acsmif;a&mufrS wGwfwGwfu ausmif;pwufwmyg? olu
ausmif;qif;vm&if ol@bGwfzdeyfav;ukd ajcpGyfudck |wf+yD;
usefvlawGvkd tdrfa&S@ujyifu zdeyfpifrmS rwifbJ tJ'D
"mwfyHka&S@ zm;pnfay:rSm oGm;wifwwfygw,f? tpykdif;
rSmawmh ol@&J@ 'DoydwfarSmufvyk f&yfuav;ukd b,forl S
owdrjyKrdygbl;? reufausmif;oGm;cgeD;&if ol[m ol@zdeyf
av; oGm;,l+yD; pD;ygw,f? aemufrS araru powdjyKrd+yD;
ol@ukd om;u om;yHk rygvkd@ 'DyHkukd pdwfqkd;aewmvm;?
om;vnf; 'DyHkxJygygw,f? om;u tJ'Dwkef;u ararh
Akdux
f JrSavvd@k ol@ukdacsmharmh azsmif;zsawmhrS wGwfww
G f
ol@zdeyfukd tJ'D"mwfyHka&S@ rwifawmhwmyg/
wGwfwGwu
f dk 1952 ckESpf Ekd0ifbmvrSm r*Fvm
'HkrmS arG;wmyg? r*Fvm'Hrk Sm r*Fvm'Hpk pfaq;H}k u;D &Syd gw,f?
tapmykdif;u trsdK;om;rsm;/ ppfom;rsm;twGufom jzpf
ayr,fh aemufykdif; trsdK;orD;aqmifukd wkd;csJ@zGifhvSpfyg
w,f? tJ'Dppf aq;Hk}uD;&J@ aq;Hktkyf[m 'kAkdvfrSL;}uD;
csdKif;yg? Armjynfayguf wkwftrsdK;om;jzpf+yD; ol@ ZeD;
a':kdpDcsdKif;uawmh wkwfu&if ujym;yg? olvnf;
q&m0efygyJ? ZeD;armifEHES Spaf ,mufvHk; a'guw
f m boef;
&J@ wynfhrsm;jzpf=u+yD; a':upfwDb oef; (a':cifar
oef;-aemifAv
kdf f csKyfae0if;&J@ ZeD;)eJ@vnf; &if;ESD;cifrif=u
ygw,f? tJovkd yk*~dKvfa&; cifrifr_rsm;tjyif 'kAdv
k rf SL;}uD;
csdKif;wkd@ ZeD;armifESH&J@ vlemppfonfrsm;tay: xm;&SdwJh
apwemaumif; rGefr_wd@k a=umifh 'kAv
kd frSL;}uD;csdKif;[m aq;
Ht
k ky}f uD;tjzpf awmufav#muf+rJcJhygw,f? ol tJ'u
D yJ
yifpif,lygw,f?
araru tJ'Dwkef;u awmifykdif;wkdif; wkdif;rSL;
uawmf b0eJ@ rdcifeJ@uav;apmifha&Smufa&;toif;wkd@/
wyfrawmf trsdK;orD;toif;wdk@rSm awmifykdif;wkdif;&J@
OuUtjzpf wm0ef xrf;aqmifaeygw,f? tJ'DumvrS
tJ'Daq;Hktyk fq&m0ef ZeD; armifEESH Spfa,muf OD;aqmif
r_eJ@ arar[m awmifyikd f;wkid f; vufatmufcHwyfrsm;u
t&m&Sduawmfrsm;eJ@ yl;aygif;+yD; trsdK;orD;aqmif(om;
zGm;aqmif) ukd xlaxmifcJhwmyg?
araru atmufajc&Jabmfav;rsm;&J@ ZeD;r,m;
rsm;[m odyo
f em;zdk@aumif;wm/ a,mufsm;awG a&S@wef;
xGufoGm;&if vcu tJ'pD pfom;eJ@ ygomG ;wm/ useftrd f
oltdrfom;rsm;u wyfuxkwfay;wJh &m&Sif(&duQm) eJ@yJ
pm;&wmwJh? ('gawmif tJ'D umvu xkwaf y;wJ&h duQm
rsm;[m tawmfaumif;rGefygw,f? ukvm;yJwkd@/ trJom;
wkd@/ Ekd@qDb;l wkd@/ bJOpwmawGygwm u|erf rSwfrdygw,f)?
txl;ojzifh uk,
d f0efaqmifawG/ rD;aeonfawG aemuf
ta&;awmfykH*sme,f
wef; usefcJh&if ykd'kuQa&muf&Smwm/ 'ga=umifh om;zGm;aqmifukd ararwdk@ pzGifhcJh=uwmygvkd@ u|efrukd ajymjyzl;ygw,f? ararwdk@ukd
aq;Hktkyf}uD; ZeD;armifESHu aq;oifwef;awG/ a&S;OD;olemjyKenf;awGukd oifay;ygw,f? 'ghtjyif araru usefAkdvfuawmfrsm;eJ@
tvSnfhus tJ'Dom;zGm;aqmifrSm au|;arG;a&; wm0ef,lygw,f? odrf}uD;aps;txdoGm;+yD; rD;aeonfawG tm;&Sdzkd@ Ekd@aumif;aumif;
xGufzdk@/ temusufzkd@ vkdtyfwJh tm[m& pwmawGukd pepfwus csufjyKwfau|;arG;ygw,f? wukd,fa&oef@&Sif;a&;awG em;vnf
atmifvnf; oif=um;ay;ygw,f?
(1970 ckESpfrsm;u aq;wuUodv
k f 2 rSm tvkyv
f kyfaewJh oli,fcsif;u tvnfac:vkd@ r*Fvm'Hpk pfaq;H}k uD;ukd a&mufomG ;
wkef;u aq;Hk{nfhcef;rSm arartyg awmifykdif;wkdif; rdcifeJ@ uav;apmifha&Smufa&;toif;&J@ "mwfyHk}uD;csdwfxm;+yD; r*Fvm'Hkppf
aq;Hk}uD;&J@ trsdK;orD;taqmifukd pwifxlaxmifolrsm;vkd@ "mwfyHkatmufrSm a&;xm;wm awG@zl;ygw,f?)
tJ'Dom;zGm;aqmifrSmwuf+yD; araru wGwfwGwfukd arG;wmyg? arG;cgp wGwfwGwfu tom;av;awG eD&Jaevkd@ u|efrwkd@
tbGm; ueDwGwfuav;vkd@ pac:&mu wGwfwGwfqkdwJheHrnf wGifoGm;wmyg? ol@emrnftjynfhtpHku xGef;at;ausmfaZmyg?
araru tJ'Dumvu ppfAv
dk u
f awmfwoku
d ef J@ aecJ&h wJb
h 0awGudk wrf;wrf;ww vGr;f vGr;f aqG;aqG; jyefajymjywwfygw,f? tJ'pD pfAv
dk f
uawmf tkypf kxJrSm &efukeftygt0if +rdK@}uD;olawG/ wuUokdvaf usmif;xGuf ynmwwfawGvnf; ygcJh=uayr,fh tm;vH;k &if;&if;ESD;ESD;
wef;wlnrD #pGmeJ@ qufqH=uw,f? ararhudkvnf; av;av;pm;pm; qufq=H uw,f? bmt+ydKiftqkdifrS r&Sdbl;? bmpD;yGm;a&;vkyfief;rS
vkyfwmvnf; r&Sdbl;wJh? vcav;awGeJ@yJ avmufatmifoHk;=uw,f? atmufajc&JabmfawG t=uyfwyfom;awGeJ@ olwkd@tdrfaxmif
awGtay:rSmvnf; nmnmwmwm qufqHcJh=uw,fwJh?
a=omf - tJ'Dwkef;uawmh awmfvSefa&;u aygufzGm;vmwJh Armhwyfrawmf}uD;u ppfAkdvfawGjzpf=uawmh awmfvSef
a&;tajccHpdwf uav;awG tenf;tusOf; usefaeao;[efwlygw,f?
aemufyikd f; (araruawmh emrnfeJ@wuG twdtus ajymygw,f?) ppfAkdvfuawmftcsdK@ a&mufvm+yD;aemuf ararwdk@ ppfAv
kd f
uawmftkyfawGxJ pdwf0rf;awGuGJ+yD; t+ydKiftqkdifawG jzpfvmygw,f? pD;yGm;a&;vkyfief;awGvnf; wzufwvrf;u &SmazGvkyfukdif
vm=uw,f? rdef;rawGupcJhwJhrD;[m a,mufsm;awGqDvnf; ul;pufoGm;ygw,f? ('guvnf; vlwifygvkd@ EGm;usm;ukdufcH&wmyg?)
wcsdK@ppfAkdvfuawmfawG[m wyfu&m&SifukdyJ ravmufrcsif; ykdawmif;+yD; &wJhvcukd pkum atmufajc&JabmfawGeJ@ tdrfaxmif
onfawGukd aiGwkd;acs;pm;wmawG vkyfygw,f? tJvkd tao;tzGJvkyfief;av;awG r&Jw&J vkyf&if;u avmbaZmawG wjznf;jznf;
wufvm+yD;aemuf tckdiftrmvkyfief;awGtjzpf D.S.I wkd@/ B.E.D.C wkd@pwJh vkyfief;awG jzpfay:vm+yD; aemufqHk; tckacwfay:
OD;ykdifukr`%DvDrdwufb0okd@ a&mufvmawmhwm ygyJ? 'Dvkdenf;eJ@ ppfAsLkdua&pD,E&m;}uD; ay:aygufcJh&wmygyJ?
'ga=umifhyJ ta&twGufawG pkpnf;rsm;jym;vm&if t&nftcsif;w&yfukd ajymif;vJoGm;w,fvkd@ qkd=uwmukd;? 'Dvkdenf;eJ@
Armjynf&J@ e,fcs@J qef@usiaf &;/ *syefawmfvSeaf &;/ vGwv
f yfa&;wGif;u ay:xGuv
f mwJh Armhwyfrawmf}uD;[m Akdvaf e0if; pdwf}udKuf
vufukdifwkwfa=u;pm;wyf}uD; jzpfoGm;&wmygyJ? tckxd 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHkukd =unfh&if 'Dpuf,E&m;}uD;ukd tumtuG,f
ay;xm;wkef;qkdwm xif&Sm;ygw,f? 'Dpuf,E&m;}uD;ukd rzsufEkdifrcsif; Armjynf ta&;uawmh &ifat;zG,f rjrifyg bl;?
vSausmaf Zm
51
ta&;awmfykH*sme,f
(0if;wifhx Ge f; )
(1)
u|eaf wmfhb0rSm ta=umif;trsdK;rsdK;eJ@ cifrif&if;ESD;cGifh&&Scd JhwJh yk*~dKvfawGxJrSm
uku
d ;kd u|ef;jyef &Jabmf}u;D awGvnf; awmfawmfrsm;rsm; &SdchyJ gw,f? u|eaf wmfe@J
u|ef;jyef}uD;rsm; 'grSr[kwf u|efawmfodwJh u|ef;jyef}uD;awG qkdwJhacgif;
pnf;ay;+yD;awmhawmif wOD;csi;f ta=umif;ukd a&;zGJ@r,fqkd&if kyfykv
H m$ pmtkyf
wtkyf oD;oef@ xkwfa0EkdifavmufwJh taetxm; &Sdygw,f? tJ'DtxJrSm
u|efawmfeJ@ t&if;tESD;qHk;vdk@ qkd&avmufr,fh av;pm;tyfzG,f u|ef;jyef&J
abmf}uD; wa,mufuawmh OD;av;OD;azwifygyJ?
OD;azwifu jrif;+cHom;yg? 'ga=umifh OD;azwifukd u|ef;jyefjrif;+cH
OD;azwiftjzpfeJ@ vlodrsm;ygw,f? oleJ@tifrwefudk &if;ESD;wJh b0wlu|e;f jyef
&JabmfwcsdK@uawmh ol@ukd 0dZm}uD;vkd@ cspfpEkd;ac:=uwmawG &Sdovkd oleJ@
twlwl u|ef;jyef&Jabmfwa,mufjzpfwJh tpfud}k uD; ukdvSwifatmifuawmh
ol@udk 0rf;wl;o&D;}uD;vdk@ cspfpEkd;ac:wmukdvnf; u|efawmf =um;&zl;ygw,f?
0dZm}uD;vkd@ ac:=uwmuawmh OD;azwif[m wacwfwcgu &efukefu
av[mjyifaps;xJrSm abmif;bD0dZmwHqdyfeJ@ abmif;bDwkdawGukd a&mif;cs
zl;wma=umifhvd@k =um;od&zl;+yD; 0rf;wl;o&D;vdk@ ac:wmuawmh bma=umifh
vJqw
kd m u|efawmfvnf; wcgrS ar;r=unfzh l;vk@d wdwu
d sus rodyg? ukv
d Swif
atmifu [mo"mwfcH &ifhoefveG f;olyDyD aemufwD;aemufpyfvnf; tifrwef
ajymwwfvGef;wma=umifh ar;r=unfhjzpfwmvnf; ygygw,f? awmf=um
cyfwnfwnfe@J [moazmufvw
$ fvkdufwmukd t[kwrf Swf+yD; twnfjyK ar;
jref;ajymqkdrd&if acsmufusoGm;Ekdifw,f r[kwfvm;? OD;av;OD;azwifeJ@
ywfouf+yD; tpfukd}uD;ukdvSwifatmif&J@ aemufpyfpyf[motajyma=umifh
e,fu wufvm&SmwJh u|ef;jyef&JabmfwOD; tlvnfvnf jzpfoGm;&&Smzl;wJh
ta=umif;ukv
d nf; u|eaf wmfu =um;zl;em;0 &SdchzJ ;l ol r[kwv
f m;? tjzpfu
'Dvkdyg?
OD;azwifu jrif;+cHom;qkdawmh (jrif;+cHuvnf; txufArmjynf&J@
aq;vdyf+rdK@awmf}uD;vkd@awmifrS qkd&r,fh a'oqdkawmh) aq;&GufeJ@ aq;kd;
ta=umif;ukd awmfawmfav;ukd u|rf;usifHkru aq;kd;ukefonftjzpfawmif
rS vkyfcJhzl;w,fqkdyJ? txufArmjynf&J@ aq;vdyf+rdK@awmfu jrif;+cHjzpf+yD;/
52
ta&;awmfykH*sme,f
ar;vkdufrda&m OD;azwif[m rsufESm}uD;ukd eDjref;oGm;+yD; cifAsm;-cifAsm;tJ'Dvkdawmh raemufe@J Asmvdk@ ajym+yD; pdwfqd;k rmefq;kd eJ@ xGuo
f Gm;owJh? tJ'DrSm
tJ'Du|ef;jyef}uD;crsm pdwfraumif;jcif;}uD;pGm cHpm;&&if; ukdazwifAsm u|eaf wmfu aumif;aumif;rGef rGefe@J tJovkad v;yJ ar;rdajymrdwm bmpdwq
f ;kd p&m
&Sdvd@k vJ qk+d yD; wjcm; u|e;f jyef&JabmfawGe@J awG@wt
Jh cg jyefvnf&ifzGihjf y&Smav
wJhtxd jzpf&owJh? udkvSwifatmifu tJoavmuftxd taemuftpoefo
avmuf OD;azwif}uD;uvnf; &JabmfawGt=um;rSm ajymp&mawG wyHw
k yif}uD;eJ@
&SdchaJ volwa,muf jzpfchJ w,f? vufcEH kdifwm vufrcHEdik w
f m/ oabmwlEdik w
f m
oabm rwlEikd fwmawG c%xm;? acgif;rmr_eJ@ jywfom;r_rSmawGrSmawmh OD;av;
OD;azwif[m ajymprSwf jyK&avmufol jzpfcJhw,f? u|efawmf =um;zl;ovkd ajym
&&if OD;av;OD;azwif[m ukdukd;u|ef;uae jyefvGwfajrmufvm+yD; r=umcifrSm
ol@ZeD;onfu olwkd@rdom; pktay:rSmyJ jzwfrvm;-awmhfEkdifiHa&;tay:rSmyJ
jzwfrvm; qdkwJhoabmrsKd ; rdef;ryDyD pum;emxk;d ajymqkv
d mwmtay: at;igu eifwkd@uo
kd m jzwfEdik f w,f-EkdifiaH &;ukdawmh rjzwfEkdifb;l qkd+yD; wkdirf Smcsw
d f
xm;wJh wkdufyHktusav;ukdyJ aumuf0wfvkduf+yD; tdrfuae qif;csvmvkduf
wm[m tdrfudk b,fawmh rSawmif jyefra&mufawmhwhJ txdygyJv@kd qdpk rSwjf yK&wJh
&Jabmf}uD;jzpfygw,f?
axmifxJrSmvnf; OD;azwifeJ@ywfoufwJh tjzpftysufwck =um;&zl;
ygw,f? acgif;trm +ydKif&if;u vl}uD; ESpfa,muf tjyeftvSef acgif;csif;+ydKif+yD;
wkduf=uw,fqkdwJh tjzpftysufygyJ? 'Dta=umif;ukd ajymvmwJholuawmh a&
=unftHk;armifvk@d yJ xifygw,f? olu oli,fcsif; -wkd@ OD;azwif}uD;u b,fh
avmufrsm; acgif;rmw,f rSwo
f vJ? wku
d fxJrmS ole@J u&ifu apm',feD&,f}uD;
ukd tcef;wcef;xJ twlxm;wkef;u tjyeftvSefajympum;ajym=u&if;u &yf
wnfcsufawGta=umif; a&mufomG ;owJ?h +y;D awmh tJ'DrmS pDyu
D ykdacgif;rmw,fu&ifu ykd+yD;acgif;rmw,feJ@ pum;Edkif,l ajym=u&if;u ESpfa,mufom; acgif;
trm+ydKifvkduf=uwm tbkd;}uD; ESpfa,muf tcef;av;xJrSm olwkd@ukd,fwkdifukd
acgif;csif;+ydKifwdu
k f=uawmhwt
Jh xd - qkdyJuG? acgif;csi;f +ydKif+yD; wkdufvu
kd f=uyHkrsm;
ab;em;tcef;uyfawGuawmif wcGrf;cGrf; =um;&wJhtxd wkduf=u-qkdyJuGvkd@
ajym&if;u w[J[eJ J@ toHxu
G fatmif &,fygw,f? u|eaf wmfu oli,fcsi;f tbkd;}uD;ESpfa,mufukd kyfysufqif;ysufjzpfatmif rif;okyfzsuf+yD; [movkyf
ajymwmaerSmygvk@d r,Ho
k uFm[efe@J jyefar;rdawmh oli,fcsi;f ukd,faemufwm
r[kwb
f l;? wu,fuG wu,f-vk@d ukd tckid ftrm xyfajymw,f? +yD;awmh wkd@OD;av; OD;azwifu b,fvdrk sm; xyfajymao;w,f rSwfovJ? ypPn;f rJh vlwef;
pm;&J@ ol&owWu
d kd txdcdu
k f rcHEdik b
f l;? jyzkd@v&kd if jyukjd y&r,f? acgif;csi;f wkdufzk@d vkd
&ifvnf; wkdufypfvkdufzdk@yJ -wJhuG[k qkdum wcGD;cGD;eJ@ &,fygavawmhw,f?
oli,fcsif; - pOf;pm;=unfhprf;? u&if}uD; q&m',feD&,f}uD;uvnf; tjyif
rSmwkef;u c&pf,mef oif;tkyfq&mawmf}uD;uG? wkd@OD;av;OD;azwif}uD;uvnf;
u|ef;jyefrS u|ef;jyef}uD;uG? 'Dtouft&G,f}uD;awGeJ@ acgi;f csif;+ydKif wkdu=f uw,fqdk
wmuGm [k w[J[Je@J xyfrHykaH zmf ajymjyvmavawmh u|efawmf uk,
d fwkdifvnf;
+yHK;csifcsif jzpfcJh&wJhtxdygyJ?
tJovkd ajymprSwfjyK&avmufwJh OD;av;OD;azwifeJ@ yxrqHk;t}udrf
vlu,
kd fwkdif pwifqq
Hk nf;cJh&wmuawmh tif;pdef tusOf;axmif}uD;xJu &ifcGJ
wkduf (ac:) 2- wkduf xJrSm jzpfygw,f?
(2)
2-wkduf[m 4-wkduf5-wkduf6-wkdufwkd@vkd wzufwnf;aom
53
ta&;awmfykH*sme,f
ta&;,lcHvkduf&wm[m OD;av;OD;azwifeJ@ eD;eD; uyfuyfae xkdifoGm;&zkd@
uH=urRmu }uH}uHzefzef zefwD;ay;vku
d fovm;vdk@awmif xifrSwf zG,&f mygyJ?
tJ'DrSm tJ'Dtcef;av;xJrSm wukd,fawmf pwif a&mufomG ;oGm;csif;
rsufEmS csi;f qdkiftcef;av;xJuae u|efawmhf ukd +yHK;+yHK;}uD;rsufESmay;eJ@ a[hv-l
a[hv-l vkd@ tm;yg;w& E_wq
f ufvu
kd fou
l awmh uk=d uifaiG(ac:) uAsmq&m
+zdK;xdef-ygy?J ole@J twl ol@ab;em;uae tbkd;}uD;wa,mufuvnf; rsufreS f
}uD;w0if;0if;eJ@ u|efawmfhukd v_dufv_dufvSJvSJ +yHK;jyaewm awG@vkduf&awmh
u|efawmfuvnf; ESpfa,mufpvHk;ukd wvSnhpf D jyef+yHK;jyvkdufrdygw,f? ukd+zdK;
xdefeJ@twl tJ'Dvkd vSrf;+yHK;jyaewJh tbkd;}uD;uawmh - OD;av;OD;azwifaygh?
trSet
f wkdi;f ajymjy&&if tJ'Dwke;f uawmh tJ'DO;D av;}uD;ukd OD;azwifrSe;f b,f
odyghrvJ? 5-wkdufxJwkef;uwnf;u OD;azwif-OD;azwifqkdwJhemrnfukd
&if;&if;ESD;ESD; =um;zl;ae&ayr,fh wcgrS vlcsif;qHkcGifh &cJhzl;wmr[kwfavawmh
uGJuJjG ym;jym; b,foyd grh vJ? ukd+zdK;xdefe@J uawmh tjyifrSmuwnf;u &if;ESD;cJ=h u
+yD;om;av? uk+d zdK;xdeu
f 'vom;? ol@trd fu 'vrSm jzpfayr,fh ol@tdrfu
vnf; u|efawmf&J@ r=uc% oGm;vm0ifxu
G f uGef;ckdpm;aomuf&m tdrfwtdrf f
av? oleJ@omru ol@ZeD; rat;odef;eJ@a&m ol@om;orD;awGeJ@yg &if;ESD;aecJhyg
w,f? ole@J u|efawmfu uAsmorm; pmorm;csi;f rdk@ &if;ESD;r_rsdK;omru Ekdiif H
a&;t&vnf; ywfoufcJh=uzl;olawGyg? 'gayrJh 'Dwcg axmifxJokd@ 0ifcJh=u
&mrSm u|efawmfeJ@ol[m bmrSrywfoufbJ oD;jcm;pDom jzpfcw
Jh ,f? u|eaf wmfh
bufuvnf; oleJ@ ywfouf+yD; wcGef;wyg'rS r+idpGe;f apcJw
h t
Jh wGuf tr_wJG
awmh rjzpfcJh&yg? ESpfa,mufpvHk; EkdifiaH &;tusOf;om;awGtjzpf wku
d feef;pHawG
jzpfae&wmcsif;wlayr,fh wa,mufeJ@wa,muf wcgrS eD;eD;uyfuyf r}uHK&
rqHk&bJ vaygi;f rsm;pGm &Sad ecJh&mu tckvdk trSwfrxif jyefvnfqHkawG@vu
kd f
&wJhtay:rSm olu 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfaeovdk u|efawmfuvnf; 0rf;
ajrmuf0rf;om jzpfrdygw,f? olu'gu emrnfausmf OD;azwifav- ukdukd;u|e;f jyef}uD;aygh? acgif;rmwJh
ae&m cG(*G) wkduw
f aJh e&mrSmawmh ESpfa,muf r&Sb
d l;? tck OD;av;ukd tcef;xJrSm
[if;awGbmawG a0ay;zkd@ bkwfudik t
f cef;vl}uD;tjzpf wm0efay;xm;w,fvkd@
aemufpp pum;qkd&if ol@ab;em;u OD;av;ukd ar;aighjyum rdwfqufay;wJh
twGuf OD;av;OD;azwifudk vleJ@emrnfwGJ+yD; yxrqH;k t}udrftjzpf odvu
kd f&yg
w,f? OD;av;OD;azwifuawmh 'Daumif av#mufajymwm r,Hek J@vkd@ ajym&if;
u|efawmfhukd +yHK;+rJ+yHK;aecJhygw,f? r=umciftwGif;rSmyJ olwkd@tcef;av;xJu
vlawGtm;vHk;&J@ rsufESmawGukdvnf; wa,muf+yD;wa,muf awG@vm&&if;
tcsdefwdktwGif;rSmyJ &if;&if;ESD;ESD; jzpfvmcJh&ygw,f?
ta&;,ltjypfay;xm;jcif; cHwJhtaetxm;rsdK;eJ@ u|efawmfhrSmom
tcef;av;xJrSm wukd,fawmfpHjref;ae&ayr,fh u|efawmfJ@ rsufESmcsif;qkdif&Sd
olw@kd &@J tcef;av;xJrSmu vlu 6 a,muf}uD;rsm;awmifrS &Sad ewm awG@vu
kd f
&ygw,f? OD;av;OD;azwifeJ@ uk+d zdK;xdew
f @kd tjyif tpfud}k uD;ukdvSa&$(tck pma&;
q&m atmifom-yDoHk;vHk;)/ tpfukd}uD; ukdjrpdef/ OD;xGef;atmifeJ@ OD;av;Akdvf
pkd;wif(h ajrmif;jr) wk@d 6 a,mufom; jzpfygw,f? olwd@k 6 OD;om;rSm OD;av;OD;az
wifheJ@ tpfu}dk uD;ukdjrpdefwd@k ESpfa,mufu udkud;k u|e;f jyef? tpfud}k uD; ukv
d Sa&$eJ@
OD;av;Akdvfpkd;wifhwdk@u awmjyef/ OD;xGef;atmif}uD;uawmh EkdifiHa&;orm;
a[mif;vnf;jzpf usL&Sifq&mvnf; jzpfcJhw,f? tJ'DxJrSm uAsmq&mukd
+zdK;xdefu toufti,fqHk; jzpfae+yD;/ touft}uD;qHk;uawmh OD;av;Akdvfpd;k
wifhvkd@ ajym&vdrfhr,fxifygw,f? ajrmif;jrom;jzpfwhJ Akdvfpd;k wif[
h m t&ifu
ArmjynfuGejf rLepfygwD&@J jrpf0u|ef;ay:wkid f;/ ajrmif;jrc kid f/ ckdifppfa&;wm0efcH
wyfrLS ;}uD;wOD; jzpfc+Jh yD; 1982 xJrSm u|efawmfw@kd awGe@J twl axmifxaJ &muf
54
ta&;awmfykH*sme,f
vkd@vnf; qufajymvm jyefw,f? u|eaf wmfuvnf; ol@&J@ ajymvmtHah om pum;ukd
pdwf0ifpm;pGm em;axmifaerdw,f? u|efawmfbufqD rsufESmvSnfhum wifyvif
acGxkdif&if; pum;ajymaewJh ukd+zdK;xdef&J@aemufrSm OD;xGef;atmif}uD;uvnf; vrf;
av#muf&if; +yHK;aphaph}uD; vkyfaew,f?
'Dv k da v - u|efa wmf w kd @ tcef ; av;xJ r Sm xrif; pm;&if [if; a0ay;
zk d @ uk d OD ; av;OD ; azwif u k d y J [if ; a0 bk w f u k d i f wm0ef a y;xm;wm/ H k ; xG u f &
wJhae@av;bmav;qdk& if axmif0ifp m ygq,fx ky fav;bmav; ygw,f r[kw f
vm;? OyrmAsm-trJo m;vnf; ygw,f? ig;vnf; &Sdw ,fq dky gpkd@? tJ'g - u|ef
awmf u OD ; av;OD ; azwif - u|efa wmfw kd @ trJo m;yJ pm;csif w ,f? 'Dw eyfa wmh
tJ'D trJom;av; a0ay;ygvdk@qkd&if b,fawmhrS u|efawmfwkd@ukd tvkdv kduf+yD;
a0ray;bl; As? 'gyJp m; 'gyJ& r,fq kd+ yD; wrifu kd cGw kdu f+ yD; wjcm;[if; yJ a0ay;
awmhwmAs? =umvmawmh b,f& rvJA sm? ol@ ta=umukd u|efawmfw kd@uvnf;
oda eawmh b,fvkdvkyf&w,frSwfovJ? u|efawmfwkd@uvnf; ajAmif; jyefAsL[m
usifhoHk; &w,fAs? wu,fu kd u|efa wmfw kd@ u trJo m;ukd pm;csifae&if tJ'gukd
wrif a &Sm if+ yD ; OD ; av; 'D a e@awmh 0uf o m;yJ ay;Asmvdk@ vky f& w,f? +yD; awmh
OD ; xG e f ; atmif u d k v nf ; OD ; av;OD ; azwif r =um;atmif wk d ; wk d ; av; }ud w f n d
xm;+yD; om;qdka wmh OD; xGe f;atmifu u|efa wmfu awmh ig;yJpm;csifw,fAsmvdk@
rpm;csifwmukd pm;csifwmtjzpf awmif;qdkckdif;&w,f? tJ' Dvkdvkyfr SyJ ukd,fp m;
csif w muk d &awmh w mAsm? OD ; av;u cG w k d u f w wf a wmh u|ef a wmf w k d @ rS m
ajAmif;jyefAsL[m usifhoHk;ae&w,fAsdK@qdk+yD; OD;av; OD;azwifta=umif;ukd [mo
vkyfajymavh&Sdw,f? OD;xGef;atmifuvnf; vrf;av#muf&if; &,fusJusJvkyfaeovkd
OD;av; OD;azwifukd,fwkdifuvnf; rcsdKrcsOfvkyfaewm jrif&ygw,f?
bmyJajymajym olwd@k tcef;u vlvnf;rsm;ovkd aysmpf &mvnf; aumif;ae+yD;
wukd,fawmfjzpfaewJh u|efawmfhtzkd@awmh teD;uyfqHk; pum;ajymazmfawG/ pdwf+iD;
ajyzG,fawG/ pdwf=unfEl;p&mawGtjzpf cHpm;&ygw,f? Hk;xkwfwJhae@awGrSm qkd&if
axmif0ifpmygq,fxkyfav;awGeJ@ pm;p&maomufp&mav;awG ql+zdK;aewwfwJh
olwkd@tcef;uae u|efawmfhukdvnf; pm;p&maomufp&mav;awGukd ypfaygufr#a0
ay;wwfygw,f? pm;p&mav;awGukd yvwfpwpftdwaf v;xJxnfh uspfuspf ygatmif
xkyf+yD; olwkd@tcef;oHwkdif=um;uae u|efawmfhtcef;u oHwkdif=um;tayguf0qDukd
wnfw
h nfrh wfrwf usatmif aoaocsmcsm csed &f ,
G yf pfaygufay;vkduf&wmrd@k ypfaygurf #
a0ay;vkdufwmvdk@ oHk;E_ef;vkduf&wm jzpfygw,f? tJovkd tcgrsdK;rSmqkd&if OD;av;OD;
azwifu txkyfav;ukdudik +f yD; rsurf Sef}uD;w0if;0if; t+yHK;&dyaf wG wvJhvJh rsufEmS }uD;eJ@
u|efawmfhtcef;qDukd ra&mufa&mufatmif ypfay;wwfol jzpfygw,f? wu,fawmh
OD;av;OD;azwif[mvnf; u|efawmfh vkdyJ axmif0ifpmvmr,fhol rdom;pk0ifr&Sd&SmwJh
axmif0ifpm yg;&Sm;vSolwa,mufjzpfygw,f? tJovkd=um;uae tJovkdtae
txm;eJ@ u|efawmfq
h Dukd pm;p&m aomufp&mav;awG vSrf;+yD;ay;Ekdiw
f mtay: b0wl
awG tcsif;csi;f ukd xyfqifrh #a0ay;Ekdiaf er_tay: OD;av;OD;azwif[m t+rJvkdvkd &$if&i$ f
vef;vef; oGufoGuv
f ufvuf jzpfaeavh&dyS gw,f? wcgw&Hawmh OD;av;OD;azwif[m
u|efawmhfqu
D kd pm;p&mav;awGomru a&aEG;=urf;ukdyg rjzpfjzpfatmif vSr;f ydk@ay;cJhzl;
wm &SdcJhzl;ygw,f? olwdk@tcef;uae b,fvkdenf;eJ@ &atmif vkyfxm;EdkifovJawmh
rod/ wu,fudk vufzufajcmuftppf cyfxm;wJh a&aEG;=urf;tppfyg? tJ'aD &aEG;=urf;
3-4 cGufpmukd yvwfpwpfbl;eJ@ xnfhxm;+yD; bl;0tydwfudkvnf; yvwf pwpftp
av;cHum aoaocsmcsm vHkatmifydwfxm;+yD; u|wfu|wftdwfeJ@ xyfrH&pfokdif; csnf
aESmifvkduf+yD; tJ'Da&aEG;bl;av;ukd olwkd@tcef;uae usaemfhtcef;qDta&muf
bD;vHk;av; vSfrd haf y;vkduo
f vkd vSdrfhay;jcif;tm; jzifh }uH}uHzefzef ay;&r_rsKd ;yg? tJovkrd sKd ;
u&du x cH+yD; rjzpfjzpfatmif vSrf;ay;avh&w
Sd Jh t vkyfrsdK;ukd pdwf&Snv
f uf&Snfwm0efcH
55
vkyfay;avh&do
S u
l awmh tifrwefrS pdwfww
kd wf
+yD; pdwf tifrwef jrefvSw,fvdk@ emrnf}uD;
vSwJh OD;av;OD;azwifukd,fwkdif jzpfaewmu
vnf; u|ef awmfhtwGuu
f awmh awmfawmfukd
xl;xl;jcm; jcm;eJ@ rarhEkdifp&m jzpf&ygw,f?
(3)
u|efawmfhb 0rSm OD;av;OD;azwifeJ@
b,f a vmuf txd a&puf y gvG e f; vSo vJ qk d
awmh axmifa wG us+yD ;=uvkd @ taqmifa wG
a&muf=uHkru tif;pdefaxmifawmif rxm;
awmhbJ tif;pdefaxmif}uD;uae emrnfausmf
om,m0wD axmif}uD;qDukd axmifajymif;ykd@
awmhvnf; b0wl twlwl/ waxmifwnf;
twlwl tykd@cH&ol jzpf&jyefw,f? u|eaf wmfwd@k
EkdifiHa&;tusOf;om;awGukd axmifajymif;ypfzkd@
1-aqmifrSm aeae=u&&mu 5-aqmifukd
ac:xk w f vmcsd e f t xd b,f o l awG u k d b,f
axmifawGqD cGJ+yD; ykd@rvJqdkwm u|efawmfwkd@
tm;vHk; vHk;0 vHk;0 rod=uyg? tJ'Dae@wkef;u
5-aqmif rSm wnwm twlpkaygif;tdyf=u
&&mrSm OD;av;OD;azwifu u|efawmfhtem;ukd
uyfvm+yD; Ekid fiHa&;orm;qdw
k m 'Dvkdayg?h 'DacG;
om;awGuawmh wkd@wawGtay: zdESdyfrSmnpf
ywfrmS csnf;yJ? aumif;atmif a&$@rSm b,f[w
k f
rvJ? 'kuQa&mufatmif qkd;atmifvkyfzkd@ a&$@
ypfwmyJ? }udKufwhaJ e&m a&$@ypfvu
kd fprf;-owWd
&Sd&Sd &ifqkdifoGm;=uzkd@yJavvkd@ wnfwnf+idrf
+idrfavoHeJ@yJ t+yHK;rysuf ajymvmw,f? u|ef
awmfuvnf; OD;av;ukd aEG;aEG;axG;axG; jyef
=unfh&if; av;av;eufeuf acgif;ndwfjyvkduf
rdygw,f? aemufwae@ tapm}uD;rSmawmh rkd;
awmifrvif;ao;cifrSm u|efawmfwkd@wawGukd
pm&if;twkdif; emrnfawG ac:xkwf+yD; tm
wDbD um;jym}uD;ay: wufapw,f? rae@n
aewkef;uwnf;u ajcusif;awGukdvnf; toD;
oD; wyfxm;cwfxm;ay;+yD; jzpfwma=umifh ajc
usif;oHawG wnHnHeJ@ um;jym}uD;awGay: wuf
cJh=u&w,f? u|efawmf wuf&wJh um;jym}uD;
ay:rSm u|eaf wmftygt0if tusO;f om; 8 OD;?
aemuf wpD ;ay:rS mu tbOD; bOD ;tygt0if
tusOf;om; 4 OD;/ pkpkaygif;tusOf;om; 12
OD;ukd vufeufukdif &Jom;awG tjynfhygwJh
um;}uD; 2 pD;u a&S@aemuf +cH&Hum vrf;w
av#muf b,fae&mrS &yfemjcif;rjyKbJ w&ref;
=urf; armif;ESifxGufcGm apcJhygw,f? 0DpDoHw
ta&;awmfykH*sme,f
&$D&De$ @J w&ref;=urf; armif;ESifvmwJh u|efawmf wk@d pD;eif;vku
d fygvm&&m um;wef;
ukd vrf;rwav#mufay:&Sd wjcm;aom um;}uD;um;i,frSef or#u kwfw&uf
ab;uyfay;=u&+yD; wtHhw=o ai;arm=unfhae=uwmukd &dyfceJ &dyfceJ jrifvu
kd f
&ygw,f? u|eaf wmfw@kd um;ay:rSm u|efawmfeJ@twl OD;av;OD;azwifvnf; uHwl
tusdK;ay;tjzpf wkduw
f u
kd fqdkifqdik f ygvmw,f? u|eaf wmfe@J OD;av; OD;azwiftyg
tusO;f om; 8 OD;wifaqmifvmwJhum;ukd om,m0wDaxmifxJqD wef;0ifapcJh+yD;
tbOD;bOD;tyg tusOf;om; 4 OD;eJ@ wjcm;um;}uD;ukad wmh jynfbufqD quf
vuf armif;xGufoGm;apcJhygw,f? vufpowfawmh u|efawmfwkd@ 8 OD;ukd om
,m0wDaxmifukd a&$@ajymif;vkduw
f mjzpf+yD; tbOD;bOD;wkd@ 4 OD;ukdawmh jynf
axmifqD a&$@ajymif; ypfvu
kd f wm jzpfaerSe;f tJ'u
D srS odvdu
k &f ygawmhw,f?
om,m0wDaxmifrSm OD;av;OD;azwif[m u|efawmfwdk@eJ@twl b0wl
om,m0wDaxmifu txl;wkduf 10 cef;wGJxJrmS 4 vausmfavmuf twlaexkid f
cJh&+yD; taqmifawGxJ jzef@cGJypfvkdufwJhtcgrSmawmh ae&wJhtaqmif[m w
aqmifpD jzpfoGm;w,f? 'gayrJh naetm;vyfcsdefawGwkdif;rSm OD;av;OD;azwifeJ@
u|efawmf[m olwkd@taqmifeJ@ u|efawmfw@kd t aqmif t=um; pnf;jcm;xm;wJh
+cHpnf;kd;av;tem;rSm t+rJrjywfqHk=u+yD; &&mowif;aygi;f pHkudk tjyeftvSef ajym
=uqk=d u aqG;aEG;=u+rJ jzpfcw
Jh ,f? uHwltusKd ;ay; b0wlawGtjzpf tjyeftvSef
oHa,mZOfvnf; &SdcJh=uygw,f?
om,m0wDaxmifrmS wkdufuae taqmifqDudk ajymif;a&$@&+yD;vk@d rS odyf
r=umcifrSm yxrqH;k tjzpf u|efawmfu jy\emay:ygw,f? axmifrSm reufwkdif;
tdyfaqmiftzGihrf mS EkdifiaH wmftvHudk tav;jyKtcrf;tem; vkyfavh&d&S mrSm u|ef
awmfu tpkd;&&J@ rqvtvHukd tav;rjyKwJh jy\emyg? u|efawmf b,fvakd e
xkdifovJqkdwmukd vkdufvHacsmif; ajrmif;aewJh taqmifwm0efcH wyf=uyfoef;
axG;qdkwJh ociftm;& u|efyg;0waumifu u|efawmfrqvtvHukd tav;jyK
jcif;r&Sdwmukd awG@oGm;+yD; EdkifiHawmftvH tav;rjyKr_qkdwJh jypfcsuf}uDeJ@
u|efawmfhudk axmifus;Hk axmifrSL; Hk;ukd Hk;wifw,fqw
dk m vkyfygw,f? axmifrLS ;
av;oef;vGiu
f u|eaf wmfhukd Ekid fiHawmftvHukd tav;jyKzkd@ azsmif;zsygw,f? u|ef
awmfu rqvtvHukd tav;rjyKEkdifbl;vdk@ jiif;ygw,f? tJ'DrSm aemufwqifh
tjzpf u|efawmfhudk axmifykid f ;Hk ukd wif&mrSm 'kwd,axmifykdif}uD;jzpfwJh Ekdiif Ha&;
orm;awGtay: zdESdyfnOf;yef;&mrSm emrnfqkd;eJ@ ausmfapmwJh bdk=unfqkdwJh
owW0g}uD;uae 'g axmifjy\em azmfwm/ 'Daumifaomufl;yJ? 'Daumif
tl;-tl;wkdufxJ ykd@/ ydwfvkdufwJh/ E_wfxGufpum;oHeJ@twl trdef@ay;vkduf
r_atmufrSm u|efawmf[m tl;wkdux
f J a&mufomG ;&ygawmhw,f? at;at;aq;
aq; jznf;jznf;nifnif a&muf&wmawmhr[kw?f ajcusif;cwfxm;jcif; cHxm;&
qJjzpfwJh u|efawmfhukd txkdifckdif;+yD;rS aq;Hktayguf0uae aq;HkaxmifhpGef;&Sd
tl;wkdufxt
J xd zm;ckef cke+f yD; 0ifz@kd trdef@ay;&m u|efawmfu vnf; b,fawmhrS
zm;ckef rckefbl;/ }udKufovkdvkyf vk@d jyefvnfwHk@jyefvu
kd fwJhtwGuf aemufuae
wukd,fvk;H ukd abmhvk;H uefovkd aqmifhuef&if; ppfzdeyfe@J tqufrjywf usKH ;uef
wmukd rcsdrqef@cHpm;&&if; 'vdrfhacgufauG; tvJvt
J +ydK+ydKeJ@ r_rvS 0ifcJh&ygw,f?
'gawmif aq;Ht
k aygu0f eJ@ tl;wku
d ft=um; vrf;w0ufavmufrSm Akduyf lukdwif
atmif}uD;qkw
d Jh wyf=uyf0g'g}uD;wa,mufu oef;axG;vufxu
J ae v$Jajymif;,l
vkduw
f t
Jh wGuf uku
d f 100 ausmf avmufyJ txktESuf tueftausmufukd cH
vkduf&+yD; udpP+yD;oGm;cJhwm jzpfygw,f? twkdcsKyfajym&&if ausmatmifh&ifem
'%f&m'%fcsufaygif;rsm;pGmeJ@ tl;wkdufqkdwmxJukd 0ifcJh&ygw,f? tJ'DrSm
aemufae@reufavmufup+yD; ta0;uae u|efawmfhqDukd ae@pOfvkdvkd =unfh_
tm;ay;avh&Sdol[m b,folvkd@ xifygovJ? OD;av;ODazwifqdkwJh cspfp&m &J
abmf}uD;ygyJ?
56
ta&;awmfykH*sme,f
a&mufvmr,ft
h csdeu
f kd aoaocsmcsm vSrf;=unfh aeavh&d+S yD; OD;av;OD;azwifukd
tjyeftvSeftm;jzifh ta0;uae vufoD; vufarmif;wef;+yD; jy&ygw,f?
olu u|eaf wmfhukd jrif+yDqdw
k meJ@ tm;&yg;& trlt&meJ@ vSrf;+yD; E_wf
qufwwfygw,f? rsufrSef}uD;w0if;0if;=um;uae tm;&yg;& vSrf;+yD;+yHK;jy
aeavh&SdwJh ol@[efyef[m wu,fhukd cspfcifav;jrwfzG,fygyJ? 'Dvkdtajctae
=um;xJuae w&ufrSmawmh axmifaq;Hk vltdak qmifxJu tusO;f om;tkd}uD;
wa,muf[m 0g'gawGtvpfrSm u|efawmfhqD qkduq
f u
kd f +rdKuf+rdKufa&mufvm+yD;
ol@cg;ykdufaxmif=um;xJuae 0Sufo,fvmwJh aygifrkef@ao;ao;av;wvHk;eJ@
=uufOjyKwfav; 2 vHk;ukd uref;uwef;xkwfay;vmvk@d awmfawmfudk tHh=ooGm;
&ygw,f? tbdk;}uD;u ab;b,fnmukd vl&Sif;r&Sif; aocsmatmif xyf=unfh
vkduf+yD;rS ol@ukd,feJ@uG,fxm;&if; cyfjrefjrefxkwfay;vmwm jzpfygw,f?
aq;cef;jyvkdufvmwJh [kdrsufrSefeJ@ tbkd;}uD;wa,mufu tb
eJ@ awG@ awmh tbudk tult nDa wmif; +yD; rifhq D' gav; a&mufatmif ykd@
ay;ygvkd@ arwWm&yfcHvmvkd@ tajctae=unfh+yD; vmay;wm? vlvpfwkef;
,lvmay;&wm? olu OD;azwifqkdvm;yJ? rif;u tvHtav;rjyKvkd@qkd+yD;
tydwfcHxm;&wJh 5nav;r[kw fvm;? olvnf; 5nvkd@ ajym w,f?
tJ'g olu aq;cef;jyvlemtjzpf vkdufvm+yD; ol&wJhvlempm 'Daygifrkef@eJ@
=uufOav;ukd olrpm;bJ rif;qDudk tydk@ckdif;vkdufwJhoabmyJ? tJ'gav;ukd
aoaocsmcsm 0Sufxm;+yD; jrefjrefqefqef pm;ypfvkdufaemf vkd@ pum;ukd
cyfokwfokwf ajym+yD; cyfjrefjrefyJ xGufoGm;ygw,f?
u|efawmfhrSm 0rf;enf;0rf;om jzpf&w,f? OD;av;OD;azwifu u|ef
awmft
h ay: tJoavmufudk tav;teuf xm;cJhwmtay: u|efawmfrh Sm rarh
Ekdifp&mvnf; jzpfcJh&ygw,f?
om,m0wDaxmifxJrSmyJ jzwfoef;cJh&pOfrSm OD;av;OD;azwifeJ@ ywf
oufvkd@ aemufxyfrarhEkdifp&mav;awGvnf; trsm;tjym; &Sdygao;w,f? OD;
av;u u|efawmfah vmuf axmifESprf rsm;bJ 2 ESpfvm;yJ axmifuswmqdkawmh
om,m0wDaxmifrSm aemufxyf odyf=um=umrae&bJ u|efawmfht&if apm
apmpD;pD;yJ axmifuae vGwfoGm;ygw,f? tHh=op&m aumif;wmu OD;av;OD;
azwif[m tjyifukdjyefa&mufoGm;+yD; wvavmuftawmtwGif;rSmukd u|ef
awmfhukd axmif0ifpmvmawG@wJh tjzpfuvnf; wu,fhukd rarhEkdifp&mygyJ?
tJ'Dwkef;u axmifusESpfodyfrrsm;vSvkd@ u|efawmfht&ifaxmifuae
vGwfoGm;=uolawG awmfawmfrsm;rsm; &Sd&mrSm wcsdK@q&kd if tckvdk axmifajymif;
a&$@wmxJawmif rygbJ tif;pdefaxmifxJwkef;uwnf;u vGwfoGm;=upOfrSm
rvGwcf if aemufq;Hk umvawGrmS tjyifjyefa&muf&if odyrf =umcifrmS bJ cifAsm;
qD axmif0ifpm rjzpfjzpfatmif vmawG@ygOD;r,f/ pdwfcs? wacguaf wmh vmjzpf
atmifudk vmcJrh ,fvkd@ yg;pyfuwday;cJo
h al wG trsm;tjym; &Scd zJh l;ygw,f? 'gayrJh
tJ'DolawG olwd@k ajymovkd wOD;wa,mufrS u|efawmfq
h D axmif0ifpm jyefvm
awG@wm r&SdcJh=uzl;ygbl;? tJ'DolawGeJ@ rwlbJ ajym&&if wjcm;olawGvkd owf
owfrSwfrSwf tkd;tdrfawmifjyp&m r&Sd&mwJh OD;av;OD;azwifu ol aemufqHk;
aeoGm;cJh&&m om,m0wDtxd jyefvm+yD; u|eaf wmfhudk rjzpfjzpfatmif axmif0if
pm vmawG@&mS wmjzpfavawmh u|eaf wmfrh Sm b,fawmhrS rarhEikd fatmif cHpm;&
ygw,f? 'gayrJh tJ'DtcsdefrSm axmif&J@tm%mykdif jzpfae+yDjzpfwJh axmifykdif
bkd=unfu axmif0ifpmvmawG@wJh OD;azwifeJ@ u|efawmfu
h kd vlu,
kd fwkdif awG@cGifh
ray;bJ wrifudk ydw fyif uef@ owfx m;cJ h+yD ; axmif0 if pmtxk yfav;ukd yJ
ay;cGi fh jyKcJh ygw,f? tJ' Da e@u axmif0 if pm-axmif 0ifp m &S dw ,f qdk +yD;
vmac:wJh twGuf axmifAl;0 ukd vku
d foGm;cJ&h &mrSm Al;0teD;u axmifydik f ;Hk cef;
57
ta&;awmfykH*sme,f
u|efawmfh twGuf ay;oGm;cJh wJh aiGuav;ukdyJ vrf;p&dwftjzpf ol @ vuf o H k ; awmf a=u;ZG e f ; eJ @ wcG y f c G y f j rnf atmif
toH;k jyK+y;D &efuek af jrukd wausmjh yef jyefvnfa&muf&v
Sd mcJ&h ygavw,f? acgufj yvkduf+yD; &+yDqkd+ yD; jyefay;vkdu fw m? ukd,fh uGm'gvnf; wu,fhukd trSwf&p&myJ r[kwfvm;?
[m uk d a zwif u awmh vk y f + yD a [h q k d + yD ; quf = unf h
aevk d u f r d w ,f ? tH r ,f - ol u uk d , f h u k d wcsuf + yH K ;jy+yD ;
(4)
bmrSr[kwfb l;/ pdw fAs-pdw fvkd@vnf; cyfwkd;wkd; jyefajym
u|ef awmf axmif uvG wf v m+yD ; r=ucif r Sm yJ b,f uae &if;u vufzuf&nf jyeftjyifay;ckdif;wJhol ukd b,fES,fh
owif;&vmw,frod/ OD;av;OD;azwif[m u|efawmfhukd wckwfw& vJ a[hvdk@ cyfwnfwnf vSrf;ar;vkdufao;w,f? tJ'DrSm
vmawG@ygw,f? u|eaf wmf ,m,Dpwnf;csaewJh usL&Sifq&mr}uD; w ckw ifu tjyifckdi f; wJholu tckr S tawmfy J OD; av;wJh
a,muf&J@ usL&Sifpmoifcef;av;xJtxd qkdufqkduf+rdKuf+rdKuf wuf uGm ? ighrSm &,f&tcufuGm? tJ'DrSm ukdazwifu awG@
vm+yD; 0rf;yef;wom +yHK;&$ifpGmeJ@ vmawG@wmjzpfygw,f? olu u|ef vm; awG @ vm;vkd @ ajym&if ; rd e f @ rd e f@ }uD ; uk d +yHK ;vk d @ aygh ?
awmfhukd twif;ukd ac:xkwf +yD; vufzuf&nfqkdifrSm vufzuf&nf wk d @ uk d azwif } uD ; u vuf z uf & nf a zsmf a wmh v nf ; tJ
wkdufwm rHk@au|;wmvnf; vkyfygw,f?
ovk d ajymprS w f jyKp&mawG e J @ aygh u G m ? uk d a zwif e J @
aemufae@awGrSmvnf; u|eaf wmf&d&S mukd a&mufa&mufvm+yD; a=u;ZG e f ; }uD ; wacsmif ; vk d @ awmif trS w f t om;jyKxm;&
vufzuf&nfwkdufzdk@ ac:avh&Sd&mrSm vrf;ab;u yvufazmif;vuf w,fuGvkd@ajymjy&if; w[J[JeJ@ oabmwus &Sif;jycJhzl;
zuf&nfqkdifav;awGukdomru acsmif}udKacsmif=um;u vufzuf&nf wmuk d v nf ; jyef v nf t rS w f & rd y gw,f ?
av;awG aygif;pHk=um;txdyg a&muf&ygw,f? olu vufzuf&nfeJ@
u|efawmfhudk tJovkdvmawG@pOfu OD;av;OD;azwif
a&aEG;=urf;udk rufrufoufouf }udKufESpfoufvGef;vSol jzpfHkru [m bdkuav;bufa&mufae&muae &efukefukd qif;vm+yD;
b,fem;u vufzuf&nfqdik u
f vufzuf&nfaumif;w,f b,fem; vmawG@wmvkd@ od&w,f? OD;av;OD;azwif[m &efukefrSmqdk
u vrf;ab;vufzuf&nfqkdifu a&aEG;=urf;aumif;w,fqdk wmrsdK; &ifawmh tpfu}kd uD; ukdvSwifatmif&J@ tdrfrmS yJ pwnf;csavh
awGukdyg wu,fukd &Sm&SmazGazG ESH@ESH@pyfpyf aygufa&mufod&Sdaeol &Sd+yD; ukv
d Swifatmife@J awmh awmfawmfcifrif&if;ES;D wmukd awG@
wa,muf jzpfaewm tHh=op&m awG@&ygw,f? abmif;bD 0dZm }uD;om &w,f? taemuftpeJ@ [moazmuf&mrSm tvGef0goem
ru vufzuf&nf0dZm}uD;vkd@yg uifyGef;wyfay;&r,fh taetxm;yg oefvSwJh tpfukd}uD; ukdvSwifatmifuawmh OD;azwifeJ@
yJ? tJ'DrSm OD;azwif}uD;u vufzuf&nfvnf;}udKuf/ vufzuf&nf u|efawmfhukd +yHK;aphapheJ@ vSrf;=unfh&if; -wkd@uGm q&m
vnf; aumif;aumif;em;vnfwmvnf; rajymeJ@ olukd,fwkdifawmif &m*se}f uD; qH;k oGm;+yD;uwnf;u q&m&J@ [kdomG ;vkduf 'DomG ;
vrf;ab;rSm vufzuf&nfqikd fziG fh+yD; vufzuf&nfazsmfvmcJhwhJ oluG vkdufeJ@ &JabmfawGt=um; ae&mtESH@ vSnfhvnfoGm;vm+yD;
qdkwJh u|ef;jyef&JabmfwOD;&J@ wcsdefu ajymqkdcJhzl;oHukdyg wkdufwkduf tcrJh jyef=um;a&;wm0efudk wufwufuu xrf;aqmifay;
qkdifqdik f zswfceJ trSwf&vkdufrdygw,f?
aecJhwJh q&m&m*sef&J@ae&mukd b,fol@ukd tyfESif;&yghrvJvkd@
rif ; -vuf z uf & nf a zsmf & mrS m uk d a zwif & J @ a=u;ZG e f ; pdwfylae&wm tckawmh wkd@ukdazwif}uD;ukdyJ tyfESif;xm;&
}uD ; ta=umif ; qk d w maum =um;zl ; vm;? ol u vrf ; ab;vuf ouGvkd@ajym&if; pygw,f? udkvSwifatmif aemufwm p
zuf&nfqkdifrSm vufzuf&nfazsmfq&m vkyfpOfu vufzuf&nf wmrSefor#ukdawmh OD;av;OD;azwif[m +yHK;+yHK;}u;D yJ vkyaf eavh
qkdwm w}udrfwnf; wcgwnf;eJ@ t+yD;tjywfjzpfatmif azsmfay; &Sdwmukdvnf; owdxm;rdygw,f?
wwf & w,f ? aemuf r S xyf + yD ; jyif a y;& jznf h a y;&w,f q d k w m
aemufawmh u|efawmfu Zmwd&yf&Gm tnma'o
b,f a wmhr S raumif; bl; qd kw Jh t,lt qeJ@ w&m;xla xmif+ yD; buf u k d acwW c %jyef r d c sd e f r S m OD ; av;OD ; azwif u vnf ;
awmhu kd vufa wG@ usifho Hk; avh& Sdw Jh tazsmfq &muG? tJ' Dr Sm ol@ bku
d av; bufukd opfudpPawGeJ@ jyefqif;oGm;w,fvkd@ =um;
vufoHk; u a=u;ZGef; }uD;wacsmif;yJuG? tJ' Da=u;ZGe f;}uD; eJ@ olu vkduf&ygw,f?
b,fvkd azsmfay;w,fxifovJ? vufzuf&nf wcGufvdk@ rSmvkduf
aemufwcg &efukefukd u|efawmfjyefa&muf vmcsdef
wmeJ@ rSmwJhol&J@ tqkdtwkdif; csdKqdrfh yHkrSef ayghqdrfh ayghus zefcsdK rSmawmh OD;av;OD;azwifeJ@ aemufw}udrf jyefvnfqHkawG@
pojzifh taumif; qHk; jzpfa p&atmif aocsmazsmfa y;vkdu fw myJ? &jyefygw,f? tJ'DwacgufrSmawmh OD;av;OD;azwifu u|ef
tJ' D r Sm vuf z uf & nf aomufw J h pm;oH k ; ol u vufz uf& nf u d k awmfhukd ZGwftwif;ukd r&ru ac:aewma=umifh oltvkyf
aomufoHk; =unfh+ yD; tcsdKav;jznfha y;ygOD;/ tzef& nfav; av#mh vkyfaew,fqkw
d hJ ae&mtxd u|eaf wmfvdu
k o
f Gm;&ygw,f? ol
ay;ygOD;/ Ekd@pdrf;av; xyfaygufay;ygOD;rsm; xyf+yD; tqmrcsJ@vm/ ae aewJh ae&mu bdkuav;rSm? bdkuav;rSm {&m0wDjrpfxu
J
ZDZ mra=umif v meJ@ ? wk d @ ud ka zwif } uD ; u a=u;ZGe f ; }uD; wacsmif ; opfazmif}uD; wckay:rSm?
xJe J@ yJ ajz &S i f; ay;vkdu f a vh& Sd w ,fq k dy Ju G ? wcgawmh ukd, fw k di f
'gu uk d v S = unf & J @ opf a wG u G ? 'D o pf a wG u k d
ukd,fawG@uG? tJovkd vufzuf&nfaomufwJholu xyfjyifay;zdk@ oG m ;qG J a y;&wm }uD ; =uyf v k y f u k d i f a y;ae&wmuvnf ;
awmif; qdkv mawmh pm;yGJx dk; wJho lu vufzuf& nfc Gu f udkvnf; ukd,fyJav? ukdvS=unfqkdwm 'kuQdwwykdif;b0av? u|ef;
jyef , l a y;vma&m yg;pyf u vnf ; &w,f &w,f vk d @ vnf ; jyef awGc sif; vnf;jzpf/ &Ja bmf&Jb ufa wGcsif; vnf; jzpf
jyef a jym&if ; tJ ' D v uf z uf & nf c G u f } uD ; xJ uk d tem;u aeawmh olu ulnDygOD;/ aeay;ygOD;/ vkyfay;ygOD;qkdawmh
58
ta&;awmfykH*sme,f
rcufygb;l uGm? +yD;awmh vkyfp&m &SdwmawG qufvyk f=uzkd@
yJav? r&JbJ u|J+yJp;D r,fholrsKd ;awGeJ@awmh rukdufb;l uGm
vk d@vnf; ajymvk dufy gao;w,f? u|ef awmfu +yHK ;+yD;
acgif;ndwfjyvkdufrdygw,f?
tJ'Dwkef;uawmh 'g[m aemufqHk;qHk=u&jcif;
qdw
k m u|efawmf b,fvrkd S awG;xifrxm;rd?
(5)
u|efawmf &efuek fjyefvm+yD; r=umrDrSmyJ OD;av;
OD;azwifwa,muf qH;k &Sm+yDqkw
d hJ owif;ukd =um;vkduf&
awmh u|efawmhrSm ukd,fhem;ukd,fawmif ukd,fr,Hkrd
avmufatmif jzpf&w,f? 'Dowif; ajymvmoluawmh
OD;av;OD;cifarmif jrifh ygyJ? OD;azwife@J twl ukdukd;u|ef;rSm
twlaebufjzpfcJhwJh OD;av;OD;cifarmifjrifh&J@ ykZGef(pGef)
awmifaps;xJu aq;vdyfqkdifav;qDukd t0ifvkdufrSm
OD;av;OD;cifarmifjrifhuae pdwfxdckdufwJhtoH}uD;eJ@ u|ef
awmfhukd ajymvmwmjzpfygw,f?
b,fvkdjzpf&wmvJ OD;av;&,f-u|efawmf ol@
qDukdawmif a&mufjzpfcJhao;Hkru ol@azmifay:rSm oleJ@
twl oHk;av;&uf twlaetwltdyfcJhygao;w,f? usef;
usef;rmrm}uD;eJ@[mvkd@vnf; wtHhw=o jyefajymvkdurf d
awmh OD;av;OD;cifarmifjrifhu -tpm;rSm;+yD; 0rf;av#m
wmwJ h? 0rf ;av#mwmeJ@ yJ toufy g ygoG m;&wmwJh ?
a&mufaewmuvnf; [kdif;}uD;u|ef;bufrSmqdkyJvdk@
cyfav;av; toH}uD;eJ@ jyefajzw,f?
aemufoHk;av;&uft=umrSmawmh OD;av;OD; az
wiftwGuf 7 &ufjynfh &ufvnfqrG f;uyfyaGJ v;ukd o&uf
awm ausmif;wkdufxJrSm trSwfw& jyKvkyfcJh=uygw,f?
OD;av;OD;azwifeJ@ aqGrsdK;om;csif;awmif awmfpyfw,fvd@k
od&wJh bkef}uD;wyg; oDwif;oHk;&m bkef;}uD;ausmif;av;
xJrSm jzpfygw,f? jrif;+cHausmif;vkd@yJ xifygw,f?
rSwfrSwf&& 'DZifbmv}uD;xJrSmyg? odyf+yD;at;
avhr&SdwJh &efukefaqmif;vv,f}uD;xJrSm odyf+yD; usef;rm
a&;raumif;vSwJh OD;av;OD;cifarmifjrifh}uD;uawmh tJ'D
ae@u xl;xl;jcm;jcm; ukwftus}uD; 0wfxm;vsufom;eJ@
[kdem;oGm;vkduf 'Dem;oGm;vkdufe@J vmor# &JabmfawGukd
vkd ufvHE _wfqufae&S mw,f? u|ef;jyefawGx Juqkd &if
tpfuk}d uD; ukv
d ScsdK(Akdvrf JcsdK)}uD; ukv
d nf; awG@&ovdk ukv
d S
wifatmif/ Adkvf"rRe@J qm;ykvif;udkatmif0if;}uD;wkd@tjyif
udk=unfnGef@eJ@ acgif;jzL}uD;wkd@awGukdyg jrif&w,f? 1986
'DZifbmv}uD;xJrSmyg?
'DESpf 'DZifbmrSmqk&d if OD;av;OD;azwif uG,fveG f
oGm;wm ESpfaygif; 27 ESpaf wmifrS &Syd g+yD?
OD ; av;OD ; azwif t a=umif ; uk d u|ef a wmf u
u|efawmf&@J taqmifqdw
k hJ 0wK&Snf}u;D xJrmS awmh Zmwf
aumifwaumiftjzpf rSwfrSwf&& xnfhoGif;wkd@xdjycJhzl;
ygw,f ? 'gayrJ h tJ ' D taqmif qd k w J h 0w K }uD ; u
ta&;awmfykH*sme,f
nawGrSmvnf; EGrf;
ae@awGqv
kd nf; yef;
=urf;}uKwf&ufpuf
tjrwfxkwzf kd@ oufouf=unfh=uwJh 'DajrrSm
u|efawmfwkd@&J@ awmfvSefwJh
ae@&ufawG[mvnf; rqkH;ao;awmh
&kef;&if; uef&if;eJ@aygh
tbtwGuf 'DuAsmav;wyk'f
aES;aES;auG;auG;eJ@ a&;xkwv
f u
kd &f wm?
aEGvl
tbwkd@vkd
a&S@u a&S;u &Jabmf}uD;awG&J@xkH;
ESvkH;rlvkd@ u|efawmfwd@k tvHrvSJ
tba& pdwfomcs
avScGufcsnf; useyf ap atmifoHawGrpJ
u|efawmfw@kd &if0rSm pkdufaewJh ql;awGukefrS
atmifvHawG 0Jum axmifEkdizf kd@
u|efawmfw@kd jyefqH=k ur,f?
?
u|efawmfwkd@av
(tb&JabmfcifnKdtm; tav;eDjzifh OD;nGwf*k%fjyKvsu
f )
axmifeH&HawGukd +zKdcs
21 &uf/ 'DZifbm/ 2013
tbvkad ygh
60
ta&;awmfykH*sme,f
AsL[majrmufa&$@uGuf
nDa ;ausmf
ta&;awmfykH*sme,f
wDxGifqef;opfw Jh
rmhu fpf0g'tay:
tcsuftcsmae&mwGi fx m;jcif; ESi fht wl
acwfyifw kw fjynfw Gi f;
vlr_tawG;tac:e,fy,f&Sd vd_if; 7 vd_if;ESifh
wdk@. jzpfay:wdk;yGm;r_
=unf0if;
(rl&if;aqmif;yg;&Sif csdet
f ifzk[m rmhufp0f g' tu,f'rDeJ@ wkwf
jynfvlr_ody`Htu,f'rD (ayusif;) &J@ ygarmuQeJ@OuU jzpf+yD;
urBmhEdkifiHa&;abm*aA'toif;}uD;&J@ OuUvnf; jzpfygw,f?
ol@&J@ tckaqmif;yg;rSm vwfwavm wkwfjynfwGif;rSm ay:
aygufacwfpm;aewJh tawG;tac: tcsdK@udk oHk;oyfwifjyxm;
w,f? aemuf+yD; wkwfjynfrSm rmhufpf0g'udk b,fvdkwDxGif
qef;opfaew,f qdkwmawGudk wifjyxm;w,f?
wkwfjynfu awmfvSefa&;atmif+yD;vdk@ qdk&S,fvpfpD;
yGm;a&; wnfaxmifaecsdef jzpfw,f? pD;yGm;a&;eJ@ ukefvkyfpGrf;
tm;pkawG b,fvdkzGH@z;wdk;wufaprvJ? "eOpPmawG b,fvdk
cGJa0rvJ? qdk&S,fvpfwnfaqmufa&;umvrSm ygwDeJ@tpdk;&&J@
tcef;u pwmawGeJ@ ywfoufwJh tawG;tjrifawGvdk@ qdk
Edkifygw,f? olwdk@topf&SmazGwJh rmhufpf0g'u qdk&S,fvpf
pD;yGm;a&;wnfaqmufa&;qdkif&m jzpfw,f? u|efawmfwdk@u
awmfvSefa&; ratmifjrifao;yg? 'DtwGuf u|efawmfwdk@&mS azG
r,fh rmh ufpf 0g'u wrsd K;jzpfy gr,f? &Ja bmf rsm; wpkHw &m
OD ; aES m uf
v_ y f & S m ;Ek d i f & ef t wG u f
tusOf ; csH K ;+yD ;
bmomjyefvdkufygw,f? bmomjyefol)
rsufarSmufwkwfjynfvlr_tawG;tac:e,fy,fwGif ay:ayguf
aeaom tawG;tac:rsm;udk tusOf;tm;jzifh vd_if; 7 vd_if;
cGJjcm;Edkifw,f? 'gawGuawmh vufopfvpfb&,f0g' (neoliberalism)/ 'Drdku&ufwpfqdk&S,fvpf0g' (democratic
socialism)/ vuf0J0g'opf (new leftism)/ a&morar$
rmhufpf0g' (eclectic Marxism)/ orm;dk;usrmhufpf0g'
(orthodox Marxism)/ jyef v nf E d k ; x&S i f o ef j cif ;
(revivalism)eJ@ wDxiG q
f ef; opfwhJ rmhupf 0f g' (innovative
Marxism) wd@k jzpfw,f?
vuf o pf v pf b &,f 0 g'
ol@rmS ay:vpDqdkif&m tqdk ycsuf 3 ck &Sw
d ,f? yxr
tcsufu pD;yGm;a&;rSm pnf;rsOf;uvem;rsm; z,f&Sm;+yD; vGwf
vyfcGifhay;zdk@ jzpfw,f? yk*~vduvuf0g;}uD;tkyfrsm; eJ@'dwf'dwf
}uJwpkudkyJ pD;yGm;a&;/ rD'D,m/ ynma&;eJ@ EdkifiHa&;wdk@udk jynf
wGif;rSm a&mjynfyrSmyg vGwfvGwfvyfvyf xdef;csKyfcGifhay;zdk@
jzpf w ,f ? 0if a &muf p G u f z uf r _ a wG rvk y f E d k i f a pzd k @ twG u f
ta&;awmfykH*sme,f
tjcm;vkyfcif;udkifcif;}uD;awGeJ@ aygif;pyfxm;wJh pD;yGm;a&;
pepfeJ@ yk*~vduydkifqdkifr_abmiftwGif;rS t&if;ydkifqdkifr_tay:
tajccH+yD; "ecGJa0jcif;udk &yfc=H uw,f? tEWdr&nfrSef;csut
f jzpf
uGefjrLepf pepfudk xm;&Sdjcif;tay:vnf; vufrcHyg? 'gudk
pdwful;,Of tjzpfyJ oabmxm;w,f?
vuf 0 J 0 g'opf
ynmwwfawG avsmh&J&Jaygif;xm;wJh tkyfpkwpk jzpf
w,f? olwdk@[m *sme,fawG/ tifwmeufpmrsufESmawGrSm
aqmif;yg;awGa&;om; jzef@a0&muae vlxk&J@tmHkpdkufr_udk
&&Sdvmw,f? wkwfjynf&J@ EdkifiHa&;jzpfpOftay:rSmvnf;
=oZmoufvmw,f? olwdk@xJu trsm;pk[m EdkifiHjcm;rSm
ynmoif=um;cJholawG jzpfw,f? wcsdK@u tcktcsdet
f xd Edkiif H
jcm;rSm aexdkifaeqJ jzpfw,f?
olw@dk &@J t,ltqawGudk jzef@jzL;aewJh t"dutifwm
euf pmrsufESmudk wnfaxmifoluawmh [efwJhcsef jzpf
w,f? ol[m rmhufpf0g'qdkif&m a'gufwmbGJ@&xm;ol jzpf
w,f? 'gayrJh ordik f;qdik f&mkyf0g'eJ@ wefz;dk qdki&f mtvkyf t,l
tqudk olu vufrcHwJhtwGuf rmhufpf0g'Dawmh r[kwfyg?
wzufrSmawmh trsm;ydkifpepfudk axmufcH+yD; vufopfvpf
b&,f0g'udk a0zefolwOD; jzpfw,f?
vuf00J g'opfrSm t"duvuQ%m 3 ck &Sdw,f?
yxr - aps;uGufyjyifa&; azmfaqmif&mrSm tm;
aumif;wJh tpdk;&u v$rf;rdk;xdef;ausmif;&r,fvdk@ qdkw,f?
1993 ckESprf Sm xGufvmwJh wkwt
f pdk;&. yg0gqidk f&m tpD&if
cHpm pmwrf;rSm 'Dt,ltqudk awG@Ekid w
f ,f? 'Dpmwrf;=oZm
a=umifh 1994 ckEpS frSm a'oqdik &f meJ@ A[dktpdk;&qdki&f m tcGef
cGJjcm;aumufcHwJhpepf ay:vmw,f?
'kwd,uawmh t&if;&SifurBmv$rf;cHr_ (Capitalist
Globalization) udk vuf00
J g'o
D pfawGu a0zef=uw,f? t&if;
&SifurBmv$rf;cHr_a=umifh wkwfjynfrSm t&if;&Sifpepfjyef@yGm;
r_udk jzpfapw,fvdk@ qdkw,f? wkwfjynfvlr_jy\emrsm;&J@
t&if;tjrpf[m wkwfjynfjyifyrS vmwm jzpfw,fv@dk ,lq
w,f? urBmv$rf;cHr_/ EdkifiHwumt&if;tESD;eJ@ aps;uGufp;D yGm;
a&;pepf pwmawGa=umifhvk@d qdkw,f? 'DudpPrmS vufopfvpf
b&,f0g'DawGuawmh jynfwGif;ta=umif;tcsufa=umifhvdk@
&yfcw
H ,f? 'gawGukd ajz&Si;f zdk@twGuf aps;uGufpepf ydx
k Gef;um;
ap+yD; Edik if aH &;eJ@p;D yGm;a&;bufawGrmS vufopfvpfb&,fusus
yjyifajymif;vJr_awG vkyf&r,fvkd@ qdkw,f?
wwd,tm;jzifh aps;uGufp;D yGm;a&;pepf xGef;um;vm
av csrf ; omqif ; &J uG m [r_ }uD ; rm;vmavjzpf w ,fv d k @
,lq=uw,f? pD;yGm;a&;wef;wlnDr#r_uko
d m olw@dk u tav;
xm;+yD; pD;yGm;a&;}uD;xGm;r_udkawmh *krpdkuf=uyg? rmhufpf
0g'eJ@uGefjrLepft,ltqjzpfwJh "eOpPmjyefvnfcGJa0jcif;udk
vHk;0jiif;y,fjcif;[m &ufpuf,kwfrmwmom jzpfw,fv@dk qdk
w,f? vufopfvpfb&,f0g'DawGuawmh 0ifaiGrnDr#r_[m
aps;uGufpD;yGm;a&;pepfa=umifh jzpfwmr[kwfbJ tusifhysufjc
pm;r_eJ@ tm%meJ@aiGa=u; tvJtxyf vkyw
f mawGa=umifo
h m
ta&;awmfykH*sme,f
_jrifw,f? udk,fhtusdK;twGufudk,fvkyfw,fqdkwJh pD;
yGm;a&;vlom;qdkwJht,ltqeJ@ iSufawGu tpmtwGuf
aoovdk vlawGu aiGa=u;twGuf ao=uw,f qdw
k Jh t
awG;tac:udk vHk;0O\Hk vufcHol jzpfw,f? pGrf;aqmif&nf
tay:rSmyJ tav;xm;+yD; wef;wlnDr#ru
_ adk wmh vHk;vH;k ypf
y,fw,f? vlom;&J@twWqefr_uom vlr_yl;aygif;aqmif
&Gufr_eJ@ trsm;vlr_zlvHka&;udk OD;wnfapwmjzpfw,fvdk@
olucH,lw,f? OpPm"eydkifqdkifolrsm;twGufom olu
udk,fpm;y&yfcHajymqdk+yD; tvkyform;awG aoG;pkyfcH&r_
udkawmh enf;enf;rS xnfo
h Gif;pOf;pm;jcif; ryyg? ol@&J@ tjrif
awGudk pma&;oltaeeJ@ aqmif;yg;wapmifjzifh wHk@jyefacs
ycJhw,f? tJ'Daqmif;yg;rSm acwfopf wDxGifqef;opfwJh
rmhupf f0g'&J@ Edkiif Ha&;abm*aA'rSm yg&do
S ifhwJh tEkrme t,l
tq 4 ckudk wifjyxm;w,f? tJ'gawGuawmh ouf&Sd
vkyfom;opfu zefw;D wJh wefzdk;qdik f&m tEkrme t,ltq
opf pD;yGm;a&;vlom;&J@ twWqefr_eJ@ trsm;tusdK;aqmifr_
2 ckvk;H ygwJh tEkrmet,ltq t&if;tjrpfe@J vkt
d yfr_wk@d &@J
uef@owfr_ 2 ck qdw
k Jh tEkrmet,ltq eJ@ wef;wlnD
r#r_eJ@ pGrf;aqmif&nf&Sdr_wdk@t=um; tcsdK;nDqufqHa&;
eJ@tjyeftvSeftm;jznfhay;a&; tEkrmet,ltq wdk@
jzpfw,f?
wkwjf ynf&@J yjyifajymif;vJa&;eJ@ wHcg;zGifhay:vpD
wdk@ zGHz;wdk;wufa&;udk acwfay:pD;yGm;a&;u vrf;!efr,f
qdkwmudk 0rfwek fusi;f u axmufcHajymqdak yr,fh rmhupf f0g'
udkawmh rqef@usiyf g? wdef@a&Smufzed foD0&De@J use;f ppfrif &J@
ta&;}uD;tawG;tac:wdk@udk jrifhjrifhrm;rm; udkifpGJ&r,fvdk@
&yfco
H lvnf; jzpfw,f? 'ga=umifh ol@ukd a&morar$rmhupf f
0g'D vd@k qdkEdkifw,f?
aemufwOD;u ygwDA[dkausmif; tbd"rRmXme&J@
'k!efr;jzpfol wkefwJh*efjzpfw,f? trsm;ydkifeJ@ yk*~vdu
ydkif tcsdK;eJ@ywfouf+yD; tvGeftu|H pdk;&drfp&mrvdkbl;vdk@
olu ,lqw,f? ukefvkypf Grf;tm;pkawG zGH@z;wd;k wufapjcif;
tm;jzifh pD;yGm;a&;wdk;wufr_&J@ toD;tyGihaf wGukd trsm;pkvl
xk}uD;u r#a0cHpm;apEdkifa&;tay:rSm tav;xm; tmHk
y&r,fvdk@ oluqdkygw,f? trsm;ydkifuu t"duv$rf;
rdk;r_e@J tvkyftay:rSmrlwnf+yD; cGaJ 0r_wk@d r&SdbJ tm;vHk;bHk
u,f0vmzdk@qw
dk m taumiftxnfrJhwhJ t,ltqyJ jzpf
w,f?
trsm;ydkifu tcsdK;tpm; ,kwfav#mhvmr_u
ygw&D @J tajccHtw
k fjrpfukd rcsnhef @J apbl;qdw
k m jzpfEikd fygrh vm;?
tckvuf&Sd wkwfjynftrsdK;om;pD;yGm;a&;rSm EdkifiHawmfydkif
uu oHk;yHkwyH ktqifhudk avsmusvm+yD; yk*~v dueJ@
EdkifiHjcm;ydkifuu oHk;yHkESpfyHk&Sdvm+yD jzpfw,f? 'Dtajc
taeu vl@tzGJ@tpnf;&J@"eOpPmawG wjznf;jznf;csif; vl
enf;pkvufxrJ Sm oGm;pkaprSm jzpfw,f? ygw&D J@tajccH tkwf
jrpf csnfheJ@vm&if qdk&S,v
f pfp;D yGm;a&;tajccHtkwjf rpfvnf;
csnfheJ@rSmyJ jzpfw,f?
ta&;awmfykH*sme,f
orm;dk;usrmhufpf0g'&J@ aumif;usdK;yr_u rSm;,Gif;
wJh tawG;t,lwcsdK@ukd jyif;jyif;xefxefa0zefxdk;ESufwm jzpf
w,f? txl;ojzifh vufopfvpfb&,f0g'/ 'Drdku&ufwpfqdk
&S,fvpf0g'eJ@ a&morar$rmhufpf0g'wdk@udk a0zefwm jzpfw,f?
'gayrJh ,Ofaus;r_awmfvSefa&;udk umuG,fwmuawmh vGef
oGm;ygw,f? aemuf+yD; ouf}uD;ynm&SifawG[m jynfwGif;eJ@
EdkifiHjcm; pmayawGudk oHk;oyf&mrSm odyftm;raumif;=uyg?
'ga=umifh olwk@d &J@a&;om;csufawGrSm tvGeftu|H a0zefr_awG
rsm;+yD; xdk;xGif;r_&SdwJh topftqef;awG wifjyEdkifr_tydkif;rSm
tm;enf;aeygw,f?
wD x Gi f q ef ; opf r _& Sdw Jh rmhu fp f0 g'
wDxGifqef;opfr_&SdwJh rmhufpf0g'&J@ udk,fpm;vS,f
ynm&SifwOD;uawmh wkwfjynfvlr_ody`Htu,f'rD&J@'kOuU
jzpfcJh+yD; vuf&dS txl;t}uHay;wm0ef xrf;aqmifaewJh emrnf
ausmf pD;yGm;a&;ynm&Sif vsdKaumf*rG f jzpfw,f? pma&;olvnf;
t"duudk,fpm;vS,fynm&Six
f JrSm ygw,f? wDxGifqef;opfwJh
rmhupf f0g'[m wkwfjynfuGejf rLepfygwD A[dkaumfrwD&J@ tajc
cHvrf;!efrlawG? oD0&DawGwkd@eJ@ udkun
f Dr_&dw
S ,f?
yxr - vrf;!efrlt&qdk&if wkwfjynfrSm rmhufpf
0g'udk vrf;!eftqifhtae&mrSm qufvufxm;&Sdzdk@ wDxGif
qef;opfwJh rmhufpf0g'u tcdkit
f rmawmif;qdyk gw,f? qdk&,
S f
vpfEdkifiHawGt=um;rSm vrf;!efoabmw&m;awG trsdK;rsdK;
tzHkzHk uGJvGJae=uwm jzpfw,f? AD,uferfrSmqdk&if [dkcsDrif;
tawG;tac:/ usL;bm;rSmqdk&if [dkaq;rmwD;tawG;tac:eJ@
ajrmufuk;d &D;,m;rSmqdk&if uiftDqeG f;&J@ *sLacstawG;tac:wdk@
jzpfw,f? pma&;oltaeeJ@awmh wkwjf ynf&J@ vrf;!eo
f abm
w&m;udk rmhupf f0g' vDeif0g'eJ@ wkwfjynfrSm a'or_yxm;
wJhoabmw&m;&J@ vrf;!ef qdkwJh 0guswa=umif;wnf;eJ@yJ
azmfjycsifw,f? 'Dvrdk [kwfbJ rqH;k Edkiw
f Jh pm&if;&Snf}uD;eJ@ azmf
jyaejcif;u ynm&SifawGt=um; avSmifajymifp&mvkd jzpfae
w,f?
'kwd, - Edik fiHa&;pepft&qd&k if wkwjf ynf tvkyfo
rm;vlwef;pm;&J@ EdkifiHa&;ygwD&J@ OD;aqmifr_udk tcdkiftrm
axmufcHw,f? obm0t& uGefjrLepfygwDudk tvkyform;
vlwef;pm;&J@wyfOD;tjzpf xm;&Sjd cif;/ 'Dru
dk a&pDA[dkcsKyfukid fr_rleJ@
qkd&,
S fvpfta&;awmfrmS uGejf rLepfygw&D J@ acgi;f aqmifr_awGudk
tcdkiftrmaxmufcHw,f? vuf&SdtqifhrSm uGefjrLepfygwD&J@
acgif; aqmifr _a tmufw Gi f ygwD pH ky l; aygif ;aqmif &G uf a&;eJ@
EdkifiHa&;!dEd_if;wdkifyifwJhpepf[m 'Drdkua&pDA[dkcsKyfudkifr_&J@ yHk
omefyJ jzpfw,f? 'g[m uGefjrLepfygwDeJ@ &J@tkyfcsKyfr_
atmufrmS &Sw
d hJ wdik ;f jynftwGuf tajccHpnf;H;k zG@J pnf;r_qikd &f mrl
jzpfw,f? ygwDwGif; ygwDy qufqHa&;awGudk rSefrSefuefuef
udkifwG,fEdkifa&;twGuf EdkifiHa&;pHvnf; jzpfw,f?
wwd, - pD;yGm;a&;pepfrmS wkwjf ynf ukev
f kyfu&d d
,mawGudk trsm;ydkifqdkifr_u t"dupdk;rdk;wJhae&mrSm&Sda&;udk
tcdkiftrmaxmufcHw,f? t&if;&SifpepfeJ@uGefjrLepfpepfwdk@&J@
tajccHpD;yGm;a&;pepft& uGJjym;jcm;em;r_[m ukefxkwfvyk fa&;
ta&;awmfykH*sme,f
avmavmq,frSmawmh ukefvkyfpGrf;tm;pkawG rzGH@z;ao;
wma=umifh wkwfjynftaeeJ@ ukefvkyfud&d,mtm;vHk;udk trsm;
ydkiftjzpf ryvkyfEidk fao;yg? 'gayrJh trsm;ykdiq
f kid rf [
_ m t"duae&mrSm
cdkicf dkifrmrmwnf&Sdae&rSmjzpf+yD; useftrsdK;rsdK;tzHkzHkaom yk*~vuydkif
pD;yGm;a&;rsm;udkvnf; zGH@z;wdk;wufap&ygr,f? aps;uGufpD;yGm;a&;
pepftwGif; trsm;ydkifuu t"duae&mrSm &Sdaeapjcif;tm;jzifh
om "eOpPmeJ@0ifaiGcJaG 0r_wdk@[m r#r#ww wdk;wufvmrSm jzpfw,f?
wOD;pD&@J vyk ftm;tav#muf cGJa0r_/ bHku,f0r_/ wef;wlnDr#r_eJ@ trSef
w&m;wd@k udk azmfaqmifEdkifr,f? zGH@z;wdk;wufr_qidk f&m jynfou
l kAd [dk y
wJhtjrifudk taumiftxnfazmfEidk fr,f? 'grSom aumif;rGev
f sifjref
wJh pD;yGm;a&;eJ@vlr_zGH@z;wdk;wufr_awGeJ@ udk,fwdkifyg0ifwJh 'Drdkua&pD
pepfwdk@twGuf pD;yGm;a&;tajccHudk &&SdEidk frSm jzpfw,f?
'kwd, - Edik fiHa&;pepfrSm wkwfjynfvuQ%mygwJh qdk&,
S f
vpfpepfu tc&m 3 ckeJ@ tv$m 4 ck pepf udk wd;k wufap&r,f?
tc&m 3 ckjzpfwJh wkwfjynfuGefjrLepfygwD&J@OD;aqmifr_/ jynfolvl
xkudk t&Sio
f ciftqifah e&mrSm xm;&Sdr_e@J EdkifiaH wmfa&;&mrSm Oya'
pdk;rdk;r_wdk@udk pepfwusaygif;pnf;Edkif&r,f? wkwfjynfuGefjrLepf
ygwD&J@ODaqmifr_atmufrSm jynfol@uGef*&ufpepf/ ygwDpHk yl;aygif;
aqmif&Gufr_eJ@ EdkifiHa&;twdkifyifcHpepfwdk@udk tcdkiftrmudkifpGJ+yD;
wdk;wufap&r,f? wdkif;&if;om;vlenf;pkrsm; udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&
a'opepf/ wEdik fiHpepf 2 ck ay:vpDeJ@ atmufajctqifhrSm ud,
k f
ydkiftkyfcsKyfcGifh&wJh pepfwdk@udkvnf; qufvufwdk;wufap&r,f?
qdk&S,fvpfEdkifiHa&;pepf&J@ udk,fhbmomaumif;rGefapr_eJ@w;kd wufr_udk
qufvufjzpfxGe;f ap&r,f? ud,
k fwdkiyf g0ifwJh'Drku
d a&pDpepfu tESpf
om&t&a&m omeft&yg tvGef@udkta&;ygwt
Jh cef;u yg0ifwJh
jynfol@'Drdkua&pDtm%m&Sifpepfudk awmifhwif;oefrmap&r,f?
odye`H J@enf;ynmopfawmfvSeaf &;&J@a&S@arSmufrmS tvkyform;vlwef;
pm;[m a&S@wef;a&mufuek fvkypf Grf;tm;pk&J@ ud,
k fpm;vS,f jzpf+rJjzpf
aeao;w,f? a&S@wef;a&mufukefvkyfqufqHa&;&J@ jy,k*fvnf;
jzpfw,f? t&if;&Sifpepfudk wGef;vSefzvSJypf+yD; qdk&S,fvpfpepfeJ@
uGefjrLepfpepfxlaxmifa&;qdkwJh ordkif;ay;wm0efudk xrf;aqmifzdk@
ydkif;jzwfxm;wJh jynfolvnf; jzpfw,f?
wwd, - ,Ofaus;r_pepfrSm wkwfvuQ%mygwJh qdk&S,f
vpfpepfu rmhupf f0g'udk touf0dnmOfae&mrSmxm;wJh qdk&,
S fvpf
tESpo
f m;wefz;dk pepfudk zG@H z;wdk;wufapvdrrfh ,f? u vlrt
_ awG;
tac:eJ@vlr_vufawG@rsdK;pHkwdk@udk OD;aqmif+yD; ,Ofaus;r_qdkif&m
wdk;wufu,f0r_udk jzpfxGef;aprSm jzpfw,f? ody`Henf;uswJh urBmh
tjrifeJ@enf;aA'tjzpf rmhupf f0g'u qd&k S,fvpfv_yf&Sm;r_&J@ tawG;
tac:tajccH jzpfvdrfhr,f? wkwfvuQ%mygwJh qdk&S,fvpfpepfudk
vufawG@usifhoHk;&mrSm ;u vrf;!eftjzpf yg0ifrSm jzpfw,f?
vrf;!eftjzpfxm;w,fqdkwmrSm rmhufpf0g'&J@ wurBmvHk;qdkif&m
rlawGudk wkwfjynfvuf&Sdtqifh yuwdtajctaeeJ@ aygif;pyfzdk@
jzpfw,f? tajctaeopfawGudk avhvm/ tawG@tuHopfawGudk
aygif;csKyf+yD; jy\emopfawGudk ajz&Sif;zdk@ jzpfw,f? rmhufpf0g'[m
wjcm;tawG;tac:awGudk wHcg;zGifhxm;ay;wJh ody`Henf;uspepfwck
jzpfw,f? odye`H J@vufawG@wk@d &J@ wdk;wufre_ @J twl rmhufp0f g'[m a&S@o@dk
qufvufcsDwufoGm;rSm jzpfw,f? tm;aumif;+yD; =um&Snfwnf
66
wHw
h Jh ynm&yfqdkif&m &Sifoefr_eJ@ vufawG@uswJh vrf;!et
f m;
w&yftjzpf csw
D ufaerSm jzpfw,f?
pwkw - vlr_pepfwnfaqmuf&mrSm wkwv
f uQ%m
ygwJh qdk&S,fvpfpepfu taqmufttHkwck/ tjyeftvSef
tusdK;yr_oHk;ckeJ@ ,EW&m;av;ck qdkwJhpepfudk wdk;wufzGH@z;aprSm
jzpfw,f? OD;pGmtm;jzifh o[ZmwjzpfwJhqdk&S,fvpfvl@tzGJ@
tpnf;udk wnfaqmuf&mrSm vlr_pDrHcef@cGJr_qdkif&m taqmuf
ttHkudk wdk;wufzGH@z;ap&rSm jzpfw,f? ygwDaumfrwDawG&J@
acgif;aqmifr_/ tpdk;&&J@wm0ef&Sdr_/ tpdk;&r[kwfwJh uawG&J@
yHhydk;axmufcHr_eJ@ jynfoltrsm;udk,fwdkif yg0ifvkyfaqmifr_wdk@udk
qdkvdkwm jzpfw,f? 'kwd,tm;jzifh ygwDacgif;aqmifr_atmuf&Sd
jynfol@tkycf sKyfr_pepfudk qef;opfwx
D Gifay;&r,f? tpdk;&xdef;csKyf
r_eJ@ vlr_!dEd_if;aqmif&u
G fr_t=um; qufpyfr_udk wd;k wufvmap
a&;udk wufwufuutm;ay;&r,f? tpdk;&tkyfcsKyfr_eJ@ vlr_
vGwfvyfcGifht=um; tpyft[yfwnfhwJh qufqHr_w&yfudk xl
axmifay;&r,f? tusdK;pD;yGm;rsdK;pHu
k dk !dE_id ;f ay;a&;/ awmif;qdrk _
rsdK;pHk azmfxkwcf Gifh&Sda&;/ ydyuQrsdK;pHu
k dk ajz&Sif;ay;a&;eJ@ tcGiht
f
a&; umuG,fay;a&;wdk@twGuf ody`Henf;us+yD; pGrf;aqmif&nf&Sd
wJh ,EW&m;awG xlaxmifay;&r,f?
qdk&S,fvpf'Drdkua&pDpepf[m rjynfhpHkru,f0ao;wJh
twGuf t&if;&Sifpepf[m 'Drdkua&pDjzpf+yD; qdk&S,fvpfpepfu
tm%m&Sipf epfvk@d qd&k S,fvpfpepfudk em;rvnfoltcsdK@u qdak e
=uwmudkvnf; azmfjyvdkygw,f? qdk&S,fvpf'Drdkua&pDpepfudk
zGH@z;wdk;wufatmif rvkyfbJ vpfb&,f0g'vufopf/ qdk&S,f'D
rdkua&pDeJ@ 'Dru
dk &ufwpfqk&d S,v
f pfpepfwk@d &J@ tEkrmet,ltq
awGukd u|eaf wmfwk@d [m a0zefwmoufoufyJ vkyaf er,fqdk&if
taemufwkid ;f 'Dru
dk a&pDtwGuf a&cHajrcHaumif;awGudk y,fzsuf
ypfEikd rf mS r[kwyf gb;l ? qd&k ,
S v
f pfEkid if HawG[m taemufwikd f;'Dru
kd
a&pDawGxuf omvGefa=umif;jyoEdkifzdk@qdk&if yg0ifr_'Drdkua&pD/
vlr_w&m;r#wr_eJ@ pD;yGm;a&;zGH@z;r_awGrSm usefEdkifiHawGxuf
ausmv
f Gefaumif;rGefatmif vkyjf yEdkifrS jzpfygr,f? 'Dvdkenf;eJ@om
qd k&S ,fvpfpepf[ m t&if; &Si fpepfxuf omvG efa umif ;rG ef
a=umif;udk tjynft
h 0 jyoEdik fygr,f? zGH@z;wd;k wufrq
_ idk f&m t,l
tqudk csrSwftaumiftxnfazmfEdkifjcif;/ o[ZmwjzpfwJh
qdk&S,fvpf vl@tzGJ@tpnf;udk wnfaxmifEdkifjcif;eJ@ trsdK;om;
pD;yGm;a&; tvsiftjrefeJ@ tm;aumif;pGm zGHz;wdk;wufvmjcif;
wdk@a=umifh u|efawmfwdk@ 'Dt&mudk vkyfEdkifygvdrfhr,f? a*:bm;
acsmAh f&J@ 'Drdkua&pDqk&d ,
S fvpfyjyifa&; ajcvSrf;rsm;aemuf vdkurf d
&if wdik ;f jynfe@J jynfow
l &yfv;kH 'kuaQ &muf=urSm jzpfw,f? wkwf
jynftaeeJ@ 'DtrSm;udk xyfrusL;vGefrdzdk@ vdkw,f?
wDxGifqef;opfr_&SdwJh rmhufpf0g'*dk%f;[m wkwfynm
&Sifrsm;eJ@ EdkifiHa&;orm;rsm;t=um;rSm yifra&pD;tawG;tac:
jzpfvmrvmqdkwht
J ay: wkwjf ynf qdk&S,v
f pfepfpepf&J@ vm;&m
eJ@uH=urRm[m rlwnfaea=umif; azmfjyvdkygw,f?
=unf0if;
&nf!ef; - tdENd,jynfuGefjrLepfygwD (rmhufpf0g') xkwf The
Marxist *sme,f/ atmufwdkbm - 'DZifbm 2012 ckESpf?
ta&;awmfykH*sme,f
yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf _ eJ@
vlwef;pm;wdu
k yf JG
udw
k ;l
ta&;awmfykH*sme,f
odk@r[kwf pufHktvkyfHkrS xGuf&Sdpkykv
H mwJh odkrSD;xm;aom pawmh Stock jzpf+yD; ol@ydkif&Sif(t&if;&Sif)twGuf ajrcGefajrc odk@r[kwf
tjrwftpGef;udk zefwD;ay;aomt&m jzpfw,f (tuf'rf prpf)?
t&if;qdw
k m pdwWZqefwJh yvuftjcif;t&m r[kwb
f l;? uHaumif;vdk@ arG;&mygjzpfvk@d ewfbk&m; rvdk@ jzpfvmwJh t&mr[kwfb;l ?
tvdkvdkae&if;eJ@ yGm;pnf;vmwm r[kwfbl;? tkyfcsKyfjcif; pDrHcef@cGJjcif; wdk@a=umifh tjrwftpGef; wdk;yGm;vmwmvnf; r[kwfbl;?
tvkyform;vlwef;pm;&J@ vkyftm;ay:rS aoG;pkyftjrwfxkwf &&Sdvmwmjzpfa=umif; rmhufpfu&Sif;jyw,f? a&S;OD;t&if;pkaqmif;
enf;[m "m;jywdkufwm vk,ufwm uvdefuswm bdef;ukeful;wm ppfrufjyKwm wdk@ygyJvdk@vnf; axmufjyw,f?
t&if;udk aowWmxJxnfh aomhcwfxm;/ a&$(tojym)udk tdk;xJxnfh ajr}uD;xJjrKyfxm;/ wdk;yGm;vmyghrvm;? ukefxkwfvkyf
a&;e,fy,f vlvlcsif;qufqHa&;e,fy,f wdk@rSm vSnfhywf&if; t&if;[m jc,fvS,fv$rf;rdk; wdk;yGm;vmwmjzpfw,f? t&if;[m
emembm0 r[kwfbl;? t&if;&J@ yk*~vduydkif&SifjzpfwJh t&if;&Sif&J@ twWtusdK;pD;yGm; eJ@ avmb&rRufa=umifh t&if;[m oufrJh
(t&if;ao)rS ouf&Sd(&Sifoefaeaomt&if;) jzpfvmwmjzpfa=umif;/ rajymif;vJaomt&if;rS ajymif;vJaomt&if; jzpfvm
wmjzpfa=umif; rmhufpfhu&Sif;jyw,f?
aemufqHk;rSm ajrceJ@tjrwf[m t&if;tjzpf aygif;pnf;oGm;um yk*~vduydkifqdkifr_&Sdol eJ@ r&Sdol(ypPnf;rJh)/ csrf;omeJ@ qif;&J
tpGef;ESpfzuf uGJjym;oGm;ygawmhw,f? ajr&SifeJ@t&if;&Sif waygif;wpnf;wnf; jzpfoGm;/ v,form;eJ@ tvkyform; waygif;
wpnf;wnf; jzpfoGm;um/ t&if;&Sif eJ@ ypPnf;rJh tjzpf vlwef;pm;ESpf&yf ododomom uGJjym;oGm;ygawmhw,f?
( oHk; )
t&if;&Sifabm*aA'u zGifhqdkwJh ajrc tjrwf eJ@ vkyfc qdkwJh wefzdk;w&m;&Jh ta=umif;tcsuf oHk;rsdK;rSm vkyftm;rS&wJh
vkyfc&J@a0pk[m tenf;qHk;yJ?
vkyfcqdkwm t&if;&Sif eJ@ tvkyo
f rm; tonf;toef wdkufyJq
G if+yD;rS &&SdvmwJh tzdk;tcw&yfom jzpfw,f?
t&if;&Sifrsm;u ajrc eJ@ tjrwf udk vkyfc eJ@ woD;wjcm;cGJjcm; Estrangement or alienation vdu
k fjcif;jzifh tvkyform;[m
vkyftm;rsdK;quf jywfroGm;Hk touf&iS foef &yfwnfaeEdkifkH tedrhq
f k;H vkycf udkom vkyftm;wefzdk;tjzpf &&Sdawmhw,f? tuf'rfprpf
tvdkt& dk;dk;vkyfc Ordinary wage qdkwm omrefvlom;wOD;twGuf qDavsmf avsmufywfaom tedrfhqHk;tca=u;aiGygyJwJh?
odk@jzifh tvkyform;[m cdkif;EGm;waumifuJhodk@om &Sifoefae&ygawmhw,f? vlom;(tvkyform;)[m wjcm;ukefpnfrsm;vdkyJ
0,fvdktm;ay: rlwnf+yD; &Sifoef&yfwnfae&w,f? a&mif;vkdtm;u 0,fvdktm;xuf ydkv#Hae&if tydktv#Hvkyftm;(vlom;)[m
tiwf olawmif;pm; jynfw
h efqmeJ@ vlavvlvGit
fh jzpf vl@tzGJ@tpnf;&Jh jyifyudk a&mufomG ;awmhw,f? 'gt
h jyif aps;uGuo
f bm0t&
twuftus tajymif;tvJ&Sd&if txdtemqHk;u (ajrceJ@ tjrwf r[kwfbl;) vkyfc(tvkyf orm;)yJjzpf+yD; tvkyfjyKwfwm
vkyfcjzwfawmufwm tcsdefydkcdkif;wm cH&ygawmhw,f? 'ghtjyif ukefaps;E_ef;}uD;jrifhr_'%f pD;yGm;a&;uyf'%f awGudkvnf;
tvkyform;uyJ cg;pnf;cH&w,f (t&if;&Sifrsm;u wzufujrwf wzufu_H; bJpm;bJacsygbJ)? 'ghtjyif vkyfcoufomwJh
cav;eJ@trsKd ;orD; tvkyo
f rm;rsm;udkvnf; cdki;f apvmw,f? t&if;&Sifvl@tzG@J tpnf;atmufrSm tvkyform;[m vlom;jzpfwnfr_
b0qHk;_H;+yD; t&if;&Sifuek fxkwf,E&m; }udwf0g;r_ atmufrSm rdru
d dkwyk faESmifrnfh aESmif}udK;udk rdrdudk,w
f dkif xkvyk fay;ae&w,f
udk,hu
f k,
d fudk,f aysmufq;Hk ae&w,f?
rmhufpfu ,ckvdkajymcJhw,f? ajymp&mrvdkawmhavmufatmifygyJ/ t&if;&SifEdkifiHa&;abm*aA'&J@wzufowf =unfhjrifr_t&
tvkyform;qdw
k m vljzpfaomfvnf; t&if;eJ@ajrcr&Sw
d Jh pdwZW vkyftm; oufoufjzifhom &Sio
f efae&wJh ypPn;f rJhygyJwJh? odk@jzifh
cdkif;p&mjrif;waumiftjzpfom oabmxm;+yD; tvkyfrvkyfEdkifawmhwJhtcg vltjzpf oabmrxm;awmhb J/ jypfr_qdkif&m
Oya'vufxJ q&m0efvufxJ bmoma&;q&mvufxJ pm&if;Z,m;vufxJ EdkifiaH &; eJ@ u,fq,fa&;pcef;vufxJ 0uGut
f yfvu
dk f
ygawmhw,f?
( av; )
blZGmabm*aA'orm;rsm;[m vlrqefwJhaoG;pkyfr_&J@ ta=umif&if;cHjzpfwJh t&if;&J@ yk*~vduydkifqdkifr_ udk umuG,fzdk@/
tppftrSefr[kww
f Jh twkta,mif ta=umif;w&m;rsm;udk azmfxkwfwifjyw,f? rmhufpu
f olwk@d &Jh vlom;rqefwJh anti-humanist
wdrf;nGwfr_udk odjrifw,f? olwdk@&Jh wuUaA'uswJh (0dnmOfydkif;qdkif&m) awG;ac:r_udk qef@usifw,f?
zl;0g;bwf Fuerbagh &J@pw
d WZvlom;tjrif eJ@twl ordki;f a&;&mjzpfay:r_e@J uGJvGJqef@usifaewJh rEk\aA'tjrifukd a0zefw,f?
[D;*Jvft,ltq&J@ xl;jcm;csufjzpfwJh [D;*JvftEkydavmr Hegalian Dialectic udk (pdwf0g'yHkomefeJ@ xkwfazmfxm;aomfvnf;)
ydyuQajz&Sif;a&;twGuf jzpfay:wdk;wufr_ tjzpf taygif;vuQ%mtjzpf =unfhjrifw,f? 'gayrJh [D;*Jvf&J@ obm0avmuudk
v#dK@0Sufqef;us,f tuif;rJh oabmw&m; Absolute Idea tjzpfykaH zmfr_ukd a0zefw,f?
68
ta&;awmfykH*sme,f
[D;*vfu vlom;udk ycHk;ESpfzuf=um;acgif;aygufwJh ouf&Sdvlom; Real Living Peaple (wenf;-ykxkZOf) tjzpf
r=unfhjrifbl;? tuif;rJhoabmw&m;vl Absolute Idea Men (wenf;- xGuf&yfayguf) tjzpf=unfhw,f? zl;0g;bwfuvnf;
ol@&J@ bmoma&;.rlvtp oDtkd&Dt& wavmuvHk;qdkif&m (rsdK;ADZ) pdwWZvl tjzpfvnf;aumif; t0dZmewfbk&m; tjzpf
vnf;aumif; =unfhjrifw,f?
odk@jzifh vlom;eJ@ ajr}uD;udk cGJjcm;ypfvdkufw,f? vkyftm;eJ@ t&if;udk cGjJ cm;ypfvku
d w
f ,f? ajr}uD;eJ@ t&if;[m ewfbk&m;
rwJht&m jzpf+yD; rdk;usa&$udk,f ajr&Sift&if;&Sifrsm;&J@ yk*~vduydkif jzpfvmw,f? olwdk@[m tvdkvdk txufwef;pm;awG jzpfvm
=uw,f? ukepf nftjzpf av#musoGm;&wJh wefzdk;us vlom;(tvkyform;) tzdk@awmh olcHpm;ae&wJh tedmHkrsm;eJ@ ol@pGr;f tm;
(ol@xkwfvkyfr_) wdk@[m ajymif;jyeftcsdK;usaeawmhw,f?
rmhufpfu vkyftm;tay: cGJjcm;tqufjzwfr_[m tvkyform;udk u|efjyKr_&J@ tajccHta=umif;t&if; jzpfa=umif;/
tvkyo
f rm;udk um,tm;pdwWtm; ,dk,Gi;f ysufpD;apum ol@u,
dk fol rydik fawmhbJ tvkyf&@J jyifyod@k a&muf&aSd pjcif;jzifh ukefxw
k f
vkyfa&;udk usqif;apa=umif; axmufjyw,f?
blZmG abm*aA'orm;rsm;[m vkyftm;&J@ wefzk;d oabmw&m; Labour Theory of Value udk cGJjcm;pdwjf zmr_ rjyKwJhtwGuf
olw@dk tjrif[m tay:,Husw,f tuef@towf&Sdw,f? pD;yGm;a&; tjcif;t&m Economic Phenomena rsm;&J@twGif;ydik f;qufpyfr_
eJ@ v_yf&Sm;owWdudk em;rvnfHkomru olwdk@[m wuUaA'enf;t& csOf;uyfxm;=uwmjzpfw,f?
rmufhpf[m blZGmabm*aA'orm;rsm;&Jh vlom;rqefr_ qENpGJusr_ wzufowfusr_wkd@udk tawG; tac:ydkif;t&
a0zefwdkucf dkufHk wifru t&if;&Sifukefxkwfvkyfief; wckvHk;udk odyHe` nf;us cGJjcm; pdwfjzmw,f? Edik fiHa&;abm*aA'eJ@ EdkifiaH wmf
w&m;Oya'usi0fh wf vlr_b0 ponfw@dk &@J twGi;f ykid f; qufpyfr_ukd azmfxkwfw,f? Edik fiaH &; rEk\aA'ordki;f pm&if;Z,m; pwJh
vlr_ody`He,fy,fpHkuae csOf;uyfw,f?
aemifrSm rmwfhpf&Jh=unfhjrifr_[m tEkydavmrkyf0g' eJ@ ordkif;a&;kyf0g' tjzpfxif&Sm;vmw,f?
rmhufpfu ,ckvdkajymcJhw,f?
olwk@d &@J evydef;wk;H qefre_ @J tod^m%fqif;&Jru
_ kd zHk;uG,fonft
h aejzifh pdwu
f l;,Ofpum;vHk;rsm; Utopian phrase jzifyh pfaygufum
olwdk@wifjycsufrsm;onf tvGefoef@&Sif; tvGefrSefuef tvGeftjyKoabmaqmif tvGefta&;ygaom a0zefa&;jzpfa=umif;
Oya'ouf o uf r [k w f vl r _ a &; vH k ; 0vl r _ a &;jzpf a =umif ; yd n mOf j zpf a =umif ; tvG e f o d y f o nf ; uspf v spf a =umif ;
ajym=uaomfvnf;/ Todk@pum;vHk;oufouf udpPrsm;onf olwdk@. udk;uG,f,Hk=unfr_qdkif&m yk*~dKvfa&; udpPrsm;om jzpfojzifh
rnfodk@r#wH@k jyef&ef r&Sad cs?
(ig;)
t&if;&S ifpD;yGm;a&;ud k armif;ESifa y;wJh bD;[m twWeJ@avmbppfyG JjzpfwJh yifqdkifr_yJjzpfw,f? yifqdk ifr_uae
vuf0g;}uD;tkyfr_odk@/ vGwfvyfwJhvufr_vkyfief;uae tusdK;wlvkyfief;tzGJ@ Guild odk@/ ajr,mcGJa0ykdifqdkifr_ (v,fvkyf
olv,fyidk fa&;)uae tdrfjcHajrvkyif ef;}uD;odk@ pojzifh yifqkid rf _ onf;oefjyif;xef vmwmeJ@tr# t&if;&Sirf sm;xH OpPm"epkyv
Hk m
cGJjcm;r_ydk}uD;vmum vlwef;pm;ydyuQ jyif;xefvmw,f? 'gwifru vl@ukefxkwfvkyftm; eJ@ vl@qufqHa&;[m ody`HynmeJ@
,Ofaus;r_tay: oufa&mufw,f? ody`HynmzGH@z;r_[m vl@tzGJ@tpnf;w&yfvHk;&Jh zGH@z;r_jzpf+yD; vl@pGrf;tm;w&yfvHk;&J@
toD;tyGijfh zpfw,f? yk*~vduydkifqidk fr[
_ m tvkyo
f rm;udk vlr_a&;u|ejf yKr_omru pdwf"mwfa&; (,Ofaus;r_) u|efjyKr_udkvnf;
jzpfay:apw,f?
rmhufpfu vkyftm; eJ@ t&if;(eJ@ ajr,mydkifqdkifr_)t=um; cGJa0r_eJ@ ywfoufvdk@ e*dkrlvqufpyfr_ udk jyefaumufw,f?
zvS,fr_ eJ@ yifqdkifr_t=um; qufpyfr_/ vl@wefzdk; eJ@ wefzdk;usvlom;t=um; qufpyfr_/ yifqdkifr_ eJ@ vuf0g;}uD;tkyfr_t=um;
qufpyfr_ wdk@&Jh e*dkrlvqufpyfr_ wdk@udk jyefaumufw,f? yk*~vduykdifqdkifr_rSwqifh ESifhqufpyfaeaom pD;yGm;a&;tjcif;t&m
Categories wrsdK;pDjzpfwhJ ukefo,
G fa&; yifqkid rf _ t&if; t\jym wd@k &hJ qufpyfr_ukd cGJjcm;pdwfjzmw,f?
rmhufpfu yk*~vduydkifqdkifr_/ avmb&rRuf/ cGJjcm;tqufjzwfr_ (vkyftm;/ t&if;eJ@ajr,m) / zvS,fr_eJ@yifqdkifr_/ vl@wefzdk;eJ@
wefzdk;usvlom;/ yifqdkifr_eJ@vuf0g;}uD;tkyfr_/ tJ'gawGeJ@ tojymt=um; qufpyfr_udk cGJjcm;pdwfjzm&mrSm blZGm abm*aA'
orm;rsm;&Jh r[kwfr[wf a&S;tqdktrdef@rsm;udk z,f&Sm;&ygvdrfhr,f? 'gawG[m bmudkrS &Sif;rjyEdkifHkru jy\emudk wdrfndK
wdrfrnf;awG=um; ydk@xm; ygvdrfhr,fvdk@ ajymcJhygw,f?
vl@tzGJ@tpnf; jzpfay:wdk;wufr_&hJ tajccHta=umif;w&m;[m w&m;Oya't& aexkid fr_ odk@r[kwf Edik fiHawmf qdw
k mxuf
vlom;&J@ kyf"rR&Sifoef&yfwnfr_ Material living jzpfw,f? vl@taqmufttHk zGH@z;wdk;wufr_jzpfpOfrSm ukefxkwfvkyfief;[m
tqHk;tjzwftcef;u yg0ifw,f? yk*~vduydkifqdkifr_[m vlr_qufqHa&;e,fy,ftwGif; vlwef;pm;uGJjym;r_&J@ kyfb0 ta=umif;
cHjzpfw,f? t&if;&Sifukefxkwfvkyrf _ykpH H&J@ yifu,
dk fvuQ%m udk,Ef _dufu twGi;f ydkif;ydyuQrsm; yg&daS ew,f? t&if;eJ@ vkyt
f m;
69
ta&;awmfykH*sme,f
ydyuQ/ xkwv
f yk af &;pGr;f tm;pke@J xkwv
f yk af &;qufqHr_ydyuQ / vlweff;pm;wdu
k yf JyG dyuQ / tajccHpD;yGm;a&; taqmuf
ttHke@J txufxyftaqmufttHk (EdkifiHa&; ynma&; ,Ofaus;r_ ponf) ydyuQ ponfw@dk ygyJ?
'gha=umifh yk*~vduydkifqdkifr_pepfudk rv$Jra&Smifom zsufodrf;ypfrSom vlom;awG[m vlr_ydyuQ taygif;eJ@
cGJjcm;r_taygif;rS uif;vGwf+yD; vl@*k%foduQmeJ@ avmuygvw&m;rsm; jyefvnfxGef;um; ygvdrf@r,f? yk*~vduydkifqdkifr_eJ@
yk*v
~ dutm%mudk us,fjyeff@whv
J x
l }k uD;&J@ awmfvSeaf &;wdkufyJeG J@om zcszsuo
f drf; Edkifr,f? Edkiif aH &;t& awmfvSefajymif;vJr_
omru/ eufdi_ ;f wJh vlra_ wmfveS fa&;&Jh ZmpfjrpfjzpfwJh pD;yGma&;e,fy,f(tajccHtaqmufttH)k udkyg awmfvSeaf jymif;vJypfrS
vlom;w&yfvk;H vGwfajrmufrmS jzpfw,f? Edkiif Ha&;t& awmfveS fajymif;vJr_[m Edkiif Hawmftm%m yHkomefom ajymif;
vJwmjzpf+yD; euf_dif;wJh vlr_awmfvSefa&;jzpfwJh tajccHpD;yGm;a&; taqmufttHkudkyg ajymif;vJ&r,fvdk@ rmhufpfu
axmufjycJhygw,f?
t"duwGef;aqmftm;u ypPnf;rJh tvkyform;vlwef;pm; jzpfw,f? bmha=umifhvJ?
( ajcmuf )
tvk y f o rm;(vk y f t m;) [m k y f " rR t m;jzif h ouf & S d v l o m;yJ ? obm0avmu}uD ; Nature twG i f ; rS
aygufzGm;vmw,f? oljyifyurBm}uD;udk xdawG@cHpm; &Sifoef&w,f? obm0avmu}uD;r&SdbJ bmudkrS rxkwfvkyfEdkifbl;?
ol[mtvkyfvkyf+yD; &Sifoef&w,f? 'gayrJh olvkyfoavmuf rcHpm;&bl;? olrsm;rsm; vkyfav enf;enf;yJcHpm;&av
jzpfaew,f? =umavwefzk;d rJhav obm0 Nature &J@aus;u|eb
f 0 usa&mufav jzpfaew,f?
vk yftm;(tvkyf orm;)u tHhz G,fo &J xkwf vkyf ay;wmeJ @tr# qif;&J rGJ jymusae&w,f ? eef;awmf} uD;awG
wnfaqmufay; ayrJh wJpkwfrmS om ae&w,f? tvStyawG xkwfvkyaf y;aomfvnf; kyfqif;ysujf zpfae&w,f? olwdk@[m
pufu d& d, mawG zef wD ;xkw fv ky fa y;aomf vnf; vk yf tm;&J@ wyf zG J@ wzGJ @udk dk if ;pk di f; =urf ;=uKwf wJ h b0od k@ jyef yd k@ +yD;
tjcm;wyfz@GJ wzGJ@udk puf,EW&m;tjzpf ajymif;vJypfjcif;udk cH&w,f? tod^m%fynm Intelligence udkxw
k v
f kyfay;aomfvnf;
olwdk@udk iEHkitawGtjzpf ajymif;ypfwm cH&w,f?
olwdk@vkyftm;&Jh txGufypPnf;u olwdk@udkjyefqef@usifwm cHae&w,f?
'ga=umifh vkyftm;[m pdwfqENtavsmuf ay:aygufwmr[kwfawmhyJ t"rRvkyftm;jzpfvmw,f? 'ga=umifh
vkyftm;qdkwm jyifyuoufa&mufvmwJh raumif;qdk;0g;waumif&J@ aoG;xdk;v_H@aqmfr_tjzpf owfrSwfjcif;cH&um
tvkyform;[m udk,fh udk,fudk,fawmif aysmufqHk;aeygawmhw,f?
'g[m vkyftm;&Jh bufwzufu azmfjycsufjzpfw,f? vkyftm;udk rsufESmpm (3) &yfrS=unfhEdkifw,f?
yxrrsuf ES mpm ? obm0avmu}uD ;eJ @ cGJ j cm;cH & wJ h rsuf ES m pm/ xk wf vk y fa &;jzpf p Of e J@ cG Jj cm;cH& wJh rsuf ES m pm/
(oufrJh)t&m0wKwckvdk cGJjcm;cH&wJh rsufESmpm?
'kwd,rsufESmpm ? udk,fhudk,fudk,f cGJjcm;cHwJh rsufESmpm/ rddrd&J@yk*~dKvfb0 eJ@ yifudk,fum,^m% pGrf;tm;[m xkwfvkyf
a&;jzpfpOftwGif; tm;enf;aysmhnhH qHk;_H;oGm;wJh rsufESmpm?
wwd,rsufESmpm ? vlqdkwJhouf&SdowW0g/ tod^m%f&SdwJhowW0g/ pm;0wfaea&;twGuf vHk@vpdkuf&/ obm0tay:
rSDwif;aexdkif&/ 'gayrJh tjyKcHoufoufr[kwf/ vHk;yef;wdkufcdkuf&if; vkyftm;pdkufxkwf&if; vGwf
ajrmuf vmwJhowW0g? tvkyf orm;[m wd& p>mefvd k tdyfp m;umrqd kwJ h bufwzufx JtwG uf
tvkyfvkyfwJh(xkwfvkyfwJh)owW0g r[kwf/ woD;yk*~v vdktyfcsuftwGuf xkwfvkyfjcif;r[kwf/
um,^m%tm;pdkuf xkwfum wavmu vHk;qdik f&m xkwv
f kyfrj_ zpfw,f? tvSw&m;udk zefwD;oljzpf
w,f?
vkyftm;&Jh wwd,rsufESmpm[m wufuwJrh sufEmS pm jzpfw,f? e*dkrv
l rsufESmpm jzpfw,f? vlom;. ukefxw
k f
pGrf;tm;onf twdkif;tqr&Sdacsvdk@ tdef*,fu ajymcJhygw,f? yk*v
~ duydik fqdkifr_ qdkwm vl@jyifyuvmwJh ta=umif;tcsuf
jzpfaomfvnf; vkyftm;[m vleJ@wdkufku
d f qufpyf ywfouf aewmudk &Si;f &Sif;vif;vif; odjrifrS tajz&&SdrmS jzpfa=umif;
rmhufpfu ajymcJhygw,f?
vk yf t m;(tvk y f orm;vlw ef ; pm;)[m tawG ;tac:t& vG w fa jrmuf v mwmeJ @ tr# vl w ef ; pm; wd k u fy G J
ukefxkwfvkyfa&; wdu
k fyJG ody`Hynmprf;oyfr_wku
d fyGJ qdkwhJ vlr_vufawG@e,fy,frmS wdkufyJq
G if&if; vl@abmifavmuopfudk
wnfaqmuf ,lrSmjzpfygw,f? olwdk@udkwkyfaESmifxm;wJh aESmif}udK;udk olwdk@ vufHk;eJ@ csdK;zsufypf=urSmjzpfw,f?
ypPn;f rJh(tvkyform;)vlwef;pm;tzdk@ qH;k _H;p&mqdkvdk@ aESmif}udK;rSty bmrSr&Sd/ &&SdrmS u urBm}uD;wckvHk;jzpfw,f?
&nfne ;f ? MARX s Economic and Philosophic Manustripts of 1844.
udkw;l (26 Ed0k ifvm 2013)
70
ta&;awmfykH*sme,f
ta&;awmfykH*sme,f
'ghtjyif wkwfu tmqD,HEkdifiHtcsdK@eJ@vnf;
ukefo,
G fa&;rSm =um;cHaiG a':vmroHk;bJ ukd,Efh kdifiHaiG
eJ@bJ tjyeftvSef oHk;wJhpepf (swap system) oabm
wlnDcsufawG &xm;+yD;yg+yD?
'DvdktmqD,HEkdifiHrsm;eJ@ qufqHa&;awGrSm
wkwfu tompD;awG &aeayr,fh aemuftm&SrSm
ta&;ygwhJ a'owck jzpfwhJ tm&S-ypdzw
d fa'orSma&m
tajctae b,fvkd&dyS govJ?
2? tm&S-ypdzdwfa'otwGif;-wkw f/ tar&duef
tm;+yd K if r _
'Da'oawGrSmawmh tar&duefu ol&J@ pm;
usufa[mif;jzpfwJhtwGuf wpHkw&m tompD; &aeyg
w,f? 'Da'o&J@ tiftm;}uD;EkdifiHjzpfwJh *syefukd tar&d
uefu tdwf0ifoydwf0if &xm;wmyg? 'ghtjyif =op
a=w;vsvkd/ e,l;ZDvefvkd ,Ofaus;r_t& EkdifiHa&;t&
tav;xm;r_"avhrsm; (value) t& e*dkuwnf;u
r[mrdwfjzpf+yD;om; EkdifiHrsm;vnf; &Sdygw,f? tar&d
uef&J@ aemufab;+cHvkd@ tac:cH&zl;wJh (tckawmh wpHk
w&m vuf0Jbufa&mufvmae=uwJh) vufwiftar
&du EkdifiHrsm;vnf; yg&Sdygw,f?
'ghtjyif tar&duef&J@ tm&Sokd@ jyefvSnfh
vmjcif; ay:vpDuvnf; tJ'D e*dkr[mrdwfa[mif;
awGe@J aygif;+yD; tm&SrSm wkwf&@J =oZmt&Sdew
f ufr_ukd
xdef;csKyfzdk@ jzpfygw,f? 'ga=umifhyJ tar&duefu wkwf
ukd yxm;wJh ypdzdwfw0Srf; yl;aygif;aqmif&Gufa&;
(Trans-Pacific Partnership. TPP) qkdwhJ ukefo,
G fa&;
pmcsKyf csKyf+yD; vGwfvyfwJh aps;uGu}f uD; 'Da'orSm wnf
aqmufzkd@ tjyif;txef}udK;pm;ygw,f? 'DpD;yGm;a&;
tuGut
f uGif;rSm urBmh GDP &J@ 40 &mckid fE_e;f / urBmh
ukefoG,af &;&J@ 25 &mckid fE_e;f yg&SdrSmyg? 'gayrJh 'DpmcsKyf&J@
vdktyfcsufeJ@ awmif;qkrd _rsm;[m jrifhrm;vGe;f / wif;usyf
vGef;wma=umifh Ekdiif Htrsm;tjym; csDwHck swjHk zpfaecsed frSm
tvm;wla'owGif; pD;yGm;a&;yl;aygi;f Ekdirf _twGuf vuf
OD;r_&&Sd Sd }udK;yrf;vmwmawGukd awG@&ygw,f? Asean
qdkwhJ tzG@J tpnf; trsdK;rsdK;yg? 'DtxJu tck
wavm toGuftvufq;Hk uawmh (Asean 6) qkdwJh
tmqD,HeJ@ 6 EdkifiH (wkwf/ awmifukd&D;,m;/ *syef/
tdENd,/ =opa=w;vs/ e,l;ZDvef) yg0ifwJh pD;yGm;a&;
yl; aygif ; r_ y gyJ ? 'D r S mu tawmf twef vG w fv yf +yD ;
awmif;qdkra_ wGvnf; rjrifrh m;vk@d 'DpmcsKyfu TPP xuf
ajcoGufaeygw,f?
'D=um;xJ tar&duef orRw tkdbm;rm;u 'D
ESpf APEC tpnf;ta0;udk rwufa&mufEdik w
f t
Jh wGuf
tar&dueftwGuf tajctaervS jzpfae&ygw,f?
'Dae&mrSm aoe*FAsL[mt& atmify&GJ vkduw
f Jh wkwf
u b,fvkd quf ajcvSr;f -vSr;f rvJ?
ta&;awmfykH*sme,f
0wW&m;awG qufvufxrf;aqmif &mrSm yxrqHk;taeeJ@ tm&S-ypdzdwfa'oukd prf;oyfuGuftjzpf vkyfaqmif&ef wkdufwGef;
oGm;ygw,f?
wu,fvnf; wkwf&J@ tusdK;pD;yGm;[m 'Da'orSm &Sdaewmukd;? wkwfu 'Da'owGif; tjiif;yGm;r_rsm;rSm tar&duefukd
vufa&Smifaeapcsifygw,f? a&aESmufig;zrf; rvkyfapcsifygbl;? wkwftaeeJ@ oufqkdif&m Ekid fiHrsm;eJ@om 2 Ekdiif Hcsi;f +idr;f csrf;pGm aphpyf
ajz&Sif;vkdaewmyg? 'gudk tar&duefu vufcHEkdifrvm;?
pD;yGm;a&;t&uawmh tar&duefeJ@ wkwf[m tESpf 30 ausmftwGif; tjyeftvSef trSDo[JjyKwJh pD;yGm;a&;t& yl;aygif;
aqmif&Gufru
_ kd vkyfaqmif+yD;aeyg+yD? b,fEkdifirH S wEkdiif Hwnf; vGwfvGwu
f |wfu|wf raeEkid fawmhygbl;? wjcm;yl; aygi;f aqmif&u
G fp&m
udpPawG (Oyrm-ajrmufu&kd D;,m; tEkjrLudpP/ ta&S@tv,fydik ;f +idrf;csrf;a&;udpP pojzif)h awGrSm 2 EkdifiH tay;t,l&Sd&Sd ajz&Sif;p&mawG
&Sdaeygw,f? tusdK;pD;yGm;csi;f xyfwlusaewJhae&mawG trsm;}uD; &Sdaewmyg? 'Dudpu
P kd Oyrmay;&mrSm wkwfEdik if Hjcm;a&;0ef}uD; 0rf,du
ol@rdef@cGef;xJrSm tar&duefukd rufvHk;awG ay;oGm;ygw,f? u|efawmfwkd@ 2 EkdifiH yl;aygif; aqmif&GufEkdifwJh ae&mawG trsm;}uD;yg?
Oyrm-tmz*efepPwefrSm qkdygp@kd ? tmz*efepPwef Ekdifiw
H nf+idrfa&;/ t=urf;zuf0g' wku
d fzsuaf &;/ rl;,pfaq;0g;ukeo
f G,fr_ wkduzf sufa&;/
tmz*ef pD;yGm;a&;emvefxla&; pwmawGrSm wkwfeJ@ tar&duefwkd@ yl;aygi;f vkyfaqmifEdik yf gw,fwJ?h tmz*efepPwefrSm qkyfp;l pm;l;
u|H0ifaewJh tar&duef twGufawmh onf;ajc}udKufpum;ygyJ?
tJovkdenf;eJ@ 2 Ekid fiHt=um; yl;aygif;aqmif&Gufa&;vkyfief;awGukd ae&ma'otawmfrsm;rsm;rSm vkyfaqmif&if; 2 OD; 2 zuf
tjyeftvSef tusdK;&Sad pEkdifwhJ &v'f (Win-Win) &vm&ifawmhjzifh tjyeftvSef ,Hk=unfr_wnfaqmuf Ekdi+f yD; 'D Ekid fiH}uD;rsm;t=um;
qufqHa&;yHkpHopfqkdwmvnf; yHkazmfwnfaqmufEkdifrSm jzpfygw,f?
wu,fvkd@rsm; tJ'DyHkpHopf qufqHa&;rsdK; atmifjrifpGm ay:xGufvm&ifawmh +idrf;csrf;pGm zGH@+zdK;wkd;wufa&;/ yl;
aygi;f aqmif&Guaf &;qkdwJh aqmifyk'u
f kd au;a=umfoHtjzpf wifaewJh wkwf&J@ EkdifiHa&;aoe*FAsL[m atmifjrifr_vkd@ qkdEkdifygvdrhrf ,f?
uJ-'Dtm&S ZmwfcHk}uD;ay:rSm apmifh=unfh&atmifyg?
&J a bmf & _, Of
pdr;f jrjr0kid ;f
ta&;awmfykH*sme,f
zGH@+zdK;+yD; Ekid fiHawGu uGejf rLepfygwDawG/ Oyrm*syefuGefjrLepfygwDu ,cktcg tar&duefe,fcsJ@0g'[m
urBm+h idrf;csrf;a&;eJ@ vH+k cHKa&;/ Ekdifit
H oD;oD;&J@ trsKd ;om;
tcsKyftjcmtm%meJ@ vGwfvyfru
_ kd t}uD;rm;qH;k +cdrf;
ajcmufol jzpfvmaew,fvkd@ ,lqw,f? tar&duef
[m pD;yGm;a&;urBmr_jyKjcif; (Economic globalization)
qdkwhJ trnfatmufrSm urBmEh ikd fiHtoD;oD;tm; tar&d
uefudk A[kjd yKwJh pD;yGm;a&;pepftwGi;f odr;f oGif;zk@d }uH
pnfaew,f? pDymG ;a&;Akdvfus v$rf;rkd;a&;0g'[m urBmh
pD;yGm;a&;tm; t}uD;tus,f rwnfr+idrfjzpfoGm;apcJh
w,fvd@k ,lqw,f?
jyifopfuGefjrLepfygwDu vlwdkif;vGwfajrmuf
jcif;tm;jzifhvnf;aumif;/ vl@tzGJ@tpnf;ukd odrf;ykduf
xm;jcif;tm;jzifhvnf;aumif; todynm/ tcGifhtm
%meJ@ OpPm"eawGukd twlwuG &&Sad pjcif;eJ@ r#a0cHpm;
apjcif;tm;jzifhvnf;aumif; rsufarSmufpdefac:aer_}uD;
tm; &ifqkdifomG ;a&;ukd ar#mfvifah =umif;eJ@ o,HZmw
t&if;tjrpfrsm;tm; vk,ufa&;ukd tmHkpkduf+yD; t&rf;
uma&m +ydKifqkdifvk,uf/ tcsif;yGm; ppfcif;wJhvrf;
vGJvrf;rSm;twdkif; urBm}uD;tm; qGJaqmifoGm;a&;ukd
rvkdvm;bl;vkd@ wifjycJw
h ,f? olw@kd u w&m;r#wr_ r&Sd
wJh/ wef;wlr_r&SdwJh/ wav#mufvHk; Ekdif&mpm;/ }uD;Ekdif
i,f!O ;f jzpfaewJh vl@tzG@J tpnf;ukd jiif;y,fvdu
k fw,f?
t&if;&Sifpepf[m orkdif;ed*Hk;r[kwfbl;vkd@vnf; wifjy
vkdufw,f?
xGef;opfp EkdifiaH wG&Sd uGefjrLepfygwDawGu rdrd
EkdifiH&J@ yuwdtajctaet& acwfumv-t&if;&Sif
pepfeJ@ qkd&S,fvpfpepftay: tjrifwkd@ukd atmufyg
twkdif; wifjycJh=uw,f?
&&Sm;zuf'a&;&Si;f uGejf rLepfygwDu &mpkopfxJ
ukd 0ifa&mufoGm;+yD;aemuf vlom;awG&J@orkdif;rSm zGH@
+zdK;wkd;wufa&; vrf;a=umif;vkdufa&;[m vl}udKufrsm;
wJh a&G;cs,fr_ jzpfvmaew,f? k&Sm;zuf'a&;&Sif; uGefjrL
epfygwDu qk&d ,
S v
f pfpepf zG@H +zKd ;wkd;wufa&;vrf;a=umif;
a&G;cs,fa&;uom k&Sm;taeeJ@ ajym&&if wkd@&J@
tusdK;pD;yGm;tcGifhtvrf;awGeJ@ tukdufnDqHk;vnf;jzpf
taxmuftxm;t&SdqHk;vnf;jzpfw,fvkd@ ,lqw,f?
'Dul;ajymif;r_jzpfpOftwGif;rSm vlxkv_yf&Sm;r_e@J vl@tzGJ@
tpnf;pepfopfw@dk [m qk&d ,
S fvpfpepfudk oabmw&m;
w&yftaeeJ@ aoG;opfceG t
f m;opfawG jyef&vmvdrhrf ,f
vkd@ ,lqw,f?
tdENd,uGefjrLepfygwD (rmhufpf0g') ursuf arSmuf umv&J@ t"du vl@tzGJ@tpnf;
ydyuQuawmh t&if;&SifpepfeJ@ qkd&,
S fvpfpepft=um;
u ydyuQjzpf+rJjzpfw,f? t&if;&Sipf epf zGH@+zdK;wkd;wufr_
[m rnD n mwJ h t avsmuf e,f c sJ @ Ek d i f i H t csif ; csif ;
t=um;/ t"du t&if;&Sifpepf A[dkcsurf rsm;t=um;u
ta&;awmfykH*sme,f
*syef uGefjrLepfygwD zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk pnf;rsOf;Oya'rSm *syefueG f
jrLepfygwD[m tvkyform;vlwef;pm;&J@ EkdifiHa&;ygwDjzpfw,f/ wcsdef
wnf;rSm *syeftrsdK;om;rsm;&J@ EkdifiHa&;ygwDjzpfovkd qkd&S,fvpfpepf
taumiftxnfazmfaqmifa&;/ vGwfvyfa&;/ wef;wla&;/ trsKd ;om;rsm;&J@
aexkdifr _b 0a&csde f jr ifhw ifa&;twGuf eJ@ *syef &J@ tem*wfwkd; wuf
a&;twGuf }udK;pm;tm;xkwfwhJ vlawGtwGuf wHcg;r}uD;ukd [if;vif;zGifh
xm;wJh EkdifiHa&;ygwDjzpfw,fvkd@ jymef;xm;w,f?
jyefvnfxlaxmifxm;wJh tDwvDuGefjrLepfygwDu u|efawmfwkd@
[m rsufarSmufeJ@ tem*wftwGuf a&G;cs,fxm;wJh ygwDjzpfvkd@ bufpkjH yef
vnf qef;opfxm;wJh EkdifiHa&;cH,lcsuft& uGefjrLepf0g'pDrHudef;rsm; xl
axmifa&;ukd twnf jyK+yD; wnfaxmifxm;wJyh gwDjzpfw,f? 21 &mpkeJ@
tjyeftvSef qDavsmfwhJ qdk&S,v
f pfpepf&J@ awmif;qkrd _eJ@ pwmvif0g'
"rR"dmefuswJh qkd&S,fvpf0g'wkd@eJ@ vH;k 0vrf;cGJxm;w,fv@kd wifjyxm;
w,f?
xGef;opfpeJ@ zGH@+zdK;qJEkdifiHrsm;rS uGefjrLepfygwDawG[mvnf; E_dif;
,SOfjcif;tm;jzifh wpHkw&m aumif;rGefwJhtajctaerSm a&muf&SdaewJh
tavsmuf wcsdK@ygwDawG[m Ekdiif Hta&;udpPawGrmS yg0ifaqmif&Gufae=u
w,f? 'ga=umifh wdk@&J@ vkyfief;pOfrSm tpOftvm ta=umif;t&mawG
cyfrsm;rsm;ukd rlvtwkdif; xm;&Sdw,f? 'gayrJh qef;opfwDxGifxm;r_awG
vnf; &Sdw,f? k&Sm;zuf'a&;&Sif; uGefjrLepfygwD zGJ@pnf;yHk pnf;rsOf;Oy
a'rSm k&Sm;zuf'a&;uGejf rLepfygwDudk wDxiG fzefwD;r_&dpS mG rmhufpv
f Deif0g'
zGH@+zdK;wkd;wufa&; tajccHay:rSm xlaxmifxm;wmjzpfw,f/ &J@ t"du
&nfrSef;csurf Sm qk&d S,fvpfpepf xlaxmifa&;jzpfw,f/ pkaygif;pepf/ vGwf
vyfr_eJ@ wef;wlr_ tajccHtkwfjrpfay:rSm w&m;r#wwJh vl@tzGJ@tpnf;
xlaxmifoGm;a&;jzpfw,f? u qkdAD,ufyHkpHjzpfwJh ppfrSefwJh vl@tcGifh
ta&;eJ@ trsdK;om;rsm;&J@ jynfaxmifp0k g' ckdirf ma&;ukd axmufcH tm;ay;
oGm;r,f? k&Sm;zuf'a&;&Sif; uGefjrLepfygwD[m jynfcspfrsm;&J@ EkdifiHa&;
ygwDjzpfovkd Ekdifiw
H umh0g'Drsm;&J@ ygweD J@ trsdK;om;tm;vHk;&J@ ygwDjzpfw,f
vkd@ azmfjyxm;ygw,f?
tdENd, uGefjrLepfygwD (rmhufpf0g') u tdENd,uGefjrLepfygwD
(rmhufpf0g')[m tdENd,tvkyform;vlwef;pm;&J@ awmfvSefwJh wyfOD;jzpf
w,f? ygwD&J@&nfrSef;csufrSm ypPnf;rJhvlwef;pm;tm%m&SifpepfEkdifiH
awmfudk xlaxmifjcif;tm;jzifh qd&k ,
S v
f pfpepfe@J uGejf rLepfpepfukd vufawG@
taumiftxnf azmfaqmifoGm;a&;jzpfw,fvkd@ wifjyxm;w,f?
awmiftmz&du uGefjrLepfygwDu rdrd[m awmiftmz&du
tvkyo
f rm;vlwef;pm;&J@ acgif;aqmif Ekdiif Ha&;tiftm; pk jzpfvmatmif
tpGr;f ukef }udK;yrf;tm;xkwf+yD; trsdK;om;'Drdu
k a&pDawmfveS fa&;ukd wGef;
aqmfa&;/ eufdi_ ;f a&;/ um uG,fa&;eJ@ qkd&,
S fvpfpepf vufawG@taumif
txnfazmfaqmifa&;wkdufyGJtwGif; tvkyform;vlwef;pm;&J@ tusdK;
pD;yGm; eJ@ tcGifhta&;rsm;ukd wkd;wufoGm;atmif aqmif&GufoGm;r,f?
ygw&D J@ aemufqHk;&nfrSef;csufrSm vlvlcsi;f aoG;pkyfwJh pepfrSefor# acsr_ef;
ypf+yD; vlom;&J@ vkyftm;toD;tyGifhtm;vHk; wwfoavmufvkyf/ vkd
tyfor#,lwJh uGefjrLepfpepf vl@tzGJ@tpnf;ukd taumiftxnf azmf
aqmifoGm;a&;jzpfw,fvkd@ wifjyxm;ygw,f?
75
ta&;awmfykH*sme,f
usL;bm; awmfveS fa&;ygwu
D kd opPm&Sd qufcHojl zpfw,fvd@k
wifjyygw,f?
tDwvD jyefvnf xlaxmifxm;wJh uGefjrLepfygwD
uawmh Antonio Gramsci &J@ awmfvSefa&; oif=um;csuf
rsm;/ 20 &mpk tvkyform; v_yf&Sm;r_e@J trsKd ;orD; v_yf&Sm;r_
tarGtESpfrsm;ukd qufcHa&;/ 'gawGtm;vHk;[m uGefjrLepf
0g' jyKjyifqef;opfa&;&J@ t&if;cH =ueftifvuQ%mrsm;&J@
uGif;qufoabmaqmifwJh t!ef;awGjzpfw,fvkd@ wifjy
vkdufw,f?
qkd&,
S 'f Drkdu&uf wpf0g'wkd@u uGefjrLepfygwaD wGukd xkd;ESufwdu
k cf du
k v
f m
wmeJ@ tr# renf; vSw Jh uGe fjrLepfygwDa wG[ m tvHa [mif;ukdy pf
tvHopfukd xlvkduf=uawmhw,f? 'Drkdua&pDA[kdcsKyfukdifr_rl[mvnf;
xkd;ESuw
f u
kd fckdufjcif; cH&ygawmhw,f? qkd&S,v
f pf pepf pGpJ +GJ rJ+rJ qkyfukdif/
uGefjrLepfpepfukd a&G;cs,fvkdufwJh EkdifiHa&;ygwDawGtwGif; renf;vSwJh
ygwDawG[m 'Drkdua&pD A[dkcsKyfukdifr_pepfrlukd rGrf;rHjyifqifcJh=uovkd
'grSr[kwf pGef@v$wfcJh=uw,f? 'gayrJh 10 ESpfausmf jzwfoef;+yD;aemuf
txl;ojzifh 'D&mpka&mufvmuwnf;u renf;vSwJh ygwDawG[m 'Drkd
ua&pDA[kdcsKyfuikd fr_pepfrludk tqkdjyKr_awG jyefvnf ay:xGufvmcJhw,f?
pm&if;aumuf,lazmfjycsuaf wGt& rsufarSmufumvrSm EkdifiH 43 Ekdiif H&Sd
t"du uGefjrLepfygwD 47 ygwDteuf wkd@&J@ vkyfief;pOfeJ@ zGJ@pnf;yHk
pnf;rsOf;Oya'twGif; 'Drkdua&pDA[kdcsKyfukdifr_pepf rlukd pGJpGJ+rJ+rJqkyfukdif
xm;wJh ygwD 33 ygwD &Sdao;w,f? wenf;ajym&&if 70 &mckdifE_ef;
&Sdygw,f? wjcm; 14 ygw[
D m wkd@&J@ vkyif ef;pOfe@J zGJ@pnf;yHk pnf;rsOf;
Oya'twGi;f 'Drdu
k a&pDA[kdcsKyfuidk rf _pepfudk wifjyjcif;r&So
d vkd 'grSr[kwf
pGef@ypfvu
kd f=uygw,f? tckid ftrm erlemay; azmfjy&&if - jyifopfueG fjrL
epfygwD/ tDwvD jynfvnfxlaxmifxm;wJh uGefjrLepfygw/D pydefueG fjrL
epfygwD/ awmiftmz&du uGefjrLepfygwD/ eDayguGefjrLepfygwD?
wcsdK@ygwDawGu wkd@&J@vkyfief;pOfeJ@ zGJ@pnf;yHkpnf;rsOf;Oya'
twGif; a&maESmaygif;pyfxm;wJh pD;yGm;a&; yHkpH xlaxmifa&; &nf
rSef;csufukd todtrSwfjyK+yD; wifjycJh=uw,f? Oyrm-ay:wl*DuGefjrL
epfygwD[m &J@ zGJ@pnf;yHkpnf;rsOf; Oya'twGif; ygwD&J@ 21 &mpk
tapmykdif;umvtwGuf tajccH&nfrSef;csufrSm EkdifiHa&;'Drkdua&pD/
pD;yGm;a&;'Drkdua&pD/ vlra_ &;'Drdu
k a&pDeJ@ ,Ofaus;r_'Dru
kd a&pDtygt0if
wkd;wufwJh 'Drkdua&pDxlaxmifa&;jzpfw,f? jynfol tudsK;pD;yGm;eJ@
tcGit
hf a&;tm;vHk;ukd ukd,fpm;jyK+yD; jynfolw&yfvk;H 'Dru
dk a&pDta&;rSm
yg0ifEikd fwJh acwfrED ikd fiHawmfw&yfukd vH;k yef;tm;xkwf xlaqmufoGm;+yD;/
a&maESmaygif;pyfxm;wJh pD;yGm;a&;tajccHtkwfjrpfay:rSm EdkifiHawmf
tusdK;/ jynfo@l tusdK;eJ@ touf&SifoefprG f;tm;eJ@ jynf+h zdK;aewJh acwfrD
pD;yGm;a&;w&yf xlaxmifoGm;a&;jzpfw,fvkd@ wifjyxm;w,f?
wl&uDtvkyform;ygwDu &J@ ygwDz@GJ pnf;yHk pnf;rsOf;Oya'
opfrSm EkdifiHawmfykdifpD;yGm;a&;u a&S@aqmif+yD; yk*~vduykdifpD;yGm;a&;eJ@
wufwufuu aygif;pyfa&;atmufrSm jynfov
l lxktwGuf vufawG@
taumiftxnf azmfaqmifwJh/ pDrHudef;&SdwJh a&maESmaygif;pyfxm;wJh
pD ;yGm;a&;ay:vpDu kd jymef; xm;w,f? a&maESmaygif; pyfxm;wJh
pD;yGm;a&;qkdwm jynfolykdifpD;yGm;a&; ukdxlaxmifwJhtjyif yk*~vdu
t&if; eJ@ xlaxmifxm;wJh vkyfief;rsm;ukd pD;yGm;a&; jzpfxGe;f wkd;wufa&;
twGif;rSm wpHkwckaomtcef;rS yg0ifaqmif&Gufa&;ukdcGifhjyK tm;ay;
oGm;a&;jzpfw,fvkd@ wifjyxm;w,f?
oD&DvuFm uGefjrLepfygwD zGJ@pnf;yHk pnf;rsOf;Oya'rSm pD;yGm;a&;
bufrmS trsm;jynfolydik af &m/ yk*v
~ duykdifa&m tyg t0ifjzpfwJh tpdwf
tykdif; trsdK;rsdK;yg0ifwJh a&maESmaygif;pyfxm;wJh pD;yGm;a&;yHkpH usifhoHk;
oGm;a&;ukd &yfcHa=umif; jymef;xm;w,f?
wm*sDupPwefuGefjrLepfygwDu wkd@&J@ vkyfief;pOftwGif; pD;yGm;
a&;ay:vpD&@J &nfrSe;f csufrSm trsm;jynfolydik f pD;yGm;a&;u v$rf;rk;d jc,f
vS,x
f m;wJh tajccHay:rSm vGwv
f yfpmG vkyu
f dik af &;/ vlvlcsi;f aoG;pkyfre_ @J
r$ m ;vk d a oG ; pk y f r _ tjcif ; t&mawG u k d acsr_ e f ; oG m ;a&;jzpf w ,f ?
76
vufwiftar&du
qk&d ,
S v
f pfvy_S &f mS ;r_rsm;ukd
avhvm=unfhjcif;
cifa t;=unf j r
ta&;awmfykH*sme,f
v_yf&Sm;wJh vlr_a&;toif;rsm;eJ@ EkdifiHa&;ygwDrsm;&J@ vGwfvyfr_
tcGiht
f a&;rsm;tm;vH;k ukd todtrSwjf yKw,fv@kd wifjyxm;w,f?
'gu ygwpD EHk ikd fiHa&;pepf xlaxmif+yD; tcsdef owfrw
S fum yGihv
f if;
jrifomwJh vGwfvyfwJha&G;aumufyGJrsm;usif;ya&; qENukd !efjy
vkdufwmjzpfw,f?
*syefuGefjrLepfygwDu &J@ vkyfief;pOftwGif; wkd@}uHq
qHk;jzwfxm;wJh qkd&S,fvpfpepfu tawG;tac:/ ,Hk=unfr_trsdK;
rsdK;eJ@ vGwfvyfr_udk twdtus tmrcHovkd twku
d ftcH ygwDrsm;
twGif;u EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_awGukdyg tmrcHw,f? qkd&S,fvpf
pepf trnfcH+yD; txl;owfrw
S fxm;wJh Ekdiif Ha&;ygwt
D m; acgif;
aqmifygwDtjzpf txl;tcGifhta&; ay;vkdufjcif;[m *syef&J@
qkd&,
S fvpfvrf;a=umif;eJ@ enf;enf;rS qufpyfrr_ &Sdygbl;vk@d a&;om;
xm;w,f?
qkduyf &yfvyk fom;jynfolwkd;wufa&;ygwDu vl@tzGJ@tpnf;eJ@
Ekdiif Hawmf zGH@+zdK;wkd;wufa&;&J@ a&S;OD;vkdtyfcsufrSm Ekid fiHa&;ygwDawG
vGwfvyfpGm v_yf&Sm;cGifh &Sd&r,f/ EkdifiHa&;tm%m qkyfukdifcGifheJ@
ajymif;vJcGifhukd 'Drkdua&pDeJ@tnD &&Sdap&r,f? EdkifiHawmfzGJ@pnf;
tkyfcsKyfykeH @J vl@tzG@J tpnf;pepf&J@ rnfonfh jyKjyifajymif;vJa&;rqdk
'Dru
kd a&pD&SdwJh ormorwfuswJh tpDtpOfawGt& vlxku vGwf
vyfpGm a&G;cs,foifhw,fvkd@ ,lqowJh?
ukd;um;? ? rsufarSmufurBm wvw}udrfxkwf*sme,f/
trSwf 8-2012?
pdr f; jrjr0kd i f ;
ta&;awmfykH*sme,f
qkdAD,ufeJ@ ta&S@Oa&my taoG;ta&mif ajymif;oGm;wJhaemuf tvGef
cufcJwJh umvuae vGwfajrmufvmcJh+yD; opfvGifwJh ouf&SdpGrf;tm;rsm; odod
omom ay: xGef;vmap cJhw,f? tJ'Duaewqifh vufwiftar&du wjcm;Ekdiif H
rsm;rS vuf0J*d%
k ;f rsm;eJ@ qd&k S,fvpfvy_ f&Sm;r_[mvnf; wrlxl;jcm;wJh toGifuJw
G &yf
ay:aygufvmcJh+yD; &mpkopftwGif; urBmh qkd&S,fvpfv_yf&Sm;r_&J@ ajcvSrf;opfjzpf
vmapcJhw,f?
'Dvkdqakd wmh vufwiftar&duwku
d fwckvHk;&J@ vuf0J*d%
k f;qkd&S,fvpfv_yf
&Sm;r_[m b,fvkd tajctaeopfawG ay:aygufaeovJ? qufvufavhvm
=unfh=uygpkd@?
ppf a t;vG e f a cwf vuf w if t ar&d u rS m qk d & S , f v pf v _ y f & S m ;r_ xG e f ; opf
vmjcif ;
ppfat;vGefacwf vufwiftar&durSm qkd&S,fvpfvy_ f&Sm;r_ jyefvnf&Sif
oefvmjcif;eJ@ zGH@+zdK;wkd;wufvmjcif;ukd atmufyg wkd@jzifh oufaoxljyEkdifw,f?
ta&;awmfykH*sme,f
b&mZD; tvkyform;ygwD[m 2003 Zefe0g&DrS 2011 Zefe0g&Dxd
vnf;aumif;/ 2011 Zefe0g&DrS ,cktxdvnf;aumif;?
Oka*G;&J@ us,fjyef@aom wyfaygif;pk[m 2005 rwfvrS 2010 rwfv
xdvnf;aumif;/ 2010 rwfvrS ,ae@txdvnf; aumif;?
bkdvAD D;,m; qkd&S,fvpfv_yf&Sm;r_ [m 2006 Zefe0g&DrS ,ae@txd
tm%m&ygwD jzpfaew,f? orRw 2 }udrf qufwdu
k f wm0efxrf;cGi&fh &Sdch?J
tDauG'&kd J@ tcsKyftjcmtm%mykid f trdEkdifiH r[mrdwftzG@J [m 2007
Zefe0g&rD S 'Dae@txd orRw 3 }udrq
f ufwu
kd f wm0ef,lciG &fh &Sdch?J
eDum&m*Gm&J@ pifwDaemh trsdK;om;vGwaf jrmufa&;wyfOD;[m 1979
-1990? 2006 Ekdi0f ifbmrS ,ae@txd 18 ESpw
f ikd f tm%m qkyu
f ikd fxm;qJ?
tm*sifw;D em;&J@ w&m;r#wa&;ygwD[m 2003 - 2007 txdvnf;
aumif;/ 2007 rS ,ae@txdvnf;aumif;/ 10 ESpfwdik f tm%mqkyu
f ikd fxm;qJ?
yDl;&J@ trsdK;om;a&;0g'ygwD[m 2006 ZlvkdifrS ,ae@xd tm%m
&&Sad ecJ?h
csDvDqkd&S,fvpfygwD[m 2006 - 2010 txd orRwtjzpf xrf;
aqmifc?Jh 2013 Ekd0ifbmrSm orRw a&G;aumufyJG 0if+ydKifaeqJjzpf?
rsufarSmuf vufwiftar&du Ekid fiHawGu xlaxmifvkdufwJh a'o
tzGJ@tpnf;rsm;twGif; vuf0J*kd%f;EkdifiHa&;ygwDrsm; tm%mcsKyfukdifxm;wJh
Ekdiif HawGu a&S@aqmiftjzpf yg0ifcw
Jh Jh tzGJ@tpnf;awGuawmh- tar&duwku
d f
bdkvAD D;,m; r[m rdw/f awmifydik ;f bHak ps;uGuf/ u&pfbD,aH &eHtzGJ@tpnf;eJ@
awmiftar&duwkduf EkdifiHrsm;&J@ r[mrdwfpwmawG jzpfw,f?
ta&;awmfykH*sme,f
rsufarSmuf urBmhqkd&S,fvpfv_yf&Sm;r_ jyefvnfEkd;x&m ae&ma'o jzpfvkd@vmae+yDvkd@ ajymr,fqkd&ifawmif ajymEkdifaeyg+yD?
qufvufwifjyoifhwmuawmh vufwiftar&du&J@ qkd&S,fvpfwnfaqmufa&;awGrmS usL;bm;om vrf;nef tawG;
tac:tjzpf rmhufpv
f Deif0g'ukd twdtvif;csrw
S fxm;Ekdifayr,fh usefwJhEkdifiaH wGrSm trsdK;rsdK;tzHkzkH jzpfaeao;w,fqkdwJh tcsuf
ygyJ? olw@kd &@J vuf0J*d%
k ;f acgi;f aqmifawG[m &,f'Du,fvuf0J*d%
k ;f acgi;f aqmifawGjzpf=u+yD; qkd&S,v
f pfpepfe@J ywfoufvkd@ pl;prf;
avhvmqJjzpfv@kd +yD;jynfhpHkwJh vrf;neftawG;tac: pepfudk &Si;f &Si;f vif;vif; rcsrw
S fEkdifao;yg bl;? 'ga=umifh olw@dk &@J vrf;neft
awG;tac:rSm _yfaxG;aeqJjzpfw,f? qkdvkdwmu rmhufpfvDeif0g' tpdwftykdif;awG ygovkd/ xa&mfpuD tawG;tac:vkdrsdK;/
pdwful;,Ofqkd&S,v
f pf0gtawG;tac:rsdK;eJ@ qkd&S,'f Drkdu&uftawG;tac:awG/ trsKd ;om;a&;t,l0g'awG pojzifh a&maxG;aeqJjzpf
w,f? pepfuswJh oabmw&m; vrf;nefr&Sad o;bJ uk,
d fpD pl;prf; avhvmaeqJtqifhvkd@ ajym&ifvnf; rrSm;ygb;l ?
&ifq k di f a e&wJh t"du pd e fa c:r_r sm;
(1) rdrdEdkifiH vufawG@eJ@ b,fvdk aygif;pyfrvJ - rdrdEkdifiHeJ@ urBmhqkd&S,fvpf v_yf&Sm;r_tawG@t}uHKawGukd oifcef;pmxkwf
,lwJh tajccHay:rSm rdrdEkdifiH&J@ xl;jcm;csufrsm;yg&SdwJh qkd&S,fvpfoabmw&m; xlaxmifa&;ukd wifjycJh=uw,f?
(2) jyKjyifajymif;vJa&;/ zGH@+zdK;wkd;wufa&;eJ@ wnf+idrf;a&;t=um;u qufpyfr_ukd b,fvkdajz&Sif;rvJ - qkdwJh jy\emukd
vufwiftar&du vuf0*J kd%f;tpkd;&awG &ifqdkifae&+yD; pD;yGm;a&; tjrefqHk; zGH@+zdK;wkd;wufa&;ukd taumifxnfazmf aqmif+yD;
vl@tzGJ@tpnf;wnf+idrfa&;[m rsufarSmuf tavmw}uD; azmfaqmif&r,fh wm0efjzpfovkd pdefac:r_}uD;vnf; jzpfw,f?
(3) rdrd tm%mqkyfukdifxm;r_ tqifhae&mukd b,fvkd xdef;odrf;rvJ- tm%m& nGef@aygif;tpkd;&tzGJ@eJ@ wjcm;EkdifiHa&;
ygwD/ Ekdiif Ha&;tiftm;pkrsm;t=um; qufqHa&;ukd b,fvkdajz&Sif;&rvJ qkdwm vufawG@&ifqikd fae&wJhjy\emjzpfw,f? b&mZD;/
eDum&m*Gm/ tm*sifwD;em;/ Oka*G;pwJh EkdifiHawGrSm vuf0J*kd%f;tiftm;pk[m nGef@aygif;tpkd;&tjzpf tm%m& aewmjzpf
wJhtavsmuf twGif;ykid f;rSm tvGef _yfaxG;vSygw,f? oabmw&m; &yfcHcsufawGuvnf; ukd,fpu
D jGJ ym;ae+yD; A[kq
d w
kd mrsdK;vnf;
r&Sdwma=umifh jynfwGif;jynfy *,ufkdufcwfcH&+yD; +ydKuGJr,fh tE&m,fuvnf; jyif;xefqJjzpfw,f?
(4) tar&d u efe J@ vufw ift ar&d u vuf, m*dk % f; tift m;pk a wG & J@ xkd ; euf w kd u fc k du f r _ - yg&ma*G ; tv,ftvwf
vuf0J*kd%f; jynfcspf jyKjyifajymif;vJa&; r[mrdwftzGJ@ tm%m&tpkd;&ukd jzKwfusa&;twGuf yg&ma*G;vuf,m*kd%f;ukd
ulnDay;cJhjcif;/ 2002 ckESpf AifeDZGJvm;/ csmAufpftpkd;& jzKwfcsa&;twGuf twkduftcH*kd%f;rsm;ukd tar&duefutm;ay;jcif;/
b&mZD; tpkd&tzGJ@twGif; tar&duef&J@axmufvSrf;pHkprf;a&; v_yf&Sm;r_awG pojzifh?
wckvk;H +cHKiHk=unfv
h u
kd f&if vufwiftar&du qkd&,
S fvpfv_y&f Sm;r_awG[m }uD;rm;wJh pdefac:r_awGe@J &ifqkdifae& apumrl
wkd;wufaeqJumvrSmyJ &Sdaeygw,f? avmavmq,fESpfrsm;twGif vufwiftar&durSm tv,ftvwf vuf0J*kd%f;awG&J@
t"dua&S@aqmifr_&aewJh a'owGif; EkdifiHa&;tajctae[m t&if;cHtm;jzifh tajymif;tvJjzpfoGm;zdk@ r&Sdygbl;? ta=umif;u
vufwiftar&du vuf0J*kd%f;rsm;[m aemufv_dif;u a&S@v_dif;ukd wGef;aqmfay;aeovkd tjyeftvSef tm;ay;axmufcHr_awG
&Sdae+yD; ukd,fpD oD;jcm;zGH@+zdK;wkd;wufr_vnf; &Sdaeygw,f? Ekdiif Hwumh tcif;tusif;&J@ tiftm;pkawGu zGH+zdK;qJEikd fiHawG ajymif;vJa&;
twGuf E_di;f ,SOfcsut
f m;jzifh tusdK;&Sad &;ukd OD;wnfaewmeJ@tr# vufwiftar&dua'o waygif;wpnf;wnf;&Sda&; tiftm;pk
awG tiftm;awmifhwif;vmae+yD; avmavmq,fumvtwGif; vufwiftar&du vuf0J*d%
k ;f eJ@ qkd&S,v
f pfpepf v_y&f Sm;r_[m
wqifw
h uf wkd;wufa&; ta=umif;tcsufe@J uGuv
f yfawG &SdaeqJ jzpfw,f?
vufwiftar&durSm a'ovuQ%maqmifwJh qkd&S,fvpfpepf tHkuvmjcif;u urBmhqkd&S,fvpfpepf v_yf&Sm;r_
t&Sdeft[kefukd us,fjyef@vmapw,f? vufwiftar&du qkd&S,fvpfpepf&J@ wcsdK@tawG;tac:wifjycsufawG[m urBmhqkd&S,f
vpfpepf oabmw&m;&J@ twGif;oabmrsm;ukd wqifhwuf u,f0apygvdrfhr,f? urBmhqkd&S,fvpfpepf zGH@+zdK;wkd;wufa&;yHkpH
ukdvnf; u,f0vmapygvdrfhr,f? vufwiftar&du wcsdK@vuf0J*kd%f;tm%m&aewJh EkdifiHawGu qkd&S,fvpfpepfukd owWd&Sd&Sd
taumiftxnfazmfaqmifaer_awG[m qk&d S,fvpfpepf zG@H +zdK;wd;k wufa&;vrf;a=umif;ukd tusdK;&Sad pwJh pl;prf; avhvmr_eJ@ prf;oyf
csufwrsdK;jzpfw,f? urBmqkd&S,fvpfpepf vufawG@taumiftxnfazmfaqmifa&;ukd wqifhwuf u,f0apygvdrfhr,f?
csKyfvkduf&if rsufarSmufvufwiftar&du vuf0J*kd%f;awGu qdk&S,fvpfpepfukd topfwzef pl;prf;avhvmr_awG[m
urBmq
h &dk S,fvpfpepf jzpfpOfudk wGe;f aqmfay;wJh tcef;uu yg0ifvdrhrf ,fqdw
k m oHo,&Sdp&m rvkdygbl;? vufwiftar&du
qkd&,
S fvpfpepf ay:ayguv
f mjcif;eJ@ zGH@+zdK;wkd;wufr_[m &mpkopftwGi;f urBmhqd&k ,
S fvpfv_y&f Sm;r_&J@ trsdK;rsdK;tzHkzkH &Sdaer_eJ@ tquf
rjywfzGH@+zdK;wkd;wufr_ukd azmfjyvkdufwmvnf;jzpfw,f?
ukd; um;?
? rsufa rSm ufu rBm vpOfx kw f* sme,f/ 2013/ Ekd0 ifb m/ trSw f 11 - rS?
cifat;=unfjr
2013/ Ekd0ifbm 28?
80
ta&;awmfykH*sme,f
acgif;}uD;aqmif;yg;(1)
ta&;awmfykHpmwnf;tzGJ@rSay;pm(3)
rif;om;acgif;pGyfxJu jyLxGufaewJhbDvl;pG,f(5)
rmwdum
81