Artyku dotyczy sporu handlowego pomidzy europejskim Airbusem a amerykaoskim Boingiem rozgrywanego na forum wiatowej Organizacji Handlu (WTO),

sporu trwajcego ju prawie 10 lat i do tej pory nierozstrzygnitego. Ale zanim przejd do przedmiotu sporu, przybli wam profil obu koncernw. Mam nadziej, e na tej sali nie znajduje si osoba, ktra nie ma pojcia co produkuj te firmy ;) ale jeeli tak, to no c, cicho pomiomy ten fakt, powiedzmy prosto Boeing i Airbus zajmuj si produkcj samolotw zwaszcza cywilnych, tych wypasionych wielkich samolotw, wacych wicej ni 15 ton i mogcych pomiecid wicej ni 100 osb, ktre maluczki Polak moe z bliska zobaczyd jedynie na ekranie swojego telewizora. Te oba koncerny s najwikszymi producentami tego typu samolotw. Jednak do kooca lat 70 ubiegego wieku sektor ten by zdominowany przez spki amerykaoskie, zwaszcza przez zakady Boeinga, ktre zaoono ju w 1916 r w Seattle, a 1934r. firma zostaa spk akcyjn notowan na Nowojorskiej Giedzie, warto zaznaczyd e ten koncern nie zajmuje si tylko przemysem lotniczym, rwnie zbrojeniowym i kosmicznym, zatrudnia rwnie w swoich szeregach prawie 175 tys. osb(2012) oraz roczny dochd wynosi ok 69 mld dolarw(2011). Natomiast Airbus powsta w 1969 r. w Tuluzie we Francji, jako midzynarodowe konsorcjum lotnicze, majce oddziay, nie tylko w wielu krajach europejskich ale rwnie w Chinach i Japonii. Zacz jednak konkurowad z Boeingiem na rynkach wiatowych dopiero na pocztku lat 80, za na pocztku lat 90 osign 1/3 udziau w rynku wiatowym, natomiast pod koniec zbliy si do 50% udziau w zamwieniach na due samoloty cywilne. A w 2003 r. spka Airbus po raz pierwszy osigna przychody ze sprzeday wiksze ni amerykaoski konkurent. W tym momencie przechodzimy do przedmiotu sporu, jak wiadomo koszty rozwoju, wdraania nowych projektw i w koocu szeroko pojtej produkcji tych firm s ogromne i trudno jest ponied je wszystkie przez komercyjn jednostk, dlatego te obie firmy korzystaj z subsydiw. Jednak zamiast przemilczed ten fakt obie firmy oskaraj si nawzajem o nieuczciwe, nielegalne wsparcie od instytucji publicznych. Cay spr zosta rozpoczty w 2004 r., kiedy to Boeing zwrci uwag wiatowej O rganizacji Handlu na nielegalne wsparcie paostw Unii Europejskiej(chodzio gwnie o Francj, UK, Niemcy oraz Hiszpani) przy produkcji maszyn Airbusa. Pocztkowo Boeing zwrci si tylko o konsultacje z Wsplnotami Europejskimi, jednak ju rok pniej wystpi o powoanie specjalnego panelu do rozpatrzenia skargi. W odpowiedzi Unia Europejska najpierw, opierajc si na porozumieniu w sprawie handlu samolotami cywilnymi z 1992, twierdzia, e te rodki wsparcia s cakowicie zgodne z powyszym dokumentem, jednak ostatecznie oskarya amerykaoski koncern rwnie o korzystanie z subsydiw z Seattle. W maju 2011 roku WTO podao, e Airbus przez czterdzieci lat korzysta z poyczek udzielanych na preferencyjnych warunkach i przyjmowa granty rzdowe, a niecay rok pniej WTO znowu potwierdzia, e Boeing przyj nielegaln pomoc w wysokoci ponad 5 mld dolarw, ktra
1

miaa posuyd m. in. jako wsparcie programu 787 Dreamliner. WTO uznaa takie dziaania za nielegalne i nakazaa Stanom Zjednoczonym oraz Unii Europejskiej natychmiast wstrzymad wszelkie dotacje. W marcu 2012 roku WTO potpio wsparcie koncernu Boeing przy realizacji programw produkcyjnych i nakazao mu zaprzestad korzystania z dotacji lokalnych, stanowych i federalnych. Rzecznik komisarza ds handlu w UE mwi wtedy: -WTO orzeka, e miliardy dolarw subsydiw dla Boeinga byy przyznane niezgodnie z prawem. Wezwano Stany Zjednoczone do wstrzymania dotacji. Sprawdzimy teraz, czy USA podejm odpowiednie kroki. Spr rozgorza na nowo, po tym jak we wrzeniu 2012 roku wiatowa Organizacja Handlu naoya na amerykaoskiego Boeinga sankcje w wysokoci 12 miliardw dolarw rocznie, za nie zastosowanie si do postanowieo marcowego wyroku. Stany Zjednoczone owiadczyy jednak, e zastosoway si do orzeczenia nakazujcego wycofanie nielegalnych dopat. Biuro USTR (Przedstawiciela Handlowego Stanw Zjednoczonych) poday w swoim komunikacie prasowym, e "przez ostatnie szed miesicy, jako jedna z wielu organizacji rzdowych dotknitych wyrokiem z marca 2012, USTR pracowa bardzo ciko nad zapewnieniem penej zgodnoci dziaao USA wobec zobowizao wzgldem WTO". Stany Zjednoczone i Unia Europejska nie mog te zgodzid si co do wagi zarzutw wobec pomocy dla Airbusa. Amerykanie twierdz, e subwencje dla Airbusa znacznie przekroczyy pomoc rzdow przyznan Boeingowi, a udzielenie tak duej poyczki ugodzio w uczciw konkurencj midzy koncernami. W odpowiedzi komisja wykonawcza Unii Europejskiej stwierdzia, e musi sprawdzid, czy USA podjy odpowiednie kroki w kierunku zakooczenia dopat, gdy rzdowe wsparcie badao (a nie produkcji) lokalnymi i federalnymi rodkami rwnie jest nielegalne. Boeing twierdzi, e Airbus i jego rzdowi zwolennicy dali WTO pstryczka w nos, gdy europejski koncern jest wasnoci EADS(European Aeronautic Defence and Space Company koncern lotniczo-zbrojeniowy, jego gwnymi spkami powizanymi s Eurocopter Group, Airbus i EADS Astrium) w ktrym rzdy Francji i Niemiec maj swoje udziay i "mimo krystalicznie jasnego orzeczenia w sprawie dotacji, europejskie rzdy kontynuoway praktyk dotowania Airbusa, przez wspieranie programu A350 miliardami euro i funtw pochodzcymi z podatkw" - pisze Boeing w owiadczeniu. "Ponadto rzdy UE musz te wycofad z Airbusa znaczne dotacje - w tym na wspieranie programu A380 - do tego zobowizay si po czerwcowym orzeczeniu WTO" pisze dalej Boeing. Po trwajcej prawie 10 lat batalii prawnej wikszod obserwatorw oczekuje, e Stany Zjednoczone i Unia Europejska wynegocjuj ostateczn ugod w sprawie paostwowych dotacji, ale z nich niektrzy ostrzegaj, e to jeszcze nie koniec sporu.